Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू० ९ कर्मस्थितिनिरूपणम्
____ ३०७ दपि चाधां जनयति, तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषेकस्याभावात्, तदन्तरमेव दलिककर्म निषेक इत्याह-बाधोना-आधाकालपरिहीना वर्षसहकरहिता अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः प्रागुक्तरूपा दलिककर्मनिषेकरूपा प्रज्ञप्ता, गौतमः पृच्छति-'अरतिभयसोगदुगुंछाणं पुच्छा' हे भदन्त ! अरतिभयशोकजुणुप्सानां कर्मणां प्रत्येकं कियातं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'जहण्णेणं सागरोवमस्स दोणि सत्तभागा पलिओवमस्स असंखेजइभागेणं ऊणया' जघन्येन सागरोपमस्य द्वौ सप्तभागौ [:] पल्योपमस्या संख्येयभागोनौ यावद अरत्यादीनां कर्मणां प्रत्येक स्थितिः प्रज्ञप्ता, 'उक्कोसेणं वीसं सागरो. वमकोडाकोडो भो' उत्कृष्टेन विंशतिः सागरोपमकोटोकोटयोऽरत्यादीनां कर्मणां प्रत्येक कर्मरूपताऽवस्थानलक्षणा कर्मस्थितिः प्रज्ञता, अनुभवयोग्या कर्मस्थितिस्तु वर्षसहस्रद्वयरहिता विंशतिः सागरोपमकोटोकोटयोऽवसेया इत्यभिप्रायेणाह-वीसं वाससयाई अबाहा, अबाहूणा कम्महिई कम्मनिसेगो' विंशतिः वर्षशतानि यावत् अबाधाकाल:-अरत्यादि प्रत्येकं कर्म उत्कृ ष्टस्थितिकं बद्धं सबन्धप्तमयादारभ्य वर्षप्तहस्रदयपर्यन्तं स्वोदयेन जीवस्य न किञ्चिदपि बाधामुत्पादयति, तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषे काभावात्, तदनन्तरमेव दलिककर्मनिषेकोकी है। एक हजार वर्ष का अबाधा काल है और एक हजार वर्ष कम दश कोडा कोडी सागरोपम का निषेक काल है अर्थात् अनुभवयोग्य स्थिति है। ___ गौतमस्वामी हे भगवन् ! अरति, भय, शोक और जुगुप्साकर्म की स्थिति कितने काल की है।
भगवान्-हे गौतम! जघन्य पल्योपम का असंख्यातवाँ भाग कम दो बंटे सात () भाग की अरति आदि कर्मों की प्रत्येक की स्थिति कही है। इनकी उत्कृष्ट कर्मरूपतावस्थानरूप स्थिति वीस कोडाकोडी सागरोपम की है और अनुभवयोग्य कर्मस्थिति दो हजार वर्ष कम वीस कोडाकोडी सागरोपम की है, क्योंकि इनका अबाधा काल दो हजार वर्ष का है । बन्धसमय से लेकर दो हजार वर्ष तक ये जीव को कोई बाधा नहीं पहुंचाते हैं इस के बाद इनका વર્ષને અબાધાકાલ છે અને એક હજાર વર્ષ ઓછાં દશકોડાકોડી સાગરોપમને નિષેક કાલ છે, અનુભવ એગ્ય સ્થિતિ છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! અરતિ ભય, શેક અને જુગુપ્સા કર્મની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહી છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! જઘન્ય પાપનો અંખ્યાતમો ભાગ ન્યૂન બે સક્ષમાંશ & ભાગની અરતિ આદિ કર્મોની પ્રત્યેકની સ્થિતિ કહી છે.
તેમની ઉત્કૃષ્ટ કર્મરૂપતાવસ્થાનરૂપ સ્થિતિ વીસ કેડાછેડી સાગરોપમની છે અને અનુભાગ્ય કર્મસ્થિતિ બે હજાર વર્ષ ઓછાં વીસ કડાકોડી સાગરોપમની છે. કેમકે તેમને અખાધાકાલ બે હજાર વર્ષનો છે. બન્ધ સમયથી લઈને બે હજાર વર્ષ સુધી એ જીવને કેઈ બાધા નથી પહોંચાડતા. ત્યાર પછી તેના નિષેક કાલ પ્રારંભ થાય છે, તેથી
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
