Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३४ सू० ४ देवानां परिचारणाविशेषनिरूपणम्
८६९
तेसि इच्छामणे समुप्पज्जइ -- इच्छामो णं अच्छराहिं सद्धिं मण परियाणं करेत्तए' तत्र खल - तेषु देवेषु मध्ये ये अमी मनः परिचारकाः देवा भवन्ति तेषाम् इच्छामनः - विषयभोगेच्छा प्रधानं मनः संकल्पः समुत्पद्यते - इच्छामः खलु अप्सरोभिः सार्द्धं मनः परिवारणाम् - मनसा मनोभवविकारोपबृंहितपरस्परोच्चावचमन:- संकल्पजन्य विषयभोगरूपाम् कर्तुमिति, 'तए णं तेहि देवेहिं एवं मणतीकए समाणे खिप्पामेव ताओ अच्छराओ तत्थगयाओ चेव समाणीओ अणुत्तराई उच्चावयाई मणाई संपहारेमाणीओ संपहारेमाणीओ चिति' ततः खलु तथाविधसंकल्पानन्तरम् तै देवैः एवम् उक्तरीत्यामनसि संकल्पे कृते सति क्षिप्रमेव ता अप्सरसस्तत्र गताचैव - सौधर्मेशान देवलोकमध्यवर्ति स्वस्व विमानस्थिता एव सत्यः, अनुत्तराणि - अत्यन्त संतुष्टिविधायकतया अनुत्तमानि उच्चावचानि - विषयभोग।सक्त श्लीलाश्लीलरूपाणि मनांसि संप्रधारयन्त्यः संप्रधारयन्त्यः - पौनः पुन्येन प्रचारयन्त्य स्तिष्ठन्ति 'तए णं ते देवा ताहिं अच्छराहिं सद्धिं मणपरियारणं करेंति' ततः खलु ते देवा स्वाभिरप्सरोषिः सार्द्धं मनः परिचारणाम्-तथाविधमनः संकल्पकरणरूपविषयभोगं कुर्वन्ति, 'सेसं निरवसेसं तं चैव जाव भुज्जो भुज्जो परि णमंति' शेषं निरवशेषम् - सर्वं तचैव पूर्वोक्तं यावत् देवकृतमनः प्रविचारणा स्तासामप्सरसां
उन देवों में जो मन से परिचारणा करने वाले देव होते हैं, उन्हें विषयभोग की इच्छा की प्रधानता वाला मन उन्न होता है । वे संकल्प करते हैं कि हम अप्सराओं के साथ मनःपरिचारणा करना चाहते हैं अर्थात् मन के द्वारा काम विकार से वृद्धिप्राप्त परस्पर उच्च - अब न मनः संकल्प जनित विषयभोग करना चाहते हैं । इस प्रकार का संकल्प करने पर वे देवियां अपने स्थान पर अर्थात् सौधर्म और ईशान कल्प के अपने -अपने विमानों में रही हुई ही वारवार अतीव सन्तोष उत्पन्न करने वाले एवं विषयभोग में आसक्तश्लील एवं अश्लील मन करतो हैं । तब वे देव उन अप्सराओं के साथ मनःपरिचारणा करते हैं। शेष कथन पूर्ववत् ही समझ लेना चाहिए। यावत् वह मनःपरिचारणा उन देवियों के लिए श्रोत्रेन्द्रिय, चक्षुरिन्द्रिय, घ्राणेन्द्रिय, रसनेन्द्रिय और
હવે મન:પરિચારણાની નિરૂપણા કરવાવાળાં દેવ હાય છે, તેમને વિષયભોગની ઈચ્છાની પ્રધાનતાવાળાં મન ઉત્પન્ન થાય છે. તેઓ સકલ્પ કરે છે કે અમે અપ્સરાઓની સાથે મન:પરિચારણા કરવી ઇચ્છીએ છીએ. અર્થાત્ મન દ્વારા કામ વિકારથી વૃદ્ધિ પ્રાપ્ત પરસ્પર ઉચ્ચ અને અવચ્ચે મનઃસકલ્પ જનીત વિષયભોગ કરવા ચાહે છે આ રીતના સ'કલ્પ કરવાથી તે દેવીએ પોતાના સ્થાનપર અર્થાત્ સૌધર્મ અને ઇશાન પ્નાં પોતપોતાનાં વિમાનામાં રહીને જ વારવાર અતીવ સતાષ ઉત્પન્ન કરવાવાળા તેમ જ વિષય ભેગમાં અસક્ત શ્ર્લીલ તેમ જ અશ્લીલ મન કરે છે. ત્યારે તે દેવે તે અપ્સરાએ સાથે મન:પરચારણા કરે છે. બાકીનું કથન પહેલાનાં જેવું જ સમજી લેવુ જોઇએ.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
