Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२८८
प्रज्ञापनासूत्रे पञ्चदशवर्षशतानि अबाधा, अबाधोना कर्मस्थितिः कर्मनिषेकः, देवगतिनाम्नि खलु पृच्छा, गौतम ! जघन्येन सागोपमसहस्रस्य एकः सप्तभागः पल्योपस्य असंख्येयभागोनः, उत्कृप्टेन यथा पुरुषवेदस्य ।। सू०९॥
टीका-पूर्व मूलोतरप्रकृतिभागः प्ररूपितः सम्प्रति कर्मप्रकृतीनां जघन्योत्कृष्टस्थिति प्रतिपिपादयिषुः प्रथम पञ्चप्रकारकज्ञानावरणीयविषयमधिकृत्याह-'णाणावरणि जपणं भंते ! कम्मस्प्त केवइयं कालं ठिई पण्णत्ता?' हे भदन्त ! ज्ञानावरणीयस्य-मतिश्रुनावधिमनःपर्यव केवलावरणभेदेन पञ्चप्रकारस्य खलु कर्मणः कियन्तं कालं यावत्-कियत्कालपर्यन्तं स्थितिः प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहणणेणं अंतोमुहत्तं, उक्कोसेणं तीसं सागरो. भाग (उक्कोसेणं पण्णरससागरोबमकोडाकोडोओ) उत्कृष्ट पन्द्रह कोडाकोडी सागरोपम (पण्णरसवाससयाई अपाहा) पन्द्रह सौ वर्ष का अबाधा काल (देव गइनामए णं पुच्छा ?) देवगतिनामकर्म की स्थिति की पृच्छा ? (गोयमा! जह पणेणं सागरोवमसहस्सस्स एगं सत्तभागं, पलिओवमस्स असंखेजइ भागेणं ऊणयं) हे गौतम ! जघन्य पल्योपम का असंख्यातयां भाग कम सागरोपम का! भाग (उकोसेणं जहा पुरिसबेयस्स) उत्कृष्ट जैसे पुरुष वेद की ॥सू०९॥
टीकार्थ-इससे पूर्व कर्म को मूल और उत्तर प्रकृतियों का निरूपण किया गया, अब कर्मप्रकृतियों की जघन्य और उत्कृष्ट स्थिति का प्रतिपादन करते हए सर्व प्रथम पांच प्रकार के ज्ञानावरण की स्थिति का कथन करते हैं
गौतमस्वामी हे भगवन् ! ज्ञानावरणीय कर्म की स्थिति किनने काल की है ? अर्थातू मतिज्ञानावरण, श्रुतज्ञानावरण, अवधिज्ञानावरण, मनःपर्ययज्ञानाघरण और केवलज्ञानावरण के भेद से पांच प्रकार के ज्ञानावरण कर्म की स्थिति कितनी है ?
र ५४२ 113151 सा॥२५म (पण्णरसवाससयाई अबाहा) ५४२ से पपना २०५५ ॥
(देवगई नामएणं पुच्छा १) पति नामभनी स्थितिनी छ ? (गोयमा ! जहण्णेणं सागरोवमसहस्पस्स एगं सत्तभागं पलिओवमस्स असंखेज्जइभागेणं ऊणयं) है गौतम ! अन्य पक्ष्या५मनी असण्यातभा in न्यून सा॥३॥५भने माय (उनकोसेणं जहा पुरिसवेयस्स) अष्टभ ५३५ वहनी,
ટીકાર્થ-આનાથી પહેલાં કર્મની મૂલ અને ઉત્તર પ્રકૃતિનું નિરૂપણ કરાયું–
હવે કર્મ પ્રકૃતિની જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિનું પ્રતિપાદન કરતાં સર્વ પ્રથમ પાંચ પ્રકારના જ્ઞાનાવરણની સ્થિતિનું કથન કરે છે
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન ! જ્ઞાનાવરણીય કર્મની સ્થિતિ કેટલા કાળની છે? અર્થાત માનજ્ઞાનાવરણ, શ્રુતજ્ઞાનાવરણ, અવધિજ્ઞાનાવરણ, મન:પર્યવજ્ઞાનાવરણ અને કેવલ જ્ઞાનાવરણના ભેદથી પાંચ પ્રકારના જ્ઞાન વરણ કર્મની સ્થિતિ કેટલી છે?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫