Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रबोधिनी टीका ६२ पद सू० १० एकेन्द्रियजातिनामस्थितिनिरूपणम्
३६७
दशवर्षशतानि यावद् अबाधाकालः - बन्धसमयादारभ्य स्वोदयेन जीवरूप न किञ्चिदपि बाधामुत्पादयति, तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषेकाभावात्, अतएव अवाधोरा वषैक सहस्ररूपा वाघाकालपरिहीना अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः कर्मदलिक निषेकरूपा प्रज्ञप्तेतिभावः, गौतमः पृच्छति - ' ऊसासनामाए पुच्छा' उच्छ्वासनामकर्मणः कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम! 'जहा तिरियाणुपुच्चीए' यथा तिर्यगानुपूर्वीनाम कर्मणः स्थितिरुक्ता तथा उच्छ्वासनामकर्मणोऽपि वक्तव्या, तथाच उच्छ्वासनामकर्मणो जघन्येन सागरोपपस्य द्वौ सप्तभागौ पल्योपमस्या संख्येय भागहीनों यावत् स्थितिः प्रज्ञप्ता, उत्कृष्टेन विंशतिः सागरोपमकोटीकोटयः कर्मरूपतावस्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, किन्तु तत्र विंशतिः वर्षशतानि अवाचा काल:, अतएव भवावाकालपरिहीना अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः दलिनिषेकरूपा प्रज्ञता, 'आयवनागए वि एवं चेत्र' आतपनामकर्मणोऽपि एवञ्चैव-उच्छूवासनामोक्तरीत्यैव जघन्येन सागरोपमस्य द्वौ सप्तभागौ पल्योपमा संख्येय भागोनौ यावत् कोडाकोडी सागरोपम की है। दश सौ वर्षों का अवाधाकाल है । अबाधाकाल कम शेष स्थिति ऊसके निषेक का काल या अनुभवयोग्य स्थिति का काल है
गौतम स्वामी - हे भगवन् ! उच्छूवासनामकर्म की स्थिति कितने काल की है ? भगवान् - हे गौतम ! तिर्यचानुपूर्वी नामकर्म की जितनी स्थिति कही है, उतनी ही उच्छ्वासनामकर्म की स्थिति भी समझनी चाहिए। तात्पर्य यह हैं कि उच्छ्र वासनामकर्म की जघन्य स्थिति पल्योपम का असंख्यात भाग कम सागरोपम का ; भाग प्रमाण है और उत्कृष्ट स्थिति वीस कोडाकोडी सागरोपम की है। वीस सौ वर्ष का इस का अबाधा काल है। अबाधाकाल कम कर देने पर जो स्थिति शेष रहती है, वह उसका निषेक काल है अथवा अनुभवयोग्य स्थिति का काल है ।
नामकर्म की स्थिति भी इसी प्रकार अर्थात् उच्छ्वास नामकर्म के એક હજાર વર્ષના અબાધાકાળ છે. તે અખાધાકાળ સિવાયની શેષ સ્થિતિ તેનેા નિષેક કાલ અર્થાત્ અનુભવચેાગ્ય સ્થિતિના કાળ છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ઉચ્છ્વાસ નામકર્મીની સ્થિતિ કેટલા કાળની છે ? શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ ! નિય ́ચાનુપૂર્વી નામકની સ્થિતિ જેટલી કડી છે તેટલી ઉચ્છવાસ નામકમની સ્થિતિ સજવી જોઇએ.
તાત્પય એ છે ઉચ્છવાસ નામક્રમ ની જઘન્ય સ્થિતિપલ્યોપમના અસખ્યાતમો ભાગ એછા એવા સેગરાપમના 3 ભાગ પ્રમાણ છે. અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ વીસ કેડાર્કાડી સાગરોપમની છે. તેના અખાધાકાળ એ હજાર વર્ષના છે તે અમાધાકાળ બાદ કર્યાં પછીથી જે શેષ સ્થિતિ રહે છે તે તેના નિષેક કાળ છે, અથવા અનુભવયાગ્ય સ્થિતિ કાલ છે. આતપ નામકર્મીની સ્થિતિ પણ એ પ્રમાણે છે એટલે કે ઉચ્છવાસ નામકની
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
