Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२६६
प्रज्ञापनासूत्रे
मित्युक्तम्, तत्र यदुदयवशादौदा रिकशरीरप्रायोग्यान पुद्गलान् उपादाय औदारिकशरीररूपतया परिणमयति, परिणमय्य जीवप्रदेशैः सह अन्योन्यानुगमरूपतया सम्बध्नाति तदौदारि - कशरीरनाम, एवमन्येष्वपि शरीरनामसु अवसेयम्, गौतमः पृच्छति - 'सरीरोवंगना मे णं भंते! कम्मे कवि पणते ?' हे भदन्त ! वारीराङ्गोपाङ्गनामकर्म कतिविधं प्रज्ञप्तम् ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम! 'तिविहे पण्णत्ते' शरीराङ्गोपाङ्गनामकर्म त्रिविधं प्रज्ञप्तम्, तत्राष्टौ अङ्गानि - 'सीसमुरोयरपिट्ठी दो बाहू ऊरुयाय अहंगा' शीर्षम् उरः, उदरम् पृष्टम् द्वौ बाहू, ऊरुणी च अष्टावङ्गानि, अन्यानि तत्प्रत्यवयवभूतानि अङ्गुलिपर्व रेखादीनि उपाङ्गानि, 'तं जहा - ओरालि यसरीरो वंगनामे, वे उच्चियसरी रोवंगनामे, आहारगसरीशेवंगनामे' तद्यथाऔदा रिकशरीराङ्गोपाङ्गनाम, वैक्रियशरीराङ्गोपाङ्गनाम, आहारकशरीराङ्गोपाङ्गनाम, तत्र यदुदयवशादौदारिकशरीरतया परिणतानां पुद्गलानामङ्गोपाङ्ग विभाग परिणतिरुपजायते तदौदारिकाङ्गोपाङ्गनाम, एवमेव वैक्रियाहारकाङ्गोपाङ्गनाम्नी अपि अवसेये, तैजसकार्मणयोः पुनः शरीर के योग्य पुद्गलों को ग्रहण कर के औदारिक शरीर के रूप में परिणमाता है और परिणमा कर जीव प्रदेशों के साथ एकमेक करता है, वह औदारिकशरीरनामकर्म कहलाता हैं। इसी प्रकार अन्य शरीरनामकर्मों का भी स्वरूप समझ लेना चाहिए ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! शरीरोपांग नामकर्म के कितने भेद कहे हैं ?
भगवान् गौतम ! शरीरोपांगनाम कर्म के तीन भेद कहे गए हैं, यथाऔदारिक शरीरांगोपांग, वैक्रिय शरीरांगोपांग और आहारक शरीरांगोपांग । जिस कर्म के उदय से औदारिक शरीर रूप से परिणत पुद्गलों में अंगोपांग का विभाग उत्पन्न होता है वह औदारिक शरीरांगोपांग कहलाता है । इसी प्रकार वैक्रियांगोपांग एवं आहारक शरीरोपांग भी समझना चाहिए । तैजस और कार्मण शरीर जीव के प्रदेशों के अनुसार होते हैं, अतः उनमें अंगो
તેમનામાં થી જેના ઉદ્ભયથી ઔદારિક શરીરને ચગ્ય પુદ્ગલાને ગ્રાહ્ય કરીને ઔદારિક શરીરના રૂપમાં પરિણમે છે, અને પરિણમીને છપ્રદેશેાની સાથે સેળભેળ થાય છે. તે ઔદારિક શરીરનામકમ કહેવાય છે. એજ પ્રકારે અન્ય શરીર નામકર્માંના પણ સ્વરૂપ સમજી લેવાં જોઇએ.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! શરીર।પાંગ નામકર્માંના કેટલા ભેદ કહ્યા છે શ્રીભગવાન—હે ગૌતમ ! શીરોપાંગ નામકના ત્રણ ભેદ કહેલા છે-ઔદાકિશરીરોગેાપાંગ, વૈક્રિય શરીરાંગોપાંગ અને આહારક શરીરાંગે પાંગ. જેમના ઉદયથી ઔદારિકશરીર રૂપથી પરિણત પુદ્ગલામાં અંગેાપાંગના વિભાગ ઉત્પન્ન થાય છે, ઔદારિક શરીરાંગોપાંગ પણ કહેવાય છે. એજ પ્રકારે વૈક્રિયાંગોપાંગ તેમ જ આહારક શરીરાંગોપાંગ પણ સમજવાં જોઈએ. તેજસ અને કમણુ શરીર જીવના પ્રદેશના અનુસાર હાય છે, તેથી
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
