Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी येका पद २३ सू. ६ सातावेदनीयादि कर्मानुभावनिरूपणम्
२१३ मणुण्णस्सरया १४' तद्यथा-इष्टाः स्वाभीप्सिताः शब्दाः-वाञ्छिताः अत्र नामकर्म विपाकप्रस्ताबात् आत्मीया एव शब्दादयोऽवसेयाः १, इष्टानि रूपाणि २, इष्टाः मनोऽनुकूलाः सुरभिगन्धाः३, इष्टाः स्वेप्सिता मनोज्ञभोजनादिरसाः ४, इष्टाःस्पर्शाः हंसतुलादिरूपाः ५, इष्टाः स्वाभीप्सिता गजगमनानुकारिणी गतिः६, शिविकाद्या
रोहणजन्या या गतिः ६, इष्टा-स्वाभीप्सिता सहजा सिंहासनाधारोहणरूपा या स्थितिः ७, इष्ट कान्तिविशेषरूप लावण्यम् , उक्तञ्च-"मुक्ताफलेषु च्छायायां,तरल त्वमिवात्मनः। प्रतिभातियदङ्गेषु, तल्लावण्यमिहोच्यते ।। इति, कुङ्कुमाद्यनुलेपनजन्यं वा ८, इष्टा-स्वेप्सिता यशः कीतिः-यशसा सहिता कीर्तिः, पराक्रमजन्या ख्यातियश इति व्यपदिश्यते तत्र दानपुण्यजन्या ख्यातिः कीतिरुच्यते ९, इष्ट:-स्वाभीप्सितः उत्थानकर्मबलवीर्यपुरुषकारपराक्रमः, तत्रोत्थानं-शरीरचेष्टाविशेषः कर्म-भ्रमणरेचनादिरूपम् , बलम्-शारीरिकशक्तिविशेषः, वीर्यम्-आत्मप्रभवः-सामर्थ्य विशेषः, पुरुषकार: -आत्मप्रभवोऽभिमानविशेषः, पराक्रमः-निष्पादितस्वविषयः आत्मप्रभवः पौरुषविशेषः (११) इष्ट स्वरता (१२) कान्तस्वरता (१३) प्रियस्वरता और (१४) मनोज्ञस्वरता ।
इष्ट का अर्थ है अभिलाषित। नाम कर्म का प्रकरण होने से यहां अपने ही शब्द आदि समझने चाहिए। इष्ट गति का अभिप्राय इस प्रकार से है-देवगति और मनुष्यगति अथवा हाथी जैसी उत्तम चाल। इष्ट स्थिति का अर्थ है-इष्ट और सहज सिंहासन आदि पर आरोहण रूप स्थिति । कान्ति विशेष को लावण्य कहते हैं अथवा कुंकुम आदि के लेपन से उत्पन्न होने वाली सुन्दरता को लावण्य कहते हैं। विशिष्ट पराक्रम प्रदर्शित करने से होने वाली ख्याति को यश कहते हैं और दान-पुण्य आदि से होनेवाली ख्याति कीर्ति कहलाती है । शरीर संबंधी चेष्टा उत्थान है, भ्रमण रेचन आदि को कम कहते है, शारीरिक शक्ति को बल, आत्मा से उत्पन्न होनेवाले सामर्थ्य को वीर्य, आत्मजन्य अभिमान विशेष को पुरुषकार और अपने कार्य में सफलता प्राप्त करलेनेवाले पुरुषार्थ को पराक्रम कहते हैं। वीणा आदि के समान वल्लभस्वर इष्ट२५२त। मने (१४) मनोज्ञस्परता.
ઈબ્દનો અર્થ છે અભિષિત, નામકર્મનું પ્રકરણ હોવાથી અહીં પિતાના જ શબ્દ આદિ સમજવા જોઈએ. ઈષ્ટગતિનો અભિપ્રાય છે. દેવગતિ અને મનુષ્યગતિ અથવા હાથી જેવી ઉત્તમચાલ, ઇષ્ટસ્થિતિનો અર્થ છે. ઇષ્ટ અને સહજ સિંહાસન આદિપર આરોહણ રૂપસ્થિતિ. કાતિવિશેષને લાવણ્ય કહે છે અથવા કુંકુમ આદિના વિલેપનથી ઉત્પન્ન થનારી સુંદરતાને લાવણ્ય કહે છે. વિશિષ્ટ પરાક્રમ પ્રદર્શિત કરવાથી થનારી ખ્યાતિને યશ
- ૧ એ ટાપગ્ય આદિથી થનારી ખ્યાતિ પ્રીતિ કહેવાય છે. શરીર સબધી ચેગા ઉત્થાન છે, ભ્રમણ, રેચન, આદિને કર્મ કહે છે, શારીરિક શક્તિને બળ, આત્માથી ઉત્પન્ન થનાર સામર્થ્યને વીર્ય, આત્મજન્ય અભિમાન વિશેષને પુરુષકાર, અને પિતાના કાર્યમાં સફળતા પ્રાપ્ત કરનારા, પુરૂષાર્થને પરાક્રમ કહે છે, વિણા આદિના સમાન વલભરવર ઈષ્ટવર
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
