Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २६ स० १ कर्मवेदबन्धनिरूपणम् __ ५१९ तेषु सदैव बहुत्येनोपळभ्यमानत्वात्, द्वि त्रि चतुरिन्द्रिय पश्चन्द्रियतिर्यग्योनिकेषु वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकेषु च नैरयिकवद् भङ्गत्रिकम्, मनुष्येषु नव भङ्गाः, तत्र सप्तविधबन्धका इति प्रथमो भङ्गः, ततोऽष्ट विधवन्धकपदप्रक्षेपे एकत्वबहुत्वाभ्यां द्वौ षड्विधबन्धकपदप्रक्षेपे एकत्वबहुत्वाभ्यां द्वौ भङ्गो उभयपदप्रक्षेपे चत्वारो भङ्गा भवन्ति, 'पण्णवणाए छब्बीसइमं पयं समत्तं' इति ज्ञापनायां भगवत्या षड्विंशतितमं पदं समाप्तम ॥ सू. १॥
____ अथ सप्तविंशतितमं कर्मप्रकृतिवेदवेदपदम् । मूलम्-कइ णं भंते कम्मपगडीओ पण्णताओ? गोयमा ! अट्ट, तं जहा-णाणावरणिजं जाय अंतराइयं, एवं नेरइयाणं जाव वेमाणियाणं, जीवे णं भंते ! गाणावरणिज्जं कम्मं वेदेमाणे कइ कम्मपगडीओ वेदेइ ? गोयमा ! सत्तविहवेयए या अट्टविहवेयए वा, एवं मणूसे वि, अवसेसा एगत्तेण वि पुहत्तेण वि णियमा अट्ठ कम्मपगडीओ वेदेति जाय वेमाणिया, जीवा णं भंते ! णाणावरणिज्जं वेदेमाणा कइ कम्मसे दो भंग होते हैं । पृथ्वीकायिक आदि पांच स्थावरों में प्रथम भंग ही होता है अर्थात् वे बहुत सात के और बहुत आठ के बन्धक होते हैं, क्योंकि दोनों प्रकार के जीव सदैव बहुसंख्या में पाए जाते हैं । दोन्द्रियों, त्रीन्द्रियों, चतुरिन्द्रियों, तिर्यंच पंचेन्द्रियों, वानव्यन्तरों, ज्योतिष्को, और वैमानिकों में नारकों के समान भंगत्रिक समझना चाहिए । मनुष्यों में नो भंग होते हैं । उन में से प्रथम भंग है-सप्तविध बन्धक फिर अष्टविध बन्धकपद का प्रक्षेप करने पर एकत्व एवं बहुत्व की विद्यक्षा से दो भंग होते हैं । षड्विध बन्धक पद का प्रक्षेप करने पर एकत्व एवं बहुत्व की विवक्षा से दो भंग होते हैं और दोनों पदों का प्रक्षेप करने पर चार भंग होते हैं इस प्रकार नौ भंग हुए ॥ सू० १॥
छच्चीसवां पद समाप्त । પૃથ્વીકાયિક આદિ પાંચ સ્થાવરમાં પ્રથમ ભંગ જ થાય છે. અર્થાત તેઓ ઘણા સાતના બંધક અને ઘણા આઠના બંધક બને છે, કેમકે બન્ને પ્રકારના જીવ સદેવ બહુ सध्यामा भने छ. दीन्द्रयो, त्रीन्द्रियो, यतुरिन्द्रियो, तिय य ५'येन्द्रियो, पान०य-तरी, તિષ્ક અને વૈમાનિકમાં નારકની સમાન ભંગ ત્રય સમજવા જોઈએ.
મનુષ્યમાં નવ ભંગ થાય છે. તેમાંથી પ્રથમ ભંગ સપ્તવિધ બન્ધક પછી અષ્ટ. વિધ બન્ધક પદને પ્રક્ષેપ કરવાથી એકત્વ તેમ જ બહત્વની વિવેક્ષાથી બે ભંગ થાય છે ષડૂવિધ બન્ધક પદુને પ્રક્ષેપ કરતાં એકત્વ તેમજ બહત્વની વિવક્ષાથી બે ભંગ થાય છે. અને બને પદોને પ્રક્ષેપ કરવાથી ચાર ભંગ થાય છે. એ પ્રકારે નવ ભંગ થયા. સૂ૦૧
છવ્વીસમું પદ સમાપ્ત.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫