Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३५४
प्रज्ञापनासूत्रे
कोटी कोटयः कर्मरूपतावस्थानलक्षणा स्थितिः हारिद्रवर्णनाम्नः प्रज्ञप्ता, किन्तु तत्र अर्द्धत्रयोदश - सार्द्धद्वादशवर्षशतानि यावद् 'अबाधाकाल:-बन्धसमयादारभ्य स्वोदयेन जीवस्य न किञ्चिदपि बाधामुत्पादयति तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषेकाभावात् अतएव अबाधोनाअबाधाकालपरिहीना अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः दलिककर्मनिषेकरूवा प्रज्ञप्ता, गौतमः पृच्छति - 'लोहियवण्णणाम एणं पुच्छा' लोहितवर्णनामकर्मणः खलु कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणं सागरोवमस्स छअट्ठावीस - भागा पलिओ मस्स असंखेज्जइभागेहिं ऊणया' जघन्येन सागरोपमस्य षड् अष्टाविंशतिभागाः पल्योपमस्यासंख्येयभागोनाः लोहितवर्णनाम्नः स्थितिः प्रज्ञप्ता तस्य उत्कृष्टायाः स्थितेः पञ्चदशसागरोपमकोटी कोटिप्रमाणत्वात् तस्याश्च सामस्त्येन चतुर्भागकरणार्थ चतुर्भिर्गुणितत्वे वर्णनामकर्म, इन चारों की अपेक्षा से भाग कहे हैं, ऐसा समझना चाहिए । हारिद्र वर्णन कर्म की उत्कृष्ट स्थिति साढे बारह सागरोपम कोडाकोडी की कही गई है | साडे बारह सौ वर्ष का इसका अबाधाकाल है, अर्थात् अपने बन्धकाल से लेकर साढ़े बारह सौ वर्ष तक वह अपने उदय द्वारा जीव को कोई बाधा नहीं पहुंचाता, क्योंकि उस समय उसके दलिकों का निषेक नहीं होता है । अतएव अबाधा काल कम कर देने पर जो स्थिति शेष रहती है, वह उसका निषेक काल है, अर्थात् अनुभवयोग्य स्थिति का काल है ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! लोहितवर्णनामकर्म की स्थिति कितने काल की कही गई है ।
भगवान् - हे गौतम ! जघन्य स्थिति पल्योपम का असंख्यातवां भाग कम सागरोपम का भाग है, क्योंकि उसकी उत्कृष्ट स्थिति पन्द्रह कोडाकोडी सागरोपम प्रमाण है । उसके पूर्ण रूप से चार भाग करने के लिए चार से गुणित
छे “सुकिल्लसुरभि महुराण" त्याहि अहींयां सुभग, उष्ए स्पर्श, अग्रस ને હારિદ્રવણ નામકમ-આ ચારેનીઅપેક્ષાએ ૮ ભાગ કહ્યા છે એમ સમજવું જોઈ એ. હારિદ્રવણ નામક્રમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ સાડાબાર સાગરાપમ કાડાકેાડી કહેલ છે. સાડાબારસો વર્ષોંના અબાધા કાળ છે અર્થાત્ તેના ખધકાળથી લઇને સાડા ખારસા વર્ષ સુધી તે ક્રમ પેાતાના ઉદય દ્વારા જીવને કોઈ ખાધા પહેાંથાડતુ નથી કારણ કે એ સમયમાં તેના દળિયાંના નિષેક થતા નથી. આથી અમાધાકાળ એછે કરવાથી જે ખાકી સ્થિતિ રહે છે તે તેના નિષેક કાળ છે અર્થાત્ તેને અનુભવયેાગ્ય સ્થિતિના કાળ કહ્યો છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામઔ-હે ભગવાન્ ! લેાહિતવર્ણ –લાલરંગનામકર્મીની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહેવામાં આવી છે ?
શ્રી ભગવાનન્દે ગૌતમ ! જઘન્ય સ્થિતિ એક પળ્યેાપમને અસંખ્યાતમા ભાગ ઓછા એવા સાગરાપમના છ અઠ્ઠાવીસાંશ 1ě ભાગની છે, કારણ કે તેની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
