Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
८३८
प्रज्ञापनासूत्रे
भदन्त ! तत्-अथ केनार्थेन - कथं तावद् एवं मुच्यते वैमानिका अस्त्येके जानन्ति पश्यन्ति आहारयन्ति अस्त्येके न जानन्ति न पश्यन्ति आहारयन्तीति ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! ' वैमाणिया दुविहा पण्णत्ता' वैमानिका द्विविधाः प्रज्ञप्ताः 'तं जध-माइ मिच्छद्दिट्टि उवनगा य अमाइ सम्मद्दिट्ठि उववनगा य' तद्यथा - मायि मिथ्यादृष्ट्युपपन्नकाश्च अमायि सम्यग्दृष्ट्युपपन्नकाश्च तत्र नव ग्रैवेयक वैमानिकपर्यन्ता मायिमिथ्यादृष्ट्युवपन्नकाः अमाथिसम्यग्दृष्ट्युपपन्नकाश्च बोध्या:, तेषां यथासंभवमवश्यं मायित्वस्य मिथ्यादृष्टित्वस्य च सद्भावाम्, अनुत्तरवैमानिकाः पुनरमाथिसम्यग्दृष्टयुपपनका अवसेया:, तेषामवश्यं सम्यग्दृष्टिस्वस्थ पूर्वानन्तरभवे सर्वथा प्रतनुको धमानमा यालो भत्वस्योपशान्तकपायत्वस्य च सद्भावेन अमावस्य चोपलम्भात् प्रकृतवक्तव्यता मतिदिशन्नाह - ' एवं जहा - इंदियउद्देसए पढमे भणि तहा भाणियव्वं जाव एएण्डेणं गोयमा ! एवं बुच्च३०' एवम् पूर्वोक्तरीत्या यथा इन्द्रियविषये प्रथमोद्देश भणितं तथा अत्रापि भणितव्यम्, वक्तव्यतावधिमाह - यावत्-एतेनार्थेन गौतम ! एवम् उक्तरीत्या उच्यते-अस्त्येके जानन्ति पश्यन्ति आहारयन्ति, अस्त्येके ऐसा कहा है कि कोई-कोई वैमानिक जानते देखते और आहार करते हैं कोईकोई वैमानिक नहीं जानते नहीं देखते और आहार करते हैं ?
,
भगवान् हें गौतम ! वैमानिक देव दो प्रकार के कहे हैं वे इस प्रकार माथिमिथ्यादृष्टि - उपपन्नक और अमाथिसम्यग्दृष्टि-उपपशक | नवग्रैवेयक तक के देव दोनों प्रकार के होते हैं-कोई माथिमिध्यादृष्टि और कोई अमाथिसम्यग्दृष्टि किन्तु अनुत्तर विमानों के देव अमाथि सम्यग्दृष्टि-उपपद्मक ही होते हैं क्यों कि वे अवश्य ही पूर्वभव में सम्यग्दृष्टि होते हैं और क्रोध मान माया तथा लोभ के हल्का होने से या उपशान्त कषाय होने से अमायी भी होते हैं । इस प्रकार जैसा इन्द्रियविषयक प्रथम उद्देशक में कहा है वैसा ही यहां
શ્રી ગૌતમસ્વામી કારણ પૂછતાં પ્રશ્ન કરે છે—હે ભગવન્ ! કયા હેતુથી એમ કહેવાય છે કે કાઈ-કઈ વૈમાનિક જાણે છે, દેખે છે અને આહાર કરે છે, કેાઈ-કોઈ વૈમાનિક જાણુતા નથી, દેખતા નથી અને આહાર કરે છે ?
શ્રી ભગવાન-ડે ગૌતમ ! વૈમાનિક ધ્રુવ એ પ્રકારનાં કહ્યાં છે, તેઓ આ પ્રકારે છે– માયિ-મિથ્યાદષ્ટિ ઉપપન્નક અને અમાયી સચ્ ટ ઉપપન્ન. નવત્રૈવેયક સુધીનાં ધ્રુવ બન્ને પ્રકારનાં હાય છે-કેઇ માયિમિથ્યાદ્રષ્ટિ અને કોઇ અમાયી સમ્યગ્-દૃષ્ટિ પરંતુ અનુત્તર વિમાનાનાં દેવ અમાીસમ્યગ્-દૃષ્ટિ ઉપપન્ના જ ાય છે, કેમ કે તે અવશ્ય કરી પૂર્વભવમાં સમ્યગ્ દૃષ્ટિ હોય છે અને ક્રોધ, માન, માયા તથા લાલ આછા હાવાને લીધે અગર તે ઉપશાન્ત કષાય થવાથી અમાયી પણ હૈાય છે.
આ પ્રકારે જેવુ. ઇન્દ્રિય-વિષયક પ્રથમ ઉદ્દેશકમાં કહ્યુ છે. તેવું જ અહી પણ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
