Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २८ सू० १ सचित्ताहारादिनिरूपणम्
५४९ स्पर्शगुणान् उत्पाटय 'आयसरीरखेत्तोगाढे पोग्गले सव्यप्पणयाए आहारं आहारेंति' आत्म. शरीरक्षेत्रावगाढान् पुद्गलान् सर्वात्मना--सर्वेरेवात्मप्रदेशैराहारम्-आहाररूपान् आहारयन्ति, इति पञ्चमं द्वारम । गौतमः पृच्छति-- नेरइयाणं भंते ! सय्यओ आहारेंति' हे भदन्त ! नायिकाः खलु किं सर्वत आहारयन्ति 'सन्य भो परिणामंति' सर्वतः किं परिणमयन्ति ? 'सव्यो ऊससंति' सर्वतः किम उच्छवसन्ति ? 'सयो नीससंति? किं सर्वतो निःश्वसन्ति ? 'अभिक्खणं आहारेंति ?' किम् अभीक्ष्णं-शश्वद् आहारयन्ति ? 'अभिक्खणं परिणामंति ?' अभीक्ष्णं किं परिणमयन्ति ? 'अभिक्खणं ऊससंति ?' किम् अभीक्ष्णम्-शश्वद् उच्छ्यसन्ति ? 'अभिक्खणं नीससंति' किम् अभीक्ष्णम्-शश्वत् निःश्वसन्ति ? 'आहच्च आहारेति ?' किम् आहत्य-विशिष्य आहारयन्ति ? 'आहच्च परिणामेंति ?' किम् आहत्यविशिष्य परिणमन्ति ? 'आहच्च ऊससंति ?' किम् आहत्य-विशिष्य उच्छवसन्ति ? कर के अर्थात पूरी तरह बदल करके नूतन वर्णगुण, गन्धगुण, रसगुण और स्पर्शगुण को उत्पन्न करके, अपने शरीर क्षेत्र में अवगाढ पुद्गलों का समस्त
आत्मप्रदेशों से आहार करते हैं । (पंचम द्वार) ___ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! क्या नारक जीव समस्त आत्मप्रदेशों से आहार करते हैं ? सर्व आत्मप्रदेशों से उसे परिणत करते हैं ? क्या सर्वतः उच्छ्यास और निश्वास लेते हैं ? क्या सदैव आहार करते रहते हैं ? सदैव उसे परिणत करते हैं ? निरन्तर उच्छयास-निश्वास लेते रहते हैं ? अथवा कदाचित आहार करते हैं ? कदाचित् परिणत करते हैं कदाचित् उच्छ्वाल लेते हैं ? कदाचित् निश्वास लेते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! हां, नारक जीव सर्वतः आहार करते हैं, इत्यादि पूर्वोक्त सब कथन समझ लेना चाहिए, अर्थात् सर्वतः उच्छ्वास और निश्वास लेते हैं। सदा आहार करते हैं, सदा परिणत करते हैं, सदा उच्छ्वासनिश्वास लेते हैं। कदाचित् आहार करते हैं, परिणमन करते हैं और उच्छ्यास શરીરક્ષેત્રમાં અવગાઢ પુદ્ગલેના સમસ્ત આત્મપ્રદેશથી આહાર કરે છે. (પંચમ દ્વાર)
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવાન્ ! શું નારક જીવ સમસ્ત આત્મપ્રદેશથી આહાર કરે છે? સર્વ આત્મપ્રદેશથી તેને પરિણત કરે છે ? શું સર્વતઃ ઉચ્છવાસ અને વિશ્વાસ લે છે? શું સદેવ તેને પરિણત કરે છે? નિરન્તર ઉચ્છવાસ-નિશ્વાસ લેતા રહે છે? અથવા કદાચિત્ આહાર કરે છે? કદાચિત્ પરિણત કરે છે, કદાચિત્ ઉચ્છવાસ લે છે? કદાચિત નિશ્વાસ લે છે?
શ્રી ભગવાન -હે ગૌતમ! હા, નારક જીવ સર્વતઃ આહાર કરે છે. ઈત્યાદિ પૂર્વોક્ત બધું કથન સમજી લેવું જોઈએ. અર્થાત્ સર્વતઃ પરિણત કરે છે, સર્વતઃ ઉચ્છવાસ નિ:શ્વાસ લે છે. સદા આહાર કરે છે. સદા પરિણત કરે છે, સદા ઉચ્છવાસ નિશ્વાસ લે છે. કદાચિત
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
