Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रज्ञापनासूत्रे १०, इष्टस्वरता-इष्टः-वल्लभः स्वरो यस्य तस्य भावः इष्टस्वरतावीणादिशब्दवत् ११, कान्तस्वरता-कान्तः कमनीयः स्वरो यस्य स कान्तस्वरस्तद्भावः कान्तस्वरता-कोकिलशब्दादिवत् १२, प्रियस्वरता-प्रियः-मुहुरभिलषणीयः स्वरो यस्य स प्रियस्वरस्तद्भावः प्रियस्वरता इष्टसिद्धिशब्दादिवत् १३, मनोज्ञस्वरता मनोज्ञः-स्वाश्रयप्रीत्युत्पादकः स्वरोयस्य स मनोज्ञस्वरस्त भावो मनोज्ञस्वरता वाञ्छितलाभादिवत् १४ इति, सम्प्रतिशुभनामकर्मोदयं प्रतिपादयति-'जं वेदेइ पोग्गलं वा पोग्गले पोग्गलपरिणामं वा वीससा बा पोग्गलाणं परिणाम, तेसिं वा उदएणं सुहणाम कम्मं वे देइ' यं वा वीणावेणुवर्णगन्धताम्बूलपट्टाम्बर शिविकासिंहासम कुङ्कुमदानराजयोगादिस्वरूपं पुद्गलं वेदयते, एवञ्च वीणावेणुप्रभृतिसम्बन्धात् शब्दादीनामिष्टत्वमवगन्तव्यम् यान् वा बहून् पुद्गलान् वीणावेणुप्रभृतीन वेदयते, यं वा परिणाम ब्रह्मौषध्याहारपरिणामरूपं वेदयते, विखसयास्वभावेन वा यं पुद्गलानां शुभपयोदादि लक्षणपरिणामं वेदयते, प्रावृट्कालिकोन्नत. स्वर कहलाता हैं। कोकिला के स्वर के समान कमनीय स्वर कान्तस्वर कहलाता है। इष्टसिद्धि आदि संबंधी स्वर के समान जो स्वर वारंवार अभिलषणीय हो वह प्रियस्वर हैं । यांच्छित लाभ आदि के समान जो स्वर स्वाश्रय में प्रतीति उत्पन्न करनेवाला हो वह मनोज्ञ स्वर कहलाता हैं । सर्वत्र भाव को सूचित करने के लिये 'ता', प्रत्यय लगाया गया है।
___ अब शुभनाम कर्म के उदय का प्रतिपादन कहते हैं :- वीणा. वेणु, वर्ण, गंध. ताम्बूल, पट्टाम्बर, पालखी, सिंहासन कुकुम आदि शुभ पुद्गल का चेदन किया जाता हैं, इस से वीणा आदि के संबंध से शब्द आदि का इष्टपना सूचित किया गया है । अथवा जिन बहुत से वीणा वेणु आदि पुदगलों का गेदन किया जाता हैं । अथवा जिस ब्राह्मीऔषधी आदि के आहार परिणाम रूष पुद्गल परिणाम का वेदन किया जाता है, अथवा स्वभाव से शुभ मेघ आदि जिस पुद्गल परिणाम का वेदन किया जाता है, क्यों कि वर्षा कालिक मेघों की घटा को देखकर मदोन्मत्त युवतियां इष्ट स्वरमें गान करने કહેવાય છે. કોયલના સ્વરની સમાન કમનીય સ્વર કાન્તરવર કહેવાય છે. ઈષ્ટસિદ્ધિ આદિ સમ્બન્ધી સ્વરના સમાન જે સ્વર વારંવાર અભિલાષણીય થાય તે પ્રિયસ્વર છે. વાંછિત લાભ આદિન સમાન જે સ્વર સ્વાશ્રયમાં પ્રતીતિ ઉત્પન્ન કરનાર થાય તે મનોજ્ઞ સ્વર કહેવાય છે. સર્વત્ર ભાવને સૂચિત કરવાને માટે “તા” પ્રત્યય જોડેલો છે.
હવે શુભ નામકર્મના ઉદયનું પ્રતિપાદન કરે છે –
वी, वो, प, गन्ध, ताम्मुख, पट्टाप२, पाली, सिंहासन, शुभ माहिदગલનું વેદન કરાય છે, તેથી વીણા આદિના સમ્બન્ધથી શબ્દ આદિનું ઈષ્ટપણું સૂચિત કરાયેલ છે. અથવા જે ઘણું વીણા વેણુ આદિ પુદ્ગલોનું વેદન કરાય છે, અથવા જે બ્રાહ્મીઔષધી આદિના આહાર પરિણામરૂપ પુદ્ગલ પરિણામનું છેદન કરાય છે. અથવા સ્વભાવથી શુભ મેઘ આદિ જે પુદ્ગલ પરિણામનું વેદન કરાય છે, કેમકે વર્ષાકાલિન મેઘાની ઘટા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
