Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू० १० एकेन्द्रियजातिनामस्थितिनिरूपणम् ३५५ पष्टि सागरोपमकोटोकोटिप्रमाणत्वप्राप्त्या प्रतिदश एकैकनियमेन षष्टयाः षट्वप्राप्तिसंभवात्, 'उकोसेणं पण्णरससागरोवमकोडाकोडीओ, पण्णरसवाससयाई अबाहा, अबाहूणिया कम्मट्टिई कम्मनिसेगो' उत्कृष्टेन पञ्चदशसागरोपमकोटीकोटयो लोहितवर्णनाम्नः कर्मरूपतावस्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, किन्तु तत्र पञ्चदशवर्षशतानि यावद् अबाधाकाल:-बन्धसमयादारभ्य स्वोदयेन जीवस्य न किश्चिदपि बाधां जनयति, तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषेकाभावात्, अतएव अबायोना-अबाधाकालपरिहीना अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः दलिककर्मनिषेकरूपा प्रज्ञप्ता, गौतमः पृच्छति -'नीलवण्णनामाए पुच्छा' हे भदन्त ! नीलवर्णनामकर्मणः कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणे सागरोवमस्स सत्त अट्ठावीसइभागा पलिभोवमस्स असंखेजइभागेणं ऊणया' जघन्येन सागरोपमस्य सप्त अष्टाविंशतिभागाः पल्योपमस्यासंख्येयभागोनाः नीलवर्णनाम्नः स्थितिः प्रज्ञप्ता करनेपर साठ सागरोपम कोडाकोडी प्रमाण प्राप्त होता है और प्रत्येक दशक को एक-एक के नियम से साठ को छह की प्राप्ति होती है। लोहित वर्ण नामकर्म की उत्कृष्ट स्थिति पन्द्रह कोडाकोडी सागरोपम की है। उसका अबाधाकाल पन्द्रह सौ वर्ष का है, अर्थात् बन्ध के समय से लेकर अपने उदय द्वारा चह जीव को पंद्रह सौ वर्ष पर्यन्त कोई बाधा नहीं पहुंचाता, क्योंकि इतने काल तक उसके दलिकों का निषेक नहीं होता है अतएव अबाधा काल को कम कर देने पर जो स्थिति शेष रहती है, वह उसका निषेक काल है या अनुभवयोग्य स्थिति का काल है। - गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नीलवर्ण नामकर्म की स्थिति कितने काल की कही है?
भगवान्-हे गौतम ! नीलवर्ण नामकर्म की जघन्य स्थिति पल्योपम का असंख्यातयां भाग कम ई भाग की कही गई है, क्योंकि उसकी उत्कृष्ट स्थिति પંદર કેડીકેડી સાગરોપમ પ્રમાણ છે. તેના પૂર્ણરૂપે ચાર ભાગ કરવાને માટે ચાર વડે ગુણવાથી (૧૫૪૪૬૦) સાઈઠ સાગરોપમ કેડાછેડી પ્રમાણ પ્રાપ્ત થાય છે અને પ્રત્યેક हेशने में सेना सभूपे सेवाथी सामाथी छ (6) भेजपाय छ भने (७०४४२८० માંથી અઠયાવીસ (૨૮) મેળવાય છે અર્થાત્ ટ આવે છે.
લેહિતવર્ણ નામકર્મની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પંદર કેડીકેડી સાગરોપમની છે. તેને અબાધા કાળ પંદર વર્ષને છે, અર્થાત્ તેના બંધ સમયથી માંડીને પંદર વર્ષ સુધી પિતાના ઉદય દ્વારા તે કર્મ જીવને કોઈ હરકત પહોંચાડતું નથી. કારણ કે એટલા સમય સુધીમાં તેનાં દળિયાનો નિષેક થતું નથી. આથી અબાધાકાળને બાદ કરવાથી જે બાકી સ્થિતિ રહે છે તે તેને નિષેક કાળ કે અનુભવયેગ્ય સ્થિતિને કાળ છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવાન ! નીલવર્ણ નામકર્મની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહી છે? શ્રી ભગવાન હે ગૌતમ! નીલવર્ણ નામકર્મની જઘન્ય સ્થિતિ, પપમને
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
