Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ३६ सू० ८ जीवयेदनादिसमुद्घाताल्पबहुत्यनिरूपणम् १०१९ तेभ्योऽपि-' असमोहया संखेज गुणा' एकेनापि समुद्घातेन असमवहता नैरयिकाः संख्येयगुणा भवन्ति, वेदनासमुद्घातं विनापि अत्यधिकानामेव सामान्येन वेदना वेदयमानानां नैरयिकाणां सद्भावात् , सम्प्रति-असुरकुमाराणामल्पबहुत्यमाह-' एएसिणं भंते ! असुरकुमाराणं चेयणासमुग्धाणं कसायसमुग्धाणं मारणंतियसमुग्घाएणं वेउव्यियसमु ग्घाएणं तेयगसमुग्धाएणं समोहयाणं असमोहयाण य कयरे कयरेहितो अप्पा वा बहुया या तुल्ला या विसेसाहिया या ? ' हे भदन्त ! एतेषां खलु असुरकुमाराणां वेदनासमुद्घातेन कपायसमुद्घातेन मारणान्तिकसमुद्घातेन वैक्रियसमुद्घातेन तैजससमुद्घातेन समबहतानाम् असमयहतानाश्च मध्ये कतरे कतरेभ्योऽल्पा वा बहुका वा तुल्या या विशेषाधिका वा भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा ! ' हे गौतम ! ' सव्यत्योया अमुरकुमारा तेयगसमुग्घारणं समोहया ' सर्यस्तोका असुरकुमारा स्तैजससमुद्घातेन समबहता भवन्ति, अत्यन्तकोपावेशे सत्येव कदाचित् क्यचित् केषाश्चित् तैजस समुद्घातस्य जायमानतया तत्समुद्घातसमयह के कारण प्रायः बहत-से नारक सदा वेदनासमुदघात से समवहत रहते हैं। वेदनासमुद्घात वाले नारकों की अपेक्षा असमवहत (किसी भी समुद्घात से रहित) नारक संख्यातगुणा अधिक हैं, क्योंकि बहुत अधिक नारक वेदना समुद्घात के विना भी वेदना का वेदन करते रहते हैं।
अब असुरकुमारों का अल्प बहुत प्रदर्शित करते हैं
गौतमस्थामी-हे भगवन् ! वेदनासमुद्घात से समवहत, कषायसमुद्घात से समवहत, मारणान्तिकसमुद्घात से समचहत, वैकियसमुदूघात से समवहत और तैजससमुद्घात से समवहत तथा असमवहत असुरकुमारों में कौन किस से अल्प, बहुत, तुल्य अथवा विशेषाधिक हैं ? __ भगवान्-हे गौतम । तैजससमुद्घात से समवहत असुरकुमार सब से कम हैं, क्योंकि अत्यन्त तीव्र क्रोध उत्पन्न होने पर ही कदाचित् कोई असुर માધામિકે દ્વારા ઉત્પન્ન કરાયેલી વેદના પરસ્પર ઉત્પન્ન કરેલી વેદનાના કારણે પ્રાયઃ ઘણા નારક સદા વેદના સમુદ્ધાતથી સમવડત રહે છે. વેદનાસમુઘાતવાળા નારકોની અપેક્ષાએ અસમવહત (કેઈ પણ સમુઘાતથી રહિત) નારક સંખ્યાતગણ અધિક છે, કેમકે ઘણા અધિક નારક વેદના સમુદ્દઘાતના વિના પણ વેદનાનું વેદન કરતા રહે છે.
હવે અસુરકુમારનું અલપ બહત્વ પ્રદર્શિત કરે છે–
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! વેદનાસમુદ્ષાતથી સમવહત, કષાયસમુઘાતથી સમવહત, મારણાંતિક સમુદ્રઘાતથી સમવહત, અને અસમવહત પૃથ્વીકાયિકોમાંથી કોણ કોનાથી અલપ, અધિક, તુલ્ય અથવા વિશેષાધિક છે?
- શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ ! તૈજસ સમુદ્દઘાતથી સમહત અસુરકુમાર સહુથી ઓછા છે, કેમ કે- અત્યન્ત તીવ્ર ક્રોધ ઉત્પન્ન થાય ત્યારે જ કદાચ કોઈ અસુરકુમાર તેજસ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
