Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद २३ सू० १५ उत्कृष्टकालस्थितिकं ज्ञानावरणीयकर्मबन्धनि० ४५३ 'गोयमा ! हे गौतम ! 'नो नेरइओ बंधई उत्कृष्ट कालस्थिकम् आयुष्यं कर्म नो नैरयिको बध्नाति, अपितु 'तिरिक्खजोणिो बंधइ तिर्यग्योनिको बध्नाति 'नो तिरिक्खजोणिणी बंधइ' नो तिर्यग्योनिकी बध्नाति किन्तु-मणुस्से वि बंधइ माणुस्सी वि बंधई' मनुष्योऽपि बध्नाति, मानुष्यपि बध्नाति किन्तु 'नो देवो बंधइ नो देवी बंधइ' नो देवो बध्नाति, नो वा देवी बध्नाति तथा च उत्कृष्ट कालस्थितिकायुष्यबन्धकप्ररूपणे नैरयिकतिर्यग्योनिकी देवदेवीनां निषेधः कृतस्तासामुत्कृष्टस्थितिकेषु नरकादिषु उत्पत्त्यभावात्, गौतमः पृच्छति'केरिसएणं भंते ! तिरिक्ख जोणिए उक्कोसठिइयं आउयं कम्मं बंधइ ?' हे भदन्त ! कीदृशः खलु तिर्यग्योनिकः उत्कृष्टस्थितिकम् आयुष्यं कर्म बध्नाति? भगवानाह-गोयमा !' हे गौतम ! 'कम्मभूमए का कम्मभूमगपलिभागी या सण्णीपंचिदिए सन्याहिं पज्जत्तीहिंपज्जत्तए सागारे जागरे मुत्तोत्रउत्ते मिच्छट्टिी परमकण्हले से उक्कोसतंकिलिट्ठपरिणामे' कर्मभूमगो वाकर्मभूमिजातो वा, कर्मभूमगप्रतिभागी वा-कर्मभूमगसदृशो वा संज्ञीपञ्चेन्द्रियः सर्वाभिः पर्याप्तिभिः-शरीरेन्द्रियप्रभृतिषट् पर्याप्तिभिः पर्याप्तः सन् साकारः-साकारोपयोगयुक्तः, जाग्रत् मानुषी, देव या देवी बांधती हैं ?
भगवान् -हे गौतम ! उत्कृष्ट स्थिति वाले आयुर्म को नैरयिक नहीं बांधता किन्तु तिर्यंच बांधता है, तियचिनी नहीं बांधती, मनुष्य बांधता है और मनुष्याणी भी बांधती है । देव नहीं बांधता और देवी भी नहीं बांधती । इस प्रकार उत्कृष्ट काल की स्थितिवाले आयुकर्म के बन्धकों की प्ररूपणा में नारक, तिर्यचिनी देव और देवी का निषेध किया गया है, क्योंकि उन में उत्कृष्ट स्थितियाले नारक आदि में उत्पत्ति नहीं होती है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस प्रकार का तिर्यंच उत्कृष्ट स्थितिवाले आयकर्म का बन्ध करता है? |
भगवान्-हे गौतम ! जो कर्मभूमि में जन्मा हुआ, या कर्मभूमि में जन्मे हुए के समान हो, संज्ञी हो, पंचेन्द्रिय हो, सब पर्याप्तियों से पर्याप्त हो,
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ ! ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા આયુકર્મને નરયિક નથી બાંધતા કિન્ત તિર્યંચ બાંધે છે, તિર્થ ચિની નથી બાંધતી, મનુષ્ય બાંધે છે, અને માનુષી પણ બાંધે છે. દેવ નથી બાંધતા અને દેવી પણ નથી બાંધતી. એ પ્રકારે ઉત્કૃષ્ટ કાલની સ્થિતિવાળા આયકર્મના બન્ધની પ્રરૂપણામાં નારક તિર્થ ચિની, દેવ અને દેવીને નિષેધ કરેલ છે, કેમકે તેમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા નારક આદિમાં ઉત્પત્તિ નથી થતી.
શ્રી ગૌતમસ્વામી– ભગવદ્ ! કેવા પ્રકારના તિર્યંચ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા આયુકર્મ ને બન્ધ કરે છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! જે કર્મભૂમિમાં જન્મેલ અથવા કર્મ ભૂમિમાં જન્મેલાની સમાન હોય, સંજ્ઞી હોય, પચન્દ્રિય હાય. બધી પર્યાપ્તિથી પર્યાપ્ત હોય સાકાર ઉપ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
