Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१०२२
प्रज्ञापनासून घातेन समवहताः पृथिवीकायिकाः संख्येयगुणा भवन्ति प्रागुक्तयुक्तेः, तदपेक्षयापि'वेयणासमुग्घाएणं समोहया विसेसाहिया' वेदनासमुद्घा तेन समवहताः पृथिवीकायिका विशेषाधिकाः किश्चिदधिका भवन्ति, तेभ्योऽपि- असमोहया असंखेजगुणा' उक्तत्रित यान्यतमसमुदघातेनापि असमवहताः पृथिवीकायिका असंख्येयगुणा भवन्ति प्रागुक्तयुक्तेः, 'एवं जाय वणस्सइकाइया' एवम्-पृथिवीकायिकोक्तरीत्या यावत्-अकायिकास्तेजस्कायिका वनस्पतिकायिकाश्चापि उक्तत्रितयान्यतमसमुद्घातेन समयहता असमवहताश्च वक्तव्याः, किन्तु -'णवरं सम्पत्थोवा वाउकाइया बेउव्वियसमुग्घाएणं समोहया' नवरम्-विशेषस्तु सर्वस्तोका वायुकायिका वैक्रियसमुद्घातेन समयता भवन्ति, कतिपयानामेव बादरपर्याप्त वायुकायिकानां चैक्रियलब्धिसदभावेन अल्पानामेय तेषां क्रियसमुद्घातसमवहतत्वेनोपलभ्यमानत्वात् , तदपेक्षया-'मारणंतियसमुग्याएणं समोहया असंखेजगुणा' मारणान्तिक समुद्घातेन समवहता वायुकायिका असंख्येयगुणा भवन्ति, पर्याप्तापर्याप्तसूक्ष्मबादराणां सर्वेषामपि वायुकायिकानां मारणान्तिकसमुद्घातसद्भायात् , तदपेक्षया-'कसायसमुग्घाएणं समोहया संखेज्ज गुणा' कषायसमुद्घातेन समयहता वायुकायिकाः संख्येयगुणा भवन्ति, समवहत पृथिवीकायिक संख्यातगुणा अधिक हैं । युक्ति यहाँ भी पूर्ववत् ही समज लेना चाहिए। उनकी अपेक्षा वेदनासमुद्घात से समवहत पृथिवीकायिक विशेषाधिक हैं और उनकी अपेक्षा भी असमयहत पृथिवीकायिक असंख्यात गुणा अधिक हैं पृथिवीकायिकों के समान अप्कायिक, तेजस्कायिक और वन स्पतिकायिक भी समयहत और असमवहत समझ लेना चाहिए। विशेषता वायुकाय में है। वह इस प्रकार हैं-चैक्रियसमुदघात से समवहत वायुकायिक सष से कम हैं क्योंकि कतिपय बादर पर्याप्त वायुकायिक ही वैफियलन्धिवाले होते हैं, अतः वैक्रियसमुद्घात वाले भी कम ही पाए जाते हैं। उनकी अपेक्षा मारणान्तिकसमुदघात से समवहन वायुकायिक असंख्यात गुणा हैं, क्योंकि मारणान्तिकसमुद्घाप्त पर्याप्त, अपर्याप्त, सूक्ष्म और बादर-सभी वायुकायिकों છે અને કોઈને નથી થતું. તેમની અપેક્ષાએ કષા સમુદ્રઘાતથી સમવહત પૃથ્વીકાયિક સંખ્યાતગણ અધિ છે. કયુતિ અહીં પણ પૂર્વવત્ જ સમજી લેવી જોઈએ તેમની અપેક્ષાએ વેદના સમુદ્રઘાતથી સમવહન પૃથ્વીકાયિક વિશેષાધિક છે અને તેમની અપેક્ષાએ પણ અસમવહત પૃથ્વીકાલિક અસંખ્યાત ગણું અધિક છે. પૃથ્વકાયિકોની સમાન અપકાયિક, તેજસુકાયિક, અને વનસ્પતિકાયિક પણ સમવહત અને અસમવહત સમજી લેવા જોઈએ. વિશેષતા વાયુકાયામાં છે.
તે આ પ્રકારે છે–વૈક્રિયસમુદ્દઘાતથી સમવહત વાયુકાયિક બધાથી ઓછા છે, કેમકે કતિષય બાદર પર્યાપ્ત વાયુકાયિક જ વૈક્રિયલબ્ધિવાળા હોય છે, તેથી વૈક્રિયસમુદ્યાતવાળા પણ ઓછા જ મળે છે. તેમની અપેક્ષા એ મારણાન્તિક સમુઘાતથી સમવહત વાયુકાયિક અસંખ્યાતગણુ છે, કેમકે મારણાંતિક સમુદ્દઘાત પર્યાપ્ત, અપર્યાપ્ત, સૂક્ષ્મ અને બાદર
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
