Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३०४
__ प्रज्ञापनासूत्रे पञ्चदशैव सम्पद्यन्ते तेषाञ्च पञ्चदशानां प्रथमेन दशकलक्षणेन राशिना भागहरणे सति सा.कः सप्तभागः [१] लभ्यते इति भावः, 'उकोसेणं पण्णरस सागरोवमकोडाकोडोओ' उत्कृष्टेन पञ्चदश सागरोपमकोटीकोटयः स्त्रीवेदस्य कर्मरूपताऽवस्थानलक्षणा कर्मस्थितिः प्रज्ञप्ता, अनुभवयोग्या कर्मस्थितिस्तु पञ्चदशवर्षशतरहिता पूर्वोक्तरूपा प्रज्ञप्ता-इत्याह'पण्णरसवाससयाई अवाहा, अबाहूणा कम्महिई कम्पनिसेगो' पञ्चदशवर्षशतानि यावद अबाधाकाल:-स्त्रीवेदकर्म उत्कृष्टस्थितिकं बद्धं सत् बन्धसमयादारभ्य साकवर्षसहस्रपर्यन्तं स्त्रोदयेन जीवस्य न किञ्चिदपि बाधां जनयति तावत्कालमध्ये दलिककर्मनिषेकस्याभावात, तदनन्तरमेव दलिककर्मनिषेकइत्याह-बाधोना अबाधाकालपरिहीना-सार्दैकवर्षसहस्ररहिता अनुमवयोग्या कर्मस्थितिः दलिककर्मनिषेक रूपा प्रज्ञप्ता, गौतमः प्रच्छति-'परिसवेयस्स णं पुच्छा' हे भदन्त ! पुरुषवेदस्य कर्मणः कियन्तं कालं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' 'जहण्णेणं अट्ठसंवच्छराई, उक्कोसेणं दससागरोयमकोडाकोडी ओ' जघन्येन अष्टौ संवत्सराणि यावत्, उत्कृष्टेन दशसागरोपकोटीकोटयः पुरुषवेदस्य कर्मणः कर्मरूपताऽवस्थानलक्षणा कर्मस्थितिः प्रज्ञप्ता, अनुभवयोग्या कर्मस्थितिः पुनर्दशवर्षशतरहिता पित करने पर और अन्तिम राशि पन्द्रह का बीच की राशि एक के साथ गुणाकार करने पर पन्द्रह की ही राशि लब्ध होती है। इस पन्द्रह की राशि का पहली राशि दश के साथ भाग देने पर यर्द्ध-सप्तभाग ! आता है । स्त्रीवेद की उत्कृष्ट स्थिति पन्द्रह कोडाकोडी सागरोपम की है और अनुभवयोग्य स्थिति पन्द्रह सौ वर्ष कम पन्द्रह कोडाकोडी सागरोपम की है, क्योकि पन्द्रह सौ वर्ष का अबाधा काल कम हो जाना है। यही इसका निषेक काल या अनुभवयोग्यस्थितिकाल समझना चाहिए।
गौतमस्वामी-हे भगवन ! पुरुष वेदकर्म की स्थिति कितने काल की कही है ?
भगवान हे गौतम । जघन्य आठ वर्ष की और उत्कृष्ट दश कोडाफोडी सागरोपम को पुरुषवेदकर्म की स्थिति कही गई है। यह कर्मरूपतावस्थानरूप ૧૦, ૧, ૧૫, એ પ્રકારે ત્રણ રાશિ રથાપિત કરતાં અને અન્તિમ રાશિ પંદર વચલ રાશિ એકની સાથે ગુણાકાર કરવાથી પંદર જ રારિ લબ્ધ થાય તે, એ પંદરની જ રાશિને પહેલી રાશિ દશની સાથે ભાગ દેવાથી દ્વચ સપ્ત ભાગ 'આવે છેસ્ત્રીવેદની ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ પંદર કોડાકોડી સાગરોપમમની છે અને અનુભવોગ્ય સ્થિતિ પંદર સે. વર્ષ ઓછાં પંદર કોડાકડી સાગરોપમની છે, કેમકે પંદરસો વર્ષના અબાધાકાલ ન્યૂન થઈ જાય છે. એજ એને નિષેક કાળ અથવા અનુભવેગ્ય સ્થિતિકાળ સમ જોઈએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! પુરૂષદ કર્મની સ્થિતિ કેટલા કાળની છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! જઘન્ય આઠ વર્ષની અને ઉત્કૃષ્ટ દશ કોડાકડી સાગરોપમની પુરૂષ વેદનીય કર્મની સ્થિતિ કહેલી છે, આ કર્મરૂપતાવરથાન રૂપ સ્થિતિ છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
