Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू० १० एकेन्द्रियजातिनामस्थितिनिरूपणम् पमस्य द्वौ सप्तभागौ । पल्योषमासंख्येयभागहीनौ यावत् स्थितिः प्रज्ञप्ता, उत्कृष्टेत तु विंशतिः सागरोपमकोटीकोटयः, कर्मरूपतावस्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता किन्तु तत्रापि विंशतिः वर्षशतानि यावद् अबाधाकालः, अबाधाकालपरिहीना अनुभव योग्या कर्मस्थिति: कर्मदलिकनिषेकरूपा प्रज्ञप्ता । गौतमः पृच्छति-'निरयाणुपुव्वीनामाए पुच्छा' निरयानुपूर्वीनामकर्मणः कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहणेणं सागरोक्मतहस्सस्स दो सत्तभागा, पलिओवमस्त असंखेज्जइभागेणं ऊणया' जघन्येन सागरोवमसहस्रस्य द्वौ सप्तभागौ-सागरोपमस्य द्वौ सप्तभागौ सहस्रगुणितो, पल्योपमासंख्येयभागोनौ यावत् पूर्वोक्तनरकगतिरीत्याऽवगन्तव्यौ, 'उक्कोसेणं वीसं सागरोवमकोडाकोडीओ, वीसं वारासयाई अबाहा अबाहूणिया कम्मट्टिई कम्मनिसेगो' उत्कृष्टेन विंशतिः सागरोपमकोटीकोटयः कर्मरूपतावस्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, किन्तु तत्र विंशतिवर्षशतानि यावद् अबाधाकालः बन्धसमयादारभ्य स्वोदयेन जीवस्य किञ्चिदपि वाघांनोत्पादयति तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषेकस्याभावात्, अत एव अबाधोना-अबाधाकालपरिहीना अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः कर्मदलिकनिषेकरूपा प्रज्ञप्ता, गौतमः पृच्छति-'तिरियाणुपुव्वीए पुच्छा' तिर्यपल्योपम का असंख्यातवां भाग कम सागरोपम का भाग और उत्कृष्ट स्थिति वीस कोडाकोडी सागरोपम की है वीस सौ वर्ष का अबाधाकाल है, शेष निषेक काल, अर्थात् अनुभवयोग्य स्थिति का काल है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नरकानुपूर्वी नामकर्म की स्थिति कितने काल की कही है ?
भगवान्-हे गौतम ! नरकानुपूर्वीनामकर्म की जघन्य स्थिति पल्योपम का असंख्यातवां भाग कम सागरोपम का दो बंटे भात भाग की और उत्कृष्ट स्थिति वीस कोडाकोडी सागरोपम की है। इसका अबाधा काल वीस सौ वर्ष का है। अबाधाकाल कम करने पर जो स्थिति शेष रहती है, वह उसका निषेक काल है, अर्थात् अनुभवयोग्य स्थिति का काल है।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! तिर्यंचानुपूर्शनामकर्म की स्थिति कितने काल અસંખ્યાતમો ભાગ એ છ એવા સાગરોપમના ભાગની છે અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ વીસ કડાકોડી સાગરોપમની છે. વીસસો વર્ષને તેને અબાધાકાળ છે. (તે અખાધાકાળ બાદ કરતાં જે) શેષ સ્થિતિ રહે છે તે તેનો નિષેક કાળ અર્થાત્ અનુભવગ્ય સ્થિતિને કાળ છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન! નારકાનુપૂર્વી નામકર્મની સ્થિતિ કેટલા સમયની કહી છે.
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! નારકાનુપૂર્વનામકર્મની જઘન્ય સ્થિતિ પલપમને અસં. ખ્યાતમો ભાગ ઓ છો એવા સાગરેપમને શું ભાગની છે અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ વીસ કેડા, કેડી સાગરોપમની છે. તેને અબાધાકાળ બે હજાર વર્ષના છે. તે અબાધા કાળ બાદ કર્યા પછી જે શેષ સ્થિતિ રહે છે તે તેને નિષેક કાલ છે. અર્થાત અનુભવ એગ્ય સ્થિતિ કાલ છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
