Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २३ सू. २ कर्मबन्धप्रकारनिरूपणम्
१६५ अथोक्तमेवार्थ चतुर्विशतिदण्ड कक्रमेण प्ररूपयितुमाह-'कहं णं भंते ! नेरइए अढकम्मपगडीओ बंधइ ?' हे भदन्त ! कथं खलु-केन प्रकारेण नैरयिकः अष्टौ कर्मप्रकृती बघ्नाति ? भगवानाह-'गोयमा! एवं चेब' हे गौतम ! एवञ्चैव-समुच्चयजीवोक्तरीत्यैव नैरयिकोऽपि ज्ञानावरणीयस्य कर्मण उदयेन दर्शनावरणीय कर्म निर्गच्छति दर्शनावरणीयस्य कर्मण उदयेन दर्शनमोहनीय कर्म निर्गच्छति, दर्शनमोहनीयस्य कर्मण उदयेन मिथ्यात्व निर्गच्छति, मिथ्यत्वोदयेन च नैरयिक: अष्टौ कर्मप्रकृती बनाति, एवंजाब वेमाणिए' एवम्-नैरयिकोक्तरीत्या यावद्-असुरकुमारादि भवनपतिः पृथियीकायिकायेकेन्द्रिय द्वीन्द्रिय त्रीन्द्रिय चतुरिन्द्रियपञ्चन्द्रियतिर्यग्योनिक मनुष्यवानव्यन्तरज्योतिष्क वैमानिकश्चापि ज्ञानावरणीयकर्मोदयेन दर्शनावरणीय कर्म निर्गच्छति, दर्शनावरणीय कर्मोदयेन दर्शनमोहनीय कर्म निर्गच्छति, दर्शनमोहनीय कर्मोदयेन मिथ्यात्वं निर्गच्छति, मिथ्यात्वोदयेनाष्टौ कर्म प्रकृतीबंधाति ।
अब यही बात चौवीस दंडकों के क्रम से कहते हैं
श्री गौतमस्वामी - हे भगवन् ! नारक आठ कर्मप्रकृतियों को किस प्रकार से बांधता है ?
श्री भगवान्-हे गौतम ! इसी प्रकार, अर्थात् समुच्चय जीव की तरह नैरयिक भी ज्ञानावरणीय कर्म के उदय से दर्शनावरणीय कर्म को प्राप्त करता है, दर्शनावरणीय कर्म के उदय से दर्शनमोहनीय कर्म को प्राप्त करता है, दर्शनमोहनीय कर्म के उदय से मिथ्यात्व को प्राप्त होता है, और मिथ्यात्व के उदय से नारक जीय आठ कर्मप्रकृतियों का बन्ध करता है। इसी प्रकार असुरकुमार आदि भवनपति पृथ्वीकायिक आदि एकेन्द्रिय, द्वीन्द्रिय, त्रीन्द्रिय, चतुरिन्द्रिय, पंचेन्द्रिय तियंच, मनुष्य, वानव्यन्तर ज्योतिष्को और वैमानिक भी ज्ञानावरणीय कर्म के उदय से दर्शनावरणीय कर्म को प्राप्त करते हैं, दर्शनावरणीय के उदय से दर्शनमोहनीय को और दर्शनमोहनीय પ્રકારથી પરિણમન થઈ જાય છે.
હવે એજ વાત વીસ દંડકના કમથી કહે છે શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન! નારક આઠ કર્મ પ્રકૃતિને કયા પ્રકારે બાંધે છે?
શ્રી ભગવાન–હે ગૌતમ! એજ પ્રકારે, અર્થાત્ સમુચ્ચય જીવની જેમ નરયિક પણ જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયથી દર્શનાવરણીય કર્મને પ્રાપ્ત કરે છે, દર્શનાવરણીય કર્મના ઉદયથી દર્શનમોહનીય કર્મને પ્રાપ્ત કરે છે, દર્શનમેહનીય કર્મના ઉદયથી મિથ્યાયને પ્રાપ્ત કરે છે, અને મિથ્યાત્વના ઉદયથી નારક જીવ આઠ કર્મ પ્રકૃતિ નો બન્ધ કરે છે એજ પ્રકારે અસુરકુમાર આદિ ભવનપતિ, પૃથ્વીકાયિક આદિ એકેન્દ્રિય, દ્વીન્દ્રિય, ત્રીન્દ્રિય ચતુરિન્દ્રિય, પંચેન્દ્રિય તિર્યચ, મનુષ્ય, વાનવ્યન્તર, તિક અને વૈમાનિક પણ જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ઉદયથી દશનાવરણીય કર્મને પ્રાપ્ત કરે છે. દર્શનાવરણીયના ઉદયથી દર્શન મેહનીયને અને દર્શનનેહનીયના ઉદયથી મિથ્યાત્વને પ્રાપ્ત થાય છે અને મિથ્યાત્વના ઉદયથી આઠ પ્રકૃ
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
