Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
५६६
प्रज्ञापनासूत्रे आहारयन्ति आहार्यमाणानां पुद्गलानाम् अनन्तभागमास्वादयन्ति शेषाः पुनरनास्यादिता एय शरीरपरिणाममापद्यन्ते, गौतमः पृच्छति-'पुढ विकाइया णं भंते ! जे पोग्गले आहारताए गिव्हंति ते किं सव्वे आहारेति नो सव्ये आहारेति ?' हे भदन्त ! पृथिवीकायिका खलु यान् पुद्गलान् आहातया गृहति तान् किं सर्वान् अपरिशेषान् आहारयन्ति ? किंवा नो सर्वान् आहारयन्ति ? भगवानाह-'जहेव नेइया तहेव' यथैव नैरयिकाः उज्झितशेषान् तान् सर्वान् पुद्गलान् अपरिशेषान् आहारयन्ति तथैव पृथिवीकायिका अपि तान् सर्वान् उज्झितशेषान् पुद्गलान् आहारयन्तीत्यर्थः, गौतमः पृच्छति-'पुढविक्काइया णं भंते ! जे पोग्गले आहारत्ताए गिण्हंति तेणं तसि पुग्गला कीसत्ताए भुजो भुज्जो परिणमंति ?' हे भदन्त ! पृथिवीकायिकाः खलु यान् पुद्गलान् आहारतया गृहन्ति ते खलु पुद्गला आहारतया गृहीताः सन्तः तेषां पृथिवोकायिकानां की दृक्तया भूयोभूयः परिणमन्ते ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'फासिदियवेमायत्ताए भुज्जोभुनो परिणमंति' स्पर्शनेन्द्रिय विमात्रतया-स्पर्शनेन्द्रियस्य विषमा मात्रा विमात्रा तस्या भावो विमात्रता तया-इष्टानिष्टनानाप्रकारतया भूयो भूयः-वारं वारं परिणमन्ते नतु नैरयिकाणामेकान्ताशुभतया देवानाञ्चकान्तशुभतयेति भावः, ‘एवं जाव वणप्फइकाइया' एवम्-पृथियोकायिकोक्तरीत्या यावत्
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! पृथ्वीकायिक जिन पुद्गलों को आहार के रूप में ग्रहण करते हैं, क्या उन सभी का आहार करते हैं अथवा सब के एक भाग का आहार करते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! जैसे नारक त्यागे हुए से शेष सभी पुद्गलों का आहार करते हैं उसी प्रकार पृथ्वीकायिक की उन सभी व्यक्त शेष पुद्गलों का आहार करते हैं।
गौतमस्वामी-पृथ्वीकायिक जिन पुद्गलों को आहार के रूप में ग्रहण करते हैं, वे पुदगल पृथ्वीकायिकों के लिए किस रूप में पुन: पुन: परिणत होते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! स्पर्शनेन्द्रिय की विषम मात्रा के रूप में अर्थात इष्ट एवं अनिष्ट रूप में वारंवार परिणत होते हैं। तात्पर्य यह है कि नारकों के समान एकान्त अशुभ रूप में तथा देवों की तरह एकान्त शुभ रूप में उन का
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ ! જેમ નારક ત્યાગેલાથી શેષ બધા પુદ્ગલોનો આહાર કરે છે, એજ પ્રકારે પૃથ્વીકાયિક પણ આ બધાં ત્યક્ત શેષ પુદ્ગલનો આહાર કરે છે.
શ્રીગૌતમસ્વામ-હે ભગવાન્ ! પૃથ્વીકાયિક જે પુદ્ગલેને આહારના રૂપમાં ગ્રહણ કરે છે, તે પુદગલો પૃથ્વીકાયિકને માટે કેવા રૂપમાં પુનઃ પુનઃ પરિત થાય છે.?
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ ! સ્પર્શેન્દ્રિયની વિષમમાત્રાના રૂપમાં અર્થાત્ ઈષ્ટ તેમજ અનિષ્ટ રૂપમાં વારંવાર પરિણત થાય છે. તાત્પર્ય એ છે કે ના કેની સમાન એકાન્ત અશુભ રૂપમાં તથા દેવાની જેમ એકાન્ત શુભ રૂપમાં તેમના પરિણમન થતા નથી.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
