Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
-
-
१८८
प्रज्ञापनासूचे मुपसहरन्नाह-'एस णं गोयमा ! णाणावरणिज्जे कम्मे' हे गौतम ! एतत्-पूर्वोपदशितं खलु ज्ञानावरणीयं कर्म प्रज्ञप्तम्, 'एस णं गोयमा ! णाणावरणिज्जस्स कम्मस्स जीवेणं बद्धस्स जाव पोग्गलपरिणामं पप्प दसविहे अणुभावे पण्णत्ते' हे गौतम ! एष खलु श्रोत्रावरणादिरूपो ज्ञानावरणीयस्य कर्मणो जीवेन बद्धस्य यावत्-स्पृष्टस्य बद्धस्पर्शस्पृष्टस्य संचितस्य चितस्य उपचितस्य आपाकप्राप्तस्य विपाकप्राप्तस्य फलप्राप्तस्य उदयप्राप्तस्य जीवेन कृतस्य जीवेन निर्वर्तितस्य जीवेन परिणामितस्य स्वयं वा उदीर्णस्य परेण वा उदीरितस्य तदुभयेन वा उदीर्य माणस्य गति स्थितिं भवं पुदगलपरिणामं च प्राप्य दशविधोऽनुभावः प्रज्ञप्तः, गौतमः पृच्छति-'दरिसणावरणिज्जस्स णं भंते ! कम्मस्स जीवेणं बद्धस्स जाव पोग्गलपरिणामं पप्प कइविहे अणुभावे पण्णत्ते !' हे भदन्त ! दर्शनावरणीयस्य खलु कर्मणो जीवेन बद्धस्य यावत् स्पृष्टस्य बद्धस्पर्शस्पृटस्य संचितस्य चितस्य उपचितस्य आपाकप्राप्तस्य विपाकप्राप्तस्य फलप्राप्तस्य उदयप्राप्तत्य जीवेन कृतस्य जीवन निर्वर्तितस्य जोवेन परिणामितस्य स्वयं वा उदीर्णस्य परेण वा उदीरितस्य तदुभयेन वा उदीयमाणस्य गतिं प्राप्य स्थिति प्राप्य भवं प्राप्य पुद्गलं प्राप्य पुद्गलपरिणाम प्राप्य कतिविधोऽनुभावः-सामर्थ्य प्रभाव इत्यर्थः प्रज्ञप्तः? ___ उपसंहार करते हुए शास्त्रकार कहते हैं-हे गौतम ! यह ज्ञानावरणीय कर्म का निरूपण किया गया है । जीव के द्वारा बद्ध, स्पृष्ट, बद्ध स्पर्शस्पृष्ट, संचित, चित, उपचित, आपाक प्राप्त, विपाक प्राप्त, फलप्राप्त उदयप्राप्त, जीवद्वारा कृत, जीवद्वारा निवर्तित, जीवद्वारा परिणामित, स्वयं उदय को प्राप्त, दूसरे द्वारा उद्दीरित अथवा दोनों द्वारा उदीयमाण ज्ञानावरणीय कर्म का यह गति, स्थिति, भव और पुद्गल को प्राप्त करके दश प्रकार का अनुभाव कहा गया है।
श्री गौतमस्वामी-हे भगवन् ! जीब के द्वारा बद्ध यायत् पुद्ग परिणाम को प्राप्त करके दर्शनावरणीय कर्म का अनुभाव कितने प्रकार का कहा गया है ? (यहां भी यावत शब्द से 'स्पृष्ट, बद्धस्पर्शस्पृष्ट आदि सभी पूर्वोक्त विशेषण समझ लेने चाहिए ?) अनुभाव का अर्थ सामर्थ्य या प्रभाव है।
ઉપસંહાર કરતાં શાસ્ત્રકાર કહે છે—હે ગૌતમ! આ જ્ઞાનાવરણીય કર્મનું નિરૂપણ કરાયું છે. જીવન દ્વારા બદ્ધ, સ્પષ્ટ, બદ્ધ સ્પર્શ સ્કૂટ, સંચિત, ચિત ઉપચિત, આ પાક પ્રાપ્ત, વિપાક પ્રાપ્ત, ફલ પ્રાપ્ત, ઉદયપ્રાપ્ત જીવ દ્વારા કૃત, જીવ દ્વારા નિવર્તિત, જીવ દ્વારા પરિણમિત, સ્વય ઉદયને પ્રાપ્ત, બીજાના દ્વારા ઉદીતિ અથવા અને દ્વારા ઉદીયા માણુ જ્ઞાનાવરણીય કર્મની આ ગતિ, સ્થિતિ, ભવ અને પુદગલ પરિણામને પ્રાપ્ત કરીને દશ પ્રકારનો અનુભવ કહેલા છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! જીવના દ્વારા બદ્ધ યાવત પુદગલ પરિણામને પ્રાપ્ત કરીને દર્શનાવરણીય કર્મના અનુભાવ કેટલા પ્રકારના કહ્યા છે ? અહી પણ યાવત્ શબ્દથી પૃષ્ટ, બદ્ધ સ્પર્શપૃષ્ટ આદિ બધા પૂર્વોક્ત વિશેષણ સમજી લેવાં જોઈએ.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
