Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१०२४
प्रज्ञापनासूचे भवन्ति पृच्छासमये प्रतिनियतानामेव द्वीन्द्रियाणां मारणान्तिकसमुद्घातसमवहतत्वेनोपलभ्यमानसात , तदपेक्षया-'वेयणासमुग्घाएणं समोहया असंखेनगुणा' वेदनासमुद्घातेन समपहता द्वीन्द्रिया असंख्येयगुणा भवन्ति, शीतातपादि सम्पर्केण अत्यधिकानां द्वीन्द्रियाणां चेदनासमुद्घानसभावात् , तेभ्योऽपि-'कसायममुग्धाएणं समोहया असंखेज्जगुणा' कषाय. समुद्घातेन समयहता द्वीन्द्रिया असंख्येयगुणा भवन्ति, अतिप्रचुराणां द्वीन्द्रियाणा लोभादिकषायसमुद्घातसद्भावात् , तेभ्योऽपि- असमोहया संखेज्जगुणा' केनापि समुदघातेन असमयहता द्वीन्द्रियाः संख्येयगुणा भवन्ति, प्रागुक्त युक्तेः, ' एवं जाय चउरिंदिया' एवम्द्वीन्द्रियोकरीत्या यावत्-त्रीन्द्रियाश्चतुरिन्द्रियाश्च समयहता असमवहताश्च वक्तव्याः, गौतमः प्रच्छति-पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं भंते ! येगणासमुग्धारणं कसायसमुग्याएणं मारणंतियसमुग्धाएणं उब्बियसमुग्धाएणं तेयासमुग्घाएणं समोहयाणं असमोहयाण य कयरे कयरेहितो अप्पा या बहुया या तुल्ला या विसेसाहिया था ?' हे भदन्त ! पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां वेदनासमुद्घातेन कषायसमुद्घातेन मारणान्तिकसमुद्घातेन वैक्रियससुद् से समयहत पाए जाते हैं । उनकी अपेक्षा वेदनासमुद्घात से समवहत असं ख्यातगुणा हैं, क्योंकि सर्दी-गर्मी आदि के सम्पर्क से अत्यधिक द्वीन्द्रियों में वेदनासमुद्घात होता है। उनकी अपेक्षा कषायसमुद्घात, से समवहत द्वीन्द्रिय असंख्यातगुणा होते हैं, क्योंकि अतिप्रचुर छीन्द्रियों में लोभादि कषाय के कारण कषायसमुद्घात होता है। उनकी अपेक्षा भी असमवहत बीन्द्रिय संख्यातगुणा हैं । इस विषय में युक्ति पूर्ववत् समझना चाहिए।
द्वीन्द्रिय की तरह त्रीन्द्रिय और चतुरिन्द्रिय भी समयहत और असम वहत कहने चाहिए।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! :वेदनासमुद्घात से समवहत, कषायसमुद्घात से समयहत, मारणान्तिकसमुद्घात से समवहत वैक्रियसमुद्घात से समवहत, ઓછા કેમ કે પ્રસ્થાના સમયે પ્રતિનિયત દ્વીન્દ્રિય જ મારણાન્તિક સમઘાતથી સમવહત મળી આવે છે. તેમની અપેક્ષાએ વેદના સમુઘાતથી સમવહત અસંખ્યાતગણ છે, કેમ કે શદી ગમી આદિના સમ્પર્કથી અત્યધિક દ્વીન્દ્રિયમાં વેદના મુદ્દઘાત થાય છે. તેમની અપેક્ષાએ કષાયસમુદ્રઘાતથી સમવહત હીન્દ્રિય અસંખ્યાતગણું હોય છે, કેમ કે અતિ પ્રચુરદ્વીન્દ્રિમાં લાગેલા ભારે કષાયના કારણે કષાયસમુદ્રઘાત થાય છે. તેમની અપેક્ષાએ પણ અસમવહત ઢીદ્રિય અસંખ્યાતગણી છે. એ બાબતમાં યુક્તિ પૂર્વવત્ સમજવી જોઈએ. દ્વાદ્રિની જેમ ત્રીન્દ્રિય અને ચતુરિન્દ્રિય પણ સમવહત અને અસવહત
मे. શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! વેદના મુદ્દઘાતથી સમવહત, કષાયસમુદ્રઘાતથી સમ વહત, મારણાંતિકસમુદ્રઘાતથી સમવહતવૈક્રિયસમુઘાતથી સમવહત, તેજસૂસમુદ્દઘાતથી
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
