Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३००
प्रज्ञापनासूत्रे
पमासंख्येय भागोनाः स्थितिः प्रज्ञप्ता, प्रागुकयुक्तेः, 'उक्को सेणं चत्तालीसं सागरोवमकोडाकोडीओ' उत्कृष्टेन चत्वारिंशत् सागरोपमकोटीकोटयः कपायद्वादशकस्य कर्मणः प्रत्येकं कर्मरूपताऽवस्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, अनुभवयोग्या स्थितिस्तु - 'वत्तालीसं वाससयाई अवाहा, जाव निसेगो' चत्वारिंशद् वर्षशतानि अबाधाकालः, कषायकर्म उत्कृष्टस्थितिकं बद्धं सत् बद्धसमयादारभ्य चतुर्वर्षसहस्रपर्यन्तं स्वोदयेन जीवस्य नो किञ्चिदपि बाधां जनयति तावत्कालमध्ये दलिकनिषेकस्याभावात् तदनन्तरमेव दलिकनिषेको भवति, अत एवाहयावत्- अबाधोना- अबाधा कालपरिहीना-वर्षसहस्र चतुष्टयरहिता अनुभवयोग्या कषायकर्म स्थितिः दलिककर्मनिषेकरूपा बोध्या, गौतमः पृच्छति - 'कोहसंजलणे पुच्छा' क्रोधसंश्वल नम् - क्रोधसंज्वलनस्य कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह - 'गोयमा !" हे गौतम ! 'जणं दो मासा, उक्कोसेणं चत्तालीसं सागरोवमकोडाकोडीओ' जवन्येन द्वौ मासौ, उत्कृष्टेन चत्वारिंशत् सागरोपमकोटीकोटयः क्रोधसंज्वलनस्य कर्मणः कर्मरूपता - स्थानलक्षणा स्थितिः प्रज्ञप्ता, अनुभवयोग्या स्थिदिस्तु 'चत्तालीसं वातसयाई अवाहा जाव निसेगो' चत्वारिंशद्वर्षशतानि यावद् अवाधः काळ :- क्रोधसंज्वलनं कर्म उत्कृष्टस्थितिकं बद्धं तयां, भाग कम सागरोपम का भाग है ! इस विषय में युक्ति पहले कही जा चुकी है। इनकी उत्कृष्ट स्थिति चालीस सागरोपम की है। चालीस सौ वर्ष अर्थात् चार हजार वर्ष का अबाधा काल है । उत्कृष्ट स्थिति वाला कषाय वेदनीय कर्म अपने बन्ध समय से चार हजार वर्ष तक जीव को कोई बाधा नहीं पहुंचाता, क्योंकि इस काल में दलिकों का निषेक नहीं होता है । अबाधा काल कम करने पर जो स्थिति शेष रहती है, वह उस का निषेककाल है ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! संज्वलन क्रोध की स्थिति कितनी कही है ?
भगवान - हे गौतम! जघन्य दो मास की, उत्कृष्ट चालीस कोडाकोडी सागरोपम की । यह संज्वलन क्रोध की कर्मरूपतावस्थान स्थिति है । अनुभवयोग्य स्थिति इस प्रकार है - इस का अबाधा काल चालीस सौ वर्ष का है, ગરાયમના ૪ ભાગ છે. એ વિષયમાં યુક્તિ પહેલાં કહેવાયેલી છે. તેમની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ ચાલીસ સાગરોપમની છે ચાર્લીસ સે વ અર્થાત્ ચાર હજાર વર્ષ ના અખાધાકાલ છે. ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિકાલ કષાયવેદનીયકમ પોતાના અન્ય સમયથી ચાર હજાર વર્ષાં સુધી જીવને કાઇ ખાધા નથી પહોંચતી, કેમકે એ કાલમાં દલિકેના નિષેક નથી થતા. અખાધાકાલ આદ્યા કરવાથી જે સ્થિતિ શેષ રહે છે, તે તેને નિષેક કલ છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! સજ્વલન ક્રોધની સ્થિતિ કેટલી કહેલી છે ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! જઘન્ય બે માસની, ઉત્કૃષ્ટ ચાલીસ કડાકાડી સાગરોપમની આ સ’જ્વલન ક્રોધની ક્રમ રૂપતાવસ્થાનસ્થિતિ છે. અનુભવ યાગ્ય સ્થિતિ આ પ્રકારે છે– તેના અબાધા કાલે ચાર્લીસ ના છે. અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળા સ ́જવલન ક્રોધ ક
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
