Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi

Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

View full book textPrevious | Next

Page 756
________________

७४३
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३० सू० १ साकारानाकार पश्यन्तानिरूपणम्
रिन्द्रियाः साकार पश्यन्तिनोऽपि अनाकार पश्यन्तिनोऽपि भवन्ति, गौतमः पृच्छति- 'सेकेणट्टेणं भंते ! एवं बुच्चइ० ' हे भदन्त ! तत्-अथ के नार्थेन - कथं तावद् एवम् उक्तरीत्या उच्यते यत् - चतुरिन्द्रिया साकार पश्यन्तिनोऽपि भवन्ति ? अनाकारपश्यन्तिनोऽपि भवन्तीति ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम! 'जेणं चउरिंदिया सुयणाणी सुय अण्णाणी ते णं चउरिंदिया सागारपस्ती' ये खलु चतुरिन्द्रियाः श्रुतज्ञानिनः श्रुताज्ञानिनो भवन्ति ते खलु चतुरिन्द्रियाः साकारपश्यन्तिनो भवन्ति किन्तु - 'जेणं चउरिदिया चवखुदंरुणी तेणं चउरिदिया अणागारपरसी' ये खलु चतुरिन्द्रिया श्रक्षुर्दशनिनो भवन्ति ते खलु चतुरिन्द्रिया अनाकारपश्यन्तिनो भवन्ति, प्रकृतमुपसंहरन्नाह - 'से एएणद्वेगं गोयमा ! एवं बुच्चर' हे गौतम ! तत्-अथ एतेनार्थेन एवम् - उक्तरीत्या उच्यते यद- चतुरिन्द्रियाः शाकारपश्यन्तिनोऽपि भवन्ति अनाकार पश्यन्तिनोऽपि भवन्तीति भावः, 'मणूसा जहा जीवा' मनुष्या यथा जीवा उक्तास्तथा वक्तव्या: ' अवसेसा जहा नेरइया जाव वेमानिया' अवशेषाः- पूर्वोक्तातिरिक्ताः यथा नैरयिकाः प्रतिपादिता स्तथा प्रतिपत्तव्या यावत् - वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकाश्च अवसेया इति भावः इयञ्च पश्यन्ता प्राकट्यापर पर्याया ज्ञाततारूपा अवसेया ।। सू० १ ॥
अनाकार पश्यन्ता वाले भी होते हैं ।
गौतमस्वामी - भगवन् ! किस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि चतुरिन्द्रिय जीव साकारपइयन्ता वाले भी और अनाकार पश्यन्ता वाले भी होते हैं ?
भगवान् हे गौतम! जो चतुरिन्द्रिय जीव श्रुतज्ञानी अथवा श्रुताज्ञानी होते हैं, ये साकारपइयन्ता वाले होते हैं, किन्तु जो चतुरिन्द्रियचक्षुदर्शनी होते हैं, वे अनाकार पश्यन्ता वाले होते हैं । हे गौतम ! इस हेतु से ऐसा कहा जाता है कि चतुरिन्द्रिय जीव साकारपइयन्ता वाले भी होते हैं और अनाकार पश्यता वाले भी होते हैं ।
मनुष्यों का कथन समुच्चय जीवों के समान समझना चाहिए। शेष जीवों का कथन नारकों के समान जान लेना चाहिए, अर्थात् वानव्यन्तर, ज्योतिष्क પશ્યન્તાવાળા પણ હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! શા હેતુથી એમ કહેવાય છે કે ચતુરિન્દ્રિય જીવ સાકાપશ્યન્તાવાળા પણ અને અનાકારપશ્યન્તાવાળા પણ હોય છે ? શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! જે ચતુરિન્દ્રિય જીવ શ્રુતજ્ઞાની અથવા શ્રુતાજ્ઞાની હાય છે, તે સાકાર પશ્યન્તાવાળા હેાય છે, પણ જે ચતુરિન્દ્રિય ચક્ષુદની હાય તેઓ અનાકારપશ્યન્તાવાળા હોય છે, હે ગૌતમ ! એ હેતુથી એમ કહેવાય છે કે ચતુરિન્દ્રિય જીવ સાકારપશ્યન્તાવાળા પણ હાય છે અને અનાકારપશ્યન્તાવાળા પણ હાય છે.
મનુષ્યનું કથન સમુચ્ચય જીવાના સમાન સમજવુ જોઇએ. માકીના જીવાનુ કયન નારકાના સમાન જાણી લેવુ' જાઇએ. અર્થાત્ બાનવ્યન્તર, જ્યાતિષ્ક અને વૈમા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫


Page Navigation
1 ... 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773 774 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 800 801 802 803 804 805 806 807 808 809 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832 833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871 872 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 900 901 902 903 904 905 906 907 908 909 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934 935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973 974 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 1000 1001 1002 1003 1004 1005 1006 1007 1008 1009 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034 1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070 1071 1072 1073 1074 1075 1076 1077 1078 1079 1080 1081 1082 1083 1084 1085 1086 1087 1088 1089 1090 1091 1092 1093 1094 1095 1096 1097 1098 1099 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111 1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150 1151 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173