Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी येका पद २३ सू. ६ सातावेदनीयादि कर्मानुभावनिरूपणम्
२०३ उपचितस्य-पूर्वोक्तविशेषणविशिष्टस्य अष्टविधोऽनुभावः प्रज्ञप्तः 'तं जहा-'मणुण्णा सदा १ मणुण्णा रूवा २ मणुण्णा गंधा ३मणुण्णा रसा ४ मणुण्णा फासा ५मणोसुहया ६ वय सुहया ७ कायसुहया ८ तद्यथा-मनोज्ञा:-रमणीयाः वेणुवीणादिभाविनःशब्दाः१, मनोज्ञानि-रमणीयानि स्ववृत्तिस्वस्त्रीवृत्तिचित्रादिवृत्तीनि रूपाणि २ मनोज्ञाः-भव्या: कपूरादिसम्बन्धिनो गन्धा:-सुरभयः ३ मनोज्ञा:-सुस्वादाः रसा:-गुडप्रभृतिसम्बन्धिनो रसाः ४ मनोज्ञा:-अत्यन्तमादेवोपेताः हसतुल्यादिवतिन: स्पशा: ५ मन:सुखता-मनसि सुखं यस्यासौ मनःसुखस्तस्य भावो मनःसुखता-सुखितं मन इति भावः ६, वचः सुखता वचसि सुखं यस्यासों वचःसुख स्तस्य भावो वचःसुखता सर्वषां श्रुतमात्रेणैव श्रवणमनोहुलादजननी वाक् ७, कायमुखता-काये सुखं यस्यासो कायसुखस्तस्य भावः कायसुखता मुखितः कायो भवतीत्यर्थः ८, एते चाष्टौ पदार्थाः सातावेदनीयकर्मोदयेन देहिनामुपजायन्ते अतएव सातावेदनीयकर्मणोऽष्टविधोऽनु भावः प्रतिपादितः, अत्र परतः सातावेदनीयकर्मोदयमुपपादयति-'जं वेदेइ पोग्गलं वा पोग्गले वा पोग्गलपरिणाम वा वीससा वा पोग्गलाणं परिणाम तेसिं वा उदएणं सातावेयणिज्ज कम्म वेदेइ' यं वा वेदयते सक्चन्दनादि पुद्गलं, यान् वा वेदयते बहून् वकचन्दनादि पुद्गलान् , यं वा देशकालवयोऽवस्थानुरूपाहारपरिणामरूप पुदगलपरिणाम वेदयते, विखसया-स्वभावेन वा य पुद्गलानां परिणाम यथाकालम___ (१) मनोज्ञ वेणुवीणा आदि के शब्दों की प्राप्ति (२) मनोज्ञरूपों की प्राप्ति (३) मनोज्ञ कपूर इत्र आदि सुगंधों की प्राप्ति (४) मनोज्ञ सुस्वादु रस की प्राप्ति (५) मनोज्ञ स्पर्टी की प्राप्ति (६) मन का सुखीपन (७) वचन का सुखीपन और (८) काय का सुखीपन। इन आठों अनुभावों की प्राप्ति जीवों को ज्ञानावरयणीय कर्म के उदय से होती है। अतः सातावेदनीय कर्म का अनुभाव आठ प्रकार का कहा गया है। अब परतः अर्थात् परनिमित्त से साता वेदनीय कर्म के उदय का कथन किया जाता हैं
जिन माला चन्दन आदि पुद्गल को वेदा जाता है, अथवा जिन माला चन्दन आदि बहुत पुद्गलों को वेदा जाता है या देश, काल, वय एवं अवस्था के अनुरूप आहार परिणाम रूप पुद्गल परिणाम वेदा जाता है अथवा स्वभाव से पुद्गलों के शीत, શબ્દની પ્રાપ્તિ (૨) મનહર રૂપની પ્રાપ્તિ (૩) મનોજ્ઞ કપૂર અત્તર આદિ સુધીની प्राप्ति (४) मनास सुस्वादु २सनी प्राप्ति (५) भनाइ२ स्पीनी प्राति (6) भन्नु સુખી પણું (૭) વચનનું સુખી પણું (૮) કાયાનું સુખી પણું. આ આઠે અનુભાવોની પ્રાપ્તિ છે તે સાતવેદનીય કર્મના ઉદયથી થાય છે. તેથી સાતવેદનીય કર્મના અનુભાવ આઠ પ્રકારના કહેલા છે.
હવે પરતઃ અર્થાત પર નિમિત્તથી સાતવેદનીય કર્મના ઉદયનું કથન કરાય છે.
જે માલા ચંદન આદિ પુછૂગલે વેદાય છે, અથવા જે માલા ચન્દન આદિ ઘણા પુદગલેને વેદાન્યૂ છે, અગર દેશ, કાળ, વય, તેમજ અવસ્થાને અનુરૂપ આહાર પરિણામ રૂપ પુદગલ પરિણામ વિદાય છે, અથવા સ્વભાવથી પુદ્ગલાના શીત, ઉsણ, આપ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
