Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
७४२
-
प्रज्ञापनास्त्रे पृच्छति-'से केणढेणं भंते ! एवं वुच्चइ० ?' हे भदन्त ! तत्-अथ के नार्थेन-कथं तावद्, एवम्-उक्तरीत्या उच्यते यत्-द्वीन्द्रियाः साकारपश्यन्तिनो भवन्ति नो अनाकारपश्यन्तिनो भवन्तीति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'बेइंदियाणं दुविहा सागारपासणया पण्णत्ता' द्वीन्द्रियाणां द्विविधा साकारपश्यन्ता प्रज्ञप्ता, 'तं जहा-सुयणागसागारपासणया, सुय अण्णाण सागारपासणया' तद्यथा-श्रुतज्ञानसाकारपश्यन्ता, श्रुताज्ञानसाकारपश्यन्ता च, पकृतमुपसंहरबाह-'से एएणटेणं गोयमा ! एवं बुच्चइ०' हे गौतम ! तत्-अथ एतेनार्थेन एवंपूर्वोक्तरीत्या उच्यते यद् द्वीन्द्रियाः साकारपश्यन्तिनो भवन्ति नो अनाकारपश्यन्तिनो भवन्तीति, ‘एवं ते इंदियाण वि' एवम्-द्वीन्द्रियाणामिव त्रीन्द्रियाणामपि सकारपश्यन्ता भवति नो अनाकारपश्यन्ता भवति, गौतमः पृच्छति-'चउरिदियाणं पुच्छा' चतुरिन्द्रियाणां पृच्छा, तथा च चतुरिन्द्रियाः कि साकारपश्यन्तिनो भवन्ति ? किं वा अनाकारपश्यन्तिनो भवन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'चउरिदिया सागारपस्सी वि अणागारपस्सी वि' चतुपश्यन्ता वाले नहीं है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि द्वीन्द्रिय जीव साकारपश्यन्ता वाले हैं, अनाकारपश्यन्ता वाले नहीं है ? ___ भगवान्-हे गौतम ! द्वीन्द्रियों की साकारपश्यन्ता दो प्रकार की कही गई है, वह इस प्रकार श्रुतज्ञान साकार पश्यन्ता और श्रुताज्ञान साकार पश्यन्ता । इस हेतु से, हे गौतम ! ऐसा कहा गया है कि द्वीन्द्रिय जीव साकार पश्यन्ता चाले हैं, अनाकार पश्यन्ता वाले नहीं हैं। इसी प्रकार श्रीन्द्रिय भी साकार पश्यन्ता वाले होते हैं, अनाकारपश्यन्ता वाले नहीं होते।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! चतुरिन्द्रिय क्या साकारपश्यन्ता वाले होते हैं अथवा अनाकार पश्यन्ता वाले होते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! चतुरिन्द्रिय जीव साकार पश्यन्ता वाले भी होते हैं, તાવાળા નથી હોતા.
શ્રી ગૌતમ સ્વામી-હે ભગવદ્ ! શા હેતુથી એમ કહેલ છે કે કીન્દ્રિય જીવ સાકાર પશ્યન્તાવાળા છે, અનાકારપશ્યતાવાળા નથી.
શ્રી ભગવાન–હે ગતમ! દ્વીન્દ્રિની સાકાર પશ્યન્તા બે પ્રકારની કહી છે, તે આ પ્રકારે શ્રુતજ્ઞાન સાકાર પશ્યન્તા અને શ્રુતજ્ઞાન સાકાર પત્તા એ હેતુથી, હે ગૌતમ! એમ કહેવું છે કે દ્વીન્દ્રિય જીવ સાકારપશ્યન્તાવાળા છે, અનાકારપશ્યન્તાવાળા નથી. એજ પ્રકારે ત્રીન્દ્રિય પણ સાકારપશ્યન્તાવાળા હોય છે, અનાકારપશ્યન્તાવાળા નથી હોતા.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્ ! ચતુરિન્દ્રિય શું સાકારપશ્યન્તાવાળા હોય છે અથવા અનાકાર પશ્યન્તાવાળા હોય છે ?
શ્રી ભગવાન-હે ગતમ! ચતુરિન્દ્રિય જીવ સાકાર પશ્યન્તાવાળા પણ અને અનાકાર
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫