Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४२२
प्रज्ञापनासूत्रे उत्कृष्टेन सा चैव सागरोपमपञ्चविंशतिः परिवर्णा बध्नन्ति, 'तिरिक्खजोणियाउयस्स जहपणेणं अंतोमुहत्तं' तिर्यग्योनिकायुष्यस्य कर्मणो जघन्येन अन्तर्मुहर्तम् 'उकोसेणं पुव्यकोडिं चउहिं वासेहिं अहियं बंधति' उत्कृष्टेन पूर्वकोटिः चतुर्विपैरभ्यधिका द्वीन्द्रिया बध्नन्ति, 'एवं मणुयाउयस्स वि' एवम-तिर्थगायुष्योक्तरीत्या मनुष्यायुष्यस्यापि कर्मणो जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कृष्टेन चतुर्वर्षाधिका पूर्वकोटिः द्वीन्द्रिया बध्नन्ति, 'सेसं जहा एगिदियाणं जाव अंतराइयस्स' शेषं यथा एकेन्द्रियाणां यावत्-कषायद्वादशकस्य क्रोधमानमायालोभ संज्वलनस्य स्त्रीवेदस्य पुरुषवेदस्य नपुंसकवेदस्य हास्यरत्यरतिभयशोकजुगुप्सा नैरयिकायुष्यदेवायुष्यप्रभृतियशः कीयुच्चैौत्रान्तरायकर्मणां स्थितिबन्धः प्रतिपादितस्तथा द्वीन्द्रियाणामपि प्रतिपत्तव्यः, गौतमः पृच्छति-'तेइंदिया भंते ! जीवा णाणावरणिजस्स कि बंधंति ?' हे भदन्त ! त्रीन्द्रियाः खलु जीया ज्ञानावरणीयस्य कर्मणः कियन्तं कालं बध्नन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणं सागरोवमपण्णासाए तिणि सत्तभागा पलिओकर्म का जघन्य अन्तर्मुहूर्त का और उत्कृष्ट चार वर्ष अधिक पूर्वकोटि का बन्ध द्वीन्द्रिय जीय करते हैं । तिथंचायु की तरह मनुष्धायु का बन्ध भी जघन्य अन्तर्मुहूर्त का और उत्कृष्ट चार वर्ष अधिक पूर्वकोटि का करते हैं । शेष समस्त निरूपण अन्तरायकर्म तक एकेन्द्रियों के समान ही समझना चाहिए । अर्थात् कषाय द्वादशक, संज्वलन क्रोध, मान, माया, लोभ, स्त्री वेद, पुरुष वेद, नपुंसक वेद, हास्य, रति, अरति, भय, शोक, जुगुप्सा, नरकायु, देवायु, आदि यशः कीर्ति, उच्चगोत्र और अन्तराय कर्म का एकेन्द्रिय जीवों का जो स्थिति. बन्ध कहा है, उसी प्रकार द्वीन्द्रियों का भी समझना चाहिए ।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! त्रीन्द्रिय जीव ज्ञानावरणीय कर्म का कितने काल का बन्ध करते हैं ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ, જઘન્ય પયમને અસંખ્યાતમો ભાગ ઓછા એવા પચ્ચીસ સાગરેપન અને ઉત્કૃષ્ટ પૂરેપૂરા પચીસ સાગરોપમને બંધ કરે છે.
તિર્યંચાયુ કર્મને જઘન્ય અંતમુહૂર્તને અને ઉત્કૃષ્ટ ચાર વર્ષ અધિક પૂર્વ કેન્ટિને બંધ દ્વીન્દ્રિય જીવ કરે છે. તિર્યંચાયુની પિઠે મનુષ્પાયુને બંધ પણ જઘન્ય અંતર્મુહૂર્તને અને ઉત્કૃષ્ટ ચાર વર્ષ અવિક કડાકોડિ પૂર્વક કરે છે. શેષ (બાકીનું) તમામ નિરૂપણ અંતરાયર્મ સુધીનું એકેન્દ્રિયની સમાન જ સમજવું જોઈએ.
અર્થાત્ કષાય દ્વાદશક બાર કષા, સંજવલન ક્રોધ-માન, માયા-લેમ, સ્ત્રીવેદ, १३५१, नस ये, २५, २ति, अति, लय, ४. दुगु-सा, न२४ायु, हेपायु, मा, યશઃ કીર્તિ, ઉચ્ચ ગેત્ર અને અંતરાય કર્મને, એકેન્દ્રિય જીવને જે સ્થિતિબંધ કહ્યો છે તે પ્રમાણે દ્વીન્દ્રિયોને પણ સમજવું જોઈએ.
શ્રીગૌતમસ્વામી-હે ભગવદ્ ત્રીન્દ્રિય જીવ જ્ઞાનાવરણીય કર્મને બંધ કેટલા સમયના કરે છે?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
