Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू० १० एकेन्द्रियजातिनामस्थितिनिरूपणम् ३८१ तत्र दशवर्षशातानि यावद् अबाधाकाल: अबाधाकालपरिहीना अनुभवयोग्या कर्म स्थितिः कर्मदलिकनिषेकरूपा प्रज्ञप्ता, गौतमः पृच्छति-'णीया गोयस्स पुच्छा' नोचैर्गोत्रस्य नामकर्मणः कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा!, 'जहा अप्पसत्थविहायो. गतिनामस्स' यथा अप्रशस्तबिहायोगतिनाम्नो जघन्येन सागरोपमस्य द्वौ सप्तभागौ पल्योपमासंख्येयभागोनौ, उत्कृष्टेन विंशतिः सागरोपमकोटीकोटयः कर्मस्थितिः विंशतिश्च वर्ष: शतानि अबाधाकालः अबाधाकालहीना कर्मदलिकनिषेकरूपा अनुभवयोग्या कर्मस्थितिरुक्ता नीचैगोत्रस्यापि तथा प्रतिपत्तव्येतिभावः गौतमः पृच्छति-'अंतराएणं पुच्छा' पञ्चप्रकारस्य अन्तरायस्य कर्मणः खलु कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहणेणं अंतोमुहुत्तं, उक्कोसेणं तीसं सागरोवमकोडाकोडीओ तिण्णिय वास सहस्साई अवाहा, अबाहूणिया कम्मट्टिई कम्मनिसेगो' जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम्, उत्कृष्टेन त्रिंशसागरोपमकोटीकोटयः पञ्चप्रकारस्यापि अन्तरायकर्मणः प्रत्येक कर्मरूपताऽयस्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, तत्र त्रीणिच वर्षसहस्राणि अबाधाकाल:-बन्धसमयादारभ्य स्वोदयेन काल या अनुभवयोग्य स्थिति का काल कहा गया है।
गौतमस्थामी-हे भगवन् ! नीचगोत्रकर्म की स्थिति कितने काल की कही है ?
भगवान-हे गौतम ! जैसे अप्रशस्त विहायोगतिनामकर्म की जघन्य स्थिति एक पल्योरम का असंख्यातयां भाग कम सागरोषम की कही है और उत्कृष्ट स्थिति वीस कोडाकोडी सागरोपम की, इसी प्रकार नीचगोत्र की भी समझनी चाहिए । योस सौ वर्ष का इसका अबाधा काल है । अबाधाकाल कम शेष स्थिति अर्थात् वीस सौ वर्ष कम वीस कोडाकोडी सागरोपम का निषेक काल या अनुभवयोग्य स्थिति का काल कहा है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! अन्तरायकर्म की स्थिति कितनी कही गई है ? भगवान्-हे गौतम ! पांचों प्रकार के अन्तरायकर्म की जघन्य स्थिति अन्त. ગ્ય સ્થિતિનો કાળ છે એમ કહેવામાં આવ્યું છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! નીચત્ર કમની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહી છે?
શ્રી ભગવાન - ગૌતમ! જેમ અપશસ્ત વિહાગતિ નામકર્મની જઘન્ય સ્થિતિ પપમનો અસંખ્યાત ભાગ ઓછા એવા ૩ સાગરોપમની કહી છે અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ વીસ કેડીકેડી સાગરોપમની છે તેવી રીતે નીચ ગોત્રની પણ સમજવી જોઈએ. બે હજાર વર્ષને તેને અબાધા કાળ છે. અબાધા કાળ બાદ કરતાં જે શેષ સ્થિતિ રહે છે. અર્થાત બે હજાર વર્ષ ઓછા એવા વીસ કેડાછેડી સાગરોપમને નિષેક કાળ અથવા અનુભવ ગ્ય સ્થિતિને કાળ કહ્યો છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી – ભગવન ! અંતરાય કર્મની સ્થિતિ કેટલા સમયની કહી છે? શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ! પાંચ પ્રકારના અંતરાય કર્મની જઘન્ય સ્થિતિ અંતર્મહ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
