Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिना टीका पद २३ सू ६ सातावेदनीयादि कर्मानुभावनिरूपणम् जलधरघटामवलोक्य मत्तयुवतीनामिष्टस्वरगानप्रसिद्धेः तत्प्रभावात् शुभनामकर्म वेदयते शुभनामकर्मफल मिष्टस्वरतादिकमनुभवतीत्यर्थः इत्येवं परतः शुभनामकर्मोदयमुपपाय सम्प्रति स्वतस्तदुभयं प्ररूपयति-तेषां वा शुभनामकर्मपुद्गलानामुदयेन शुभनामकर्म इष्टशब्दादिकं कर्म वेदयते, प्रकृतमुपसंहरमाह-एसणं गोयमा ! सुहनामकम्मे' हे गौतम ! एतत् खलु पूर्वोपदर्शितं शुभनामकर्म प्रज्ञप्तम् , 'एस णं गोयमा ! सुभणामस्स कम्मस्स जाव चउद्दसविहे अणुभावे पण्णत्ते' हे गौतम! एष खलु शुभनाम्नः कर्मणो यावत्-जीवेन बद्धस्य स्पृष्टस्य बद्धस्पर्शस्पृष्टस्य संचितस्य चितस्योपचितस्य आपाकप्राप्तस्य विपाकप्राप्तस्य फलप्राप्तस्य उदयप्राप्तस्य जीवन कृतस्य निर्बर्तितस्य परिणामितस्य स्वयंवोदीर्णस्य परेण वोदीरितस्य यावच्चतुर्दशविधोऽनुभावःप्रज्ञप्तः, अथा शुभनामकर्माधिकृत्य प्ररूपयितुमाह-'दुहनामस्स णं भंते ! पुच्छा, हे भदन्त ! दुःख नाम्नः में प्रवृत्त होती है। उसके प्रभाव से शुभनाम कर्म का वेदन किया जाता है, अर्थात् शुभ नाम कर्म के फल इष्टस्वरता आदि का अनुभव होता है। इस प्रकार परनिमित्त से शुभ नाम कर्म के उदय का प्रतिपादन करके स्वतः उसके उदय का कथन करते हैं-अथवा शुभनामकर्म के पुद्गलों के उदय से इष्टशब्दादि शुभनाम कर्म का वेदन होता है। ___ उपसंहार करते हुए कहते हैं-हे गौतम ! यह शुभनाम कर्म कहा गया और यह शुभनाम कर्म का चौदह प्रकार का अनुभाव कहा गया है, जो कि जीव के द्वारा बद्ध स्पृष्ट, बद्धस्पर्शस्पृष्ट, संचित, चित, उपचित, आपाकप्राप्त, विपाकप्राप्त, फलप्राप्त, उदय प्राप्त जीवद्वारा कृत, निर्वर्तित, परिणामित, स्वयं उदय को प्राप्त दूसरे के द्वारा उदीरित अथवा दोंनो द्वारा उदीर्यमाण हैं।
अब अशुभ नामकर्म के विपाक की प्ररूपणा की जाती हैं -
श्री गौतम स्वामी-हे भगवन् ! दुःखनाम कर्म अर्थात् अशुभ नाम कर्म का, जो જોઇને મન્મત્ત યુવતીઓ ઈષ્ટવરમાં ગાન કરવામાં પ્રવૃત્ત થાય છે, તેના પ્રભાવથી શુભ નામકર્મનું વદન કરાય છે. અર્થાત્ શુભનામ-કર્મનું ફળ ઈષ્ટ સ્વરતા આદિના અનુભવ થાય છે. એ રીતે પરનિમિત્તથી શુભ નામકર્મના ઉદયનું પ્રતિપાદન કરી ને હવે સ્વત તેના ઉદયનું કથન કરે છે.–અથવા શુભનામકર્મના પુદ્ગલોના ઉદયથી ઈષ્ટ શબ્દાદિ જ ઉપસંહાર કરતા કહે છે કે ગતમ! આ શુભનામકર્મ કહેલું છે અને આ શુભ નામ કર્મના ચૌદ પ્રકારના અનુભવ કહેલા છે, કે જે જીવ દ્વારા બદ્ધ, સ્પષ્ટ, બદ્ધસ્પર્શ સ્કૃષ્ઠ સંચિત, ચિત ઉપચિત, આ પાકપ્રાપ્ત, વિપાકમાપ્ત, ફલપ્રાપ્ત, ઉદયપ્રાપ્ત જીવદ્વારાકૃત, નિર્વર્તિત; પરિણામિત, પિતે ઉદયને પ્રાપ્ત તથા બીજાના દ્વારા ઉદીરિત અથવા બને દ્વારા ઉદીર્યમાણ છે,
હવે અશુભનામ કર્મના વિપાકની પ્રરૂપણ કરાય છે – શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! દુઃખનામ કમ અર્થાત અશુભનામ કર્મના, જે જીવદ્વારા
શુભનામ કર્મને
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
