Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ३६ सू० ६ मारणान्तिकसमुद्घातादिविशेषनिरूपणम् ९७९ प्ररूपगमिव असुरकुमारादीनामपि वैमानिकपर्यन्तानां प्रत्येकं चतुर्विंशति चतुर्विंशतिदण्डकक्रमेण स्वपरस्थानेषु मारणान्तिकसमुद्घातस्यातीतानागतकालसम्बन्धिनः प्ररूपणं कर्तव्यम् सर्वसंख्यया च तेषां षट्पञ्चाशदधिकसहस्रसंख्यका दण्डका:-आलापका भवन्तीति व्यपदि शनाह-'एवमेते चउवीसं चउवीसा दंडगा भाणियव्या' एवम्-उक्तरीत्या एते-पूर्वोक्ता चतुर्विंशका:-चतुर्विशतेः संघातरूपा दण्डकाः पूर्वोक्तरूपा अबसेयाः, तत्र यो नैरयिको मारणान्तिकसमुद्घातं विनैव नरका दुवृत्य अनन्तरं परम्परया वा मनुष्यभवमापाद्य सिद्धो भविष्यनि न पुनर्नरकगामी तस्य मारणान्तिकसमुद्घातानो माविनः सन्ति, यस्तु नरकमवे वर्तमानः सन् मारणान्तिकसमुद्घातेन मृत्युमासाद्य नरकादुवृत्त्य सिद्धो भविष्यति तस्यैको मारणान्तिकसमुद्घातो भावी अस्ति, यस्तु पुनरपि नरकमागत्य द्वौ मारणान्तिकसमुदघातौ करिष्यति तस्य द्वौ मारणान्तिकसमुद्घातौ बोध्यो, एवं चाश्त्रयं नरकमागन्तुस्त्रया, परस्थानों में, अतीत और अनागत मारणान्तिकसमुदघात का कथन किया है। उसी प्रकार असुरकुमारों से लेकर वैमानिकों तक का चौवीस दंडकों के क्रम से स्व-परस्थानों में अतीत-अनागत कालिक मारणान्तिकसमुदघात का प्ररूपण कर लेना चाहिए । इस प्रकार सब मिलकर ये एक हजार छप्पन आलापक होते हैं। ____ यहां इतना समझ लेना चाहिए कि जो नारक मारणान्तिकसमुद्घात के विना ही नरक से उदवर्तन कर के अनन्तर भव में था परम्परा से मनुष्य भव प्राप्त कर के सिद्ध हो जाएगा, फिर कभी नरक में नहीं जाएगा, उसके भावी मारणान्तिक समुदघात नहीं हैं। किन्तु जो नारक भव में विद्यमान नारक मारणान्तिकासमुदघात करके मृत्यु को प्राप्त करेगा और नरक से निकल कर पुनः कभी नरक में नहीं जाएगा उसका भावी मारणान्तिकसमुद्घात एक है। जो दुवारा नरक में उत्पन्न होकर मारणान्तिकसमुद्घात करेगा उसके दो भावी मारणान्तिकसमुदूघात समझने चाहिए। तीन वार नरक में उत्पन्न ઘાતનું કથન કર્યું. એજ પ્રકારે અસુરકુમારથી લઈને વૈમાનિકેસુધીના ચોવીસ દંડકના કરે વપર સ્થાને માં અતીત– અનાગતકાલિક મારણતિકસમુદ્દઘાતનું પ્રરૂપણ કરી લેવું જોઈએ. એ પ્રકારે બધા મળીને એકહજાર છપન આલાપક થાય છે.
અહીં એટલું સમજી લેવું જોઈએ કે જે નારકમારણાન્તિક સમુદ્રઘાતના વિના જ નરકથી ઉદ્વર્તન કરીને અનત ભવમાં અગર પરંપરાથી મનુષ્ય ભવ પ્રાપ્ત કરીને સિદ્ધ થઈ જશે પછી પણ નરકે જશે નહીં તેના ભાવી મારણન્તિસમુદ્દઘાત નથી. પણ જે નારકભવમાં વિદ્યમાન નારક મારણતિકસમુદ્દઘાત કરીને મૃત્યુને પ્રાપ્ત કરશે અને નરકથી નિકળીને પુનઃ કયારે ય નરકમાં જશે નહીં તેને ભાવમરણાન્તિ મુદ્દઘાત એક છે.
જે બેવાર નરકમાં ઉત્પન્ન થઈને મારણાનિક મુદ્દઘાત કરશે તેના બે ભાવી મારણુક્તિકસમુદ્રઘાત સમજવા જોઈએ. જે ત્રણવાર નરકમાં ઉત્પન થશે, તેના ત્રણ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
