Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे
द्वन्द्रियाणामपि प्रतिपत्तव्यः किन्तु - 'णवरं तत्थ णं जे से आभोगनिव्वत्तिए सेणं असं खिज्जसमइए अंतो मुहुत्तिए मायाए आहारट्ठे समुप्पज्जइ' नवरम् - पूर्वापेक्षया विशेषस्तु तत्र खलआभोग निर्वर्तिताना भोगनिर्वर्तितयोर्मध्ये योऽसौ आमोपनिर्वर्तितः- इच्छापूर्वकं निष्पादित आहारो भवति स खलु असंख्येय सामायिक:- असंख्येये समये निर्वर्तितः जघन्येनापि अन्तहूर्तिकः अन्तर्मुहूर्त निष्पाद्यो भवति न होनः, विमात्रतया विभिन्ना विषमा वा मात्रा विमात्रातस्याभावो विमात्रता तथा इष्टानिष्टनानाभेदतयेति भाव, न तु नैरयिकाणामेकान्ताशुभतया देवानन्त शुभयेयेति, आहारार्थः समुत्पद्यते, 'सेसं जहा पुढविकाइयाणं जाव आहच्च नोपसंति' शेषं यथा पृथिवी कायिकानां प्रतिपादितं तथैव द्वीन्द्रियाणामपि प्रतिपत्तव्यम्, यावत् pornstaप्रादेशिका 'न क्षेत्रतोऽसंख्येयम देशावगाढानि कालतोऽन्यतमस्थितिकानि भावतो वर्णयन्ति गन्धवन्ति रसवन्ति स्पर्शयन्ति इत्यादिरीत्या सर्वत आहारयन्ति सर्वतः परिणमयन्ति सर्वत उच्छ्वसन्ति सर्वतो निःश्वसन्ति, अभीक्ष्णम् भाहारयन्ति अभीक्ष्णं परिणमयन्ति अभी क्ष्णम् उच्छ्वसन्ति अभीक्ष्णं निःश्वसन्ति आहत्य आहारयन्ति आहत्य परिणमयन्ति आहत्य अनाभोग निर्वर्त्तित आहार में से जो आभोग निर्वर्त्तित आहार अर्थात् इच्छा पूर्वक किया जाने वाला आहार है, वह असंख्य सामयिक अन्तर्मुहूर्त्त में जघन्य रूप में विमात्रा से होता हैं, अर्थात् इष्ट-अनिष्ट आदि अनेक प्रकारों से होता है । नारकों के समान एकान्त अशुभ और देवों के समान एकान्त शुभ रूप नहीं होता । शेष जैसा पृथ्वीकायिकों का कथन किया गया है, उसी प्रकार दीन्द्रिों का भी समझना चाहिए। यावत्-द्रव्य से अनन्त प्रदेशी स्कंध, क्षेत्र से असंख्यात प्रदेशों में अवगाहन किए हुए, काल से किसी भी स्थिति वाले, भाव से वर्णवान्, गंधयान, रसवान्, स्पर्शवान, इत्यादि प्रकार से समस्त आत्मप्रदेशों से आहार करते हैं, समस्त आत्मप्रदेशों से परिणमन करते हैं, सर्वतः उच्छ्वास- निश्वास लेते हैं, सदा आहार, परिणमन करते हैं, सदा उच्छ्वास - निश्वास लेते हैं, आहत्य आहार एवं परिणमन करते हैं, उच्छ्वास
માંથી જે અલેગનિવતિંત આહાર છે, અર્થાત ઇચ્છાપૂર્વક કરાનારો આહાર છે, તે અસંખ્ય સામાયિક અન્તર્મુહૂતમાં જઘન્ય રૂપથી વિમાત્રાથી થાય છે. અર્થાત્ ઈષ્ટ-અનિષ્ટ આદિ અનેક પ્રકારાથી થાય છે.
५८२
નારકની સમાન એકાન્ત અશુભ અને દેવાની સમાન એકાન્ત શુભરૂપ નથી હાતાં. શેષ જેવું પૃથ્વીકાયિકોનુ' કથન કરેલું' છે એજ પ્રકારે દ્વીન્દ્રિયનું પણ સમજીલેવું જોઇએ. ચાવત-દ્રવ્યથી અનન્ત પ્રદેશી ←ધ, ક્ષેત્રથી અસ’ખ્યાત પ્રદેશાથી અવગાહના કરેલા, કાલથી કાઈ પણ સ્થિતિવાળા, ભાવથી વ`વાન્, ગધવાન રસવાન્, સ્પર્શીવાનૢ ઈત્યાદિ પ્રકારથી સમસ્ત આત્મપ્રદેશોથી આહાર કરે છે, સમસ્ત આત્મ પ્રદેશોથી પરિણમન કરે છે, સર્વાંતઃ ઉચ્છવાસ-નિશ્વાસ લે છે, સદા આહાર પરિણમન કરે છે, સદા ઉચ્છવાસ નિશ્વાસ લે છે,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
