Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २८ सू० ४ द्वीन्द्रियादीनां सचित्ताहारादिनिरूपणम् ५९३ तया घ्राणेन्द्रियतया जिस्वेन्द्रियतया स्पर्शनेन्द्रियतया इष्टतया कान्ततया प्रियतया शुभतया मनोज्ञतया मन आमतया ईप्सिततया भिध्यिततया ऊर्ध्वतया नो अधस्तया सुखतया नो दुःखतया एतेषां-वैमानिकानां भूयो भूयः परिणमन्ते, अत्र यस्य यायन्ति सागरोपमाणि स्थितिस्तस्य तावत्सु वर्षसहस्रेषु व्यतीतेषु भूयः आहारार्थः समुत्पद्यते इति न्यायमाश्रित्य सौधर्मशानादिदेवलोकेषु जघन्येन उत्कृष्टेन च स्थितिपरिमाणं विभाव्य तदनुसारेण यथायोगम् आहारार्थः संगमनीय इत्यभिप्रायेणाह-'सोहम्मे आभोगनियत्तिए जहाणेणं दिवसपुहुत्तस्स उको सेणं दोण्हं वाससहस्साणं आहाण्टे समुपज्जई' सौधर्मे देवे आभोगनिवर्तितःइच्छापूर्वकं निर्मापित आहारार्थः जघन्येन दिवसपृथक्त्वस्य-दिवसपृथक्त्वे अतिक्रान्ते सति, उत्कृष्टेन द्वयोर्वसहस्रयोरतिक्रान्तयोः सतोः आहारार्थः समुत्पद्यते, 'ईसाणे णं पुच्छा' ईशाने देवे खलु कियता कालेन आहारार्थः समुत्पद्यते ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'जहणणे णं दिवसपुहुत्तस्स सातिरेगस्स उक्कोसेणं सातिरेगं दोहं वाससहस्साणं' इष्ट, कान्त, प्रिय, शुभ, मनोज्ञ, मन आम, इच्छित और विशेष अभीष्ट रूपमें, हल्के रूप में, भारी रूप में नहीं, सुखद रूप में, दुःखद रूप में नहीं, परिणत करते हैं।
जिन देवों की जितने सागरोपम की स्थिति है, उन्हें उतने ही हजार वर्ष में आहार की अभिलाषा उत्पन्न होती है, इस नियम के अनुसार सौधर्म, ऐशान आदि देवलोकों में जघन्य और उत्कृष्ट स्थिति का परिमाण समझ लेना चाहिए, इस अभिप्राय को प्रकट करने के लिए कहते हैं___ सौधर्म देवलोक के देवों को आभोगनिर्वतित आहार की अभिलाषा जघन्य दिवसपृथक्त्व बीतने पर और उत्कृष्ट दो हजार वर्ष बीतने पर होती है। __गौतमस्वामी-हे भगवन् ! ईशान देवों को कितने काल में आहार की अभिलाषा होती है ? પુદ્ગલેને તેઓ શ્રોત્રેન્દ્રિય, ચક્ષુરિન્દ્રિય, ઘણેન્દ્રિય, રસનેન્દ્રિય અને પશેન્દ્રિયનારૂપમાં ઈષ્ટ, કાન્ત, પ્રિય, શુભ, મનેઝ, મનઆમ, ઈચ્છિત અને વિશેષ અભિષ્ટરૂપમાં, હકારૂપ भां, सा२३५म नही, सुम४३५भां, म३५मा नही. परिणत ७२ छे.
જે દેવેની જેટલા સાગરોપમની સ્થિતિ છે, તેમને તેટલા જ હજાર વર્ષમાં આહા રની અભિલાષા ઉત્પન્ન થાય છે, એ નિયમના અનુસાર સધર્મ, એશાન આદિ દેવલોકમાં જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિનું પરિમાણ સમજી લેવું જોઈએ એ અભિપ્રાય પ્રગટ કરવા માટે કહે છે –
સૌધર્મ દેવલોકના દેવોને આભેગનિવર્તિત આહારની અભિલાષા જઘન્ય દિવસ પૃથકવ વીતતાં અને ઉત્કૃષ્ટ બે હજાર વર્ષ વીતી જતાં થાય છે.
- શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! ઈશાન દેવેને કેટલા કાળમાં આહારની અભિલાષા ઉત્પન્ન થાય છે ?
प्र० ७५
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
