Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २८ सू० ७ जीवादीनामाहारादिद्यारनिरूपणम् 'सव्वे वि ताव होजा आहारया१ सर्वेऽपि तावद् नायिका भयेयुराहारका इति प्रथमो भगः १, द्वितीयं भङ्गमाह-'अया आहारगा य अणाहारए य २' अथवा बहवो नरयिका आहारकाश्च भवन्ति, एकश्च कश्चित् नैरयिकस्ताबद् अनाहारको भवति, इति द्वितीयो भङ्गः २, अथ बहुत्यमादाय तृतीयं भङ्गमाह-'अहया अहारगा य अणाहारगा य ३' बहयो नैरयिका आहारकाश्च भवन्ति, बहयो नैरयिका अनाहारकाश्च भवन्ति ३, ‘एवं जाय वेमाणिया' एवम्पूर्वोक्तरीत्या यावत्-असुरकुमारादि दशमयनपतयः विकलेन्द्रियाः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका मनुष्या वानव्यन्तरा ज्योतिष्का वैमानिकाश्च सर्वेऽपि तावद् भवेयुराहारकाः १, अथवा बहब आहारकाश्च एकः कश्चिद् अनाहारकश्च भवति २, अथवा बहवो हि आहारकाश्च भवन्ति, बहर एव अनाहारकाश्च भवन्ति ३, किन्तु-'णवरं एगिदिया जहा जीवा' नवरम्-पूर्वापेक्षया विशेषस्तु-ए केन्द्रियाः यथा समुच्चयजीवाः आहारका अपि उक्ताः, अनाहारका अपि उक्ताः तथा आहारका अपि वक्तव्या अनाहारका अपि वक्तव्याः, गौतमः पृच्छति-सिद्धा णं
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नारक आहारक होते हैं अथया अनाहारक होते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! (१) सभी नारक आहारक होते हैं (२) अथवा बहुत नारक आहारक होते हैं और एक कोई अनाहारक होता है (३) अथवा बहुतसे नारक आहारक होते हैं और बहुत-से अनाहारक होते हैं। इसी प्रकार वैमानिकों तक कह लेना चाहिए, अर्थात् असुरकुमार आदि दश भवनपति, चिकलेन्द्रिय, तियेच पंचेन्द्रिय, मनुष्य, वानव्यन्तर, ज्योतिष्क और चैमा. निक, (१) सभी आहारक होते हैं (२) अथवा बहुत आहारक होते हैं और कोई एक अनाहारक होता है (३) अथया बहुत-से आहारक और बहुत-से अनाहारक होते हैं। मगर पूर्व की अपेक्षा विशेषता यह है कि एकेन्द्रिय जीवों का कथन समुच्चय जीवों के समान समझना चाहिए, अर्थात् जैसे समुच्चय जीव बहुत आहारक और बहुत अनाहारक कहे हैं, वैसे ही एकेन्द्रियों को भी कहना चाहिए।
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! નારક આહારક હોય છે અથવા અનહારક હોય છે? શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ! (૧) બધા નારક આહારક હોય છે. (૨) અથવા ઘણું નારક આહારક હોય છે. અને એક કોઈ અનાહારક હોય છે. (૩) અથવા ઘણા નારક આહારક હોય છે અને ઘણા અનાહારક હોય છે.
એ પ્રકારે વૈમાનિક સુધી કહેવું જોઈએ, અર્થાત અસુરકુમાર આદિ દશ ભવનપતિ, વિકલેન્દ્રિય તિર્યંચ પંચેન્દ્રિય, મનુષ્ય, વાનવ્યન્તર, જતિષ્ક અને વૈમાનિક સુધી (૧) બધા આહારક હોય છે (૨) અથવા ઘણું આહારક હોય છે અને કોઈ એક અનાહારક હોય છે. (૩) અથવા ઘણા આહારક અને ઘણા અનાઆહારક હોય છે. પણ પૂર્વની અપેક્ષાએ વિશેષતા એ છે કે એકેન્દ્રિય જીવોનું કથન સમુચ્ચય જીના સમાન સમજવું જોઈએ. અર્થાત્ જેમ સમુચ્ચય જીવ ઘણા આહારક અને ઘણા અનાહારક કહેલા છે,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
