Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ३६ सू० ५ कषायसमुद्घातनिरूपणम्
९७१ तथैव भणितव्यम् ‘एवं जाय थणियकुमारस्त वि वेमाणियत्ते' एवम्-असुरकुमारस्येव यावत्नागकुमारस्य सुवर्णकुमारस्य अग्निकुमारस्य विद्युत्कुमारस्य उदधिकुमारस्य द्वीपकुमारस्य दिक्कुमारस्य पवनकुमारस्य स्तनितकुमारस्यापि नैरयिकत्यादि वैनानिकत्सान्ते अतीता भाविनश्च कषाय समुदाता अवसेया:, किन्तु-'नवरं सम्वेसि सहाणे एगुत्तरियाए परहाणे जहेच असुरकुमारस्स' नबरम्-विशेषस्तु सर्वेषां नागकुमारादीनां स्तनितकुमारपर्यन्तानां स्वस्थानेनागकुमारबादिके स्तनित कुमारत्वान्ते एकोत्तरकाः-एकं-पूर्वोक्तम् उत्तरं येषां ते तथा विधाः कषायसमुद्घाताः भाविनः सन्ति, तथा च कस्यापि सन्ति कस्यापि न सन्ति यस्या पि सन्ति तस्यापि जघन्येन एकद्वित्रा वा उत्कृष्टेन संख्या वा असंख्येया वा अनन्ता वा सन्ति परस्थाने नागकुमारत्वाद्यपेक्षया भिन्नस्थाने नैरथिक्त्यादिके इत्यर्थः, यथैव असुरकुमारस्य अतीता भाबिनश्च कषायसमुद्घाता उक्ता स्तथा वक्तव्याः, 'पुढविकाइयस्स नेरइयत्ते जाय थणियकुमारत्ते अतीता अणंता' पृथिवीकायिकस्य नैरयिकत्वे यावत्-असुरकुमारत्यादिके स्तनितकुमारत्वान्ते पूर्व वृतस्य अतीतसकल कालापेक्षया अतीताः कषायसमुद्घाता अनन्ताः सन्ति, 'पुरेक्खडा कस्सइ अस्थि कस्तइ नत्थि' पुरस्कृताः-भाविनः कपायसमुद्घाताः कस्पचित् सन्ति, कस्पचिन्न सन्ति, 'जस्सस्थि सिय संखेजा सिप असंखेजा सिय अणंता' यस्यापि सन्ति तस्यापि स्यात्-कदाचित् सख्येयाः, स्यात्-कदाचिद् असंख्येयाः, स्यातअनन्त हैं, भावी किसी के होते हैं, किसी के नहीं होते। जिसके होते हैं उसके जघन्य एक, दो अथवा तीन और उत्कृष्ट संख्यात, असंख्यात अथवा अनन्त होते हैं। इस प्रकार स्वस्थान में नागकुमार के जितने कषायसमुदधात कहे हैं, उतने ही सभी दण्ड कों में स्वस्थान की अपेक्षा कह लेने चाहिए।
पृथ्वीकायिक के असुरकुमार पर्याय में यावत् स्तनितकुमार पर्याय में सकल अतीतकाल की अपेक्षा से अतीत कषायसमुद्घात अनन्त हैं । भावो कषाय समुदघात किसी के होते हैं, किसी के नहीं होते। जिसके होते हैं उसके कदाचित् संख्यात, कदाचितू असंख्यात और कदाचितू अनन्त होते हैं ।
જેવા નાગકુમારના નાગકુમાર પર્યાયમાં અતીત કષાય સમુદઘાત અનન્ત છે, ભાવી કેઈન છે, કેઈના નથી હોતા. જેમના હોય છે, તેમના જઘન્ય એક, બે અથવા ત્રણ અને ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાત, અસંખ્યાત અથવા અનંત હોય છે. એ પ્રકારે સ્વસ્થાનમાં નાગકુમારના જેટલા કષાય સમુદ્દઘાત કહ્યા છે, તેટલા જ બધા દંડકામાં સ્થાનતી અપેક્ષા કહી લેવા જોઈએ.
પૃથ્વીકાયિકના અસુરકુમાર પર્યાયમાં યાવત્ સ્વનિતકુમાર પર્યાયમાં સકલ અતીતકાલની અપેક્ષાથી અતીત કષાયસમુદ્દઘાત અનન્ત છે. ભાવી કષાયસમુઘોય કે ન હોય છે, કોઈને નથી હોતા. જેના હોય છે તેના કદાચિત સંખ્યાત કદાચિત અસંખ્યાત અને કદાચિત અનન્ત હોય છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
