Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेययोधिनी टीका पद २३ सू० १२ द्वीन्द्रियादिकर्मबन्धस्थितिनिरूपणम् ४२७ न्द्रिया बघ्नन्ति 'एवं तिरिक्खजोणियाउयस्स वि' एवम्-नैरयिकायुष्यस्येव तिर्यग्योनिकायु.
यस्यापि कर्मणः उत्कृष्टेन पल्योपमस्या संख्येयभागः पूर्वकोटि त्रिभागाभ्यधिकोऽसंज्ञिपञ्चे. न्द्रिया बन्धन्ति किन्नु-'णवरं जद्दण्णेणं अंतोमुहुत्तं'नवरम् पूर्वापेक्षया विशेषस्तु जघन्येन अन्तमुहूर्त यावद् असंज्ञिपञ्चेन्द्रिया स्तियंगायुष्यं कर्म बध्नन्ति, 'मणुयाउयस्स वि'मनुष्यायुष्यस्थापि कर्मणो जघन्येन अन्तर्मुहुर्तम् उत्कृष्टेन पल्योपमस्यासंख्येयभागः पूर्वकोटित्रिभागाभ्यधिको. ऽसंज्ञिपञ्चेन्द्रियाः बध्नन्ति, 'देवाउयस्स जहा नेरइयाउयस्स' देवायुष्यस्य कर्मणो बन्धो यथा नैरयिकायुष्यस्य कर्मणो संज्ञिपश्चेन्द्रियाणामुक्तस्तथा वक्तव्यः, गौतमः पृच्छति-'अखण्णी भंते ! जीवा पंचिंदिया निरयगतिनामाए कम्मस्स किं बंधंति ?' हे भदन्त ! असंज्ञिनः खलु जीवाः पञ्चेन्द्रिया निरयगतिनाम्नः कर्मणः किम्-कियन्तं कालं बन्धन्ति ? भगवानाह'गोयमा !'हे गौतम !'जहण्णेणं सागरोबमसहस्सस्स दो सत्तभागे पलि भोवमस्स असंखेज्जइ. भागेणं ऊणया' जघन्येन सागरोपमसहस्रस्य द्वौ सप्तभागौ । पल्योपमस्य असंख्येयभागोनौ 'उकोसेणं ते चेय पडिपुण्गे' उत्कृष्टेन तो चैव सागरोपमसहस्रस्य द्वौ सप्तभागौ परिपूर्णी
और उत्कृष्ट पूर्वकोटि का त्रिभाग अधिक पल्योपम के असंख्यातवें भाग का बन्ध करते हैं। इसी प्रकार तिर्यंच आयु का भी उत्कृष्ट बंध पूर्वकोटि का त्रिभाग अधिक पल्पोपम के असंख्यातवें भाग का बन्ध करते हैं, मगर जघन्य अन्तर्मुहूर्त का करते हैं। मनुष्यायु का बंध भी इतना ही अर्थात् उत्कृष्ट पूर्व कोटि का त्रिभाग अधिक पल्योपम के असंख्यातवें भाग का और जघन्य अन्तमुहर्त का करते हैं असंज्ञी पंचेन्द्रिय का देवायु का बन्ध नरकायु के समान समझना चाहिए। ___ गौतमस्वामी-हे भगवन् ! असंज्ञी पंचेन्द्रिय नरकगतिनामकर्म कितने काल का बांधते हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! जघन्य पल्योपम का असंख्यातवां भाग कम सहस्र सागरोपम के दो बंटे सात () भाग का और उत्कृष्ट पूर्ण भाग का बन्ध પૂર્વકેટીના ત્રણ ભાગ અધિક પલ્યોપમને અસંખ્યાતમા ભાગને બંધ કરે છે. - એ પ્રમાણે તિર્યંચાયુને પણ ઉત્કૃષ્ટ બંધ પૂર્વકેટિના ત્રણ ભાગ અધિક પલેપના અસંખ્યાતમા ભાગને બંધ કરે છે, પરંતુ જઘન્ય બંધ અંતર્મુહૂર્તને કરે છે.
મનુષ્પાયુને બંધ પણ એટલો જ અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ પૂર્વકેટિના ત્રણ ભાગ અધિક પલ્યોપમના અસંખ્યાતમા ભાગને બંધ કરે છે અને જઘન્ય અંતમુહૂર્તને બંધ કરે છે.
અસંજ્ઞી પંચદ્રિયના દેવાયુને બંધ નરકાયુની સમાન સમજવો જોઈએ. શ્રી ગતમસ્વામી-હે ભગવન્! અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય નરકગતિ નામકર્મ કેટલા સમયને બાધે છે?
શ્રીભગવાન -હે ગૌતમ! જઘન્ય પપમને અસંખ્યાતમે ભાગ ન્યૂન સહસ્ત્ર સાગરોપમના બે વિભાજીત સપ્તમાંશ ભાગ છે ના અને ઉત્કૃષ્ટ પૂર્ણ બે સપ્તમાંશ ભાગને બન્ધ કરે છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
