Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३६ सू० ५ कषायसमुद्घातनिरूपणम् अनन्ताः कषायसमुदघात अतीताः सन्ति, पुरस्कृता:-भाविनस्तु एकोत्तरेण-पूर्वोक्तप्रका. रेण एकोक्त्यैव ज्ञातव्यम् तथा च कस्यचित् सन्ति कस्यचिन्न सन्ति यस्यापि सन्ति तस्या पि जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा, उत्कृष्टेन संख्येया वा असंख्येया वा अनन्ता कषाय समुदघाता अवसेया इति भावः, तत्र यो नरकादुवृत्त्य नो पृथिवीकायभवगामी भवति तस्य न सन्ति, यस्तु नरकादुवृत्य तदभवगामी तस्यापि जघन्येन एक द्वित्राः, उत्कृष्टेन संख्येया असंख्येया अनन्ता वा, तत्र पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकभवाद् मनुष्यभवाद् देवभवाद कषायसमुद्घातं गतः सन् सकदेव पृथिवीकायिकमवगामी तस्य एकः, वारद्वयं गामिनो द्वौ, वारत्रयं गामिनस्त्रयः, संख्येयवारान् गामिनः संख्येयाः, असंख्येयवारान गामि नोऽसंख्येयाः, अनन्तवारान् गामिनोऽनन्ताः कषायसमुग्धाता अब सेयाः, 'एवं जाव मणुयत्ते' एवम्-पृथिवीकायिकत्वे इव यावत्-अकायिकत्वे तेजस्कायिकत्वे वायुकायिक समुद्घात पूर्ववत् एक से लगाकर हैं, अर्थात किसी के हैं, किसो के नहीं। जिसके हैं, उसके जघन्य एक, दो या तीन हैं और उत्कृष्ट संख्यात, असंख्यात या अनन्त हैं। जो नारक नरकभव से निकल कर पुन: कभी पृथिवीकायिक का भव नहीं धारण करेगा, जम के भावी कषायसमुद्घात नहीं हैं किन्तु जो नरक से निकल कर पृथिवीकायिक होगा उसके भावी समुद्घात होते हैं । वे जघन्य हों तो एक, दो, तीन, उत्कृष्ट हों तो संख्यात, असंख्यात अथवा अनन्त । जो पंचेन्द्रिय तियच भव से, मनुष्यभव से अथवा देवभव से कषायममुदघात को प्राप्त होकर एक ही वार पृथिवी कायिक भव में गमन करेगा, उस का एक, दो वार गमन करनेवाले के दो, तीन वार गमन करने वाले के तीन संख्यात चार जाने वाले के संख्यात, असंख्यात वार जाने वाले के असंख्यात और अनन्तवार जानेवाले के अनन्त कषायसमुद्घात समझने चाहिए।
जैसे नारक के पृथवीकायिक रूप में कषायसमुद्घात कहे, उसी प्रकार પૂર્વવત એકથી લઈને છે, અર્થાત્ કોઈના છે, કેઈના નથી. જેના છે, તેના જઘન્ય એક. બે અગર ત્રણ છે અને ઉત્કૃષ્ટ સંખ્યાત અસંખ્યાત અગર અનન્ત છે. જે નારક નરક ભવથી નિકળીને ફરી કયારેય પૃથ્વીકાયિકને ભવ ધારણ કરશે નહીં, તેના ભાવી કષાય સમુઘાત નથી લેતા પણ જે નથી નિકળીને પૃથ્વીકાયિક થશે તેના ભાવી સમુદ્રઘાત થાય છે. તેઓ જઘન્ય હોય તે એક, બે અગર ત્રણ, ઉત્કૃષ્ટ હોય તે સંખ્યાત, અસંખ્યાત અથવા અનન્ત.
જે પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ ભવથી, મનુષ્યભવથી અથવા દેવભવથી કષાય સમુદુઘાતને પ્રાપ્ત થઈને એક જ વાર પૃથ્વીકાયિક ભવમાં ગમન કરશે તેના એક, બે વાર ગમન કરનારાના બે, ત્રણવાર ગમન કરનારાઓને ત્રણ, સંખ્યાતવાર જનારાના સંખ્યાત, અસં. ખ્યાતવાર અને અનન્ત વાર જનારાના અનન્ત કષાય સમુદુઘાત સમજવા જોઈએ.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
