Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू० ९ कर्मस्थितिनिरूपणम् योग्यो कर्मस्थितिस्तु अबाधाकालोना कर्मस्थितिः कर्मनिषेकरूपा प्रज्ञप्ता, गौतमः पृच्छति'मणुयगइनामए पुच्छा' मनुष्यमतिनाम्नः कर्मणः कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह - जहण्णेणं सागोवमस्स दिवद्धं सत्त भागं पलिओवमस्स असंखेजइ भागेगं अणगं' जघन्येन सागरोपपस्य द्वयर्द्धः-द्वितीयोऽद्धों यस्य द्वयर्द्धः-सार्द्धकः इत्यर्थः, सप्त भागः पल्योपमस्यासंख्येयभागोनः, 'उकोसेणं पण्णरससागरोवमकोडाकोडी श्रो, पण्गरसवास पयाई अबाहा, अबाहूणा कम्मट्टिई कम्मनिसे गो' उत्कृष्टेन पञ्चदशसागरोपमकोटी कोटयः कर्मरूपतावस्थानलक्षणा कर्मस्थितिः प्रज्ञप्ता, अनुभवयोग्या कर्मस्थितिस्तु पश्च. दशवपशनवर्जिता पञ्चदशसागरोपपकोटीकोटयः प्रज्ञप्ता, तदाह- पञ्चदशवर्षगतानि अबाधाकालः,-मनुष्यगतिनामकर्म उत्कृष्टस्थितिकं बद्धं सत् बन्धसमयादारभ्य पञ्चदशवर्षशतपर्यन्तं स्वोदयेन न किञ्चिदपि बाधामुत्पादयति, तावत्कालमध्ये कर्मदलिकनिषेकाभाव त्, तदनन्तरकोडी सागरोपम का कर्मनिषक काल कहा है, वही सब यहां समझ लेना चाहिए।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! मनुष्धगति नामकर्म की स्थिति कितने काल की कही है ?
भगवान्-हे गौतम ! जघन्य पल्योपम का असंख्यातवां भाग कम सागरोपम का भाग और उत्कृष्ट पन्द्रह सौ कोडाकोडी सागरोपम की स्थिति है। यह कर्मरूपतावस्थानरूप स्थिति है। अनुभवयोग्य स्थिति पन्द्रह सौ वर्ष कम पन्द्रह कोडाकोडी सागरोपम की है, क्योंकि इसका अबाधा काल पन्द्रह सौ वर्ष का है अर्थात् उत्कृष्ट स्थिति बाला मनुष्यगतिनामकर्म बद्ध हो तो अपने बन्धकाल से लेकर पन्द्रह सौ वर्ष तक वह जीय को कोई बाधा नहीं पहुंचाता, क्योंकि उस काल में उसके दलिकों का निषेक नहीं होता है । पन्द्रह सौ वर्ष के अनन्तर ही निषेक होता है, इस कारण मनुष्यगतिनामकर्म की अनुभययोग्य स्थिति पन्द्रह कोडाकोडी सागरोपम की कही गई है। તે બધું અડીને સમજી લેવું જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! મનુષ્યગતિનામ કર્મની સ્થિતિ કેટલા કાળની કહી છે?
શ્રી ભગવાન્ હે ગૌતમ! જઘન્ય પપમને અસંખ્યાતમે ભાગ ન્યૂન સાગરોપમને ૧.! ભાગ અને ઉત્કૃષ્ટ પંદર સો કડાકોડી સાગરોપમની સ્થિતિ છે. આ કર્મરૂપતાવસ્થાન રૂપ સ્થિતિ છે. અનુભવ એગ્ય સ્થિતિ પંદર સો વર્ષ જૂના પંદર કેડીકેડી સાગરોપમની છે. કેમકે તેને અખાધાકાલ પંદર સો વર્ષને છે. અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિવાળું મનુષ્યગતિનામકર્મ બદ્ધ બને તે પિતાના બન્ધકાલથી લઈને પંદરસો વર્ષ સુધી તે જીવને કઈ બાધા નથી પહોંચાડતા. કેમકે તે કાળમાં તેમના દલિન નિષેક થતું નથી. પંદર સે વર્ષ પછી જ નિષેક થાય છે. તે કારણથી મનુષ્યગતિ નામકર્મની અનુભવ એગ્ય સ્થિતિ પંદર કેડાછેડી સાગરોપમની કહેલી છે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
