Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२१०
प्रज्ञापनासूचे क्त्ववेदनीयादिकपुद्गलानामुदयेन मोहनीय कर्म वेदयते वा मोहनीयकर्म फलं प्रशमादिलक्षणं वेदयते इतिभावः, प्रकृतमुपसंहरबाह–'एस गं गोयमा! मोहणिजस्स कम्मस्स जाव पंचविहे अणु मावे पण्णत्ते' हे गौतम! एष खलु-पूर्वोपदर्शितो मोहनीयस्य कर्मणोयावज्जीवेन बद्धस्य स्पृष्टस्य बद्धस्पर्श स्पृष्टस्य संचितस्य चितस्य उपचितस्य इत्यादि पूर्वोक्तविशेषण विशिष्टस्य पञ्चविशोऽनुभावः प्रज्ञप्तः गौतमः पृच्छति-'आउस्स णं भंते ! कम्मस्स जीवेण तहेव पुच्छा' हे भदन्त ! आयुष्यस्य खलु कर्मणो जीवेन तथैव-पूर्वोक्तरीत्यैव बद्धस्य स्पृष्टस्य बद्धस्पर्श स्पृष्टस्य संचितस्य चितस्य उपचितस्य आपाकप्राप्तस्य विपाकप्राप्तस्य फलप्राप्तस्य उदयप्राप्तस्य जीवेन कृतस्य निर्वतितस्य परिणमितस्य स्वयं वा उदीर्णस्य परेण वा उदीरितस्य तदुभयेन वा उदीर्यमाणम्य कतिविधोऽनुभावः प्रज्ञप्तः ? इति पृच्छा भगवानाह – 'गोयमा ! हे गौतम ! 'आउयस्स णं कम्मस्स जीवेणं बद्धस्स जाव चउविहे अणुभावे पण्णत्ते' आयुष्यस्य खलु कर्मणो जोवेन वद्धस्य यावत् स्पृष्टस्य बद्धस्पर्शस्पृष्टस्य सश्चितस्य चितस्य उपचितस्य आपाकप्राप्तस्य विपाकप्राप्तस्य इत्यादि-पूर्वोक्तविशेषण विशिष्टस्य चतुर्विधोऽनुभावः प्रज्ञप्तः. 'तं जहा-नेरइयाउए तिरियाउए मणुयाउए देवाउए' तद्यथा
उन सम्यक्त्व वेदनीय आदि कर्मपुदगलों के उद्दय से मोहनीय कर्म का वेदन किया जाता है अर्थात् प्रशमादि रूप फल का वेदन होता है।
अब प्रकृत विषय का उपसंहार कहते हैं-हे गौतम! जीव के द्वारा बद्ध, स्पृष्ट. बद्धस्पर्श स्पृष्ट, संचित, चित, उपचित यावत् मोहनीय कर्म का पांच प्रकार का विपाक कहा है।
श्री गौतमस्वामी-हे भगवन् ! जीय द्वारा बद्ध, स्पृष्ट, बद्धस्पर्शस्पष्ट, संचित, चित, उपचित, आपाकप्राप्त, विपाकप्राप्त फलप्राप्त. उदयप्राप्त, जीवद्वारा कृत, निर्वतित, परिणामित, स्वयं उदय को प्राप्त, दूसरे के द्वारा उदीरित अथवा दोनों के द्वारा उदीयमान आयुकर्म का अनुभाव कितने प्रकार का कहा है ?
श्री भगवान्-हे गौतम ! जीवद्वारा बद्ध यावत् आयुकर्म का अनुभाव चार प्रकार का कहा है । वह चार प्रकार का अनुभाव इस प्रकार से है-(१) नैरयिकायु (२) तिर्यग्
તે સમ્યક્રવ વેદનીથ આદિ કર્મ પુદગલના ઉદયથી મોહનીય કમનું દન કરાય છે. અર્થાત પ્રશમદિરૂપ ફળનું વદન થાય છે.
હો પ્રકૃત વિષયને ઉપસંહાર કરે છે–ો ગતિમ ! જીવના દ્વારા બદ્ધ, પૃષ્ટ, બદ્ધસ્પર્શ સ્પષ્ટ, સંચિત, ચિત, ઉપચિત, યાવત્ મેહનીય કર્મના પાંચ પ્રકારના વિપાક કહ્યા છે.
श्री गौतमस्थाभी- भगवन् ! ०१२। पर, २५ष्ट. १२५२५ष्ट, सथित, चित, ઉપચિત આપાઝપ્રાપ્ત, વિપાકમાપ્ત, ફલપ્રાપ્ત, ઉદયપ્રાત, જીવ દ્વારા કૃત નિવર્તિત, પરિણારિત, સ્વયં ઉદયને પ્રાપ્ત, બીજાના દ્વારા ઉદીરિત અથવા બન્નેના દ્વારા ઉદીર્ય માણ આયુકર્મના અનુભાવ કેટલા પ્રકારના કહ્યા છે?
શ્રી ભગવન–હે ગૌતમ! જીવદ્વારા બદ્ધ યાવત્ આયુકર્મના અનુભાવ ચાર પ્રકારના
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
