Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
૨૨૨
प्रज्ञापनासूत्रे वेदयतें तत्प्रभावात् नीचैर्गोत्रकर्म फलं जात्यादि विहीनता लक्षणं वेदयते इत्येवंरीत्या परतोनीचैर्गोत्र कर्मोदयं प्रतिपाद्य सम्प्रति स्वतस्तदुदयं प्रतिपादयति-तेषां वा नीचे गोत्रकर्मपुद्गलानामुदयेन जात्यादि विहीनता मनुभवति इति फलितम् , गौतमः पृच्छति-'अंतरायस्स णं भंते ! कम्मस्स जीवेणं पुच्छा ?' हे भदन्त ! अन्तरायस्य खल कर्मणो जीवेन बद्धस्य स्पष्टस्य बद्धस्पर्शस्पृष्टस्य संचितस्य चितस्य उपचितस्य आपाकप्राप्तस्य विपाकप्राप्तस्य फलप्राप्तस्य उद्रयप्राप्तस्य इत्यादि पूर्वोक्तविशेषणविशिष्टस्य कतिविधोऽनुभावः प्रज्ञप्तः ? इतिपृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'अंतरायस्स कम्मस्स जीवेणं बद्धस्स जाव पंचविहे अणुभावे पण्णत्ते' अन्तरायस्य कर्मोंजीवेन बद्धस्य यावत्-स्पृष्टस्य बद्धस्पर्शस्पृष्टस्य संचितस्य चितस्य उपचितस्य आपाकप्राप्तस्य विपाकप्राप्तस्य इत्यादि पूर्वोक्तविशेषणविशिष्टस्य पञ्चविधोऽनुभावः प्रभाव:सामर्थ्यम् , प्रज्ञप्तः, तदेव पञ्चविधत्वमुपपादयति-'तं जहा-दाणंतराए, लाभंतराए, भोगंतराए, उवभोगतराए, वीरियंतराए' तद्यथा-दानान्तरायः, लाभान्तरायः, भोगान्तवेदन किया जाता है, उसके प्रभाव से नीचगोत्र कर्म के फल जातिविहीनता आदि का वेदन होता है । इस प्रकार परतः नीचगोत्र कर्म के उदय का प्रतिपादन कर के, अब उसके स्वतः उदय का कथन करते है-अथवा नीचगोत्र कर्म के पुदगलों के उदयसे जाति विहीनता आदि का अनुभव किया जाता है।
श्री गौतमस्वामी-हे भगवन् 'जीव के द्वारा बद्ध, स्पृष्ट, बद्ध स्पर्शस्पृष्ट, संचित, चित, उपचित, आपाकप्राप्त, विपाकप्राप्त, फलप्राप्त, उदयप्राप्त, आदि विशेषणों से विशिष्ट अन्तराय कर्म का विपाक कितने प्रकार का है ? ____ श्री भगवान्–हे गौतम ! जीव द्वारा बद्ध, स्पृष्ट, बद्ध स्पर्शस्पृष्ट, संचित, चित, उपचित, आपाक प्राप्त, विपाकप्राप्त आदि विशेषणों वाले अन्तरायकर्म का अनुभाव (विपाक) पांच प्रकार का कहा है, वह इस प्रकार है-(१) दान में अन्तराय (२) लाभ में अन्तराय (३) भोग में अन्तराय (४) उपभोग में अन्तराय और (५) वीर्यજેમ જલધરના આગમન સમ્બન્ધી વિસંવાદનું જે વેદન કરાય છે, તેમના પ્રભાવથી નીચ ગોત્રકર્મના ફળ જાતિ વિહીનતા આદિનું વેદના થાય છે.
એ પ્રકારે પરત નીચ ગેત્રમના ઉદયનું પ્રતિપાદન કરીને હવે તેમના સ્વત:ઉદયનું ४थन 3रे छे.
અથવા નીચગોત્રકમના પુદગલના ઉદયથી જાતિ વિહીનતા આદિનો અનુભવ કરાય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! જીવના દ્વારા બદ્ધ પૃષ્ટ, બધ્ધ, સ્પર્શપૃષ્ટ. સંચિત, ચિત, ઉપચિત, આ પાકમાસ, વિપાકપ્રાપ્ત, ફલપ્રાપ્ત, ઉદયપ્રાપ્ત આદિ વિશેષણોથી વિશિષ્ટ અન્તરાયકર્મના વિપાક કેટલા પ્રકારના છે?
શ્રી ભગવાહે ગૌતમ! જીવ દ્વારા બંધ, સ્પષ્ટ, બધ સ્પર્શ પૃષ્ટ, સંચિત, ચિત, ઉપચિત આપાકપ્રાપ્ત, વિપાકપ્રાપ્ત આદિ વિશેષણાવાળા અન્તરાય કર્મના અનુભવ (विपा) पांय प्रारना मा छे, ते या प्रअरे छे. (१) हानमा सन्तराय (२) सालमा म-तराय (3) गोत्रमा तशय (४) उपनामा सन्तराय (५) वीय भां सन्तशय थ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
