Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२४६
प्रज्ञापनासूत्रे अणंताणुब धी लोभे ४' तद्यथा-अनन्तानुबन्धी क्रोधकषायः १, अनन्तानुवन्धीमानः २. अनन्तानुबन्धिनीमाया ३, अनन्तानुबन्धी लोभः ४, तत्र अनन्त संसारमनुबध्नाति इत्येवं शीलो यः सोऽनन्तानुबन्धी क्रोधः. एवं मानादयोऽपि अनन्तानुबन्धिनोऽवसेयाः, तथा चोक्तम्-अनन्तान्यनुबध्नन्ति, यतोजन्मानि भूतये ! ततोऽनन्तानुबन्धा ख्या, क्रोधायेषु नियोजिता ॥१॥ इति, 'अपच्चक्खाणे कोहे एवं माणे मायालोभे' अप्रत्याख्यानः क्रोधः ५. एवम् अप्रत्याख्यानो मानः ६. अप्रत्याख्याना माया ७, अप्रत्याख्यानो लोभः ८ तत्र सर्वप्रत्याख्यान देशप्रत्याख्यानं च येषामुदयेनोपलभ्यते ते भवन्त्यप्रत्याख्यानाः क्रोधमानमायालोभाः तथा चोक्तम्-'स्वल्पमपि नोत्सहे येषां, प्रत्याख्यान मिहोदयात् । अप्रत्याख्यान संज्ञाऽता द्वितीयेषु निवेशिता ॥१॥ इति, एवम्-'पच्चक्खाणावरणे कोहे एवं माणे मायालोमे' प्रत्याख्यानावरणः-प्रत्याख्यान-सर्व विरतिरूपमात्रियते-आच्छाद्यते येन स प्रत्याख्यानावरणः क्रोधः ९. एवं प्रत्याख्यानावरणो मानः १०. प्रत्याख्यानावरणा माया
यथा-(१-४) अनन्तानुवन्धी क्रोध, मान, माया, लोभ । जो अनन्त-संसार के अनुबन्ध का कारण हो, वह क्रोध अनन्तानुबन्धी क्रोध कहलाता है । इसी प्रकार अनन्तानुबन्धी मान, अनन्तानुबन्धी माया, और अनन्तानुबन्धी लोभ समझना चाहिए।
कहा भी है- जो कषाय अनन्त अर्थात संसार का अनुबन्धन करे वह अनन्तानबंधी कहलाता है। इसी कारण क्रोध आदि को अनन्तानुबन्धी नाम दिया गया है ॥१॥
तथा (५) अप्रत्याख्यान क्रोध (६) अप्रत्याख्यान मान (७) अप्रत्याख्यान माया (८) अप्रत्याख्यान लोभ ।
जिन कषायों का उदय होने पर सर्व प्रत्याख्यान अथवा देशप्रत्याख्यान न हो सके, वे अप्रत्याख्यान क्रोध, मान, माया, लोभ कहलाते हैं । __ कहा भी है- जिनके उदय से स्वल्प प्रत्याख्यान भी न हो सके, उन दूसरे कषायों को अप्रत्याख्यान संज्ञा दी गई है ॥१॥ અનન્તાનું બમ્પી, કૌધ, માન, માયા, લાભ, જે અનન્ત સંસારના અનુબંધના કારણે થાય, તે કોધ અનન્તાનુ બલ્પિ ફ્રૌધ કહેવાય છે. એ જ પ્રકારે અનન્તાનુબંધી માયા અને અનન્તાનુબન્ધી લાભ પણ સમજ જોઈએ. કહ્યું પણ છે-જે કષાય અનન્ત અર્થાત્ સંસારનું અનુબન્ધન કરે તે અનન્તાનુબંધી કહેવાય છે. એ કારણે ક્રોધ આદિને અનતાનુબન્ધી નામ આપેલું છે. ૧ - તથા (૫) અ પ્રત્યાખ્યાન ક્રોધ (૬) અપ્રત્યાખ્યાન માન (૭) અપ્રત્યાખ્યાન માયા (८) अप्रत्याभ्यान सोम. * જે કષાયોના ઉદય થતાં સર્વ પ્રત્યાખ્યાન અથવા દેશ પ્રત્યાખ્યાન ન થઈ શકે, તે અપ્રત્યાખ્યાન કેધ, માયા, લાભ કહેવાય છે. કહ્યું પણ છે—જેના ઉદયથી સ્વલ્પ
પ્રત્યાખ્યાન પણ ન થઈ શકે, તે બીજ કષાને અપ્રત્યાખ્યાન સંજ્ઞા આપેલી છે ૧.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
