Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi

Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 935
________________

९२२
प्रज्ञापनासूत्रे मुद्धातः कषायसमुद्घातो मारणान्तिकसमुग्घातो वैक्रियसमुद्घातस्तैजसमुद्घातश्च भवति, गौतमः पृच्छति-'पुढविकाइयाण भंते ! क इसमुग्घाया पण्णत्ता ?' हे भदन्त ! पृथिवीकायि. कानां कति समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'तिण्णि समुग्घाया पण्णत्ता' पृथिवीकायिकानां त्रयः समुद्घाताः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-वेयणासमुग्धाए कसायसमुग्याए मारणंतियसमुग्धाए' तद्यथा-वेदनासमुद्घातः, कपायसमुद्घातः, मारणान्तिक समुद्घातश्च, ‘एवं जाव चउरिदियाणं' एवम्-पृथिवीकायिकानामिव अकायिकानां तेजस्काकानां वनस्पतिकायिकानां द्वीन्द्रियाणां त्रीन्द्रियाणां चतुरिन्द्रियाणाश्चापि वेदनासमुद्घातः, कषायसमुद्घातः मारणान्तिकसमुद्घातश्च भवति, तेषां सर्वेषामपि वैक्रियलब्ध्यादि विरहेण वैक्रियादीनां चतुर्णा समुद्घातानामसंभावात् किन्तु-'नवरं वाउकाइयाणं चत्तारि समुग्घाया पणत्ता, नवरं पूर्वापेक्षया विशेषस्तु वायुका पिकानां चत्वारः समुद्घाता: प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा-वेयणासमुग्घाए कसायसमुग्याए मारणंतियसमुग्घाए वेउब्धियसमुग्धाए' तद्यथा-वेदनासमुद्धातः, कषायसमुद्घातः, मारणान्तिकसमुद्घातः, वैक्रियसमुद्घातच, मारणान्तिकसमुदघात, वैक्रियसमुदघात और तैजससमुद्घात होता है ।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! पृथिवीकायिकों के कितने समुद्घात कहे हैं ?
भगवान-हे गौतम ! पृथिवीकायिकों के तीन समुद्घात कहे हैं, वे इस प्रकार हैं -वेदनासमुद्घात, कषायसमुद्घात और मारणान्तिकसमुद्घात ।
पृथिवीकायिकों के समान अकायिकों, तेजस्कायिकों, वनस्पतिकायिकों, द्वीन्द्रियों, त्रीन्द्रियों और चतुरिन्द्रियों के भी वेदनासमुदघात, कषायसमुद्घोत और मारणान्तिकसमुदघात होते हैं। इन सभी में वैक्रियलब्धि आदि का अभाव होने से चैक्रियममुद्धात आदि चार नहीं होते हैं। किन्तु वायुकायिकों में चार समुद्घात होते हैं-वेदनाममुदघात, कषायसमुद्घात, मारणान्तिकसमु. કુમારોમાં પણ વેદના સમુઘાત, કષાય સમુદ્રઘાત, મારણાંતિક સમુદુધાત વિકિય સમુદ્દઘાત અને તેજસ સમુદ્દઘાત હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! પૃથ્વીકાચિકેનાં કેટલાં સમુદ્યાત હોય છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! પૃથ્વીકાચિકેનાં ત્રણ સમુદ્રઘાત કહી છે તે આ પ્રમાણે छे-१) वेदना समुद्धात (२) ४षाय समुद्धात मने (3) भा२४iति समुद्धात.
પૃથ્વીકાયિકની જેમ જ અકાચિકે, તેજસ્કાયિક, વનસ્પતિકાચિકે, દ્વીનિદ્ર, ત્રીદ્ધિ અને ચતુરિન્દ્રિયોના પણ વેદના સમુદ્દઘાત, કષાય સમુદ્દઘાત અને મારણાંતિક સમુદ્રઘાત હોય છે. આ બધામાં વૈક્રિયલબ્ધિ વગેરેનો અભાવ હોવાથી વૈક્રિય વગેરે સમુદ્દઘાત નથી હતા. પરંતુ વાયુકાયિકમાં ચાર સમુઘાત હોય છે–વેદના સમુદ્દઘાત, કષાય સમુદૂઘાત, મારણાંતિકસમુદ્દઘાત અને વૈક્રિય સમુદ્દઘાત વાયુકાયકેમાં વૈક્રિય લબ્ધિને સંભવ હોવાથી વૈક્રિય સમુદ્દઘાત પણ હોય છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫


Page Navigation
1 ... 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173