Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi

Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 867
________________

८५४
प्रशापनासूत्रे परिचारः-विषयोपभोगो येषां ते तथाविधा भवन्ति तेषां परस्पर मनोराज्यरूप संकल्पमात्रेणैव कायोपभोगापेक्षयाऽनन्तगुण सुखमुपनायते तावन्मात्रेणैव ते सृप्तिमासादयन्ति किन्तु-'गेवेज अणुत्तरोववाइया देवा अपरियारगा' नवग्रैवेयकानुत्तरोपपातिकादेवा अपरिचारकाः-अविद्यमानः परिचारो-मनसाऽपि विषयोपभोगो येषां ते तथाविधा भवन्ति, तेषां प्रतनुमोहोदयतया प्रशमसुखनिमग्नत्वात् किन्नु चारित्रपरिणामाभावात् तेषां न ब्रह्मचारित्वं संभवति, प्रकृतवक्तव्यतामुपसंहरनाह -'से तेणटेणं गोयमा ! तं चेव जाव मणपरियारगा' हे गौतम ! तत्-अथ तेनार्थेन तच्चैव-पूर्वोक्तरीत्यैव यावत्-असुरकुमारिदीशानान्तेषु कायपरिचारकाः, सनत्कुमारमाहेन्द्रयोः स्पर्शपरिचारकाः, ब्रह्मलान्तकयोः रूप. ___ आनत, प्राणत, आरण और अच्युत कल्पो के देव मनः परिचारक होते हैं। उनका विषय भोग कायविकार के कारण वृद्धि को प्राप्त होने वाले अनेकानेक मानसिक संकल्पों से ही हो जाता है। वे कामविकार उत्पन्न होने पर अपनी देवांगनाओं की मन से अभिलाषा करते हैं और उसीसे उनकी तृप्ति हो जाती है। काय से होने वाले विषय भोगकी अपेक्षा उन्हें अनन्त गुणा सुख प्राप्त होता है और उनके वेद की उपशान्ति हो जाती है।
नवग्रैधेयकों के तथा अनुत्तर विमानों के देव अपरिचारक होते हैं। उनका मोहोदय, अत्यन्त न्यून होता है, अतएव वे प्रशम-सुख में तल्लीन होते हैं । परन्तु चारित्र परिणाम का अभाव होने से ब्रह्मचारी नहीं कहे जाते ।
उक्त कथन का उपसंहार इस प्रकार है-हे गौतम ! इस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि असुरकुमार आदि ईशान कल्पतक के देव कायपरिचारक हैं, सनस्कुमार एवं माहेन्द्र कल्प के देव स्पर्श परिचारक होते हैं । ब्रह्मलोक और लान्तक
આનત, પ્રાણત, આરણ અને અચુત કલપનાં દેવ મનપરિચારક હોય છે. તેમને વિષયાગ કાયવિકારને લીધે બુદ્ધિને પ્રાપ્ત થતાં અનેકાનેક માનસિક સંકલ્પથી જ થઈ જાય છે. તેઓ કામવિકાર ઉત્પન્ન થતા પિતાની દેવાંગનાઓની મનથી ઈચ્છા કરે છે અને તેનાથી જ તેમની તૃપ્તિ થઈ જાય છે. કાયાથી થતાં વિષયભોગને બદલે તેમને અનન્ત ગણા લાભ પ્રાપ્ત થાય છે અને તેમની વેદના ઉપશાન્ત થઈ જાય છે.
નવયકે તથા અનુત્તર વિમાનનાં દેવ અયરિચારક હોય છે. તેમને મહોદય અત્યન્ત ન્યૂન હોય છે. તેથી તેઓ પ્રથમ સુખમાં તલ્લીન હોય છે. પરંતુ ચારિત્ર પરિ. ણામને અભાવ હોવાથી તેઓ બ્રહ્મચારી કહેવાતા નથી. 1 ઉપર કહેલ કથનને ઉપસંહાર આ પ્રમાણે છે-હે ગૌતમ! આ હેતુથી એવું કહેવાયું છે કે અસુરકુમાર આદિ ઈશાનક૫ સુધીનાં દેવ કાય-પરિચારક છે, સનસ્કુમાર અને મહેન્દ્ર કલ્પનાં દેવે સ્પર્શપરિચારક હોય છે. બ્રહ્મલેક અને લાન્તક કપનાં દેવ રૂપ પરિચારક મહાશક અને સહસ્ત્રાર કલ્પના દે શબ્દપરિચારક હોય છે, અને આનત, પ્રાણુત,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫


Page Navigation
1 ... 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173