Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
९७२
प्रज्ञापनास्त्र कदाचिद् अनन्ता भाविनः कषायसमुद्घाताः सन्ति, 'पुढविकाइयस्स पुढविकाइयत्ते जाव मगृसत्ते अतीता अणंता' पृथिवीकायिकस्य पृथिवीकायिकत्वे पूर्व वृतस्य यावत्-प्रकायिकस्वे तेजस्कायिकत्यादिके मनुष्यत्वान्ते अतीताः अनन्ताः कषायसमुदघाताः सन्ति, 'पुरे. क्खडा कस्सइ अस्थि कस्सइ नस्थि' पुरस्कृता:-भाविनः कषायसमुद्घाताः कस्यचित् सन्ति कस्य चित्र सन्ति, 'जस्सस्थि एगुत्तरिया' यस्यापि सन्ति तस्यापि पकोत्तरका:-पूर्वोक्तकसमाधानाः जयन्येन एकद्वित्रा वा उत्कृष्टेन संख्या वा असंख्येवा वा अनन्ता वा सन्ति, 'वाणमंतर जहा नेरइयत्ते' वानव्यन्तरत्वे वृत्तस्य भाविनश्च पृथिवी कायिकस्य यथा नैरयिक वे उक्तं तथा वक्तव्यम्, 'जोइसियवेमाणियत्ते भईया अणंता' ज्योतिष्कत्वे वैमानिकत्वे च अतीताः कषायसमुद्घाता अनन्ता बोध्या:, 'पुरेक्खडा कस्सइ अस्थि कस्लाइ नत्थि' पुर स्कृता:-भाविनः कषायसमुद्राताः कस्यचित् सन्ति कस्यचिन्न सन्ति, 'जस्स-अस्थि सिय असंखेज्ना सिय अणंता' यस्य पृथिवी कायिकस्य भाविनः कषायसमुद्घाताः सन्ति तस्य स्यात्-कदाचिद् जघन्येन असंख्येयाः, स्यात्-कदाचिद उत्कृष्टेन अनन्ताः सन्ति, एवं नाव मणसत्ते वि नेयव्यं' एवम्-पृथिवीकायिकस्पेव यावत्- प्रकायिकस्य नैयिकत्वे
पृथिवीकायिक के पृथिवीकायिकपने में यावत् अकायिक, तेजस्कापिक, वायु. कायिक, वनस्पतिकायिक से मनुष्यपने तक में अतीत कषायसमुद्घात अनन्त हैं। भावी कषायसमुद्घात किसी के हैं, किसी के नहीं । जिप्तके हैं उसके जघन्य एक, दो अथवा तीन हैं, उत्कृष्ट संख्यात असंख्यात अथवा अनन्त हैं।
प्रथिवीकायिक के वानव्यन्तरपने में अतीत और अनागत कषायसमुद्घात उतने ही समझना चाहिए, जितने नारकपने में कहे हैं । ज्योतिष्क और वैमानिक पर्याय में अतीत कषायसमुद्रात अनन्त हैं, भावी किसी के होते हैं, किसी के नहीं होते। जिस पृथिवीकायिक के होते हैं, उसके जघन्य असंख्यात और उत्कृष्ट अनन्त होते हैं। इसी प्रकार पृथ्वीकायिक के समान यावत अपकायिक के नारकपने, भवनपतिपने, एकेन्द्रियपने, विकलेन्द्रियपने, पंचेन्द्रियतिर्यंचपने,
પૃથ્વકાયિકના પૃથ્વીકાયિકપણે યાવત્ અપકાયિક, તેજરકાયિક, વાયુક વિક, વનસ્પતિ કથિકથી મનુષ્યપણા સુધી અતીત કષાયસમુદ્દઘાત અનન્ત છે. ભાવી કષાયસમુદ્રઘાત કોઈના હોય છે, કેઈના નથી હતા, જેના હોય છે, તેમના જઘન્ય એક બે અથવા ત્રણ છે, ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાત, અસંખ્યાત અથવા અનન્ત હોય છે.
પૃથ્વીકાયિકના વાવ્યંતરપણે અતીત અને અનાગત કષાયસમુદ્દઘાત એટલા જ સમજવા જોઈએ. જેટલા નારકપણે કહ્યા છે. તિષ્ક અને વૈમાનિક પર્યાયમાં અતીત કષાયસમુદ્રઘાત અનન્ત છે. ભાવી કેઈન હોય છે, કોઈના નથી હોતા. જે પૃથ્વીકાયિકના હોય છે, તેના જઘન્ય અસંખ્યાત અને ઉત્કૃષ્ટ અનન્ત હોય છે. એ જ પ્રકારે પૃથ્વીકા યિકના સમાન યાવત્ અકાયિકના નારકપણે, ભવનપતિપણે, એકેન્દ્રિયપણે, વિકસેન્દ્રિય
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
