Book Title: Jawahir Vyakhyan Sangraha Part 01 - Anathimuni and Sudarshan Charitra
Author(s): Jawahirlal Maharaj
Publisher: Mahavir Jain Gyanoday Society
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023361/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha = =[E]E anAthI muni ane sudarzana caritra [rAjakeTa-cAturmAsa ] prakAzaka : zrI mahAvIra jaina jJAnodaya sosAyaTI rA ja ke Ta kiMmata rUA. ra-4-0 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CRIERBICERELECRETHRESHERBOILED BSE = zrI javAhira vyAkhyAnasaMgraha zrImajajainAcArya pUjyazrI javAharalAlajI mahArAjazrInAM anAthI muni tathA sudarzana zeThanA adhikAra vize vyAkhyAne <:10>0 baD HE GOTRBOERBERTISEMEBETTERRITLA) (Ana Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S S -- SIP : prakAzaka: zrI mahAvIra jaina jJAnodaya sosAyaTI taraphathI cunIlAla nAgajI verA rAjakeTa (kAThiyAvADa) prata 1200 prathamavRtti vikrama saMvata 1993 vIra saMvata 2463 amadAvAda dhI DAyamaMDa jyubilI prinTIMga presamAM parIkha devIdAsa chaganalAle chApyuM AYYOS thA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA maNa bhagavAna mahAvIranA samagra jIvana ane upadezano saMkSipta sAra AcAramAM saMpUrNa ahiMsA ane tattvajJAnamAM anekAntavAda che. bhagavAna mahAvIranA saMpradAyanA AcArane ane zAstranA vicArane A be tonA-ahiMsA ane anekAntavAdanA bhASyarUpe samajavA joIe evo vidvAnane niSpakSa mata che. A dRSTie jainadharma AcAravicArapradhAna che. AcAradharmane jIvanamAM utAravA mATe vicArabaLane keLavavAnI jarUra rahe che. vicArabaLane keLavavAnAM ane lokajIvanane vicArazIla banAvavAnAM aneka kAraNomAM vyAkhyAnapaddhati e eka kAraNa che. vyAkhyAnanuM varcasva TakAvavA mATe ane vyAkhyAnano prabhAva janasamAja upara pADavA mATe vyAkhyAtAe AcAradharmane jIvanamAM utAravo paDe che ane jyAre vyAkhyAtA AcAradharmI bane che tyAre ja temanA vacanane lokasamAja upara prabhAva paDe che. bAkI AcAra vinAno vicAra prAyaH niSphaLa jAya che. prastuta vyAkhyAnasaMgraha sthA. jaina samudAyanA gauravasamA zrImadda jainAcArya pUjyazrI javAhiralAlajI mahArAjazrIe rAjakoTa cAturmAsamAM ApelAM kramika vyAkhyAnone zubha saMgraha che. A vyAkhyAnone janasamAja samakSa upasthita karanAra ane jainadharmano marma samajAvanAra mahArAjazrInI vyAkhyAnazailI ane pratipAdanazailI kevI yugAnusArI, bedhaka, preraka ane sacoTa asara karanArI che te A zAstrIya vyAkhyAnanA vAcana-manana uparathI spaSTa jaNAI Avaze. pratyeka vyAkhyAna traNa vibhAgamAM vibhakta thaela che. AdimAM paramAtmAnI prArthanA viSe, madhyamAM zrI uttarAdhyayana sUtramAMnA mahAnircathIya-anAthI muninA adhyayana viSe ane aMtamAM caritAnuvAdarUpe zrI sudarzana caritranuM nirUpaNa karavAmAM Avela che. prAraMbhamAM kavi vinayacaMdrajI kuMbhaTa kRta ra4 tIrthaMkara-prArthanA viSe AdhyAtmika rIte prakAza pADavAmAM Avyo che ane prArthananuM jIvanavikAsamAM keTaluM mahattvanuM sthAna che te batAvavAmAM Avela che. jIvanane niyamita ane prabhumaya banAvavAmAM prArthanA eka amegha sAdhana che. jo ke, AjanA buddhivAdanA jamAnAmAM zraddhAbhAvane lopa thatuM jAya che ane tenuM sthAna taka lete jAya che paNa je tattavanI zodhamAM buddhi paNa buTTI thaI jAya che ane tarka paNa pAcho phare che te tarka ane buddhithI para agamya AtmAnA astitva viSe paNa nAstikatA uddabhave che te pachI paramAtmAnI prArthanA viSe AstikatA kayAMthI hoya? bhale nAstikavAdanI daSTie paramAtmAnI prArthanAnuM mUlya kAMI na hoya paNa jemane paramAtmA ane AtmA prati acala zraddhA che temane mATe prArthanA e to vikAraviSane dUra karavAnuM jIvanaauSadha che. pUjyazrI paNa prArthanAne jIvanasAdhanAnuM eka mukhya aMga samajI pratyeka kAryamAM tene mahattva Ape che. pUjyazrIe prArthanA viSe pitAnAM je maulika vicAro varNavyA che te pratye vAcakanuM ame khAsa dhyAna kheMcIe chIe. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O zrI uttarAdhyayanasUtranuM zrI jinAgamamAM ghaNuM ja mahattvanuM sthAna che. bhagavAna mahAvIre jagatakalyANa mATe aMta samaye je amRtavANI upadezelI che ane je uttarAdhyayanasUtrane nAme eLakhAya che, te uttarAdhyayanasUtrane samasta pravacananA sAra kahevAmAM Ave te temAM kAMi khATuM nathI. A uttarAyana sUtramAM mahAnimranthIya adhyayananuM sthAna tA kAi apUrva ja che. siddhAntasAgarane A adhyayanarUpI gAgaramAM bharI devAmAM Avela che. A adhyayanamAM je kAMi kahevAmAM AvyuM che, tene sAra mAtra eTaleA ja che ke, 'dravyathI ane bhAvathI tamArA DokaTara tame peAte aneA. ' A pramANe peAtAnA DaoNkaTara pote banavAthI kAinA zaraNe javAnI-kAinI lAcArI karavAnI jarUra nahi rahe. AtmAnI zaktithI Adhibhautika, Adhidaivika ane AdhyAtmika e traNe prakAranAM saMtApa zamI jAya che. A rIte A adhyayanamAM Atmika svataMtratA prApta karavAnuM-anAtha chatAM vicAraNAnA baLe sanAtha banavAnuM-dRSTibiMdu spaSTa rIte samajAvavAmAM Avela che. anAthI munie zreNika rAjAne Atmika svataMtratA prApta karavAne-parapadArthInI anAthatAne dUra karI 'sanAtha' banavAneA ja upadeza ApyA hatA. jyAMsudhI AtmA parapadArthInI gulAmI cheDatA nathI tyAMsudhI te svataMtra banI zakatA nathI paNa parapadArthone paravaza rahe che. ane paravazatA-parAdhInatA e ja moTuM duHkha che. dareka prakAranA sukhanuM mULa kAraNu Atmika svataMtratA che ane du:khanuM kAraNa Atmika parataMtratA che ane eTalA ja mATe sanAtha munie rAjA zreNikane AtmikasvataMtratAnA khIjamaMtra saMbhaLAvyA hatA keH-- appA kattA vikattA ya, duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ya, duppaTThiya suppaTThiyo // --( u. a. 20-37) arthAta--A AtmA ja sukha-duHkhane kartA tathA hoM che. ane AtmA ja peAtAne mitra ke zatru che. gItAmAM kahyuM che te pramANe: uddharedAtmanAtmAnaM, nAtmAnamavasAdayet / Atmaiva hyAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmanaH // arthAt--AbhAdrArA ja AtmAnA uddhAra kareA. AtmAdvArA AtmAnuM patana ta kareA, AtmAnA saMkalpadvArA ja padArthonI paravazatA cheADI AtmAne svata Mtra-sanAtha banAvA ane niSkAma saMkalpadvArA Atmasiddhi sAthe! e ja A adhyayanane saMkSipta sAra che. AtmAne svataMtra-sanAtha banAvavAne sanAtha munie je vijayamaMtra saMbhaLAvyA che te vijayamaMtrane jIvanamAM tANAvANAnI mAphaka vaNavA mATe jIvAtmAee AdhyAtmika vikAsa kevI rIte karavA joie te viSe pUjyazrIe vyavahAra ane nizcayanI dRSTie je zAstrIya gaveSaNA ane vidvatApUrNAMka pravacana karela che te uparathI zAstranI gahanatA ane tenI apUtA khyAlamAM AvyA vagara nahi rahe. zAstranA A gahana viSayane pUjyazrIe gItA, upaniSad, zAMkarabhASya, aihadana, kurAna AdinA pramANeAdrArA anekAntavAdanI dRSTie spaSTa rIte pariskaTa karI potAnA anubhavajJAnane A vyAkhyAnasagrahamAM niceADa-mUkI dIdheA che ema kahIe te kAMI atizayeAktibharyuM nathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAnanA aMtamAM, dharmatattvane saralatApUrvaka samajAvavA mATe sudarzana zeThanI caritrakathA AlekhavAmAM AvI che. bhagavAnanI gaMbhIra vANI jyAre sIdhI rIte samajamAM AvatI na heAya tyAre sAdhAraNa janasamAja samajI zake e mATe caritrakathAnA Azraya levA paDe che. ciratrane prathamAnuyAga kahevAmAM Ave che arthAt pahelI zreNinA bALa jIvAne mATe A ciratAnuyoga bahu lAbhaprada che. A caritrakathAmAM gRhasthazirAmaNi sudarzana zeThanI zIla kathA ApavAmAM AvI che. A kathAmAM mukhyatve jo ke zIlanuM varNana che paNa tenI sAthe saMbaMdha dharAvatA dAna, tapa ane bhAvanuM paNa gANurUpe varNana karavAmAM AvyuM che. A kathAtmaka citrakathanamAM gArakSA, nagaravyavasthA, saMtatiniyamana, brahmacarya, zikSApraNAlI, mAnavajIvana, jainadharmanI vyApakatA Adi jIvanasparzI viSayAne evI rIte prAsaMgika carcavAmAM AvyAM che ke jANe sudarzana zeTha samAjasudhAraka, rASTra" vidhAyaka ane dhanAyaka tarIke samAjasudhAraNA, rASTravikAsa ane dharmaviSayaka aneka vArtAne janasamAjane kaSyaedha karAvatA hoya ema lAge che. A rIte sudarzana zeThanI caritrakathAdvArA sAmAjika, rASTrIya ane dhArmika jIvanane sparzatA viSayAna, vyavahAra ane nizcayanI dRSTie maryAdita sAdhubhASAmAM, sarvAMgINa vicAra karavAmAM AvyA che. A pramANe paramAtmAnI prArthanA, sanAtha-anAtha viSe zAstravicAra ane sudarzana zeThanA ciratranA evA suMdara sumeLa sAdhavAmAM Avye che ke jANe e traNeya viSayeAnA pArasparika sabaMdha saMkaLAelA ja hAya ema jaNAya che. jainadhama keTalA badhA vyavahA ane vyApaka che ane vizvadharmamAM tenu keTaluM mahattvanu sthAna che te A vyAkhyAnasaMgrahamAM pratipAdita ahiMsA ane ekAntavAdanA siddhAMtathI jaNAi Avaze. jainadhama e kAi dharmanA pratispardhI dhama nathI paNa te dha AcAramAM utAravAnA dharmo che ane e dRSTie jainadhama amuka jAtine ke amuka vyaktine dha nahi paNa badhAnA AcAraNIya-AdaraNIya dhama che. jainadharmAMnA ahiMsAvAda eka bAju prANImAtrane sukhI jIvana gALavAnuM abhayaMdAna Ape che ane bIjI bAju tenA anekAntavAda badhAMne AMtarakalaha zAnta kare che, ahiMsA ane anekAntavAda e jainadharmanI anne bAjue che. ahiMsA ane anekAntavAda e e jainadharmanA mahAn siddhAntAnuM A vyAkhyAnasaMgrahamAM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. A uparAMta punarjanma, Atmasiddhi, lezyA Adi AdhyAtmika viSayA upara paNa suMdara prakAza pADavAmAM AvyA che. saMkSepamAM dharma, nIti, samAjasudhAraNA, rASTrIyavikAsa Adi viSayeAdvArA jIvanavikA sanA rAjamArga batAvavAmAM ane jainadarzananAM prANabhUta siddhAntAdvArA jainatvanuM rahasya samajAvavAmAM sahAyabhUta nIvaDe evA A vyAkhyAnasaMgraha che. jainadhama keTalA badhA vyavahAya ane vyApaka che tene spaSTa khyAla, A vidvatApUrNa vyAkhyAnAnA vAcana-manana karavAthI AvyA vagara niha rahe. A vyAkhyAnasaMgrahanA prakAzananA mukhya hetu jainadhama nAM mULabhUta siddhAntAnA pracAra thAya e che. ane sAthe sAthe sAdhusamudAya echA hAvAne kAraNe je nAnAM gAmaDAMomAM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke nagaramAM ke jyAM sAdhuonAM cAturmAsa thatAM nathI ane dariyA pAranA dezamAM ke jyAM sAdhuonuM AvAgamana thaI ja zakatuM nathI tyAM vasatA janabaMdhuo A vyAkhyAnane lAbha laI dharmabodha pAmI zake ane sAmAyikamAM nivRttijIvanano sadupayoga karI zake e dRSTie paNa A prakAzana prakAzita karavAmAM AvyuM che. AzA che ke prakAzananA hetune bara lAvavAmAM A pustaka thoDuM ke ghaNuM sahAyabhUta nIvaDaze to paNa tenI pAchaLa sevavAmAM Avelo zrama sArthaka ja che. - - A je vyAkhyAnasaMgraha janasamAja samakSa mUkavAmAM Ave che te kAMI taiyAra karela vyAkhyAna nathI paraMtu rAjakoTa cAturmAsa daramyAna pUjyazrIe je vyAkhyAne pharamAvela, tenI hiMdI noMdha zrI ratalAma hiteSu zrAvaka maMDala taraphathI paMDita zaMkaraprasAdajI dIkSite lIdhela te uparathI teno gujarAtI anuvAda zrI zAntilAla vanamALI zeTha nyAyatIrthadvArA karAvI prasiddha karavAmAM Avela che. eTale vyAkhyAnonI mULa noMdha levAmAM kaI kaI jagyAe vicArabaddhatA jaLavAI na hoya ke prAsaMgika kahevAmAM AvelAM viSayanA bhAvanI parirapuTatA thaI zakI na hoya to te svAbhAvika che. " tema chatAM zrI zAntilAle khaMta ane zramapUrvaka anuvAdanuM kArya karI pUjyazrInA mULa bhAvane jALavI, vyAkhyAnane spaSTatApUrvaka janasamAja samakSa raju karavA banatuM karela che tenI noMdha letAM AnaMda thAya che, A pustakanA prakAzana aMgenI vyavasthA karavAmAM zrI harakhacaMda kezavajI vorAe tathA maphazodhana karavAmAM zrI vADIlAla kAkubhAI saMghavIe umaMgabhera sahakAra ApI je saMtoSa Ape che, tenI neMdha letAM harSa thAya che. A prakAzanamAM vyAkhyAnI noMdha levAmAM dRSTidoSathI ke samajapherathI kaI bhUla rahelI mAluma paDe che te mATe prakAzaka kSamArthI che. 1. zrAvaNa suda pUnama cunIlAla nAgajI vorA . saMvata 1993 rAjakoTa vyavasthApaka - - - Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayasaMkSepa [ vyAkhyAnonI saMkSipta viSayoMdha] vyAkhyAna: saMvata 1992 aSADa vadI 2 semavAra prArthanA. bhagavAna kunthanAtha. prArthanAnuM mahattva. anAthI muni. sUtra pravacanane sAra-zrI uttarAdhyayana sUtra. utsargamArga ane apavAdamArga. trividha saMtApa. artha ane dharma. dharmajJAna. siddhanA artho. dravyamaMgala ane bhAvamaMgala. kurAnane sArarahimAne rahima" dayA-badhAM dharmone sAra. Atmadharma. pApanuM mULa-hiMsA. momina ane kAphiranI vyavasthA. sUryane prakAza ane bhagavaddavANI sudazana. caritAnuvAdanI AvazyakatA ane tenI muzkelI. dharmanAM cAra aMge. zIlanI pradhAnatA. zIlanI vistRta vyAkhyA. pravRtti ane nivRtti. (pRSTha 1-11) vyAkhyAna : saMvata 1992 aSADa vadI 3 maMgaLavAra prArthanA. bhagavAna arahanAtha. anAthI muni. mahAnigraMthIya adhyayanane artha mahAnanA ATha prakAra ane tenuM vivecana. nigraMnyane spaSTArtha dravya granyi ane bhAva pranji. nirjhanya pravacana. "anubaMdha catuSTaya' zAstrane samajavAnI cAvI. udeza ane pravRtti. mokSanuM dvAra. cittanI samatolavRtti. sacittanuM lakSaNa. AtmavAdI ane jaDavAdI. sAcA mahAna koNa? saMsAramAM zAnti kema sthapAya ? krodha ane prema. pudgalonI gulAmI-duHkha. sudarzana. dhanyavAdane pAtra-dharma. kSetra ane kSetravipAkI guNa.bhAratIyatAne na bhUlo. nagaravyavasthA. (pR. 11-20 ) vyAkhyAna: saMvat 1992 aSADha vadI 4 budhavAra. prArthanA. bhagavAna mallinAtha. strIone guNavikAsa. anAthI muni. anubaMdhacatuSTaya. "nisahI" no uddeza. pAMca abhigamana. sAdhujIvananI zikSA. dharmopadezakanuM lakSaNa. jJAnIjanene sabodha. suSupti-jAgRti viSe be mitronI kathA. bhagavadbhaktiparamAtmAnuM nAma ane niyamanuM pAlana. sudarzana. rAjAnuM guNavarNana. nATakanuM bhUta. sudarzananI zIlarakSA. (pR0 21-30), vyAkhyAna: saMvata 192 aSADa vadI 6 guruvAra. prArthanA. bhagavAna munisuvratanAtha. Atmadevadarza bane. pApanuM prAyazcitta. anAthI. muni. siddha ane sAdhaka, puruSaprayatna ane mahApuruSonI sahAyatA. AtmAne niranvaya nAza. baddhasiddhAntanuM khaMDana. AtmAne sAnvaya nAza-tasvanirUpaNa. ratnane vyApaka artha. dharmaratna. uddezapati viSe coranI kathA. Apattine upadeza. "rAmane AdhyAtmika artha. sudarzana. dravya ane bhAvazIla. zIlanI zakti. vIryarakSA e jIvana. vIryanAza mRtyu. saMtatinirodhanAM kRtrima upAya hatyArA rivAja. pApAcAranI vRddhi. vIryarakSA viSe tattvavettA che. paeNranuM matavya. brahmacaryapAlana viSe pavanasutanuM dRSTAMta. (pR. 30-41) Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 vyAkhyAna : saMvat 1992 aSADa vadI 10 sAmavAra prArthanA, bhagavAna pArzvanAtha, AtmAnuM cidAnaMdasvarUpa. kalpanAne bhrama. jainadarzananI apUrvatA ane saMpUrNatA, AtmA-zarIrane bhinna svabhAva. anAthI muni. sa'sAravyavahAra tathA nizcaya daSTie. sanAtha-anAthanuM rahasya. zreNikanA biMbisAra nAma viSe prasiddha kathA. dharmAMsaMpadA. sAcI vIratA. kAmadevanI dha dRDhatA, bhUtAdinA bhaya. daivI ane AsurI prakRtinuM varNana. dha dRDhatAthI pizAcane deva banAvyA. sudarzana. prAcIna-arvAcIna nagaravyavasthA. pAzcAtya sabhyatA. punarjanmasiddhi. caturbhuja ane catuSpAdanI sarakhAmaNI. pati-patnIdha. (pR0 41-52) vyAkhyAna : saMvat 1992 aSADa vadI 11 maMgaLavAra prArthanA bhagavAna mahAvIra. AtmAnmukha thavAnA sarala mA. prArthanA. dravya ane paryAya. AtmAnI samAnatA. zarIra ane AtmAnI bhinnatA anAthI muni. samakitaratnanI rakSA. tIrthaMkarotra. zraddhApUrNAMka kriyA. celanA rANInI dhama bhAvanA. gurunI parIkSA. dharma ane saMdha sudarrana. ' vihArayAtrA ' nA spaSTA, vAyusevana. havAnA bheda JApAlananI AvazyakatA. gApAlaka 'kRSNu, gaucarabhUminI muzkelI. AzritAnI rakSA. mahAtmAdana. ( pR. para-62) ' vyAkhyAna: savat 1992 aSADa vadI 12 budhavAra. prAthaeNnA. bhagavAna AdinAtha. sAMsArika kAmanAnA tyAga. bhagavadbhaktinI nAkA. anAthI muni. vRkSanA upakAra. jIvanamAM mitra karatAM vRkSAnI vizeSa AvazyakatA. ajAtazatru vRkSa. vRkSa ane pakSIe. meAjazeAkha mATe pakSIenI hatyA. tyAgadrArA abhayadAna Ape. dayAnA vAsa. svAbhAvika ane kRtrima sugaMdha. jIvanasudhAra. sudarzana prakRtinA medhapATa. jharaNAnI zikSA. prakRtinI mUMgI sahAyatA. puNyAnubaMdhI puNya. tapeAdhanI mahAtmA. dhyAnamagnatA. (pR. 62-72 ) vyAkhyAna H saMvat 1992 aSADa vadI 13 guruvAra prArthanA. bhagavAna ajitanAtha. ananya bhakti. AnaMda zrAvakanA Adarzo, dharmomAM udAratA. pravRtti ane nivRtti. anAthI muni. naMdanavana ane maDikrukSa bhAganI sarakhAmaNI. mahela ane khetaranuM udAharaNa. pavitra rAjakoTa ke sva. rAjagRhI ane rAjakoTa, sakAmaniSkAma kriyA. satyasvAmitva. saMsAranuM sukha, uttama bhUmi viSe saMvAda. muddana. jaMgalamAM moMgala, saMtasamAgama, navakAramaMtra. Adaza zeTha. zIlavratane dhanyavAda. (pR0 72-82 ) vyAkhyAnaH savat 1992 aSADa vadI 14 zukravAra. prArthanA, bhagavAna saMbhavanAtha. pAramArthika prArthanA, sAcuM sukha. AdarzodAna anAthI suni. vijJAnanI dRSTie puSpAnAM raMga. gurunuM mahattva. vijJAna ane lesyA. phula ane lezyAnuM sAmya. dravya sAthe bhAva, AhAra tevA eDakAra, dArUmAMniSedha, bhAgeApabhAgAmAM viveka. bhAva dhana. sudarzana. gopAlananuM mahattva-gArakSA, anumeAdanAnuM phaLa, nigrantha-pravacana. dhArmikabhAvanAneA pracAra. prabhunAmanI sAthe katA. navakAramatrane mahimA. te viSe zrImatinI kathA, (pR. 82-93) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 192 aSADha vadI 0)) zanivAra, prArthanA. bhagavAna abhinaMdananAtha. duHkhanikaMdana. AdhyAtmika sukha. anAthIyuni. bhautika sukha. saMyamanuM vAtAvaraNa. sAdhu ane vRkSanI samAnatA. sahiSNutA viSe bhImano upadeza. vetravatI nadInI prAcInakathA vRkSane Adarza. vRkSonI dayA. sudarzana. zrAvakonuM kartavya. dharmAbhyAsa viSe jitazatru rAjAnI kathA. samakitInuM lakSaNa. satyanI upAsanA vratavicAra. satyanI anivArya AvazyakatA. jIvanamAM satyanuM sthAna. pugalonuM parivartana. AtmasudhAra. dhamane sAra-navakAramaMtra. vahema ane bhUtane bhaya. bhUtanAM saMskAra. dharmazraddhA ane nirbhayatA keLavo. (pR. 93-103). vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 1 ravivAra. prArthanA. bhagavAna sumatinAtha. paramAtmA sAthe prItisaMbaMdha. AgAradharma-anagAradharma. anAthI muni. cityano artha sAdhunI vyAkhyA. muktino mArgadarzaka-sAdhu. udAratA keLa, udAratA viSe hAthInuM dRSTAMta. sAdhutA ane tavazraddhA. guNa ane rU5. sidaryane saMbaMdha-hadaya sAthe sudarzana. saMskAra ane saMskRti. mAtApitAnuM saMtAne pratye kartavya. nirbhayatAnAM saMskAro. buddhine sadupayoga. saccaritratA ane paropadeza. samayanI kIMmata. sadAcAra-rAmane raMga. 'harinI vyAkhyA. bhaktanI parIkSA. subhaganA premabhAvanI kasoTI. (pR. 103-113) vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 3 maMgaLavAra. prArthanA. bhagavAna padmanAtha. paramAtmAnuM nAmasmaraNa-sarala prArthanA. anAthI muni. nAma ane rUpane saMbaMdha. cAra prakAranAM satyo. rUpavarNana. mohAMdhatA. strIrUpa ane puruSarUpanI sarakhAmaNI. dRSTi tevI sRSTi. rUpauMdaryanI kalpanA. rUci ane mohAMdhatA. anAthI muninuM hadayasaudarya. sudarzana. navakAramaMtrano pratApa. AdhyAtmika vikAsa zreNi. zarIranuM parivartana. tarkabuddhi ane zraddhAbuddhi. sAcI saMpatti ane vipatti. (pR. 113-121). vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 4 budhavAra. prArthanA. bhagavAna supArzvanAtha. bhaktinuM svarUpa anAthImuni. kAmavikAranAM cazmAM. varNa ane rUpano taphAvata. suvarNanI vizeSatA. dravyarUpa ane bhAvarUpa. pagalika cIjonI nazvaratA. daSTiphera viSe rAmanI kathA. mATe julmI sneha-rAga sudarzana.bALakone AtmavizvAsa. bALako ane jJAnIjanonI samatulanA. dharmano marma. kAryakAraNano saMbaMdha. kAmavikArane jItavAnI cAvI-AtmavizvAsa. bhAvazuddhinuM dAna. dAnano badale. pati patnInI judI pathArInI vyavasthA svapnasiddhi. putranAM lakSaNa pAraNe (pR.121-131) vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 5 guruvAra, prArthanA. bhagavAna caMdraprabhu. kAranuM mahattva. maMtrIbhAvanA ane paramAtmAnI prIti anAthIyuni. "Aryane spaSTArtha. dravyasaMgrahanuM duSpariNAma. sikkAnA pracalanathI azAnti. kaMcana-kAminIne mamatvatyAga. samatA viSe vaijJAnika vicAra. AryatA ane samatAno pArasparika saMbaMdha. vijJAnadhArA dharmanuM saMzodhana. punarjanmanI anumAnadvArA siddhi, AtmajAgRti. svarga ane narakagamananI khAtrI. vairatyAga ane maitrIjIvana. saMvatsarIne Adarza. sudarzana. mAtAne dehada ane bALakanuM bhaviSya. garbhavatI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strInuM kartavya. saMtatinirodhane sAce mArga-brahmacarya. garbhavatI strIne mATe tapazcaryA ayogya che. dharmanI khoTI samajaNa. bALakonI saMskArazuddhi. (pR. 131-140) vyAkhyAna: saMvata 190ra zrAvaNa sudI 6 zukravAra, prArthanA. bhagavAna subuddhinAtha. anAthImuni. AtmAno vAcArya ane lakSyArthIne spaSTArtha. AryamuninI somatA, kSamAnA svarUpa viSe traNa mitronuM udAharaNa. tamo guNa ane sattvaguNI kSamA. guNaparIkSA. namaskAra ane viveka. sAce gaNagaNATa, madhamAkhInI kAryakauzalatA. sudarzana. dharmakathAne uddeza. mAtApitAnuM kartavya. vartamAna prasUtigRhe. garbhanI anukaMpA. prasUtAnI sUbA viSe gerasamajaNa. amerIkana narsonuM prazasta kArya.janmotsava ane sahadharmavAtsalya.puNyavAnanI parIkSA.sudarzananuM nAmakaraNa. (pR. 140-149) vyAkhyAna: saMvata 19kara zrAvaNa sudI 7 zanivAra prArthanA. bhagavAna zItalanAtha. asalI ane nakalI prArthanA. saguNaprema e ja paramAtmAne jayakAra, anAthI muni. kSatriyonI guNapUjA. pradakSiNAne atha ane tenuM mahattva. vinayanI AvazyaktA viSayabhoga viruddha dharma. manuSyabhavanI durlabhatA viSe bhinna bhinna vicAra. pAzavika jIvana ane mAnavI jIvana. dharmanI vizeSatA. sudarzana, pAMca dhAtrIo ane 18 dezanI dAsIe. bALakanuM saMrakSaNa ane saMvardhvana. dudha ane mAMsa viSe tAtvika vicAra. prema ane krodhanuM svarUpa. pAMca dhAtrIonAM kartavya. bALakane zarIravikAsa. jIvanasudhAranI prAthamika zikSA, saMskArane prabhAva. (pR0 149-159). vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 10 maMgaLavAra prArthanA. bhagavAna vAsupUjya. - bhaktanI dharmadaDhatA. prArthanAmAM nirbhayatAnI AvazyakatA. anAthI muni. sAdhu ane asAdhuno nirNaya. vivekabuddhinI jarUra. sAdhusamAjane Ahana. "nAtha"nI vyAkhyA. dharmanA AdhAra viSe pakSI ane vAMdarAnI kathA. sudarzana. sadAcArano artha. puruSArthanI AvazyakatA. sAcI zikSA. vartamAna dUSita zikSApraNAlI. vidyAno Adarza. bALakone zaktisaMcaya. 72 kalAnuM zikSaNa. dharma ane zikSA viSe samudrapAlano zAstro lekha, dharmanuM jIvanamAM sthAna. dharma ane nIti. dharmAtmAonI udAratA. (pR. 159-168 ) vyAkhyAna : saMvata 1992 zrAvaNa sudI 11 budhavAra prArthanA. bhagavAna vimalanAtha. paramAtmA ne mukhya ane saMsArane zaiNa mAne, anAthI muni. Rddhine artha ane tene prakAra tyAgane mahimA. manuSyajanmanI sArthakatA viSe bhagI ane tyAgInI yuktiprayukti. karoLIyA ane madhamAkhInI kaLA. sudazana. kaLAnI sAdhanA. manuSyajanmanI durlabhatA. sAdhuo bhArarUpa nathI. mahAtmAene bhedabhAva hoto nathI. bALavivAhathI AdhyAtmika tathA vyAvahArika hAni. kuzikSAnuM duSpariNAma. bALalagnane niSedha. mAtRdevo bhava. mAtRbhASAne Adara. strIpuruSane sahacAra. puruSonI 72 kalA. strIonI 64 kalA. gurunuM sanmAna. varakanyAnI rUpa-vana-guNa vagerenI samAnatA. vRddhavivAhanuM duSpariNAma. svayaMvaranI prAcIna prathA. (pR0 168-179) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 vyAkhyAna : saMvata 190ra zrAvaNa sudI 12 guruvAra prArthanA. bhagavAna anaMtanAtha. paramAtmAno paricaya. vivekajJAna. anAthI muni. manuSyajanma bhogenA upabhAga mATe nathI. manuSyajamanI mahattA, tapa sAdhanA, upavAsanI upayogitA. paravastunI anAthatA. anAtha bIjAnA sanAtha banI na zake te viSe mIrAM ane tenI sakhIone saMvAda. sAco prItisaMbaMdha sudarzana. vivAhanI yogyatA. brahmacarya ane vivAha lagnasaMbaMdha kanyAnI pasaMdagI. kanyAnI salAha levI gya che ? strIonI brahmacarya pAlananI zakti. brahmacAriNInI janasevA. (pR0 179-188) vyAkhyAna: saMvata 190ra zrAvaNa sudI 13 zukravAra prArthanA. bhagavAna dharmanAtha. laikika ane pAralaikika prIti. anAthI muni. be prakAranA mahArAjA. spaSTa kathana ane vANiyAzAhI. rAjAnI vivekabuddhi. anAthatAnuM Azcarya RddhisiddhinI sarakhAmaNI. rAjAnI namratA vivekapUrNa vANuM vadavA viSe rAjA bhejanuM dRSTAMta. amRta vANI. jIbha kodALI samAna che. te vaDe sonuM ane kolaso banne khodI zakAya. satsaMgati. mIThI vANuM bolavA viSe baMgaDIvALAnuM daSTAMta. sudarzana. lagnano Adarza vivAhaprathAnA pracAraka bha0 RSabhadeva. kajoDAvivAhamAM kaMkAsa. varavikraya hAnikAraka. strI jAtinI pUjyatA. strIpuruSanI sahakArabhAvanA. asamAna svabhAvathI jIvanavyavahAra barAbara cAlato nathI te viSe eka brAhmaNanI kathA. atithisatkAramAM viveka, patipatnImAM dharmabhAvanA. (pR. 188-198) vyAkhyAna : saMvata 199ra zrAvaNa vadI 2 maMgaLavAra prArthanA. bhagavAna arahanAtha. nirvika9pa-savikalpa prArthanA. anAthI muni. AtmAnI anAthatA zeTha ane putravadhUnuM daSTAMta. sAmAyikamAM cittanI ekAgratA. sanAtha-anAtha. paramAtmAne AtmasamarpaNa bhAvanA. abhimAna choDe. dIna bane. sapAdhika-nirupAdhaka dInatA. kapilanuM daSTAMta. dAsInI sAthe bhraSTatA. cera tarIke pakaDAvuM. lobhanI paraMparA. tRNAne avarodha. tyAga. mehanuM dUra thavuM. rAjAne upadeza ane cerane pratibodha. sudazana. vyAvahArika-AdhyAtmika zakti. svapna ane panarjanma, marI uMmara sudhI saMsAra vyavahArano bhAra ane teno tyAga. bAddha sAdha mATe prazaMsanIya niyama. sArA guru meLavavAne upAya. (pR 198-208) vyAkhyAna : saMvata 1992 zrAvaNa vadI 3 budhavAra prArthanA, bhagavAna mahilanAtha. saguNa ane nirguNa prArthanA. anAthIyuni. duHkha ane madhyastha dRSTi. prAcIna nagarInI vizeSatA. arthapatti alaMkAra. pUrvajonI pratiSThA. anAthI dhanADhayanA putra. putradhanane kAraNe anAthatA. sudarzana. nagarazeThanuM sthAna-rAjA ane prajA vaccene vizvAsapAtra puruSa. udayapuranA nagarazeThanuM udAharaNa. kartavyanuM bhAna. saMpatti ane zaktine sadupayega. (pR. 208-216 ) vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa vadI 5 zukravAra prArthanA. bhagavAna munisuvrata. anAthI muni. maLelAM sAdhanane durupayoga. AMkhonI vedanA ane pitAnI anAthatA. AMtarika zatruo. zarIranI paravazatA. sudazana. dharmakathAne uddeza. paropakAravRtti. vRkSa ane mAnavajIvananI sarakhAmaNI pazupAlana ane zrAvakadharma. kRpaNutA ane udAratA, paropakAravRtti ane AdarasatkAra. vRkSachAyAnI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zAnti. maitrIsaMbaMdhanAM prakAreA. durguNA kema hADAvI zakAya e viSe kAlakasUri kasAInI kathA. mAnasika pravRtti. saMskArAne sudhAra. ti tevI gati ane gati tevI mati. abhayakumAranI caturatA ane sulakane ahiMsAprema. (pR0 216-226) vyAkhyAnaH saMvat 1992 zrAvaNa vA huM zanivAra prAnA. bhagavAna neminAtha. sujJAnIpaNuM. jaDacaitanyane viveka. anAthImuni, vIratA ane kAyaratA AMkhAnA upayAga viSe sUkSmadarza`ka yaMtranuM udAharaNa. kArma zarIranA saMskAra viSe vaDavRkSanuM udAharaNa. sujJAnI ane ajJAnI. sudarzana. mitratAne saMbaMdha. sAcA mitra-dharma. mahAzataka zrAvakanI dharmadaDhatA. kapila ane pilAnI vicArabhinnatA, bhraSTatAnA prakAra. dunAnI dunatA. AtmavacanA ane chaLakapaTa, bhAvanAnI parIkSA. (pR0 226-236) vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa vadI 8 ravivAra prAnA. bhagavAna ariSTanemi. Atmadarzana ane prabhubhakti. AtmasAkSAtkAra e ja sAcuM tattvajJAna. anAthIyuni. zarIra ane AtmAnI pRyatA. zarIrane adhyAsa. gaNudharavANI. AMkhonuM amRta-tenA sadupayoga. AtmAnI anAthatA ane zArIrika pIDA, AtmAhAra. niLatA ane sabaLatA. rAgAtpattinuM kAraNa, roganAzanAM kAraNeA. sAcI davA. upavAsanI upayogitA, buddi ane ta. muddana. satyane vijaya, zIlapAlana ane ekAntavAsa. AtmAnI salAha. brahmacaryanA medhapATha. (pR0 236-246) vyAkhyAna: savat 1992 zrAvaNa vadI 10 magaLavAra prArthanA. bhagavAna prArzvanAtha. vItarAgatA samAdhinuM zreSTha sAdhana, pArzvanAthanA pUrvabhavanuM varNana. kamaTha tApasanI aMdhakriyA. samAdhibhAvanI sAdhanA. anAthImuni.AtmAnA AtmAdvArA uhAra. sAvadhAnatAnI AvazyaktA. paisAnI paravazatA. pitA ane putranI vyAkhyA. anAthatAnuM auSadha-Atmanizcaya. sudarzana. parastrI pratye mAtRbhAvanA. vesyAnuM viSa. aMtarAtmA ane hirAbhA. bhAratIya saMskRti ane pAzcAtya saMskRti, AjanI zikSA * miThuMviSa. ' puNyabhUminA punaruhAra. (pR0 246-255) vyAkhyAna; savat 1992 zrAvaNa vadI 11 budhavAra . . prArthanA. bhagavAna mahAvIra. AtmatattvavicAra. dravya ane paryAya. ' sADahaM ' nA spaSTA, anAthImuni, bbirazeThanuM varNana. mAtRprema. niSThura mAtA viSe brahmadatta cakravartInI mAtAnI kathA. saMtAneA upara mAtApitAnA upakAra. mAtApitAnI sevA ke dayA karavI e zuM pApa che? A bhrAmaka praznane sacoTa uttara. mAtApitAnA saMvAda. munie kareluM zaMkAsamAdhana, putra upara mAtAne anahada upakAra. traNa prakAranuM RNu. upAdAnanA sudhAradAro RNamukti. mAtApitAnA kalyANamAM satAnAnuM kalyANu, sudarzana. svArtha ane paramA. utsavanI upayogitA. indrotsava, rAjAjJA ane dharmapAlana. (pR0 255-263) vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa vadI 12 guruvAra prArthanA. bhagavAna RSabhadeva ane temanuM janasamAjanuM sthAna. dharmanI punaHsthApanA. vedavyAse karelI bhagavattuti. paramArthI puruSo. dharmaparva-paryuSaNupa. anAthImuni. bhAtRbhAva, mahAvIranadivardhana ane rAmalakSmaNa-baMdhuelaDI viSe saMvAda. sanAtha-anAtha. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 svarAjya mATe sabaLa bane. sudarzana. utsavane durupayoga. cAra prakAranA zrAvakonuM varNana. kapilAnuM kapaTa ane maneramAnI saralatA. rANInI haTha. (pR. 263-270) vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA sudI 12 zanivAra prArthanA. bhagavAna zreyAMsanAtha. mananI caMcalatA ane gADhanidrAne tyAga. zAstranI prAmANikatA. zAstranuM mApa buddhithI mApI na zakAya. vItarAgavANI. pudgalatyAga. anAthI muni. AtmAne upadeza, mahAmuninuM pravacana. vyAdhi-saMyamanuM kAraNa. putra-putrI pratye samAnabhAva. kanyAno adhikAra. saMtatinirodha ane viSayavAsanA. duSkarmanuM duSpariNAma. saMyamamArga. manuSyanuM jIvanasatva-vIrya. brahmacaryane Adarza sudarzana. pratijJAnuM pAlana. kheTuM abhimAna. abhayA ane paMDitAno vAdavivAda. triyAcaritra. (pR. 270-278) vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 2 budhavAra prArthanA. bhagavAna anaMtanAtha. paramAtmAne sAkSAtkAra -paramapuruSArtha paramAtmA ane AtmAnA sAmIya viSe upaniSatanI kathA. brahma-svarU5. upAsyanI upAsanA. anAthI muni. hRdayamaMthananI AvazyaktA. sukha ane duHkha. Ajane kahevAto. sukhI samAja. anAthAvasthA-patitAvasthA. dharmavRddhine AzIrvAda. "phakIra ' zabadanuM tAtparya, sAce phakIra ane sAco sAdhu. Izvaramaya jIvana. sudarzana. piSadhane artha. upavAsanI AvazyaktA. saMyamanuM sAdhana. viSayavAsanA viruddha bhagavadbhakti. dharmI ane pApI viSe eka brAhmaNanI kathA. devapUjAnA nAme dhUrtatA. (pR. 278-248) vyAkhyAna: saMvata 19ra prathama bhAdaravA vadI 4 zukravAra prArthanA, bhagavAna zAntinAtha. pUrNatA prApta karavI-prArthanAno uddeza, anAthImuni. para padArthonuM baMdhana. AtmA ane saMsAranI anAdipaNuM, saMkalpasiddhi. karmaphaLanA niyAmaka Izvara che? e viSe dArzanika carcA. saMkalpa pramANe karmanuM phaLa. sukhane saMkalpa hoI zake paNa duHkhane saMkalpa saMbhavI zake kharA? e viSe vicAra. pUrvajonAM saMskAra. sudarzana. saMkalpanA bAbalanI parIkSA. sudarzananI nizcayapriyatA. 'vratanuM pAlana. rANInAM pralobhane. daDha saMkalpanuM baLa. (pR. 288-297) vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 5 zanivAra prArthanA. bhagavAna kaMthunAtha. uccakoTinI prArthanA. vAcyArtha ane lakSyArtha. anAthImani. satsaMka9pa. AtmajAgRti. karmo ane saMka5. bhUlanuM bhAna, anAthatAnuM svarUpa. nircanthapravacana sudarzana. AsurI saMkalpa ane daivI saMkalpanuM yuddha. sAcuM lagna. vicAradaDhatA ane zIlarakSA. gALAmAMthI satyanI zodha viSe pitAputranuM udAharaNa. vairAnubaMdha. (pR. 297-305) vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 8 maMgaLavAra prArthanA. bhagavAna arahanAtha. bhaktanuM mArgadarzana. caitanyane svabhAva. caMcalatA ane sthiratA anAthI muni. kSamA ane kSamAzIla, yatidharma. apakArIne upakArI mAno. zramaNa ane zramaNopAsaka. rovA- phUTavAno rIvAja tyAjaya che, satsaMka9pane. prabhAva satya e ja bhagavAna. sudarzana. dharmAtmA sudarzana. pANIno vega ane kAma Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veganI tulanA. muMsaliyA patthara ane meghanI kathA. strIonuM rudana ane zIlavatanuM pAlana jinaRSi ane jinapAlanI kathA. dharmanuM pAlana. (pR. 305-314) vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI , budhavAra prArthanA. bhagavAna mahilanAtha. bhakti ane prArthanA. malinAtha bhagavAnanuM caritra. kAmAMdha rAjAone pratibodha. AzAtRSNa viruddha satyakathana viSe advaitAcAryanI kathA. devI mAtAne pazuonuM balidAna hoI zake? anAthI muni. karmone kartA ane bhoktAAtmA. saMka95 mahimA. sasaMkalpanI siddhi. sudarzana dayAbhAvane paricaya. pAMca prakAranI mAtAo. viparIta mati. nirbala ke bala rAma.' zIlarakSAnI dRDhatA. (pR0 314-323) vyAkhyAna: saMvata 190ra prathama bhAdaravA vadI 9 budhavAra prArthanA. bhagavAna munisuvratanAtha. AtmatatvanuM jJAna ane cittanI nirmala samAdhi. vartamAna zikSAnuM duSpariNAma. Atmatattva viSe AtmA akriya che, AtmA brahmasvarUpa che, AtmA phUTastha nitya che, AtmA kSaNika che, AtmA pAMcabhUtanuM pUtaLuM che; evAM bhinna bhinna matavAdIonA mato ane tenuM nirAkaraNa. anAthI muni. anAthatAne dUra karavAnuM auSadha-AtmatattvajJAna. anAthatA ane daDha saMkalpa. AjanI pAMgaLI zraddhA. svataMtratA ane parataMtratA. sasaMkalpanI vyAkhyA. sudarzana. durjanane durvyavahAra. AtmAnI amaratA ane zarIranI nazvaratA. sasaMkalpI sudarzana. vikA rabhAvanA ane vItarAgatA. kadAgrahanuM kaDavuM phaLa. (pR. 323-331) vyAkhyAna: saMvata 1992-prathama bhAdaravA vadI 10 guruvAre prArthanA. bhagavAna naminAtha. sAkAra-nirAkAra prArthanA. navatattvane tAtvika vicAra. puNya ane pApa. anAthI muni. prAtaHkAlanI apUrvatA, nityanUtana sUryanuM paheluM sukha te jAte naryA. saMkalpazakti. mahAzaktinI ArAdhanA. saMyama ane kuTuMbIjanonI AjJA. subhadrA ane dhanA zeThane saMvAda. saMyamanuM pAlana. sudarzana. UlaTI prakRti. vicAronI bhinnatA, sAco vIra. rahasyanI zodha. (pR. 331-341) vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 11 zukravAra prArthanA. bhagavAna ariSTanemi, gyatA ane puruSArtha. bhagavatI rAjImatine Adarza. premabhAvane prabhAva. anAthI muni. saMyamanI sAdhanAmAM nizcaya ane vyavahAranI AvazyakatA. dIkSA ane kuTuMbIjanonI svIkRti. sAco nAtha. saMsArasarSathI bacavA mATe dharmanuM zaraNu le. sudarzana. sajajanono svabhAva. vyavahAra ane dharma. sudaza na acala nizcaya. maryAdAnI rakSA, ( pR. 341-349 ). vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vada 0)) maMgaLavAra prArthanA. bhagavAna pArzvanAtha. AtmA ane paramAtmAnI ektA. AtmAnuM nijasvarUpa. jIva ane AtmA. anAthI muni. paravastunI anAthatA. sanAtha banavAnI yogyatA. vyAvahArika ane AdhyAtmika svataMtratA. sanAtha koNa? samadaSTi zrAvaka sanAtha kahevAya ? samadaSTinuM lakSaNa. sudarzana sudarzananI dharmaparIkSA. puNya-pApanuM phaLa viSe tAtvika vicAra. dravya ane bhAva puNya. abhayA rANInI kapaTajALa. vyaktinI niMdA nahi paNa vyaktimAM rahelA vikAranI niMdA. (pR. 349-358) Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayasaMkSepa [ vyAkhyAnonI saMkSipta viSayoMdha] [dvitIya bhAga ] vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA sudI 1 budhavAra prArthanA. AdIzvara bhagavAna. AtmA ane paramAtmAnuM ekIkaraNa. tephAnanI gati badalAva. bharata ane tenA 98 bhAIonI rAjyalisA. RSabhadeva bhagavAnane upadeza. saMyamane prabhAva. AtmajJAna. paramajyoti svarUpa paramAtmA. AtmAnI amaratA. anAthI muni. ninya pravacananI vizeSatA. trasa ane sthAvarane "nAtha" keNa banI zake ? anAthI munine amogha upadeza. dvAdazAMgI vANIne sAra. AtmA ja sukha-duHkhane kartA tathA hartA. AtmA ja mitra ke zatru. puNya ane pApa prakRti. sudarzana. viSamakAla. sAdhuonuM kartavya. satyane jaya ane asatyane kSaya. pApa pAparUpe ja pragaTaze. prajApriya sudarzana. dAnavIranAM lakSaNe. traNa prakAranAM dAna. chUpuM dAna. rANA bhImasiMhanI dAnavIratA. (363-372) vyAkhyAna: saMvat 190 bIjA bhAdaravA sudI 2 guruvAra prArthanA. ajitanAtha bhagavAna. paramAtmAnA nAmanI zakti. bhagavAnanuM guNaniSpanna nAma. namratA dhAraNa kare. pApane pApa samajI tene dUra kare. mithyASTi. Atmazodhana. atarmukhI prArthanA kare. anAthI muni. AtmA vaitaraNuM nadI samAna kema che? sukhaduHkhanuM taMtra AtmAnA hAthamAM. AtmAnI sanAthatA zAmAM che? Atmazodha. AtmapratIti. Atmaya. AtmAne jAgrata kare. ( zIlavatane svIkAra ane tenI maMgalamRti.) sudazana. mahApuruSane puNyaprabhAva. sudarzananuM bahumAna. svarAjyanA praznano uddabhava. mauna ane dharmanI rakSA. vyaktisvAtaMtrya ane samAja svAtaMtrya dharmamAM vyakti svAtaMtranuM sthAna. samAja rakSA.(37ra-380) vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI 3 zukravAra - prArthanA. saMbhavanAtha bhagavAna. paramAtmAnI bhaktimAM daMbhAdine tyAga. AtmasamarpaNa. pitAnI apUrNatAne svIkAra karavo e kAMI ocho upakAra nathI e viSe eka jhaverInuM daSTAMta. guNone Adara. vivekAne pragaTAvo. anAthA muni. saMsAramAM sukha ane duHkha e be sthiti che. kAmadhenu ane naMdanavanane artha. AtmAne lIdhe ja Rddhisiddhi sukhadAyaka che. AtmA amara che. enA mATe revuM-phUTavuM ucita nathI.. hRdayathI rudana AvatuM aTakI zakatuM nathI. prathArUpe rudana karavuM ke phUTavuM anucita che. sudarzana. satyadharmane marma. vyakti svAtaMtryane nAme svachaMdatA sevavI anucita che. satyamUrti harizcaMdranuM satyapAlana. saMgha samakSa pratijJA levAne uddeza, zeDanI maunadaDhatA. zeThane zULIe caDAvavAne hukama. (380-388) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA sudI 4 zanivAra prArthanA. abhinaMdana bhagavAna. prArthanAno camatkAra jJAnasamudranI agAdhatA. paramAtmAno pratApa. duHkhanikaMdana karanAra bhagavAna. upAdAna ane nimitta vatuze dhananAM be aMge. trividha duHkha. anAthI muni. sukha-duHkhane kartA AtmA che. kALa, svabhAva, Izvara, puruSArtha ane pUrvakarma e kartArUpa che ema bhinna bhinna mAnyatA viSe dArzanika carcA ane tenuM spaSTa vivaraNa. jainadarzananI maulikatA. jainadarzana badhAM mane samanvaya kevI rIte kare che, e viSe aMdhajane ane hAthInuM daSTAMta. anekAnta dRSTinI khUbI. satyatatvanA Agraha viSe kAmadevanuM daSTAMta. AtmA sukha-duHkhana kartA nathI ema na mAnavuM e kutare pitAnuM pratibiMba joI bhase enA jevuM che. AtmAne uddhAra AtmA ja karI zake e viSe gItAnuM samarthana. sudarzana. zeThane vicilita karavAnAM nagarajananAM prayatna. maneramAnI zeTha pratye apUrva prIti. satya kaI divasa maratuM nathI. mane rimAne satyazIla prema. bALakone zairyapradAna. dayAdharmavIrane dharma. pauSadhazALAmAM dharmakArya (388-397) vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA sudI 5 ravivAra - prArthanA. sumatinAtha bhagavAna. prArthanAne Adarza. jJAna ane ajJAna. prakRtinAM udAharadvArA bhaktinuM nirUpaNa. paramAtmAnI zaktino sadupayoga. anAthI muni. sAdhudharmanA pAlana viSe Takara. cittanI pAMca prakAranI vRttio. ekAgravRtti dvArA zAstrazravaNa saphala. nIvaDe che. zretA ane vaktAnI ekAgravRtti. cittavRttino saMyama. sudarzana. satya upara manoramAne aTala vizvAsa. dharmane sAro saMbaMdha. putra upara mAtAne prabhAva. saMskArazuddhi. bALakanI vAtonI upekSA na kare. dharmadaDhatAne paricaya. (397-404). vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI 7 budhavAra. prArthanA. supArzvanAtha bhagavAna. paramAtmAne AdhAra. jJAnI ane ajJAnI vaccenuM aMtara. jJAnIjane paramAtmAne ane ajJAnIjano saMsArane AdhArabhUta mAne che. paramAtmA pAse "nAtha" banavAnI AzA rAkhe. anAthI muni. gRhasthanI AgaLa sAdhuAcAra kahevAnI AvazyaktA zA mATe che ? gRhastha nigranthapravacananA dAsa che. zAstrane pramANabhUta mAne. nizcaya ane vyavahAra kema jANI zakAya? nizcaya sAthe vyavahAranI AvazyaktA. kAyara leke saMyamanuM pAlana karI zakatA nathI. sAdhuonI javAbadArI. saMyamanA pAlanamAM AvatAM pralobhanothI bacavA viSe dhanAvA zeThanuM udAharaNa. "mIDA viSa"thI bace. saMsAranAM pralobhanomAM lebhAI na jAo. bhagavAnanI vANI upara vizvAsa rAkho. sudarzana. pati-patnI vacce abhedabhAva. saMsAramAMthI samyaka sAra zodha joIe. bALakanI zraddhA AdaraNIya che. patinA pagale patnI. parastrIne mAtAsamAna mAne. (404-413) vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI 8 guruvAra prArthanA. caMdraprabhu bhagavAna. hadayanA bhAvo prArthanArUpe nIkaLe che. yathAzakti bhakti kare. bhaktine bhagavAna jarUra svIkAraze. paramAtmAnA jayamAM tamAre ya mAne. anAthI muni. veza dhAraNa kare che ane sAdhutAnuM pAlana karatA nathI tenI sthiti atabhraSTastatabhraSTa jevI bane che. tame sAdhutAnA pUjArI che. guNapUjA. AtmAnI salAhanI upekSA na kare. sAdhutAnA sudhAramAM saMsArane sudhAra raheluM che. sAdhu thaIne sAdhutAnuM pAlana na karavuM e Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) * vadhAre kAyarapaNuM che. sAdhutA kharAba nathI ja e viSe sainikanuM udAhara Nu, mahAvratane spaSTA . mahAvrata ane aNuvratanI taratamatA. ' mahA ' ane ' aNu ' viSe vajIranA putranI guNaparIkSA. gRhastha ane zrAvaka. guru-ziSya. sudarzana. revA-phUTavAne rItiravAja tyAjya tilakanI datA. leAkapravAhamAM taNAI na jAme. IzvarIyabaLa, bahumata ane vyaktisvAtaMtrya. gAMdhIjI nuM pratijJApAlana. IMDAM mAMsamAM gaNAya. kSamApanA ane pApAne tyAga. ( 413-421 ) vyAkhyAna : saMvat 1992 bIjA bhAdaravA zudI 9 zukravAra prArthanA. sumuddhinAtha bhagavAna. prAnAnA mahimA. AtmA ane paramAA vacce abhinnatA. AtmatattvanuM jJAna e sAcuM jJAna. AtmAnaMda. nAstikApradhAna yugamAM camatkAra. anAthI suni. dharma tuccha ane mahAna bannene mATe samAna. khIjAne saMtASavA mATe bAhya sAdhukriyA vaNikavRtti che. aNuvrata ane mahAvrata vaccenuM aMtara ane spaSTIkaraNa, pAMca mahAvrata ane pAMca yAmAnI sarakhAmaNI. jainaMdananI vizeSatA. mahAtratAnA pAlanamAM apavAda nathI. mahAvratAnuM pUrNarUpe pAlana karanAra ja sanAtha ' che. mahAvrata sArvabhauma che. muddana. saMsAranI vicitratA. satyadharmanI dRDhatA. nizcaya ane vyavahAranuM dharmamAM sthAna. apakArI upara upakAra. navakAramaMtrane mahimA. (421-429) vyAkhyAna : saMvat 1992 bI bhAdaravA zudI 10 zanivAra prAthanA. zItalanAtha bhagavAna. upAdhione zAnta karavAnA ameAdha upAya-prAthanA. AtmajAgRti. bhAvanidrAnA tyAga. Izvara thaI te Izvarane bhajo. prabhumaya aneA. (saMgrahanayamAMthI nIkaLI eva'bhUtanayamAM jAe te tame paNa paramAtmAmaya banI zake! hai.) anAthI mukti. manuSyajanmane gumAvA nahi. khIjAne patita thatAM joI tame sAvadhAna bane. virdane dUra karI pratipakSI bhAvanA bhAve. mahAvratAmAM sthira kema rahI zakAya! sAcavIra ja ahiMsaka che. vipakSane dUra karavAnI bhAvanA e ja ahiMsakanuM zastra che. cAra bhAvanAnA spaSTA. pramAdabhAvanA. madhyasthabhAvanA viSe kAmadeva zrAvakanuM dRSTAMta. karuNA bhAvanA. anuka pAnA a. karuNAnA Adarza. maitrIbhAvanAne jIvanamAM utArA. sudarzana. apakArI upara maitrIbhAva. zarIrane sadupayeAga. zarIramadiramAM rahelA caitanyaprabhune bhUlA nahi. bhaktinI parIkSA. dharmAtmAM sudarzana. pApAne chupAvA nahi, prakaTa kara. (429-436 ) vyAkhyAna : saMvat 1992 bIjA bhAdaravA zudI 11 ravivAra w prArthanA. zreyAMsanAtha bhagavAna. paramAtmAnuM nAmasmaraNu. bhagavadbhajana. vikArAne dUra karA ane AtmajyaMtine pragaTAvA. anAthI muni. mahAvrata ane aNuvrata viSe vicAra ahiMsA * mahAvratane! nAza kevI rIte thAya che? hiMsA karavAmAM vadhAre pApa ke karAvavAmAM! praznAttara. mithyAtva e hiMsAnuM kAraNa, hiMsAnA bheThe. udAsInatA ane tejasvitA. arjunanA pakSamAM kRSNa ane duryodhananA pakSamAM kRSNanI senA. zrI kRSNane potAnA kema karI zakAya ! daivI prakRti ane AsurI prakRti, satya e ja bhagavAna. nara-nArAyaNanI joDI, jJAnayeAga. IzvaranAM guNAne apanAve. sudarzana. tIvra vairAgyanI siddhi. navakAramaMtranI adRzya zakti. adazya zaktino prabhAva. satyazAlanI sAdhanA. zULInuM siMhAsana. (436-444) vyAkhyAnaH saMvat 1992 bIjA bhAdaravA zudI 14 magaLavAra prAthanA. vAsupUjya bhagavAna. paramAtmAne prApta karavAneA saraLa mArga-prArthanA. zatru pratye paNa mitrabhAvanA. prArthanAnuM baLa satyanuM pAlana ane kaSTasahana, bhakatanuM kaH Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 18 ) lakSyane pakaDa!. anAthI muni. lakSyane bhUle niha te sanAtha banI zake che. sanAthanA sevaka aneA. jainadarzananI maulikatA. gurunuM lakSaNa-pAMca mahAtrAnuM pAlana. lakSaNanAM traNa doSo. pAMca mahAvratAne svIkAra kare te guru ke pAMca mahAvratAnuM pAlana kare te guru ? A praznane spaSTa javAba. ziSyasphaTikAnA aparAdha. brahmacaya mahAvratanI rakSA mATe nava vADa ane dazamA kATanuM rakSaNa. jitAcAranI maryAdA. mamatvabhAvane tyAga kareA. sudana. satyane vijaya. sudarzonanA jayajayakAra. rAjAnI namratA. utkRSTa bhAvanAnA pratApa. AtmAnI ekatA. AtmazeAdhana. vItarAganA zAstranI taTasthatA. satyavaktA ane satya vAtane sAMbhaLanAra du`bha. vratapAlanamAM dRDhatA 21271. (888-840) vyAkhyAna H saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 2 zukravAra prArthanA. dharmanAtha bhagavAna. AtmAnI zuddha bhAvanA--prArthanA. bhAvya ane bhAvanA. bhAvyanA be prakAra. bhagavAnanI sAthe ekatAnatA sAdhA. anAthI muni. muninA be mArgosumati ane gupti. samitinA pAMca prakAra ane tenuM svarUpa. iryAsamiti e sAdhutAnuM cinha. bhASAnA viveka, rasamRddhine tyAga. sukhazIla na baneA. sudarzana ciratra. sadbhAvanAne Adara. AtmAnuM utthAna kare. zvaranI zakti. gRhavAsaneA tyAga ane dharmanI sevA. dIkSAnuM mahattva. ( 457-465 ) vyAkhyAna H saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 3 zanivAra prArthanA. zAntinAtha bhagavAna, zAntinI icchA. bhaktirUpI zAnti. karmAvaraNAne dUra karA. AtmazAnti. anAthI muni. sAdhutAne niMdA nahi. sAdhutA--bhagavAna antanI yunivarsiTI. vyavahAradvArA nizcayamAM javuM. vIrane mA dravya ane bhAva IyyasamitinI rakSA. ArAdhaka ane virAdhaka. mahAvratAnuM zuddha rIte pAlana. zaherI jIvana ane grAmyajIvana. upavAsanI mahimA. tapa-niyamanuM pAlana. sAdhutAnA sadupayoga. sudarzana. mahApuruSanA samAgama. atithinA Adara. satkAra. gRhiNInuM dharamAM sthAna. maneAramAnI atithisevA. ( vinaMtIpatra, vinaMtInA uttara. ) (465-474) vyAkhyAna H saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 5 seAmavAra prArthanA. arahanAtha bhagavAna. prArthanAnI yAgyatA, satyAcaraNa, dharma parivarttana viSe harIlAla gAMdhInuM dRSTAMta. anAthI suni. saMyamanuM mUlya. kezAMcananA uddeza. kezAMcanathI thatA phAyadA. kezaluMcanamAM ahiMsAnI rakSA. tapaHsAdhanA. cAritra vinA vezadhAraNa karavo e kevaLa DhAMga che. dravya ane bhAvathI sAdhutAnuM pAlana. sudarzana. sAcI zrAvikAnAM lakSaNA. mULavata guNavrata ane zikSAvrata. maneAramAnA viveka. zrAvakanuM ghara kevuM hAya ! svarganI bhUmi sArI ke rAjakATanI bhUmi ? bhAvanAnI zakti. talavAra vaira bAMdhe che, bhAvanA vaira kApe che. apakArIne paNa upakAra. (474-481) vyAkhyAna : saMvat 1992 khIjA bhAdaravA vadI 8 guruvAra prArthanA. munisuvratanAtha bhagavAna, dInadayALu devAdhideva. paramAtmAnI siddhi. bhagavAnanI amRtavANI. vIra ane kAyara. pApane dabAveA hi paNa pragaTa kare|. AtmAnI siddhidvArA paramAtmAnI siddhi. anAthI muni. sAdhutA--asAdhutAne viveka. laukika dRSTAMto. asAdhune sAdhu mAnavAmAM Ave e viSamakALa. adharmane kAraNe dharmAnI niMdA karI nahi e viSe rIMcha te mANasanuM dRSTAMta. dharmanI vyAkhyA. dharma e DhoMga nathI. muddaOna. dharma pAlanadvArA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) dharmanuM maMDana ane pApanuM khaMDana. bhAvanAne vijaya. rAjAnA prazcAttApa. pAMca jaNane upakAra. abhayavacana. (481-487). vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA vadI 9 zukravAra prArthanA. naminAtha bhagavAna. tattvanuM jJAna. sAcI jijJAsA. tattvajJAnanI prApti kema thAya te viSe upaniSatamAM AvelI rAjAnI thA. saMsAranAM vaibhavo meTAM nahi, paNa dharma maTe che. kSatriya ane zraddhanI vyAkhyA. AtmabhAna. anAthI muni. sAdhutAnA nAme asAdhutA sevavI e viSe khoTA sikkAnuM tathA kAcanAM TUkaDAnuM udAharaNa. dharmane mATe darekane svataMtratA hevI joIe. puruSonI sevAno lAbha. mithyAdaSTi ane samadaSTi. dharmane nAme keIne Thago nahi. sAdhuo camatkAra batAvI keIne Thage nahi. ahaMkAra chatavAne camatkAra batAve. sudarzana. abhayAne ahaMkAra ane sudarzanane upakAra. jJAnI ane ajJAnIne bheda. sApekSa ane nirapekSa satya. satya tattvanAM Agraha viSe zaMkarAcAryanuM daSTAMta. jIvadayAnI saMsthA. jIvadayA mATe Atmabhoga. (48-495). vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA vadI 11 ravivAra - prArthanA. ariSTanemi bhagavAna. sAcI prArthanAne Adarza. bhakta ane bhagavAna. jainadarzana-nayavAda. rAjamatinI mUchI. vairAgyane uddabhava. mUcha IndriyonI niHstabdhatA. jAti smRtijJAnanuM kAraNa. svapna viSe vicAra. pUrvajanmanAM saMskAranuM darzana. jIvananuM dhyeya. sAcI zikSA. anAthI muni. sAdhutA-asAdhutAne viveka. dharmanI zALA. dharmanI rakSA. sAdhusaMgaThana ane niyamonuM pAlana. kevaLa vezadhAraNathI sAdhutA AvatI nathI. sAdhuomAM jAtino nahi paNa AcArane bheda che. kuzalanI vyAkhyA. liMganuM prajana. sAcI dIkSA. liMganI AvazyaktA zA mATe che? saMyamanuM pAlana. sudazana, kAmavikAra upara vijaya. mahAvIratA. vIrane dharma. guNonI kadara. kSamA vIranuM bhUSaNa. kharuM dAna. khetI kSamA dhAraNa karavI te kAyaratA che. mahAjanane mahAmArga. (495-506). vyAkhyAna : saMvata 1992 bIjA bhAdaravA vadI 14 budhavAra prArthanA. mahAvIra bhagavAna. paramAtmAne prApta karavAno rAjamArga. AtmAnI prArthanA. AtmAne bhUlI jAo nahi. sakriya vidyA, anAthI muni. dharmane AdhAra laI viSayalAlasAne piSe e kAlakUTa viSanuM pAna karavA samAna che. dharmarakSA ane mohano tyAga. krodha-adharmanuM mULa. namratA dhAraNa karavA viSe nAsirUdIna bAdazAhanuM udAharaNa. pratijJAnuM pAlana. sAdhunI sAcI sevA. sAMsArika bhAvanA na rAkhavA viSe gavAlikA satInuM zAstrIya daSTAMta. dharmanI zakti. sudarzana. vyavahAra sAthe dharmasAdhanA. zeThanI karuNadaSTi. maitrIbhAvanA. rAjakoTa saMghane rovA kUTavAnI prathA baMdha karavAno TharAva. dhArmika kriyA. pApanuM pariNAma ane tenuM prakSAlana. anukaMpAno artha. ucca bhAvanAnI zikSA (pa06-513) vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA vada 0)) guruvAra prArthanA. AdinAtha bhagavAna. sAdI prArthanA. sAdI vastuonuM mahattva. anAthIyuni. prabhumaya jIvana banAvavuM -saMyamano uddeza. zreya bhUlI na jAo. nimittajJAnano sadupayoga kara-durapayoga nahi. lakSaNa jJAnadvArA dharmodyota. lakSaNajJAnanA durupayegathI yatisamAjanuM patana. saMhitanA nAme lakSaNadine upayoga anucita. kutsita vidyA. saMyamanI bhAvanAno prabhAva. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuonI saMgati. rogo to mitra samAna che e viSe sanakumAra cakravartInuM daSTAMta bhAvanAne camatkAra. sudazana. saMyama dhAraNa karavAno nizcaya. manaramA, prajAjane tathA rAjAne saMsAramAM zAtipUrvaka rahevAne sudarzanane anunaya. zarIra moTuM ke dharma mATe ? dharmanI sevA. saMyamane svIkAra ane dakSiotsava. (513-pa21 ) vyAkhyAna : saMvata 1992 Aso zudI 1 zukravAra : prArthanA. ajitanAtha bhagavAna. utkRSTa bhAvanA ane ananya bhakti, sAdhaka dazA. AtmA ane paramAtmA samAna. paramAtmAnI zodha. sAcI vizrAMtinuM sthAna-AtmA. AtmatattvasvarUpa. anAthImuni. dravyaliMgInI ajJAnatA. 'AtmA ja pite vaitaraNa nadI samAna duHkhadAyaka che evuM AtmabhAna thAya te hasavuM kema Ave ?" e viSe bahurUpiyAnuM ane rAjAnuM daSTAta. mehajanitadazA-ajJAna. amRta bhAvanA. ramajJAna duHkhadAyaka che. sukha-duHkhanI kalpanA naitika jIvana ane AdhyAtmika jIvana. sudarzana. jIvanasAdhanA. sudarzana muninI zAnti. paMDitAnI vairadaSTi. hariNavezyAnuM mithyAbhimAna. (521-para8) vyAkhyAna: saMvata 1992 Aso sudI ra zanivAra prArthanA. saMbhavanAtha bhagavAna, bhaktanI prArthanA. paramAtmAnAM guNagAna zA mATe karavAM? manuSya zarIranI mahattA, jenadharma-syAddavAda. jIvanazuddhi ane manuSyaja-manI prApti. paramAtmAne upakAra, anAthI muni. sAdhunI vyAkhyA. kalpanIya-akalpanIya AhAra viSe vicAra. uddezika, kItakRta, nityapiMDa tathA anaiSaNika AhAra zA mATe akalpanIya che? te viSe vicAra. agni jema sarvabhakSI che tema kuzIla sAdhu kalpa-akalpa khAnapAna viSe vicAra karate nathI. ucca bhAvanA rAkhe. bhagavAnanI AjJAnuM ArAdhana. dUdhamI bano. sudarzana. dusaMga sarvathA tyAjya che. hariNI vezyAnI kapaTajALa. sudarzananI nizvaLatA. jIbhane vazamAM kho. abhaya vyantarInAM upasargo ane sudarzananI dharmadaDhatA. paramAtmA pratye ekAMgI prIti. (pa28-536) vyAkhyAna: saMvat 1992 Aso sudI 5 maMgaLavAra - prArthanA. sumatinAtha bhagavAna. prArthanA e AdhyAtmika viSaya. AdhyAtmikatAne viSaya avyAvahArika nathI. ekaniSTha prIti. paramAtmAnI sugaMdha-AtmA. AtmAno sAkSAtkAra sAdhuonI bhramaravRtti. "catya' zabdano artha. anAthiyuni. AdhyAtmiktA ane saMsArabhAvanA suAtmA ane durAtmA. durAtmAnI adhogati. mahamUda gajanavIne pazcAttApa. "kaI jIvanI hiMsA na karavI"--zAstrano sAra. anAthI munine munione upAlaMbha. jenadharmanI daSTi. jainadharmanuM yeya-maitrIbhAva. sudarzana. maitrIbhAvanA dvArA AtmavikAsa ane bIjAne uddhAra. abhaya vyaMtarIne jAtismRtijJAna. daivI zakti viruddha mAnavIzakti. devanI zakti. (536-545) vyAkhyAna: saMvata 1992 Ase zudI 6 budhavAra prArthanA. padmaprabhu bhagavAna. paramAtmAnuM nAma saMkIrtana. patitapAvana paramezvara. AnAthI muni. sAdhutAthI saMsAramAM zAnti. bhautikatA ane AdhyAtmiktAno saMbaMdha. AdhyAtmikatA viSe gerasamajutI. sthUlatA ane sUkSmatA viSe vicAra. sukSmanA AdhAre sthUla che. AtmAnI sUkSmatA. 'uttamArtha 'ne spaSTAthe. varavikrayanI kuTinA tyAgane upadeza. sudarzana. deva-devI karatAM manuSyanI zreSThatA. zrAvakanA gharanI mahattA. manuSyajanmanI uttamatA. "mIMThuM Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) viSa"--anukUla pariSaha. tapa-sAdhanAnI parIkSA. AtmatatvanA jJAna vinA araNyavAsa nakAme. rAgadveSa upara vijaya. (545-553 ) vyAkhyAna: saMvata 1992 Ase zudI 7 gusvAra prArthanA. supArzvanAtha bhagavAna. prArthanAne hRdayamAM utAre. syAddavAdadaSTi. sAMsArika AzA karavI te mehajanita vyavahAra. hRdayamaMdiramAM ghusI gaelA mahAdi corane bahAra kADhe. nisahI ne udeza. kusaMgane tyAga. anAthI muni. saMsArabhAvanA ane anAthatA. kuzIlanI vyAkhyA. sAdhutA-asAdhutAne viveka. 'pAsasthA" keNa kahevAya ? pAsasthA sAdhune vaMdana-namaskAra karavAthI hAni. kurarapakSIne paricaya. kuzIlane upAlaMbha ApavAnuM kAraNapremabhAva. zubhAzaya. sudarzana. anukUla-pratikUla pariSahenI sahanazIlatA. AtmAnuM svarUpa, ziva te ja AtmA. sudarzananI ucca bhAvanA. zrIkRSNa vRddhane ApelI sahAyatA. tIvra vairAgyanI siddhi. puNyane prabhAva. sudarzanano jayakAra. (553-562) vyAkhyAna : saMvat 1992 Aso sudI 12 maMgaLavAra - prArthanA. zreyAMsanAtha bhagavAna. paramAtmAnuM smaraNa. AtmAe paramAtmAnI prArthanA zA mATe karavI caitanyanI prArthanA caitanya zA mATe karavI ? caitanya mahAupakAra. vikArI AtmA avikArI paramAtmAnI sevA kevI rIte karI zake ? vikAranA nAza mATe adhikArInI upAsanA. anAthI muni. mahAnircanthonA mArge cAle. buddhimAna mANasanA be prakAra, vivekabuddhi pragaTAvo. traNa prakAranA zrotAonuM zAstramAM vistRta varNana. upadezamAM sAvacetI. upadezakanuM kartavya. navakAramaMtranI zakti, sAdhvIonI javAbadArI. zraddhA ane sparzana. sudarzana. bhagavAnanI amogha vANI. ekatAnI bhAvanA. guNono Adara. " AtmA ja brahma che." e viSe bhagavatI sUtranuM pramANa. AtmadevanI pUjA. AtmasvarUpa jJAna ane cAritra. pArzvanAtha bhagavAna ane kamaTha tApasa. duSkAnAM pazcAttApa. ( pa62-573). vyAkhyAna: saMvata 1992 Aso vadI 2 ravIvAra prArthanA. zAtinAtha bhagavAna. zAnta AtmAne azAti kema vaLage che ? kAmavAsanAthI azAnti. paramAtmA "satyaM ziva suMdarama " che. zarIra ane AtmAne viveka. zraddhA tevI bhAvanA. dharmane mATe zarIranuM balidAna. megharatha rAjAno Adarza. anAthIyuni. tame zarIranA che ke zarIra tamAruM che! zarIrane AdhIna bane nahi. kuzInA mArgane choDI de. kuzIlapaNuM zAmAM che ? te viSe spaSTa samajutI. rAmarAjya ane svarAjya. sAdhunI vyAkhyA. mahAnigraMthano mArga. sudazana. niSkAma prArthanAne vijaya, zULInuM siMhAsana. adazya zaktine pratApa. adhama ddhAraka sudarzana.. pazcAttApanuM suphaLa. (573-583) vyAkhyAna: saMvata 1992 Ase vadI 5 maMgaLavAra prArthanA. kunthanAtha bhagavAna. vItarAganA dhyAnadvArA yogasiddhi. vItarAga deva. parivartana zIla saMsAra. traNa prakAranA rAga. dharmarAga prazasta. kAmarAga ane sneharAga tyAjya. sAcI bhakti, anAthI muni. paMcavidha AcAranI vyAkhyA. traNa prakAranI ArAdhanA. cAritranuM phaLa. saMyama ane tapanAM phaLa viSe praznottara. sAdhuo svarge kema jAya che! devabhUmi vizrAmasthAna. sarAgatAne kAraNe svarga. muktisvarUpa. saMsAra ane mukti. anAthI munine upadeza sAdhu tathA gRhasthane samAna upayogI, dharmanuM baLa. satyathI vyavahAra cAle che. sudarzana, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) AtmabaLanAM kAraNo. kUDakapaTanI niMdA. pApane dabAve nahi. hRdayamAM pApazalya kADhI nAMkho. satsaMgane lAbha. prabhavacAra ane cilAyatI corane AtmasudhAra. mithyAtvI ane samadaSTi. sudarzanano dharmopadeza. janapadavihAra. (583-591) vyAkhyAna: saMvat 1992 Aso vadI 6 budhavAra -- prArthanA. arahanAtha bhagavAna. prArthanAnuM sAcuM rahaya. AtmasvarUpa. AtmA kone adhIna thaI rahyo che e viSe pUrvAcAryoe karelI suMdara kalpanA. e viSe upaniSata nuM pramANa. dharma sArathi-bhagavAna. manuSya jIvananI sArthakatA viSe munizrI raghunAthajI mahArAje siMdhIjIne karelI Take. anAthI muni. mekSanI abhilASA. ramAne DhA, vaDaLAne vare e siddhAMtanuM nirUpaNa. mahAnircanvenA mArge cAle. jJAna ane kriyAne samanvaya. te viSe aMdha ane paMgunuM prasiddha udAharaNa. "papaTIyA jJAna" viSe pipaTa ane bilADInuM udAharaNa. AjanuM piopaTIyuM zikSaNa. 7ra prakAranI kalAnuM zikSaNa ApavAno uddeza svataMtrajIvana. sAco puNyavAna keNa! svataMtra ke parataMtra! ucca ane nIca keNu? jJAna ane kriyAne samanvaya e ja samyajJAna. sudarzana. mIThA mULanAM mIThAM phaLa. putranuM lakSaNuM. sAcI mitratA. kusaMgatinuM duSpariNAma. sudarzana munine pratApa. (591-01) vyAkhyAna : saMvata 1992 Ase vadI 8 zukravAra - prArthanA. munisuvrata bhagavAna. bhAvanAnI AvazyaktA. saMsAranAM AghAta sahevAnI tAlIma. nagnasatya pragaTa karavA viSe duryodhananuM daSTAMta. vacanabANane AghAta. mahAvIranI sAcI bhakti zAmAM che? brAhmaNatva ane kSAtratva. kSamAguNane apanAvo. paramAtmAnuM svarUpa satyaM zivaM sundarama." anAthI muni. mahAsUtra badhAne sUrya prakAzanI samAna hitakArI che. "ugra" ne artha. vIrapuruSanI vIratA. IndriyadamanamAM ugratA. kSatriyene bAhunI upamA kevI rIte sArthaka che : upavAsa-tapanuM eka aMga. tamahimA, sudarzana. hariNI vezyAne pazcAttApa. sAcuM cittaraMjana. sAce eNgAra. (6 01-09) vyAkhyAna : saMvat 1992 Aso vadI 9 zanivAra prArthanA. naminAtha bhagavAna. abheda saMbodhana. jaDavijJAne upAdhione Apela janma. paramAtmAnuM bhajana e saraLa kAma che. yogasAdhanAne saraLa upAya-Izvara praNidhAna, IzvarasvarUpa. Izvara kaleza, karma, vipAka ane AzayAdithI rahita hoya che. kalezanuM mULa kAraNaavidyA. vidyA ane avidyAne viveka. traNa prakAranAM karmo. vipAka karmaphaLa. karma na hoya te karmaphaLa kayAMthI saMbhave ? AzayanuM bIjuM nAma-saMskAra. paramAtmAnI bhakti. anAthImuni. sAcuM guNavarNana. sAcuM dhana-tapodhana. tapAdhananI vizeSatA. anazana tapanuM maha. bAra prakAranAM tapa. jIvanamAM tapanuM sthAna. sAcI davA. viSayavAsana upara vijaya meLavavAnuM sAdhana-upavAsa. upavAsanI vyAkhyA. sudarzana. sAco zRMgAra. kAmI kutarAonI lAlasA. hariNI vezyAne paMDitA upara pADelo prabhAve. (6 09-616) vyAkhyAna: saMvata 1992 Aso vadI 13 budhavAra prArthanA. mahAvIra bhagavAna. AtmasAkSAtkAranuM zreSTha sAdhana-prArthanA. dazya ane dA. Atmabodha. ucca bhAvanA bhAve. AtmasAkSAtkAradhArA paramAtmAne sAkSAtkAra kevI rIte thAya ? AtmajAgRtidvArA vidone nAza. A viSe zivAjI ane dezapAMDenuM aitihAsika Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) udAhag. anAthI muni. sAcI vIratA. kSatriyonuM svAbhimAna ane temanI namratA. sAce sanAtha koNa? nItinuM paheluM pagathIyuM. ajJAnane deSa. sudarzana hariNI vezyAnuM jIvana parivartana. paMDitAno jIvanasudhAra. mahAtmA sudarzananA AdarzanuM anusaraNa (616-623 ). vyAkhyAna: saMvata 1993 kArataka sudI 1 ravivAra prArthanA. saMbhavanAtha bhagavAna lakSmapUrvaka prArthanA kare. buddhinA vikAsanI sAthe prArthanAne vikAsa kare, saMbhavanAthanA nAmanI sArthakatA. mAtRzakti ane pitRzakti. anna ane prANane pArasparika saMbaMdha. jainadarzananuM rahasya. anAthamuni. supAtranuM lakSaNa manuSyajanmanI sArthakatA zAmAM che ? manuSyajIvanane sAce lAbha. (623629). vyAkhyAna : saMvat 1993 kArataka sudI 3 maMgaLavAra . . . . prArthanA. abhinaMdana bhagavAna. saraLa ane madhura AzA. je dvArA badhAne poSaNa maLe te ja madhura vastu che. samyajJAna ane samyak zraddhA upAdAna ane nimitta. anAthamuni. satsamAgamaThArA tIrthakara gotranuM upArjana kRtajJa bano. zarIranAM sulakSaNane sadupayoga ane durupayoga. manuSyajanmanI saphaLatA. AtmAnI bhUla kyAM thAya che e juo. saMyama dhAraNa karavAmAM manuSyajIvananI sArthakatA. yogakSema kare te nAtha. upAdAna ane nimittanI AvazyaktA.( 629-633), vyAkhyAna : saMvat 1993 kArataka sudI 5 guruvAra ' ': prArthanA. padmanAtha bhagavAna. paramAtmAnA nAmanuM mahAtma. kaliyugane prabhAva. jJAnane mArga. saMkaTo AtmavikAsamAM sahAyaka che. utkRSTa maMgaLa-dharma dharmopAsanAnuM baLa: pApanI gati bahu dhImI che. pApanuM prAyazcita kare. kAmaleluse manane kAbumAM rAkhe.. pApa ke dharmamAM mananI sahAyatA. nAma ane nAmIne abheda banAve. paramAtmA samakSa AtmAnuM nagna svarUpa prakaTa karo. anAthiyuni. paravastunI parataMtratA choDI AtmAne svataMtra banAsanAtha banavAno Aja mArga che. mamatva che tyAM anAthatA che. sanAtha muninuM zaraNa svIkAre. nirmama rahevuM e sAdhuone dharma che. sAdhuoe sukhazIla banavuM na joIe. ( 633-440 ) vyAkhyAna: saMvata 193 kArataka sudI 7 zanivAra . . . . . . . * prArthanA. candraprabhu bhagavAna. jagataziromaNi paramAtmA. jagatanuM svarUpa jagat prabhumaye che. paramAtmAnA sevakanuM kartavya. pAMca mahAvratanuM pAlana-sAdhuonuM kartavya. pAMca aNuvratanuM pAlana-zrAvakenuM kartavya. paramAtmAnI sAcI bhakti. prAmANika bane. ahAra te oDakAra. anAthiyuni. ajJAna jevuM eye pApa nathI. AjanI vidyAvidyA che. AtmAnuM astitva. pratyakSa pramANa ane anumAna pramANe. IndriyapratyakSa karatAM anumAna pramANa vadhAre AdhAra levuM paDe che. pratyakSapramANa ane pakSapramANa-bannenI AvazyakatA anumAnapramANuThArA AtmAnI siddhi. bhUtakALanI bhUlane pazcAtApa kare. ( 640-646) vyAkhyAna: saMvata 1993 kArataka sudI 8 ravivAre prArthanA. suvidhinAtha bhagavAna. prArthanAnA sAdhana dvArA Izvara-sAdhyanI siddhi sAdhe. karyAvaraNane dUra karavAM e asAdhya nathI. dRDha vizvAsanuM suphaLa. kSamAthI pAralaukki lAbha thAya che tema tAtkAlika lAbha paNa thAya che. jenuM mULa . kSamAdvArA mAnasika zAMnti. aparAdhane badale aparAdha karIne na Ape. saMsAranI zaktinuM kAraNa bA-ahiMsA che. anAthiyuni. zreNikanI namratA. mAtApitAne upakAra. pAzcAtya dezanI saMskRtinI kharAba asara. sAcI zikSA. saddagurUnuM mahattvanA mahAna puruSanI nAnI bhUla paNa moTI gaNAya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) bhAvadayAnuM mULa-anukaMpA. anukaMpAthI AtmalAbha kevI rIte thAya che te viSe amerikAnA eka nyAyAdhIzanuM dRSTAMta. dareka jIva upara dayAbhAva rAkho. (646-654) vyAkhyAna saMvata 1993 kArataka sudI 10 maMgaLavAra prArthanA. zItalanAtha bhagavAna. sAcA kalpavRkSa samAna paramAtmA che. buddhine antarmukhI banAvo. AtmasvarUpa. dRSTA ane dRzya. AtmA paMcabhUta nathI. AtmA saccidAnaMda che. jaDa kalpavRkSathI jaDa vastu maLe che. paramAtmAnI ArAdhanAnuM phaLa. anAthI muni. gurune oLakhavAnuM sAdhana-sanAthatA. saMsArathI vimukha rahe te guru che. rAjasiMha ane anagArasiMha. siMhanI vizeSatA. siMhavRtti ane zvAnavRtti vaccenuM aMtara kAmadevane siMhasvabhAva. upAya ane upAsaka. siMhanI sevA siMha ja karI zake che. (654-661). vyAkhyAna : saMvata 1993 kArataka sudI 11 budhavAra - prArthanA. zreyAMsanAtha bhagavAna. paramAtmAnuM smaraNa kara." badhI vastuo AtmAne laIne priya che. vastuonA be prakAra. arpita vastu ane anapita vastu. anAthI muni. zreNika rAjAnI rAjaparivAra sahita kSamAyAcanA. kezI muni ane paradezI rAjAnuM te viSe udAharaNa. zreNika rAjAne prabhAva. saMskRtinuM saMrakSaNa kare te vidyA. grAmyasudhAranI AvazyaktA. gAMdhIjInI sAdAI. anAvazyaka kapaDAM pahere nahi. zreSTa lekanuM kartavya. lekenI buddhimAM bheda na paDe. pradakSiNA Azaya. guNone svIkAra kare e pradakSiNAne hetu. bhaktine Avega, zreNika rAjAne AtmasaMtoSa. (661-968). vyAkhyAna: saMvata 1993 kArataka sudI 14 zukravAra - prArthanA vimalanAtha bhagavAna. Atmadarzana-prArthanA. Ajano vikAsavAda. caitanya vikAsa. anAthI muni, upadeza zravaNathI prasannatA. "jeno aMta sAre tenuM badhuM sAruM '. guNasamRddhi. triguNidvArA AtmAnuM rakSaNa. trividha daMDathI AtmA daMDAya che. pakSIonI mAphaka munione vihAra. pakSIone AdhAra-AkAza. upasaMhAra. jJAna ane kriyAnuM sAhacarya. jJAna ane kriyA viSe vIrasena ane udayasenanI zAstrIya kathA. jJAna vinAnI kriyA pAMgaLI che ane kriyA vinAnuM jJAna AMdhaLuM che, roga pedA thavAnAM nava kAraNo viSe sthAnAMgasUtrane ulekha. nirogI ja dharmanI sevA karI zake che. (668-675) atima vyAkhyAna: saMvata 1993 kArataka vadI 1 ravivAra - prArthanA. dharmanAtha bhagavAna. sAdI vastunuM mahattva. prArthanA-paramAtmAne oLakhavAne sAde ane saraLa upAya. dharmaprabhune hRdayamAM sthAna Ape. paramAtmA upara vizvAsa rAkhe. paramati paramAtmAnA upAsaka bane. A ja aMtima upadeza che. prazaMsAthI phUlAI javuM na joIe. prANasaMjIvanI jaDIbuTTI jevA sAdhuone sAcavavAnI javAbadArI zrAvake upara che. rAjakeTa cAturmAsanI IchI, RNa mukti. cAre tIthanuM kartavya. rovA-phUTavAnI prathAne tyAga kare. vara vikrayanI prathA dUra kare. dharmasAhityano pracAra kare. khAnapAnamAM viveka rAkho. pazudhananI rakSA karo. sarakAranA sahakArane lAbha le. kSamApanA (675-684) pariziSTa paheluM-vihAra noMdha. . . . .. (685-687) pariziSTa bIjuM-rAjakeTanA cAturmAsa daramyAna thaela dAnanI saMkSipta nedha. ...688 pariziSTa trIjuM-cAturmAsa daramyAna sajoDe zIyaLatrata aMgIkAra karanArAonI zubha nAmAvaLI. . . . .. ...691 pariziSTa cothuM-cAturmAsa daramyAna meTI tapazcaryAnI beMdha. . . 692 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zrImAna vinayacaMdrajI bhaTaviracita vIza jinastavanAvalI caturvizatI-jina stavana | [ pUjyazrI javAhiralAlajI mahArAjazrI hamezAM vyAkhyAnanA prAraMbhamAM ghaNAM varSothI je jinastavana prArthanArUpe bole che ane te upara potAnAM bhAvapUrNa vicAro vyakta kare che te jinastatrane ane ApavAmAM Ave che.]. 1-maSabhadeva stavana [umAM de bhaTiyA -e dezI] zrI AdIzvara svAmI ho, praNam sira nAmI tuma bhaNI, prabhu aMtarayAmI Apa; mo para mahera karIne he, meTIje ciMtA mana taNI, mAAM kATa purAkRta pApa che zrI 1 Adi dharamakI kIdhI che, bhata kSetra sarSaNa kAla meM, prabhu jugalyA dharma nivAra; pahalA naravara munivara ho, tIrthakara jina huA kevalI, prabhu tIrtha sthApyAM cAra. | zrI. 2 mA "madevI" devyA thArAM ho; gaja hedde mekSa padhArIyAM, tuma janmA hi pramANa : pitA "nAbhi" mahArAjA che, bhava deva taNe kahI nara thayA, pache pAmyA pada niravANa. / zrI. 3 bharatAdika se nandana10 , " be putrI " brAhmI" "sundarI', prabhu e thArAM11 aMgajAta;12 salAI kevala pAyA he, samAyA avicala jota meM, prabhu tribhuvana meM vikhyAta. che zrI 4 ItyAdika bahu tAryA che, jikulameM prabhu tuma upanyA, kaI AgamameM adhikAra; avara asaMkhyA tAryA che, udhAryA sevaka AparA, prabhu saraNuM sAdhAra. | zrI 5 che 1-mArA para; 2 maTADe; 3-kApa; 4-pahelAM karelAM; 5-hAla vatI rahyA che te che ArAvALA avasarpiNa (utarata ) kALa; 6-jIgaliyAM manuSyanAM kartavya; 7-TALIne; 8-nurapati-rAjA. hatArI; 10-putra; 11-tArAM; 12-saMtAna; 13-Apana; 14-AdhAra sahita, Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , (26) azaraNa zaraNa kahIje he, prabhu birada vicAra sAhibA, kAMIa garIba nivAra; zaraNa tihArI Ayo he, huM cAkara jina caraNa taNe, mahArI sunie araja avAja pa thI 6 che tuma karuNAkara ThAkura he, ' - - prabhu dharma divAkara jagaguru, mArAM bhavaduHkha duSkRta TAla; 'vinayacandane Ape che, prabhu nija guNasaMpata zAzvatI, prabhu dInAnAtha dayAla. che zrI | ra-zrI ajitanAtha stavana [ kuvyasana mAraga mAthere dhIka dhIka-e dezI]. zrI jina ajita name jayakArI, tuM devanake devajI; "jitazatru" rAjA ne "vijayA" rANIke, AtamajAta tvamevajI ! zrI jina ajita name jayakArI. . zrI1 dUjA devA anerA jagameM, te muja dAyara na Ave; : - taha. mane taha vacane hamane, tuMhI ja adhika suhAvejI. che zrIra-2 sevyA deva ghaNuM bhavabhavameM, te muja garaja na sArIcha . aba ke zrI jinarAja milyo tU, pUraNa para upakArajI. nA zrI 3. tribhuvanameM jasa ujavela terA, phela rahyo jaga jANejI; vaMdanAka pUjanIka sakalake, Agama eka vakhANe che. zrI 4 tU jagajIvana aMtarajAmI, prANa AdhAra piyArejI; . . saba vidhi lAyaka saMtasahAyaka, bhakta vachala biruda thAjI. zrI pare aSTasiddhi nava nidhike dAtA, te sama avara na keIjI; vadhe teja sevaka nizadina, jetha taithe ja hoya che. ! zrI6 jJAna darzana saMpatti le, Iza bhayo avikArI ! avicala bhakti vinayacaMda 'ku, dyo te jANuM rIjha tumArIjI bhAthIja che 3 zrI saMbhavanAtha stavana [ Aja mArA pAsajI ne cAlo baMdana jaIe-e dezI ] ; Aja mahArA saMbhava jinake, hitacittazuM guNa gAyAM, madhura madhura svara rAga alApI, gahare zabda guMjasyAM rAja; . Aja dvArA saMbhava jinake, hitacittasuM guNa gAsyAM. 1 1-AvyA; 2 pasaMdagImAM, najaramAM. 3 lAyakAta, bhUSaNa. 4jyAMtyAM. 5 zubha manathI. 6 lalakArI. ha-gaMbhIra. 8 dhUna lagAvIzuM. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra7) nRpa "jitAratha" "senyA" rANa, tasa suta sevaka thAsyAM ! navadhA bhakti bhAvase karane, prema magana huI jAsyAM, rAja. meM A0 2 mana bI kAya lAya prabhu setI, nisa dina sAsa usAsyAM saMbhava jinakI mohanI mUrati, hiye niraMtara dhyAsyAM, rAja. che A 3 che dIna dayAluM dIna-baMdhava ke, khAnAjAda: kahAsyAM; } tana dhana prANu samapI prabhuke, Ina para bega rIjhAsyAM, rAja. A 4 | aSTa karmadila ati jorAvara, te chatyAM sukha pAsyAM. * jAlama meha mAra ke jAmeM, sAhasa karI bhagAsyAM, rAje. ! A0 5 che ubeTa paMtha tajI duragata ke, zubha gati paga saMbhAsyAM; agama artha taNe anusAra, anubhava dazA abhyAsyAM, "rAja. A 6 ! kAma, krodha, maMda, lebha, kapaTa, taja, nija guNasuM levalAsyAM; vinayacaMda saMbhava jina tUkyAM10 AvAgamana miTAyAM rAja. - Aja mahAsa saMbhava jina ke hita cittazuM guNa gAsyAM, rAjA che A0 7 4-kI abhinandananAtha stavana ' Adara chava kSama guNa Adaree dezI]. zrI abhinandana duHkhanikandana, vaMdana pUjana jagajI; AzA pUrI ciMtA cUre, Apa sukha ArajI. ! zrI. 1 in saMbara' rAya "siddhArathA." rANu tehane AtamajAtajI ! prANa piyAro sAhaba sAMce, tuhI mAta ne tAtajI. che zrI. 2 | keI eka seva kare zaMkarakI, keIeka bhaje murArIjI; ganapati sUrya umA keI sumare, huM susaruM avikArI . che zrI. 3 | ke deva kRpAsuM pAme lakSmI, se Ina bhavana sukhajI; te tUkyAM Ina bhavatparabhavameM, kaI13 na vyApe duHkhajI. che zrI ja che jadapi Indra nareMdra nivAje 14 tadapI karata nihAlache. 'tU pUjanika nareMdra iMdra ke, dInadayAla kRpAlache. zrI 5 che jaba laga AvAgamana na chUTe, taba laga e aradAsajI;15 saMpati sahita jJAna-samakita guNa, pAuM daDha vizavAsa. | zrI. 6 che adhama udhArane biruda tihAre, cAla INa saMsAra; ! lAja "vinayacanda kI aba te te, bhavanidhi pAra utAracha. zrI 7 che * 1 nava prakAranI. 2 lAvIne, ANune, lagAvIne, 3-thI, thakI. 4 asala, kulIna. 5 tarata. 6 ulaTe. viparIta. 7 prakAza karIzuM. 8 abhyAsa karIzuM. 9 lavalIna thaIzuM. 10 prasanna thaye. * 11-pArvatI. 12-nirvikAra siddhadeva. 13-kayAreya paNa. 14-prasanna thAya. 15-araja, prArthanA. 16-prakhyAta, jAhera. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) pazrI sumatinAtha stavana [ zrI zItala jIna sAhibAjI-e dezI 1 sumati agresara sAhibAjI, ' medharazna ' nrupa nA na; / 'sumaMgalA' mAtA taNA, tanaya saddA sukhada prabhu tribhuvana tilAjI. // 1 // dAtAra; prabhu tribhuvana tileja, sumati sumati mahA mahimA nIlecha,1 praNamu vAra hajAra || prabhu. 2 || madhukarane mana meAhiyeAjI, mAlatI kusuma suvAsa; / tyuM sujha mana megho sahI, jIna-mahimA suvimAsa.ra / / prabhu0 3 // jyuM pa'kajaOM sUrajamukhIjI, vizvase sUrya prakAza; / huM muja mataDA gaDha gayA, muna jina ati hullAsa. | papaI ce| piyupiyu krarejI, jAna vRSA Rtu me; 1 huM me| mana nizadina raheA, jina samaratanuM teha. / / prabhu. 5 // kAmabhoganI lAlasA, thiratA na dhare manna; / prabhu. 4 ll piNu tuma bhajana--pratApathI, dAjhe duramati vajra. | prabhu. 6 // bhavanidhi pAra -utAriyere, bhakta vala bhagavAna; / * vinayacandra 'tI vInatI, tumapa mAneA kRpAnidhAna. nA prabhu. 7 nA 6--thI padmaprabhu stavana [nAtha kaise gajaphA baMdha chuDAyA e dezI] padma prabhu pAvana nAma tihArA, patita udhArana hArA; jadipa dhIvara6 bhIla kasAI, ati pApi jamArA; tadapi jIvahiMsA taja prabhu bhaja, pAvai bhavanidhi pArA. // padma. 1 // gA brAhmaNa pramadA khAlaka kI, mATI hatyAcyArA; ! nahatA karaNahAra prabhu bhajane, hAta tyAsuM nyAza. // padma0 2 // vezyA cugala chinnAra juvArI, cAra mahAvaTa mArA; / jo ityAdi bhare prabhu tAne, te nivRtta saMsArI. // padma. 3 || pApaparAla kA puMja banyA ati, mAnuM meru AkAza; k te tuma nAma hutAzana setI, sahasA prajvalata sArA. // padma. 4 5 parama dharakrA mama mahArasa, sA tuma nAma uccArA; yA sama maMtra nahi kAI dUto, tribhuvana meAhanagArA. // padma 5 // te sakharana bina INa kaliyugameM, avar na koI AdhArA; meM li" jAuM teja samarana para, dina dina prita vadhAraze. // padma. 6 u 'sRSimA'" rANIkA a'gAta tuM, "zrIdhara" rAya kumArA; " vinayacandra " kahe nAtha nira Mjana, jIvana prANa hamArA. !! padma. cha 1-ghara, dhAma. 2-sArIrIte vicArIne 3-maLa. 4-jene bhakto priya che evA. 5 tame. 6-macchImAra. -moTo vATapADu. 8-vArI jAuM. 9-tArA. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (raha) | 7 zrI pArzvanAtha stavana [ prabhujI dInadayAla, sevaka zaraNe Aye-e dezI ] pratikasena" narezvara ke suta, "pRthvI" tuma mahatArI ! sugaNuM snehI sAhaba sAco, sevakane sukhakArI. che zrI jinarAja supAsa pUre Aza hamArI. | Tera | zrI. 1 | dharma kAma dhana mekSa ityAdika, manavAMchita sukha pUre bAra-bAra mujha yehI binatI, bhava-bhava ciMtA cUra, che zrI2 | jagata ziromaNi bhakti tihArI, kalpavRkSa sama jANuM ! pUraNa brahma prabhu paramezvara, bhava-bhava teya pichANuM | zrI. 3 | huM sevaka tuM sAhaba me, pAvana puruSa vijJAnI; janama-jyama jita tita jAuM te, pAle prIti purAnI. che zrI 4 tAraNa-taraNuM azaraNa-zaraNake, biruda IsyA tuma sohe ! to sama dina-dayAla jagatameM, Indra narendra na kohe. chezrI zaMbhu ramaNa baDe samudro meM, zilara sumera virAje; ! tuM ThAkura tribhuvanameM meTeDa, bhakti kIyAM duHkha bhAje pa zrI che agama agocara tuM avinAzI, alakha akhaMDa arUpI; ! cAhata darasana "vinayacaMda' te, saccidAnaMda svarUpI. zrI | 8-zrI caMdraprabhu stavana [ephanI zI]. jaya jaya jagata ziromaNi, dU sevaka ne tU dhanI, aba tausuM gADhI baNuM, prabhu AzA pUre hama taNuM; che mujha mahera karo caMdra prabhu, jagajIvanuM aMtara jAnI, bhava duHkha hare, sunie araja hamArI tribhuvana svAmI che mujha0 1 che caMdapurI" nAme nagarI hatI, "mahAsena" nAme narapati; rANu zrI " lakhamA' satI, tasu nanai tU caDhatI rati. che mujha" 2 tU sarvisa mahAjJAtA, Atma anubhava ke dAtA; } te tUThI lahiye sAtA, dhanya dhanya je jagameM tuma dhyAtA mujha0 3 che ziva-sukha prArthane karazuM, ujajavala dhyAna hiye dharazuM; rasanA tuma mahimA pazuM, prabhu Ina vidha bhavasAgase tarasuM. mujha0 4 | caMdra cakarma Te manameM, gAja avAje hue ghanameM; priya abhilASA triya tanameM prabhujapuM vasiemocita manameM mujha05 je sujana2 sAhaba terI, te mAno vinatI mesa; ! kAMTe karama bharama berI, prabhu punarapi na pharuM bhava-pherI. 5 mujha0 6 che AtmajJAna dazA jAgI, prabhu tuma satI lavelyA lAgI ! anya deva bhramanA bhAMgI, " vinayacanda " tihAre anurAgI, che mujha0 7 che 1-jyAM tyAM, 2-parvata, sparza karazuM. 4- strI, Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 30 ) 1 zrI 9-zrI puSpadaMta stavana [ buDhApA verI AiA--e dezI ] 'kAka dI ' nagarI bhalI hA, zrI ' sugrIla ' nRpAla, / * rAmA ' tasu paTerAyanI hA, tasa suta paramakRpAlA * zrI suvidhi jijJesara maMdie hA. // Tera // zrI tyAgI prabhutA rAjanI hA, lIdhe| saMjama bhAra; / nija Atama-anubhavathI hA, pAyA pa6 avikAra. aSTakanA rAjavI hA, meAha prathama kSaya kIna; zuddha samakita cAritratA, hA parama kSAyaka guNu lIna. | zrI. 3 / / jJAnAvaraNI danAvaraNI hai, aMtarAya kayA aMta; jJAna darzana ala e tri hA, pragaTayA anaMtA anaMta. E zrI avyAbaha2 'sukha pAmiyA hA, vedanI karama khapAya; / avagAhanA aTala4 lahIyA, Ayu kSaya kare jinarAya. / / zrI nAma karamane kSaya karI heA, amUratika kahAya; / agurulapaNe anubhavyA hA, gAtra karamathI mUkAya. 5 aSTaguNAkAra oLakhyA hA, jotI svarUpa bhagavata; / vinayacaMda ' ke r vasA he, ahe| nija prabhu pudata. 4 5 5 // zrI i zrI 1-paTTarANI. 2-bAdhA na Ave evuM. zAzvata, akha`Du, 2 // 6 / / 7 / / 10-zrI zItalanAtha stavana [jI'davArI--dezI ] // jya 1 / / // jya 2 / / zrI ' dRDharatha ' nRpati pitA, ' nandA ' thArI mAya; rAma rAma prabhu me| bhaNI; zItala nAma suhAya. jaya jaya jina tribhuvana dhaNI, karuNAnidhi kIratAra; / sevyAM surataru jevA, vAMchita sukha dAtAra. prANa piyAre| tU prabhU, pativaratA patnI jema; / lagana niratara laga rahI, dina-dina adhikrA prema. // jya0 3 zItala caMdananI, pare, japatAM nizadina jApa; i viSaya kaSAyathI upanI, meTA bhava-du:kha tApa. huM A raudra pariNAmathI, upaje ciMtA aneka; te duHkha kApo. mAnasI, Ape| acala viveka gArdika kSudhA tRSA, zastra azastra prahAra, sakala zarIrI duHkha hare, dila zuM viruddha vicAra. // jaya0 6 / / suprasanna hai| zItala prabhu, tU AzA visarAma; / vinayacanda' kahe mA ya 5 // jya. 5 // bhaNI, deje mukti mukAma. // jaya0 7 // 3 avakAza, jagyA rokavI te, 4-TaLe nahi evI, Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) 11-zrI zreyAMsanAtha stavana | [rAga kAphI-dezI helI ] cetana jANa kalyANa karana ke, Ana milya avasara re, zAstra pramAna pichAna prabhu guna, mana caMcala thira kara re; } zreyAMsa jiNuMda sumara re. Tera che e0 1 ! sAsa usAsa vilAsa bhajanake, daDha vizvAsa para re; ajapAbhyAsa prakAza hiye bIca, se samarana jinavara re. . zre 2 kaMdarpara krodha lebha mada mAyA, ye sabahi parihara re; samyakdaSTi sahaja sukha pragaTe, jJAna-dazA anusara re.. eN0 3 che jADa prapaMca jobana tana dhana aru, sajana sanehI ghara re; chinameM choDa cale para bhava, bAMdha zubhAzubha thara re. che zre 4 mAnasa janama padAratha jinakI, AzA karata amara re; te pUrava sukRta kari pAyo, parama dharama dila dhara re. ne che. 5 che "vizvasena" nRpa "vizrA' rAke, naMdana tU na visara re; sahaje miTe ajJAna avidyA, mekSa patha pagabhara re. 2. 6 che tU avikAra vicAra Atma guna, brama-jejala na para re; pUla sAthe miTAya "vinayacanda', te jina tU ne avare che. eTa 7 | 12-zrI vAsupUjya stavana [ terI kulasI deha pAlaka meM palaTe--e dezI ]. praNam vAsu pUjya jina nAyaka, sadA sahAyaka tU mere, viSama vATa ghATa bhaya thAnaka parama zreya sarane tere; praNamuM 1 | khala dala prabala duSTa ati dosaNa, je co taraphe diye ghere, to piNa kRpA tumArI prabhujI, ariyana hoya pragaTe cerI; } praNamuM che viSama prahAra ujAra vicAle, cora kumAtra kare che ! tiNa viriyAM karie teM samaraNa, keI na chInaka Dere; praNamuM 3 ! rAjA pAdazAha je koI kope ati takarAra kare chere che ! tadapi tU anukUla have te, chinameM chUTa jAya kare che praNamuM 04 | rAkSasa bhUta pizAce DAhini, sAkini bhaya nAve nere, | diSTa muSTa chala chiddha na lAge, prabhu tuma nAma bhaje gahere che praNamuM05 che, -prabhu nAmanuM akhaMDa raTaNa karavAne abhyAsa. 2-kAmadeva. 3-icchA. 4 humale kare pa veLAe, vakhate. 6 chInavI. --cheDa, raMjADa. 8-pAchaLa paDavuM te. 9-ahu ja vadhAre. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) visphoTaka kuSTAdika saMkaTa, roga asAdhya miTe dehara1 | viSa pyAlA amRta he pragame, jo vizvAsa jineMdra kare che praNamuM06 che mAta "jyA" "vasu' nupake naMdA, tattva jayAratha budha prere ! be kara joDa "vinayacanda' vinave, vega miTAvo mujha bhava phe; 1 praNamuM 07 | 13-zrI vimalanAtha stavana [ahe ziSapura nagara sehAmaNae dezI] vimala jiNesara sevie, thArI buddhi nirmala ho jAya re, jIvA! viSaya-vikAra visArane, tU mehanI karma aMpAyare; ke chavA ! -vimala jiNesara sevie. e chavAi 1 ! sUkSma sAdhAraNapaNe, pratyekapa vanaspati mAMya re ! chavA! chedana bhedana teM sahyA, mara-mara upajyo tiNa kAyare; che chavAi 2 | kAla anaMta tihAM gayo, tenA duHkha AgamathI saMbhAla re, ! chavA ! pRthvI apa teu vAyameM, rahyo asaMkhyAsaMkhya kAla re. jIvAva 3 che ekendrIsuM beIndrI thayo, punyAi anaMtI vRddha re, ! chavA ! saMnnI paMceMdrI lage punya baMdhyAM, anantAnanta prasiddha re.chavAi 4 deva naraka tiryaMca meM, athavA mAnava bhava nIca re; chavA! dInapaNe duHkha bhogavyAM, INa para cAra gati bica re; che chavAi 5 abake uttama kula milyo, bheTyA uttama guru sAdha re; javA ! suNa jIna bacana sanehasuM, tuM samakti vRtta zuddha ArAdha re. . jIvA6 pRthivIpati "kRtabhAnu" ke " sAmA" rANI ke kumAra re, chavA! "vinayacanda kahe te prabhU, sirasehera hiyaDArohArare; chavAi 7 | 14-zrI anantanAtha stavana [vegA padhAre re mahelathI--e dezI ] anaMta jinesara nita name, adbhUta ti alekha, nA kahIye na dekhIye, jAke rUpa na rekha; che anaMta 1 che sUkSmathI sUkSama prabhu cidAnanda cirUpa ! pavana zabda AkAzathI sUkSama jJAna svarUpa; ( anaMta. 2 ! sakala padAratha ciMtavuM, je je sUkSama hoya, .. tiNathI tU sUkSama mahA, te sama avara na koya; anaMta 3 che kavi paMDita kahI kahI thake Agama artha vicAra, | - te paNa tuma anubhava ti, na sake rasanA ucAra; e anaMta. 4 che 1-dehane. 2-tArI. 3-4-5-vaspatinI traNa jAta, 6-te zarIramAM. -vRddhi, 8-saMjJI-manavALA. 9-motInI kalagI, 10-hadayane, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) pabhaNe zrI mukha sarasvatI, devI Ape ApI kahI na zake prabhu tu sattA, alakha ajapAjApa; ne anaMta pa. mana buddhi vANI te bhaNI, pahuce nahIM lagAra, * sAkSI kAlakane, nirvikalpa nirvikAra. anaMta 6 che. mAta "suyasA" "siMharatha" pitA, tasu suta"anaMta' jinaMda 'vinayacanda" aba elakhyo, sAheba sahajAna che anaMta 7 che. 15-zrI dharmanAtha stavana [Aja na heje re dIse nAha-e dezI ]. dharama jinesara mujha hiyaDe baso, pyArA prANa samAna, I kabahuM na visaruM he citAruM nahIM, sadA akhaMDita dhyAna; dharama0 nA nyuM panihArIka kuMbha na visare, naTave nRtya nidAna, palaka na visare padyanI piu bhaNI, na cakavI ne visAre bhAna; dharama rAta nyuM bhI mana dhanakI lAlasA, bhegI ke mana bhoga | raMgI ke mana mAne auSadhI, jegI ke mana jega; dharama03 INa para lAgI ho pUraNa prItaDI, jAva chava pariyaMta, bhava bhava cAdU hai na paDe aMtare, bhaya bhaMjana bhagavaMta; -dharamajA kAma krodha mada machara lebhathI, kapaTI kuTIla kaThora, ityAdika avaguNa kara huM bharyo, udaya karama ke jera; dharamapA teja pratApa tumAre paragaTe, muja hayaDA meM Aya, te huM Atama nija guNa saMbhAlane, anaMta bali kahevAya; dharama06 "bhAnu' nRpa "suvratA " jananI taNe, aMgajAta abhirAma. "vinayacandane vallabha tU prabhU ; zuddha cetana guNa dhAma, dharamaNA 16-zrI zAMtinAtha stavana [prabhujI padhAre he nArI hama taNu-e dezI ] vizvasena nUpa "acalA" paTarAnIjI, tasu suta kula-siNagAra he, subhAgI; janmatAM zAMti karI nija deza meM, mRgI mAra nivAra he, subhAgI; zAMti jinezvara sAhaba selamAM. zAM. 1 | zAMti jinezvara sAhaba selamA, zAMtidAyaka tuma nAma hai, che ! tana mana vacana zuddha kara dhyAvatAM, pUre saghalI hAma ho, subhAgI. che zAM2 | ' ' ' 1-kahe, varNana kare. 2 kayAreya visaruM nahi tethI cAda zA mATe karuM eTale yAda karavAnI jarUra nathI evA. 3-pANI bharanArI strI. 4-nakkI. 5-sUrya. 6. manahara. 7-vAine rega. 8-marakI. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) vidhana na vyApaiM tum samaraNa kiyAM, nAse dAridra duHkha heA, subhAgI ! aSTa siddhi nava nidhi paga-paga mile, pragaTe navalAM sukha hai, subhAgI. // zAM. 3 / jehane sahAyaka zAMti jinada tU, tehane kamIya. na kAMya ho, subhAgI ! je je kAraja manamAM tevora, te te saphalA rAya, hA subhAgI. // zAM. 4 5 dUra dezAvara deza paradeza se, bhaTake bhAlA lAka he| subhAgI / sAnnidhyakArI samaraNa AparA, sahaja mITe saba zAka, hA subhAgI. // zAM. pa // Agama sAkha suNI che eDavI, je jinasevaka hAya, hai| subhAgI / tehanI AzA pUre devatA, causaTha IndrAdika sAya, hai| subhAgI. bhava-bhava aMtarajAmI tU prabhu, hamane che. AdhAra, he| subhAgI / e kara joDI ' vinayacanda ' vinave, Ape| sukha zrIkAra, hai| subhAgI. / / zAM 7 | // zAM. 6 // 17--zrI kuMthunAtha stavana [ rekhatA-e dezI DhavvAlI gajhalamAM paNa gavAya ] kuthu 'jiSNurAja tUM aisA, hi kAI deva tA jaise, 1 trileAkI. nAtha tU kahIe, hamArI bAMha daDha gahie; bhaveAdhi DUbatA tArA, kRpAnidhi Asare thArA, bharAsA ApakA bhArI, vicArA bista upakArI; umAja hai| milanakA teAse,pa na rAkheA AMtarA mAsA, 1 jaisI siddha avasthA terI, taisI caitanyatA merI; karmI-bhrama jAlakA .dapaTayA, viSaya sukha mamatame lipayeA, bhamyA huM cahuM ti mAMhI, udaya karma bhramakI chAMhI; udyakA jora hai jolAM, na chUTe viSaya sukha teAlAM, 1 kRpA gurudevakI pAI, nijAmata bhAvanA khAI. ajaba anubhUti ura jAgI, sUrati nija rUpame lAgI, / tumahi hama `ekatA jANuM, dvaita bhrama kalpanA mAnuM; 'zrI devI '' sUra' nRpa nadA, ahA sana sukha kadA, I ' vinayacanha ' lIna tuma guname, na vyApe avidyA uname; i 18-zrI arahanAtha stavana [DhAla alagI griAnI-e dezI] ahanAtha avinAzI, ziva-sukha10 lIdhAH / vimala vijJAna-vilAsI, sAhA sIdhA. 5 kuMthu. 1 // // kuMthu. 2 // // kuMthu. 3 // / 5 kuMthu. 4 5 // kuMthu. 5 // 5 kuMthu. 6 // // zuM cha ! || sAbu 1 || icche, ghaDe. 3-peAtAnA gharamAM, chAyAmAM; AdhAre. 8-Atma 1-jAe kamI nahIM, eTale icchA pUrNa thAya. ra-vadhAre, ..najIka che tevuM. 43ma`gI thayA cheM. 5-tArAthI. 6-dakhAyA. anubhava rasa. 9-AtmA ne paramAtmA e be bhinna che.e bhAva. 10-meAkSasukha. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 35 ) o cetana bhaja arahanAthane, te prabhu tribhuvanarAyA / || sAhaba 3 || // sAba 4 || tAta ' sudarzona ' 'devI ' mAtA, tehatA nandara kahAyA. kroDa jatana karatAM nahIM pAme, ehavI meATI mAma; / te jita bhakti karIne hie, mukti ameAlaka ThAma. samakitasahita kiyAM jina-bhakti, jJAna darzana cAritra; / tapa vIraja upayAga tihArA, pragaTe parama pavitra. sva upayAga svarUpa cidAnaMda, jinavara te tU eka; I dvaita avidyA vibhrama meTA, vAdhe zuddha viveka. alakha arUpa akhaMDita avicala, agama ageAcara Apa; / nirvikalpa niSkalaMka nira Mjana, addabhUta jyeAti* amApa. // sAhaba elakha anubhava amRta yAA, prema sahita rasa pIje; dUtUM che|Da 'vinayacanda' aMtarasepa, Atama rAma ramIje. / / sAhaba 7 || || sAma. 5 // 6 // // sAhaba 2 ! Bz+ 19-zrI mallinAtha stavana [ lAvaNI ] ' / malli jina khAla brahmacArI, 'kuMbha 'pitA ' parabhAvita 'maiyA, tinakI kumArI; malli jina khAla brahmacArI. mAninI kukha kadarA mAMhI, upanA avatArI; mAlatI kusuma-mAlanI vAMcchA, jananI udhArI. tithI nAma malli jina thApyA, tribhuvana priyakArI; adbhuta carita tumAre| prabhujI, veda dharyAM nArI. paraNna kAja jAna ji Ae, bhUpati chaMdU bhArI; mithilApurI gherI cau taraphA, senA-vistArI. rAjA ' kuMbha ' prakAzI tumarai, bItaka vidha sArI; tumare paraNana kAja chaThThuM nRpa, AyA ahaMkArI. zrImukha dhIrapa dIdhI pitAkA, rAkhA huziyArI / putalI eka racI nija AkRti, thAthI. DhakaNArI. bhAjana sarasa bharI sA putalI, zrI jina siMgArI; bhUpati dU` khulAyA madira, khIca khuda dIna tArI. putalI dekhI chadU nRpa meAhyA, avasara vicArI; DhaMkaja udhAra linA putalIA, bhabhakayA10 anna bhArI. duHsaha durgaMdha sahi nahIM jAve, uThayA nRpa hArI; na upadeza diye| zrImukhase, meAha dazA TArI. taba ! // Teka // / / malli. 1 5 !! malli. 2 / 5 mahi. 3 / / / / mali. 4 // !! mahi. 5 // // musli. 6 5 // malli. 75 // musli. 8 5 1-he jIva. 2-putra. 3-drA, milakata. 4-vIzakti. 5-aMtaramAM. *chaThThA chaMdamAM paramAtmAnAM ghaNAM guNiyala nAmeA che te saraLa che chatAM na samAya te anubhavIne pUchyuM. 6-guphA.7-pelI. 8-DhAMkaNAvALI. 9-DhAMkaNuM. 10--durgaMdha chUTI. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) mahA asAra udArika dehI, putalI Iva pyArI; saMga kiyA pake bhava duHkhameM nArI naraka-vArI1. ! mali0 9 che bhUpata cheOM pratibaMdha muni ha, siddha gati saMbhArI 'vinayacandI cAhata bhava-bhavameM, bhakti prabhu thArI. mali0 10 che 20-zrI munisuvratanAtha stavana [ cetare cetare mAnavI-e dezI] zrI munisuvrata sAhabA, dInadayAla devAM taNa deva ke ! taraNatAraNa prabhU mora bhaNI, urjavala citta samarse nityamevake. zrI 01 dU aparAdhI anAdi ke, janama-janama gunhA kiyA bharapUra che; lUTiyA prAna chakAya nA, seviyAM pApa aDhAraha karUra che. te zrI muLa 2 pUraba azubha kara kartavyatA temane prabhu tUma na vicArake; ! adhama udhAraNa biruda che, sarana Aye aba kIjIe sArake che zrI mu3 che kiMcita puNya prabhAvathI, ina bhava elakhe zrI jina dharma ke; ! nivarse naraka nigodathI, eha anugraha kare paribrahma ke; } zrI mu. 4 sAdhupaNa nahIM saMgrahyo, zrAvaka vrata na kiyAM aMgIkAra ke; AdI tena ArAdhiyAM, tehathI rUliyo dU anaMta saMsAra ke; chezrI mu. 5 | aba samakita vrata Adaryo, tadapi ArAdhI utaruM bhavapAra ke; . janama chatava sa have, INa para vinavuM vAra hajAra ke. che zrI mu. 6 che "sumati' narAdhipa tuma pitA, dhanadhana zrI "padamAvati'mAya ke, tasu suta tribhuvana tilaka , vaMdata vinayacandI sIsanamAya che. zrI muLA 21-zrI naminAtha stavana [ suNI re bAlA kuTila maMjarI tetA le gaIe dezI ] vijayasena" nRpa "viprA" rANI, naminAtha jina jAya, causaTha Indra kiye mila utsava, sura-nara AnaMda pAyo re; sujJAnI chavA, bhajale re jina IvisavAM. Tera che ke su 1 | bhajana kiyAM bhavabhavanAM duSkata, duHkha durbhAgya mATe jAve, e kAma krodha mada matsara tRSNa, durmati nikaTa na Ave. | su0 2 | jIvAdika navatattva hiye dhara, heya ya0 samajaje ! tIjI upAdeya11 elakhIne, samakita nirmala kIje. me sui 3 che jIva ajIva baMdha e tane, zeya jayArathI jANe ! puNya pApa Asava paraharie, heya padAratha mAne che sula 4 che saMvara mekSa nirjarA nija guNa, upAdeya Adarie, kArane kAraja samajha bhalI vidha, bhinna bhinna niraNe karIe. sutra 5 che ArIpha narakamAM laI janArI. 2-AmanyA; bUjhathA. 3-mArA pratye. 4-ghAtakI; nirdaya. * pa-kAma; kartavya. 6-mahera; kRpA -bhaTaka; pharyo. 8-jIvitavya; jIvatara. 9-tyAgavA gya. 10-jANavA gya. 11-meLavavA gya. 12-jema hoya tema. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37) kAraNa jJAna svarUpa jIveke, kAna kriyA pasAre, denuM ke sAkhI zuddha anubhava, Apa ja tihAra. | sui 6 che tU se prabhu, prabhu se tU hai, dvaita kalpanA me, sata cetana Ananda "vinayacandI, paramAtama pada bheTa. che su 22-zrI neminAtha stavana [ nagarI khuba ghaNuM che jI-e dezI ]. "samudravijaya" suta zrI nemIzvara, jAdava kula TIkA, ratanasukha dhAraNI "sivAde', tehane nandana nIka; zrI jina mehanagAre che, jIvana prANu hamAre che. zrIji suni pukAra pazu kI karuNA kara, jANu jagata sukha phike, nava bhava ne to jobanameM, ugrasena nRpa dhIra ke. pAzrI ji.rA sahastra puruSa saMga saMjaya lIdhe, prabhujI para upagArI, dhana-dhana nema-rAjula kI joDI, mahA bAla brahmacArI. zrI jiyA badhAnanda svarUpAnandameM, citta ekAgra lagA, Atma-anubhava dazA abhyAsI, zukala-dhyAna jina dhyA. zrI jija pUrNananda kevaLI pragaTe, paramAnanda pada pAye, ! aSTa karama chedI alasara sahajAnaMda samAyo. zrI jipA nityAnanda nirAzaya nizcala, nirvikAra nirvANI, I nirAtaMka viralepa nirAzraya, nirAkAra varanANuM. zrI jijo evo jJAna samAdhI-saMyuta, zrI nemIzvara svAmI, pUragukRpA "vinayacanda " prabhu te, aba te elakha pAmI. zrI jivA 23-zrI pArzvanAtha stavana [ jIva re tuM zIyala taNe kara saMga-e dezI] azvasena' nRpa kula tilore, "vAmA" devIne nanda, cintAmaNi cittameM basere, dUra Tale duHkha ThaMda jIva re tU pArdha jinezvara vaMda. | jIva0 1 | jaDa-cetana mizrita paNe re, karma-zubhAzubha thAya, . te vibhrama jaga kalpanA re, Atama anubhava mAMya. jIva2 bahemI bhaya mAne jathA re sUne ghara vaitAla, ' ' , tyAM murakha Atma viSe re, mA jaga bhrama jAla. | jIva 3 ! sarapa adherI rAsaDI re, rUpa chIpa mujhAra, 3 : : mRga tRSNA, aMbu mRSA re, huM Atama meM saMsAra che jIva. 4- - - 1-dha, tapAsa; 2 TIke=tilaka samAna; ziromaNI 3 dhI=putrI. 4 mAleka dhaNI; alabela svAmI. 5 kuLamAM tilaka rU. 6-halakA devanuM nAma ha-aMdhArI rAta 8-pANI, 9-phegaTa; mizcA. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ami viSe je maNI nahIM re, maNI meM agni na hoya, supane kI saMmpatti nahIM kyuM, Atama meM jaga jeya. | jIva 5 che vAMjha putra janameM nahiM re, sIMga sase zira nAMhi, - - kusuma na lAge vyoma meM re, jaryuM jaga Atama mAMhi. | jIva ! amara ajoNuM AtmA re, hai cetana tihuM kAla, vinayacanda" anubhava jagI re, tU nijarUpa saMbhAla. che va0 7 | 24-zrI mahAvIra stavana [zrI navakAra ja mana raMge-e dezI] dhana-dhana janaka "sidhAratha" rAjA dhana "trizalA" de mAta re prANI, jyAM sutA jAya ne goda khilAye, "baddhamAna" vikhyAta re prANI; zrI mahAvIra name varanANI; / zrI. 1 | zrI mahAvIra name varatANuM, zAsana jehane jANa re prANI pravacana-sAra vicAra hiyA meM, kIsa- aratha pramANuM re prANI; } zrI. 2 | sUtra vimaya AcAra tapasyA, cAra prakAre samAdha re prANa, che te karIe bhavasAgara tarIe, AtamabhAva ArAdha re prANI; } zrI. 3 | nyuM. kaMcana tihuM kAla kahIje, bhUSana nAma aneka re prANI, nyuM jagajIva carAcara jenI, hai cetana guNa eka re prANa; } zrI 4 | ApaNe Apa viSe thira Atama, "sehaM haMsa" kahAya re prANI, kevala dharma padAratha para pudgala bharama miTAya re prANa; } zrI 5 che zabda9 rU510 rasa11 gaMdha na jAme, nAya pharasI tapa14 chAMha15re prANI, timira 16udyogaprabhAkachu nahi hai, Atama-anubhava mAMhi re prANI zrI 6 sukhaduHkha jIvana maraNa avasthA, e dasa prANI saMgAta re prANI, ! InathI bhinna vinayacandI rahiye, jo jalameM jala jAta re prANI; } zrI 7 | kalaza cavIza tirathanAtha kIti, gAvatAM mana gana gahagahe 9 | kumaTake kulacaMda naMdane, "vinayacanTa ina para kahe ! upadeza pUjya "hamIra muni" ke, tatva nija ura meM dharI, . ugaNasa so che ke chamachara, mahAstuti pUraNuM karI. 1 -sasalAne. 2-3-4-5 e cAra prakAranI samAdhi che. 6- te huM" e maMtra, 7-jIva, AtmA 8-5ricaya; anuMbhave, 9 thI 18 e daMza ajIva pudgalanA guNa che. 19 ati prasanna thAyaM; raMsevaMtsara; sAluM, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | sarAya namaH | zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAga ] [ aSADha vadI 2 thI prathama bhAdaravA vada 0)) sudhImAM anAthI mukti ane sudarzana caritranAM vyAkhyAne ] pUjyapAda AcAryazrI vijayaneminarIzvara paTTAlaMkAra zAstravizArada kathidivAkara zrImaddhijayapAsarino na mahAra. g0 naM bara - " [ rAjakeTa cAturmAsa ] saMvata 1992 - - - - - - - - - Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iiaa . . . S shsh r ? nircanva-pravacana " appA kasA vikattA ya, duhmaNa ya suhANa ya / / appA mittamamittaM ya, duppaTThiya suppaTThiyo / " arthAta-A AtmA ja sukha ane duHkhane utpAdaka temaja vinAzaka - kartA tathA hartA che. A AtmA ja mitra ke zatru che ane A AtmA ja duHkhapAtra ke sukha pAtra che. A pustakanA prakAzana arthe rAjakoTanivAsI zrI. cunIlAla nAgajI vorAe rUA. 1001)nI Arthika sahAyatA ApI che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ rAjakoTa-cAturmAsa] vyAkhyAna: saMvata 1992 aSADa vadI 2 somavAra (prArthanA) kuMtha jiNarAja tU aise, nahi koIdeva te je, rilekInAtha tU kahIe, hamArI bAMha daDha gahie. kaMtha0 1 zrI kunthanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhagavAnanI prArthanA, huM mArI buddhinI anusAra kahyuM keprAcIna sAdhu-mahAtmAoe prAkRta bhASAmAM je kAMI kahyuM che, te pramANe kahuM, e banne eka ja vAta che. prAcIna sAdhu-mahAtmAoe prAkRta bhASAmAM je prArthanA karI che, te prArthanAtattvane dRSTi samakSa rAkhI huM paramAtmAnI prArthanA karyA karuM chuM. zAstrAnusAra paramAtmAnI prArthanA karavI, ene huM ThIka samajuM chuM. zAstranAM pAne pAne paramAtmAnI prArthanA varNavelI che, e mAre mata che. mArA A matanI sAthe koIne matabheda paNa hoI zake paraMtu e viSe UMDA vicAra karavAthI emAM kAMI matabheda jevuM jaNAze nahi. kAraNa ke, paramAtmAnI prArthanAne viSaya ja e che ke, temAM matabhedane sthAna nathI. huM to ema mAnuM chuM ke, bhagavAnanI upadezita dvAdazAMgImAM je ekAdazAMgI upalabdha che, temAM prArthanA ja bharelI che. bhagavAna mahAvIre jagatakalyANa mATe je anna samaye amRta vANuM upadezelI che ane je uttarAdhyayanane nAme oLakhAya che, te uttarAdhyayanasUtrane samasta pravacanane sAra kahevAmAM Ave te temAM mArI dRSTie kAMI khoTuM nathI. A uttarAdhyayanasUtranA 36 adhyayane che, saMpUrNa uttarAdhyayanasUtrane kramazaH vAMcI tene bhAva samajAvavA mATe bahu lAMbA samayanI AvazyakatA rahe che te pachI ekAdazAMgI vANIne samajAvavAmAM keTalo badhe samaya joIe? ApaNI zakti to nAnakaDI gAgara upADavA jeTalI che to pachI sAgarane kema upADI zakIe ? paNa prAcIna sAdhu-mahAtmAoe bhagavAnanI vANIrUpa sAgarane A uttarAdhyayanasUtrarUpI gAgaramAM bharI dIdhuM che ane e rIte ApaNA jevA alpazaktivALA loko paNa jinAgamane saMkSepamAM samajI zake e prayatna karyo che. te mahAtmAoe te Avo hitakArI prayatna karyo che, paNa pratyeka vAtane samajavAnuM upAdAna kAraNa te A AtmA ja che. zAstra te nimitta kAraNa che. jemake, pustakanuM vAcana te badhA kare che paNa Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa jemanI buddhi jevI vikasita thaelI hoya che tevI te pustakanA viSayane samajI zake che. A vAtane lakSyamAM rAkhI pAThyakrama paNa kakSA pramANe taiyAra karavAmAM Ave che. sAtama kalAsamAM alatI pustake pelI copaDI bhaNanArane vAMcavA ApavAmAM Ave te tenI samajamAM te Avaze nahi, kAraNake tenI buddhi eTalI badhI vikasita thaelI hotI nathI. zAstranA viSayamAM paNa evuM ja che. jemane AtmA jeTale vikasita thaelo hoya che teTalo te zAstranA bhAvane samajI zake che. AkhA uttarAdhyayanasUtranuM varNana karavuM ane teno bhAva batAvavo e bahu ja muzkela che, eTale ahIM uttarAdhyayanasUtranA vIsamA adhyayananuM varNana karavAmAM Ave che. A vIsamuM adhyayana A yuganA lokone mATe naukAnI samAna che. hadayamAM je zaMkAo uddabhave che, e zaMkAnuM samAdhAna A vasamA adhyayanamAMthI maLI Ave che evI mArI dhAraNA che. A adhyayananuM varNana meM bIkAneramAM karyuM hatuM. paNa mArA ziSyono evo Agraha che ke, e adhyayananuM varNana pharIthI karuM eTale atre ene punaH prAraMbha karuM chuM. ogaNIzamA adhyayanamAM mRgAputranuM varNana che. temAM sAdhu-mahAtmAoe vaidyonuM zaraNa na letAM pitAnA AtmAne ja sudhAra kare jaIe, ema kahevAmAM AvyuM che. pitAnA AtmAne ja jAgrata rAkhavo joIe e kathanane evo artha nathI ke, sthavirakalpI sAdhuoe vaidyanI sahAyatA na levI. sthavirakalpI sAdhuo vidyAnI sahAyatA le che paNa ema karavuM te apavAdamArga che, e utsargamArga nathI. vaidyanI sahAyatA na letAM pitAnA AtmAne ja jAgrata kare, e utsargamArga che. A ja vAtane A vIsamA adhyayanamAM vistArapUrvaka batAvavAmAM Avela che. AtmAmAM anaMta zaktisAmarthya raheluM che. e AtmA atyAre bhale game te sthitimAM hoya, bhUtakALamAM bhale te game tevI sthitimAM rahyuM hoya athavA bhaviSyamAM bhale te game tevI sthitimAMthI pasAra thAya paNa je AtmA A sthitimAMthI aLago thaI jAya te potAnAmAM rahelI anaMta zaktine te sAkSAtkAra karI zake ane pitAnAmAM pitAnA mATe badhuM karavAnuM zaktisAmarthya raheluM che tenuM paNa tene bhAna thaI zake ! A vIsamA adhyayanamAM je kAMI kahevAmAM AvyuM che, teno sAra mAtra eTalo ja che ke, "tamArA paeNkaTara tame pote bane." A pramANe pitAnA vaeNkTara pite banavAthI koInA zaraNe javAnI jarUra nahIM rahe. AtmAnI zaktithI Adhibhautika, Adhidaivika ane AdhyAtmika e traNa prakAranAM tApa zamI jAya che! pachI AtmAne mATe koI prakArane saMtApa bAkI rahetA nathI. sAdhAraNa rIte saMsAramAM koIpaNa AtmA saMtApane sahevA cAhata nathI. koNa evo haze ke je azAntine cAhato hoya! badhA jIvo sukhazAntine cAhe che ! paNa vAstavika zAti meLavavA mATe keTalo badhe prayatna karavo paDe che e zAstranI daSTie jIe; pachI tamArA prayatnamAM keTalI khAmI che e tapAsa ane prayatna karavA chatAM paNa zAnti kema maLatI nathI enuM bAdhaka kAraNa che ane ene dUra karavAno prayatna kare ! Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakATa-cAturmAsa [ 3 vajra 2 ] anAthI muninA adhikAra A vIsamA adhyayananuM vana kevI rIte karavAmAM AvyuM che e batAvatAM huM zAstranA zabdomAM ja paramAtmAnI prArthanA karuM chuM. A adhyayananA prAraMbha karatAM pahelAM kahevAmAM AvyuM che keH siddhANaM namo kiccA saMjayANaM ca bhAvao / aNusiTThi suNeha me || 1 atmmaI ta A mULa kSeAka che. guru ziSyane kahe che ke, huM tamane zikSA ApuM chuM ane muktinA mArga batAvuM chuM. paNa e huM mArI zaktithI nahi paNa siddha ane saMyatine namaskAra karI, temane zaraNe jaI, temanI pAsethI zakti meLavI tamane batAvuM chuM. sAdhAraNa rIte jyAMne mAga pUchavAmAM Ave tyAMnA mAga batAvavAmAM Ave che. paNa A te muktine mArga batAvavAmAM Ave che eTale enA mATe ema kahevAmAM Ave che ke, huM atha ane dharmanA mArga batAvuM chuM: artha eTale zuM! enI vyAkhyA nIce pramANe karavAmAM Avela che H-- arthyate prArthyate dharmAtmabhirityarthaH sa ca prakRte mokSaH saMyamAdirvA sa eva dharmaH tasya gatiH jJAnaM yasyAm tAm anuziSTi mAm zRNuta ityarthaH / je vastunI icchA karavAmAM Ave tenuM nAma a che. sAmAnya leAi aneA atha dhana kare che ane tenI prApti mATe ahIMtahIM doDadhAma paNa kare che; paNa ahIM 'anA a dhana nathI. tame leAkeA atre dhanane mATe AvyA nathI. dhanane mATe tA tame doDadhAma karyAM kareA che. paNa ahIM dhana maLatuM nathI chatAM atre AvyA che. eTale e uparathI ema spaSTa jaNAya che ke, aneA dhananI sivAya paNa bIjo kaI artha che ane tene mATe tame atre AvyA che ! keTalAka gRhasthAnI kadAca evI icchA heAI zake ke, ame sAdhue pAse jaizuM teA, khIjA kAI bahAne amane dhana maLI jaze paNa sAdhu ke satInI evI bhAvanA hai|tI nathI. atre dhananI prApti thatI -nathI chatAM tame loko dharmazravaNu karavA AvA che ethI e spaSTa thAya che ke, aA artha kevaLa dhana ja nathI. je vastunI icchA karavAmAM Ave tenuM nAma a che. paNa atre e vAta spaSTa karavAmAM Ave che ke, dhArmika lokeA je vastunI icchA kare che tene artha kahevAmAM Ave che. dhArmika lAkA dharmanI ja icchA rAkhe che. A pramANe atre atha 'nA atha dharma viSe vivakSita thaelA che. e ja klAkamAM AgaLa jatAM kahevAmAM AvyuM che ke, dharmarUpI atha mAM je dvArA gati thAya che tenI huM zikSA ApuM chuM. dharmarUpI a`mAM jJAnadvArA gati thAya che ane jJAnadvArA ja dharmarUpI ane prApta karI zakAya che bhAvArtha e thAya che ke, * huM nAnanI zikSA ApuM chuM.' eTalA mATe A kathananA jJAnanA artha paNa vistRta che. saMsArvyavahAranuM jJAna paNa jJAna ja kahevAya che paNa ahIM ema kahevAmAM AvyuM che ke, dharmarUpI amAM gati karAvanAra tattvanuM jJAna ApuM chuM arthAt tattvanuM jJAna ApuM chuM. A jJAna tamArAmAM raheluM che paNa te jAgrata nathI eTalA mATe huM zikSA ApI te jJAna jAgrata karavAnA prayatna karuM chuM. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa dIpakamAM tela paNa hoya ane battI paNa hoya tema chatAM agninA saMga vinA te prakAza ApI zakato nathI. A ja pramANe AtmAmAM paNa jJAna raheluM che paNa te jJAna mahApuruSanA satsaMga vinA vikasita thaI zakatuM nathI. je potAnAmAM jJAna ja na hoya te mahApuruSane satsaMga paNa kene vikasita kare ? jemake, koI dIvAmAM tela ke battI ja na hoya ane bIje baLa dIvo tene bhaTakAvavAmAM Ave to tenuM zuM pariNAma Ave ? e ja ke, khAlI cUlAmAM phuka mAravAthI AMkhamAM rAkha ja paDe che tevuM ja tenuM duSpariNAma Ave. A ja pramANe jyAM sudhI pitAnA AtmAmAM zakti na hoya tyAMsudhI mahApuruSonI saMgati ke temanI zikSA paNa vyartha jAya che. A zlokamAM ema kahevAmAM AvyuM che ke, "huM zikSA ApuM chuM.' ethI ema samajavuM joIe ke, mahApuruSoe ApaNAmAM zakti joI che eTalA mATe teo zikSA Ape che. ApaNAmAM evI zakti rahelI che, ApaNAmAM te jJAna paNa che je mahApuraSonI zikSAdvArA vikasita thaI zake ema che mATe ApaNe temanI zikSAne sAvadhAna thaI sAMbhaLavI joIe. zikSA ApanAra mahApuruSe kahyuM che ke, "huM siddha ane saMyatine namaskAra karI zikSAne prAraMbha karuM chuM; paNa siddha eTale zuM e ApaNe atre jANavuM joIe ! namaskAra maMtramAM eka padamAM siddhane ane cAda padamAM sAdhune namaskAra karavAmAM Avela che. siddha zabdamAMne zabda "tti vaSa e dhAtumAMthI banela che. A sita zabdane artha ATha karmarUpI bAMdhelI lAkaDInA bhArAne jemaNe thAta arthAta zukala dhyAnanI javAjayamAna agnidvArA bhasmIbhUta karI nAMkhela che te siddha che. athavA vadhu gau arthAta gati arthamAM sita zabdano artha karavAmAM Ave te je sthAnathI pAchuM pharavAnuM nathI evA sthAne jeo pahoMcI gayA che te paNa siddha kahevAya che. keTalAka loko ema kahe che ke, siddha thavA chatAM paNa siddho saMsAranuM abhyatyAna karavA mATe saMsAramAM pharIvAra avatare che paNa jo Ama mAnavAmAM Ave che, te siddhasthAna paNa eka prakAranuM saMsAra ja banI jaze. je sthAnethI pharIvAra saMsAramAM AvavuM ja na paDe te ja sAcI siddhi che. jemake gItAmAM kahyuM che ke - __'yad gatvA na nivartante taddhAma paramaM mama ' arthAta-jyAM gayA pachI pAchuM pharavAnuM nathI te ja parama dhAma che. AvuM dhAma ja siddhi che, paNa jyAM gayA pachI pAchuM saMsAramAM AvavuM paDe che te te eka prakArane saMsAra ja che - vyutpattinA AdhAre siddha zabdane trIjo artha paNa karavAmAM Ave che. " sAdI' e arthamAM je kRtakRtya thaI gayA che, jemane have kAMI karavAnuM bAkI rahyuM nathI, te paNa siddha kahevAya che. jema pAkelI khIcaDIne koI pharIvAra pakAvatuM nathI tema jemaNe AtmAnA badhAM kAme sAdhI lIdhAM che ane jemane bAkI kAMI karavAnuM rahetuM nathI te siddha che. A pramANe eka ja zabdanA traNa arthe thAya che paNa e badhAne bhAvArtha te sarakhe ja che. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 2 ] rAjakATa-cAturmAsa [ pa vizvana zAzte mAMgalye' e amAM siddhu zabdanA khIjAne upadeza ApI je mekSe gayA che evA siddhanA ceAthe atha paNa karavAmAM Ave che. zAsitAnA a khIjAne upadeza ApavA evA thAya che eTalA mATe je khIjAne upadeza ApI mekSa pAmyA che te siddha che. A uparathI ema kahI zakAya ke, jeo ahinta thayA pachI siddha thAya che temane zAsitA kahevuM e teA ThIka che kAraNa ke, bIjAone kalyANune upadeza ApIne te te ja meAkSa jAya che paNa siddha tA paMdara prakAranA hoya che. zu e siddhone mATe paNa A zAsitA artha ghaTI zake che! je mahAtmAe dhyAnamaunadvArA mekSe jAya che tee paNu jagatanA kAMI upadeza Ape che! jo nahIM teA pachI A zAsitAneA arthe temane kevI rIte ghaTI zake ? A praznanA uttara e che ke, je mahAtmAe dhyAnamaunadvArA mekSe jAya che te paNa saMsArane koI prakAranI zikSA ApanAra heAya che ! eTalA mATe zAsitA zabda temane paNa lagADI zakAya kAraNa ke, teo mAna sevIne paNa zikSA Ape che ane AvI zikSAnI saMsArane AvazyakatA paNa che. A saMsAra vizeSataH mAna sevanArAonI sahAyatAthI ja cAle che. mUMgI sRSTinA AdhAre ja A sRSTi khelatI che. pRthvI pANI vagerenA jIvA mU`gA che paNa e mU'gA ja A kheAlatI suSTinuM pAlana kare che. A ja pramANe je mahAtmAe kheAlatA nathI paNa dhyAnamAnadrArA ja kalyANa kare che tee sa`sArane kAi upadeza ke zikSA ApatA nathI ema nathI, teo paNa jagatanA upakAra karanArA hAya che. siddha bhagavAna mekSe gayA che ane tethI ja loko meAkSanA icchuka che, jo teo mekSe gayA na heAta tA kAI meAkSanI icchA karata nahIM, te mahAtmAe mana, vacana ane kAyAnI saMzuddhi sAdhIne mekSe gayA ane e pramANe temaNe saMsAranA leAkeAne meAkSanA mArga batAvyo tathA sAMsArika leAkeAmAM meAkSe javAnI icchA utpanna karI eTalA mATe temane paNa zAsitA ' kahI zakAya ! : zAsitAnI sAthe ja kahevAmAM AvyuM che je mAMgalika che te siddha che. mAMgalikanA pApanA nAza karanAra che te siddha che. A a pApanA nAza karanAra evA thAya che. je pramANe je zAsitA ane mAMgalika che te siddha che. atre evA prazna thaI zake ke, jo siddha bhagavAna mAMgalika che teA mATA meTA mahAtmAone roga ane du:kha kema sahevAM paDayAM? gajasukumAra muninA mastaka upara dhagadhagatAM aMgArA rAkhavAmAM AvyAM ane A ja pramANe khIjA mahAtmAone paNa aneka rAgA-duHkhA sahevAM paDayAM te pachI temAM siddonI mAMgalikatA ADe kema na AvI ? A praznanA uttara e che ke, moMgalanA atha pApano nAza karanAra evA thAya che. jo kaSTa ApanAra upara kaSTa sahenArane rAgadveSa Ave te teemAM mAMgala nathI ema kahI zakAya paNa jo rAgadveSa Ave nahIM te temAM maMgala che ema samajavuM joI e. gajasukumAra muninA mastaka upara dhagadhagatAM aMgArA sAmila brAhmaNe mUkayAM tApaNu temane zatru na mAnatAM, mArAmAM maMgalabhAvane jagADanAra mArA mitra che ema ja temaNe mAnyuM. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa A pramANe siddha bhagavAna bhAvamaMgala che. tame loke dravya maMgala juo cho. jeomAM bhAvamaMgala che teo dravya maMgalanA camatkAra paNa batAvI zake che paNa te mahAtmAe evuM karavA cAhatA nathI. teo to AtmAnI zAnti ja rAkhavA cAhe che. je teo koI prakArane dravya camatkAra batAvavA cAhatA hoya te cakravartInuM rAjya ane seLa soLa hajAra devenI sevAne zA mATe cheDI de ane saMyamane dhAraNa kare ! jyAre deve ja sevaka thaIne rahetA hoya tyAre dravya camatkAramAM zuM khAmI rahI zake ? paNa te mahAbhAo e prakAranA camatkArane cAhatA ja nathI. je pramANe kaI sUryanI pUjA kare che to koI tene gALo bhAMDe che paNa te sUrya gALo bhAMDanAra upara nArAja thaIne tene ocho prakAza ApatuM nathI tema pUjA karanAra upara khuza thaIne tene vadhAre prakAza Apati nathI. te to badhAne samAna ja prakAza Ape che. A ja pramANe siddha bhagavAna che. siddhane pAMcamo artha e paNa che ke, je siddha thavAthI tenI Adi te che, paNa jemane aMta nathI te paNa siddha che. guru mahArAja ziSyane kahe che ke, siddha bhagavAnane namaskAra karI, dharmarUpI arthano sAco mArga karyo che te huM batAvuM chuM. siddhane namaskAra karI huM bhAvathI saMyatine paNa namaskAra karuM chuM. ahIM eka vicAraNIya vAta che ke, saMyati, yatine namaskAra kare che ke asaMyatine ! A prakAranA bIjA paNa prazno uddabhavI zake che ! sUtranA racanAra gaNadhare cAra jJAnanA svAmI hatA. tema chatAM teo kahe che ke, je bhAvathI saMyati che temane huM namaskAra karuM chuM. A uparathI sAdhuoe samajavuM joIe ke, "je amArAmAM bhAvathI sAdhutAne guNa haze te amane gaNadhara paNa namaskAra kare che paNa je amArAmAM sAdhutAne guNa nahi hoya te pachI amArAmAM kAMI nathI.' A vIsamA adhyayanamAM je kAMI kahevAmAM AvyuM che te A pahelI gAthAmAM saMkSepamAM kahI dIdhuM che. A pahelI gAthAmAM AkhA adhyayanane sAra kevI rIte samAvavAmAM Avyo che e vAtane vizeSajJa ja samajI zake che. A vAta kevaLa jainazAstranA viSayane ja lAgu paDatI nathI paNa bIjA granthamAM paNa AkhA granthane sAra Adi sUtramAM kahI devAmAM AvyuM hoya evuM jovAmAM Ave che. meM kurAnane anuvAda joyo hato. temAM kahyuM che ke, 124 ilAhI pustakone sAra tIreta, aMjila, jababa ane kurAna e cAra pustakomAM samAvavAmAM Avyo che ane pachI e cAreya pustakone sAra kurAnamAM lAvavAmAM Avyo che ane kurAnane sAra tenI A pahelI AyAtamAM samAvavAmAM Avyo che ke - bisamillAha rahimAne rahIma." A eka AyAtamAM ja kurAnano sAra kevI rIte samAvavAmAM Avyo che e eka vicAravA jevI vAta che. jyAre A AyAtamAM rahimAna ane rahIma' e bane AvI gayAM te pachI kurAnamAM bAkI zuM rahyuM ? ApaNAmAM paNa kahyuM che ke, "dayA dharmanuM mULa che " dayA zabda te be ja akSarane che te pachI zuM emAM badhA dharmone sAra na AvI gaye? dayA e badhA dharmone sAra che; e vAta kurAna, purANu ke vedazAstrathI ja nahi paNa pitAnA AtmAthI paNa jANI zakAya che. mAnI lo ke, tame jaMgalamAM che ane koI mANasa Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajra 2 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 7 talavAra laI ne Ave ane tamArI jAna levA cAhe tyAre tame e mANasamAM zuM khAmI jozeA ? e ja ke tenAmAM dayA nathI. eTalAmAM jo koI khIjo mANasa Ave ane pe'lA duSTa mANasane kahe ke, bhAi, ene mArI nahi! tAre jo mAravuM ja che te! bhale mane mArI nAMkha, paNa ene mAra nahi ! AvA samaye tame bIjA mANasamAM zuM vizeSatA joze ! tame ema ja kahezo ke, A puruSamAM kharekhara dayAnI vizeSatA che. tenAmAM dayAneA guNa che e tame kevI rIte jANI zakyA ? javAbamAM tame ema ja kaheze ke, amArA AtmAdvArA e jANyuM. e mANasamAM dayA che enI sAkSI amAre AtmA ja ApI rahyA che. AtmA ja peAtAnuM rakSaNa cAhe che eTalA mATe teNe khIjA mANasamAM dayAnA guNa che e pArakhI lIdhuM. A pramANe dayA e AtmAnA dhama che. jo tamAre dharmAtmA banavuM hoya te dayAne tamArA jIvanamAM vaNI levI joI e. zAstramAM kahyuM che keH-- "" " varSaM ghu nALino sAra naM nahi~ viSaoN. " [sUryaga.s001gA.] arthAt-kAI jIvane mAravA nahi e ja jJAnIenA sAra che. jema peAtAnA AtmA che tema khIjAne paNa AtmA che, jema pAte maravA cAhateA nathI tema khIjAnA AtmA paNa maravA cAhateA nathI. jema peAtAne kharAba vastu gamatI nathI tema khIjAne paNa gamatI nathI. A pramANe peAtAne je pratikUla lAge che tema khIjAnA AtmAne paNa pratikUla lAge che ema dhArI khIjAne duHkha ApavuM nahi paNa dayAbhAva dhAraNa karavA. eka phArasI kavie kahyuM che keH-- " khvAhi ki turA heca madI na Ayada peza, tAvAnI maDhI madhuna aja kame eza." arthAt--jo tuM ema cAhe che ke, mArI upara keAI jIlma gujAre nahi teA, jene tuM julma mAne che tene tuM khIjA upara paNa gujAra nahi. koI tamane mAra mArI tamArI pAsethI cIja lUTI levA cAhe ke khATuM eTalI tamane ThagavA cAhe ke, tamArI strI upara kharAba najara nAMkhe teA tene tame julmI mAnaze ne ! A vAta evI sAdI che ke, tenI khAtrI mATe pustakAnI paNa sahAyatA levAnI jarUra rahetI nathI. jJAnIjaneA kahe che ke, je vAtane tuM jImA gaNe che te julmane tuM khIjA upara gujAra nahi. koInI hiMsA na karavI. asatya na khelavuM, koInI strI upara kharAba najara na pheMkavI ane kAInI corI na karavI. A pramANe karA tA tame jIlmI rahI nahi zakeA. jyAre tame pAte julmI nahi raheA te pachI zuM khIjAe tamArI upara julama gujArI zakaze ! A vAtane UMDA UtarIne vicArA, te tamane spaSTa jaNAze ke, dayA e dharmanuM ane hiMsA e pApanuM mULa che. karImAmAM ThIka ja kahyuM che ke, ra cahala cAla ugre ajI jasta gujista, mijAje te ajahAla tilI na jata. ,, arthAt--tuM cAlIza vanA thayA chatAM tAru karavAdIpaNuM gayuM nahi. have te e che.karavAdIpaNuM cheADIne vAtane samaja, jene tuM jIlma gaNe che tene khIjA tyAge ke na tyAge paNa jo tAre dharmI banavuM che te tuM te tene cheDI de. kAI rAjA ema vicAratA nathI ke, huM ja kema rAjA chuM? A badhA loko rAjA kema thaI jatA nathI ! to pachI khIjAe jIbhanA tyAga karyo che ke nahi e tamAre zA mATe jovuM joI e ! khIjAe jIlmanA Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ aSADa tyAga nathI karyAM te te tenuM phADI leze paNa jo tamAre dharmAMtmA banavuM che teA tamAre jIlmane tyAga karI devA joI e. siddhane namaskAra karIne ke bisamillA kahIne koI vAtanA prAraMbha karavAmAM Ave che. zuM siddhathI koI vAta chAnI rahI zake kharI ? kAI kAmane siddhanA nAmathI zarU karIne pachI hRdayamAM pApa rAkhavAmAM Ave te siddhanA svarUpane te samajI zakayA nathI ema kahevuM joI e. 'rahema ane himAna'ne jANI lIdhA bAda kAMI jANavAnuM bAkI rahetuM nathI. vidvAna leAkeA kahe che ke, kayAmatanA samaye ke kAI khIjA samaye je meAmina ane kAIra upara rahama-dayA kare che te rahimAna che. te badhA upara dayA kare che eTalA mATe te rahimAna kahevAya che. keAI kahe ke, rahimAna ja mAminA upara dayA kare e te ThIka che paNa je kAphira che. temanI upara dayA zA mATe kare ? A praznanA uttara e che ke, musalamAna meAmina che ane hindu kArI che evI vAta nathI. jo koI e musalamAne paraspara laDatA hoya tyAre koI hindu vacamAM paDI temane chuTA pADe to zuM laDanArA musalamAne meAmina ane hindu kAphira kahevAze! kAphira ane meAminanI A vyavasthA nathI. paNa jenAmAM 'rahema' che, zaitAniyata' nathI te ja kharA meAmina che ane jenAmAM rahemanA chAMTA nathI ane zetAna che te ja kAphira che. " huM kalyANanI zikSA ApuM chuM. ' ema zAstramAM kahyuM che. A kalyANanI zikSA te kevaLa sAdhue ke zrAvakone ja nahi paNa badhA lokone Ape che. jyAre sU badhAne sarakhA prakAza Ape che, kAMi bhedabhAva rAkhatA nathI teA pachI je bhagavAnane ema kahevAmAM Ave che ke, sUryAtizAvi maditti munIndra! hodde |--zrI bhaktAmara sUtra arthAt--jemanA mahimA sUryathI paNa vizeSa che te bhagavAna peAtAnI zikSA ApavAmAM kAI prakAranA bhedabhAva rAkhI zake? te ananta mahimAvALA bhagavAnanI vANI kAI mATe nahi paNa badhAne mATe samAna kalyANakArI che. sUrya badhAne prakAza Ape che chatAM koI kahe ke, sUrya amane prakAza ApatA nathI paNa aMdhakAra Ape che te zu temanu' A kathana sAcuM kahevAze ? jemake cAmAcI ke ghuvaDa ema kahe ke, sUrya zA kAmanA ? e tA amane vadhAre AMdhaLA banAvI mUke che ! A praznanA javAbamAM e ja kahevAmAM Avaze ke, emAM sUryanA doSa nathI ! paNa peAtAnI prakRtinA ja doSa che. sUryanA kiraNAmAM te prakAza ja che, aMdhakAra nathI; paNa potAnI prakRti ja UlaTI che ke jethI prakAza paNa temane mATe aMdhakAranA rUpamAM pariNata thaI jAya che. sUryanA prakAzanI mAphaka bhagavAnanI vANI paNa badhAne mATe kalyANakArI che paNa jemanI prakRti UlaTI che tee bhale bhagavadrANInA lAbha laI zakatA na heAya bAkI bhagavAnanI vANInA lAbha badhA laI zake che ane peAtAnuM kalyANa sAdhI zake che. jIvanamAM utAravAthI kevI rIte lAla paheAMce che jethI badhAnI samajamAM AvI zake! ciratra bhagavAnanI vANInuM zravaNa karI tene e vAta huM caritrakathAdvArA samajAvuM chuM ke kathAmAM badhA samajI zake evI rIte dareka prakAranI zikSA ApI zakAya che! je leAkeA dravyAnuyAgane sIdhIrIte samajI zakatA nathI temane mATe caritrAnuvAda ahu sahAyabhUta Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 2 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 9 nIvaDe che. jemake koI mANasa hAthamAM raMga laIne kahe ke, mArA hAthamAM hAthI ke ghaDe che; te eTalI vAtathI ene artha badhAnI samajamAM na paNa AvI zake, paNa jyAre te mANasa e raMgadvArA hAthI ke ghaDAnuM citra karI batAve che tyAre badhAnI samajamAM sahelAIthI AvI zake che. jo ke, je citra banAvavAmAM AvyuM che te raMganuM ja banAvavAmAM AvyuM heya che. raMganI sAthe kartAnI zakti vizeSa rahelI che paNa raMgamAM hAthI ke ghaDe che e vAta janasAdhAraNane turata samajamAM AvI zakatI nathI. e ja pramANe bhagavAnanI vANuM jayAre sIdhI rIte samajamAM AvatI na hoya tyAre janasAdhAraNa samajI zake e mATe caritrakathAne Azraya le paDe che. caritrane prathamAnuyoga kahevAmAM Ave che arthAta pahelI zreNInA lokone mATe caritAnuyoga bahu lAbhaprada che. tema chatAM caritAnuyegane samajAve e sarala che ema huM nathI mAnatA. caritAnuyogane samajAvo bahu muzkela che. kAraNa ke, caritradvArA sudhAra paNa thaI zake che tema kharAbI paNa thaI zake che mATe caritakathanamAM bahu ja sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra rahe che. dharmatattvane saralatApUrvaka samajAvavA mATe huM eka caritrakathA kahuM chuM. A caritrakathAnA nAyaka sAdhu nahi, paNa pahelI avasthAmAM gRhastha che. A gRhasthanuM caritracitraNa karI mahApuruSoe sAdhuone e sUcanA ApI che ke, jyAre gRhastha paNa A pramANe dharmanuM pAlana kare che te pachI paMcamahAvratadhArI sAdhuoe kevI rIte dharmanuM pAlana karavuM joIe e vicAravA jevuM che. sudarzanacaritra huM je caritrakathA kahevA cAhuM chuM e caritranA nAyakanuM nAma sudarzana che. sudarzananA caritrane kahevAnI mArI icchA che ane tene prAraMbha paNa AjathI ja karavAmAM Ave che - dhana zeTha sudarzane zIyala zuddha pAlI tArI AtamA-nA Teka che siddha sAdhu ke zISa namAke, eka karUM aradAsa ! sudarzana kI kathA kahuM miM, pUro hamArI Asa che 1 | dharmanA dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra aMga che. e cAreya aMgenuM varNana eka sAthe thaI zake nahi eTalA mATe kevaLa eka zIla-aMganI kathA kahevAmAM Ave che. zIlanI sAthe sAthe dAna, tapa ane bhAva viSe paNa gauNarUpe varNana karavAmAM Avaze paNa A caritramAM pradhAnatA te zIlanI ja raheze. jema nATaka karanArAo kahe che ke, Aje rAmanA rAjayAbhiSekanuM nATaka thaze, paNa nATakamAM kevaLa rAmano rAjyAbhiSeka ja batAvavAmAM Avato nathI paNa sAthe sAthe bIjA dasya paNa batAvavAmAM Ave che tema chatAM temAM paNa rAjyAbhiSekanuM dazya pradhAnapaNe ane bIjA dazya gauNarUpe batAvavAmAM Ave che. e ja pramANe A caritramAM paNa gauNarUpe te dAna, tapa ane bhAvanuM paNa varNana karavAmAM Avaze paNa pradhAnatA te zIlaguNanI ja raheze. A kathAnA nAyake mukhyataH zIlanuM pAlana karyuM che eTalA mATe temane pratyeka kaDImAM dhanyavAda ApavAmAM Avyo che ane Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 10 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa kaTokaTInA samaye paNa temaNe zIlavatanuM barAbara pAlana karI, loko mATe te eka nUtana Adarza upasthita karI gayA che e paNa batAvavAmAM AvyuM che. ' zIlavatanuM pAlana karI je aneka che pitAnuM kalyANa karI gayA che e badhA dharmAbhAonuM caritravarNana atre thaI zake nahi paNa koI ekanA caritranuM ja varNana karI zakAya ema che. pitAnI pAse raMga hoya te jeTalA hAthI-gheDA citaravA hoya teTalA cItarI zakAya che paNa je samaye jeTalAnI AvazyakatA hoya athavA eka samayamAM jeTalA banAvI zakAya teTalA ja banAvavAmAM Ave che. te pramANe zIlavratanA pAlanahAra ananta cha kalyANa karI gayA che. paraMtu eka samayamAM badhAnuM caritra AlekhI zakAya nahi, eka samayamAM te eka ja dharmAtmAnuM caritra varNavI zakAya eTalA mATe atre sudarzananuM caritra kahevAmAM Ave che. trIprasaMgadvArA ke koI bIjA upAye vIryane naSTa na karavuM e sAdhAraNa rIte zIlane arthe karavAmAM Ave che. paNa A artha ekAMgI che. zIlano artha ATalo ja thatuM nathI paNa tenI vyAkhyA vistRta che. kharAba kAmamAMthI nivRtta thaI satkAryamAM pravRtta thavuM enuM nAma zIla che. pravRtti ane nivRtti e banne kAryanAM aMga che. pravRtti vinA nivRtti thaI zakatI nathI tema nivRtti vinA pravRtti thaI zakatI nathI. sAdhumAM je sumati hoya ane gupti na hoya athavA gupti hoya ane sumati na hoya te kAma cAlI zakatuM nathI. kAraNa ke sumati ane gupti e banenI AvazyakatA rahe che. sumati e pravRtti che ane gupti e nivRtti che. mATe e baneyanI AvazyakatA che. A ja pramANe pratyeka kAmamAM pravRtti ane nivRtti baneyanI AvazyakatA rahe che. je sUrya tamane prakAza na Ape, pANI tamArI tarasa na chIpAve ane agni je tamAruM bhojana na pakAve te tenI prazaMsA kaI karatuM nathI. te pramANe je mahApuruSa pitAnuM ja kalyANa sAdhI le ane tamAruM kalyANa karavAmAM pravRtta na thAya te tame temane vaMdana paNa kema karI? A pramANe jo mahApuruSe tamArA kalyANanA kAmamAM pravRtta na thAya te gajaba ja thaI jAya ! ane pitAnuM kAma sAdhavAmAM paNa bahu muzkelI AvI paDe. zIla artha kharAba kAmane tyAga karI satkAryamAM pravRtta thavuM evo thAya che. te kharAba kAma kayAM kyAM che te ApaNe jovuM joIe! hiMsA, asatya, corI, vyabhicAra, madirApAna vagere durbasane e badhAM kharAba kAmo che. A sthana mAM bIDI, tamAku, bhAMga, zarAba vagere durguNone paNa samAveza thaI jAya che. A durgaNono tyAga karavo eTale kharAba kAmomAMthI aLagA thavuM. bIjAonI sAthe koI paNa prakAranuM kharAba kAma karavuM ene artha pitAnA AtmAnI sAthe durvyavahAra karavA samAna che. bIjAne Thaga eTale pitAnA AtmAne Thago. eTalA mATe hiMsA na karavI, asatya na bolavuM, corI na karavI, bahena-beTI upara kharAba najara na phekavI, bIDI, tamAku, bhAMga vagere durvyasanonuM sevana na karavuM-vagere durvyasanothI bacavuM eTale kharAba kAmothI aLagA thavuM, e nivRtti che. ane dayA, satya, asteya, brahmacarya, khAvApIvAmAM vRddhi na rAkhavI tathA dharmakArya karavuM e pravRtti che. atyAre zIlano artha kevaLa zrIprasaMga na kare eTale ja karavAmAM Ave che. je parastrIprasaMga karatA nathI paNa sva-strIne tyAgI nathI te AMzika zIla pALa Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 3 ] rAjakATa-cAturmAsa nArA che ane je parastrI tathA svasrI bannenA tyAgI che te pUrNa zIla zIlanI vyAkhyA eTalI badhI vistRta ke, temAM pAMca mahAvratAne thaI jAya che. [ 11 pALanArA che. paNa samAveza sudarzana zeTha kareADA rUpiyAnI saMpattivALA hatA chatAM temaNe zIlavratanuM pAlana kevI rIte karyuM! e vAta A kathAmAM yathAzakti batAvavAnA prayatna karavAmAM Avaze. A kathAne sAMbhaLI je leAkA azubha kAryothI nivRtta thaze ane zubha kAryomAM pravRtta thaze te leAkA peAtAnuM kalyANa sAdhI zakaze ane sukhanA bhAgI banI zakaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 aSADa vadI 3 magaLavAra prAthanA aharanAtha avinAzI, ziva-sukha lIdheA; 1 vimala vijJAna-vilAsI, sAhaba sIdheA. // 1 // cetana bhaja arahanAthane, te prabhu tribhuvanarAya; tAta 'sudarzana' 'devI' mAtA, tehane nanda kahAya. !! sAhaba. 25 zrI arahanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. samaya echA che eTale A prAthanA upara vizeSa vicAra na karatAM, zAstrIya prAthanA upara vicAra karuM chuM. anAthI muninA adhikAra kAle uttarAdhyayananuM vIzakuM adhyayana zarU karela che. A vIzamA adhyayananuM nAma mahAnizranthIya' adhyayana che. mahAna ane nigraMntha e banne zabdone zA a che.te atre jovAnuM che. pUrvAcAryoe mahAna zabdanA artha batAvatAM aneka vAte samajAvela che. e badhI vAtAne kahevAnA te| atyAre samaya nathI; kAraNa ke sUtra samudranI mAphaka amApa che. enuM mApa ApaNA jevA jIvA kevI rIte mApI zake ? chatAM yathAmati e viSe thAkuM kahevuM jarUrI che eTale kahuM chuM. pUrvAcArthIe ATha prakAranA mahAna batAvyA che. nAmathI, sthApanAthI, dravyathI, kSetrathI, kALathI, pradhAnathI, paDucca arthAt apekSAthI, ane bhAvathI ema A prakAre mahAna thAya che. A vIzamA adhyayanamAM kevA prakAranA mahAna varNavavAmAM Avela che e jovAnuM che;' paNa te pahelAM uparyukta ATha prakAranA mahAnanA artha jANI levA UMcata che. pahelA nAmathI mahAna che. jeemAM mahAnatAnA ekeya guNa nathI paNa kevaLa nAmathI ja mahAna che, te nAmathI mahAna che. jaina zAstroe prAra'bha ane anta samajAvavAnA bahu Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa prayatna karyo che. sAdhAraNa rIte pratyeka vastune nAmathI ja jANI zakAya che. paNa kevala nAmane ja jANavA karatAM tenA svarUpane paNa jANavuM joIe. bIje sthApanAthI mahAna che. koI vastumAM mahAnatAnuM AropaNa karI levuM e sthApanAthI mahAna che. trIje dravyathI mahAna che. jyAre kevalajJAnI anta samaye kevali-samuddaghAta kare che tyAre temanA karmapradeza cauda rAjulokamAM phelAI jAya che ane temanA zarIramAMthI nIkaLelo mahAskandha cauda rAjulakamAM samAI jAya che te dravyathI mahAna che. cetha kSetrathI mahAna che. samasta kSetramAM AkAza ja mahAna che kAraNa ke AkAza samasta lekamAM vyApta che.. pAMcamo kALathI mahAna che. kALamAM bhaviSyakALa mahAna che. jemanuM bhaviSya sudharyuM che temanuM badhuM sudharyuM che. bhUtakALa game tevo ujajavaLa rahyA hoya paNa te vyatIta thaI gayA che. eTalA mATe bhaviSya kALa ja mahAna che. chaddho pradhAna mahAna che. arthAta je pradhAna mAnavAmAM Ave che te mahAnanA sacitta acitta ane mizra ema traNa prakAranA bheda pADavAmAM AvyAM che. sacittamAM dvipada, catuSpada ane apada e traNa prakAra che. dipadomAM tIrthakara mahAna che. catuSpadomAM sarala arthAta aSTApadane mahAna gaNavAmAM Ave che ane vRkSAdi apadamAM puMDarika arthAta kamalane mahAna kahevAmAM Ave che. acittamAM cintAmaNi ratna mahAna che. mitramAM tIrthakaranuM rAjyasaMpadAyukta zarIra mahAna che. tIrthaMkaranuM zarIra divya te heAya ja che. paNa rAjyAbhiSekanA samaye teo je vastrAbhUSaNo paherI bese che te paNa mahAna hoya che, sthAnane lIdhe vastunuM paNa mahattva vadhI jAya che. A kAraNe mizramAM tIrthakaranuM vastrAbhUSaNa yukta zarIra mahAna che. sAtame, apekSAthI mahAna che. jemake sarasava ke rAIthI caNAne dANa mahAna che ane caNAnA dANAthI bera mahAna che. AThama, bhAvathI mahAna che. TIkAkAra kahe che ke, pradhAnatAnI apekSAe kSAyakabhAva mahAna che. ane AzrayanI apekSAe pAriNAmika bhAva mahAna che. kAraNake pAriNAmika bhAvanA Azrita jIva ane ajIva banneya hoya che. koI kaI AcAryano evo paNa bhata che ke, AzrayanI daSTie udayabhAva mahAna che; kAraNa ke anaMta saMsArI jIvo udaya bhAvane ja Azrita che. A pramANe bhinna bhinna mata che; paNa vicAra karavAthI AzrayanI apekSAe pAriNamika bhAva ja mahAna che. kAraNa ke, pariNAmika bhAvamAM siddha ane saMsArI e baneya prakAranA che AvI jAya che. A pramANe pradhAnatAnI apekSAe lAyakabhAva mahAna che. ane mahAna nircanthane adhikAra che. nigraMthane dravya, kSetra AdinI dRSTie mahAna kahyA nathI paNa je mahApuruSa pariNAmika bhAvathI kSAyika bhAvamAM pravarte che temane mahAna kahela che. nircanya kone kahevAya ane nigraMthane zo artha che te viSe vicAra karIe. je davya ane bhAvathI, bandhanakartA padArthomAMthI nivRtta thAya che; arthAta je dravya ane bhAva Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 13 granthithI mukta thAya che te nircAnya kahevAya che. dravya pranthi 9 prakAranI ane bhAvagranyi 14 prakAranI che. je A baMne pranthione choDI nAMkhe che te nirjhanya kahevAya che. koI vyakti dravya granyine te choDI de paNa je kaSAyAdi bhAvagranthine choDe nahi to te nirjhanya kahevAya nahi. nigraMthe to nizcaya ane vyavahAra ane prakAranI graMthio choDavAnI jarUra che. paMdara prakAre siddha thAya che temAM gRhaliMgI paNa siddha thAya che ane anyaliMgI paNa siddha thAya che paNa teo bhAvanI apekSAe siddha thAya che. dravyanI apekSAe te svaliMgI ja siddha thAya che, eTalA mATe dravya ane bhAva banne prakAranI pranthithI je vimukta thAya che te ja nircanya kahevAya che. ane jeo saMpUrNapaNe dravya ane bhAva sthiothI chUTI jAya che te ja mahAnircanya kahevAya che. koI dravya pranthithI ja mukta thAya che te koI bhAva pranthithI ja chUTo thAya che paNa je banne prakAranI granthiothI chUTo thAya che teo ja mahAninya kahevAya che. AvA mahAnircanyanA caritrane Azraya laI guru ziSyane zikSA ApatAM kahe che ke - siddhANaM namo kiccA saMjAyANaM ca bhAvao / asthadhammagatiM taccaM aNusiTTho suNeha me // arthAta - huM arthanI zikSA ApuM chuM. sAdhAraNa rIte gRhastha "arthane artha dhana kare che paNa ahIM artha dhananA arthamAM nahi paNa dharma arthamAM vivakSita thaelo che. huM nirjhanyadharmarUpI arthanI zikSA ApuM chuM. AjakAla leke je koI Ave che tenA banI jAya che. paNa zAstra kahe che ke, tame nigraMtha dharmanA anuyAyI che. keI vyakti vizeSanA nahi. je koI nircanvadharmanI vAta kahe tene mAne ane je nircanyadharmanI vAta na kahe tene na mAno. nircanvadharmanuM pratipAdana nigraMnyapravacana kare che. je dvAdazAMgI nigraMnyapravacananI vANuM che, tene sajIvana karanAra, tenuM pratipAdana karanAra grantha ane zAstra nigraMnyapravacana ja che. paNa je dvAdazAMgInuM khaMDana kare che ane tenI viruddha koI siddhAntanuM pratipAdana kare che te nirjhanya pravacana nathI. je nigranthadharmane anuyAyI haze te nigraMtha pravacananA siddhAntanI viruddha janArA grantha ke zAstrane kadApi mAnaze nahi, paNa te te e ja kaheze ke, mAre mATe te nircanya pravacana ja pramANa che. "nirca dharmanI zikSA tattvArtharUpe kahuM chuM te sAMbhaLo' evuM atre kahevAmAM AvyuM che. zAstranA prAraMbhamAM pravRtti, prayojana, saMbaMdha ane adhikAra A cAra vAta avazya hevI joIe. A cAra vAte "anubadhu catuSTaya" e nAmathI oLakhAya che. kAryamAM pravRtti karavA viSe pahelAM vicAra karavAmAM Ave che. jemake koI nagaramAM praveza karavo hoya to tenA dvAranI tapAsa sarva prathama karavI paDe che. jo daravAjAnI khabara na hoya to pachI nagaramAM praveza kevI rIte thaI zake? eTalA mATe pravRtti viSe vicAra pahelo karavo paDe che. pravRttinA viSe karavAmAM AvatA vicArane 5 anabandha catuSTaya' kahevAmAM Ave che. anubadhu catuSTayamAM kahevAmAM AvelI cAra vAtanuM dhyAna rAkhavAthI sukhapUrvaka pravRtti thaI zake che. A anubandha catuSTayathI ja zAstranI parIkSA thaI zake che. jemAM lAkho maNa anAjanI ane hajAro gaja kapaDAnI parIkSA tenA namUnA kAka Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [aSADa mAtrathI thaI jAya che. zAstramAM je kAMI kahevAmAM Avyu hAya che tenA sArAMza pahelI gAthAmAM batAvI devAmAM Ave che ke jethI A zAstramAM zuM che? tenI khabara paDI zake ! anubandha catuSTayadvArA zAstranA mULa uddeza jANI zakAya che. uddeza vinA pravRtti thatI nathI. jyAre tame gharanI bahAra nIkaLeA che. tyAre amuka uddeza nakkI karIne nIkaLeA che. uddeza badhAnA judA judA hAya che e vAta judI che paNa kAI ne kAMI uddeza tA avazya dareka pravRtti pAchaLa rahelA hAya che. jemake dUdha kharIdanAre mANasa jyAM dUdha vecAya te tarapha jAya che te ja pramANe zAkapAna kharIdanArA mANasa zAka mArakITa tarapha jAya che. A pramANe dareka potAnA uddezane lakSyamAM rAkhI pravRtti kare che. eTalA mATe zAstrane uddeza zA che, teneA viSaya zuM che e pahelAM khatAvavAmAM Ave che. bAda e zAstradvArA kayA prayAjananI siddhi thavAnI che ! zAstranA kANu kANu adhikArI che! e batAvavAmAM Ave che. ane tyAra bAda zAstranA pUrvApara saMbaMdha zuM che eTale ke zAstramAM kathita vastune kahenAra ane sAMbhaLanAra sAthe zuM saMbaMdha che e batAvavAmAM Ave che. A cAra vAtAdvArA zAstranI parIkSA thaI jAya che. A cAreya vAte A mahAnigranthIya adhyayanamAM che e enA nAma nirdezathI ja spaSTa jaNAya che. A cAreya vAtAne A aghyayanamAM kevI rIte samAveza karavAmAM AvyA che te yathAvasare buddhi anusAra AgaLa batAvavAmAM Avaze. have A vAtane vyAvahArika rItie vicAra karIe ke, jethI badhA samajI zake ! mahAn puruSonI sevA karavAnI badhAnI icchA hAya che paNa mahAn kAne kahevA ! e viSe bhAgavatamAM kahyuM che keH-- mahatsevAM dvAramAhurvimukteH tamodvAraM yoSitAM saMgisaMgam | mahAntaste samacittAH prazAntA vimanyavaH suhRd sAdhavo ye // arthAt--A saMsAramAM mekSanuM drAra mahAna puruSonI sevA, saMgati ane upAsanA che ane narakanuM dvAra e strInA upAsaka-kanakakAminInA bhogAnI sevA karavI e che. A pramANe mahAna puruSonI sevA-saMgatine meAkSanuM dvAra batAvyuM paNu mahAn puruSa kahevA keAne ! e eka moTA prazna che. jee meATA jAgIradAra che, jeo mUlyavAna kapaDAM TADhathI pahere che ane akkaDabAja thaI te kare che, jee meATI moTI havelIomAM rahe che teone mahAna kahevA ke bIjA koI ne? mahAn kone kahevA enA niNaeNya zAstradvArA tA karavAmAM Avaze ja, paNa bhAgavata-purANakAra kahe che ke, AvI upAdhi dhAraNa karanArane ame mahAna mAnatA nathI. paNa jemanuM citta sama che, jemanuM mana samatAla che temane ja ame mahAna mAnIe chIe. jemanuM mana AtmAmAM che, pudgalAmAM racyuM pacyuM rahetuM nathI te ja mahAna che. mahAn puruSanuM mana hamezAM samatala rahevuM joie. cittane samatAla rAkhavuM eTale ke AtmAnA svabhAvane bhUlI jaI pudgalAmAM ramaNa na karavuM. jaDa ane cetanane viveka karI jaDasvabhAvane dUra karavA ane cetanasvabhAvane apanAvave, arthAt jaDanA dhama nazvara ane ajJAna che ane cetananA dhama avinAzI ane jJAnasvarUpa che ema mAnavuM e cittanI samasthiti che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3] rAjakoTa-cAturmAsa [ 15 kaI ema kahe ke, kAzmaNa zarIranI apekSAe jIvanI pAchaLa anAdikALathI upAdhio vaLagelI che. A mArA kAna che, A mAruM nAma che, A mAruM zarIra che, A pramANe jaDane pitAnuM mAnI AtmA zarIrane adhIna banI rahe che. AvI dazAmAM upAdhine kAraNe koInuM citta sama che ema kema kahI zakAya? A prazna barAbara che ke, anAdikALathI AtmAne upAdhi lAgelI che paNa upAdhine upAdhi mAnavI e paNa samacittanuM lakSaNa che. je koI kAMkarAne ratna ane ratnane kAMkare kahe to te mUrkha gaNAya che. jo ke, ratna ane kAMkaro e banne jaDa che chatAM paNa rana ane kAMkarAne eka mAnanAra mUrkha gaNAya che, te pachI je caitanyane jaDa ane jaDane caitanya mAne che tene samacittavALo kema kahI zakAya? ajJAnane kAraNe loke cetanane jaDa ane jaDane cetana mAne che, paNa keIna kahevA ke mAnavAthI jaDa cetana banatuM nathI ane cetana jaDa banatuM nathI. jemake eka mANasa jaMgalamAM jaI rahyA hatA, jatAM jatAM teNe dUra eka chIpa dIThI. te manamAM chIpane caLakatI hovAthI cAMdI mAnI rahyA hatA eTale te chIpane cAMdI kahevA lAgyo. jyAre bIje mANasa cAMdIne chIpa kahevA lAgyo. temanA kahevAthI chIpa cAMdI na banI ane cAMdI chIpa na banI. chatAM A pramANe chIpane cAMdI ane cAMdIne chIpa mAnanAra mUrkha to gaNAze ne ! A ja pramANe koIne kahevAthI jaDa ke citanya pitAne svabhAva cheDatA nathI. paNa je loke jaDane cetana ke cetanane jaDa mAne che te temanuM ajJAna ja che. A pramANe ajJAnane kAraNe jIva jaDane pitAnuM mAnI beThe che ane A mAruM che, A mAruM che ema mAnI rahyo che. kahevAno Azaya eTalo ja che ke, AvI upAdhiomAM jeo aTavAI paDayA che teo mahAna nahi paNa jaDanA gulAma che. teo AtmavAdI nahi paNa jaDavAdI che. mahAna puruSa te te che ke, jeo pitAnA zarIrane paNa pitAnuM mAnI besatA nathI. te pachI saMsAranI bIjI cIjone potAnI na mAnatA hoya te e viSe kahevuM ja zuM? have mahAna puruSanI sevA zA mATe karavI joIe? "je mahAna puruSonI sevA karIzuM te ApaNane kAnamAM teo mAtra phekI deze.- athavA mAthA upara hAtha pheravI AzIrvAda Apaze te ApaNe Rddhi-samRddhithI saMpanna banIzuM" e vicArathI mahAna puruSonI sevA karatA ho to, te mahAtmAonI sevA nahi paNa e te mAyAnI sevA che. paNa je "huM saMsAranI upAdhimAM phasAelo chuM ane tethI jaDane pitAnuM mAnI beThA chuM paNa mahAna puruSanI sevA-saMgatithI mArI upAdhimAMthI chUTo thaI zakIza" evI bhAvanAthI mahAtmAonI sevA kare che te ja sAcI sevA che ane evI ja sevA mokSanuM dvAra che. jemanuM mana samatala che temane kaI lAkho gALo bhAMDe to paNa temanA manamAM roSa ke vikArabhAva pedA thato nathI. tema koInI prazaMsA sAMbhaLI temanuM mana dulAtuM nathI. A pramANe je prazaMsAthI kulAtA nathI ane niMdAthI krodhI thatA nathI te loko ja sAcA mahAna che. ekavAra pUjya udayasAgarajI mahArAja ratalAmamAM seThajInA bajAramAM ane kadAca temanA ja gharamAM birAjamAna hatA. te vakhate ratalAma zahera unnata dazAmAM hatuM ane tyAre zeTha bhojA bhagavAnane prabhAva sAro hate. pUjyazrInI prazaMsA sAMbhaLI eka Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ aSADa musalamAne temanI parIkSA levAnA vicAra karyo. ane eka divasa anukULa samaya joI ne te pUjyazrInI pAse AvyA ane manamAM krAve evI kaNuM kaTu gALeA bhAMDavA lAgyA. pUjyazrI te vakhate svAdhyAya ke dharmadhyAna karI rahyA hatA. te musalamAna teA kAnamAMthI kIDA khare evI kaThAra gALA bhAMDaye jatA hatA paNa pUjyazrI mahArAja kazuM sAMbhaLatA ja na hAya ema zAnta meTA rahyA ane hasatA rahyA. temanA manamAM jarA paNa dha na AvyA. jyAre musalamAnane lAgyuM ke, pUjyazrI mArI parIkSAmAM uttIrNa thayA che tyAre temanA page paDI gayA ane hAtha joDI kahevA lAgyA ke, ApanI meM jevI praza'sA sAMbhaLI che Apa tevA ja zAnta che. vAstavamAM Apa sAcA phakIra che. vyAkhyAnamAM prazAnta rahevAnA upadeza ApavA e te sarala che paNa krodha thavAnA prasaMge zAnta rahevuM bahu ja muzkela che. mahAn tA te ja che ke, jee kreAdhanA samaye paNa prazAnta rahI zake che. koI tyAre ema kahI zake ke, kAI gALeA bhAMDe te zuM mUge mATe sahI levI ? mahApuruSa gALAne peAtAnA mATe gALa ja mAnatA nathI. teo te UlaTuM e gALAmAMthI peAtAne upayAgI sAra tattvane ja kheM'cI le che. kAI temane 'duSTa' kahe te teo ema ja vicAre che ke, A mane khAdha ApI rahyA che. sa'sAramAM je vastu duSTa gaNavAmAM Ave che tene mATe A duSTa kahI rahyA che. eTalA mATe mAre to e ja jovuM joIe ke, mArAmAM tA kayAMya duSTatA AvI nathI gaI ne ? jo mArAmAM duSTatA pesI gaI hAya teA vinA vilaMbe tene dUra karavI joIe ! jo peAtAnAmAM duSTatA nathI tema chatAM jo sAmeA puruSa peAtAne duSTa kahe che tyAre te tee hasatA ja rahe che ane ema vicAre che ke, A mANasa kAI khIjAne duSTa kahetA haraze ! jo te mane duSTa kahetA hAya tA te tenuM ajJAna che. teNe mArA AtmAne oLakhyA nathI. mArA jevA kAI khIjA duSTatA karatA haze temane kAraNe mane paNa te duSTa kahI rahyA che; parantu mArAmAM jyAre duSTatA ja nathI teA pachI mAre nArAja thavAnI zI jarUra che! tame sapheda pAghaDI paherI hAya ane kAi kahe ke, * e ! kALI pAghaDIvALA !' te zuM tame tenA upara nArAja thaze!! tame aa tyAre ema ja vicArazeA ke, me te sapheda pAghaDI paherI che, kALI pAghaDI paherI nathI eTale te bIjA koI ne kahetA haze! A pramANe vicAra karavAthI zuM krodha AvI zake? krodha na Ave. paNa jo tame ema vicArA ke, me te sapheda pAghaDI paherI che chatAM te kALI kema kahe che! ema vicArI tame krodha kareA te te tamArI ja bhUla che. kAraNake tamane tame bAMdhelI pAdhaDI upara ja vizvAsa na rahyA. . jo kre|dhInI tarapha prema karavAnA siddhAnta leAkeA jIvanamAM utAre te saMsAramAM zAnti sthApita thAya ane kASTha prakAranI azAnti rahe nahi. pitAputra ke sAsuvahunI vacce laDAI thavAnuM kAraNa e ja che ke, "huM evA nahi haiAvA chatAM mane evA zA mATe kahe ', kr che ! paNa Ane badale " huM jyAre evA nathI ja te| pachI tenI upara nArAja thavAnI zI jarUra che ! " ema leAkeA samajavA lAge tA azAntinuM kAraNa ja rahevA na pAme. tame nigranthagurunI sevA karanArA che. eTalA mATe tame leAkeA tA A zAntine guNu te avazya apanAvA ane tamAruM peAtAnuM kalyANa karo. saMsAramAM kAI kAInuM apamAna karI zakatA nathI. peAtAnA AtmA ja potAnuM apamAna kare che, Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 17 kahevAno Azaya e che ke je krodhanA prasaMge paNa prazAnta rahI zake che ane krodhI puruSane paNa je premavarSothI navarAve che evA samacittavALA ja mahAna puruSa hoya che. mahAna puruSo jaDane kaI divasa vaza thatA nathI. teo to e ja vicAre che ke - " jIva navi puggalI naiva puggala kadA puggalAdhAra nahIM tAsa raMgI / para taNo Iza nahIM apara pa aizvaryatA vastudharme kadA ma parasaMgI // " -zrI devacaMdajI cAvIzI. jemanI paramAtmAnI sAthe laganI lAgI che teo ema ja vicAre che ke, huM pudgala nathI ane jyAre huM pudgalano nathI, are ! huM pudagalano mAlIka paNa rahevA cAhate nathI te pachI tene gulAma thaIne kema rahI zakuM? Aje lokone je duHkha che te pugalanuM ja che. loko pudagalanA gulAma banI rahyA che paNa jo teo thoDuM pairya dhAraNa kare che, pudgala UlaTA temanA gulAma banI jAya; paNa loko to dhairyane gumAvI pudagalanA gulAma banI ane duHkhanA bhAgI banI rahyA che. A dukha temanA pitAnA ajJAnanuM ja pariNAma che. kahevata paNa che ke - kahe eka sakhI sayAnI sunarI subuddhi rAnI tere pati duHkhI lagye aura yAra hai mahA aparAdhI chahai mAhiM ekanara soI duHkha deta lAla dIse nAnA para hai kahe AlI sumatI kahA deSa pudgalake ApanI ho bhUla lAla hotA ApA bAra hai ! beTo nAno Apake zarApha kahI lAge vIra kahuke na deSa mere bheMdu bharatAra hai -zrI samayasAra nATaka. A pramANe badhe doSa AtmAno pitAno che. emAM pudagalane ze doSa che ? eTalA mATe pudagalonI mamatA choDe. pudagalo mATe hAyaya karavAthI kAMI vaLavAnuM nathI. sudarzanacaritra pugalanI mamatA cheDI je mahAtmAo AgaLa vadhyA che temane namaskAra karavAthI pitAne AtmA pavitra thAya che ane AgaLa vadhe che. sudarzane pudagalanI mamatA choDI hatI ane tethI ja tenI kathA kahevAmAM Ave che - caMpA purI nagarI ati suMdara, dadhivAhana tihAM rAyA paTarAnI abhiyA ati pyArI, 5 kalA zobhAya che dhana 2 sudarzanane kevaLa meM ja nahi paNa tame badhAe dhanyavAda Ape che; paNa zA mATe temane dhanyavAda Apyo che e viSe vicAra kare. je te moTe zeTha ho to, te tenA gharane hate. tenI zeThAIthI ApaNane zuM maLyuM? paNa ApaNe e mATe zeTha hato eTalA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa mATe dhanyavAda nathI ApyA paNa temaNe peAtAnA prANapriya dhama pALyA hatA eTalA mATe tenA dharmane dhanyavAda ApIe chIe. ApaNe sudarzanane dhanyavAda ApIe chIe paNa te pramANe ApaNe kAMI na karIe to te ApaNuM durbhAgya ja gaNAze. eka bhUkhyA tarasyA mANasa eka zeThane tyAM bhikSArthe gayA. tyAM geTa eka suvarNa thALamAM aneka bhAgyapadArtho laI bheAjana karavA beTho hto. te bhUkhyA mANusa zeThane bhikSAnta ApavA mATe karagaravA lAgyA. te kaDakaDatI bhUkhathI pIDAtA hatA eTale kahevA lAgyA ke, " zeThajI ! tame te bahu bhAgyavAna che ke, ATalI badhI bhejana sAmagrI laI bhAjana karavA beTA che. mArA jevA abhAgAne khAvAnAM paNa sAMsAM che, mATe mane gheADuM bhejana Ape.'' , A sAMbhaLI zeThanuM mana pIgaLyuM ane te bhikhArIne najadIka meAlAvI kahyuM ke, " bhAI ! tuM upara Ava, mArI sAthe jamavA besI jA ane tArI kSudhAne zAnta kara. zeThanI AvI udAratA joI te paNa jo te bhUkhyA mANasa ema kahe ke, nA, nA, mAre joItuM nathI, huM khAiza nahi, teA pachI AvA mANasane kamanazIba sivAya bIjuM zuM kahI zakAya ! sudaMzane dharmanuM pAlana karyuM te mATe dhanyavAda ApavAmAM Ave che, mATe dharma e ja dhanyavAdA che. je dharmane tameA dhanyavAda Ape che te dharmane paNa apanAvA. kevaLa dhanyavAda ApavAthI AtmAnI bhUkha maTI zakatI nathI. sudarzane je pramANe dharmanuM pAlana karyuM te pramANe tame dharmAcaraNa karI na zake! to tamArI zakti anusAra dharmane jIvanamAM utArA tA paNa ThIka che. saMsAranI badhI vastue nAzavaMta che teA pachI A avinAzI dharmane zA mATe apanAvatA nathI ! sudarzananI mAphaka tame dharmanuM saMpUrNa AcaraNa karI na zakeA tA thADA aMzamAM te Acare ! kIDI, hAthI jeTaluM cAlI zakatI nathI eTale kAMI pote jeTaluM cAlI zake che te paNa cheDI detI nathI. kIDI bhale hAthI jeTaluM zIghra gatie cAlI zakatI na hoya te paNa zakti anusAra cAle che ane dhIme cAlatAM cAlatAM te potAnA khAvA mATe tathA dhara mATe evA prayatna kare che ke jene joI vaijJAniko paNa Azcaryacakita thaI jAya che. tame paNa tamArI zakti anusAra dharmAMcaraNamAM prayatna karatA rahe| to temAM tamAru zreya raheluM che. sudarzananI kathAne prArabha karatAM pahelAM kSetrane paricaya ApavAmAM Ave che, kSetrInuM varNana karavA mATe kSetrane paricaya ApavA ja paDe che. jainazAstrAmAM bhagavAna mahAvIranuM varNana karatAM-- " teNaM kAleNaM teNaM samayeNaM campA nAma nagarI hotthA. A pramANe kSetrane paNa paricaya ApavAmAM AvyA che. sudarzana kayAM thayA hatA ? e batAvavA mATe paNa kSetrano paricaya ApavA Avazyaka che. ,, koI ema kahe ke kSetranI sAthe evA zA saMbaMdha che ke jenA paricaya ApavA Avazyaka gaNAya che ? A praznanA uttara e che ke, kSetranI sAthe paNa kSetrInA dhaNA saMbaMdha Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 19 joDAelo che. kSetravipAkI prakRti sUtramAM paNa Ave che. jemake eka bhAratane nivAsI che ane bIje yuropane che. kSetravipAkI guNa banemAM rahe che ja. keI e guNane vikasAve e judI vAta che, paraMtu sAdhAraNa rIte kSetravipAkI guNa rahe che ja. manuSya ane pazumAM je bheda che te kSetrane lIdhe che. bAkI bannenA AtmA samAna ja che. manuSya ane pazune kSetrI AtmA te samAna ja che; A kSetravipAkI guNane kAraNe koI manuSyane pazu ane pazune manuSya kahI zakatuM nathI. tame bhAratamAM janmyA che eTale tamArAmAM bhAratane kSetravipAkI guNa hoya e svAbhAvika che. chatAM tamArA atyAranA raMgaDhaMga, khAnapAna tathA paheraveza kevA prakAranAM che te juo. tame bhAratIya che. paNa zuM tamane bhAratIya bhASA pyArI lAge che? je priya nathI lAgatI to te tamAruM abhAgya ja che ne ? paradezIe bhAratanI prazaMsA kare ane tame pite bhAratIya hovA chatAM bhAratanI avahelanA kare, e kAMI ochA durbhAgyanI vAta nathI. atyAre bhAratIyo paradezanI aneka lobhAvanArI cIje upara mugdha thaI pitAnA bhAratadezane ja bhUlI rahyA che, paNa eTaluM jotA nathI ke ame je vastu upara mugdha banIe chIe e vastu kayAMnI che ? e vastu bhAratanI ja che paNa bhAratIya pitAnuM ghara joI zakatA nathI. e te enA jevI vAta thaI ke, eka mANasa bIjA mANasanA gherathI thoDAM bIja laI Avyo ane potAnA khetaramAM vAvyAM. eka divasa bIjo mANasa pe'lA mANasane tyAM Avyo ane tenA khetaramAM suMdara phulavALA vRkSane joI kahevA lAgyo ke, Apa te bahu bhAgyazALI che ke, ApanA khetaramAM AvAM suMdara kula Uge che ! pelA mANase kahyuM ke, e badhuM ApanuM ja che. bIjA mANase kahyuM ke, mArA bhAgyamAM evuM kyAMthI ? tyAre pelA mANase kahyuM ke, amuka samaye huM Apane ghera AvyuM hatuM tyAre tamArA gharamAMthI rakhaDatAM ceDAM bIjane huM laI Avyo ane khetaramAM vAvyAM, ane e bIjamAMthI A kula thayAM che ! A sAMbhaLI bIje mANasa potAne ghera paDelAM bIjanI kIMmata samajI zako. . A ja pramANe je tattva videzamAM Aje jovAmAM Ave che, te tatva bhAratanuM ja che. hA, paradezIoe e tanI vizeSa zodha avazya karI che, paNa bIjarUpe to e tava bhAratanuM ja che. eTalA mATe paradezanI lobhAvanArI cIje upara mugdha na banatAM tame tamArA gharane bhUlI na jAo, paNa tamArA gharamAM kaI kaI cIja ADIavaLI rakhaDe che tenI tapAsa kare. sudarzana caMpAnagarIne rahevAzI hate. jana ane bauddha sAhityamAM caMpA viSe bahu varNana maLI Ave che. caMpAnuM vistRta varNana uvavAI sUtramAM che paNa temAM kahevAmAM AvelI mukhya traNa ja vAta uparathI caMpA nagarI kevI hatI teno hAla jANI zakAya che. caMpAnA varNanamAM kahevAmAM AvyuM che ke, teNaM kAleNa teNa samayeNaM campA nAma nagarI hotthA, riDhoe Thimmie samiddhe / -zrI uvavAI sUtra Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha | [ aSADa A traNa zabdomAM caMpAnuM saMkSepamAM pUruM varNana AvI jAya che. nagaramAM traNa vastuo hevI jarUrI che. pahelAM Rddhi. hATa, mahela, mandira, bAga vagere jala ane sthalanI jyAM suMdara vyavasthA hoya te nagaranI Rddhi che. addhi hoya paNa tenI sAthe je samRddhi na hoya te nagaranI zobhA vadhatI nathI; paNa caMpAnagarInA loko dhanadhAnyathI samRddha hatA. dhananI sAthe dhAnyanI paNa AvazyaktA rahe che, kAraNa ke je dhana hoya ane dhAnya na hoya te "senAne cakacakATa ane annane kalakalATa"nI kahevata jevuM thaI jAya. eTalA mATe jIvanane TakAvavA mATe dhAnyanI paNa AvazyaktA rahe che. dhana ane dhAnyanI samRddhimAM jIvanane TakAvavAnI badhI Avazyaka vastuno samAveza thaI jAya che. jIvananI Avazyaka vastuo mATe caMpAne paradezanuM mukha tAkavuM paDatuM na hatuM. kAraNa ke, prAcIna samayamAM bhAratanAM pratyeka gAmamAM jIvanopayogI dareka vastuo taiyAra karI levAmAM AvatI ane e daSTie bhAratanA dareka gAmo tyAre svataMtra hatAM. dareka gAmamAM annanI pedAza te thatI ja, paNa paheravAne mATe vastra paNa dareka gAmamAM taiyAra karI levAmAM AvatAM. A pramANe dareka gAme svataMtra hatAM te pachI nagara svataMtra hoya emAM kahevuM ja zuM? caMpAnagarImAM Rddhi ane samRddhi ane hatAM. Rddhi ane samRddhi hovA chatAM paNa jo svacakrI-svataMtra rAjA na hoya te nagaranivAsIone kaSTa pahoMce che; paNa caMpAmAM evuM kaSTa paNa na hatuM kAraNa ke, caMpAnagarInI vyavasthA ja evA prakAranI hatI ke, tenA prajAjanone svacakrI ke paracamI rAjA keI lUMTI zake ema na hatuM. eTalA mATe caMpAnagarIne Dhizmie" evuM vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che. jyAre pite nirbaLa hoya che tyAre ja bIjA leke pitAnuM jora ajamAve che, je sabaLa hoya che temanI upara koI jora ajamAvatuM nathI. te kahe che ke, devI bakarAnuM balidAna mAge che, paNa devI bakarAnuM ja balidAna kema mAge che, siMhanuM balidAna kema nathI mAgatI ? bakaro nirbaLa che ane siMha sabaLa che, eTale ja evuM bane che. kahevAno Azaya e che ke, caMpAnagarI RddhisamRddhithI samRddha hatI ane tenI vyavasthA paNa eTalI badhI suMdara hatI ke, prajAjanone rAjA taraphathI koI prakAranuM kaSTa na hatuM. koI kahe ke, tyAgIone A prakAre nagaranuM varNana karavAnI zI jarUra che? paNa phaLa batAvavAmAM Ave ane vRkSanuM mULa batAvavAmAM na Ave te kAMI ThIka kahevAya ! jyAre phaLa batAvavAmAM Ave che tyAre vRkSanuM mULa paNa batAvavuM joIe. eTalA mATe zIlanI sAthe caMpAnuM paNa varNana karavAmAM AvyuM che. A varNana sAMbhaLIne tame paNa sAcA nAgarika bane ane zIla pALo te kalyANa che. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 aSADa vadI 4 budhavAra prArthanA mahila jina bAla brahmacArI, "kuMbha" pitA parabhAvati' miyA tinakI kumArI, malila jina bAla brahAcArI che. Teka | malinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. je A prArthanA viSe koI mahAvaktA vyAkhyAna Ape te ghaNuM lokonI UlaTI mAnyatA dUra thaI jAya ane A prArthanAnI pAchaLa rahelA siddhAntanuM rahasya paNa samajI zakAya e mAre khyAla che. mAre zAstrane upadeza ApavAnuM che eTale A viSe vizeSa vicAra na karatAM kevaLa eTaluM ja kahIza ke, bhakita ane prArthanAnA mArgamAM purUSoe ahaMkArane bhUlI javo joIe. ahaMkArane bhUlI javAthI ja bhaktinA mArge jaI zakAya che. "ame puruSa chIe' e abhimAnane bhUlI jaI strI ke puruSa je mahAtmAo thaI gayA che temanI badhAnI bhaktimAM tallIna thaI javuM joIe. ghaNA puruSa strIone tuccha gaNe che ane pitAne mahAna mAnI abhimAna kare che paNa e temanI bhUla che. jyAre moTAmAM moTuM tIrthakaranuM pada paNa strIo prApta karI zake che te pachI strIone tuccha kema kahI zakAya ? mATe puruSoe abhimAnane choDI strIonA guNavikAsa upara paNa vicAra karavo joIe. anAthI munino adhikAra have che, bhagavAna malinAthane namaskAra karI vIsamA adhyayananI vAta kahuM chuM. kAle mahAna ane nigrantha zabdonA artha viSe vicAra karyo hato. A dvAdazAMgI vANIne sAMbhaLavAthI zuM lAbha thAya che e samajAvavA mATe pUrvAcAryoe ghaNe prayatna karyo che. temaNe zAstranI samajaNa ane oLakhANa mATe anubadhu catuSTayanI cAvI batAvela che. have e anubandha catuSTaya A vIsamA adhyayanamAM kevI rIte ghaTe che e atre jovAnuM che, A adhyayanamAM viSaya, prajana, adhikArI ane sambandhanI saMjanA kevI rIte karavAmAM AvI che e viSe paNa atre vicAra karavAno che. A "mahAnirgathIya adhyayanane viSaya zuM che, e te enA nAmathI ja prakaTa che. A adhyayananA nAma pramANe mahAna nircanya viSe carcA karavAmAM Avaze e spaSTa che. A adhyayananI prathama gAthAmAM e spaSTa kahevAmAM AvyuM che ke, "huM dharmarUpa arthamAM gati karAvanAra tatvanI zikSA ApuM chuM." A uparathI A adhyayanamAM sAMsArika vAta viSe nahi paNa dhArmika to viSe carcA karavAmAM Avaze e spaSTa jaNAya che. A dhArmika tanI carcAthI saMsArane zuM lAbha pahoMcaze, e paNa vicAravA jevuM che. kAraNa ke saMsAramAM malina vicAronuM vAtAvaraNa phelAI javAne kAraNe dhArmika Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa vicArAnA upadeza ane prabhAva Ache thaI rahyA che. gaMdAM kapaDAM upara raMga caDatA nathI. raMga caDAvavA mATe te melAM kapaDAMne sApha karavAM ja paDe che. te ja pramANe jyAMsudhI hRdaya upara vastra meluM heAya che tyAMsudhI dharmopadezane raMga tenI upara caDe nahi e svAbhAvika che. paNa mane vizvAsa che ke, tamArAM badhAMya kapaDAM melAM nathI arthAt tamAruM hRdaya taddana malina nathI. jo bilakula malina ja hAya - te! tame keM| atre upadeza sAMbhaLavA Ave ja zA mATe? tame atre AvyA che! e uparathI ema jaNAya che ke, tamAruM hRdaya taddana malina nathI. paNa jyAMsudhI hRdayamAM thADIghaNI malinatA hoya che tyAMsudhI dhA raMga barAbara caDatA nathI e vAta nakkI che zAstrakArAnuM evuM kathana che ke, dharmIsthAnake jatAM pahelAM gharamAMthI nIkaLatAM 'nissahI' karavuM, pachI dharmasthAnake paheAMcatAM 'nissahI' karavuM ane gurunI pAse jatAM 'nissahI' karavuM; A pramANe traNavAra 'nissahI' zA mATe karavAmAM Ave che? A praznanA uttara e che ke, gherathI nIkaLatAM 'nissahI' karavAne uddeza sAMsArika badhAM kAmeAnA niSedha karI dharmasthAnake javAne che; kAraNa ke je sAMsArika kAmeAne cheADIne dha sthAnake jAya che te ja dharmopadezane pUrepUrA lAbha laI zake che ane je sAMsArika prapaMcAne sAthe laI dharmasthAnake jAya che te tyAM paNa prapaMca ja karaze, teA pachI dharmanA lAbha zuM leze ? gherathI nIkaLatAM ' nissahI 'karavAnA A uddeza che. dharmasthAnake pahoMcyA bAda * nissahI 'karavAnA Azaya e che ke, gherathI teA gADI dhADA Adi dvArA nIkaLe che paNa dharmasthAnake tA gADI-gheADA cAlI zakatA nathI, tyAM te temane laI jaI zakAtA nathI, eTalA mATe dharmasthAnake paheAMcyA bAda gADI-gheADAnA niSedha karavA mATe "nissahI'' kahevAmAM Ave che. dhasthAnakamAM kevI rIte praveza karavA joIe e viSe zAstramAM evuM varNana maLe che ke, bhagavAna ke koI mahAtmAnA darzana karavA kAI jAya che tyAre teo pAMca abhigamana karI praveza kare che. saceta dravyane tyAga karavA e paheluM abhigamana che. sAdhunI pAse pAna-kula vagere saceta dravya laI jaI zakAya nahi eTalA mATe ene tyAga karI bhagavAna ke sAdhunA darzane javuM te paheluM abhigamana che. astra-zastrAdi jevAM anucita aceta dravyane sAdhunI pAse laI na javAM ane vastronA saMkAca karavA e khIjAM abhigamana che. vastrane saMkoca karavA eTale nagna rahevuM ema nahi, paNa je lAMbA vastrAnA saMghaTTanathI kAInI AzAtanA thatI hAya, tenA saMkoca karavA. sAdhunI pAse jatAM uttarAsana dhAraNa karavuM e trIjI abhigamana che. sAdhunI dRSTi paDe te pramANe be hAtha joDavAM e cethru abhigamana che ane manane ekAgra karavuM e pAMcamuM abhigamana che. dhasthAnakamAM sAdhunI pAse jaI pharI 'nissahI' kahevAnA Azaya e che ke, "huM ' 93 badhAM sAMsArika prapaMcAnA niSedha karUM chuM. A pramANe manane ekAgra karI ane sAMsArika prapaMceAne cheADI, dharmopadeza sAMbhaLavAmAM Ave te lAbhadAyaka nIvaDe che; paNa je dha sthAnake jaI cAreya prakAranA abhigamana vagere karavAmAM Ave ane manane ekAgra karavAmAM na Ave to kaze| AtmalAbha thatA nathI. mATe jo dharmasiddhAntane jANavAnI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 4 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 23 ruci hAya, te manane svaccha karIne dharmopadeza sAMbhaLavA joie. mArI upara tamArA manarUpI kapaDAMno mela utAravAnA bhAra mUkA nahi. dheAkhInuM kAma dheAkhI kare che ane raMgavAnuM kAma raMgareja kare che. huM tamArI upara siddhAntarUpI dharmane raMga caDAvavA cAhuM chuM ane te raMga tyAre ja caDI zake ke, jyAre tamAruM manarUpI kapaDuM sApha hAya. tamArI ja mAphka mArAmAM paNa jo mAna-pratiSThAnI icchA rahI te huM paNa tamane sAce dhama kahI na zakuM'. satyadharma kahevA mATe mAre paNa sApha thavuM joie ane sAMbhaLavA mATe tamAre sApha thavuM joi e. A adhyayananA viSaya zuM che te te batAvavAmAM AvyuM paNa tenuM prayAjana zuM che e atre jovAnuM che. A adhyayananu prayeAjana dharmamAM gati karavAnuM che arthAt sAdhujIvananI zikSA ApavAnI che. tame kahezeA ke, sAdhujIvananI zikSAnI AvazyakatA tA sAdhuene ja hAya che paNa amane gRhasthAne e zikSAnI zI jarUra che? paNu A zikSAne sAMbhaLavAnI tamane paNa jarUra che ke nahiM te viSe tame vicAra karo. tame gRhasthAzramamAM che ane sAdhu sAdhuAzramamAM che. peAtapeAtAnA AzramamAM badhI kriyA potAnA AzramAnusAra ja thAya che. paNa gRhastha hAvAneA artha e nathI ke, gRhastha dharme pALI ja zakatA nathI. jo gRhastha dharma pALI zakatA na hoya teA pachI bhagavAna jaMga dguru kahevAta nahi paNa sAdhuenA ja guru kahevAta. bhagavAna jagadguru kahevAya che eTale jagatamAM gRhasthAne paNa samAveza thaI jAya che, mATe gRhasthA paNa dharma pALI zake che. zreNika jevA rAjA paNa sAdhujIvana dhAraNa na karavA chatAM paNa tenI zikSA sAMbhaLIne gRhastha hovA chatAM tIrthaMkara geAtra bAMdhI zakyA te pachI tamane e zikSAnI kema jarUra na hoya ! tame paNa atre dhana-dhAnyAdi mATe nahi paNa dharmanA premane lIdhe AveA che. A pramANe A zikSAnuM prayeAjana tamane paNa che. jo kevaLa sAdhue mATe ja A zikSA hAta te! sAdhue A zikSAne dhAraNa karI eka bAju besI jaI carcA karI leta, ane gRhasthAnI sAme e viSe carcA na karata; paNa A zikSAnI gRhasthAne paNa jarUra che. rAjA zreNika tA eka nAkArI paNa karI zakayA na hatA chatAM A zikSAnA pratApe teo tIrthaMkara gAtra bAMdhI zakayA hatA. A pramANe tamane gRhasthAne paNa sAdhujIvananI zikSAnI jarUra che. adhyayananA prayAjana viSe vicAra karavAmAM AvyA. have tenA adhikArI kANu che e viSe vicAra karIe. je pramANe sUrya badhAne che ane badhA tenA prakAza jhIlI zake che, keAI ne enI manA nathI, tema chatAM prakAza tA te ja jhIlI zake che ke, jemane AMkhA che. jemane AMkheA ja nathI athavA jemanI AMkheAmAM ghuvaDanI mAphaka koI vikRti AvI che tevA leAkeAnI sivAya badhA sUryanA prakAzanA lAbha laI zake che. A pramANe jemanAM hRdayanAM cakSu khullAM che te dareka A zikSAnA lAbha laI zake che. keAInA hRdayanI AMkhA khulelI hAya che te koinI AMkhA upara AvaraNa heAya che tema chatAM je te AvaraNane dUra karavA cAhe che te paNa A zikSAnA lAbha laI zake che. te paNa zikSAnA adhikArI che. A zikSA hRdayacakSunA AvaraNane paNa dUra kare che paNa jo AvaraNa dUra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa karavAnI icchA hoya te, A zikSAne lAbha levAnI jemanI IcchA che te badhAM A zikSAnA adhikArI che, ema kahevAne abhiprAya che. have A adhyayanane saMbaMdha zuM che te joIe. saMbaMdha be prakAra hoya che. eka upAya pAya saMbaMdha ane bIje guruziSya saMbaMdha. guruziSyanA saMbaMdhamAM A adhyayana koNe kahyuM che ane koNe sAMbhaLyuM che e jovAnuM hoya che. dharmopadezaka guru kevA heya e mATe zAstramAM kahevAmAM AvyuM che ke Ayagutte sayA dante chinnasoye aNAsave / te dhamma suddhamakkhaMti paDipuNNaM mahesiyaM // arthAtadharmanA upadezaka te ja che ke, je AtmAnuM damana karatA hoya ane gapatA heya. jeo Indriyone saMyamanI DhAlamAM kAcabAnI mAphaka chupAvI rAkhatA hoya, arthAta, IndriyonuM damana karatA hoya teo ja dharmanA upadezaka che. indriyonuM damana karavuM eTale kAMI indriyane nAza kare ema nathI paNa je pramANe ghaDAne jema tema icchA pramANe doDavA na detAM tene lagAma dvArA kAbumAM rAkhavAmAM Ave che te ja pramANe indriyone viSayonI tarapha javA na devI e ja IndrionuM damana che. A pramANe dharmopadezaka AtmasaMyamI, gutendriya ane hiMsA, corI, asatya, maithuna ane parigraha AdithI nivRtta hoya che; TUMkAmAM te badhI strIone mAtA bahena samAna gaNe che, dharmopakaraNa sivAya koI prakArane parigraha rAkhatA nathI. A pramANe kaMcana-kAminIne tyAga karI je Azravarahita thAya che tevA dharmopadezaka ja anupama dharmane zuddha ane pratipUrNa rIte kahI zake che. meM hindu dharma viSe gAMdhIjIne eka lekha joyo hato. gAMdhIjIe te vakhate jaina zAstro joyAM hatAM ke nahi e huM kahI zakato nathI, paNa je vAta satya hoya che te zAstramAMthI paNa nIkaLI ja Ave che. e lekhamAM temaNe lakhyuM hatuM ke, "hindu dharmane upadeza koNa ApI zake ? je koI paMDita ke zaMkarAcAryuM hoya te ja hindu dharmane upadeza ApI zake ema na hovuM joIe, paNa jeo pUrNa ahiMsAvAdI, satyavAdI, brahmacArI ane niSparigrahI hoya te ja hiMdu dharmane upadeza ApavAne adhikArI hoI zake. ' gAMdhIjIe e lekhamAM zuM zabdo lakhyA hatA e mane yAda nathI paNa e lekhane bhAvArtha te A ja hato. A lekhano saMbaMdha bhagavAnanA kathananI sAthe keTale badhe maLato che te juo ! sthavira ke gaNadharoe A dharma kahe che e guru-ziSya saMbaMdha che; paNa upAyopeya saMbaMdha zuM che te viSe pahelAM vicAra karIe. rogane dUra karavo e upaya che ane davA karavI e upAya che. A pramANe A adhyayanamAM upAyopeya saMbaMdha zuM che ? mokSa prApta karo e te upaya che ane A adhyayanaThArA jJAna prApta karavuM e upAya che. A adhyayanane upAyopeya saMbaMdha e pramANe che. saMsAramAM upAya meLavavo ja muzkela che. jyAre upAya hAthamAM AvI jAya che tyAre roga paNa jato rahe che. DaoNkaTara Ave ane roganAzaka davA Ape te roga paNa cAlyo Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 4] rAjakeTa-cAturmAsa [ 25 jAya che. A pramANe koI upAya maLI jAya che te kAma paNa pAra paDe che. jemake kaI bahena pAse roTalI banAvavAnAM sAdhane ja na hoya te jeTalI kevI rIte banAvI zake ? paNa badhAM sAdhane pAse hoya te roTalI banAvavAmAM koI muzkelI paDatI nathI. mAne ke, koIne badhAM sAdhana ane upAya maLI gayAM, chatAM je te udyoga na kare te tenuM kArya siddha thaze ? eTalA mATe tame tamAro vicAra kare ke, tamAre zuM karavuM joIe ? A praznano uttara e ja maLaze ke, gaphalatanI nidrA cheDI jAgrata thavuM ane maLelAM sAdhanone upayoga kare. tamane AryakSetra, uttama kuLa ane durlabha manuSyajanma maLela che te zuM ochAM sAdhano che ? vaLI tame siddhAntatavane samajI zako eTalI uMmara paNa che te pachI A uMmaramAM maLelAM sAdhanane jeTalo upayoga thaI zake teTalo karI levo joIe. kAraNa ke bALavayamAM te siddhAMtatatvane samajI zakAya eTalI buddhi vikasita thaelI hatI nathI ane vRddhAvasthAmAM zakti kSINa thaI jAya che eTale jJAnIo kahe che ke, "o ! gAphila musAphare ! nidrAne choDI, jAge. kyAMsudhI sutA rahezo?" jema mAtA pitAnA putrane sUrya caDI gayo che mATe beTA ! jAga, kyAM sudhI sUte raheze ! ema kahI DhaMDhoLe che, tema jJAnIo paNa sutelAM jIvone jagADatAM kahe che ke, mA suvaha, jaggiyavvaM, pallA hayavaMmi kissa vissamiha / utarana nA saputrA no japa maghupa / 3 // -vairAgya zataka. "he ! jIvAtmAo ! rega, jarA ane mRtyu tamArI pAchaLa paDayA che, te tame kema hajI gaphalatamAM paDayA che. jAgo ! sutA raho nahi ! " A vAta bahu ja vicAravA jevI che, mATe eka kathAdvArA e vAtane sarala karI tamane samajAvuM chuM - ekavAra be mitro jaMgalamAM jaI rahyA hatA. rastAmAM eka mitra thAkI gayo ane thAka utAravA mATe tene Azaro paNa maLI gayo. teNe joyuM ke, jaMgalamAM khUba ghaTAdAra suMdara vRkSo che. nadI paNa kalakala karI vahI rahI che, ThaMDI havA cAlI rahI che ane suvA mATe patthara paNa patharAelA che. A badhuM joI pe'lo thAkelo mitra tyAM vizrAma levA lalacAyo ane vicAravA lAgyuM ke, ahIM khAvA mATe suMdara phaLa che, suMghavA mATe sugaMdhI phUla che, pIvA mATe nadInuM mIThuM pANI che, havA pANI sArA che. vAtAvaraNa paNa zAnta che mATe A sthAna khAvA-pIvA-suvA dareka rIte anukULa che. A pramANe vicAra karI pele thAkelo mitra tyAM vizrAma levA beThe, paNa bIje mitra prakRtine jJAnI hatA. ahIMnA havApANI kevAM che, phaLaphUla kevAM che vagere te jANato hato eTale te pelA thAkelA mitrane kahevA lAgyo ke, "bhAI! atre vizrAma ke yogya nathI, kAraNa ke A sthaLa upadravI che. atre eka kSaNa paNa vizrAma le lAbhaprada nathI. mATe ane vizrAma na letAM jaldIthI AgaLa javuM joIe kAraNa ke ApaNuM jIvananA traNa zatruo ApaNuM pAchaLa paDayA che. A je suMdara phaLaphUla upara tame lalacAyA che te jherI che ane tethI ahIMnI havA paNa jherIlI thaI gaI che. atyAre phaLa phUla dekhAvamAM te bahu suMdara lAge che paNa thoDIvAramAM ja tamane bebhAna karI deze, pachI tame cAlI paNa nahiM zake ! A kalakala avAja karatI vahetI nadI paNa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa e ja zikSA Ape che ke, je pramANe mAruM pANI vahetuM cAlyuM jAya che tema tamAruM AyuSya paNa vahetuM cAlyuM jAya che! mATe he bhAI! ane vizrAma na karatAM AgaLa jaladI cAle." kayA seve uTha jAga bAure. aMjali jala jo Ayu ghaTata hai, deta paheriyA ghariya ghAu re-kayA iMdra caMdra nAgendra munIndra cale keNa, rAjApati sAha rAu re; bhamata bhamata bhavajaladhi pAyake, bhagavanta bhakti subhAu nAu -kayA kayA vilaMba kare aba bAure, tara bhavajalanidhi pAra pAu re, Anandaghana cetanamaya mUrati, zuddha niraMjana deva dhyAu re-kayA zAstrakAra, graMthakAre, kavio, mahAtmAo vagerenuM e ja kahevuM che ke, "he ! jIvAtmAo! kema sutA cho ? uTho ! jAgo !" tame kaheze ke, zuM amane sAdhu banAvavA che ! paNa zuM sAdhutA kAMI kharAba vastu che? je te kharAba hoya te tame sAdhunuM vyAkhyAna ja zA mATe sAMbhaLo ! sAdhutA te zakti hoya te ja dhAraNa karI zakAya che. paNa Apane uparyuMkata sAdhano sAMpaDayA che te tene upayoga karaje paNa niMdrAmAM paDyA raheze nahi. je loke dIkSA laI zakatA nathI teone mATe jJAnIjane kahe che ke - "bhagavanta bhakti subhAu nAu re arthAta-tamane bhagavadbhaktinI naukA maLI che te temAM zA mATe besatA nathI ? bIje mitra pe'lA thAkelA mitrane kahe che ke, tame A pAse ubhelI nakAmAM besI jAo, tamAre cAlavuM paNa nahi paDe. huM heDIne haMkArIza ane A nadInA pANInI sahAya hADIne nadI pAra laI jaIza. have to thAkelA mitrane cAlavuM paNa paDe ema nathI tema chatAM je te hoDImAM bese nahi ane cetavaNI ApavA chatAM tyAM sUte rahe tenA jevA bIje kSaNa abhAgI ! A ja pramANe tamArI sAme bhagavAnanI bhaktirUpa hoDI ubhelI che. tame bIjuM kAMI karI zake ema na hai to e heDImAM besI jAo, paNa nidrAmAM paDayA na rahe ! - sAdhunuM sthAna sAruM che, paNa je sthAna sAruM gaNavAmAM Ave che te sAdhunA sthAne javA chatAM paNa je kharAba vicAra Ave che te keTaluM badhuM kharAba kahevAya ! kadAcita TalI vAra sAdhunI pAse beThA ho teTale samaya je savicAra rAkhavAmAM Ave ane pachI bahAra jatAM ja vicArane eka bAju mUkavAmAM Ave che tethI zo lAbha ! tame kaheze ke, eTalI amArI apUrNatA che, paNa huM kahuM chuM ke, e mArI ja apUrNatA che. kAraNa ke tame mArI kahelI vAtane bhUlI jAo che. huM mArI apUrNatAne dUra karavAne prayatna karIza, paNa huM to nimitta mAtra chuM, paNa upAdAna kAraNa tame che. je upAdAna kAraNa sAruM haze te nimita kAraNathI lAbha pahoMcI zakaze paNa je upAdAna kAraNa sAruM na hoya te nimitte kAraNathI zuM lAbha thaI zake? nimittanI sAthe upAdAna paNa zuddha Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 4 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ ra7 hovuM joIe. ghaDIyALane jyAM sudhI cAvI ApyA karIe tyAMsudhI ghaDIyALa barAbara cAle che paNa cAvI devI baMdha karatAM ja ghaDIyALa baMdha thaI jAya te tame e ghaDIyALane kevI kaheze ? javAbamAM, A ghaDIyALa khoTI che ema tame kahezo. A ja pramANe jyAM sudhI huM tamane upadezanI cAvI Apate rahuM tyAM sudhI te tame " saMta ' kaho paNa pachI upadezane bhUlI jAo te zuM te ThIka kahevAya? tamArI sAme bhagavadbhaktinI naukA ubhelI che. je temAM tame besI jAo te tamAro beDe pAra thaI jAya. tulasIdAsajIe ThIka kahyuM che ke - jaga nabha vATikA rahI hai phalili re ! dhu kesa dhArahara dekhi tuM na bhUli re che A saMsAranI vADI, AkAzamAM jema tArAo patharAelAM che, tema phAlIpulI che, paNa te sthAyI nathI. eTalA mATe saMsAranI bhUlabhUlAmaNimAM na paDatAM paramAtmAnA bhajananI naukAmAM besI saMsAra samudranI pAra javAno prayatna kare joIe. koI kahe ke, amane bhagavAnanI bhakti karavAnI jarUra jaNAtI nathI. kAraNa ke, bhagavAnanI bhakti nahi karanAra sukhI ane bhagavAnanI bhakti karanAra du:khI jaNAya che e UlaTo krama ghaNIvAra jovAmAM Ave che. A kathanane uttara e che ke, keTalAka loko paramAtmAnI bhakti pragaTarUpe karatA nathI paNa tenAM niyamopaniyama pALe che ane keTalAka lake paramAtmAnuM nAma pragaTarUpe le che paNa tenAM niyamonuM pAlana karatA nathI. je loke prakaTarUpe paramAtmAnuM nAma letA nathI paNa niyamanuM pAlana kare che te koI divasa duHkhI banI zakatA nathI. e uparathI paramAtmAnuM nAma nathI letA eTale ja sukhI che e kathana ThIka nathI, kAraNa ke te loko bhale pragaTasepe paramAtmAnuM nAma na letA hoya paNa temanAM niyamonuM pAlana kare che eTale teo sukhI che. paramAtmAnuM nAma nathI letA eTale te loko sukhI che e vAta enA jevI thaI ke, kaI gADImAM beThelA pahelavAnane joI kahevA lAgyo ke, gADImAM besavAthI zarIra baLavAna bane che. Ama kahenAra mANasa eTaluM paNa jANatA nathI ke gADImAM besavAthI nahi paNa aMga kasarata karavAthI tenuM zarIra baLavAna banyuM che. A pramANe niyamanuM barAbara pAlana karanAra paramAtmAnuM nAma prakaTarUpe leto nathI eTale ema kahevuM ke paramAtmAnuM nAma na levAthI te mANasa sukhI che, e eka bhUla che. A ja pramANe prakaTarUpe paramAtmAnuM nAma levuM ane temanA niyamapaniyamonuM pAlana na karavuM e paNa ThIka nathI. prakaTarUpe te paramAbhAnuM nAma levuM paNa niyamonuM pAlana na karavuM e kevuM kAma che e eka udAharaNakAra samajAvuM chuM-- eka zeThane be strIo hatI. meTI strI hAthamAM mALA dhAraNa karI gAdI upara besI "motIlAlajI motIlAlajI' e nAmane jApa kya karatI. A sivAya patisevAnuM bIjuM kAMI kAma karatI nahi. paNa nAnI strI ema mAnatI ke, patinuM nAma te mArA hRdayamAM ramI rahyuM che eTale bhale temanuM nAma pragaTarUpe na lauM paNa mArA pati je kAmathI prasanna rahe te kAma karatI rahe, emAM ja patinI sevA rahelI che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ aSADa eka divasa mATI zeThANI zeThanA nAmanI mALA japatI hatI, eTalAmAM zeTha bahArathI cAkIne lothapotha thaI ghera AvyA. tene tarasa khUba lAgI hatI, eTale dhera AvatAM ja meTI zeThANIne pANI lAvavAnuM kahyuM. meTI zeThANIe kahyuM ke, " gAmamAM ATaluM badhuM karyAM te thAka na lAgyA ane pANIyArethI pANInA pyAlA levA che emAM thAka AvI gayA ! pANIyArethI pANI pI zakatA nathI ke mane pANI lAvavAnuM kahI mArA kAmamAM khalela pahoMcADe che ? huM paNa tamAruM ja kAma ane tamAruM ja nAma laI rahI chuM e jotA nathI ? huM kAMI khIjAnuM nAma letI nathI ! " meTI zeThANInA A vanathI zeThane saMteASa thAya kharo ke? zeThe tA zeDANIne e ja kahyuM ke, tArI e nAmanI mALA japavAmAM dhULa paDI. e badhuM vyartha che. A vAta nAnI strIe sAMbhaLI. tene mAluma paDayuM ke, pati bahArathI thAkIne AvyA che ane bahu tarasyA che, eTale te eka sApha karela leTAmAM ThaMDu pANI lAvI ane zeThane pANI pAyuM. A che strIomAM kaI strI zeThanA Adarane pAmI e kahevAnI jarUra nathI ke nAnI strInuM kAma AdaraNIya hatuM. A ja pramANe eka bhakta meATI strInI jema pragaTa rUpe paramAtmAnuM nAma jape che ane niyameAnuM pAlana karatA nathI, jyAre khIjo bhakta nAnI strInI jema pragaTarUpe paramAtmAnuM nAma japatA nathI paNa niyameAnuM pAlana kare che. keTalAka leAko paramAtmAnuM nAma tA le che paNa te eTalA mATe keH-- rAma nAma japanA, parAyA mAla apanA ! rAmanuM nAma khIjAnA mAlane hajama karavA mATe jape che. A pramANe paramAtmAnA nAmanI mALA lokone ThagavA mATe japavI e DhAMga ja che. nAma levAnuM mahattva niyamanA pAlanamAM raheluM che. kahevAnA Azaya e che ke, zuddha manathI niyamAnu` pAlana karavAmAM Ave te e bhagavAnanuM bhajana ja che. tame paNa bhagavadbhaktinI nAkAmAM besI jAo ane bhavasAgaranI pAra jAe. bhagavadbhaktinA ra'gathI hRdayane evuM raMgIlA ke je pAche utarI ja na zake. aisA raMga manA leA, dAga na lAge tere manakA / manane svaccha rAkhe| ane bhaktinA raMga caDAvA te temAM kalyANu ja che. sudarzana--caritra sAcA bhakta kavA hAya che e vAta caritradrArA samajAvuM chuM. kAle kahyuM hatuM ke, sudarzonane je dhanyavAda ApavAmAM Ave che te bhaktinA bAhya DhAMgane kAraNe niha paNa bhaktinA aMganu kharAbara teNe pAlana karyuM hatuM. eTalA mATe ja tene dhanyavAda ApavAmAM Ave che. je caMpApurImAM sudarzananA janma thayA hatA te caMpApurInA rAjA dadhivAhana hatA. sudarzananI kathAnI sAthe je je vyaktione saMbaMdha che e vyaktionA paNa paricaya ApavA Avazyaka che. rAjA kevA heAvA joIe e mATe ema kahevAmAM Ave che ke, je kSemakara ane kSemadhara hAya te ja sAcA rAjA che. hAthInI mATI aMbADI upara birAjanAr ja rAjA Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 4] rAjakeTa-cAturmAsa [ 29 heya ema nathI paNa je rAjyanI maryAdAnuM pAlana kare che ane rAjyanI suvyavasthA kare che te ja sAce rAjA che. kSemanA artha kazaLa thAya che. je prajanuM kuzaLa maMgaLa 2 che arthAta prajA sukhI rahe e prakArane rAjyamAM sudhAro kare che te rAjA kSemaMkara che. dadhivAhana rAjA je kSemaMkara-prajAnuM kuzaLa karanAre-hato tevo ja te kSemaMdhara-arthAta rAjyanI maryAdA je prajAmAM kuzaLamaMgaLa karanArI hatI, te maryAdAnuM pite pAlana paNa karanAro-ho. dAdhavAhana rAjA, rAjAnA sarve guNothI saMpanna hatuM. tene abhayA nAmanI paTarANI hatI. abhayA rUpasAMdaryamAM apsarA samAna hatI. rAjya tene strIomAM ratnanI samAna mAnatA hatA. A asarA jevI abhayA rANuM ke jemanA upara rAjA bahu mugdha hatA te ja rANI sudarzananA zIlanI kasoTIrUpa banI hatI. je rANInA rUpasAMdaryanI pAchaLa rAjA gulAma banyo hato te rANInA rUpasaMdaryane je vaza na thayo te sudarzana zeTha ke zIlavAna haze e paNa vicAravA jevI vAta che. nATakamAM puruSa strIono veza dhAraNa kare che ane strInI mAphaka kRtrima hAvabhAva batAvavAnI zikSA le che. A karavAmAM teo bahu aMze pitAnuM puruSatva paNa gumAvI de che. tame loko strIne veza dhAraNa karela puruSane hAvabhAva nATakamAM jaI prasanna thAo che paNa je pite potAnuM puruSatva paNa gumAvI beThA che teo zuM tamArA hRdayamAM koI sAro bhAva pedA karI zake kharA? AjakAla nATakane roga lokenI pAchaLa bhUtanI mAphaka vaLage che. gharamAM bhale eka divasanuM khAvAnuM na hoya te paNa nATaka-sinemAmAM be rUpiyA sudhI kharca karI nAkhavA loke taiyAra thaI jAya che paNa rUpiyA kharacavA chatAM nATaka-sinemA jovAthI keTalI hAni thAya che tene paNa jarA vicAra karI juo! - jyAre loko nakalI strI upara mohita thaI jAya che tyAre abhayA rANI nakalI strI te hatI nahi tema chatAM te pitAnA anupama rUpAMdaryathI sudarzanane zIlavatathI calita karavA samartha thaI zakI nahi. te pachI tame loko nakalI strI upara kema mugdha thaI jAe che? huM ahamadanagaramAM hatA tyAre eka nATakamaMDaLI tyAM AvI hatI. tyAMnA loko mArI pAse AvI mane kahetA ke, ahIM nATakamaMDaLI AvI che te bahu ja suMdara nATaka bhajave che. A pramANe lokoe nATakamaMDaLInI bahu prazaMsA karI. meM te te vakhate e lakone e ja kahyuM ke, ThIka che. e viSe koI divasa vicAra jaNAvIza. yathAsamaye he . jaMgala gayo hato. tyAM nATaka karanArAo paNa pharavA mATe AvyA hatA. meM temanI ceSTA joI ane vAtacIta sAMbhaLI. temanI ceSTA ane vAtacIta eTalI badhI gaMdI ane behUdI hatI ke, e viSe kAMI kahI zakAya ema nathI. mane te vakhate lAgyuM ke, A loko sItA-rAma ke harizcaMdra-tArAnuM nATaka batAve che paNa zuM temanA kharAba vicAronI asara loko upara paDatI nahi hoya ! koI kahe ke, amAre te temanA guNa jevA che, e nakalI nATakIyAo sAthe amAre ze saMbaMdha? te A praznane uttara e che ke, je tamAre guNa ja jevA che, temanuM AcaraNu jevuM nathI te pachI nATakamAM sAdhu banelAne sAdhu kema mAnatA nathI? tame kahezo Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa ke, e te nakalI che. jyAre te nakalI che te nATakanAM bIjAM pAtro kyAM asalI hoya che? badhAMya nakalI ja hoya che ! jaMgalathI pAchA pharI, meM vyAkhyAnamAM tyAMnA lokone khUba kahyuM ke, tamane AthI zuM kalyANa thavAnuM che? --- -- rAjA dadhivAhananI paTarANI abhayA bahu suMdara hatI ane rAjA tenI upara mugdha hato, tema chatAM sudarzana tenA phaMdAmAM phasAyA hatA. AvA mahApuruSane zaraNe jaI evI zubha bhAvanA bhAvo ke, " AvA mahApuruSanA caritrane thoDe aMza mArA jIvanamAM utare te mAruM kalyANa ja thaI jAya.' tulyA bhavanti bhavato nanu tena kiM vaa| je lakSmIvAnanI sevA kare che te zuM bhUkhyo rahI zake? e ja pramANe sudarzana jevA zIlavrata pALanAranI zaraNe javAthI zuM zIla pALavAnI kSamatA na Ave? avazya Ave. mATe temanI zaraNe jAo ane zIlane jIvanamAM utAro. A caritra manarUpI kapaDAMne sApha karavAnuM kAma paNa karaze. lokanIti, zarIrarakSA ane saMsAra vyavahAranI vAta paNa A caritramAM Avaze. Aje je kurItio samAjamAM ghara ghAlI beThI che ane jene lIdhe aneka prakAranI hAni thaI rahI che tenI viruddha paNa A caritramAM thoDuM kahevAmAM Avaze, ane surItino pracAra kema thAya te paNa batAvavAno prayAsa karavAmAM Avaze; mATe A caritrane sAvadhAna thaIne sAMbhaLo ane zIlavatane jIvanamAM utAre to kalyANa che. vyAkhyAna: saMvata 1992 aSADa vadI 6 guruvAra prArthanA zrI munisuvrata sAhabA, dInadayAla devataNa deva ke, taraNa tAraNa prabhu me bhaNI, ujavala citta samaruM nitya meva ke zrI munisuvrata sAhabA. zrI munisuvrata bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. AtmAe paramAtmAnI prArthanA kevI rIte karavI joIe e viSe aneka vidhio batAvavAmAM AvI che. prabhunAM aneka nAma che eTale bhakatoe e nAmone laIne aneka rItie prabhunI prArthanA karela che. A prArthanAmAM AtmAe doSadarzI banavuM joIe ema kahevAmAM AvyuM che. badhA loko pitAnI prazaMsA sAMbhaLavAnI ane niMdA nahi sAMbhaLavAnI IcchA rAkhe che; paNa jJAnIjane ethI UlaTuM kahe che ke, "pitAnI prazaMsA sAMbhaLavAne badale potAnA doSone sAMbhaLavAnI ane jovAnI IcchA rAkho. mArAmAM keTalAM guNa che e juo nahi paNa mArAmAM kayA kayA de che e jovAne prayatna karo. kadAca Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 6] rAjakeTa-cAturmAsa " [ 31 tamane tamArA de jovAmAM na Ave te paNa emaja mAne che, mArAmAM pahelAnAM aneka deSo che ane anAdikALathI huM jJAnAvaraNIyAdi SothI yukta chuM, ema mAnIne paramAtmA pratye evI prArthanA karI ke, "he prabho ! huM pApane sAgara chuM, mArAmAM anana pApa bharAelAM che, paNa have huM e pApamAMthI mukta thavA mATe ApanA zaraNe Avela che mATe mane pApathI mukta kare." je pApane pApa ane pitAne pApane aparAdhI mAne che tathA te pitAnA guNane nahi paNa dene jovAnI IcchA rAkhe che te ja A pramANe paramAtmAnI pAse prArthanA karI zake che. je potAnA guNanI ja prazaMsA sAMbhaLavA cAhe che, potAnA dene sAMbhaLavA ke jovA cAhata nathI te paramAtmAnI prArthanAthI dUra che ema samajavuM joIe. anAthI munino adhikAra have zAstranI vAta upara AvuM chuM. kAle meM kahyuM hatuM ke, siddhANaM Namo kiccA saMjayANaM ca bhaavo| pasthiramAruM tama majutidiM mudra [ -30 20-2] A vizamAM adhyayanamAM je kAMI kahevAnuM che te A pahelI gAthAmAM pIThikA, prastAvanA ke bhUmikArUpe kahI devAmAM AvyuM che. A gAthAne sAdhAraNa artha te karavAmAM Avyo che paNa e gAthAne vyAkaraNanI dRSTie ene paramArtha zuM che e atre vicAravAnuM che. A gAthAmAM je zabdo AvyA che temAM kayA tatvane bedha ApavAmAM Avyo che e vAta TIkAkAra batAve che. pahelAM meM kahyuM che ke, namaskAramagnamAM arihanta, siddha Adi pAMca padomAM eka siddha che ane bAkInA cAra sAdhaka che. A vAta eka daSTie ThIka ja che paNa TIkAkAra kahe che ke, arihantanI gaNanA paNa siddhamAM karavAmAM Ave che. A daSTie be siddha che ane traNa sAdhaka che. arihantanI gaNanA paNa siddhamAM thaI zake enuM pramANu batAvatAM TIkAkAra zAstranuM pramANa TAMke che ke - ghauM rikSA patti paramANuM -anuyogaThAra arthAta -siddha paramANunI vyAkhyA kare che. zAstramAM A pramANe kahyuM che, paNa siddha te belatA ke vyAkhyA karatA nathI paNa arihanta ema kare che e uparathI e spaSTa jaNAya che ke, arihantanI gaNanA paNa siddhamAM karavAmAM AvI haze. A daSTie arihantane siddha mAnI namaskAra karavAmAM Avela che ane AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e te sAdhu ja che eTalA mATe emane sAdhu gaNI namaskAra karavAmAM Avela che. atre bIjo prazna ubho thAya che ke, jyAre arihantane namaskAra karavAmAM AvyAM te pachI AcArya, upAdhyAya ane sAdhune namaskAra zA mATe karavAmAM AvyAM? jyAre rAjAne namaskAra karavAmAM AvyAM te pachI zuM tenI pariSada bAkI rahe kharI ? arihanta rAjA che ane AcArya, upAdhyAya ane sAdhu e temanI pariSaddamAM che, te pachI temane judAM judAM namaskAra karavAnI zI jarUra che? Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa A praznanA uttara e che ke, pratyeka kAryAM e prakAre thAya che.--eka puruSaprayatnathI ane bIjAM mahApuruSonI sahAyatAthI. A bannenA sahakArathI ja kAryanI siddhi thAya che. jo ke, mahApuruSonI sahAyatAnI AvazyakatA rahe che paNa pradhAnarUpe tA potAnA puruSAnI ja AvazyakatA rahe che. peAtAnA puruSArtha hoya teA ja mahAna puruSonI sahAyatA paNa maLa zake che ane kAmamAM paNa saphaLatA tyAre ja maLI zake che. kahevata paNa che keHhimmate mardo madade khudA ' arihantane namaskAra karavA chatAM paNa AcAya Adine namaskAra karavAnuM kAraNa e che ke, iSTa kAryanI siddhimAM temanI madadanI paNa jarUra rahe che. pratyeka kAya pAtAnA puruSA dvArA ja siddha thAya che teApaNu temAM mahApuruSonI sahAyatAnI jarUra rahe ja che. jemake, kAMI paNa lakhavAnuM kAma peAtAnA hAthathI ja thAya che paNu sUrya ke dIpakanI sahAyatA vinA lakhI zakAtuM nathI, kAraNa ke lakhavAmAM prakAzanI paNu sahAyatA levI paDe che. mANasa peAtAnA page ja cAle che paNa jo prakAzanI sahAyatA na hoya te khADAmAM paDI javAya. A pramANe pratyeka kAryanI siddhi mATe puruSArthanI sAthe mahApuruSonI sahAyatAnI paNu AvazyaktA rahe che. A ja vAta paramAtmAnI prArthanA viSe samajavAnI che. jo hRdayamAM paramAtmAnuM dhyAna heAya tA durvAsanA pedA thaI ja na zake. jyAre hRdayamAM kAI prakAranI durvAsanA na rahe tyAre ema samajavuM ke, hRdayamAM zvira che paNa hRdayamAM durvAsanA hAya arthAt jANI joI te hradayamAM durvAsanA rAkhe ane uparathI paramAtmAnuM nAma le, tA e kevaLa ene DhAMga che ema samajavuM joI e. kahevAnA Azaya e che ke, siddha tA siddha ja che ane AcAryAdi sAdhaka che. ApaNane banneyanI sahAyatAnI AvazyaktA rahe che eTalA mATe bannene namaskAra karavAmAM AvyAM che. kahe ke, "huM e huM siddhu ane vIzamA adhyayananI je pahelI gAthA kahevAmAM AvI che temAM eka siddhAnta-tattvanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. e gAthAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, "huM siddha ane saMyatine namaskAra karI tattvanI zikSA ApIza. '' A kathanamAM e kriyA che. jyAre eka sAthe e kriyA Ave che tyAre pahelI kriyAne ' vA pratyayAntika ' kriyA kahe che. A kriyAne prayAga apUrNa kAmane mATe karavAmAM Ave che. jyAre kAI ema kAma karIne te kAma karIza'' A vAkyamAM jema e kriyA che tema saMyatine namaskAra karI, tattvanI zikSA ApIza " A vAkyamAM paNa e kriyA che. A anne kriyAnA saMbaMdha joDI eka meTA paramAnI sUcanA ApavAmAM AvI che. jema sUryane aMdhakAra prati dveSa nathI, tema te aMdhakArano nAza karavA mATe ja udaya pAmyA nathI tema chatAM sUryanA udayathI aMdhakAranA nAza thaI ja jAya che te ja pramANe jJAnIne ajJAnI ke ajJAna prati dveSa hotA nathI paNa satya tattvanuM pratipAdana karavA jatAM ajJAnanuM khaMDana thaI ja jAya che. arthAt jJAnIjanAnA jJAnaprakAzathI ajJAna aMdhakAranA nAza thaI ja jAya che. A gAthAmAM je e kriyA kahevAmAM AvI che tenA viSe paNa evuM ja banyuM che. 66 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 6 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 33 AtmAnA niranvaya nAza che ema bauddhonuM kathana che, paNa jJAnIe kahe che ke ema nathI. kAraNa ke AtmAnA niranvaya nAza nahi paNa sAnvaya nAza thAya che. AtmA paryAyathI naSTa thAya che, dravyathI nahi, jemake mATInI mATIparyAya naSTa thaI jAya che ane te ghaDAnI paryAyamAM pariNata thAya che paNa mATIneA sarvathA nAza thatA ja nathI. jo mATIne niranvaya nAza thAya che arthAt dravyathI paNa te naSTa thaI jAya che ema mAnavAmAM Ave te te pachI dhaDA koI paNa rIte banI ja na zake! A ja pramANe pratyeka vastu ane AtmA paryAyathI te naSTa thAya che paNa dravyathI naSTa thatAM nathI, evuM jJAnIonuM kathana che ane AtmAnA niranvaya nAza thaI jAya che, arthAt AtmA kSaNe kSaNe naSTa thAya che evuM khauddAnuM kathana che. paNa jJAnIe kahe che ke, AtmA dravyathI naSTa thatA nathI, kevaLa paryAyathI naSTa thAya che. jo dravya naSTa ja thaI jAya te| paryAya konI thAya ? A gAthAthI AddonA A ( AtmAnA nirandraya nAzanA ) thaI jAya che. TIkAkAra kahe che ke, A gAthAmAM e kriyAe che. jo nAza mAnavAmAM Ave to A gAthAmAMnI banne kriyA vyartha jAya. ane saMyatine namaskAra karanAra AtmA pote naSTa thaI jAya che to e kriyA paNa vya siddha thAya ane jyAre pahelI kriyA nakAmI thAya te bIjI kriyA paNa nakAmI thAya e dekhItuM che. jyAre zikSA devA mATe namaskAra karanAra ja kAI na rahe to pachI " huM zikSA ApuM chuM.'' ema kahenAra AtmA ja kayAM rahyo ? paNa AtmAnA baiddhamatAnusAra nAza nathI eTalA mATe A banne kriyAe sArthaka che. kAraNa ke jemaNe namaskAra karavAnu kahyuM e AtmAnI paryAya badalI che paNa dravyathI te| AtmA te ja che eTalA mATe banne kriyA sAkSyaka che. siddhAntanuM khaMDana AtmA niranvaya kAraNa ke, siddhane AtmAnA niranvaya nAza mAnavAmAM aneka paNa yuktiprayuktidvArA sthira paNu rahI zakatA nathI. dvArA sarala karI tamane samajAvuM chuMH-- hAnie rahelI che ane A siddhAnta A tAttvika vAtane huM udAharaNu kr pratipakSI mANasa pratipakSI mANase nyAyA kAI eka mANase khIjA mANasa upara kArTImAM dAvA karyo ke, upara mAruM ATaluM leNuM che te mane apAvavAmAM Ave. ' dhIzane kahyuM ke, " e dAvA khATA che, kAraNa ke rUpiyA denAra ane rUpiyA lenAra koI rahyuM ja nathI, e te| kayAranA nAza pAmyA che, eTalA mATe e dAvA khoTA che.' nyAyAdhIze vicAryuM ke, A mANasa cAlAkI kare che ane siddhAntanA bahAnA nIce te chaTakavA cAhe che. A pramANe vicAra karI nyAyAdhIze te mANasane kahyuM ke, 'huM tane kedanI sajA ApuM chuM. A sAMbhaLI te mANasa rAvA lAgyA ane kahevA lAgyA ke, huM leNA nIkaLatA rUpiyA ApI dauM chuM, mane kedanI sajA na kare.. "( .. nyAyAdhIze kahyuM ke, tuM zA mATe raDe che? tuM te kahe che ke, AtmA kSaNe kSaNe nAza pAme che ane badalAya che pachI tane duHkha zenuM che ? te mANase kahyuM ke, huM leNA nIkaLatA rUpiyA bharI dauM chuM, mane che|DI do.' A pramANe te peAtAnA siddhAnta upara sthira rahI na zakyA. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa A uparathI kahevAnA Azaya e che, ke jyAre tamane bhAvi paryAyane anubhava thAya che te bhUta paryAyane anubhava kema na thAya ? jo bhAvi paryAyanA anubhava thAya che ane bhUta paryAyane anubhava thatA nathI ema mAnavAmAM Ave te badhI kriyAe niraka jaze ane meAkSa paNa kAI divasa thaze nahi. kAraNa ke AtmAno nAza thavAnI sAthe ja kriyA paNa naSTa thaI jaze, pachI puNya ke pApa kAM raheze nahi ane mekSa paNa thaze nahi. A pramANe AtmAne niranvaya nAzanA siddhAnta yuktisaMgata nathI. eTalaI mATe jJAnIe kahe che ke, AtmAnA nirnvaya nAza nahi paNa sAnvaya nAza thAya che. A pramANe TIkAkAre gAthAmAM rahelA mamate khatAnyeA che. A adhyayanamAM eka mahApuruSanA adhikAra che. A adhikArane kahenAra ane sAMbhaLanAra banne mahApuruSa hatA. vaktA te| mahAnirprantha che ane zreAtA paNa rAjAeAmAM pradhAna rAjA che. A mahApuruSo vaccene vicAravinimaya ApaNane keTalA badhA lAbhadAyaka che e tame vicArI zako cho. A adhyayananA adhikAra sAMbhaLanAranA paricaya ApatAM kahyuM che keHprbhuuyrynno rAyA, seNio magahAhivo / vidyArabatta niSnAbo, maMDijhuddhitti vaiN // 20-2 // arthAt--dhaNA ratnAnA svAmI magadhAdhipa zreNika rAjA vihArayAtrA mATe bahAra nIkaLyA ane ma'DikSa nAmanA bhAgamAM AvyA. pahelAM e jovuM joIe ke ratna eTale zuM? tame leke hIrA-mANeka Adine ja ratna mAne che. paNa kevaLa e ja ratnA nathI, khIjAM paNa ratnA che. manuSyamAM paNa ratna hAya che, hAthImAM paNa ratna hAya che, gheADAmAM paNa ratna hAya che ane strIo vageremAM paNa ratna heAya che. A pramANe ratnanA atha ghaNA vyApaka che. ratnane vyApaka atha zreSTa thAya che. je zreSTha hAya tene ratna kahevAmAM Ave che. rAjA zreNikane tyAM AvAM aneka ratnA hatAM ema kahI thADAmAM ja tenI saMpadAnuM varNana karavAmAM AvyuM che. zAstrakAre e zreNika bahu ratnAnA svAmI hatA ema zA mATe kahyuM ? temanA ema kahevAnA ze| Azaya che te vicAravuM joI e ! bhale game teTalAM ratnA hAya paNa jo AtmAne eLakhyA nathI teA e badhAM ratnA vyartha che; kAraNa ke badhAM ratne te maLI zake che paNa dharUpI ratnanI prApti thavI bahu ja muzkela te khIjAM ratnA lekhAmAM paNa gaNAya. nahi te te kazA kahevAnA Azaya che. che. je dharmArUpI ratna maLI jAya kAmanAM nathI ema zAstrakArone tamane meTAmAM meATI saMpadA A manuSyajanmanI maLI che. tame tenI kIMmata samajatA nathI. jo tame manuSyajanmanI kIMmata samajatA hota teA tame ema ja vicArata ke " mane A bahumUlya ratna maLela che te have kAMkarAne badale A ratna ApI devAnI huM mUrkhatA kema karuM chuM ! '' jo tame manuSya-ratnanI kIMmata samajatA heA tA eka paNa kSaNu vya nakAmI javA na detAM paramAtmAnI bhaktimAM samayanA sadupayoga karo to tamAre AtmA IzvarIya banaze ane tamArA manuSyaratnanI kIMmata paNa aMkAze. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 6 ] rAjakATa-cAturmAsa [35 tame kaheze ke, AtmAne paramAtmAmaya kema banAvI zakAya? A praznanA uttara e che ke, saMsAramAM kAlpanika ane vAstavika ema e prakAranA padArthoM che. vAstavika padA tA na heAya paNa te viSe kalpanA karavAmAM Ave, e ajJAna che. ajJAnane lIdhe karavAmAM AvatI kalpanA ja tamane muzkelImAM nAMkhI de che. kAlpanika padA ane vAstavika padA anne judAM ja hoya che. jyAMsudhI vAstavika padArthoM jovAmAM nathI AvatAM tyAMsudhI kalpanAnuM ajJAna maTI zakatuM nathI. jemake, keAI divase chIpamAM cAMdInI kalpanA karI, paNa jyAre te chIpane pAse jaI joyuM ane te chIpa che ema khAtrI karI tyAre ja te cAMdI nahi paNa chIpa che ema samajI zakayA. chIpamAM jema cAMdInI kalpanA karavAmAM Ave che evI kalpanAne cheDe ane paramAtmAnI sAthe ekatAnatA kare| ane A mArAM nAka, kAna ane zarIra che te 'huM' nathI ema vicArA te tamane je manuSyajanmarUpI ratna maLela che te sAka thaze. jyAre tame sui jAe che tyAre AMkha, kAna vagere badhAM baMdha thaI jAya che tA paNa svapnAmAM AtmA sAMbhaLe che ane jIve che paNa kharA. svapnAvasthAmAM indriyA suI jAya che ane mana jAgatuM rahe che. A avasthAnuM nAma paNa svapnAvasthA che. indriyA sutelI hAya chatAM svapnamAM indriyAnuM kAma cAlu ja hoya che. jyAre indriyA sutelI hAya che to pachI svapnAmAM indriyAnuM kAma kANu calAve che tene zaeNDA vicAra kareA teA tamane jaNAze ke, e badhuM kAma AtmA karI rahyo che. AtmA anaMta zaktivALA che paNa te bhramamAM paDI gayeA che ane zarIrAdine pote' che ema mAnI kheo che. AtmA atyAre kalpanAnA vamaLamAM geAthAM khAya che, mATe kalpanAne cheDI AtmAnA vAstavika tattvane samo ane sAMsArika padArthonuM mamatva cheoDA. AtmAmAM anaMta zakti che. te svapnAvasthAmAM kAna suSupta heAvA chatAM sAMbhaLe che ane AMkha baMdha hAvA chatAM joI zake che. tyAM indriyAnA padAtha nathI, chatAM kalpanAnA baLe AtmA badhuM karI zake che ! te svapnAvasthAmAM gaMdha, rasa, sparze vagerenI kalpanA karI AnaMda paNa mANe che. svapnAmAM krodha paNa kare che, leAbha paNa kare che ane siMhArdine joI bhaya paNa pAme che. A pramANe AtmA svapnamAM sukha paNa mANe che ane du:kha paNa anubhave che. svapnanI A vArtAthI AtmAmAM keTalI zakti che tenuM mApa kADhI zakAya che. te indriyAnI sahAyatA vinA paNa kAma calAvI zake che. A pramANe AtmAnI anaMta zakti jANI tenA paramAtmAnI bhaktimAM upayAga karA te tamAruM A manuSyajanmarUpI ratna sAka ja che. pratyeka kAma uddezAnusAra kharAkhara karavuM joI e. uddeza pramANe kAma karavAmAM na Ave te pariNAma sAruM AvatuM nathI, mATe pratyeka kAma yogya rItie karavuM joI e. A vAta eka udAharaNathI barAbara samajAze. ekavAra eka bAhAza cAre sAhasa karI rAjAnA dharmAM praveza karyAM, paNa gharamAM praveza karatAM ja rAjA jAgI gayA. rAjAne jAgelA joI cAra DaryAM ane jo 'huM pakaDAI jaIza tA mArce jaIza' ema vicAra karI te jIva laI ne bhAgyA. rAjAe paNa cArane joI lIdhA hatA ane cArane jo nahi pakaDuM te| mArI badanAmI thaze ema vicAra karI Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa rAjAe paNa tene pIcho pakaDyo. cora AgaLa ane rAjA pAchaLa doDaye jatA hatA. rAjAne coranI pAchaLa doDatA joI sIpAIo paNa doDayA. Akhare cera doDatAM doDatAM thAkya paNa je huM pakaDAI jaIza te jAnathI mAryo jaIza e vicAre te bhAgye ja hatA. eTalAmAM ja smazAna AvyuM. teNe vicAryuM ke, je huM rAjAnA hAthamAM pakaDAIza te mAryo te javAnuM ja chuM. have te bacavAne eka ja upAya che. je huM A smazAnamAM maDadAMnI mAphaka paDayo rahuM te rAjA mane maDaduM gaNI choDI deze. have to maDaduM thaIne pUrepUrA svAMga racavo joIe. A pramANe vicAra karI cora smazAnamAM jaI nIce paDe ane marelAnI mAphaka pitAnI nADIone saMkeca karI nIce DhaLI paDyo. eTalAmAM te rAjA ane sipAIe paNa tyAM AvI pahoMcyA ane corane nIce DhaLI paDelo joI jevA lAgyA. sipAIo rAjAne kahevA lAgyA ke, "mahArAjA juo to kharA, A cora ApanA bhayathI nIce DhaLI paDe che ane maraNa pAmyo che. rAjAe sipAI ene kahyuM ke, "e cora maraNa pAme nahi hoya, paNa DhaMga karIne paDo haze. tenI barAbara tapAsa karo !" sipAIe corane khUba DhaLavA lAgyA paNa te te maDadAMnI mAphaka niSTa paDe rahyA. Apatti paNa manuSyane apUrva zikSA Ape che ane unnata banAve che. rAmane je vanamAM javAnI Apatti mAthe paDI na hota to Aje temane koI jANatA nahi! bhagavAna mahAvIre paNa je Apattione sahI na hatI te temanuM koI nAma na leta ! tema temane koI mahAvIra paNa kaheta nahi ! sItA, caMdanabALA, aMjanA, subhadrA vageree Apattione vairyapUrvaka rahI hatI eTale ja temanI prazaMsA thAya che. mATe ApattiothI na gabharAtAM bairyapUrvaka tene sahevI joIe. sipAIoe corane khUba DhaLyo paNa te hA cAlyuM nahi eTale temaNe rAjAne kahyuM ke, "mahArAjA! A cera te bilakula marI ja gayo che.' rAjAe kahyuM ke, barAbara juo ! e kapaTa karIne paDe haze ! sipAIo te e maDadu thaIne paDelA corane sakhta mAra mAravA lAgyA eTale coranA zarIramAMthI lohInI dhAra vahevA lAgI. topaNa core cUM ke cAM na karyuM, eTale sipAIoe tene marelo jANI rAjAne kahyuM ke, "mahArAjA ! cora te marI ja game che. ame tene khUba mAra mAryo ane te eTale sudhI ke tenA zarIramAMthI lohInI dhAra vahevA lAgI che te paNa te vedanAnI cIsa paNa pADato nathI." rAjAe kahyuM ke, te bharela nathI paNa jIvate che; kAraNa ke marelA zarIramAMthI lohI nIkaLatuM nathI. te Dhaga karIne nIce paDyo che, mATe te cAranA kAnamAM ema kahe ke rAjAe tArA badhA gunhA mApha karI dIdhA che, ema kahI tene dhIrethI ahIM upADI lAvo." sipAIoe rAjAnI AjJA pramANe ja karyuM. cora paNa uThI beThe thayo ane rAjAnI sAme hAjara thayo. rAjA cerane joI vicAravA lAgyo ke, " jyAre A mArA bhayathI maDaduM banI gayo to mAre sAkSAta mRtyunA bhayathI zuM karavuM joIe ! " A pramANe vicAra karI rAjAe corane pUchayuM ke, "tuM A pramANe zA mATe maDadu thaIne DhaLI paDyo hate ?" Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 6] rAjakeTa-cAturmAsa [37 cere javAba Apyo ke, "ApanA bhayathI meM ema karyuM hatuM.' rAjAe pharI pUchyuM ke, "tane ATalo badhe mAra mAravAmAM AvyuM te paNa tuM zA mATe bolyo nahi?" care kahyuM ke, jyAre meM maDadAno svAMga racyo hato to pachI huM kevI rIte belI zakuM ?' rAjAe kahyuM ke, tyAre te tuM moTo bhakta jaNAya che ? cere javAba vALyo ke, "mahArAjA ! he bhakta nathI. kevaLa ApanA bhayathI ja meM maDadAnA svAMga sajyo hate.' rAjAe kahyuM ke, tuM jema mArA bhayathI dharatI upara DhaLI paDayo hato tema je saMsAranA bhayathI Dare ane pUrepUre svAMga saje to tAruM kalyANa ja thaI jAya ! core kahyuM ke, mahArAjA ! huM evI vAtane to jANato nathI. evuM jJAna to Apane che, mane nathI. A uparathI kahevAno Azaya e che ke, eka cere paNa pitAnA uddezAnusAra kAryanI siddhi mATe mAra khAIne paNa pitAnA uddezanI rakSA karI. e coranI mAphaka tame paNa tamArA uddezanI rakSA karatAM zIkho. tame uparathI to ema kaho che ke, amArA hRdayamAM paramAtmA vaselA che paNa jo tame aMdara vikAra rAkho to paramAtmA tamArA hRdayamAM vase kharA ! je tamArA manamAM paramAtmA vaselA che ane tame paramAtmAnA sAcA bhakta cho to tamAre tamArA dhyeya upara daDha rahevuM joIe. kahyuM paNa che ke - tu to rAma sumara jaga laDavA de korA kAgaja kAlI syAhI, likhata paDhata vAka paDhavA de hAthI calata he apanI cAlase kutara bhukata vAke bhukavA de-tva -Azrama bhajanAvali. tame kahezo ke, atyAre rAma kyAM che ke temanuM smaraNa karIe ! rAma to dazarathanA putra hatA ke jemane thayAM hajAro varSa cAlyAM gayAM. paNa tamArA hRdayamAM ja rAma che ema jJAnIo kahe che. ramamti yogino yasmin iti rAmaH arthAta- jyAM gio rame che te ja rAma che. bIjuM koI nahi paNa tamAro AbhA ja rAma che. e AtmArAmanuM smaraNa kare paNa tenuM smaraNa kema karavuM tene paNa jarA vicAra kare ! jo mAra khAIne cera bolI jAta te tene svAMga pUro na thAta tema tame paramAtmAnuM smaraNa karI pharI pAchA saMsAranA jhagaDAmAM paDI jAo to zuM bhaktano e svAMga pUro kahevAya ? tame ema mAne ke, A AtmA hAthInI samAna che, jenI pAchaLa saMsAranA jhagaDArUpI kutarAo bhasatA hoya te bhale bhasyA kare paNa tethI mane zuM ? athavA koI korA kAgaLa upara zAhIthI lakhyA kare che te bhale lakhyA kare emAM mane zuM hAni che ! A pramANe vicAra karI jo tame paramAtmAnA zaraNe jAo to tamArA uddezanI pUrti ane kAryanI siddhi thaze. jyAre cere pUre svAMga karIne rAjAnuM hRdaya Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa palaTAvI nAMkhyuM te pachI tamArAthI bIjAnuM hadaya palaTAvI kema nahi zakAya? tame paNa tamArA dhyeyanuM dhyAna rAkhaze te tamAro AtmA paNa mahAna padane prApta karI zakaze. tame saMsArI che eTale ahIMthI ghera jatAM ja tamane sAMsArika upAdhio gherI leze, te te vakhate jo A upadeza dhyAnamAM rAkhazo te tamAruM A bhavamAM ane parabhavamAM paNa kalyANa thaze. sudarzana-caritra agni zItala zIlase There, viSadhara tyAge viSa; zazaka siMha aja gaja ho jAve, zItala have viSa re.-dhana, satya zIlake sadA pAlate, zrAvaka surazRMgAra; dhanya dhanya je gRhasthAvAsameM, pAle dudhara dhAra- dhana3 Aje sudarzana vidyamAna nathI, te te mokSe gayA che paNa temanuM caritra te atyAre vidyamAna che eTale te pratyakSa ja che. je zIlane kAraNe temanuM vyAkhyAna karavAmAM Ave che te zIla paNa atyAre vidyamAna che. e zIlavatane e pratApa che ke, dhagadhagati Aga paNa zItala banI jAya che. ene mATe sItAnI agniparIkSA prasiddha ja che. kadAcita A udAharaNane prAcIna mAnavAmAM Ave paNa yuropa ane bhAratanAM evAM aneka aitihAsika udAharaNa paNa maLe che ke, dharmanI parIkSA mATe dharmaSThone AgamAM homavAmAM AvyA paNa Aga temane bALI na zakI ! Aga kahe che ke, huM kuzIlene bALuM chuM, sadAcArIne nahi. jyAre dravya zIlanI AvI zata chete pachI bhAve zIlanI vAta ja zI karavI ? A kathanane koI evo artha na kare ke ekAda be divasa zIlavatanuM pAlana karI agnimAM hAtha nAMkhI zIlamAM zakti che ke nahi tenI parIkSA karavA maMDI paDe ! jo ke Ama kare che te tenI bhUla che. zIlanI zaktinuM mApa zIlavAna ja kADhI zake. havAmAM vajana hoya che ema kahevAmAM Ave che. paNa jo kaI kavaramAM havA bharI trAjavAthI taLavA lAge te havA teLI zakAze? A uparathI havA taLanAra ema kahevA lAge ke, havAmAM vajana che e vAta khoTI che te e enI bhUla gaNAze ! havA taLI zakAya che paNa tene taLavAnAM sAdhana judA prakAranAM hoya che: ema koI kahe te pachI havA teLI zakAya che e viSayamAM kaI prakAranI zaMkA rahI zake ! * A ja pramANe zIlanI zaktithI paNa agni zItala thaI jAya che paNa kyAre ane kayAM sudhI zIla pALavAthI agni zItala thAya che tenuM paNa adhyayana karavuM joIe; kevaLa zIlavatanI bAdhA laI lIdhI ane parIkSA karavA lAge che te mANasanI buddhinI ja parIkSA thaI jaze. zAstramAM kahyuM che ke - devadANaSagandhavyA jkkhrkkhskinnraa| vajAI ramati tukyAM saM che -uttarAdhyayana sUtra. arthAta-je duSkara brahmacaryanuM pAlana kare che tene deva, dAnava, gaMdharva, yakSa, rAkSasa vagere namaskAra kare che. brahmacaryamAM eTalI badhI zakti batAvavAmAM Ave che ke, je zuddha Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 6] rAjakATa-cAturmAsa [39 manathI brahmacaryanuM pAlana kare che tene mATe kAI kA asAdhya nathI. mahApuruSanA A kathana upara vizvAsa rAkhe| ane AgaLa vadhatA jAe te evI zakti tame paNa prApta pharI zakaze. zIlanI zaktithI agni paNa zAnta thaI jAya che ane sarpa paNa nizrvitra thaI jAya che. ' sApa kAI nA sagA nahi ' evI kahevata che, paNa e sApanuM viSa zIlavAnane caDI zakatuM nathI. evAM paNa aitihAsika udAharaNA maLe che ke, sApe karaDavAne badale sahAyatA karI hAya ! evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke, nUrajahAM begama muhammada nAmanA sipAInI putrI hatI. muhammada ane tenI strI bhUkhyA maratA hatA eTale tee aphaghAnathI bhArata AvI rahyA hatA. muhammadanI strI garbhavatI hatI. rastAmAM teNIe eka putrIne janma ApyA. muhammade tenI strIne kahyuM ke, 'atyAre ApaNe ApaNA bhAra ja upADI zakatA nathI te pachI A bALakIneA bhAra kema upADI zakIzuM ? eTalA mATe A cheAkarIne ahIM ja mUkI daI e !' muhammadanI strIe te vakhate te patinI vAta mAnI, chekarIne eka vRkSanI nIce mUkI dIdhI ane patinI sAthe AgaLa cAlavA mAMDaDyuM. paNa thAuM dUra jatAM ja tenuM mAtRhRdaya bALakI mATe raDI uThyuM ane te AgaLa cAlI na zakI. teNIe A vAta muhammadane kahI ane Akhare muhammada tenI strIne laIne te vRkSanI nIce pAchA AvyA. tyAM temaNe joyuM ke, temanI putrI upara eka meTA sapa` peAtAnI pheNanI chAyA karIne beTho che. jyAre kAI kanaDagata kare che. tyAre ja sarpa karaDe che. jo kAI kanaDagata kare nahi te sarpa karaDe paNa nahi. siMdhiyAnA pUrvaja mahAdajIne viSe paNa ema kahevAmAM Ave che ke, tee pahelAM pezavAne tyAM joDA sAcavavAnI nekarI karatA hatA. ekavAra pezavA kAI sabhAmAM gayA hatA, tyAre mahAdajI temanA joDAne peAtAnI chAtI upara mUkI sUi gayA. jyAre pezavA sabhAmAMthI pAchA AvyA tyAre temaNe joyuM ke, mahAdajI upara eka sapa` peAtAnA phe-- dvArA chAyA karI beTheleA che. pezavAe vicAryuM ke, jemanA upara sarpe chAyA karelI che, temanI pAse huM kevuM halaku kAma karAvuM chuM. huM sarpathI paNa UtaratA chuM. A pramANe vicAra karI, pezavAe mahAdajIne U~cI pAyarIe caDAvavAnuM zarU karyuM Akhare mahAdacha U~cI pAyarIe caDayA, te eTale sudhI ke tenA vaMzajo Aje karoDo rUpiyAnI jAgIra bhagavI rahyA che ! atyAre paNa tyAMnA sikkA tathA daphatarI kAgaLa upara sApanuM citra rAkhavAmAM Ave che. Ave che tyAre kahevAnA Azaya e che ke, jyAre pUrNa zIlanuM pAlana karavAmAM agni paNa zAnta thaI jAya che ane sarpa paNu niSi banI jAya che. zIlanI zakti amApa che. je loko sudananI mAphka saMkaTanA samaye paNa zIlanA bhaMga thavA detA nathI paraMtu viSama paristhitimAM paNa zIlanuM rakSaNa kare che jo tamArAmAM zIlanI zraddhA dRDha hoya teA pachI nathI paraMtu vamAna samayamAM leAkeAmAM sArAM kAma eTalA ja mATe thoDuM ghaNuM kahevAnI jarUra rahe che. temanuM ja zIla sAcuM zIla che. e viSe karavAnI kAMI kahevAnI jarUra rahetI zraddA DagamagI gaI che Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 ] zrI jAhira vyAkhyAna sagrahe [ aSADa je loko zIlanuM pUrNa rIte pAlana kare che, te loko koI prakAranA camatkAra batAvatA nathI. tame kahezeA ke, camatkAra joyA vinA amane vizvAsa kema thaI zake ? ane vAstavamAM jo ame paNa camatkAra batAvavA mAMDIe te ahIM leke AvavA lAge paNu camatkAra batAvavA e sAdhuenuM kAma nathI ! e vAta eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM:eka mANasa jalataraNanI vidyA zIkhI leAkAne camatkAra batAvavA lAgyA ke, huM jalamAM A pramANe rahI zakuM chuM-ATaluM tarI zakuM chuM-vagere. tyAM eka yAgI paNa AvyA. te paNa te ja prakAranA camatkAra batAvavA lAgyA. tyAre eka yogIne kahyuM ke, 'tame traNa paisAnI vidyA zIkhI zuM phulI rahyA che. ?' yegIe kahyuM ke, me sAha varSAM sudhI ceAga karyAM ane chatAM traNa paisAnI vidyA kema kaheA che? te mANase kahyuM ke, traNa paisA ApIne nadI pAra karI zakAya che! sATha varSanA yAgathI jo eTahuM ja kAma karyuM te zuM karyuM ? tame tamAruM kalyANa kema sAdhatA nathI? sAThe varSo sudhI yogasAdhanA karyAM pachI paNa jo AvA khela ja batAvyA kare te huM ema ja kahIza ke, sATha varSanA yAgamAM naukA ja banAvI zakAya paNa bhavasAgarane pArjaI na zakAya ! trIjA mANase te A pramANe sAdhu banI, zIMla pALI, AtmakalyANa sAdhavAne badale camatkAra batAvavAmAM ja pravRtta rahe to badhuM vyartha ja jAya ! eTalA mATe sAdhue zIlanA jaLamAM ja DUbyA rahe che, kAIne camatkAra batAvavAnI tarakhaTamAM paDatA nathI. sAdhue te| zIlanuM pAlana karavA mATe ja nIkaLyA che eTale te te| zIlanuM pAlana kare ja che paNa sudane gRhastha heAvA chatAM paNa pAlana karyuM eTale te vizeSa dhanyavAdane pAtra che. zIlanuM pAlana kevI rIte karavAmAM Ave che ene mATe zAstramAM aneka udAharaNe maLI Ave che, tene tame dhyAnamAM rAkhA. kevaLa strI prasaMga na karavA ke parastrInuM sevana na karavuM e ja zIla che ema na mAne. vAstavamAM jyAMsudhI vIryanI rakSA karavAmAM na Ave tyAMsudhI tejasvitA pragaTatI nathI. eTalA mATe svasrI ke parastrInA prasaMgathI naSTa thatAM vInI rakSA karA; kAraNa ke vIryarakSA e jIvana che ane vIryanAza e mRtyu che. eka mANusanI vIMTImAM ratna jaDeluM hatuM. te mANusa e ratnane vIMTImAMthI kADhI pANImAM pheMkavA cAhatA hatA ane bIjo mANasa tenI rakSA karavA cAhatA hatA. A e mANaseAmAM kAne tame cAlAka kahezeA ? je mANasa ratnanI rakSA karavA cAhe che tene ja sau kAI hAziyAra kaheze. te ja pramANe je vIryathI A zarIra TakI rahyuM che e vIrya-ratnane ahIM tahIM veDaphI nAMkhavuM e mUrkhatA che. jo e vIryanI rakSA karavAmAM Ave te| zarIranI rakSAnI sAthe baLa-buddhi paNa vadhavA pAme. Aje leAkeA vIryahIna banI DAkaTarAnI davA pIdhA kare che paNa mULa rAga jyAMthI pedA thAya che te vIryanAzane aTakAvatA nathI. pahelAnA leAkA vIryavAna hatA eTale tee baLavAna ane buddhivAna paNa hatA. vamAna samayamAM saMtatinirodhanA nAme strInA garbhAzayane naSTa karavAnA hatyArA rivAja cAlu thaI paDayA che! strInA garbhAzayane naSTa karAvyA bAda game teTalI vAra viSayasevana karavAmAM Ave tApaNuM koI prakAranI hAni thatI nathI ema mAnavAmAM Ave Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 6] rAjakoTa-cAturmAsa [41 che, A eka gaMbhIra bhUla che. Ama karavAthI viSayalAlasA vadhe che, vIryane nAza thAya che, eTaluM ja nahi paNa A paddhati svIkAravAthI aneka prakAranA pApAcAro vadhavA pAme che. vIryanI rakSA karavI emAM ja zIlavatano mahimA rahela che. vIryane zarIramAM pacAvI javuM emAM ja kharI buddhimattA che. DokaTaranuM kathana che ke, yuvAna mANase vIryane zarIramAM pacAvI zakatA nathI paNa zAstrakAro kahe che ke, brahmacaryanI je nava vADo batAvavAmAM AvI che tenI sahAyatAthI vIryane pacAvI zakAya che. vIryanuM pAcana karavuM eTale jIvanamAM tejasvitA pragaTAvavI, e che. - amerikana tatvavettA DaoNkaTara thera, pitAnA ziSyone laIne eka vAra jaMgalamAM gayA hatA. temanA eka ziSya temane evo prazna karyo ke, je kaI mANasa potAnA zarIramAM vIryane pacAvI na zake to teNe zuM karavuM joIe ? there uttara Apyo ke, tevA mANasane mATe jIvanamAM eka vAra strI prasaMga karavo anucita nathI. ema karavuM e vIranuM kAma che. jema siMha eka vAra strIprasaMga kare che tema jIvanamAM ekavAra strIprasaMga karavo. ziSya pharI pUchyuM ke, ema karavA chatAM paNa je mana kAbumAM na rahe te zuM karavuM? there javAba Ape ke, te varSamAM teNe eka vAra strIprasaMga kare. ziSya bIjIvAra pUchayuM ke, tema karavA chatAM paNa viSayasevananuM mana thAya to ? thore kahyuM ke, te teNe mahinAmAM ekavAra strIprasaMga karavo. ziSya pharI pUchyuM ke, tema karavA chatAM paNa mana kAbumAM na rahe te ? thare javAba Apyo ke, te "marI javuM." hanumAnajI pavanachanA ekanA eka putra hatA. jo ke pavanacha aMjanAthI saSTa thaI trIprasaMgathI judA rahetA hatA paraMtu krodhI thaIne temaNe bIjo vivAha karyo na hato paNa zIla pALyuM hatuM. temaNe bAra varSa sudhI brahmacarya pALyuM hatuM ane tyAra bAda strIprasaMga karyo hato, tyAre ja temane tyAM hanumAnajI jevA baLavAna putrane janma thayo hato. atyAre tame leke sazakta saMtAna to cAhe che paraMtu te mATe vIryarakSA karavAne prayatna karatA nathI. DaoNkaTara there kahyuM ke, jyAre mahine eka vAra strIprasaMga karavA chatAM paNa mana kAbumAM na rahe te marI javuM joIe, kAraNake jayAre vIryanAza vizeSa karaze te pachI tene bharavA sivAya bIjo mArga ja zuM che? atyAre to tamane AThama-pAkhIne divase zIla pALavAnI amAre zikSA ApavI paDe che ane loko e divase zIlane bhaMga na karavAnI pratijJA laI amArA upara jANe upakAra kare che ! paNa je sAce zrAvaka hoya che te te svastrIne AgAra hovA chatAM zIlavratanuM pAlana kare che. vAstavamAM badhA sudhArAonuM mUla zIla ja che. tame tamArA jIvanamAM zIlane sthAna Apo te kalyANa che. - sudarzana kene putra hato, jyAM teno janma thayo hato, e vAta yathA avasare AgaLa kahevAmAM Avaze. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 aSADa vada 10 somavAra prArthanA "azvasena" nR5 kula tile re, "vAmA" devIne nandA cintAmaNi citta meM base re, dUra Tale duHkha vaMdA jIva re tU pAzva jinezvara vada 1 che zrI pArzvanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM AtmAnuM nija svarUpa AtmA pote kema bhUlI gayo che ane pitAnuM AtmabhAna tene pharI kema thAya e batAvavAmAM AvyuM che. AtmA pite cidAnaMdasvarUpa che chatAM pote pitAnuM rUpa kema bhUlI gayA che ane bhUlI gayA che te pharI te svarUpa kema jANuM zake evo prazna ubho thAya che. A praznane ukela karavo muzkela jaNAya che, paNa jJAnIo kahe che ke, je hadaya kholIne A prazna upara vicAra karavAmAM Ave te tene ukela karo paNa sarala che. AtmA pite bhramajALamAM phasAI gayo che ane pote ja e bhramajALamAMthI chUTa thaI zake che, paNa temAM puruSArthanI jarUra rahe che. je AtmA puruSArtha kare te bhramajALane bhedI AtmasvarUpa jANavuM tene mATe muzkela kAma nathI. AtmA bhramajALamAM kevI rIte phasAI gaye che enA mATe prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke - sarSa abhyAre rAsaDI re, sUne ghara vaitAla tye mUrakha Atama viSe re, mA jaga bhramajAla che aMdhArAmAM paDelI derIne jeI sApane bhaya pedA thAya che. jo ke vAstavamAM te sarpa heta nathI paNa pitAnI kalpanAthI derIne sApa mAnavAmAM Ave che ane e rIte pitAnI kalpanAthI ja derIne e sarSa thatuM nathI ane sarpanI derI banatI nathI paNa evI kalpanAthI bhaya pedA karavAmAM Ave che. te kalpanA bhramamAMthI pedA thAya che. A bhramane aMdhakAra te AtmabhAnane prakAza thAya tyAre ja dUra thaI zake che. kalpanAthI bhaya kevI rIte pedA thAya che ane pachI e bhaya kevI rIte dUra thAya che ene mane svAnubhava thayo che. huM jyAre dakSiNamAM vicarate ho tyAre gheDanadI nAmanA gAmamAM rAtre loko sAthe jJAnacarcA karato hato. huM chAyAmAM beThelo hato ane loko khullAmAM paNa beThelA hatA ane jJAnacarcA karatA hatA. chAparA upara cAMdanInI thoDI chAyA paDatI hatI. te chAparA upara theDI tarADa paDelI hatI. te tarADa chAyAmAM jANe sApa chAparA upara beThelo hoya evI jaNAtI hatI. eTale tyAM beThelA lokone bhaya thayo ke, jo A sarpa AkhI rAta ahIM raheze to te koIne hAni pahoMcADe evo saMbhava rahe che. e mATe badhA loko e sapane pakaDavA mATe prabandha karavA lAgyA. koI tene pakaDavA mATe pakaDa lAvyA ane koI battI lAvyA paNa jevo prakAza Avyo ane joyuM te jaNAyuM ke, te sApa nahi paNa chAparA upara paDelI tarADa hatI. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 10 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 43 A pramANe taDanA viSe sapanA bhrama pedA thayA hatA te prakAza vaDe dUra thayeA. jo prakAza karavAmAM AvyA na heAta tA bhramanuM nivAraNa thAta nahi. je pramANe bhramathI tarADane paNa sApa mAnavAmAM AvyA te pramANe saMsAramAM paNa bhrama phelAI rahyA che! jo ke koI prakAranA bhramathI AtmA jaDa banI zakatA nathI tema jaDa padArtho caitanya khanI zakatA nathI paNa bhramane kAraNe AtmA kalpanAnI bhramajALamAM phasAI jaI AtmasvarUpa bhUlI jAya che ane janmamaraNanAM pherA pharyAM kare che. meM zaMkarAcAya kRta vedAntanuM bhASya hamaNAM joyuM che, temAM mane te jainadarzananA ja vicArA jovAmAM AvyA ane te uparathI huM e nizcaya upara AvI pahoMcyA ke, jaina darzananI sahAyatA vinA vastunuM barAbara pratipAdana thaI zakatuM nathI. jainadarzanane temAM samAveza kevI rIte thAya che te viSe keAI zAntithI besI vicAra kare te tenesamajAvI zakuM. vedAntIe ' vo kA ditIyo nArita ' arthAt ' eka brahma ja che, bIjAM kAMI nathI' ema kahe che paNa bhASyamAM kahyuM che keH-- yuSmadasmatpratyayagocarayoH viSayaviSayiNoH tamaH prakAzavadviruddhasvabhAvayoH --zakarabhASya. arthAt-yuSkRt ane asmad arthAt viSaya ane viSayIne jANanArA paraspara aMdhakAra ane prakAzanI mAphaka paraspara viruddha svabhAvavALA che. A pramANe bhASyakAre e bannenA svabhAva bhinna mAnyA che ane eka bIjAne aMdhakAra ane prakAzanI mAphka bhinna svabhAvavALA mAnI ema pratipAdana karyuM che ke, e banne eka svabhAvavALA thaI zakatA nathI. jaina siddhAnta paNa e ja vAta kahe che ke, jaDa tathA caitanyane svabhAva tathA dharma bhinna che ane tethI jaDa caitanya thatuM nathI ane caitanya janma banI zakatuM nathI. A dRSTie bhASyanuM A kathana jainazAstra ane jainadarzananuM pratikUla nahi paNa samaCka che, paraMtu vedAntInA * pakSo prajJa ditIyo nAsti 'e siddhAntathI pratikUla jAya che; kAraNa ke jyAre aMdhakAra ane prakAzanI mAphka viruddha svabhAvajavAM joIe paNa e bhinna svabhAvanA pachI eka brahmanI sivAya bIjuM kAMi nathI eka brahmanI sivAya khIjAM kAMi nathI tyAre vALA yudhmad ane asmatlR ekamAM maLI hAvAthI eka brahmamAM maLI zakatA nathI teA e siddhAMta kayAM rahyo! ahIM to e hAvAne kAraNe eka brahmanI siddhi thaI nahi. A pramANe vicAra karavAthI jaina tattvanI sabyApakatA jaNAze ane nizcaya thaze ke, jainadarzananI sahAyatA vinA vastusvarUpanuM barAbara pratipAdana thaI zakatuM nathI. matalaba ke, je pramANe derInA viSe sarpanI kalpanA karavAmAM Ave che te pramANe huM dubaLA chuM, huM laMgaDA chuM, vagere kalpanAe karavAmAM Ave che paNa vicAra karavAthI jaNAze ke e badhI kevaLa kalpanAe ja che. zarIranAM aMgepAMgA dubaLAM, lUlAM ke laMgaDAM che paNa AtmA evA nathI. AtmA ane zarIra bannene svabhAva bhinna che, chatAM AtmA bhramane kAraNe eka mAnI rahyA che ane evI aneka kalpanAe karI rahyo che ! A bhramaNAne bhAMgavA mATe ane janma Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa maraNanA pherAo baMdha karavA mATe jJAnIo kahe che ke, "he jIva! tuM pArzva jinezvaranA zaraNe jA ane temanI prArthanA kara." je te bhagavAnanI bhakti karIza to tAro badhe badhe bhrama bhAMgI jaze ane AtmasvarUpa samajI zakIza, te pachI te koI divasa duHkhI paNa thaIza nahi. anAthI munine adhikAra A saMsAra kevo che ! bhramarUpa che ke bIjA prakAranuM che ? e viSe zAstra kahe che ke, A saMsAra nizcayanI daSTie bhramarUpa che paNa vyavahAranI daSTie judA prakAra che. A vAtane vizeSa khulAse uttarAdhyayana sUtranA vazamA adhyayanamAM karavAmAM Avyo che. temAM nAtha-anAthanI vyAkhyA karavAmAM AvI che ane batAvavAmAM AvyuM che ke, A jIva pitAne bhramanA kAraNe ja potAne anAtha' mAnI rahyuM che ane potAnA abhimAnathI ja pitAne "nAtha" mAnI rahyA che, paNa vAstavamAM sanAtha koNa che ane anAtha koNa che ! e vAtane nirNaya rAjA zreNikane samajAvI tene bhrama dUra karavAmAM Ave che ane sanAtha-anAthane bheda samajavAne kAraNe ja rAjA zreNika kAMI tyAga karI na zakyA, te paNa tIrthaMkara gotra bAMdhI zakyA hatA ! mahAnigraMtha ane zreNikanI vAtacItane dhyAnapUrvaka sAMbhaLaze te sanAtha-anAthatAnuM rahasya tamane paNa samajavAmAM AvI zakaze ! huM anAthI muninA caraNanI rajanI samAna paNa nathI ane tame zreNikanI samAna nathI; to paNa e muni mahAtmAnI vAtacIta kahevA mATe jema mArA AtmAne taiyAra karavo paDaze tema tame paNa e vAtacIta sAMbhaLavAnI taiyArI kare te A kathAnuM rahasya kahevAmAM ane samajavAmAM AvI zakaze. A kathAmAM rAjA zreNikane paricaya ApatAM kahevAmAM AvyuM che ke - pabhUyarayaNo rAyA, seNio magahAhiyo / vina nijhA, paMkiriMchasi taiu | 2 | rAjA zreNika A kathAnA pradhAna pAtra che eTale emane paricaya ApatAM kahevAmAM AvyuM che ke, teo aneka ratnonA svAmI hatA ane magadhadezanA rAjA hatA. zAstramAM zreNikane bikhrisAranA nAme paNa varNavAmAM Avela che. zreNika rAjAnuM nAma bibisAra kema paDayuM ane teo kevA buddhimAna hatA enA mATe eka prasiddha kathA A pramANe che - zreNika rAjAnA pitA prasannacaMdrane se putro hatA. e badhA putromAM koNu buddhimAna che e jANavA temanA pitA cAhatA hatA. eka divasa badhA putronI parIkSA karavA mATe prasannacaMdra kRtrima Agane prayoga karyo ane putrone kahyuM ke, "Aga lAgI che mATe je sAra cIja hoya te laIne bahAra nIkaLI jAo !" pitAnI AjJA thatAM ja badhAM putro pitatAnI ruci anusAra je sArI cIja lAgI te cIja upADI bahAra nIkaLavA lAgyA. zreNika te vakhate dudubhi laIne bahAra nIkaLyA. A joIne badhA bhAIo hasavA lAgyA ane kahevA lAgyA ke, "A kevo che ! ke nagAruM laIne bahAra nIkaLyA ? zuM nagAruM laIne vagADayA karaze ! ratnano bhaMDAra bharela hovA chatAM A nagAruM zuM upADI lAge !" Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 45 A pramANe badhA bhAIo zreNikanI mazkarI karatA hatA paNa nagAruM laI bahAra nIkaLavAnI pAchaLa zuM rahasya raheluM hatuM e koNa jANatuM hatuM! prasannacaMdra A vAtane jANatA hatA paNa temaNe vicAryuM ke, jo huM badhAnI vacce zreNikanI prazaMsA karIza to eka bAju badhA bhAIo che ane bIjI bAju eNika ekalo che, eTale kaleza kaMkAsa thaze. A pramANe vicAra karI temaNe badhA chokarAone pitAnI pAse belAvI pUchyuM ke, zuM che ! 99 chokarAoe zreNikane mUrkha banAvatAM zreNika nagArAne sAra tarIke upADI lAvyo che ! vagere hakIkata pitAne kahI saMbhaLAvI. prasannacaMdra zreNikanI parIkSA karavA mATe zreNikane pUchayuM ke, "kema beTA ! ratnone na letAM tuM A nagAruM zA mATe upADI lAvyo ?" zreNike kahyuM ke, "pitAjI ! A nagAruM ane A "bhaMbhe " e rAjyanA cihe che. A baLIne khAkha thaI jAya te rAjyacinha baLI jAya. ra te rAjyacinhadvArA rAjAne pharI maLI zake paNa A rAjyacinha maLI na zake ! eTalA mATe meM e rAjyacinhanI rakSA karI che." Aje paNa nagArAnI rAjyacinha tarIke bahu rakSA karavAmAM Ave che. rAjyacihanI rakSA mATe hoziyAra rakSaka khAsa rokavAmAM Ave che; kAraNa ke je rAjyacinha cAlyuM jAya te tenI hAra mAnavAmAM Ave che ! zreNikanI A vAta sAMbhaLI prasannacaMdra bahu prasanna te thayA paNa tenI vizeSa parIkSA karavA mATe zreNikane kahyuM ke, rAjyacinhadArA ratna kema prApta karI zakAya che e batAvI Apa. zreNika bahAra cAlyo gayo ane aneka ratna meLavI pAcho Avyo. prasannacaMdra zreNikanI buddhimattA joI khUba prasanna thayA ane bherI ane bhaMbhA-e sArabhUta-rAjyacinhane teNe bacAvyAM hatAM eTale tenuM nAma bhaMbhAsAra (prAkRta nAma bikhrisAra) pADI tene rAjyasana upara besADayo ane te biMbisAranA nAme prasiddha thayo. zreNikane zabdArtha paNa zrI sampanna e karavAmAM Ave che. gharathI bahAra kADhavAmAM AvyA chatAM rAjakumAranI mAphaka ja rahyA ane zrIsampanna thaI zreSTha ja rahyA eTalA mATe zreNika ja kahevAyA. zreNika saMsAranI badhI saMpadAthI yukta hatA paNa temanI pAse jJAnanI saMpadA na hatI. temane dhana vagerenI sampadA ApanAra ane dharmanI saMpadA ApanAra e bannemAM kaNuM moTuM lAge che ? eka mANasa tamane dhanadhAnya Ape ane bIje kevaLa dharmanuM tattva samajAve e bannemAM tamArI daSTie koNa moTuM che ? jemaNe tamane AtmAnI oLakhANa karAvI che ane AtmA ane zarIra e talavAra ane myAnanI mAphaka judA judAM che evI pratIti karAvI che e mahAtmA kAMI bIjAthI UtaratA nathI. tame loke AtmA ane zarIrane talavAra ane myAnanI mAphaka bhinna samajatA ho te zuM joIe ? A vAta upara tamArI zraddhA daDha thAya ane aTala vizvAsa pedA thAya te basa ! tamArA hAthamAM AtmavijayanI cAvI maLI gaI che paNa vyavahAra jIvanamAM e daDha vizvAsa kAyama rahetuM nathI e ja moTI khAmI che. Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa kaI vIra puruSanI sAme zatru laDavA Ave che te talavArane saMbhALaze ke myAnane ! je te talavArane hAthamAM nahi letAM myAnane hAthamAM le te te vIra kahevAze ane zatruthI pitAnA zarIranI rakSA karI zakaze ? A ja pramANe jyAre tamArA upara koI Apattio tUTI paDe tyAre talavAranI mAphaka AtmAnI tarapha na jotAM myAnanI mAphaka zarIrane jevA lAge te vIra zrAvakane chAje kharuM ? | game teTalI Apattio mAthe tUTI paDe te paNa zarIranI nazvaratA jANI, Apatti ene pairyapUrvaka sahevI ane dharmanI rakSA karavI emAM ja sAcI vIratA che. kAmadeva zrAvake pitAnA dharmanI rakSA kevI rIte karI, te tamane TUMkamAM samajAvuM chuM: kAmadeva zrAvaka pauSadhazALAmAM dharmArAdhana karatA hatA. te vakhate temanI dharmaparIkSA karavA mATe eka deva pizAcanuM bhayaMkara rUpa dhAraNa karI, hAthamAM talavAra laI kAmadevanI pAse Avyo ane kahevA lAgyo ke, "he kAmadeva! huM tane kahuM chuM ke, tuM tAre dharma cheDI de, nahi te tAre tenuM kaDavuM phaLa bhogavavuM paDaze ! je A talavAra ! enI dvArA tArAM TUkaDeTUkaDA karI nAMkhIza! mAruM kahyuM tuM mAnI jA. '' A pramANe deva lAla AMkha karI kAmadevane DarAvavA lAgyo paNa kAmadeva jarApaNuM DaryA nahi! zAstramAM te tyAM sudhI kahevAmAM Avela che ke, pizAcanAM kaThora zabdo sAMbhaLIne kAmadevanuM ruvATuM paNa pharakayuM nahi ! te jarApaNa DagyA nahi tema te jarApaNa bhaya ke trAsa pAmyA nahi ! ahIM jarA vicAravuM joIe ke, kAmadeva bhaya ke trAsa kema na pAmyA ! zuM temane zarIra vahAluM na hatuM! zuM temane saMpattino moha na hato ! kAmadevanI pAse aDhAra karoDa nA mahero ane ATha hajAra gAyo hatI. ATalI badhI zrImaMtAI hovA chatAM jyAre dharmano tyAga karavA mATe pizAca mArI nAMkhavAnI dhamakI Apate hatA tyAre dharmanI rakSA AgaLa temanI zrImaMtAIno meha ke zarIrane moha ADe AvyA nahi ! temanA dharmapremanI AgaLa zrImaMtAIne ane zarIrane meha tuccha hatA. kAmadeva bhagavAnane bhakta ane sAce zrAvaka hate. pizAca pitAne dharmathI cuta karavA mATe AvyuM hatuM ema kAmadeva jANatA hatA ane eTalA mATe dharmaparIkSAnA samaye na gabharAtAM haiye rAkhI temAMthI pasAra thavA mATe paramAtmAnI prArthanA karatA hatA ke, "he prabho ! je meM dharma ane AtmAne jANa na hota ane tArA zaraNe Avyo na hota te A dhamaMparIkSA koNa leta ! mArA mATe te AnaMdane viSaya che ke, mane dharma ane AtmA viSe dRDha vizvAsa che ke nahi tenI parIkSA karavA mATe A mAro mitra Avyo che te dharmaparIkSAmAM uttIrNa thavA jeTalI mArAmAM zaktisAmarthya Ave eja mArI prArthanA che." parIkSA emanI ja levAmAM Ave che jeo nizALe bhaNavA jAya che. jo ke nizALe ja jato na hoya tenI parIkSA koNa le ! kAmadeva dharmanI pAThazALAmAM-vidhazALAmAM-dharmapATha bhaNavA jatA hatA ane tethI ja pizAca parIkSaka banI dharmaparIkSA levA Avyo hato. eka parIkSaka tarIke te pizAce kAmadevanI evI sakhata parIkSA lIdhI Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa [47 hatI ke, je dharmaparIkSA ApavA mATe pahelethI barAbara taiyArI karavAmAM AvI na hoya to e dharmaparIkSAmAM uttIrNa thavuM sarala na hatuM. pizAce kAmadevane dharmathI yuta karavA mATe aneka bhayaMkara rUpa dhAraNa karyA, paNa kAmadeva tethI jarA paNa calita na thayo tyAre pizAca hAthamAM talavAra laI zarIranA TUkaDe TUkaDA karI nAMkhavA mATe taiyAra thaye tema chatAM kAmadeva jarApaNa na DagyA. Aje to tame bhayathI-kalpita DAkaNa bhUtathI-Daro che paNa kAmadeva sAkSAta bhayaMkara pizAcathI paNa DaryA nahi. tame kaheze ke "ame gRhastha chIe eTale bhUta vagerethI DaravuM paDe' te pachI kAmadeva zuM gRhastha na hatA ? teo te DaratA na hatA ane tame kema Daro cho? ema kahone ke, "ame kAyara chIe ane AtmA ane amane zarIra talavAra ane myAnanI mAphaka judAM che e vAta upara daDhatA nathI.' jyAre pizAca kAmadevanA talavArathI TUkaDe TUkaDA karI nAMkhavAnuM kahevA lAge tyAre kAmadeva zuM vicAre che te juo. kAmadeva vicAravA lAgyA ke, "A pizAca mArA TUkaDe TUkaDA karI nAMkhavAnuM kahe che paNa ananta indro paNa mArA TUkaDA karI zake ema nathI te A zuM karaze? huM Atmatattvane samajuM chuM eTale mane vizvAsa che ke, TUkaDAM thaze te zarIranA thaze, AtmAne tethI kazI hAni thavAnI nathI. zarIranAM te pahelethI ja TUkaDAM thaelAM che. te je te temAM vadhAre TUkaDAM karavA cAhe che to bhale kare, ethI mane kazuM nukazAna thavAnuM nathI ! A te mAro mitra che ke mane AtmA ane mahAvIrakathita dharma upara vizvAsa che ke nahi tenI kasoTI kare che. mane vizvAsa che ke AtmAnAM TUkaDAM thaI zakatAM nathI te pachI huM tenAthI zA mATe bhaya pAmuM ?" huM A vAta pahelAM sAdhu-sAdhvIone kahevA cAhuM chuM ke, je tamArA zrAvakazrAvikAomAM bhUtAdine bhaya rahyo e tamArI nabaLAI gaNAze. je pramANe vidyArthI nApAsa thAya te mAstarane paNa zaramAvuM paDe che te ja pramANe zrAvaka-zrAvikAomAM bhUtAdine bhaya raheze to te ApaNA mATe paNa zaramajanaka gaNAze. je bhagavAnane dharma maLe na hoya ane AtmAne oLakhyo na hoya te bhaya pAme e judI vAta che paNa bhagavAnane dharma pAmIne paNa bhaya pAma e kema ThIka kahevAya? kAmadeve hasatA hasatA pizAcane kahyuM ke, "zarIranAM TUkaDAM karavA hoya te kara, paNa A AtmAnA te TUkaDA karI zake ema nathI." A pramANe kahI kAmadeva jarA paNa Datha ke DagyA nahi ! kAmadeva zA mATe karyo ke DagyA nahi tenuM eka bIjuM kAraNa paNa mane jaNAya che. kAmadeva vicAre che ke, "meM AnI kAMI hAni karI nathI chatAM paNa te TUkaDA karavAnuM kahe che tenuM zuM kAraNa? enuM kAraNa e ja che ke, teNe dhamane jANyo nathI. e te dharmane pAme nathI paNa meM te dharmane meLavyuM che mATe enI paNa tapAsa karuM ke te kevo che? tene adharma mane niSkAraNa vairane bhAgI banAve che ane mAro dharma vairI upara paNa krodha na karavAnuM kahe che! e mane dharma cheDavAnuM kahe che ene artha e che ke huM mAro dharma choDI tenA jevo pizAca banI jAuM! " Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa daivI ane AsurI evI be prakAranI pravRtio hoya che. ahIM paNa e banne prakRtio che. e banne prakRtionI paraspara laDAI thAya che. kAmadeva daivI prakRtivALo ane pizAca AsurI prakRtivALo che. A banne prakRtinuM svarUpa kevuM che e viSaya bahu vistRta che paNa gItAmAM A banne prakRtinuM svarUpa bahu TUMkAmAM A pramANe batAvyuM che - dambho do abhimAnazca krodhaH pAruSyameva ca / ajJAnaM cAbhijAtasya pArtha ! sampadamAsurIm // daMbha, darpa, abhimAna, kaThoratA, nirdayatA ane ajJAna e AsurI prakRtinAM lakSaNa che. jeomAM AvI AsurI prakRti hoya che te asura kahevAya che. daivI prakRti viSe kahevAmAM AvyuM che ke - abhayaM satvasaMzuddhirjJAnayogavyavasthitiH / dAnaM damazca yajJazca svAdhyAyastapa Arjavam // ahiMsA satyamakrodhastyAgaH zAntirapaizunam / dayA bhUteSvalaulupya mArdavaM hIracApalam // tejaH kSamA dhRtiH zaucamadroho nAtimAnitA / mAnita raghavuM vimamijAtasya mAta ! ! -bhagavaddagI tA. te nirbhayatA, satvasaMzuddhi, dAna, dama, svAdhyAya, tapa, ArjavatA, ahiMsA, satya, kSamA, tyAga, zAnti, dayA, alolupatA, mArdavatA, tejasvitA, dhairya Adi devIprakRtinAM lakSaNa che. devI prakRtinuM paheluM lakSaNa nirbhayatA che. pitAnI pAse je cIja hoya te bIjAne te ApI zakAya. te ja pramANe pite abhaya hoya te bIjAne abhaya karI zake ! paNa pite ja bhayathI kAMpate hoya te pachI bIjAne abhayadAna zuM Ape ? bhayabhIta mANasa bIjAne abhayadAna ApavAne mATe yogya nathI. je AtmA ane zarIrane talavAra ane mAnanI mAphaka bhinna mAne che ane e mAnyatAne jeNe jIvanamAM sthAna ApyuM che te ja abhayadAna ApI zake che. kAmadeva nirbhaya hato. tene AtmAnA siddhAnta upara aTala vizvAsa hato. te pitAnA dharma upara daDha hato. - kAmadevane dharmanI upara AvI daDhatA hatI, paNa Aje te tame loke tamArA dharma upara 68 nathI ane tethI ja kayAMya kaI devane pUje che to kayAMya koI paNa strIomAM A vAta vadhAre jovAmAM Ave che. jo ame paNa evo DhoMga karavA lAgIe te amArI pAse paNa evA bahu loko Ave paNa e TaeNga kare e sAdhune dharma nathI ! ame te bhagavAna mahAvIrane dharma saMbhaLAvIe chIe. jemane pasaMda paDe te sAMbhaLe, ne pasaMda paDe te nahi. dharma upara je daDhatA thaze te badhI jagyAe daDhatA raheze. kAmadeve dharma upara jevI daDhatA dhAraNa karI tevI tame paNa AtmA upara vizvAsa rAkhI daDhatA dhAraNa kare! kAmadevanI dharmadatA joI pizAca vicAravA lAgyo ke, "tArA TUkaDe TUkaDA karI nAMkhIza" ema kahevA mAtrathI ja AnI parIkSA thaze nahi ! kevaLa zabdathI te bhaya pAmaze nahi! e pramANe vicAra karI te kAmadevanA zarIra upara prahAra karI zarIranA TUkaDA karavA lAgyA tepaNuM kAmadeva prasanna ja rahyA. teo to ema ja vicAratA hatA ke, Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 49 "A pizAcanA prahAranI mane vedanA thatI nathI paNa mArA janmajanmanI vedanAo nAza pAmI rahI che!" je vakhate oparezana karavAmAM Ave che tyAre duHkha thAya che ke nahi? paNa jemanI chAtI kaThaNa hoya che, jeo dara hoya che teo te vakhate paNa prasanna ja rahe che ! ratalAmamAM mArA hAthanuM oNparezana karavA mATe DokaTare jyAre kahyuM tyAre meM mAro hAtha tenI AgaLa lAMbe karyo. teNe kahyuM ke, duHkha thaze mATe karophorma suMghADuM ! meM kahyuM ke, tenI jarUra nathI. A pramANe karo pherma suMdhAyA vinA mArA hAthanuM oNparezana karavAmAM AvyuM paNa prasannatAne lIdhe mane vedanAnuM duHkha na thayuM. sAMbhaLavAmAM Ave che ke kAnsamAM eka mANasa zarIranI nasa kApI nAMkhavAthI kevuM duHkha thAya che e anubhava karavA mATe potAnI nasa kApavA lAgyo. jo ke te nasa kApatAM marI gaye paNa anta samaya sudhI te hasate ja rahyA. kAmadeva paNa zarIranAM TUkaDe TUkaDAM thaI gayA tyAMsudhI hasatA ja rahyA. Akhare pizAca thAze ane tene khAtrI thaI ke, vAstavamAM A kAmadeva pitAnA dharma upara da che, tene AtmAnI zakti upara aTala vizvAsa che eTale te DagALe Dage ema nathI. Akhare deva hAryo. teNe potAnuM pizAcarUpa choDI devarUpa prakaTa karyuM. A pramANe kAmadeve pizAcane paNa deva banAvI dIdhe. deva kAmadevane kahevA lAgyuM ke, "InDe je kAMI kahyuM hatuM te badhuM satya siddha thayuM, vAratavamAM tamArI dharmadaDhatAne koI DagAvI zake ema nathI. tame dharmanI parIkSAmAM uttIrNa thayA che ! huM tamArA zarIranAM TUkaDAM karavA gayA tyAM te mArA pApanAM TUkaDAM thaI gayAM. jema loDhAnI charI pArasamaNine kApavA jatAM pite ja senAnI banI jAya che tema tamArI parIkSA karavA jatAM mArI ja parIkSA thaI gaI. ApanA caraNa sparzathI mArA pApa paNa dhovAI gayAM. atyAra sudhI meM pApa bahu karyA che paNa have evAM pApa nahi AdaruM !" A pramANe kAmadeve e devane sudhArI dIdho. bhagavAna mahAvIra devAdhideva che. ananta indro paNa temanA eka mane calita karI zakayA na hatA. tame evAM mahAvIra bhagavAnanA ziSya cho, te thoDI te dharmadaDhatA rAkho !' je pANI sAgaramAM heya che te pANI thoDA pramANamAM gAgaramAM paNa Ave che. te ja pramANe bhagavAnane thoDo paNa guNa tamArA jIvanamAM utAraze te pachI tamane jarA paNa bhaya rahevA pAmaze nahi. zreNika bahu rane svAmI hato, paNa tenI pAse dharmarUpI rananI khAmI hatI. te jalatAriNI, viSahAriNI tathA upadravAdine zAnta karavAnI vidyAo paNa jANato hato. A pramANe te aneka vidyAratnone svAmI hatuM paNa tenI pAse dharmarUpI ratna na hovAne kAraNe anAtha hato. Aje jemanI pAse khAvA-pIvAnuM na hoya, jene gharabAra na haya, jemane koI rakSaka na hoya, temane anAtha kahevAmAM Ave che paNa mahAnirjhanya nAtha ane anAtha kone kahe che te viSe yathAvasare AgaLa kahevAmAM Avaze. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa sudarzana caritra-pa have paramAtmarUpa mAnIne paramAtmAnuM bhajana karanAra eka bhaktanI vAta kahuM chuM. caMpAnagarInuM varNana AgaLa karavAmAM AvyuM che. te nagarInA rAjA-prajA viSe ghaNuM kahI zakAya paNa atyAre eTaluM ja kahuM chuM ke, te nagarI jevI bahArathI hatI tevI ja aMdarathI paNa suMdara hatI. vartamAna samayamAM nagarane bahAra dekhAva te bahu sAro hoya che paNa aMdara. khAne bahu kharAba hoya che. prAcIna samayamAM meTara, TrAma, vIjaLI vagere sAdhano na hatAM . tema chatAM te vakhatanI sthiti bahu sArI hatI. tame kaheze ke, prAcIna samaya karatAM atyAre sukhasAdhane vadhAre che, te pachI tyAre atyAra karatAM vadhAre sukha kema hoI zake? je atyAranAM sukhasAdhanonuM pariNAma joze ane atyAranI sthiti upara daSTipAta karaze. te tamane spaSTa jaNAze ke, atyAranAM sukhasAdhane bhayaMkara duHkharUpa che. atyAranAM bAhya bhapakAo sukhanI chAyA batAve che, paNa vAstavamAM te sukha nahi paNa duHkhanuM ja kAraNa che. jemake eka sTImaramAM bAga, makAna, nAcaraMga, tathA mojazokhanAM badhA sAdhane che, A paNa jyAre te sTImara madhya darIe pahoMcI tyAre tenuM ejIna baMdha thaI gayuM; te vakhate sTImaramAM beThelA lokonI sthiti kevI yabhIta bane ? mojazokha ane nAcaraMga tyAre kevA kharAba lAge ! eka sTImara te AvI mojazekhanAM sAdhanovALI che paNa tenuM ejIna kharAba thaI gayuM che ane bIjI sTImara te evI che ke temAM mAjazekhanAM sAdhana nathI paNa tenuM ejIna barAbara kAma kare che ! tame A be sTImaromAM kaI sTImarane pasaMda karaze ? barAbara A ja sthiti atyAranAM sukhasAdhananI che. AjanI pAzcAtya sabhyatAne loko AnaMdanuM kAraNa mAne che paNa e sabhyatAnuM ena kevuM kharAba che e jotA nathI. e pAzcAtya sabhyatA mAnavajIvanane keTalo badhe hAsa karI rahI che enuM pariNAma loke jetA nathI. je dezamAM vyabhicArane pApa ja mAnavAmAM AvatuM nathI te dezanI sabhyatA keTalI badhI yaMkara haze ! perisa bahu suMdara zahera mAnavAmAM Ave che paNa te zaheranI sabhyatA viSe evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke, je potAnI strIne koI bahArano bIjo puruSa maLavA Avyo hoya te tenA patine bahAra cAlyA javuM paDe ! amerikA deza ghaNo sudharelo deza gaNavAmAM Ave che paNa tenA viSe paNa evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke tyAM somAMthI paMcANuM lagna tUTI jAya che. A te pAzcAtya dezanI sabhyatA che ! caMpAnagarI jevI bahArathI ramaNIya hatI tevI aMdarathI paNa ramaNIya hatI. jema kaI khANamAMthI eka hIro nIkaLavAthI te hIrAnI khANa kahevAya che, tema koI nagaramAM eka ja mahApuruSa pAko heya te te nagara paNa prasiddha thaI jAya che. avatAre vadhAre thatA nathI paNa eka ja avatAra AkhA saMsArane prasiddha karI de che. tina para zeTha zrAvaka draDha dhama. yathA nAma jinadAsa, ahadAsI nArI ati khAsI, rUpa zIla guNa khAsa. dhana Apo caMpAnagarImAM jinadAsa nAmane zeTha rahetuM hatuM. A nagarIne bhagavAna mahAvIre paNa anekavAra pAvana karI hatI. kANika jevo bhakta rAjA paNa caMpAmAM ja thayo hato. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vida 10 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 51 bhagavAna mahAvIranA samayamAM caMpAnA rAjA tarIke kaNika ane dadhivAhana bannene kahevAmAM Ave che, eTalA mATe caMpAnagarI eka hatI ke be, e viSe kAMI nizcita kahI zakAtuM nathI. A itihAsa kahevAto nathI, paNa dharmakathA kahevAya che. dharmakathAmAMthI aneka itihAsa nIkaLe che eTalA mATe dharmakathAmAM ItihAsane nahi paNa tatvane juo. jinadAsa caMpAmAM raheto hato. te zrAvaka hato. tenI strI arvAsI zrAvikA hatI. A banne nAmo vAstavika che ke kalpita e viSe kAMI nakkI kahI zakAtuM nathI, paNa A bane nAmo avazya sArthaka che. pahelAMnA loko nAma pramANe guNavALA hatA ane tethI ja temane tyAM sudarzana je cAritravAna putra pedA thayo hato. "bApa tevA beTA ane vaDa jevA TeTA " e lokokti prasiddha ja che. tame paNa je sudarzana jevo suputra cAhe te jinadAsa ane arvaddAsI jevA zuddhAtmA bano. Ama karazo to temAM tamAruM kalyANa ja che. dAsa subhaga bAlaka ati suMdara, gAve carAvanAra; zeTha premase rakhe nema, kare sAla saMbhAra- re. . dhana che ? sudarzananA pUrvabhavanuM caritra je kathAmAM varNavavAmAM AvyuM che te uparathI pitAnuM caritra sudhAravAnI zikSA levI joIe. sudarzanane paricaya ApavA mATe temanA mAtApitAne te paricaya Ape paNa tene pUrvabhavane paricaya paNa ApavAmAM Ave che. AjanA aneka taruNone pUrva bhavanI vAta upara echI zraddhA bese che. temane zraddhA bese ke na bese paNa pUrvabhava ke punarjanma che e vAta nirvivAda che. zAstramAM te punarjanmanI puSTi karavAmAM AvI ja che paNa atyAre punarjanmane siddha karanArAM pratyakSAdi aneka pramANo paNa maLe che. A kAmamAM paNa jAtismRtinuM jJAna thayuM hoya ane pUrvajanmanuM vRttAnta kahyuM hoya evAM dAkhalAo paNa maLe che. hamaNAM ja dilhImAM eka kumArIe pitAnA pUrvajanmanI vAta kahI hatI evAM vRttAnta bahAra AvyAM che. | caMpAnagarImAM jinadAsa nAmane zeTha raheto hato. tenI patnInuM nAma arvAsI hatuM. bannenI joDI kevI hatI e kahevAne atyAre samaya nathI. jyAM eka aMgamAM te dharma hoya ane bIjA aMgamAM na hoya te jIvana adhUruM ja rahe che. tamAre be hAtha che ane te dvArA badhuM kAma karI zake che chatAM vivAha karI caturbhuja kema bane che ! eTalA ja mATe ke jIvanane pUrNa banAvavA. Izvarane paNa caturbhuja kahevAmAM Ave che. je jIvanane pUrNa banAvavA vivAhane uddeza samajavAmAM Ave che, jIvana pUrNa banI zake che ane caturbhuja zabda sArthaka thaI zake che paNa je jIvanane pUrNa banAvavAno vivAhano uddeza bhUlAI javAmAM Ave to, jIvana caturbhuja jevuM banavAne badale catuSpada jevuM banI jAya che. arthAta jIvana unnata thavAne badale viSayavAsanAmAM ja lupta banI avanatine pAme che. jinadAsa ane arhaddAsI bannenuM dhArmika jIvana caturbhuja jevuM IzvarIya hatuM. bane premapUrvaka dharmArAdhana kAma karatA hatA. eka divasa ahaMdAsIne manamAM cintA thavA lAgI ke, mAre dareka vAtanuM sukha che paNa eka vAtanI khAmI che. Aje te ame A gharamAM dharmanuM pAlana karIe chIe paNa amArA mRtyu bAda dharmanuM pAlana koNa karaze ! mArA gharamAM mAre dharma rahevo ja joIe ! puruSonI apekSAe strIomAM dharmanI lAgaNuM vadhAre Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa hoya che ! eTalA ja mATe amArA mRtyu bAda amArA gharamAM dharmanuM pAlana koNa karaze ' evI addAsIne cintA thaI A pramANe ahaddAsI cintAne kAraNe tene badhI cIjo kharAba lAgavAthI udAsa rahevA lAgI. zeThe udAsa rahevAnuM kAraNa pUchyuM paNa zeThANIe te kAraNa na batAvyuM. zeTha tene prasanna rAkhavA mATe bAgabagIcAmAM laI gayA ane evAM bIjAM aneka prayatna karyo paNa tenuM kAMI pariNAma na AvyuM. zeThANI cintA vadhavAnA kAraNe kuza thavA lAgI. vidvAnenuM kathana che ke, strIone udAsa rAkhavI na joIe. strIone udAsa rAkhavI e pitAnA aMgane ja udAsa rAkhavA samAna che. A vicArane manamAM rAkhI zeThe paNa zeThANIne prasanna rAkhavA ane tenI cintA dUra karavA mATe aneka prayatno karyA paNa badhAM nakAmAM gayAM. Akhare zene lAgyuM ke, Ane rega bIje che mATe ene zI cintA che e tenI pAsethI ja jANavuM joIe. A pramANe vicAra karI zeThe zeThANIne pUchayuM ke, Aje tuM ATalI badhI udAsa kema jaNAya che te mane samajAtuM nathI. udAsa thavAnuM je kAraNuM hoya te mane jaNAve. zeThanuM A kathana sAMbhaLI zeThANIthI rahevAyuM nahi! mane AvA suyogya pati bhaLyA che eTale ja mane udAsa thavAnuM kAraNa pUche che, nahi te evA paNa pati hoya che ke, jeo strIonA duHkha tarapha jotA paNa nathI ! Aje paNa evA aneka patio hoya che ke jeo potAnI strIne udAsa joIne tenI cintA dUra karavAne badale nATaka-sInemA jovA cAlyA jAya che ane ema vicAre che ke, strIone udAsa rahevAne e svabhAva ja hoya che. zeThANI zeThane kahevA lAgI ke, mane eka cintA che. te cintA kapaDAMlattAM ke ghareNAMnI nathI paNa ApaNuM mRtyu bAda ApaNA gharanI saMbhALa rAkhanAra ane ApaNuM dharmanuM pAlana karamAre koI kuLadIpaka nathI enI cintA che ! kuLadIpaka vinA badhuM sUnuM sUnuM lAge che. zeThANInI vAta sAMbhaLI jinadAsa vicAravA lAgyuM ke, A mArI ciMtA kare che. paNa huM te jinabhakta chuM eTale mAre te mArA yogya ja kAma karavuM joIe. A pramANe vicAra karI zeTha zeThANIne kahyuM ke, "priye! e kAMI ApaNA hAthanI vAta nathI ke te "viSe tame cintA kare che ! ApaNe jinabhakta chIe eTalA mATe AvI cintA karavI e ThIka nathI, mATe e cintA chaDI dharmadhyAna karo ane ApaNI sampattine dAnAdi satkAryomAM vApare. je saMtAna viSayaka aMtarAya tUTavAnI haze te tUTI jaze! nahi te ApaNI dhanasaMpattine kaI nAlAyakanA hAthamAM javA na devI paNa dAnAdi satkAryomAM vAparI teno sadupayoga kare ane pahelAM karatAM adhika dharmadhyAna karavuM. mATe uThe ane cintA choDo !" ( A pramANe kahI zeThe zeThANInI cintA dUra karI ane banne jaNA khUba dharmadhyAna karavA lAgyA temane ghera je subhaga dAsa che te ja bhAvi sudarzana thavAnuM che. te zuM kare che ane kevI rIte sudarzana bane che te vAta yathAvasare karavAmAM Avaze. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna : saMvat 1992 azADa vadI 11 magaLavAra prAthanA. dhana-dhana janaka sidhArtha ', dhana ' trIsalA ' de mAta re prANI, jyAM suta jAye te geda khilAye, 'badhdhamAna ' vikhyAta re prANI; DA zrI mahAvIra tame vastANI, 5 1 33 zrI mahAvIra bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. eka eka vastune sulaTI karavAmAM Ave te badhI vastuo sulaTI thaI jAya che, ane jo tene UlaTI karavAmAM Ave te badhI UlaTI thaI jAya che! A ja pramANe A AtmA paNa A saMsAramAM UlaTA jaI rahyo che; A UlaTA AtmAne sulaTA karavAnA ane tene sarala banAvavAne mA` te paramAtmAnI prArthanA karavI, e che. AtmA kayAM gothAM khAI rahyo che e atre jovAnuM che. AtmAnI e bhUla thaI rahI che ke, te dravyane bhUlI jaI paryAyanI kadara kare che ane ene ja sAcI vastu mAnI ese che. AtmA dhATane teA jue che paNa e dhATa je senAnA banelA che, te seAnAne jotA nathI. te seAnAnI kadara karatA nathI paNa dhATanI kadara kare che ? ane dravyanuM mUlyAMkana AMkI zakatA nathI. tethI ja te saMsAra-vyavahAramAM jo koI sAnAne na jotAM kevaLa dhATane ja jue ane tenA ja AdhAre kravikraya kare te zuM te nukazAnImAM nahi utare ? je catura haze te ghATane tA gauNurUpe joze, paNa dravyane teA mukhyarUpe joze. je pramANe tame lAkA zAkane tyAM ghATa joI te ja vastunuM mUlya ApI detA nathI paNa ghATanI sAthe dravya--vastu kevI che te barAbara jue che ane pachI tenI kiMmata AMkA che ane mUlya ApeA che, te ja pramANe jJAnIe paNa kahe che ke, kevala paryAyane ja zuM jIe che., dravyane paNa jIe. teo kahe che keH jyAM kaMcana tihuM kAla kahIje, bhUSaNu nAma aneka re prANI / hyuAM jaga jIva carAcara ceAni, hai cetana guNa eka re prANI !! je pramANe seAnuM te traNeya kALamAM seAnuM ja rahe che pachI bhale tenA senAnAM banelAM AbhUSaNAnAM nAma aneka hAya ! te ja pramANe jIva bhale game te yAninA hAya paNa e badhAM jIvAmAM AtmA te| samAna ja che. jIvanI paryAya--deva, nArakIya, manuSya ke tirthaMka-game te hoya paNa e badhAMya chavAmAM AtmA te samAna ja che. tame deva ane nArakIya jIveA pratyakSa joyAM nathI paNa zAstradvArA sAMbhaLyA te che! pachI bhale te jIvAne tame pratyakSa joyA na hoya paNa manuSya ane tir jIvA tA pratyakSa jue che ! A adhI jIvAnI paryAya che. AtmAnI e bhUla thaI rahI che ke, rahyA che, chatAM paNa paryAyAmAM paDI rahelA Atmadravyane joI te pAte paryAyAmAM paDI zakatA nathI. vAstavamAM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa kIMmata te dravyanI thavI joIe, paryAyone kAraNe dravyanI upekSA thavI na joIe! paNa A viSayamAM AtmAnI dvArA ghATane joI senAne bhUlI javA jevI bhUla thaI rahI che. AtmA potAnuM svarUpa samaje e mATe ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya Adi vatanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che ! badhAM jIvone pitAnA AtmAnI samAna mAnavA, paryAne kAraNe te jIvomAM bhedabhAva na mAna, e ja ahiMsAvatamAM kahevAmAM AvyuM che. jyAMsudhI pitAnA AtmAnI mAphaka badhA jIvone samAna mAnavAmAM AvatAM nathI tyAM sudhI ahiMsAnuM pAlana thaI zakatuM nathI. jemane pUrNa ahiMsAnuM pAlana karavuM haze te te dravyanI daSTie badhA jIvone Amatulya gaNaze. paryAyanI dRSTie jIvamAM jarApaNa bhedabhAva mAnaze nahi. je bhagavAna mahAvIranA dharmane jIvanamAM sthAna ApavuM hoya te paryAyane bhUlI divyarUpe badhA ne Amatulya mAnavA joIe. bhagavAna mahAvIrane mAnavA ane temanI vANIne na mAnavI e banne vAte paraspara virodhI che. bhagavAna kahe che ke, " bhale kaI mAruM nAma na letA hoya paNa je te mArI vANIne jIvanamAM utAre che ane chakAyanA jIne Atmatulya mAne che te mane ja mAne che, paNa jo chakAyanA jIvone Atmatulya mAnatA nathI to te mane paNa mAnatA nathI." - tamArAthI Aje kAMI vadhAre banI na zake to eTaluM to avazya mAne ke chakAyanAM badhAM ja mArA AtmAnI samAna ja che. je A pramANe badhA jIvone Atmatulya mAnaze to temAM tamAruM kalyANa ja che. je loke bhagavAna mahAvIranA bhakta che teo te badhA ne Atmatulya ja mAne che. badhAM ne AtmA samAna che chatAM zarIra tathA AtmA judAM judAM che e vAta aneka pramANothI siddha thaI zake che ! gItAmAM zrI kRSNa paNa arjunane kahyuM che ke - vAsAMsi jIrNAni yathA vihAya navAni gRhNAti naro'parANi / / tathA zarIrANi vihAya jIrNAnyanyAni saMyAti navAni deho // arthAta-je pramANe manuSya jUnAM kapaDAMne utArI navAM kapaDAM dhAraNa kare che, te ja pramANe zarIramAM rahele AtmA paNa eka zarIrane tyAga karI bIjuM zarIra dhAraNa kare che. A pramANe AtmAnI zarIrarUpI paryAye te badalAtI rahe che, paNa AtmA to te ja rahe che. jUnAM kapaDAM paheravAthI mANasa kAMI badalAI ja nathI, mANasa te teno te ja hoya che. kRSNa arjunane kahyuM hatuM ke, jema mANasa jUnAM kapaDAMne tyAga karI navAM kapaDAM dhAraNa kare che tema A AtmA eka zarIrane tyAga karI bIjA zarIrane dhAraNa kare che. AtmA te eno e ja che, kevaLa tenI paryAye badalAya che. nATakamAM strI puruSane ane puruSa strIne poSAka dhAraNa kare che ethI karIne strI e puruSa banatI nathI ane puruSa strI banatI nathI. paNa darzaka loko bAhya poSAkane lIdhe strIne poSAka dhAraNa karanAra puruSane strI ane puruSane veza dhAraNa karanAra strIne Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11] rAjakATa-cAturmAsa [ 55 puruSa mAnavAnI bhUla karI bese che paNa sUtradhAra teA strIne strI ane puruSane puruSa mAne che eTaluM ja nahi paNa strInA peASAka dhAraNa karanAra puruSane puruSanA nAmathI ane puruSanA veza dhAraNa karela strIne strInA nAmathI ja kheAlAve che. A ja pramANe nAnI leAkeA paryAyane na jotAM temAM rahelA dravyane ja jue che. kAI vidyArthI potAnA pustaka uparathI junuM pUMThuM... utArI nAMkhI navu' pu++' caDAve che ethI kAMI pustaka badalI jatuM nathI. pustaka te te ja hAya che. A ja pramANe AtmA bhale game te paryAyamAM hAya paNa AtmA te badhAnA sarakhA ja che. ' vo sAcA ' e sutrAnusAra AtmAmAM kAMi aMtara nathI, aMtara teA kevaLa paryAyAmAM ja che. AtmA paryAyeA badalavAne kAraNe kAMI anitya banI jatA nathI, te te| nitya ane ajara amara che. A ja vAta uttarAdhyayana sUtranA vIzamA adhyayanamAM kahevAmAM AvA che. kAle rAjA zreNikanA paricaya ApatAM kahevAmAM AvyuM hatuM keH-- anAthI muninA adhikAra--6 pabhUyarayaNo rAyA, seNio magahAhivo / vihArajattaM nijjAo, maMDikucchisi cehae // 2 // have AgaLa kahevAmAM Ave che ke:-- nANAdumalayAiNNaM, nANApakkhi niseviryaM / nALA mumasaMnna, uSmALa naMdgomaM 5 rU // mahArAjA zreNikanI pAse dareka prakAranAM ratno hatAM, paNa tenI pAse samakitarUpI ratna na hatuM-tattvAnuM jJAna na hatuM ane te tenI zodhamAM rahetA hatA. "3 A tame leAkeA paisA karatAM sakita ratnane mAruM mAne che ? tamArA eka paisA khAvAi jAya te tenI cintA karA che paNa samakita ratnanA viSayamAM eTalI cintA karatA nathI. tame jANA che ke, " pIra-pegambara, bhUta-bhavAnIne tyAM javAthI mArA samakiMta ratnane dUSaNa lAgaze chatAM strI-putra AdinI prApti mATe ' ame gRhastha chIe ' ema kahI svApUrtine mATe tame tyAM jAe che ke niha ? pramANe ' ame gRhastha chIe ' e bahAne tame bacavA cAheA che paNa zuM kAmadeva gRhastha na hatA ? paNa tenA jeTalI sakrita ratnanI tamane paravA kayAM che ! paisAne sAcavavAnI jeTalI cIvaTa rAkhavAmAM Ave che teTalI samakti ratnane sAcavavAmAM cIvaTa rAkhatA nathI. koI ratna ApI keADI kharIde to te mUrkha gaNAya che te pramANe samakti ratnanA viSayamAM samajo. svApUrti mATe samakti ratnane dUSaNa lagADavuM e ThIka nathI. samakti upara daDhatA raheze te badhA kAmeAmAM dRDhatA raheze. kAmadevanA zarIranAM TUkaDAM karI nAkhavAmAM AvyAM, chatAM teNe dhanI rakSA mATe zarIranI paNa paravA na karI. kAmadevanI A dharmAMdaDhatAne kAraNe bhagavAne temanuM udAharaNa laI amane sAdhuene paNa e ja kahyuM che ke, " jyAre kAmadeva zrAvaka A pramANe dharmomAM draDha rahyA te pachI tamAre kevA draDha rahevu joIe, enA vicAra kare." Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa rAjA zreNikane mahAninthanI pAsethI ante samakti ratna maLyuM hatuM. eTalA ja mATe teNe vrata-pratyAkhyAna na karavA chatAM bhaviSyamAM padmanAtha tIrthaMkara thaze. jo ke te cAhatA hatA ke, 'huM dhakriyA karuM' paNa te karI na zakyA! tame leke je dhakriyA kareA che te jo dRDha zraddA rAkhI tattvanI jijJAsApUrvaka karavAmAM Ave te bahu ja lAbhadAyaka nIvaDe, paNa zraddhApUrvaka jo dhamakriyA karavAmAM na Ave te! te AMkaDA vinAnAM mIDAM jevI nirarthaka nIvaDe che! mATe kaSAyAne pAtaLAM pADI antarAtmAmAM jAgrati lAve ane dharmakriyA karAtA AnaMda ane kalyANa ja che. jo ke zreNika dharmakriyA karI na zakayA paNa te dharmatattvanA jijJAsu tA hatA. tenI rANI celanA ceDA rAjAnI putrI hatI. ceDA ratnane sAta putrI hatI ane sAteya satI hatI. celanAnI rageragamAM dharma bhAvanAne pravAha vaheto hato. rAjA zreNikane dharmImAM da karavA mATe celanA rANI prayatna karatI hatI. " mArA pati samaSTi ane dhArmika ane ane huM eka dharmAtmA rAjAnI patnI kahevAuM " evI unnata bhAvanA te bhAvatI hatI. jyAre zreNika rAjA ema cAhatA hatA ke, " A rANI dharmAMnA DhAMga cheDI mArI sAthe mojamajhA kare te kevuM sAruM' ! . ,, A pramANe banne jaNA eka bIjA upara peAtAnI icchAnusAra prabhAva pADavA cAhatA hatA. rAjA zreNika, rANI celanAmAM dharmabhAvanA kevI che tenI mIThI parIkSA hamezAM karyAM karatA, paNa celanA rANI peAtAnI dharmabhAvanAnA piracaya ApI tenA upara dharmanA prabhAva pADavA prayatna karatI. A pramANe banne jaNA eka bIjAnI parIkSA letA hatA. bIjA upara dharmanA prabhAva pADavA mATe namratA ane saralatAnI bahu jarUra rahe che. baLajabarIthI dharmA prabhAva paDI zakatA nathI eTalA mATe peAtAnuM jIvana ja evuM dhArmika banAvavuM paDe che ke jethI potAnI dhArmikatAnA prabhAva bIjA upara paDe. dharmanI parIkSA karatAM karatAM eka divasa rAjA zreNika haTha upara AvI gayA ! eka vAra teNe eka mahAtmAne mahelanI pAsethI nIkaLatA joyA tyAre celanAne khelAvI kahevA lAgyA, ke, "jo, A tArA guru nIcI najara karI cAlyA jAya che ! kAI tene mAre che tApaNu kAMI karI zakatA nathI ! jo ke mArA rAjyamAM evA kAyadA che ke, koI koI ne kaSTa Ape nahi paNa Ane te koI mAre che teA sAme mAratA nathI ane kariyAda paNa karatA nathI evA te kAyara che. AvA kAyara guru hAvAthI tArAmAM paNa kAyaratA ja Avaze. ApaNA guru tA vIra hAvA joIe kAraNa ke ApaNe vIra chIe, eTalA mATe DhAla-talavAra bAMdhanAra ane gheADA upara esI karanAra evA ApaNA guru hevA joI e. ' .. celanA rANIthI gurunuM apamAna sahevAyuM nahi. teNIe rAjAne kahyuM ke, '"mahArAja ! Apa kaheA che. tevA mArA guru kAyara nathI paNa vIra che. huM kAyara gurunI ziSyA nathI. mArA gurunI vIratA AgaLa tamArA jevA sA vIre| paNa TakI zake niha ! tamArA moTAmAM meATA senApatio ke jemanA upara kAme vijaya meLavyeA che e vijayI kAmane paNa mArA guru jItI le che. je dasa lAkha subhaTA upara vijaya meLave che, te vijayI senApatine jItanAra kAma upara vijaya meLavavA e kAMI ochI vIratA che! mArA guru kAmavijayI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 57 che. je kAma tamArA moTA moTA senApatine paNa jItI le che e kAmane jItanAra te vIrane paNa vIra che. A vAta te bALakathI paNa samajAya evI che te pachI tame mArA gurune kAyara kema kaho che !' celanA rANIdvArA gurumahAo sAMbhaLI rAjA zreNike vicAra karyo ke, A ema mAnaze nahi. mATe koI vezyAne e sAdhu pAse mokalI bhraSTa karAvuM te ja te mAnaze ! A pramANe vicAra karI teNe cetanAne kahyuM ke, ThIka che. celanA rANI, rAjAne abhiprAya samajI gaI ke, rAjA jarUra mArA gurunI parIkSA leze; paNa tene vizvAsa hato ke, parIkSAnuM pariNAma sAruM ja Avaze. eTale teNI bairya dhAraNa karI paramAtmAnI prArthanA karavA lAgI ke, "he prabho ! mArI ane mArA gurunI lAja rAkhavI e tArA hAthamAM che ! huM tArA zaraNe Avela chuM, zaraNAgatanI rakSA karaje" A pramANe prArthanA karI te dharmadhyAna karavA besI gaI rAjAe eka vezyAne bolAvIne kahyuM ke, "tuM pilA sAdhunA sthAne jaI tene koI paNa upAye bhraSTa karI pAchI ahIM Ava; je tuM mAruM kAma pAra pADIza te tuM je mAMgIza te InAmamAM ApIza'. vezyA te rAjAnuM maphata ja kAma karavA taiyAra ja hatI, tema chatAM rAjAnI sahAyatA ane InAma maLavAnI AzA maLatAM sAdhunI pAse javA teNe tarata ja hA pADI. te zaMgAra sajI ane kAmottejaka bIjo sAmAna laI sAdhunA sthAne gaI. sAdhue e strIne jotAM ja kahyuM ke, "khabaradAra ! rAtrInA samaye amArA sthAne strIo AvI zakatI nathI. A koI gRhasthanuM makAna nathI, ahIM te sAdhuo rahe che !" vezyAe kahyuM ke, mahArAja! "ApanI vAta sAcI che, paNa ApanuM kahyuM te ja mAnI zake ke, je ApanI AjJA mAthe caDAvatI hoya; paNa huM to koI bIjA ja kAraNasara atre AvI chuM. huM Apane koI prakAranuM kaSTa ApavA AvI nathI paNa ApanuM manoraMjana karavA ane AnaMda ApavA mATe AvI chuM.' Ama kahetI te vezyA sAdhanA sthAnamAM ghusI gaI. sAdhu samajI gayA ke, mane bhraSTa karavAnI buddhie A AvI che ! jo ke, huM mArA zIlavrata upara daDha chuM paNa jyAre te bahAra nIkaLaze ane ema kaheze ke, "huM sAdhunA zIlavatano bhaMga karIne AvI chuM tyAre mAruM kahyuM koNa sAMbhaLaze ?" celanAe e pahelAMthI jANI lIdhuM hatuM ke, A sAdhu labdhidhArI che, mATe koI jAtane vAMdho Avaze nahi ! mahAtmAe te vakhate pitAnI labdhidvArA vikarALa rUpa dhAraNa karyuM. A joIne vezyA gabharAI ane mahAtmAne kahevA lAgI ke, "mahArAja ! kSamA kare, mane naSTa na kare ! mane te zreNika rAjAe mokalI che eTale AvI chuM. huM to ahIMthI hamaNAM ja bhAgI jAta, paNa zuM karuM ! bahAra tALuM dIdhela che eTale bahAra kevI rIte jaI zakuM? Apa mArI upara dayA kare ! te mahAtmAe pitAno veza ja bIjo badalAvI lIdhA hatA. zAstramAM kAraNavazAta vezaparivartana karavAnuM kahela che. sAdhuliMgane badalavAnuM zAstramAM apavAdarUpe batAvavAmAM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa Avela che. cAritranI rakSA te te vakhate paNa karavAmAM Ave che paNa liMga avasara upara badalI nAMkhavAnuM apavAda mArgamAM batAvavAmAM Avela che. eka bAju A ghaTanA banI tyAre bIjI bAju rAjA rANIne kahI rahyA che ke, tArA gurunI tuM ATalI badhI prazaMsA karatI hatI te have tenA hAla je ! ke te kevA che ? teo eka vezyAne rAkhI beThA che ! celanA rANIe AzcaryapUrvaka kahyuM ke, "zuM ema che! paNa e vAta jyAM sudhI mArI AMkhe jouM nahi tyAM sudhI mAnI zakuM nahi! je tame kahyuM tevuM ja huM jaIza te huM temane kadApi guru mAnI zakuM nahi! ApaNe te satyanA upAsaka chIe mATe Apa jevuM kahe che tevuM batAvI Ape." rAjAe kahyuM ke, "e te meM joyuM ja che, zA mATe vAtane vadhAre che !" A rANIe uttara Apyo ke, "jyAM sudhI mArI AMkhe huM jouM nahi tyAM sudhI tame kahe che tevuM mAnI zakuM nahi ! jyAre evuM jaIza te ja ghaDIe huM temane sAdhurUpe mAnavuM choDI daIza." Akhare rAjA, celanA rANIne sAthe laI sAdhunA sthAne AvI daravAjo kholyo. kholatAM ja jema pAMjarAmAMthI pakSI bahAra bhAge tema vezyA bahAra nIkaLI AvI ane rAjAne kahevA lAgI ke, "Apa mane bhale bIjuM koI kAma sepe paNa sAdhunI pAse javAnuM kaheze nahi! Aje te A mahAtmAnA tapastejanA prabhAvathI marI jAta paNa temanI dayAthI ja Aje jIvatI rahI chuM." vezyAnI vAta sAMbhaLI rANI rAjAne kahevA lAgI ke, " mahArAja ! A vezyA zuM kahe che ? enA kahevA uparathI te ema jaNAya che ke, tame ja tene ahIM mokalI che ! bhale tame tene mokalI heya paNa meM te pahelAM ja kahI dIdhuM hatuM ke, mArA gurune indrANI paNa DagAvI zake nahi ! paratuM A mArI bahena zuM kahe che te upara te vicAra karo !" rAjA rANInI vAta sAMbhaLI zaramAI gayo. te kahevA lAgyo ke, "vezyAnI vAtamAM vadhAre paDavuM sAruM nathI, have e vAtane paDatI mUko." rANIe kahyuM ke, ThIka che. A vezyA AtmAnA saMbaMdhe mArI bahenanI samAna che, topaNa huM enI vAta cheDI dauM chuM, paraMtu have Apa paNa e vAtane paDatI mUke ! ThIka ! cAlo ApaNe e mahAtmAnI pAse to jaIe. banne jaNA mahAtmAnI pAse gayA ane joyuM te mahAtmA koI bIjA ja vezamAM hatA. A joIne rANIe rAjAne kahyuM ke, "A juo ! te mArA guru ja nathI ! huM te dravya ane bhAva banethI yukta hoya tene guru mAnanArI chuM. A mahAtmAne veza mArA gurune veza nathI ! rajoharaNa, muhapatti AdithI suvihita veza nathI ! jyAre mArA gurunuM liMga ja nathI te pachI temane mArA guru kevI rIte mAnI zakuM !" rAjA pharI lajita thaI vicAravA lAgyuM ke, rANI ThIka kahe che. mAre e dharmanuM tattva jANavuM joIe. A rIte rAjAnA manamAM tattva jANavAnI abhilASA pedA thaI kahevAno Azaya e che ke, dharmadvArA ja dharmanI oLakhANa thAya che. dharmane saMbaMdha Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11 ] rAjakeTa-cAturmAsa [59 saMghanI sAthe paNa che; kAraNa ke saMghanA sahakArathI ja dharmatattva jANI zakAya che ane saMghamAM zramaNano paNa samAveza thaI jAya che. bhagavAne kahyuM che ke - 'cattAri samaNasaMghe paNNatte-taMjahA-samaNAe, samaNIya, sASayAe, sAviyAe ' / -sthAnAMga sUtra, saMghamAM zramaNanuM sthAna prathama che. eTalA mATe zramaNusaMdha kahevAmAM Ave che. saMghanA sahakArathI dharmatattva jANI zakAya che mATe saMghane sahakAra sAdhI zraddhApUrvaka dharma kriyA karo to tamAre kalyANanI sAthe badhAnuM paNa kalyANa thAya ! rAjA zreNIka eka moTe rAjA hatA eTale tene bIjA rAjAo karatAM rAjamahela vadhAre ane sArAM paNa haze paNa te Akho divasa rAjamahelamAM ja gaMdhAI na rahetAM jaMgalanI havA khAvA bahAra nIkaLatA hatA. jaMgalanI havA lIdhA vinA jIvana svastha rahI zake nahi ema te samajato hato ane e vicArathI te havA khAvA mATe jatA hatA. zAstramAM ene mATe "vihAyAtrA" zabda vAparavAmAM Avyo che. A zAstrIya zabdane bhAvArtha zuM che te samajavAnuM che. jenI yAtrA karavAmAM Ave che te tenI rakSA mATe karavAmAM Ave che. jemake zarIrayAtrA, dharmayAtrA, dhanayAtrA vagere. jevI yAtrA hoya che te ja tene lAbha jovAmAM Ave che. dharmanI yAtrAmAM dharmanI rakSA ane dhananI yAtrAmAM dhananI rakSA karavAmAM Ave che. A ja pramANe zarIrayAtrAno artha zarIranI rakSA karavI e che. Aje zarIrayAtrAnA nAme evAM kAma karavAmAM Ave che ke jethI zarIra vadhAre bagaDe che ! tame loko bahAranI yAtrA karavA nIkaLe che paNa tamArI e yAtrA kevI nakAmI jAya che tene jarA vicAra kare. Aje pAyakhAnA vinAnuM kAIka ja makAna khAlI jovAmAM Avaze. pahelAMnA makAne game teTalA moTA hatA paNa temAM pAyakhAnuM jovAmAM AvatuM nahi paNa Aje te nAnA nAnA makAnamAM paNa pAyakhAnuM hovuM Avazyaka manAya che. ane pAyakhAnAne kAraNe makAnamAM evI durgadha phelAI jAya che ke na pUcho vAta ! huM ahIM te azakitane kAraNe gocarI mATe nIkaLato nathI paNa dilhImAM gocarI karavA jatA tyAre evuM kaMIka ja ghara jovAmAM AvyuM haze ke, jyAM praveza karatAM pAyakhAnAnA darzana thayAM na hoya ! muMbaI ane kalakattAnI, pAyAkhAnAne lIdhe kevI kharAba sthiti haze e te samajI zakAya ema che. eka mAravADI bhAI pAsethI kalakattAnI sthiti viSe gIta gAtAM sAMbhaLyuM che ke - kalakattA nahI jAnA, yAre kalakattA nahIM jAnA, jahara khAya mara jAnA, yAro kalakattA nahIM jAnA. kalakA ATA nalakA pAnI, cabakA ghI khAnA, yAre" A gItano sAra e che ke, "kalakattA keIpaNa rIte na javuM, je AjIvikA maLatI na hoya to jhera khAIne marI javuM paNa kalakattA te na ja javuM! kAraNa ke, tyAM te cakkIno loTa, naLanuM pANI ane carabInuM ghI maLe che. mATe kalakattA na javuM." Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa Aje to "vejITebala ghI " cAlu thayuM che. gAya rAkhavAmAM to keTalAka loko "pApa" mAne che paNa vejITebala ghI khAvAmAM "pApa" mAnatA nathI. A pramANe AjanA loko jANe jIvanayAtrAne bhUlI ja gayA che ane jIvanane naSTa karanAra evAM khAna-pAnanuM sevana kare che ! rAjA zreNika bhale bIjAM kAme bhUlI gayA hoya paNa vihAyAtrA karavAnuM kAma te bhUlyo na hato. bhale rAjA zreNika, zarIra rakSA mATe nIkaLyo hoya ke jaMgalanI havA khAvA mATe nIkaLyo hoya paNa te "vihArayAtrA mATe bahAra nIkaLyuM hatuM evuM zAstramAM kaheluM che ! AjanA leke kahe che ke, ame zAstrane zuM sAMbhaLIe! temAM tapasyA karavAnuM ja kahevAmAM Ave che te te sAMbhaLI zuM ame bhUkhe marIe ! Ama kahenAra zAstrane arthe na samajavAne kAraNe zAstranI avajJA kare che. vAstavamAM zAstramAM kevAM kevAM gaMbhIra tanuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che te te zAstranA abhyAsI pAsethI sAMbhaLe tyAre khabara paDe ! bAkI zAstrane abhyAsa karyA vinA tenI avajJA karavI te mahApApa che. zAstranuM mukhya beya te mokSa che paNa mokSane prApta karavAnAM je sAdhanonI AvazyaktA hoya che te tane paNa zAstrakAre bhUlyAM nathI; paNa saMyama dharmane vahana karavAnuM eka sAdhana che, eTalA mATe zarIrarakSA mATe zreNika vihArayAtrA karavA bahAra nIkaLyuM hatuM ema zAstramAM kahevAmAM AvyuM che. game tevuM gAma ke nagara heya paNa gAma bahAra javAthI jarUra havAnuM parivartana thAya che. zreNika A vAtane jANatA hatA. zAstramAM havAnA sAta lAkha bheda batAvavAmAM AvyAM che. havAnA pratyeka bhedanI sAthe prakRtine judA jude saMbaMdha batAvavAmAM Avela che. samudranI havA judI hoya che, dvIpanI havA judI hoya che ane A pramANe pUrva, pazcima, uttara, dakSiNa vagere dareka dizAnI havA judA judA prakAranI hoya che. A havAne lagatI vAte je jANatA haze te vaijJAnika havA jeIne ema paNa kahI zake che ke, "AvI havA cAlI che eTale Ama thaze." A pramANe zAstramAM havAnA bhedanuM paNa varNana che. rAjA zreNika vihArayAtrA mATe bahAra nIkaLI maMDikukSi bAgamAM Avyo. te bAga zAstranA kathanAnusAra nandanavananI jevo hato. A bAganuM varNana zAstramAM kevI rIte karavAmAM AvyuM che e vAta yathAvasare pharI kahevAmAM Avaze. sudarzana caritra-6 dAsa subhaga bAlaka ati suMdara, gove carAvanAra zeTha premase rakhe nema, kare sAla saMbhAra, dhana che 6 eka dina jagalameM muni dekhe, tana mana upaje pyAra; khaDA sAmane dayAna muni me, visara gayA saMsA2, dhana 7 | zeTha zeThANIne putranI jarUra hatI chatAM paNa teo kevA dhIra gaMbhIra hatA ke, pitAne Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11] rAjakeTa-cAturmAsa [ 61 dharma choDI ane pitAnA dharmane kalaMka lagADI putrane prApta karavAnI icchA paNa rAkhatA nahi e viSe kAle kahevAmAM AvyuM che. pahelAMnA loke, koI cIjanI AvazyaktA hovA chatAM paNa pitAnA dharmanA bhoge te cIjane levA cAhatA nahi. araNaka zrAvakane dhananI AvazyaktA hatI ane te mATe vahANa laIne paNa nIkaLyo hatopaNa jyAre deve tene dharma tyAga karavAnuM kahyuM ane nahi te vahANa samudramAM DubADI devAnI dhamakI ApI, te te vakhate araNaka zrAvake vahANanI jarA paNa cintA na karI ane pitAnA dharma upara daDha rahyo. dharmane tyAga karavAthI ja kalyANa thatuM hoya che, jemanI sevAmAM soLa hajAra devo rahetA hatA te mahApuruSe parisaha zA mATe saheta ? pahelAMnA prAyaH badhAya zrAvakonA varNanamAM e ullekha maLe che ke, teone tyAM gAya pALavAmAM AvatI ! teonuM jIvana gAyonI sahAyatA vinA cAlI zakatuM nahi ! ane te mATe vivAhanA samaye paNa go dAna ApavAmAM AvatuM. vAstavamAM gAyonI sahAyatA vinA jIvana nabhI paNa zakatuM nahi ane pavitra rahI zakatuM nahi! A vAta Aje amerikAnA loko samajI zakyA che ! "ge ' zabdano artha pRthvI thAya che ane pRthvInA e artha uparathI gAya pazunuM nAma paNa "go " rAkhavAmAM AvyuM che. pRthvInI sahAyatA vinA zuM kaI jIvita rahI zake che ? koNa evo che ke, je pRthvInI sahAyatA vinA jIvita rahI zake ? A ja pramANe jIvanane mATe "gAya" paNa AdhArabhUta che ema vicArIne ja gAyanuM nAma ge' rAkhavAmAM AvyuM che. je pramANe jIvanane mATe pRthvInI sahAyatAnI AvazyaktA che te ja pramANe gAyanI sahAyatAnI paNa AvazyaktA che. ghI, dUdha vagere gAyamAMthI ja pedA thAya che ane te dvArA ja jIvanano vyavahAra cAle che; paNa AjanA loke jIvana sudhAravAnI kaLA bhUlI rahyA che ! je na bhUlyA hoya te je tamArA mATe ghI-dUdha Ape che te athavA tenAM saMtAne kapAya, ane tame te gAyanuM dUdha pIne paNa tenI rakSA na karo e kema sahana thaI zake ? jinadAsa zeThane tyAM ghaNI gAyo hatI. te e gAyane Amatulya mAnI temanI rakSA karate hate. gAyane mATe bhAratanA prAcIna lokenI kevI UMcI dRSTi hatI te viSe kahevuM ja zuM? kRNane bhale kaI game te dRSTie jotA hoya paNa teo mahAna puruSa hatA ema te badhA mAne che. te kRSNa paNa hAthamAM lAkaDI laI gaye carAvatA hatA. A vAta gAyanuM mahattva samajAvavA mATe zuM ochI che? gAyanI barAbara sArasaMbhALa rAkhavA mATe jinadAse subhaga nAmanA eka vizvAsapAtra govALanA chokarAne pitAne tyAM rAkhyo hato. te chokarAne jinadAsa zeTha gharanA mANasanI jema rAkha. subhaga jinadAsanI gAyone haMmezAM savAramAM carAvavA laI jato ane sAMje carAvIne pAcho lAvato. Aje gAyo mATe gocarabhUmino bahu ja muzkelI che. paNa enI phariAda koNa kare ane koNa sAMbhaLe ! bIjA kAmone mATe te vakIlo taiyAra thaI jAya che paraMtu A Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa kAmanI cintA temane paNa nathI ! kAraNa ke teo gAyone pALatA nathI, eTale temane e viSe cintA kyAMthI hoya? ane bharavADa rabArI vagere je loko gAyone pALe che teo pharIAda karavAnuM jANatA nathI; A rIte je phariyAda karavI jANe che teo gAya pALatA nathI ane phariyAda paNa karatA nathI ? Aje gAyone carAvavA mATe gocarabhUminI bahu ja muzkelI che ane tethI gAyonI kevI kharAba sthiti che te to bicArI gAye ja jANe che. paNa teo pitAnI mUkavANI kone saMbhaLAve? pahelAM jaMgalamAM prajAne adhikAra raheto hato ane prajA jaMgalamAM gAyone carAvIne tyAMnI UpajamAMthI pitAnuM peTa bharatI hatI; paNa Aje te "pheTesTa Tekasa' (Forest Tax) prajAnA haka upara lagADavAmAM Avyo che eTale have bicArI gAyone UbhI rAkhavA mATe paNa jagyA muzkelIthI maLe che. subhaganuM mukhya kAma gAyane jaMgalamAM carAvavAnuM hatuM. zeTha subhagane potAnA putranI mAphaka pALatA-poSatA. tene koI prakAranuM kaSTa na thAya, TADha taDako sahevo na paDe tathA khAvA pIvAnI muzkelI na paDe te mATe zeTha badho prabaMdha karI ApatA. A pramANe subhaga jinadAsa zeThane tyAM AnaMdapUrvaka raheto hato. musalamAnanA dharmamAM kahyuM che ke, jenA gharamAM rahenArA manuSya ke pazu-pakSI duHkhI hoya te pApI che. A pramANe kahI pitAnA Azrita jIvonI sAra saMbhALa rAkhavAnuM kartavya batAvavAmAM AvyuM che ! AjanA loko pozAka-pharanIcara vagerenI jeTalI saMbhALa rAkhe che teTalI saMbhALa pitAnA AzritanI rAkhatA nathI. Azrita pAsethI premapUrvaka kAma levuM e judI vAta che ane mAra mArIne ke lAla AMkha kADhIne kAma levuM e paNa judI vAta che. prema vyavahArathI je kAma levAmAM Ave che temAM nakara ane zeTha bannene saMtoSa rahe che jyAre mAra mArIne ke lAla AMkha batAvIne kAma levAmAM ane karavAmAM hamezAM asaMtoSa rahe che. koIne mAramArIne sudhArI zakAtA nathI. pitAne chokare paNa mAra mAravAthI sudharI zakatA nathI. A vAta AjanA lekone have gaLe utaravA lAgI che ane tethI ja vidyArthIone bhaNAvatI vakhate mAra mAravAmAM AvatA nathI, e sArI vAta che. pUjyazrI zrI lAlajI mahArAja kahetA hatA ke, "mANase na te pANInI mAphaka narama bheMsa jevA banavuM joIe tema pattharanI mAphaka kaThera hadayI paNa banavuM na joIe paNa bIkAnerI sAkaranA goLAnA jevA banavuM joIe. je te sAkarano goLo koIne mAravAmAM Ave te tenI ceTa lAge che paNa je kaI tene moDhAmAM rAkhe te pANI thaI jAya che ane mIThAza Ape che." ' arthAta sAkarane gaLA patthara tarIke vyavahAra karavuM hoya te temAM kAma lAge che ane jo koInI sAthe sIdhe vyavahAra karavo hoya to temAM paNa kAma lAge che. A pramANe manuSya kaThora ane narama banne prakArane svabhAva rAkhe che tyAre ja tene jIvanavyavahAra barAbara cAlI zake che. jinadAsa subhagane premapUrvaka rAkhatA hatA ane premathI tene sudhAra karatA hatA. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 12] rAjakATa-cAturmAsa [ 63 subhaga paNa jinadAsane potAnA pitAnI mAphaka peAtAnuM pAlaNu-pASaNa kare che mATe pitAtulya che ema mAnatA. jinadAsa zeTha sAdhu-saMta pAse dharmadhyAna karavA jatA tyAre subhagane paNa kAi koIvAra sAthe laI jatA, te vakhate subhaga dharmakaraNIne dhyAnapUrvaka joteA. eka divasa jaMgalamAM te gAyA carAvatA hatA tyAM teNe vRkSanI nIce eka dhyAnastha mahAtmAne joyA. A bannene saMgama kema thayA e vAta yathAvasare karI kahevAmAM Avaze paNa atyAre te eTaluM ja kahuM chuM ke, mahAtmA leAkeAnA darzananI paNa kevI asara thAya che ane mANasa potAnuM kalyANu kevI rIte sAdhe che ! mahAtmAonuM dana kharekhara kalyANukArI hAya che. vyAkhyAna: saMvata 1992 aSADa vadI 12 budhavAra prArthanA zrI AdIzvara svAmI hA, praNam' sira nAmI tuma bhaNI, prabhu aMtarayAmI Apa / zrI AdinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. saMsAranA badhAM prANIone prArthanA karavAnA abhyAsa echAvattA pramANamAM hAya ja che. paNa prabhuprArthanA, zvaraprArthanA ke pAramArthika prArthanA badhI prAthanAmAM utkRSTa che. jyAre A prArthanA badhAthI utkRSTa che te A prArthanAmAM utkRSTa vastunA vicAra paNa karavA joI e ! udAharaNa tarIke sAmAnya vastunA grAhaka karatAM ratnanA grAhaka utkRSTa gaNAya che; te ja pramANe je utkRSTa prArthanA kare che tenA bhAva paNa utkRSTa ja hAvA joI e, eTalA mATe prAthanA karatI vakhate utkRSTa bhAva ane utkRSTa icchA rAkhavI joI e; paNa icchAnuM paNa parivana thayA kare che. atyAre kaI icchA thAya che ane pachI kaI IcchA thAya che ! A pramANe icchAnuM parivartana bhale thayA kare paNa jyAre AgaLa vadhatAM vadhatAM icchA nirvikAra thai jAya tyAre e icchA paramAtmAnI prArthanAne ceAgya che ema kahI zakAya ! eTalA mATe icchA nirvikAra ane evI rIte AgaLa vadhavuM joI e; arthAt azubha icchAne tyAga karI, zubha icchA karavI ane ema AgaLa vadhatAM vadhatAM zuddha icchAmAM pahoMcavuM joI e. pahelAM azubha cchiAthI prArthanA karavAnuM cheADI daI dhIre dhIre zuddha icchAthI paramAtmAnI prArthanA karatAM zIkhavuM ane jyAre e zIkhAI jAya tyAre samajavuM ke, huM prArthanAnI utkRSTatA jANI e utkRSTatAne anurUpa prArthanA karavA lAgyA chuM. bhagavAna AdinAthanI prArthanA aneka rItie karavAmAM AvI che. e vAta judI che ke, prAnA potapAtAnI ruci ane Dhama pramANe karavAmAM Ave paNa prArthanA te pahelAM Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa nI ja che. je prArthanA pahelAM prAkRtamAM hatI te ja saMskRtamAM thaI ane pachI te judI judI bAlabhASAmAM parivartita thaI. Ama ruci pramANe bhASA ane bhAvanuM parivartana lokoe avazya karyuM che paNa prArthanA te pahelAnI ja che, vastu te temAM te ja che. prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke - he ! prabho ! huM ghaNA lokonI zaraNe gayo paNa mArA mananI cintA dUra na thaI ane mArI AzA saphaLa na thaI! have huM tArA zaraNe Avyo chuM mATe mArI AzA saphaLa kara ane mArI cintAne dUra kara." bhagavAnanI pAse AzAne saphaLa karavAnI prArthanA te karavAmAM Ave che paNa temanI pAsethI kevI AzA karavAmAM Ave che e paNa vicAravA jevI vAta che. tame leke sAdhuonI pAse kaI AzAe A cho? tame dhana ke saMsAranI cIjonI AzA pUrI karavA mATe te atre AvatA nathI ne ? je tame dhanAdi sAMsArika cIjo maLavAnI AzAe AvatA he te tamAruM atre AvavuM nirarthaka jaze. A ja pramANe je paramAtmA, saMsAranA vikalpathI dUra che temanI pAsethI saMsAranI kaI kAmanA pUrI karavA mATe prArthanA karavAmAM Ave che te moTI bhUla che; mATe paramAtmAnI pAse sAMsArika cIjanI AzA pUrI karavA mATe prArthanA na karatAM evI prArthanA karI ke, "he ! prabho ! saMsAranA saMkalpa vika95 karatAM ananta kALa cAlyo gayo, chatAM mArA pAra Avyo nahi, mATe mArA saMsAranA saMkalpavikalpo dUra thAya e AzAe huM tArA zaraNe Avyo chuM, mArI e AzA pUrI kara ke jethI pharI mArAmAM koI prakAranI AzA ja na rahe !" koI mANasa pANImAM DUbato hoya tyAre tene koI rAjya ApavA mAMDe te rAjya pasaMda karaze ke naukA ! te rAjya nahi paNa naukA ja cAhaze e dekhItuM che. A ja pramANe je A saMsArasamudrane taravA ja cAhe che, teo te paramAtmAnA caraNa-zaraNarUpI naukA ja pasaMda karaze, bIjuM kAMI mAMgaze nahi. tame paNa eja bhAvanAe prArthanA kare ke, "he ! prabho ! mane tamArA caraNanuM ja zaraNa maLe.' A bhAvanAthI karavAmAM AvelI prArthanA ja ThIka ane vAstavika che. manuSya sAcI prArthanA kyAre karI zake e vAta huM siddhAntathI batAvuM chuM. rAjA zreNikane saMsAranI kaI vastunI khAmI na hatI. aneka lokone te Azraya Apato hato; eTale te anAthane nAtha gaNAta. AvA zreNika rAjAne mahAmuni anAthIe "anAtha' kahyo. temaNe kevaLa ema kahyuM eTaluM ja nahi paNa temane samajAvI khAtrI karAvI ApI ke, "je pitAne anAthane nAtha mAne che te pote ja anAtha che." je mahAtmAe A pramANe sanAthatA ane anAthatAne nirNaya karI Ape te mahAtmAnA zaraNe tame jAo tyAre ja paramAtmAnI sAcI prArthanA kyAre karI zakAya ? te jANI zakaze ! eTalA mATe je pramANe rAjA zreNike e mahAtmAnuM zaraNa lIdhuM hatuM te pramANe tame paNa zaraNa lo ! paNa "huM anAtha chuM" evuM abhimAna na karo. jyAre rAjA zreNika jevo paNa anAtha hatA te tame pitAne sanAtha mAne e abhimAna nahi to bIjuM zuM ? Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 12] anAthI muninA adhikAra--cha zreNika vihArayAtrA mATe nagaranI bahAra nIkaLyA hatA. prakRtinA niyameAnuM pAlana ane tenI rakSA karavI Avazyaka che. Ama karavAmAM Ave te ja AgaLa jatAM unnati thai zake ! rAjA zreNika pote paNa 72 kalAnA jANakAra hatA ane tene tyAM te aneka zarIrazAstra, nItizAstra, arthazAstra tathA bhAtikazAstra Adi zAstranA jANanAra paMDite rahetA hatA ane temanA caraNanI sevA karatA hatA. tema chatAM te zreNika rAjA zarIrarakSAne mATe 'DikSa bAgamAM karavA jatA hatA, te khAga naMdanavananI jevA hatA evuM varNana karavAmAM AvyuM che, rAjakATa-cAturmAsa [ 65 jyAM aneka prakAranAM vRkSeA tathA latAe hAya tene khAga kahevAmAM Ave che. vRkSa ane latAomAM e aMtara heAya che ke, vRkSa keAInI sahAyatA lIdhA vinA peAtAnI meLe ja vadhatuM jAya che ane phaLaphUla Ape che paNa latAe kAInI sahAyatA lIdhA vinA sIdhI ke UMcI thatI nathI paNu phelAtI jAya che ane phaLaphUla Ape che. jyAM aneka vRkSeA ane latAe hAya che te bAga kahevAya che. zAstramAM kahyuM che ke, maDikrukSa bAgamAM aneka vrukSA ane latAe hatAM. A uparathI evA prazna thAya che ke, mekSanuM vidhAna karanArA zAstromAM A prakAre bAganuM varNana karavAnI zI jarUra hatI ? A praznanA uttara e che ke, tame leAkeA jIvananA hetu bhUlI gayA che, paNa zAstrakArA jIvananA Avazyaka aMgAne bhUlI gayA nathI. sAdhu hovA chatAM paNa kAI sAdhu vana ane vRkSane bhUlI zake nahi, baiddhasAhityamAM jovAmAM AvyuM che ke, jyAre yuddha gayAnA jaMgalamAM gayA tyAre temaNe kahyuM ke, "amArA jevA yAgIonA bhAgyathI ja jaMgala surakSita che-naSTa karavAmAM AvyuM nathI. jo jaMgala na hota te| AtmasAdhanA mATe yogIene bahu ja muzkelI paData.'' A pramANe yAgI leAkeA jaMgalanuM mahattva samaje che ane yeAga karavA chatAM paNa jaMgalanuM mahattva bhUlI jatA nathI ! mATA meTA siMhA paNa meTA jaMgalamAM ja vase che. ja Mgala ke vRkSAmAMthI siMhanI utpatti kAMi thatI nathI paNa temanuM rakSaNa tyAM ja thAya che. jyAM kevala retInI TekarIe! hAya che tyAM meATA siMhA paNa jovAmAM AvatA nathI ! je kahevAnA Azaya e che ke, jIvanane mATe kevaLa mokSanI vAto karavI e teA AkAzanuM phula hoya to tenA mULane paNa batAvavuM Avazyaka che. Avazyaka vastue che te na batAvatAM, batAvavA jevuM che. koI vRkSane batAvavuM jIvanane dakSAnI AvazyakatA bahu che. AjanA keTalAka leAkeA ema samaje che ke, jIvanamAM mitranuM sthAna mahattvanuM hAI zake paNa jIvanamAM vRkSAnI zI AvazyakatA che ? A praznanA javAba vaijJAniko Ape che ke, 'jIvanamAM mitra ke bhAIbaMdha karatAM vRkSAnI AvazyakatA vizeSa che" kAraNake vRkSAnI sahAyatAthI ja jIvana TakI zake che. vRkSAnI sahAyatAthI jIvana kevI rIte Take che? ene mATe teo kahe che ke, manuSya je havA cheADe che te jherI kArabana gesa che. jo manuSya jherI havA cheDe nahi ane bIjI havA le nahi te manuSya marI jAya ! manuSya je jherI havA cheADe che tene vRkSa peAtAnAmAM sIMcI le che ane tenAM badalAmAM sijhana havA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa Ape che, ke jenA vaDe manuSya jIvita rahI zake che. prakRtinI racanA ja kaI evA prakAranI che ke, je havA manuSya cheDe che te ja havA vRkSane mATe amRta samAna nIvaDe che ane vRkSa je havA cheDe che te manuSyane mATe amRta samAna nIvaDe che. A dRSTie vRkSa je manuSya choDelI jherI kArabana gesa pacAvIne ekasIjhana havA cheDe nahi te, manuSya jIvita kevI rIte rahI zake? -- - A pramANe vRkSo manuSyane mATe jIvanopayogI che chatAM loko kahe che ke, jIvanamAM vRkSonI zI AvazyakatA che? paNa vRkSo na hota te tamArI jIvanarakSA mATe okisajhana havA paNa koNa pUrI pAData? vRkSo lekenI jIvanarakSA kare che, te paNa AjakAla temanI upara dayA karavAmAM AvatI nathI ! pahelAMnA loko vRkSonI AtmIyajananI mAphaka rakSA karatA hatA ane je koI vRkSane kApavAmAM AvatuM to temane bahu duHkha thatuM hatuM; paraMtu AjanA lokoe te vRkSonI dayA ja cheDI dIdhI che ane kahe che ke, "ame sudharelA chIe!" je jhera laIne badalAmAM amRta Ape che tenI dayA na karavI e kRtanatA che. mahAbhAratamAM vRkSane ajAtazatru kahevAmAM Ave che. ajAtazatru eTale tene koI zatru nathI. je koI tene patthara mAre che ke, tenI upara kuhADIne mAra mAre che tene badalAmAM te potAnAM mIThAM phaLa ke pitAnuM sarvasva paNa ApI de che. AvA jIvanopayogI vRkSanI jIvanamAM AvazyakatA koNa nahi svIkAre ! dilhInA loko kahetA hatA ke, junI dilhImAM bahu vRkSe hatA paNa jyAre lairDa hADija upara meIe aimba pheMkayo hato tyAre eNmba pheMkanAra pakaDAya nahi eTale bajAranA badhAM vRkSo kApI nAMkhavAmAM AvyAM. ahIM eka vicAravAnI vAta che ke, beMmba phekayo koNe ane daMDa maLyo kone? je ekisajhana havA ApI manuSyane jIvita rAkhe che te vRkSone kApavAnI kRtajJatA karI leke pitAne sudharelA mAne che, paNa A sudhAra kahevAya ke kudhAra ! Aje jaMgalane kApI verAna banAvI mUkavAmAM Ave che, paNa ene lIdhe varasAda e thatuM jAya che e koNa jANe che ! jyAre moTAM moTAM jaMgala ane bAga hatAM tyAre kesarI siMhanI mAphaka mahAtmA loko paNa tyAM ja rahetA, paNa have te amAre sAdhuoe paNa nagaranuM zaraNa levuM paDe che ! rAjA zreNika, bAgane pitAnI badhI sampattiomAM moTI sampatti mAnate ho; ane e kAraNe te bAgane navapallavita rAkhavA prayatna karato hate. A pramANe bAganA vRkSonuM varNana karI, e bAgamAM aneka prakAranAM pakSIo rahetA hatA ema AgaLa kahevAmAM AvyuM che. te bAga aneka prakAranA pakSIothI sevita hatA. e kathana uparathI ema spaSTa jaNAya che ke, te vakhate AjanI mAphaka pakSIonI hatyA karavAmAM AvatI na hatI. Aje te pitAnI mojamajhAne pUrI karavA mATe pakSIonI pAMkha-pIchAM mATe hatyA karavAmAM Ave che. meM eka lekhamAM vAMcyuM hatuM ke, yuropa ane amerikAmAM lokonI zikArattine kAraNe tyAM aneka pakSIonI jAti ja naSTa thaI gaI che. A pramANe AjanA sudhArAe ane AjanI phezane vaira ja pedA karyuM che. pakSIonI rakSA mATe Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 12] rAjakATa-cAturmAsa [ 67 zuM evI pratijJA karI zakeA che! ke, je cIjomAM pakSIenI pAMkhAnA-pIchAMnA upayAga karavAmAM AvyA hoya te cIjone peAtAnA meAjazekha mATe kAmamAM nahi laI e ! kadAca tame evI cIjonA upayAga na paNa karatA hai| tema chatAM tyAga karavA e te vAte abhayadAna ApavA jevuM che. Aje meAjazAkhanI pAchaLa keTalA jIvAnI hatyA karavAmAM Ave che e leAkeA jotA nathI! aneka buddhimAna leAkAe je vastrAmAM hiMsA thAya che evAM rezamanAM ke carbIvALAM kapaDAMnA tyAga karyo che te| zuM tame leAkeA je cIjomAM pInA upayAga karavAmAM AvyA hAya, tene tyAga karI niha zake! ? te bAgamAM aneka pakSIe svataMtratA ane nirbhayatApUrvaka kalleAla karatA hatAM. tyAM temane kAI prakAranA bhaya na hatA. jyAM pakSIe A pramANe nirbhayatApUrvaka kaththAla karatAM hoya che tyAM dayA che ema samajavuM joI e ! pUjyazrI zrIlAlajI mahArAja kahetA hatA ke, me... TAMka rAjyamAMthI nIkaLI jayapura rAjyamAM praveza karyAM ane pakSIone kallAla karatAM joyAM tyAre mane khUba prasannatA thaI, kAraNa ke, TAMka rAjyamAM pakSIone zikAra karavAmAM AvatA eTale tyAM pakSIo paNa bahu najaramAM AvatA nathI !' pakSIothI jIvanane lAbha che ke nahi e vAtane tame zuM jANe!? paNa tamArA na jANavAthI kAMI kAI cIja nirupayeAgI thai zakatI nathI. hIrAnI utpatti kevI rIte thAya che e kadAca tame jANatA nahi hA ! e tA jANanArA ja jANe che. evI kahevata che ke, je dezanAM ratnA meTAM hAya che tyAM ja mahApuruSA pAke che. gaMgA, himAlaya vagere bhAratamAM ja che e kAraNe ahIM mahApuruSo paNa aneka pAkayA che. prakRtinI jevI rakSA karavAmAM Ave che, prakRti paNa tevA lAbha Ape che. te bAgamAM aneka prakAranAM phUlo khIlelAM hatAM. phUlonI sugaMdhathI khAga mahekatA hatA. AjanA leke sugaMdha mATe * senTa 'ne upayeAga karatAM jaNAya che. e leAkAne bhAratanuM attara pasaMda paDatuM nathI. paNa eTaluM e senTanA zeAkhInA jANutA nathI ke, senTamAM meLavelo spIrITa magajamAM jaI keTalI hAni kare che ! bhAratIya thaI ne bhAratIya vastu pasaMda paDatI nathI ane videzI vastue kevI rIte bane che enA khyAla sarakhA paNu hotA nathI, e kharekhara dezane mATe ane peAtAne mATe nIcu jovA jevI vAta che. tame loko aneka prakAranAM telA paNa vAparatA haze! paNa kayuM tela kevI rIte banyuM che ! ane e tela petAnI prakRtine anukULa che ke pratikULa e viSe vicAra kareA che. kharA? AjanA pozAka ja eve pApI che ke tela, lavanDara ane senTa vinA kAma ja cAlI zakatuM nathI. khAvAnI vastu karatAM paheravAnI vastuo bhAre thaI paDI che! jIvanapayogI vAstavika cIjone! tyAga karI jIvanabhraSTa cIjone sthAna ApavAthI ja atyAranI sthiti kaDhaMgI banI rahI che ! A badhuM prakRtinI sAthe vaira karavA jevuM che. prakRtinI sAthe vaira karavAne kAraNe ja koI divasa na sAMbhaLelA rAge paNa kATI nIkaLyAM che. attara, senTa vagere mATe aneka prakAranAM pApo karavAmAM Ave che. te kRtrima sugaMdhathI mana tathA buddhimAM vikRti Ave che paNa prAkRtika sugaMdhamAM roga pedA karavAnI Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa ke vikRti thavAnI kAMI kharAbI hetI nathI. jo huM kAnamAM attaranuM pumaDuM nokhuM te tame lako zuM kahezo? tame loko mane upAlaMbha Apaze, paNa jo prAkRtika rItie nAkamAM sugaMdha AvatI hoya te tame loko zuM mane upAlaMbha Apaze ? attara lagAvavAthI upAlaMbha ApavAnuM kAraNa e ja che ke, attara lagAvavuM e kudaratanI sAthe laDAI karavA jevuM che; paNa phUlanI je prAkRtika sugaMdha Ave che e kAMI prakRtinI sAthe laDAI karavA jevuM nathI. e sugaMdha te prakRti pote Ape che. tene koI rokI zakatuM nathI. anAthI muni bAgamAM beThA hatA chatAM koI "tame mojazokha mATe bAgamAM beThA cho " ema kahI zakatuM nahi; kAraNa ke tyAM je sugaMdha AvatI hatI te prAkRtika sugaMdha hatI. maMDikukSa bAgane naMdanavananI upamA ApavAmAM AvI che. A bannene saMbaMdha upamA upameyane che. arthAta naMdanavana jevo suMdara maMDikala bAga hatA. AvA naMdanavana jevA maMDikula bAgamAM te mahAmuni bIrAjatA hatA. udayapuranA rANuM sajajanasiMhajI ema kahyA karatA ke, buddhinuM ghara ArAma che. jyAre ArAma hoya che tyAre ja buddhi pedA thAya che ! paNa ArAmanuM sthAna kAMI zahera ja nathI. koIvAra tame mane kahe ke, nagara te tamane paNa sAruM lAge che ! tame paNa gAmaDAomAM rahevAnuM pasaMda karatA nathI ! paNa tamane e khabara nathI ke, amAre A upAlaMbha zahera vALAone kAraNe ja sAMbhaLavo paDe che. jyAM rogIo vadhAre hoya che tyAM ja DaoNkaTarone vadhAre vAra javuM paDe che ! A ja pramANe amAre paNa nagaromAM vadhAre AvavAnuM thAya che. kAraNa ke, nagaramAM jeTalo vikAra ghara ghAlI beThe che teTalo vikAra gAmaDAomAM nathI. zahera jeTalI gAmaDAMonI kharAbI nathI. A ja kAraNe amAre paNa nagaromAM vadhAre AvavAnuM thAya che. huM tamane Aje ja nagara choDI devAnuM kahetA nathI paNa eTaluM te avazya kahuM chuM ke, tame paNa jIvana sudhArAnuM khAsa dhyAna rAkhe. mane dayA, pauSadha vagere priya che, chatAM e viSe bahu bhAra nahi ApatAM zarIra ane AtmAnA kalyANanI vAto upara eTalA mATe vizeSa bhAra mUkuM chuM ke, zarIrane svastha ane sAruM rAkhavAthI ja dharmakAryo paNa sArI rIte thaI zake che. eTalA mATe tame pratyeka vastunI lAbha-hAnine vivekadaSTie jue ane hAnikAraka vastuno tyAga karI lAbhadAyaka vastune jIvanamAM utAre. dharmane pavitra rAkhavA mATe ja huM jIvanane pavitra ane svastha rAkhavAnI vAta upara khAsa bhAra mUkuM chuM. jIvanane sudhAra kevI rIte thaI zake e vAta have huM sudarzananI kathAkArA kahuM chuM - sudarzana-caritra-7 eka dina jaMgalame muni dekhe, tana mana upa yAra ! khaDA sAmane dayAna muni meM, visara gayA saMsA2, e dhana zA gagana gaye munirAja maMtra 5, bAlaka ghareka AyA zeTha pUchate muni darzanake, sabhI hAla sunAyA. dhana 8 | Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 12] rAjakoTa-cAturmAsa : [ 69 subhaga bALaka gAyo carAvavA mATe hamezAM jaMgalamAM jato hato ane prakRtinI racanAdvArA navuM navuM jJAna paNa meLavato hato. tame ema kaheze ke, jJAna te hAIskUla ke kaeNlejamAM pustako vAMcavAthI maLI zake paNa jaMgalamAMthI jJAna kevI rIte maLI zake? te A praznano uttara e che ke, prakRtinI pAThazALAmAMthI je saMskArI jJAna maLe che te kaeNleja ke hAIskUlamAMthI maLavuM muzkela che ! je mahApuruSa jaMgalamAM jaIne rahe che teo prakRti pAsethI kevI rIte zikSA meLave che e vAtane pUrNarUpe kahevAno atyAre avakAza nathI paNa atyAre e viSe eka ja vAta kahI prakRtinI badhI vastuo kevI zikSA ApanArI hoya che e samajAvuM chuM - jaMgalamAM jharU-jhar avAja karatA vahetA jharaNAne joI mahApuruSe zuM vicAre che te juo. teo jharaNAne "jha-jha avAja sAMbhaLI evo vicAra kare che ke, jyAre A jharaNAnI pAse AvyA na hatA, tyAre paNa A jharaNuM jharjha' avAja karatuM hatuM. atyAre huM Avyo chuM tyAre paNa evo ja avAja kare che ane huM ahIMthI cAlyo jaIza tyAre paNa evo avAja karatuM raheze ! bhale koI rAjA Ave ke garIba Ave athavA koI niMdA kare ke prazaMsA kare to paNa A jharaNuM e kAraNe pitAnA jharU-jhar avAjamAM vadhAro-ghaTADe karatuM nathI ane pitAno avAja badalatuM nathI. je pramANe A jharaNuM e pitAne dharma badalatuM nathI te ja pramANe huM paNa mAro dharma badaluM nahi te mAruM jIvana ja sArthaka thaI jAya ! paNa huM te vezyA jevuM AcaraNa karuM chuM. jema vezyA garIbane joI tene dhutkAre che ane rAjAne joI tenuM sanmAna kare che te ja pramANe huM paNa karuM chuM. paNa A jharaNAmAM e rAgadveSa nathI. je puruSamAM jharaNAne A guNa che te vAstavamAM mahApuruSa che ! "A guNa sivAya jharaNAmAM eka dhArAe vahevAne bIjo guNa che. A jharaNuM je dhArAe vahe che te ja dhArAe vahetuM rahe che. jyAre mArA jIvananI dhArA vahetI jouM chuM te theDI thoDI vAramAM mArI dhArA badalatI ja rahe che. Aje mArI jIvanadhArA A bAju vahe che te kAle bIjI bAju A pramANe mArI jIvanadhArA eka sarakhI vahetI nathI. dhanya che A jharaNAne ke te hamezAM eka sarakhI dhArAe ja vahetuM rahe che. "A jharaNAmAM trIjo paNa guNa che, je mArA mATe khAsa apanAvavA yogya che. A jharaNuM pitAnuM badhuM pANI koI moTI nadIne soMpI de che ane tenI sAthe maLI jaI samudramAM laya thaI jAya che ane tyAM pitAnuM nAma zeSa paNa rAkhatuM nathI. e ja pramANe huM paNa koI mahApuruSanI saMgati karI paramAtmAmAM lIna thaI jAuM te pachI mAre joIe ja zuM?" A eka jharaNA pAsethI mahApuruSa prAkRtika zikSA meLave che te pachI bIjI prAkRtika racanAomAMthI keTale badhA teo bodhapATha meLavatA haze! prakRtinI pratyeka racanAmAMthI mAhapuruSa koIne koI prAkRtika zikSA meLavyA ja kare che. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa subhaga jaMgalamAM jaI prakRtinI pAThazALAmAMthI prAkRtika zikSA letA. jo ke te AjanA lokonI mAphaka lakhavuM, vAMcavuM, gAvuM-ajAvavuM vagere sAMsArika viSayeAthI ajJAta hatA, paNa prAkRtika racanAnA te bahu risaka hatA; eTalA mATe te prakRtinAM suMdara dRzyA joI AnaMda pAmatA hatA. je prakRtinA khALe khese che, prakRti tene jarUra sahAyatA Ape che ! tame ema samajatA hazeA ke, A mUgI prakRti sahAyatA zuM karatI haze ! paNa A mAnyatA khATI che. prakRti paNa mUMgI mUMgI sahAyatA ApyA ja kare che. ghaNIvAra ghera zuM bhAjana banyuM haze tenI tamane pahelethI khabara hotI nathI paNa taiyAra thaeluM bheAjana tamArI sAme Ave che tyAre jo tamArI icchAnusAra bhAjana banyuM heAya te ema samajaze! ke, temAM prakRtinA paNa hAya che! zAsrakArA kahe che ke, puNyanA yeAge ja iSTa gaMdha, iSTa rUpa, iSTa rasa vagere maLe che. A pramANe prakRti paNa na jANavA chatAM grUpIrIte kAma karyAM ja kare che. tamArA vivAha thayA haze. tamane sArI strI maLI ke kharAba, pazu te maLavAmAM tamArA puNyapApane prabhAva che ke nahi ! tamane jo kharAba strI maLI che te tene sArI banAvavI e te tamAruM kartavya ja che, parantu sArI ke kharAba strI maLavAmAM tamArA puSpa -pApanA prabhAva paDe che e te mAnavuM paDaze. " subhaga prakRtinI racanA uparathI medhapATha lete hate. tene prakRti zuM sahAyatA ApatI hatI e te kahI zakAya ema nathI paNa AgaLa jatAM teNe je kAryo karyA che te uparathI ema teA kahI zakAya che ke, teNe puNyAnubaMdhI puNya upArjana karyuM hatuM ane e ja kAraNe tene jaMgalamAM eka mahAtmAnA bheTA thayA hatA. tame lokeA sattA ke paisAnA baLe kAI vezyAne tamAre tyAM khelAvI zakA che paNa kAyalane zuM paisAnA baLe khelAvI zakA che ? A pramANe koI bIjAne game te kAraNe melAvI zakA che, paraMtu mahAtmA leAkeA te svecchAe ja Ave che, kAInA kheAlAvyA AvatA nathI. te ja vanamAM eka tapeAdhanI mahAtmA hatA, jeo eka vRkSanI nIce dhyAnastha beThA hatA. te mahAtmA kevA hatA, enA mATe eka kavi kahe che keH-- "jJAnake ujAgara sahaja sukhasAgara, suguna ratanAgAra virAga rasa bharayeA hai / zaraNukI bhIti hare maraNakA na bhaya kare, karana sAM pIThei dhru carana anusarA hai dharmakA maMDana kare, bharmakA vihaMDana kare, parama narama hAke karmase lA hai ! aise munirAja bhuvi leAkame' birAjamAna,nirakhi banArasI namaskAra karayeA hai ! " kavi kahe che ke, mahAtmAe jJAnanA udyota kare che, zAstrane suzAstra banAve che ane jagatane tItha banAve che. teo sahaja sukhI che arthAt kAryanuM sukha laine sukhI banyA nathI paNa kudaratI rIte ja sukhI che. temanA sukhane indra paNa chInavI zakatA nathI. tame kahezeA ke, khAnapAna tathA meAjazokha mANavAmAM sukha hoya che, paNa sahaja Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 12] rAjakeTa-cAturmAsa [ 71 sukha eTale svAbhAvika sukha, jemAM duHkhane aMza paNa na hoya ! evuM sukha tamArAmAM paNa che paNa tame ene bhUlI gayA che ! mAne ke, eka mANasa pAse khAnapAna tathA mojamajhA mANavAnAM badhAM sukhasAdhana che, paNa kaI bIjo mANasa AvIne tene kahe ke, tame kAle marI jaze !' to zuM te vakhate te sukhasAdhano tene sukhakAraka lAgaze ! te te ema ja kaheze ke, "A sukhasAdhanomAM sAcuM sukha nathI.' je sukhasAdhanomAM sukha hatuM te kayAM gayuM ? sAdhAraNa mANase maraNanA bhaya AgaLa saMsAranI keIpaNa cIjamAM sukha mAnatA nathI paNa duHkha ja mAne che; paNa mahAtmAone tame hamaNAM marI jaze ! ema kaI kahe to teo te ema ja kaheze ke emAM zuM ! e te AnaMdanI vAta che ! maranese jaga Darata hai, me mana baDo Ananda ! kaba marihai kaba bheTihe, pUraNa paramAnanda " A pramANe mahAtmAo sahaja sukhI che. vAstavamAM IndriyonAM viSayavikAramAM sukha nathI. sAcuM sukha te te che ke, je sahaja-vAstavika hoya ane je sukhane koI chInavI zakatuM na hoya ! mahAtmAo guNanA bhaMDArarUpa ane vairAgyanA sAgararUpa hoya che. je sAcA vairAgyavAna hoya che teo koIne zaraNe jatA nathI tema keIthI DaratA nathI. teo te indriAnA viSayane jItI cAritrane apanAve che. teo jyAM jAya che tyAM dharmanuM maMDana ja thAya che. bhale teo bole ke na bele paratu dhyAnamAM masta ubhA rahevA mAtrathI paNa dharmanuM maMDana ja thAya che ! teo mithyAtvarUpI aMdhakArano nAza karI samyaktvano prakAza phelAve che. teo haMmezAM duSkarmonI sAthe yuddha ja karyA kare che. je pramANe kutarAo je gharamAM haLI jAya che tyAM vAraMvAra Ave che te ja pramANe kAma, krodha, lobha, moha vagere vikArarUpI kutarAo jemanI sAthe haLI jAya che temane tyAM vAraMvAra AvyA kare che. paNa mahAtmAe e vikAra-kutarAone hAMkI kADhe che ane kahe che ke, "mArAmAM have saddabhAva Avyo che eTale tene have mAre tyAM AvavA nahi dauM." te mahAtmAo namra thaIne karmane nAza kare che. vAstavamAM karmane nAza namra thavAthI ja thaI zake che, bIjI rIte nahi. AvA tapodhanI mahAmuni eka vRkSanI nIce dhyAnastha beThA hatA, tyAM subhaga paNa Avyo. jinadAsa ane ahadAsIne putra joIto hato ane gRhasthane dhana, strI, putra vagerenI AvazyakatA paNa hoya ja che, chatAM jinadAsa ane arvaddAsIe e IcchAne pUrI karavA mATe dharmano tyAga karI bIjAnuM zaraNa na letAM, dharmanuM ja zaraNa lIdhuM. subhaga, te mahAtmAne joI prasanna thayA ane vicAravA lAgyo ke, A mArA guru che. jyAre huM zeThanI sAthe gurunI pAse jatuM hatuM tyAre zeTha kahetA hatA ke, "A mArA guru che.' paNa ahIM zeTha nathI eTale A to mArA ja guru che; A pramANe vicAra karI subhage te mahAtmAne namaskAra karyA. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa AjanA keTalAka loke mahAtmAone namaskAra karavAmAM saMkoca pAme che paNa koI amaladAra ke sAhebane jue che to nIcA namIne namana kare che ! ane kahe che ke, je temane namaskAra na karIe te sAheba nArAja thaI jAya ane amArI asabhyatA paNa dekhAya !' A pramANe paisAnA gulAma banelA le tyAM to sabhyatAne vicAra kare che paNa mahAtmAonI pAse sabhyatApUrvaka jaI namaskAra karavAno vicAra sarakhe paNa karatA nathI. AnuM kAraNa e che ke mahAtmAone vaMdana karavAthI zuM lAbha thAya che te teo jANatA nathI ! mahAtmAne vaMdana karI, sukhazAtA pUchI subhaga temanI sAme najara mAMDI dhyAnamAM ubho rahyo. te dhyAnamAM evo lIna thaI gayuM ke, "pite kayAM che ane tenI gAyo kyAM che " tenuM bhAna ja bhUlI gayo! tenA A dhyAnanA pratApathI zuM thayuM te viSe yathAvasare AgaLa kahevAmAM Avaze. vyAkhyAna saMvat 1992 aSADa vadI 13 guruvAra prArthanA zrI jina ajita namuM jayakArI, tuM devanake devajI; "jitazatru" rAjA ne "vijayA "rANIke, AtamajAta tvamevajI; zrI jina ajita name jayakArI. te 1 zrI ajitanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhakta leke bhagavAnanI prArthanA ananya bhaktipUrvaka kare che. jemanI prArthanA karavAmAM Ave temane sarvotkRSTa mAnavA, temanA guNo upara mugdha thaI javuM ane je temanI niMdA karatA hoya temanA prati udAsIna rahevuM enuM nAma ananya bhakti che. je niMdA karatA heya temanA upara koI paNa na karo ane temanI sAthe saMbaMdha ja na rAkha e ananya bhaktanuM lakSaNa che. A prArthanAmAM bhakta pitAnI ananya bhakti batAvatAM zrI jina ajita namuM jayakArI, tU devanaka devajI ! pUje deva anerA jagameM te mujha dAya na Ave taha mane taha citte hamane, tU hIja adhika suhAvejI | zrI ne A prArthanA upara vicAra karavAmAM Ave to ananya bhakita ane prArthanAne marma samajamAM AvI jAya. A viSe vistArathI samajAvavAne atyAre samaya nathI chatAM te viSe ceDAmAM kahuM chuM: Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 13] rAjakoTa-cAturmAsa [ 73 prArthanA karanArA bhakato kahe che ke, "he! prabho ! mane te tuM ja pasaMda che. bIjo koI deva pasaMda nathI!" A kathana uparathI evo prazna thAya che ke, bIjA deva bhaktane zA mATe pasaMda nathI ! zuM bIjA devamAM zaktisAmarthya nathI ! bIjA deva pAsethI te sAMsArika vastuonI sahAyatA paNa maLe che jyAre bhagavAna ajitanAtha vItarAga hovAthI temanI pAsethI evI sahAyatA paNa maLatI nathI; chatAM bhaktane bIjA de zA mATe pasaMda nathI ane bhagavAna ajitanAtha kema pasaMda che ! A praznano uttara kaI pativratA strIne pUcho te tamane jaNAze ke, potAnA pati sivAya anya pAsethI sAMsArika kAmonI sahAyatA maLavA chatAM anya tene pasaMda kema nathI ane bhagavAna ajitanAtha pAsethI sAMsArika vastunI kAMI sahAyatA na maLavA chatAM teo zA mATe pasaMda che ? rAvaNane tyAM sAMsArika sukhanAM sAdhanAmAM kAMI khAmI na hatI. tenI laMkA nagarI ja senAnI hatI evuM kahevAmAM Ave che te pachI bIjA padArthonI khAmI zuM hoya ! bIjI bAju rAmacaMdrajIne jue teo vanamAM rahetA hatA, vanaphaLa khAtA hatA, valkala vastra paheratA hatA ane jamIna upara sutA hatA. Ama hovA chatAM sItA rAmane pasaMda karaze ke rAvaNane ? rAvaNanI pAse sAMsArika sukhanAM vipula sAdhano hovA chatAM tene pasaMda na karatAM sItA rAmacaMdrajIne ja pasaMda karaze. A ja pramANe tame paNa vicAra karo. AjanA lokone sAMsArika padArtho priya lAge che ane tethI ja teone Avo prazna thAya che ! je je sAMsArika padArtho sAthe prema na hoya te paramAtmAnI sAthe ananya premasaMbaMdha joDAya ane Avo prazna paNa upasthita thAya nahi. sItAne rAvaNanI sAthe kAMI dveSabhAva na hatA paNa rAvaNa rAmanI sAthe premasaMbaMdha teDAvI potAnI sAthe premasaMbaMdha joDAvavA cAhate. hato ane te kAraNe ja sItA rAvaNathI nArAja thaI hatI ! A ja pramANe bIjA je de paramAtmAnI sAthe premasaMbaMdha toDAvavA cAhe che te devone mATe ja bhakatoe ema dujA deva anerA jagameM te mujha dAya na Ave !" sItA kahetI hatI ke, mane te vyakti priya nathI, je rAmanI sAthe mAre prema saMbaMdha teDavA cAhe che ! paNa je rAmanI sAthe mAro premasaMbaMdha vadhAre majabUta kare che te mane priya che. A daSTie jaTAyu pakSI ane hanumAna sItAnA prema pAtra banyAM hatAM; A ja pramANe bhakatane bIjA devanI sAthe TheSabhAva na hato paNa je deva paramAtmA sAthenA premabhAvane toDe che, te devone bhakata cAhatA nathI. je sItA saMsAravyavahAranA padArthone ja cAhatI hota te rAmanI sAthe premasaMbaMdha TakI na zakata; paNa sItA te rAmane cAhatI hatI, sAMsArika padArthone nahi! A ja pramANe bhakato sAMsArika padArthone cAhatA nathI tema te ja mATe paramAtmAnI bhakti karatA nathI; eTalA mATe bIjA de pAsethI sAMsArika padArthonI sahAyatA maLavA chatAM paNa bhakta leke e dene pasaMda karatA nathI. tame paNa e ja pramANe sAMsArika padArthone moha choDI paramAtmAnI bhakti kare te ja paramAtmAnI ananya bhakita karI zakazo. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, paramapAkhaMDa prazaMsA ane parapAkhaMDa saMstava e aticAre eTalA mATe batAvavAmAM AvyAM che ke tame kyAMya sAMsArika padArthonA mohamAM phasAI jaI bIjA devane mAnI tamArI ananya bhaktine dUSita na kare ! pahelAM je Adarza zrAvaka thaI gayA che temanuM caritra je tame tamArA hRdayamAM dhAraNa kare te tame paNa AgaLa vadhI, paramAtmAnI ananya bhakti karI zakaze ! e vAta judI che ke, tame Aje temanA jevA banI na zake paNa prayatna cAlu rAkhaze te koI divasa e prayatna saphaLa nIvaDaze. citrakAra, citra kADhatAM zIkhavA mATe pitAnI sAme Adarza citra rAkhe che, tene joIne te ekadama tevuM ja citra banAvI zakato nathI; topaNa te pitAno prayatna te cAlu ja rAkhe che, je AgaLa jatAM saphaLa nIvaDe che. A ja pramANe tame paNa te zrAvakane Adarza tamArI samakSa rAkhaze ane te pramANe prayatna karazo te tame paNa kramaza AgaLa vadhI zakaze. AnaMda zrAvakanA viSe eka e prazna ubho thAya che ke, jyAre teNe saMpatti vadhAravA vagerene tyAga ja karyo hate to pachI teNe nivRtti ja kema na lIdhI? A praznano uttara e che ke, Aje te DI ghaNI saMpatti hovA chatAM jIvanane AgaLa vadhAravuM muzkela thaI paDayuM che ! paNa AnaMda zrAvaka te bAra koDa sonAmahorone dhaNuM hatuM. bhagavAna paNa e jANatA hatA ke, AnaMda zrAvaka, vANiyA gAmano meDhIbhUta, pramANabhUta, AdhArabhUta ane AlaMbanabhUta che, eTalA mATe tene ke upadeza Ape e viSe bhagavAne paNa vicAryuM hatuM. bhagavAne tene ema na kahyuM ke, nivRtti mATe tuM kuTumbano meha cheDI de. kuTuMbane moha chUTayA pahelAM ja ekadama tene vairAgyanI zikSA ApI nivRtta banAvavAthI saMbhava che ke te kyAMyane raheta nahi! eTalA ja mATe teNe ekadama vairAgya dhAraNa na karatAM bAra vrato aMgIkAra karyo ane bhagavAne paNa tene ekadama vairAgyane upadeza na ApatAM bAra vatene aMgIkAra karavAne upadeza Apyo. AnaMda zrAvakane tyAM cAra karoDano vepAra cAlato hato. tenA A vepAradhArA aneka lokonI rojI cAlatI hatI ! je te vepAra baMdha karI deta to aneka lokonI rojI baMdha thaI jAta ! eTalA ja mATe teNe madhyama mArga lIdhe, arthAta teNe evo mArga lIdhe haze ke, keInI sAthe vizvAsaghAta na karo temaja vadhAre naphe laIne puMjIne vadhAravI nahi. AnaMda zrAvake A mAdhyama mArga lIdhe haze e huM mArI buddhie kahuM chuM. AnaMda zrAvakane ghera cAlIza hajAra gAye hatI. te zrAvaka hato eTale gAyone kevI rIte pALato haze ane tene kevI rIte sudhAra karate haze e saheje samajI zakAya evI vAta che. bhAratamAM te atyAre gAyane pALavAne dhaMdhe halake mAnavAmAM Ave che paNa amerikA viSe evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke, tyAMnA dugdhAlayamAM (DerIo)mAM gAyone pALI temano bahu sudhAra karavAmAM AvyuM che ! A sudhAranuM supariNAma evuM AvyuM sAMbhaLyuM che ke, tyAM eka gAya 160 ratala jeTaluM dUdha Ape che ane eka sAMDhanI kImata sADAcAra lAkha rUpiA jeTalI AMkavAmAM Ave che. te lokee gAyane keTalo sudhAra karyo haze ! te gAyanAM zarIra kevAM svastha haze ! e eka vicAravA jevI vAta che, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 13 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 75 Aje dharmanA artha bahu ja saMkucita karI nAMkhavAmAM AvyA che ane e saMkucitatA zrAvakAnA khAra tratAmAM paNa ghuseDI devAmAM AvI che! paNa jo tratAmAM evI saMkucitatA hAta te mATA moTA rAjA-mahArAjAe bAra tratAne svIkAra karI na zakata, tema tenuM pAlana paNa karI na zakata, Aje dharmAMmAM je saMkucitatA AvI gaI che. tethI dhanI hAni ja thavA pAmI che. AnaMda zrAvakane tyAM cAlIza hajAra gAyA hatI. tene tyAM gAyA vadhAravAnuM kAraNa mane te e jaNAya che ke, te jyAM sahAyatA devAnI jarUra jaNAtI tyAM paisA na ApatAM, gAyA ja ApatA haze. paisA devAthI te ALasa vadhe che paNa gAya ApavAthI tene gAyane mATe ALasa cheADI udyoga karavA paDe che. A pramANe khIjA lokone paNa sukhI banAvavAnA uddezathI teNe paisA ApavAne badale gAya ApavAnA mArga pakaDayA haze! AgaLa jatAM AnaMde kuTuMbanI mamatAne paNa tyAga karyAM che paNa jyAMsudhI kuTuMbanI mamatA chUTI nathI tyAMsudhI kevaLa bIjA jIvAtI mamatA ke karuNAnA tyAga karavA e anucita che! jyAre kuTuMbanI paNa mamatA che|DI devAmAM Ave tyAre badhA uparathI mamatA utArI devI ThIka che paNa jyAMsudhI kuTuMbanI mamatA heADI zakAI na hoya te pahelAM khIjA' vAnI mamatA ane karuNA cheDI devI, e DIka nathI. nivRtti kramazaH karavI joi e. pUrva bhUmikA taiyAra kraryAM vina: levAmAM AvatI nivRtti sArthaka nIvaDatI nathI. nivRtti kevI hAya e ja vAta huM mahAni nthanA caritradvArA batAvuM chuM. anAthI muninA adhikAra--8 kAle 'DikrukSa bhAga naMdanavananI samAna phaLaphUlothI suzobhita hatA e kahevAmAM AvyuM che. devAnuM varNana karavAmAM naMdanavanane bhale mATuM mAnavAmAM AvatuM hoya paNa amuka dRSTie joIe teA te naMdanavana maDikrukSa bAgathI nAnuM ja kahI zakAya. maDikrukSa bhAganA jevuM naMdanavana hAI zake nahi ! tame kahezeA ke, naMdanavana ma`DikakSa bAganI mAna kema na hAI zake? A praznanA uttara eka kalpanAcitradrArA ApuM chuM. kalpanA kareA ke, eka rAjAne mahela che. temAM saMgemaramaranI lAdI pAtharavAmAM AvI che. cAreya bAju citrAdvArA suMdara zaNagAra karavAmAM AvyeA che ane te sivAya aneka prakAranAM sukhasAdhanA tyAM taiyAra rAkhavAmAM AvyAM che. bIjI bAju eka nAnakaDuM khetara che. e khetaramAM kALI mATI che, jaLabharyAM nAnakaDA kuvA che ane e khetaramAM nAnAM nAnAM cheDavAMe UgelAM che, A emAM tame keAne pasaMda karaze ? mahelane ke khetarane ? koI mANasane e mahelamAM rahevA devAmAM Ave ane tenI sAthe evI zarata karavAmAM Ave ke, khetaramAM pedA thayelI koI cIja e mahelamAM ApavAmAM Avaze niha te zuM tene mahelamAM rahevuM pasaMda paDaze ? ane jo kAI mANasane ema kahevAmAM Ave ke, tane khetaramAM pedA thayelI badhI cIjo khAvA mATe ApavAmAM Avaze paNa rahevA mATe te eka nAnakaDu jhupaDuM ja maLaze ! Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa to te mANasa jhuMpaDAmAM rahevAnuM pasaMda karaze ke mahelamAM rahevAnuM? A praznane uttara spaSTa che ke, te mANasa khetaramAM ja rahevAnuM pasaMda karaze. kAraNa ke, mahela game te mATe hoya ke sAre hoya paNa temAM zarIrane TakAvavAnAM sAdhano pedA thaI zaktA nathI; ane khetara game tevuM nAnuM ke kharAba hoya paNa temAM zarIrarakSAnAM sAdhane pedA thaI zake che. Ama jANavA chatAM koI khetaramAM na rahetAM mahelamAM ja rahevAnuM pasaMda kare che te tene vyAmoha ja gaNAze. A ja vAta naMdanavana ane meDikakSa bAga viSe samaje. naMdanavananI mAphaka maMdikula bAgamAM je ke bahAranI zobhA nahi hoya te paNa te bannemAM mahela ane khetaranA jevuM aMtara raheluM che ! naMdanavanamAM je zabhA che te denA ramaNa mATe ja che. tyAM sugaMdhI sArAM phaLa ke phUla nathI, paNa maMDikukSa bAgamAM te aneka prakAranAM phaLaphUla che ema kahevAmAM Ave che ! naMdanavana viSe kahevAya che ke, tyAM je kAMI che te badhuM ratnonuM baneluM che. eTalA mATe tyAMnA pakSIone meDikakSa bAgamAM jevuM poSaNa maLI zake tevuM pioSaNa maLI zake nahi. meDikala bAgamAM aneka prakAranAM pakSIo kallola karatAM hatAM ema kahevAmAM Ave che. jyAM pakSIone AnaMda maLatuM hoya tyAM manuSyane zuM AnaMda maLato nahi hoya ! jyAM pakSIone phaLAdi khAvAno AnaMda maLe che tyAM manuSyone AnaMda maLatuM hoya emAM zuM Azvarya! je phaLane pakSI pasaMda karatuM nathI te phaLane zuM tame pasaMda karaze? AkaDAnA phaLane vAMdarA ke pakSIo khAtAM nathI te ja pramANe manuSyo paNa khAtA nathI. A pramANe phaLAdinI parIkSA prathama pakSIo kare che. kahevAno Azaya e che ke, je phaLo pakSIone AnaMda ApatA hatA te zuM manuSyone AnaMda ApatA nahi hoya ! bIjI eka vAta e che ke je pazu-pakSIo phaLa khAya che arthAta phalAhArI che, teo mAMsa khAtA nathI; paNa manuSya kevA che ke te phaLa paNa khAya che ane mAMsa paNa khAya che. vAMdarAo phaLa to khAya che, paNa mAMsa khAtA nathI. kabutare anAjanA dANAM care che, paNa jIva khAI jatAM nathI. A pramANe teo phaLa khAvAnI maryAdAnuM paNa pAlana kare che paNa manuSyoe te phaLAhAranI maryAdAnuM ullaMghana karI nAMkhyuM che ! jayAM pazupakSIone sahaja poSaNa maLI jAya che tyAMnA manuSya paNa sukhI thAya che; ane jyAM pazu-pakSIo duHkhI rahe che tyAM manuSyo paNa du:khI rahe che evo kudaratane niyama che. maMDikala bAgamAMthI A pramANe jene phaLAhAra maLatA hatA paNa naMdanavanamAM evuM kAMI hatuM nahi. A sivAya maMDikukSa bAgamAM anAthImuni birAjatA hatA ane kadAca tyAM bhagavAna mahAvIranA paNa cAturmAse thayAM haze ! paNa naMdanavanamAM sAdhuo zuM maLI zake ! A pramANe naMdanavana karatAM maMDikSa bAga aneka dRSTie caDe che. tame lake svarganuM varNana sAMbhaLI lalacAI na jAo ! huM tamane pUchuM chuM ke, tamAruM rAjakoTa moTuM che ke svarga ? tame kadAca svargane moTuM kaheze, paNa rAjakoTamAM je dharma-jAgRti thaI rahI che tevI jAgRti svargamAM hoI zake nahi! tyAM munio paNa bhaLI na zake, paNa rAjakoTamAM te munionI paNa jamAvaTa thaI rahI che ane AnaMda Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 13] rAjakATa-cAturmAsa [ 77 maMgaLa vartAI rahyo che. AvI dazAmAM svane mADhuM kema kahI zakAya ? A viSayane samajAvavA mATe eka bhaktinuM udAharaNa ApuM chuM-- kahevAmAM Ave che ke, ekavAra geApIenI bhaktithI prasanna thaI indre temane svarkIMmAM lAvavA mATe vimAna meAkalyuM ane kahevaDAvyuM ke, " tame naMdalAlanI bahu bhakti karI che mATe cAlA, tamane svagamAM rAkhavAmAM Avaze." AnA uttaramAM gApioe zuM kahyuM te bhaktAnI vANImAM ja kahuM : 66 ja vhAluM hAre vaikuMTha nathI jAvuM ! tyAM naMdanA lAla kayAMthI lAvuM ! ?? || vraja gA gepIee kahyuM ke, amane svanI vAta na kareA. amane te vraja ja priya che. A sAMbhaLI vimAna lAvanArAee kahyuM ke, zuM tame badhA gAMDA thaI gayA che ? eTalA te vicAra kare! ke, kayAM svarga ane kyAM A vraja? jo ahIM duSkALa paDe te taNakhaluM paNa na maLe, A sivAya ahIM siMha, vAdha Adine bhaya che, aneka prakAranAM rAge che ane maraNanA bhaya hamezAM rahyA kare che; paNa sva`mAM te dareka rIte AnaMda ja che ! tyAM ratnAnA mahela che ane kevaLa UcchA karavA mAtrathI ja peTa bharAI jAya che. bhAjana karvAnI paNa jarUra rahetI nathI ane jIvana sukhapUrNAMka vyatIta thAya che. Ama hAvA chatAM tame svargamAM AvavA kema cAhatI nathI ane vrajamAM rahevAnuM kema pasaMda kareA che ? " geApIee javAba ApyA ke, ame kAMI gAMDA thaI gayA nathI; paNa tame ja gAMDA tha gayA hai| ema lAge che ! e tA kaheA ke, tame zA kAraNe amane vimAna lai teDavA AvyA che ? ame naMdalAlanI bhakti karI eTalA ja mATe svarga'mAM teDI javA tame AvyA che ne? have tame ja vicArA ke, je bhaktine kAraNe tame svargamAM amane laI javA AvyA che te bhakti svarga karatAM keTalI badhI caDIyAtI che! to e bhaktine choDI ame svamAM zA mATe AvIe ! ame amArI bhaktine vikraya karavA khuzI nathI. tame svane vrajathI caDIyAtuM mAne che. paNa jo ema ja hAya teA naMdalAlanA janma tyAM na thatAM ahI' kema thayeA ? "" geApIneA uttara sAMbhaLI devA cupa thaI gayA ane kahevA lAgyA ke, vAstavamAM amAruM svagaeN vrajanI AgaLa kAMi visAtamAM nathI. tamArI zraddA ane bhaktine dhanya che ! amAruM zarIra teA rUparaMge suMdara che paNu zA kAmanuM ? tamArA jevI bhakti A zarIramAM nathI ! tame paNa svane mAnatA heA, te zuM tyAM zrAvaka ke sAdhu maLI zake kharA! ane zuM tyAM kAI tIrthaMkara thayA che ? A badhI dRSTie vicAro tA rAjakoTanuM mahattva keTaluM che te jaNAze! ahIM rahetAM dharmanI jevI ane jeTalI sAdhanA tameA karI zakeA che ane samajI zako che tevI ane teTalI dharmanI sAdhanA svargamAM tame karI zake! nahiM tema samajI paNa zako nahi ! musalamAneAnA haddIsAmAM kahyuM che ke, jyAre allAe A duniyAne anAvI lIdhI tyAre zIrastAone khelAvI kahyuM ke, ' tame InsAnanI prArthanA ane baMdagI kare|.' A Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa AjJA pramANe bIjA phIrastAee teA insAnanI baMdagI karI paNa eka pIrastAe AjJA mAnI nahi ane teNe allAne kahyuM ke, "Apa evI kema AjJA ApeA che!! kayAM ame phIrastA ane kayAM A InsAna. ame phIrastA thaI InsAnanI baMdagI kema karI zakIe ? InsAna ' khAka 'nA banele che ane ame pAka ' chIe. te nApAka che vagere." A pramANe kahI teNe allAnuM kazuM na mAnyuM, eTale allA-miyAMe tene khUba ThapakA ApyA. A uparathI vicAravA jevI vAta e che ke, jyAre riztAo paNa InsAnanI baMdagI kare che tyAre mAruM koNa? phirastA ke insAna ! Ama hovA chatAM tame svarganI icchA zA mATe karA che! A rAjakoTa svargathI paNa caDIyAtuM che ane ahIMnI bhUmi jevI AnaMda maMgaLa ApanArI che, tevI svarganI bhUmi nathI ane dharmanI sAdhanA jevI ahI thaI zake che tevI dharmanI sAdhanA svargamAM thaI zakatI nathI, mATe naMdanavana karatAM maDikrukSa khAga caDIyAtA che ema mAne. devA paNa mAMDikrukSa khAganI icchA kare che ane tee tyAM AvI ubhA paNa rahe che, paNa ahIMnA jIve tyAMnI icchA rAkhatA nathI. zAstramAM kahyuM che keH-- "na ihaloyaTTayAe tava mahaTTijA na paraloyaTTayAe taba mahaTTijjA / " A pramANe bhakta loko svarganI paNa icchA karatA nathI! teo te kahe che ke, ame svarganI icchA karI amArI bhaktinuM vecANa karavA cAhatA nathI ! Aje ahI' rAjagRhI nathI paNa rAjakoTa tA che ne! nAmarAzinI dRSTie te banneyamAM sAmya che ja. ahIM anAthI muninA jevA munivara nathI eTalI ja khAmI che; ane tame loko paNa zreNikanA jevA nathI; tema chatAM ahIM dharmanA raMga kevA jAmyA che ! anAthI muni jevA niha paNa sAdhAraNa sAdhu te ahIM che ane tapa, tyAga paNa thAya che. paNa svargamAM tA keI sAdhu nathI ane tapa-tyAga paNa tyAM thatA nathI. eTalA mATe rAjagRhamAM anAthI muni ane zreNika rAjAnA jevA samAgama A rAjakoTamAM paNa thayA che ema mAne. AvA avasara maLI na zake; svargane mATe tamArI dharmakaraNInA vikraya na karo ! tame ema kahA ke, ame te! saMsArI chIe eTale badhI cIjonI icchA karIe te huM nAnIonA vacananA AdhAre tamane vizvAsa ApuM chuM ke, koI cIjanI icchA na rAkhatAM niSkAmabhAve dharmakArya kareA tA tamane hajAragaNA lAbha thaze. icchA karavAthI lAbha thaze, ema samajavuM e bhUla che. tamArA vivAha te| thayA ja haze ! have jo tamArI mATe bhAjana banAvuM chuM te enu mahenatANuM mane zuM strIne tame zuM kahezeA ? e ja kaheze ke, tuM kAMI mAre mAMge che ? tame tamArI strIne te te Ape " evI mAMgaNI kareA che, A pramANe mAMgatA rahyA to tame strI tamane ema kahe ke, tamArA Apaze ? Ama kahenAra tamArI tyAM bhADe AvI che ke mahenatANuM Ama kahe che ane bhagavAnanI pAse, "A Ape, e kyAMsudhI ThIka che tenA vicAra kare. jo tame paramAtmAnA gharanA adhikArI banI zake! nahiM ! adhikArI banavA mATe parmAtmAnI prArthanA karazeA, te tamane A saMsAranI icchA Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 13] rAjakeTa-cAturmAsa [ 79 tuccha jaNAze. A viSayamAM badhA zAstronuM mantavya eka sarakhuM che; kevaLa artha karavAmAM bheda hoya che; paNa syAdvAdadaSTie e viSe vicAravAmAM Ave te badhAM zA satyanA pratipAdaka che ema jaNAze ! A vAta eka pramANadvArA samajAvuM - mIrAne koIe kahyuM ke, tamane rANuM kema priya nathI lAgatA? tyAre mIrAe javAba Apyo ke - saMsArInuM sukha evuM, jhAMjhavAnAM nIra jevuM; tene tuccha karI pharI re mohana pyArA !" AnI vyAkhyA karavAmAM vAra lAgaze chatAM te viSe thoDuM kahuM chuM. meM zaMkara bhASyamAM joyuM te temAM paNa ema ja kahyuM che ke, "saMsAranA cha mRgajaLanI mAphaka bhramamAM paDI jaI bhaTakayA kare che. jema sUryanA kiraNo retI upara paDavAthI pANIno bhrama thAya che ane tene pANI mAnI mRgalAo tenI pAchaLa doDe che paNa pANI na maLatAM tRSA zAnta thatI nathI ane hatAza thAya che. tema AtmA paNa saMsAra ane zarIranA viSayamAM A mAruM che evuM mAnI bese che ane e bhramane kAraNe saMsAramAM te bhaTake che, retIne pANI mAnavAthI jema vAstavamAM pANI maLatuM nathI ane tRSA zAnta thatI nathI, tema saMsAranA viSayamAM sukhanI icchA karavAthI vAstavika sukha maLatuM nathI, paNa kevaLa sukhano AbhAsa thAya che. mIrA paNa e ja vAta kahe che ke, "saMsAranuM sukha mRgajaLa jevuM che. eTalA mATe huM saMsAranA sukhanA bhramamAM bhaTakavA cAhatI nathI." jema relanA be pATA upara cAlI zakAtuM nathI tema paramAtmAnI bhakti karavI ane saMsAranI moja mANavI e bane kAma eka sAthe banI zakatAM nathI. jyAre saMsAranI vastuonuM mamatva cheDI devAmAM Ave che tyAre ja paramAtmAnI bhakti thaI zake che. kahevAno Azaya e che ke, svargathI A bhUmi kAMI UtaratI nathI tema ja naMdanavanathI maMDikula bAga paNa Utarate na hato. tamAruM kalyANa te ahIM thaI rahyuM che chatAM tame svarganI prazaMsA ane tenI IcchA kema kare che? amerikana DaoNkaTara ghera che, je eka AdhyAtmika vidvAna hatuM, te eka divasa pitAnA ziSyonI sAthe jaMgalamAM gayo. tyAM temanA ziSyoe temane pUchayuM ke, svarganI bhUmi sArI ke ahIMnI bhUmi ? there javAba Apyo ke, "je bhUmi upara tuM tArA be paga rAkhI Ubho rahyo che ane je bhUmi tAruM vajana upADI rahI che te bhUmine jo tuM svarganI bhUmi karatAM UtaratI mAnato he to, A bhUmi upara paga mUkavAne paNa tuM adhikArI nathI." A ja pramANe tamAruM kalyANa A bhUmikArA thaI zake che ane thaI rahyuM che tema chatAM tame svargane guNa ja gAyA kare che te tamAro vyAmoha ja che. sudarzana-caritra-8 have sudarzananI kathA huM kahuM chuM. atyAra sudhI to meM bAganI vAta kahI che. te bAgane kadAcita zreNike banAvyuM haze paNa jaMgalane juo ane vicAra kare te mAluma paDaze ke, ahIMnA jaMgalanI sarakhAmaNI svarga paNa karI zake nahi. ahIMnA jaMgala karatAM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa svargane koI UMcuM mAnatA hoya te, e te enA jevI vAta che ke, koI mANasa nATakasInemAmAM moDhe pAvaDara lagAvI parI banelI strIne joI ghera AvyA. gharamAM te sAdhAraNa kapaDAM paherelI tenI garIba strI hatI. Ama chatAM gharanI strI, sInemAnI naTI karatAM sArI ja che. te nadI to thoDA vakhata mATe che, mehanI kAraNabhUta che ane jIvanane mATe jaMjAlasvarUpa che, paNa gharanI strI te svadArasaMteSa zIkhaDAve che tathA pote zIlanuM pAlana karI, agnine paNa zItala karI zake evI zakti pedA karI zake che ! Ama havA chatAM je kaI pitAnI strI karatAM naTIne sArI mAne che te tenI agyatA gaNAze ke nahi? A ja pramANe sArA-narasAnI pArakha karavAmAM je yogya nahIM hoya te ja ahIMnI bhUmine svarganI bhUmi karatAM UtaratI mAnaze. svarga game teTaluM sAruM hoya paNa te tamAre zA kAmanuM ? rAjAne mahela game teTalA sArA ane suMdara hoya paNa te tamane zA kAmane ! Ama chatAM koI mahelanI suMdaratA joI potAnA jhuMpaDAnI niMdA karavA lAge te emAM mUrkhatA pitAnI ja gaNAya ! caMpAnI te gecarabhUmi hatI chatAM tene pratApa ke have te juo - je jaMgalamAM subhaga gAyo carAvavA laI gayA hatA, te ja jaMgalamAM eka vRkSa nIce eka mahAtmA dhyAna lagAvI beThA hatA. jemanA darzana ane vaMdana indra paNa kare che te mahAtmA jaMgalamAM ja birAjatA hatA. bhAratanA jaMgalane Avo pratApa hato ! mahAtmAne joI subhaga ghaNo prasanna thayo ane hAtha joDI sAme ubhe rahyo. te muninI tarapha eTalo badhe AkarSAya che, te badhuM bhUlI gaye. jema cuMbakathI loDhuM AkaSaya che tema te AkarSAye. paramAtmAnuM AkarSaNa paNa bhaktane mATe cuMbaka jevuM che. paNa te tamane tyAre ja AkarSI zake ke jyAre tame leTu bane. huM paNa tyAM sudhI ja halakuM mAnavAmAM Ave che jyAM sudhI tene pArasamaNi sAthe sparza thaye heta nathI. pArasamaNine sparza thatAM ja te lo ja sonuM banI jAya che. A ja vAtane tame tamArA ane paramAtmAnA viSe ghaTAvI zako. subhagane prAkRtika zikSA maLelI hatA, te vikArI zikSA zIkhyo na hato. eTale tenuM mana svaracha hovAthI tenA upara mahAtmAne prabhAva kevo paDyo haze e juo - subhaga, te mahAtmAnI AgaLa ekAgra mane dhyAnastha ubho hate. yogazAstranuM kathana che ke pitAnA manane prabhAva bIjAnA mana upara pADI zakAya che ane paDe paNa che. megnejhima yoganI eka sAmAnya kriyA che, chatAM te kriyAdvArA je mANasane prabhAvita karavAmAM Ave che te mANasa upara game teTale prahAra karavAmAM Ave te paNa tenA zarIra upara tenI kazI asara thatI nathI. jyAre megnejhimane A prabhAva paDI zake che, te pachI ta5saMyamane prabhAva keTaluM badhuM paDatuM haze ! mesmarejhimane prabhAva strI ane bALaka upara vizeSa paDe che. A ja pramANe bheLA subhaga upara mahAtmAne prabhAva bahu paDyo ane te temanI sAme ubhe rahetAM badhuM bhUlI gayo. "tenI gAyo kyAM gaI haze ! sAMja paDI ke nahi !' tenuM paNa tene bhAna rahyuM nahi. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 13 ] rAjakATa-cAturmAsa gagana gaye munirAja satra pahe, mAlaka gharakA AyA zeH pute muni de'na ke, sabhI hAla sunAyA ! dhana0 | 8 | [ 81 dhyAna samApta thatAM ja te mahAtmA, navakAra maMtra melI AkAzamAM uDI gayA. bhagavatI sUtramAM jaMdhAcaraNa-vidyAcaraNanuM varNana maLe che. mahAtmAne AkAzamAM uDatA joi, subhaga "mahAtmA' ema kahevA lAgyA, paNa te nispRha mahAtmA ema kayAM rAkAya evA hatA ! je pramANe sUrya asta thatAM kamala paNa baMdha thayA vinA rahetAM nathI te pramANe samaya pUrA thatAM mahAtmA rokAI zake ema kayAM hatA ! te tA cAlyA gayA; paNa subhaga vicAravA lAgyA ke, tee je ' namo aaitALa ' evA matra khelyA hatA te sArA hatA. te bALakane AkhA matra te yAda rahyo nahi paNa " namo arihaMtANaM e eka pada yAda rahyuM hatuM. te vicAravA lAgyA ke, je maMtranA prabhAvathI mahAtmA uMDI AkAzamAM cAlyA gayA te maMtramAM avazya koI moTI zakti rahelI haze. 99 Ama vicAratAM teNe sAMja paDI javAthI gAyAne laI ghera javA dhAryuM. te gAyAne zASavA lAgyA, paNa dararAjanI TevAelI gAyeA sAMja paDatAM ja dhera cAlI gaI hatI. gAyA te AvI gaI paNa subhagate AvelA na joI, zeTha ciMtA karavA lAgyA. zuM thayuM haze ! kAI cAra tA subhagane upADI laI gayA nahi hAya ne ! vagere aneka prakAranA tarka vitarka karI zeTha ciMtA karavA lAgyA ane AkuLadaSTie subhaganI pratikSA karavA lAgyA. je mANasa kevaLa peAtAnA ja svArtha jue che, te mANasa potAnA svArthanA ja nAza kare che ane AthI viparIta je bIjA upara upakAra kare che te peAtAnA upara ja upakAra kare che. A ja pramANe zeTha pAtAnA khAvAelA putranI mAphaka subhaganI ciMtA karatAM pratIkSA karatA hatA, eTalAmAM ja subhagane ghara tarapha AvatA joI, zeThe doDI jaI tene potAnI chAtI sarasA cAMpyA ane pachI pUchavA lAgyA ke, " Aje ATaluM badhuM meADuM kema thayuM ? '' subhaga meADuM thaI javAthI gabharAelA hatA, paNa zeThane jovAthI tene gabharATa che| thayA ane meADA thavAnuM kAraNa jaNAvatAM teNe kahyuM ke, Aje mAruM thavAnuM khIjAM teA kazuM kAraNa nathI, paNa Aje jaMgalamAM mane bahu ja AnaMda AvavAthI reAkAI gA eTale meADuM thaI gayuM. zeThe kahyuM ke, jaMgalamAM evA zuM AnaMda maLyA ? subhage javAba ApyA ke, Aje jaMgalamAM mane eka mahAtmAnA darzana thayA, te mahAtmAnuM huM zuM varNana karuM ! varNana karavAnI mArAmAM te zakti ja nathI ! mane e mahAtmA jema vAcharaDAne gAya priya lAge che evA priya lAgyA. temane joIne huM mane potAne ja bhUlI gayA! ane temanA mukha upara je zAnti TapakatI hatI te upara ja huM evA mugdha banI gayA ke sAMja paDI che ke nahi tevI paNa mane khabara na rahI ! A sAMbhaLI zeThe kahyuM ke, dhanya che, ke tane mahAtmAnA darzana thayA. jo te mahAtmA hajI tyAM hoya to huM paNa temanA dana karI AvuM! 11 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa subhage kahyuM ke, mahAtmA have tyAM kyAM che. teo te "atti -sakti ' e maMtra bhaNI AkAzamAM uDI gayA. teo tyAM hatA tyAM sudhI te mane koI vAtanuM dhyAna ja na rahyuM. jyAre teo uDI cAlyA gayA tyAre ja tamAruM ane gAyanuM dhyAna AvyuM. - subhaganI vAta sAMbhaLI zeTha tenI prazaMsA karI dhanyavAda ApavA lAgyA. koI sAruM kAma pitAthI thaI na zake to satkArya karanAranI prazaMsA karavI ane temane dhanyavAda Apa joIe. ' subAhukumAra pauSadhamAM beThA hatA chatAM temaNe kahyuM hatuM ke, "te lokone dhanya che ke, jeo bhagavAnanI vANI sAMbhaLe che, te lokone paNa dhanya che ke jeo sAdhu bane che, te lokone paNa dhanya che ke, jeo saMyama pALe che, te loko paNa dhanyavAdane pAtra che ke, jeo vrata dhAraNa karI zrAvaka bane che ane te bhUmine paNa dhanya che ke je bhUmi upara bhagavAna vicare che." A ja pramANe tamArAthI koI satkArya thaI na zake te je satkArya karatA hoya temanI prazaMsA karo, temane utsAhita kare, temane dhanyavAda Ape ane temanA guNagAna kare; Ama karaze te paNa kalyANa che. subhaga paNa sudarzanane jIva che. tene dhanyavAda Apavo ke zIlavatane dhanyavAda Apa e, pitAnA AtmAne ja dhanyavAda ApavA barAbara che. A pramANe zeThe paNa subhagane dhanyavAda Ape. have AgaLa zuM thAya che te yathAavasare kahevAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 1992 aSADha vada 14 zukravAra prArthanA Aja hAra saMbhava jinake, hitacitam guNa gAsyAM, madhura madhura vara rAga AlApI, gahare sAda guMjAsyAM rAja; Aja01 saMbhavanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA karavA mATe kevI bhAvanA rAkhavI joIe e viSe huM vAraMvAra kahuM chuM ane tame leke sAMbhaLo che; paNa je hadayapUrvaka paramAtmAnI prArthanA kare che te ja pitAnI bhAvanA prArthanAmAM utArI zake che. paramAtmAnI prArthanA kevA bhAva sAme rAkhIne karavI joIe, e viSe A ja prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke - Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 14] rAjakeTa-cAturmAsa [ 83 tana dhana prANa samApI prabhune, Ina para bega rijhAsyAM, rAja. arthAta-prArthanA kAMI levA mATe nahi paNa devA mATe ja karavI joIe. paramAtmA pAse "mane A Ape, mane te Ape" evI mAMgaNI karavI ane e bhAvanAe prArthanA karavI e to svArthI prArthanA che, AvI svArthI prArthanA na karatAM evI prArthanA karavI joIe ke "he ! prabho ! tana, mana ane dhana e tAre caraNe samarpaNa karavAnI mArAmAM yaMgyatA Ave e mATe tArI prArthanA karuM chuM. mane evI zakti pradAna karo ke, jethI huM mArI zArIrika, mAnasika, kauTumbika ke bIjI mArI badhI zaktio tArI sevAmAM samarpaNa karI zakuM." levAmAM " sukha mAnanArA loko te saMsAramAM ghaNAya haze, paNa evA paNa le che ke jeo "devAmAMpaNa sukha mAne che. ane evA paNa udAracita loko hoya che ke, jeo pote bhUkhyA rahe che paNa bIjAne bhojana Ape che; eTaluM ja nahi paNa bIjAnI rakSA mATe potAnA priya prANone paNa samarpI de che. megharatha rAjAe kabutaranI rakSA mATe pitAnuM zarIra suddhAM ApI dIdhuM hatuM. muhammada sAhebane mATe paNa ema kahevAmAM Ave che ke, teo eka phAkhatA mATe potAnA gAlanuM mAMsa paNa devA taiyAra thaI gayA hatA. A ja pramANe mahAbhAratamAM zibI rAjA ane rAjA ratidevanI paNa kathA Avela che. rAjA rantideva cAlIza divasanA bhUkhyA hatA chatAM jyAre temanI AgaLa khAvAnuM AvyuM tyAre eka cAMDAla "huM bhUkhe marI rahyo chuM, kaI khAvAnuM Ape" ema rADa pADate tyAM AvI pahoMce. rantideve pitAnuM bhajana te cAMDAlane ApI dIdhuM. AvA dAnI lo paNa thayA che ane evA dAnI loko ja prArthanAne AnaMda laI zake che. A pramANe je kAMI levA mATe nahi paNa devA mATe prArthanA kare che, ane "he ! prabho ! huM mArI badhI zakti tamArA caraNe samarpI zakuM evI mane zakti Ape " evI bhAvanA bhAve che te dhIme dhIme pitAnuM abhimAna naSTa kare che ane pachI pote ja mahApuruSa banI jAya che. have huM zAstra viSe vicAra karuM chuM. zAstranA vicAranI sAthe vyAvahArika vicAra paNa thaI jAya che, kAraNa ke uddeza te AtmAmAM jAgRti lAvavAno che, eTalA mATe je prakArane upadeza ApavAnI jarUra jaNAya che te upadeza ApavAmAM Ave che. anAthI munino adhikAra rAjagRhI nagaranA maMDikakSa bAganuM varNana karatAM be divasa lAgyA che ane kadAca Ajano divasa paNa temAM ja lAgI jAya ! bAganuM varNana karI AgaLa kahevAmAM AvyuM che ke, phulonI sugaMdhathI suvAsita thaelA e bAgamAM mahAtmA anAthI bIrAjyA hatA, ke jemanI sAthe zreNika rAjAne bheTa thayo hato. A kathanamAM ghaNuM rahasya raheluM che, jene koI pUrNa puruSa ja saMpUrNa rIte samajAvI zake, huM te apUrNa chuM, eTale mAruM kathana te apUrNa ja haze, tema chatAM te viSe thoDuM kahuM chuM. phUla ane manuSyane kevo nikaTa saMbaMdha che e viSe vicAra karavo che. huM pote te vaijJAnika nathI paNa meM phUlanA viSe vaijJAnikanAM je vicAra sAMbhaLyAM che e vicArene Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa zAstranI vAtamAM utArI pharI kahuM chuM. meM je kAMI sAMbhaLyuM che tenI viruddha jo koI vAta haiAya te mane kAI batAvaze teA huM mAnavA taiyAra chuM. phUlAmAM aneka raMgA hAya che. vaijJAnikAnuM kathana che ke A raMgAnI vibhinnatA sUryanA kirAnI sAthe saMbaMdha dharAve che! sUryanA kiraNAne lIdhe ja phUlAmAM judAM judAM raMgA Ave che. A uparathI evA prazna ubhA thAya che ke, sUryanA kiraNeA te badhAM phUlA upara samAna rUpe paDe che teA pachI phUlonAM raMgAmAM vibhinnatA heAvAnuM zuM kAraNa che? A praznanA uttara vaijJAnikA evA Ape che ke kirAne grahaNa karavAmAM vibhinnatA hovAne kAraNe phUlenAM raMgamAM paNa vibhinnatA jovAmAM Ave che. arthAt je phUla sUnA kiraNA peAtAnAmAM laI te peAtAnA vadhAremAM vadhAre tyAga kare che te phUlanA raMga bilakula sapheda thAya che, je thADA tyAga kare che tene A gulAkhI raMga thAya che, je enAthI paNa eche tyAga kare che tenA raMga pILA thAya je enAthI pazu Ache tyAga kare che tene raMga lAla thAya che; je kiraNA vadhAre le che paNa pAtAnA tyAga ochA kare che tenA raMga lIlA thAya che ane je phula sUryanAM badhAM kirAne peAtAnAmAM hajama karI jAya che ane tyAga bIlakula karatuM nathI tene raMga khIlakula kALA thAya che. kALA raMga kiraNAne hajama karI jAya che e vAta pratyakSa pramANathI paNa spaSTa jaNAya che. phoTAnA kemerA upara kALuM kapaDuM rAkhavAmAM Ave che. khIjA raMganuM kapaDuM rAkhavAmAM Ave te sUryanAM thADAMghaNAM kiraNeA aMdara pesI jAya che ane pheTAne nukazAna pahoMce che paNa kALA raMga sUryanA kiraNAne aMdara pesavA detA nathI. te badhAM kirAne hajama karI jAya che eTale phATA bagaDatA nathI. A pratyakSa pramANu uparathI paNa kALu phUla paNa kirAne hajama karI jAya che e vAta spaSTa thAya che. maDikrukSa bhAgamAM aneka prakAranA phUlA hatAM ema kahevAmAM AvyuM che. A kathananA Azaya e che ke, phUlAmAM kiraNeAne grahaNa karavAnI ane cheDavAnI tAratamyatA batAvavAmAM AvI che. jaina zAstranA koI abhyAsIne samajAvavAmAM Ave te emAM kevI kevI sAmagrI rahelI che e jANavAmAM Ave. Aje loko pApaTa-paMDita tA banI jAya che ane pachI janazAstromAM kAMI nathI ema kahevA lAge che; paNa vAstavamAM teoe janazAstramAM UMDA UtarI samajavAnA prayatna kayAre karyo ? kevaLa pAthI bhaNI javAthI ja kAMI jJAna maLI jatuM nathI, paNa kASTha guru pAse samajavArthI ja zAstrArtha samajI zakAya che. gurunI kRpA vinA vastu pUrI rIte samajI zakAtI nathI. eka kavie e viSe kahyuM che keH-- " paDhake na aiThe pAsa akSara vAMca sake, minA hI paDha kahe| kaise Ave phArasI; jAharI ke mile bina hAtha naga liye, fiA binA jauharI vAkI sazaya na TArasI; sundara kahata sukha raMca hU na dekhyA jAya, guru bina jJAna jaise andhere tame ArasI." Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 14 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 85 arthAt-pustakamAM akSarA tA badhAMya che paNa ustAda vinA phArasI AvaDI zake ? hAthamAM naMga che paNa jhaverInI sahAyatA vinA te naMganI kIMmata kANu AMkI Ape ! buTI teA aneka prakAranI hAya che paNa enA upayoga jANyA vinA te chUTI paNa zA kAmanI? davA hoya paNa davAnA upayoga kema karavA te batAvanAra DaoNkaTara na heAya te te davA zA kAmanI ! A ja pramANe pustaka hAvA chatAM tenuM jJAna guru pAsethI meLavavuM joI e ! guru vinA jJAna meLavavuM aMdhArAmAM ArasI laI mADhu jovA jevuM che. Aje yeAgya gurunI sahAyatA lIdhA vinA pustakoThArA jJAna prApta karavA cAhe che e ja kharAbI che. jo kAI yeAgya gurunI sahAyatAthI jainazAstrane samajavAmAM Ave te temAM chUpAM rahelAM rahasyo paNa mAluma thAya. tame pratyeka vAtane guru pAsethI samajI vizvAsa karI te bhramamAM na paDe! ane AtmAnuM kalyANa paNa karI zake. zAstrAmAM lesyA viSe aneka sthAne ullekha karavAmAM AvyA che. lesyA dravya ane bhAva ema be prakAranI hAya che. pahelAM te lezyA eTale zuM e jovuM joI e. heti kRti cheravA arthAta e kAgaLane jema guMda cIpakAve che tema AtmA ane te je paraspara cIpakAve tene zAstrakArA lesyA kahe che. kAi AcAyanA evA paNa mata che ke, yogapravRtti: heyA arthAt mana, vacana ane kAyAnA yAganI pravRtti e lesyA che. kAI ema paNa kahe che ke, kUvikavyazAyAhU Amano pAimavizeSaH herayA-arthAt kRSNAdi dravyanA saMyeAgathI AtmAnuM je pariNAma vizeSa hoya che te ' lesyA ' kahevAya che. zukla, pIta, tejo, kApAta, nIla ane kRSNa; A cha prakAranI lesyAe che. zuklanA raMga sapheda hAya che, pItanA raMga pILeA heAya che, tejonA raMga lAla hAya che, kApAtanA raMga kabutaranA raMga jevA hAya che, nIlanA raMga lIlo ane kRSNanA raMga kALA hoya che. have ApaNe kula ane lesyA vacce zuM sAmya che te jovAnuM che. A AtmA khIjA kASThanI pAsethI nahi tA prakRti pAsethI teA kAMI ne kAMI grahaNa kare che. havA, pANI Adi prAkRtika sahAyatA lIdhA vinA teA jIvana ja TakI zakatuM nathI, eTalA mATe prakRtinI sahAyatA levI paDe che, je pramANe kula sUryanA kiraNA le che te ja pramANe A AtmA paNa koine koInI sahAyatA le che. je AtmA jeTalI sahAyatA le che tethI paNa vizeSa tyAga kare che te zukala lesyAvALA che. pachI tyAgamAM UNapa AvatI jAya che tema lephsA paNa badalAtI jAya che. aMtamAM je kevaLa bIjAnI sahAyatA ja levAnuM jANe che, devAnuM jANutA ja nathI te kRSNa lesyAvALA che. varSoMnI sAthe ja lephsAnA varNa, gaMdha, rasane paNa saMbadha che. enuM zAstramAM varNana maLe che. have kAI kahe, ke kRSNa lessAvALAnA bhAva kharAba hAya che eTale tenI gaMdha paNa kharAba hovI joI e paNa jo tene niNaeNya pAtAnA nAkadrArA sughIne karavA cAhe te e tenI bhUla che. pratyeka vAta tenAM sAdhanAdvArA ja jANI zakAya che, jemake, kahevAmAM Ave che ke manane paNa phrITA Utare che. have kAi sAdhAraNa kemerAdvArA mananA phoTA levA cAhe te kevI rIte phATA UtarI zake ? mananA phoTo levA mATe kemerA paNa koi vizeSa Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha aSADa prakArane hovo joIe ! A ja pramANe lesyAnA varNa, rasa, gaMdha, sparza vagerene jANavA mATe upayukta sAdhane joIe. A to dravya lesyAnI vAta thaI. dravya lesyA ane bhAva lezyA paraspara saMbaMdhita che eTalA mATe dravya lazyAnI mAphaka bhAva leyA paNa samajavI joIe. je pramANe phulone sudhAra karI zakAya che, te ja pramANe lesyAne paNa sudhAra karI zakAya che. gulAba sapheda paNa hoya che ane kALuM paNa hoya che. je kALuM gulAba che tene paNa sudhAra thaI zake che, te ja pramANe azubha lezyAne paNa sudhAra karI zakAya che. mATe tame paNa lesyAne sudhAravA prayatna karo! tame pUchazo ke, lesyAne sudhAra kevI rIte thaI zake ane sudhAra karavAthI zo lAbha thAya? A praznane uttara e che ke, AjakAlane mATe sAdhuo sapheda vastra pahere evuM bhagavAna mahAvIre vidhAna karyuM che. chatAM koI raMgIna vastra pahere che temAM tame vAMdhe mAnaze ke nahi ? raMgamAM bhAvane paNa saMbaMdha che, ane tethI raMgIna vaccenA paridhAnathI bhAvomAM paNa parivartana thaI jAya che. sapheda raMga svAbhAvika che eTalA mATe bhagavAne sapheda vastra paheravAnuM vidhAna karyuM che. svAbhAvika raMgamAM bhAvanI paNa svAbhAvikatA raheze. bhAvamAM asvAbhAvikatA AvI na jAya eTalA mATe bhagavAne sAdhuo kaI kaI cIjo na khAya e khAna-pAnAdine vidhi paNa batAve che. keTalAka leke kahe che ke, jemAM jIvo che, jevAM ke vanaspati vagere tene choDI koI paNa cIja khAvAmAM Ave te zuM vAMdhe che ? Ane uttara e che ke, khAvAnI keTalIka cIjo te rajoguNI hoya che, keTalIka tamoguNI hoya che, te keTalIka sataguNa hoya che. khAnapAnamAM kevaLa jIvane ja vicAra karavAmAM AvyuM nathI, paNa tenI sAthe ja prakRtine paNa vicAra karavAmAM Avyo che. gItAmAM paNa kahyuM che ke, je jevuM bhojana kare che, tenI prakRti paNa tevI ja bane che. kRSNanI mUrtinI AgaLa dArU, mAMsa, kAMdA ke lasaNane bhega kema caDAvavAmAM Avato nathI ! A cIjo tamoguNane pedA karanArI che eTalA mATe tene niSedha che. kAMdA vagere tame guNa cIja khAvAne mahAtmAo niSedha kare che. teo kevaLa jIvanI ja daSTie nahi paNa prakRtinI dRSTie paNa tene niSedha kare che. jIvanA vicAranI sAthe ja prakRtine paNa vicAra karavAmAM Avyo che. zAstramAM kahyuM che ke, sAdhuoe tamoguNa cIjo khAvAmAM bahu ja viveka ane vicAra rAkhavo joIe. zAstramAM vikAra karanArI cIjone "vinaya ke "vikRti' gaNavAmAM AvI che. ane je sAdhu, AcAryuM ke upAdhyAyane gocarI batAvyA vinA 'vigaya' khAya che te daMDane bhagI bane che. dUdha, phI, dahIM vagere viSayamAM jIvane vicAra karavAmAM thI Avyo, paNa A cIje kone kevI rIte vikRti kare che tene vicAra karavAmAM Avyo che. eTalA mATe khAvAmAM paNa vicAra ane viveka rAkhavAnI jarUra che, ane khAna-pAna upara niyaMtraNa karI potAnI prakRtine saguNI banAvavI joIe. Ama karavAthI lesyAmAM paNa sudhAra thaze. AjanA keTalAka loko zarAbane lAla zarabatanuM nAma ApI, ene pIvAmAM che vAMdho che ema vicAre che; paNa vAstavamAM AvI cIjo keTalI badhI hAnikAraka che ene paNa vicAra sAthe karavo joIe. kurAna ane haddIsAmAM kahyuM che ke, je vastu buddhimAM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 14] rAjakeTa-cAturmAsa [ 87 vikRti lAve che te vastu khAvI-pIvI na joIe. te cIjo harAma che. A ja pramANe pratyeka vastu viSe vidhi-niSedha prAyaH badhAM zAstromAM maLaze; e vAta judI che ke, koI ThekANe deza-kALane joI koI vastune ekadama niSedha karavAnuM na paNa kahyuM heya, paNa eno artha e nathI ke, te cIjanI chUTa che. Ama mAnI levuM e bhUla che. meM kurAnamAM joyuM che ke, "alAe jamIna ane AsamAnane banAvI InsAnane mATe phaLa-vRkSa vagere banAvyo" A uparathI e spaSTa jaNAya che ke, InsAnane mATe phaLa, dhAnyAdi banAvavAmAM Avela che. manuSyo mATe phaLa-dhAnyAdi khAvAnI cIja che, paNa manuSya manuSyane ke pazune khAI jAya e koI paNa rIte yogya nathI. A pramANe alI sAhebe te jIvanuM mAMsa khAvAne niSedha karyo che ane kahyuM che ke, "pitAnA peTamAM koInI kabara banAvo nahi." kahevAno Azaya e che ke, judAM judAM khAna-pAna tathA paheravezamAM paNa aMtara paDe che mATe emAM paNa viveka ane vicAra rAkhe che. joIe. AjanI jIema) leDIphezana cAlI che ane keTalAka loko e phezana apanAvavAmAM zuM vAMdho che ? ema kahe che; paNa Ama kahenArA e vicAratA nathI ke e khAnapAna tathA paheravezanuM pariNAma kevuM Ave che ! tenAthI saMskRti, svabhAva ane prakRti upara kevI asara paDaze ? tame loko sAmAyikamAM vastro utArIne zA mATe bese che ? eTalA mATe ke vA utAravAthI bhAvamAM paNa parivartana thAya che. musalamAna loko namAja vakhate sAdAM kapaDAM pahere che, enuM kAraNa e che ke tethI ahaMkAra dUra thAya che. kapaDAMthI paNa ahaMkAra pedA thAya che. khAdI ane vilAyatI vastramAM ahaMkAranI dRSTi che ke nahi ? dAru ane dUdha pInAranI buddhimAM aMtara hoya che ke nahi ? A vAtane je jANe che te ja samajI zake che paNa jemanI Adata paDI gaI hoya che temane koI cIja kharAba hoya te paNa sArI ja lAge che. meM gAMdhIjInuM "Arogya vicAra' nAmanuM pustaka joyuM che. temAM lakhyuM che ke, "koI eka dezanA loke viSTA paNa khAI jAya che ! te leke viSTA khAya che, eTalA mATe viSA e khAvAnI cIja che ema kahI zakAya nahi!' jepuranA bhaMgIo viSAne saDAvI temAMnA kIDAonuM rAyatuM banAvI ghaNA zokhapUrvaka khAya che. teo khAya che eTale zuM viSTAnA kIDAo e khAvAnI cIja che? panavelamAM meM joyuM ke, mAchalIonI durgadha cAre bAju phelAelI hatI. eka bhAIe mane kahyuM ke, A mAchalIone khAnArA loko bahu AnaMdapUrvaka khAya che. eTalA mATe koI mANasa potAnI Adatane kAraNe kharAba cIjane paNa sArI mAnavA lAge e vAta judI che paNa ethI kAMI kharAba cIja che te kAMI sArI thaI zake nahi; eTalA mATe tame khAna-pAna ane paheraveza upara UDe vicAra kare ane je hAnikAraka cIjo heya tene tyAga kare ane sAttvika vastune grahaNa kare te lesyAmAM paNa sudhAra thaze. rAjA zreNIke aneka bhALIne rAkhI te bAgane sudhAra karAvyo haze, paNa tenA pitAnA AtmAne sudhAra te te mahAtmAe ja karyo. e mahAtmAnuM tame paNa zaraNa lo te tamAre paNa sudhAra thaze. zAstramAM lesyA viSe khUba jhINavaTapUrvaka vicAra karavAmAM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa AvyA che. bhale peAtAnI pAse dhana-saMpatti vagere badhuM hAya paNa lezmA kharAba hAya to A leAkamAM ane paraleAkamAM kharAkhI che paNa pete jo garIba hAya pazu tenI lephsA sArI hAya aa tene devA paNa namaskAra kare che. zAstramAM kahyuM che ke-- vaivA vite namattanti nanna dharma nA maLe / -- dazavaikAlika sUtra. arthAt--jemanuM mana dharmamAM ceAMTeluM che, temane devA paNa namaskAra kare che. A pramANe A AtmAmAM devAne paNa jItavAnI zakti che eTalA mATe tame tamArA AtmAnA pariNAma-lesyA-te sudhArA te temAM kalyANa ja che. sudarzana citra--9 have sudarzananI kathAdvArA te batAvuM chuM-- bhAvAnI zuddhi karI, kevI rIte kalyANa sAdhI zakAya che mudita bhAve zeTha kahe dhana, suni dana te pAMcA / apUrNAM maMtrako pUrNa karake, zu bhAva sikhalAyA ! dhana0 5 e u muni mahAtmAe subhagane kAI prakAranA pratyakSa upadeza ApyA na hatA, paNa temanA tapastejane prabhAva te subhaga bALaka upara paDayeA hato. subhaga rSita thatA ghera AvyA ane zeThane badhI vAta kahI. zeThe te vRttAnta sAMbhaLI satASa vyakta karyAM ane " tuM bahu puNyazALI che ke tane mahAtmAnA darzana thayA " ema kahI dhanyavAda ApyA. subhage jyAre kahyuM ke, e mahAtmA kAMI maMtra bhaNI AkAzamAM uDI gayA tyAre zeThe kahyuM ke, 66 tArA kahevA uparathI te zAstramAM je jadhAcaraNa ane vidyAcaraNa muni kahevAmAM AvyA che temAMnA te mahAtmA haze! je cIja dharamAM maLatI nathI te vanamAM maLe che e kahevata Aje sAcI paDI. jo huM, kRSNe paNa gAyane carAvatA hatA e vAtanuM mahattva bhUlyA na hAta ane tArI sAthe gAyA carAvavA AvyeA haiAta te mane paNa te mahAtmAnA darzana thAta ! " AjanA leAkeA gArakSAnuM kAma bhUlI rahyA che eTaluM ja nahi paNa UlaTA gaurakSAnA kAmamAM khAdhA UbhI kare che. hamaNAM sAMbhaLyuM che ke, kASTha mANase gArakSA mATe peAtAnI bhUmi dAnamAM ApI dIdhI hatI. paNa te mANasa jyAre marI gaye tyAre tenA vArasadAro kahevA lAgyA ke, gArakSAnuM kAma to maranAranI sAthe gayuM, A te amArI jamIna che. Akhare dAvA maMDAyA ane vakIle ene mATe laDI rahyA che. A vAta vicAravA jevI che ke, bhale te jamIna tenI ja hoya paNa jyAre te jamInanegArakSAnA kAmamAM sadupayega thaI rahyA che to pachI te jamInanuM mamatva cheDI devAmAM zA vAMdhe che ! leAkeA gArakSAnI vAtA mADhethI teA kare che, paNa kevaLa meDhethI vAto karavAthI kAMI gArakSAnuM kAma thaI zakatuM nathIne? tene mATe thADA tyAga paNa karavA paDe che. jo tame badhA gaurakSA karavAne vicAra karI lA teA eka paNa gAya kapAi na zake, sAMbhaLyuM che ke meTA miyAMe hamaNAM jAhera karyuM 'gAyeyane bacAvavI e hiMdu ke musalamAna badhAnuM kAma che.' vAstavamAM A viSe vicAra karavAmAM Ave teA gAya hiMdune mIThuM ane musalamAnane kaDavuM dudha ApatI nathI, che Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 14] rAjakeTa-cAturmAsa [ 89 te te jevuM dudha hiMduone Ape che tevuM ja dudha musalamAnone Ape che. A daSTie gAya je poSaNa Ape che tenI rakSA karavI e hindu ke musalamAna badhAnuM kartavya che. je hindu ane musalamAna bane gAyanuM rakSaNa karavA taiyAra thaI jAya te gAya kema kapAya ? AjanA ghaNA loko potAnA makAnanI ke mAla milakatanI te cintA kare che paNa gAyanA rakSaNanI koI cintA karatuM nathI. teo te ema ja vicAre che ke, amArI pAse paisA haze te dudha maLaze ja te pachI ame citA zA mATe karIe ! - jinadAsa zeTha subhagane kahevA lAgyA ke " huM abhAgI chuM ke mane mahAtmAnA darzana na thayA. tuM kharekhara sabhAgI che ke, tane mahAtmAnA darzana thayA ! " A pramANe sAMbhaLI subhaga vadhAre AnaMdita thayo ane vicAravA lAgyo, ke huM pote ja potAne dhanya mAnato hato paNa pitAe paNa mane dhanyavAda ApyA ! pApanA kAmane uttejana ApavAthI te pApa thAya che paNa dharmanA kAmane uttejana ApavAthI dharma thAya che. AjanA yuvake te pUrvApara vicAra karyA vinA dharmane anupayogI kahevA tatpara thaI jAya che, paNa eTalo vicAra karatA nathI ke dharmanuM jIvanamAM keTaluM badhuM mahatvanuM sthAna che ! pahelAnAM zrAvake viSe zAstramAM kahyuM che ke - ayamAyuso ! nigganthe pAvayaNe aDhe ayamAuso ! nigganthe pAvayaNe paramaTe sesa aNaDhe // arthAta-he ! AyuSyamAna ! nigraMtha-pravacana arthayukta che, paramArthayukta che, bAkI badhuM anartha yukta che. A pramANe pahelAnAM zrAvako nigranthadharmanI badhe ThekANe prazaMsA karatA hatA. dharmanI prazaMsA karavAthI dharmano pracAra thAya che ane lokone lAbha pahoMce che. makkA-madInA haja karIne AvanArAone musalamAne gaLe gaLu lagAvIne zA mATe bheTe che. eTalA mATe ke " ame to haja karavA AvI na zakayA paNa tame jaI AvyA eTale temane dhanya che. A ja pramANe je loko vyAkhyAnamAM AvI zakatA nathI teo vyAkhyAna sAMbhaLanArAonI prazaMsA karI temane utsAhita kare ane jeo vyAkhyAna sAMbhaLavA Ave che teo vyA khyAnamAM na AvanArAone vyAkhyAnane sAra saMbhaLAve te dharmane keTalo badhe pracAra thAya ane amAruM kAma paNa keTaluM badhuM halakuM thaI jAya ! subhaga zeThane kahevA lAgyo ke, pitAjI! tamAruM kahevuM sAMbhaLI mane ghaNo ja AnaMda thaye paNa mArAthI eka bhUla thaI gaI che. te mahAtmA AkAzamAM uDatI vakhate je manna bolyA hatA te mAtra mane yAda na rahyo. je te mAtra mane yAda rahe che te huM paNa temanI jema AkAzamAM uDI jAta ! zeThe pUchayuM ke, e manca karyo hato, tane kAMI yAda che? subhage kahyuM ke, e mAtra te mane pUre yAda nathI, paNa teo "name arihaMtANuM- name arihaMtANuM" evuM kAMI bolyA hatA ! 12 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa zeThe kahyuM ke, ThIka, huM samajI gayo! e navakAramaMtra hatA. sAMbhaLa, huM tane te maMtra saMbhaLAvuM chuM. namo arihntaannN| namo sitA.. namo AyariyANaM / namo uvAyA ! namo loe savva sAhUNaM / eso paMca namokAro, sandha pAvapaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havai maMgalaM // A banne saMbhaLAvI zeThe subhagane kahyuM ke, A ja maMtra hato ne ? subhage kahyuM ke, hA, e ja "maMtara" hatuM. zeThe kahyuM ke, tArA kAnamAM e paramAtmAnuM eka vAkya paNa rahI gayuM e sAruM thayuM! huM jaMgala gayA hatA tyAM eka phakIra kAMI ApavA mATe kahetA hatA ke - yAdase AbAda, bhUlase barabAda. A phakIra kone yAda karavA mATe kahete hato ! dhana, putra, strI vagerene leko kahevA na chatAM paNa yAda kare ja che paNa paramAtmAne yAda kare, tene bhUlo nahi, je paramAtmAne bhUlatA nathI, tenA hAthe pApa thatuM ja nathI, te barabAda thatA nathI ! "bisamillAhi rahimAne rahIma arthAtaallAnA nAmanI sAthe huM prAraMbha karuM chuM. A pramANe je "allA'nA nAma sAthe kAryane prAraMbha kare che tenI dvArA zuM kharAba kAma thaI zake? te koIne gaLA upara charI pheravI zake? koI mANasa ahIMnA kAkara sAhebanuM nAma laI koInA gaLe charI pherave athavA corI kare ane pachI ThAkora sAhebane kahe ke, meM ApanuM nAma laI AvuM kArya karyuM che ! te ThAkora sAheba zuM tenI upara prasanna thaze ? nahi ja. Aja pramANe paramAtmAnuM nAma laI koI kharAba kAma kare, athavA koIne gaLA upara charI pherave to zuM paramAtmA tenA upara prasanna thAya kharA ? A pramANe paramAtmAnuM nAma yAda karI kharAba kAma karavuM e bane vAta kema banI zake? keTalAka loko kahe che ke, paramAtmAnuM nAma levAthI zuM thAya che? Ama kahenArane e khabara nathI ke, je nAma levAmAM na Ave te kAMI kAma paNa thatuM nathI ! tame korTamAM jaIne kahe ke, "amArA daza hajAra rUpiyA le che te apAvavAmAM Ave." jyAre korTe tene pUche ke konI pAse leNuM che? tyAre tame ema kahe ke, "mane tenA nAmanI khabara nathI' te zuM dA cAlI zakaze? tame pote tamAruM nAma keTalI vAra lyo che ! ' mAruM nAma te hajAro loko jANe che ema tame paNa kahe che; jyAre tamane hajAro mANase jANe che ane nAma jANavAthI ja kAma cAle che te pachI nAmathI zuM kAma, ema kema kahI zakAya? Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaH 14 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 91 nAma paNa e rIte levAmAM Ave che. eka to vyavahAranA saMbaMdhe ane bIjuM jIvananA sabaMdhe. jemake vara kanyAnuM ane kanyA varanuM sagAi pahelAM nAma le che temAM, ane sagAi thayA bAda nAma le che, temAM aMtara che ke nahi ? A ja pramANe izviranuM nAma paNa vyavahAranI rItie levAmAM Ave che, ane bIjuM temanI sAthe sabaMdha joDI nAma levAmAM Ave che. jo tame paramAtmAnI sAthe saMbaMdha joDI temanuM nAma smaraNa karA teA tamane jaNAze ke temAM kevA AnaMda rahelA che ! zeH subhagane navakAra maMtra saMbhaLAvI tene mahimA batAvavA lAgyA ke, bhagavAna pArzvanAthe jherI sApane navakAra maMtra saMbhaLAvyeA hateA, tenA prabhAve te dharaNendra nAmanA deva thayeA. eka cArane phAMsIe caDAvavAmAM AvyA paNa phAMsIe caDatAM te cArane khUba ja tarasa lAgI; paNa rAjAnA bhayathI keAI tenI pAse javuM nahi. eTalAmAM tyAMthI eka zeTha nIkaLyA. cAre temane kahyuM ke e-zeTha ! mane bahu ja tarasa lAgI che, mArAthI e du:kha sahevAtuM nathI, rAjAnA bhayathI koI mArI pAse AvatuM nathI, mATe Apa mane gheADuM pANI pIvA Ape. zeThe kahyuM ke, pANI te ApuM paNa huM pANI levA jAuM eTalAmAM ja tArA prANa nIkaLI jAya te! tArI gati zuM thAya ? mATe tuM pahelAM navakAra maMtra sAMbhaLI le. Ama kahI zeThe tene navakAra maMtra saMbhaLAvyA ane kahyuM ke, A maMtranA jApa kara tyAM huM pANI laine AvuM chuM. Ama kahI zeTha teA pANI levA gayA, paNa cArane te ma yAda rahyA nahi eTale te ema melavA lAgyA keH -- (C Anu tAn ka na jAnU, zeTha vacana paramAN arthAta--zeThe je kahyuM te mane yAda nathI paNa temaNe je kAMI kahyuM che te pramANa che ema te japavA lAgyA. zeThe pANI laIne AvyA te pahelAM ja cAra maraNa pAmyA hatA. cAra maraNa te pAmyA, paNa navakAra maMtranA pratApe te deva thayA. ,, ane kahyuM ke, A zeThe rAjAe kahyuM ke, mArI rAjAenA sipAhIe zeThane pakaDI rAjA pAse lAvyA ApanI AjJA viruddha phAMsIe caDelA cArane sahAyatA ApI che! AjJAnuM ullaMdhana karanArane huM mRtyudaMDa ApuM chuM mATe ene paNu phAMsIe caDAvA ! A sAMbhaLI zeTha hasavA lAgyA. rAjAe pUchyuM ke, kema hase che? zeThe javAba ApyA ke, meM cArI karI nathI chatAM mane phAMsIe caDAvA che te hasuM nahi te| zuM rAu? ekavAra maravuM te che ja. A sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, A te bahu vicitra lAge che mATe ene te phrAMsI ApavI ja joI e ! zeThane phAMsIe laI gayA. zeThane rAjA phAMsIe caDAve che e jANI cAra ke je marIne deva thayA hatA, tenuM Asana kapAyamAna thayuM ane teNe turata ja zULIne badale siMhAsana banAvI dIdhuM, zrImatI paNa navakAra mantra japyA karatI hatI, paNa tenI sAsune e gamatuM na hatuM eTale te nArAja rahetI hatI. zrImatInA patie tene kahyuM ke, mArI mAtA tArA maMtrajApathI nArAja rahe che te zA mATe tuM maMtra japavAnuM baMdha karatI nathI ! zrImatIe uttara ApyA ke, e matra teA mArA jIvananI sAthe vaNAI gayA che eTale te maMtrane kema cheADI zakuM? huM je kAma karuM chuM te maMtranA pratApathI ja karuM chuM. vaLI A maMtranA pratApathI ja Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa kAma karavA chatAM gALa sAMbhaLuM chuM ane tema chatAM mane krodha AvatuM nathI. huM manca paNa e ja japuM chuM ke "namo arihaMtANuM -arthAt jemaNe karmazatruono nAza karyo che temane namaskAra karuM chuM. mArA gurue AvA bhagavAnane namaskAra karI kAma-krodha vagere karma zatruone jItavAnI zikSA ApI che. tame mArI parIkSA karI juo ke mArI sAsu gALo bhADe che te paNa huM zAnta rahI kedhane jItI zakuM chuM ke nahi? zrImatInA patie vicAryuM ke, A ema mAnaze nahi mATe tene game te upAye mArI nAMkhavI. paNa tene evI rIte mAravI ke te marI jAya ane mArI upara mArI nAMkhavAne Aropa paNa na Ave e viSe vicAra karavA lAgyo. eka divasa eka madArI mATe sApa laIne Avyo. zrImatInA patie vicAryuM ke, A sApane laI tenI dvArA patnIne mArI nAMkhavI ThIka che. sarpa karaDaze eTale te marI jaze ane mArA upara leke mArI nAMkhavAno Aropa paNa nahi Ave ! A pramANe vicAra karI teNe madArI pAsethI sApa kharIdI lIdhe ane eka ghaDAmAM te sapane pUrI pitAnA zayanAgAramAM mUkI Ave. rAtre te zayanAgAramAM Avyo tyAre zrImatIe pUchyuM ke zuM AjJA che. tenA patie kahyuM ke, jA, pelA ghaDAmAM meM phulanI mALA mUkI che te laI Ava. mALA paheravAnuM Aje mAruM mana thayuM che. manca baDe navakAra, sumara le manna baDe navakAra, kRSNa bhujaMgako ghAlA ghaTameM, mAraNa ke hAra nAga miTake bhaI pulakI mAla, magna japa navakAra-sumara0 zrImatI prasanna thatI gaI ane ghaDAmAM hAtha nAMkhyo. tenA patinI IcchA ghaDAmAM rAkhelA sarSadvArA zrImatInuM mRtyu nIpajAvavAnI hatI, paNa zrImatIe ghaDAmAM kulanI mALA levA mATe hAtha nAMkhyo tyAM navakAra maMtranA prabhAve ke potAnA AtmabaLanA prabhAve e sApa phUlanI mALA banI gayo. zrImatIe kulanI mALA laI tenA patine ApI. A joI tenA patine Azcaryane pAra rahyo nahi! teNe vadhAre parIkSA karavA mATe kahyuM ke, jA, bIjI mALA laI Ava ! zrImatI pharI gaI ane mALA laI AvI. pati mALA joI khUba Azcarya pAmyo ane vicAravA lAgyo ke, huM ghaDAmAM te sarpa lAvyo chuM ane A mALA kyAMthI lAvI ! mATe cAla, huM jouM ke ghaDAmAMthI sarpa kyAM gayo ? je te ghaDAmAM jovA gayo tyAM sarve huMphADe mAryo. zrImatInA patie vadhAre parIkSA karavA mATe zrImatIne kahyuM ke, jA, bIjI mALA laI Ava ! zrImatIe pharI ghaDAmAM hAtha nAMkhyo to tenA hAthamAM pharI mALA ja AvI. patie pUchyuM ke, zuM tuM kAMI maMtra jANe che ! zrImatIe kahyuM ke, hA, huM navakAra maMtra jANuM chuM. patie kahyuM ke, tene te A jhagaDo ja che. zrImatIne pati pitAnI mAtAnI pAse gayo ane kahyuM ke, "tame have navakAramaMtrane jhagaDA choDI do, te strI nahi paNa devI che, meM tenI Aje parIkSA karI joI che." Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakeTa-cAturmAsa [93 A sAMbhaLI mAtAe vicAryuM ke, chokare bagaDI gayuM che! te tenI strInA vazamAM AvI gayuM che eTale ja Ama kahe che. zrImatInA patine lAgyuM ke, mArI mAtAne mArI vAta upara vizvAsa Avato nathI mATe temane maMtrano paricaya batAvavo joIe. ema vicArI teNe mAtAne kahyuM, ke mAtAjI! mArI sAthe cAle. mAtA sAthe gaI. putre kahyuM ke, A ghaDAmAM zuM che te juo ! mAtAe ghaDAmAM joyuM tyAM rADa pADI kahevA lAgI ke, bApa re! emAM te moTe sarpa che. putre kahyuM ke, mAtAjI! thoDI vAra ubhA raho ! ema kahI teNe zrImatIne belAvI kahyuM ke, A ghaDAmAM eka bIjI mALA che te kADhI mAtAjIne paherAva. zrImatI gaI ane ghaDAmAM hAtha nAMkhe tyAM tenA hAthamAM sarpAne badale mALA ja AvI, te mALA laI mAtAjInA gaLAmAM paherAvI dIdhI. A joI tenI sAsu ghaNuM Azcarya pAmI. zrImatInA patie tenI mAne kahyuM ke, mAtAjI ! tame Ane ATalAM badhAM kaThora vacane kahyA che chatAM te koI divasa krodhe bharAI che? mAtAe kahyuM ke, nA, te koI divasa mArA upara krodhI thaI nathI. putre kahyuM ke, A badhe pratApa navakAramaMtrane ja che, mATe ene jhagaDe koDe. zeThe A pramANe subhagane navakAramaMtranA prabhAvanI kathA kahI saMbhaLAvI ane navakAra maMtra paNa zIkhaDAvyo. subhaga vicAravA lAgyo ke, mane navakAramaMtra yAda thaI gayo che eTale have game tyAM jAuM-huM nirbhaya chuM. subhaga navakAramaMtra zIkhe, pachI zuM thayuM te viSe yathAvasare kahevAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 aSADa vadI 0)) zanIvAra - prArthanA. zrI abhinandana duHkhanijana vaMdana pUjana jogaLa, AzA pUre ciMtA cUre, A sukha AgaLa. zrI. 1 zrI abhinaMdana bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhakta loko paramAtmAnI prArthanA kyA bhAve kare che, e vAta huM vAraMvAra kahuM chuM. A viSaya evo lAMbo ane sarasa che ke A viSaya upara jeTalo vadhAre vicAra karavAmAM Ave ane hadayamAM jeTalo tene utAravAmAM Ave teTale ja te AtmAne AnaMdakArI ane camatkArI jaNAya che. A prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, "he ! prabhe ! tuM duHkhane nAza karanAra che mATe mArA duHkhane nAza kara, evI huM tane prArthanA karuM chuM.' A uparathI koI ema kahI zake ke, paramAtmA te pratyakSa dekhAtA nathI ane du:khane nAza karavA mATe saMsAramAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ aSADa aneka sAdhanA che teA pachI paramAtmA ke je pratyakSa nathI temanI prAnA zA mATe karavI joI e ? vaLI du:khanikaMdana kahI paramAtmAne pokAravAnI paNa zI jarUra che ? kevaLa pratyakSane ja pramANa mAnanArA loko, A pramANe kahI dalIlo kare che ke, jema rAganuM duHkha dUra karavA mATe dAktara che; dAktaranI pAse javAthI dAdvArA rAganuM duHkha dUra karI zakAya che. mAnApamAnanuM duHkha hAya, teA vakIla ke erIsTara pAse javAthI sanmAnanI rakSA karI zakAya che. jo strI ke puruSane paraNavAnI AvazyaktA hAya, te vivAha karI zakAya che. A pramANe A saMsAramAM duHkha che, te e duHkhAne dUra karavAnAM upAye paNa che; ane A upAyAThArA du:kha dUra karI zakAya che, teA pachI parAkSa paramAtmA mATe ema zA mATe kahevAmAM Ave che keH-- zrI abhinaMdana duHkhanikandana, vAdana pUjana jogajI / AzA pUrA ci'tA cUrA, Ape| sukha ArAgajI !! arthAt--" he! prabhA ! tuM duHkhanA nAza karanAra che, tArA sivAya bIjo koI du:khanA nAza karanAra nathI, eTalA mATe mAruM duHkha dUra kara ane mArI cintAne nAza kara." pratyakSavAdIo kahe che ke, jyAre du:khane dUra karavAnAM pratyakSa sAdhanA che, teA pachI parAkSa paramAtmAnI duHkha dUra karavA mATe prArthanA zA mATe karavAmAM Ave che! A praznanA uttaramAM jJAnIee ghaNA vicAra karyAM che. tee kahe che ke, tame duHkha dUra karavAnAM je pratyakSa upAye| samajI rahyA che te upAyA ekAntaka ke Atyantika nathI; arthAt e upAye|dvArA duHkha kAyamane mATe dUra thaI jAya che evA koI nizcaya nathI. A ja pramANe maTI gayeluM duHkha karI nahi Ave evA paNa nizcaya nathI. je dAktaradvArA tame rAga dUra karavA cAheA che. teja dAktaradvArA bIjo roga pedA thaI zake che ke nahi : je vakIladvArA tame tamArA kesa jItavA cAheA che. te ja vakIlArA tame kesamAM hArI jAe che ke nahi ! A ja pramANe strI ke putra ke jemane duHkha dUra karanArA mAtA che, zuM temanI dvArA duHkha pedA thatuM nathI ! khIjA upAyeAnI vAta teA eka bAju mUke paNa tamArA ja zarIranI vAta lyA ke je zarIrane tame sukhanuM kAraNa mAne che te zarIra paNa kevuM kevuM duHkha Ape che ! A pramANe jemane tame duHkhane dUra karavAnAM upAyA mAne che. te upAye ekAntika ke Atyantika nathI. vAstavamAM e upAyeAdbArA du:kha maTI sukha maLatuM nathI paNa sukhane AbhAsa thAya che. ekAntarUpe duHkhaneA nAza teA paramAtmAnA zaraNe javAthI ja thAya che ! eTalA ja mATe jJAnIjanA paramAtmAnA zaraNe jaI prAthanA kare che keH-- zrI abhinadana duHkhanikaMdana, va+-na pUjana jogajI AzA purA cintA cUrA, Ape| sukha AreAgajI ! tame leAkeA pustakA tA vAMcatA hazo, paNa kevaLa pustakAnA vAMcana upara ja vizvAsa rAkhA nahi; kAraNa ke pustakamAMnI keTalIka vAte te AtmAne lAbhadAyaka hAya che ane keTalIka hAnikAraka paNa hAya che, eTalA mATe pustako ekAntika lAbha karanArA na hovAthI tenA vizvAse ja na rahetAM jJAnIonA vacana upara vizvAsa kare. jJAnIonuM kathana che ke, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 95 karmanA vigrahanI badhI vastu nAzavAna che. arthAta sArI vastu hoya ke kharAba vastu hoya paNa jene saMbaMdhe karmanI sAthe che te vastu nAzavAna che; eTalA mATe svarga ane naraka bannenI AzA-durAzA cheDe ane paramAtmAnA zaraNe jAo ! paramAtmAnA zaraNe javAthI tamAruM je duHkha dUra thaze te pAchuM Avaze nahi ane temane zaraNe javAthI tamAruM duHkha dUra thaze ja e vAta nizcita che. jJAnIonA A kathana upara vizvAsa rAkhe. temanuM A kathana ekAnta satya ane ThIka che. A kathana upara vizvAsa karI te pramANe cAlaze te temAM kalyANa che. tame kahezo ke, A te AdhyAtmika sukhanI vAta thaI, paNa ame to saMsArI chIe eTale amAre te bhautika sukhanI AvazyaktA che ! AnA uttaramAM jJAnIo kahe che ke, AdhyAtmika sukhanI AgaLa bhautika sukha te dAsanI samAna che. paramAtmAnA zaraNe javAthI tamArAmAM eka prakAranI AkarSaNa zakti pedA thaze ke jenI dvArA samasta bhautika cIjo paNa tamArI pAse kheMcAtI cAlI Avaze ane tame te cIjone tuccha mAnavA lAgaze ! ema mAne, ke koI mANasane eka amUlya ratnanI prApti thaI. jo ke, e ratnamAM khAvA-pIvAnI ke paheravAnI koI cIja pratyakSa dekhAtI nathI; paNa jemanI pAse evuM amUlya ratna hoya che tene zuM khAvA-pIvA-paheravAnI vastunI UNapa rahI zake ! A ja pramANe jemAM AdhyAtmika sukha che temane bhautika sukhanI UNapa rahI zakatI nathI. AdhyAtmika sukha maLatAM badhAM sukho maLI jaze. eTalA mATe sAMsArika vastuo meLavavAno saMkalpavikalpa choDI daI sthiratA dhAraNa kare ane paramAtmAnA zaraNe jAo te kalyANa ja che. anAthI munine adhikAra-10 uttarAdhyayana sUtranA vazamA adhyayana upara vicAra cAlI rahyA che. A adhyayanamAM AtmakalyANanI je vAta kahevAmAM AvI che tene samajI ja hRdayamAM sthAna ApavAmAM Ave te badhAM saMkalpavikalpa maTI jAya ane AdhyAtmika sukhanI prApti thAya ! AtmA bhramamAM paDI jaI ghaNIvAra bhAtika sukhonI pAchaLa bhaTakyA kare che ane e sukhanA abhimAne te potAne nAtha ane bIjAne anAtha mAnavA lAge che; paNa Ama mAnavA jatAM "huM badhAne nAtha chuM' e abhimAnamAM pite ja "anAtha' banI jAya che. rAjA zreNika paNa bhaitika sukhanA abhimAnamAM pitAne badhAne "nAtha" samajato hato. zreNikanI A moTI bhUla hatI. A bhUlane je mahAmuni anAthIe pitAnA upadezadvAra dUra karI, ane zreNika je pitAne bIjAnA "nAtha" samajato hato paNa vAstavamAM te pite ja "anAtha" hatuM, e bhUla samajAvI, tene AdhyAtmika sukhano mArga batAvyo. te mahAmuni kevA hatA tene paricaya ApatAM zAstramAM kahyuM che ke - tattha so pAsaI sAhu~, saMjayaM susamAhiyaM / nisanna rukkhamUlammi, sukumAlaM suhoiyaM // 4 // rAjA zreNika, te maMDikakSa bAgamAM vihArayAtrA mATe Avyo hato. te rAjazAhI dAThamAThathI Avyo haze paNa zAstramAM e viSe kAMI varNana maLatuM nathI, eTalA mATe Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa emaja kahevAmAM Ave che ke, je pramANe rAjAne AvavuM zubhatuM haze e ja pramANe rAjA zreNika paNa AvyA haze! rAjA zreNika ahIMtahIM bAgamAM phulonI sugaMdha lete pharate hate. pharatAM pharatAM teNe eka mahApuruSa sAdhune joyA. te mahAtmA saMyati arthAta samyapha prakAre AtmAnuM jatana karanAra ane saMyamanA dhAraka hatA e vAta temanA caherA upara Ta5ktA samAdhibhAva uparathI spaSTa jaNAtI hatI. te mahAtmA eka vRkSanI nIce beThA hatA. teo sukumAra ane sukhI hatA. evA mahAtmA sAdhune zreNika rAjAe joyA. A kathana upara vizeSa vicAra karavAmAM Ave te bahu lAMbuM thAya ane aneka vAta jANavAnI paNa maLe. paNa eTalo atyAre avakAza nathI eTalA mATe e vAtane saMkSepamAM ja kahuM chuM. rAjAe bAgamAM mahAtmAne joyA. muni bAgamAM birAjatA hatA, eTale bAgamAM paNa koI vizeSatA AvI gaI haze ! zAstrakAro kahe che ke, mahAtmA nA saMyamano paricaya to temanA AsapAsanuM vAtAvaraNa ja ApI de che. te mahAtmAe jyAM birAje che tyAM temanI zAntinA pratApe vaira-virodha rahevA ja pAmatuM nathI. je chanI vacce svAbhAvika vera-virodha hoya che tevA siMha ane bakarI jevA prANIo paNa nirvera thaI eka sAthe zAntipUrvaka rahe che; ane bhaya pAmanArA che paNa nirbhaya thaI vicare che. A pramANe mahAtmAonA saMyamane prabhAva cetanya upara te paDe ja che, paNa jaDa padArtho upara paNa paDe che. A niyamAnusAra te mahAtmAne prabhAva maMDikakSa bAga upara paDyo ja haze ane tethI bAgamAM Aje vizeSatA hevAnuM zuM kAraNa che? ema vicAratA rAjA zreNika bAgamAM pharatA hatA tyAM tenI najara eka vRkSa nIce beThelA. muni upara paDI. sAdhunI sAthe vRkSanuM paNa varNana karavAmAM AvyuM che. je sAdhu ane vRkSonI paraspara tulanA karavAmAM Ave te bannenI vacce ghaNuM sAmya jaNAze. granthakAra e muni ane vRkSanuM sAmya batAvyuM che. vRkSo upara TADha ane tApa paDe che chatAM teo koInI pAse pharIyAda karatA nathI paNa samabhAvapUrvaka sahana kare che ! je pramANe vRkSa pavanane AghAta sahana kare che te ja pramANe tame paNa sahanazIla bane, te saMsAranI game tevI vipattio mAthe AvI paDe te paNa tame daDha rahI zakaze. sahiSNutA keLavavI e kalyANane mArga che. je sahanazIla hoya che te AgaLa jatAM unnati sAdhI zake che. mahAbhAratamAM kahyuM che ke, yudhiSThire bhISmane kahyuM ke, have Apane aMta samaya najadIka AvI pahoMcyuM che eTalA mATe huM tamane eka vAta vadhAre pUchavA cAhuM chuM. tame dharma ane rAjanItinI aneka vAte mane batAvI che, paNa eka vAta pUchavI bAkI rahI gaI che! te pUchavA cAhuM chuM bhISma uttara Apyo ke, tame je pUchavA cAhe che te khuzIthI pUche ! huM tamArI tijorImAM zikSAnI jeTalI vAta mUke teTalI surakSita ja che! yudhiSThire pUchayuM ke, kaI prabala zatru caDI Ave tyAre rAjadharmane anusarI zuM karavuM joIe? bhIkhe javAba Apyo ke, e mATe huM tamane eka prAcIna kathA saMbhaLAvuM chuM, te dhyAnapUrvaka sAMbhaLo. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada ))]. rAjakeTa cAturmAsa [7 nadIono svAmI samudra, badhI nadIonA vartAvathI prasanna raheto hate paNa vetravatI nadInA vartAvathI nArAja thayA ane kahevA lAgyuM ke, "tuM bahu ja kapaTI nadI che ! tuM niSkapaTa thaI mArI barAbara sevA karatI nathI." vetravatI nadIe kahyuM ke, mAro zo aparAdha che? samudra kahyuM ke, "tArA kAMThe netara bahu thAya che paNa te koI divasa netarane kaTake paNa lAvIne mane A nathI ! bIjI nadIo te kAMThe je vastuo thAya che te laIne mane Ape che, paNa tuM te bhAre kapaTI che! teM mane koI divasa netara lAvIne Apela nathI !' samudranuM kathana sAMbhaLI vetravatI nadIe kahyuM ke, emAM mAro kAMI aparAdha nathI. jyAre huM jesabaMdha puranI sAthe deDatI AvuM chuM tyAre badhAM netare nIcA namIne pRthvI sAthe lAgI jAya che ane jyAre mAre pUra UtarI jAya che tyAre pAchA jevA hatA tevA UbhA thaI jAya che. A pramANe huM eka paNa netarane teDI zakatI nathI; eTalA mATe tame ja banAvo ke emAM mAre aparAdha che? samudra kahyuM ke, ThIka che. huM e jANuM chuM paNa mArI sAthe thaelo tAre saMvAda bIjA lokone hitakArI nIvaDaze ! A saMvAda kahI bhISma yudhiSThirane kahyuM ke, "he! yudhiSThira! pitAthI vadhAre baLavAna zatru sAme Ave tyAre zuM karavuM te bAbatamAM netaranI pAsethI zikhAmaNa lyo. jyAre zatru prabaLa hoya tyAre nIcA namI javuM e ja ThIka che. netara nadInA pUra sAme nIcAM namI jAya che paNa pitAnI jaDane ukheDavA detAM nathI ane jyAre pUra UtarI jAya che tyAre pahelAMnI mAphaka pAchA TaTAra UbhA thaI jAya che. A ja pramANe pitAnI jaDa majabuta rAkhIne prabaLa zatrunI AgaLa nIcA namI javuM. je bahu jesabaMdha dhamadhekArathI Ave che te bahu vadhAre vAra TakI zakatA nathI eTalA mATe zatru Ave te vakhate nIcA namI javuM, ane zatruo cAlyA jAya tyAre haIe tevA thaI javuM. je akkaDa thaI rahIe te koI divasa jaDa paNa ukhaDI jAya ane pachI ubhA paNa thaI na zakAya. e mATe namra thaIne pitAnI jaDane ukheDavA devI na joIe. tuM te ajAtazatru che eTale tAre mATe evo vakhata ja nahi Ave paNa A zikSA bIjA lokone mATe hitakArI thaze. yudhiSThirane dharmarAja ke ajAtazatru paNa kahevAmAM Ave che, teo keIne pitAnA zatru mAnatA na hatA. A ja pramANe vRkSo paNa ajAtazatru che. teo paNa koIne pitAnA zatru mAnatA nathI. yudhiSThiranI ajAtazatrutA viSe koI tarkavitarka paNa karI zake che paNa vRkSonI ajAtazatrutA viSe koIne saMdeha thaI zake nahi ! vRkSo pavana, ThaMDI, tApa, taDako vagere kaSTo sahevA chatAM paNa aDala-acaLa rahe che. A sivAya tenI koI DALI vijaLIthI kharI paDe ke TADhathI baLI jAya ke koI kApI jAya te paNa vRkSa rotuM nathI paNa UlaTuM je DALo bAkI hoya che temAM Rtu anusAra phaLa-kulane poSaNa ApyA kare che. leke upara eka duHkha te putra-mAtA ke kaI svajananuM maraNa thatAM ubhuM thAya che ane bIjuM duHkha teo I-kakaLATa karI pite pedA karI le che. paNa je teo, hAni 13 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ aSADa thavAthI pitAnI zaktine adhika hAsa na karatAM vikAsa kare joIe evI vRkSo pAsethI zikSA letA hoya te keTalo badho lAbha thAya ! eka kavi kahe che ke - re mana! vRkSakI mati lere, kATanavAle se nahIM vaira kachu, sIMcanavAlese nahIM hai snehare. kavi manane saMbodhana karI kahe che ke, "he! mana ! tuM vRkSanI pAsethI zIkhAmaNa kema letuM nathI ! je e vRkSane keI kuhADAthI kApe che te tenI sAthe verabhAva rAkhatuM nathI UlaTuM tene zItaLa chAyA ane khAvA mATe phaLaphula Ape che; tema tene pANI pAnAra upara rAga rAkhatuM nathI. A pramANe vRkSa dareka upara samabhAva rAkhe che. he! mana! tuM e samabhAva kema keLavatuM nathI ?" vRkSamAM rahelo A samabhAvane guNa tame kema dhAraNa karatA nathI ! vRkSathI paNa halakA kema bane che? tame vRkSane jaDa kahe che paNa jaDamAM AvA guNe che te tame caitanya thaIne te guNa kema dhAraNa karatA nathI. je pramANe vRkSa koIne duHkha ApatuM nathI tema manuSya koIne duHkha na Ape te pachI saMsAramAM koI keI ne zatru ja rahe nahi! kadAca tame ema kahe ke, ame evA sarala banI jaIe te zatru amane mArI ja nAMkhe ne ? paraMtu A viSe vRkSa zuM kahe che te juoDa-vRkSa kahe che ke, "huM bIjA koInI dvArA kapAtuM nathI paNa mArA vaMzajo dvArA ja kapAuM chuM. je kuhADImAM lAkaDIne hAthe na hoya te kevaLa kuhADIthI vRkSa upara ghA paDaze paNa vRkSa kApI zakAze nahi. vRkSa kahADIThArA tyAre ja kapAya che ke jyAre kuhADIne vRkSanA vaMzaja lAkaDAnI sahAyatA maLe che. A ja pramANe tamArI sAthe kaI vira rAkhatuM hoya te paNa jyAM sudhI tame tamArA mananI sahAyatA Ape nahi tyAMsudhI te tamAruM kAMI karI zake nahi! tame zatrune tamArA manane hAthe Ape che tyAre ja te kuhADIrUpI vaira tamAruM nukazAna karI zake che. jo tame tamArA manane vaira tarapha javA ja na de te koI tamane kAMI karI zake nahi. vRkSane ajAtazatru kahela che e A daSTie kahela che. vRkSo kevAM upakArI che, chatAM loko kevaLa potAnA mojazokha mATe tene kApI nAMkhe che ! ghATakoparamAM huM jaMgala gaye hatA. pAchA pharIne joyuM ke, je vRkSa theDIvAra pahelAM lIluMchama hatuM, te ja dharatI upara kapAeluM paDayuM hatuM. mArA sAdhue vRkSa kApanArAone pUchyuM ke, A vRkSane tame zA mATe kAyuM ? temaNe javAba Apyo ke, A vRkSanA koyalAthI cunAnI bhaThThI pakAvavAmAM Avaze, pachI e pakAvelA canAne baMgalA banAvavA mATe vAparavAmAM Avaze. A pramANe potAnA baMgalAo banAvavA mATe AvA upakArI lIlAMchama vRkSone kApI nAMkhavAmAM Ave che ! meM "haddIse "mAM joyuM che ke, "katilula hAjara'ne mahApApa mAnavAmAM Ave che. arthAta lIlAM vRkSone kApI nAMkhavAM e aparAdha che. lIlAM vRkSo badhAMne zAnita Ape che, paNa baMgalAo badhAne zAnti ApI zakatA nathI ! kevaLa makAne mATe ja vRkSone nAza karavAmAM AvatuM nathI, paNa AjakAla te mazInane kAraNe vRkSone vinAza thaI rahyo che! ejInamAM paNa lAkaDA ane kolasA vaparAya che ane te mATe vRkSo kApI nAMkhavAmAM Ave Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 99 che. A pramANe yaMtroe vRkSane vizeSa nAza karyo che. vRkSonA nAzanI sAthe prakRtinA saMdaryane ane tamArA sukhane paNa nAza thayo che ! bAgamAM vRkSanI nIce je mahAtmA beThelA hatA te mahAtmA paNa vRkSanI jevA ja sahanazIla hatA. game teTalI Apattio AvI paDe te paNa samatApUrvaka sahana kare evA hatA. tame paNa vRkSanI jevA sahanazIla bane te tamAro AtmA guNazIla banaze ane tethI tamAruM kalyANa thaze. sudarzana-caritra-10 kAle kahyuM hatuM ke, jinadAsa zeThe subhagane navakAra maMtra saMbhaLAvI, tenuM mahattva batAvyuM. vAstavamAM zrAvakanA saMparkamAM AvanAra vyaktine sudhAra thavo ja joIe; paNa Aje te lokoThArA pitAnA strI-putrane paNa sudhAra karavAmAM AvatuM nathI. vakIlaberisTara vagere bIjA kAmomAM te pitAnA samayane ane zaktine bhoga Ape che paNa pitAnA strI-putrane sudhAravA mATe samaya ApatA nathI ane kahe che ke, "e enuM jANe, ame zuM karIe ! " paNa zrAvakonuM kartavya che ke pitAnAmAM je guNo hoya te potAnA sAthIne paNa Ape. uvavAI sUtramAM zrAvakane dhamakavA arthAta dharmanA kahenAra-tarIke varNavela che. je zrAvaka te ja dharmane abhyAsI na hoya te bIjAne zuM kahe ? je pitAne dharmane abhyAsa hoya te bIjAthI ThagAya nahi, nahi te ayogyane paNa sAdhu mAnavA paDe. eTalA mATe zrAvakane dharmAbhyAsane guNa tamArAmAM paNa have joIe. je dharmanA abhyAsI banI tame tamAruM aMga paNa sudhArI zako arthAta tamArA gharane paNa sudhArI zako teya ghaNuM che. zAstramAM kahyuM che ke, jitazatru rAjAne subuddhi nAmane pradhAna hatA. subuddhi zrAvaka hato. jitazatru dharmane mAna na hato, paNa subuddhie tene dhArmika banAvI dIdhA. kahevAne Azaya e che ke, zrAvaka dharmAbhyAsI-dhArmika heya te bIjAne dhArmika banAvI zake. zrAvaka kevo hoya enA mATe kahyuM che ke - svAratha ke sAce paramAratha ke sAce citta sAce, bina kahe sAce jainamatI che, kAhu ke viruddha nAhiM parajAya buddhi nAhiM, Atama veSI, nagRhastha he na jatI hai, siddhi adhi vRddhi dIse ghaTameM prakaTa sadA, antara kI lachi so ajAci hai, dAsa bhagavAnake udAsa rahe jagata sa sukhiyA, sadeva aise chava samakitI hai. zrAvaka AvA hoya che. teo vicAre che ke, huM sAdhu paNa nathI ane gRhastha paNa nathI. te satyane dRSTimAM rAkhI svArtha sAdhe che. je satyane AMca AvatI hoya te lAkhonI saMpattine paNa te gaNakAratuM nathI ane satyane nAza thavA deto nathI; pita apamAna sahI le che, paNa satyane jarApaNa AMca AvavA deto nathI. itihAsa jevAthI jaNAya che ke, bAdazAhanI begama eka naravIrane pitAnI sAthe sukhopabhoga karavA prArthanA kare che chatAM e naravIra pitAnuM naitika patana thavA na detAM begamane mAtAnI dRSTie jue che ane tenI prArthanAne asvIkAra kare che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa itihAsamAM jyAre AvI ghaTanA ghaTelI che te pachI jeo zrAvaka ke bhakta che, temaNe pitAnuM naitika baLa keTaluM badhuM keLavavuM joIe e kalpI zakAya ema che. keTalAka loke viSayabhogamAM ja bhakti mAne che paNa vAstavamAM bhakti viSayabhegamAM nahi paNa viSayatyAgamAM ja che. zrAvaka, satyane upAsaka hoya che A sAMbhaLI kadAca tame kahezo ke, upAzrayamAM hoI e tyAM sudhI te satyanA upAsaka rahI zakIe paNa dukAna upara ke vakIlAta karatI vakhate satyanuM pAlana kevI rIte thaI zake? A praznanA uttaramAM zAstrakAro kahe che ke, satyanuM pAlana tyAM paNa thaI zake che. ahIM to satyanI kevaLa zikSA ApavAmAM Ave che paNa vyavahAramAM tene upayoga te tyAM ja thaI zake. ahIMthI zikSA laI bahAra bhUlI jAo te te zikSA zA kAmanI ? A ja pramANe ahIMthI te satyanI zikSA lyo ane bahAra jaI, vyavahAramAM tene na utAre te te kayAMsudhI barAbara che tene vicAra kare ! zrAvako bAra vratane svIkAra karI vyavahAramAM tenuM pAlana kare che. keTalAka leke kahe che ke, jAhI eTale kanyA saMbaMdhI asatya na bolavuM e te ThIka che paNa kanyAnuM upalakSaNa karI badhAM manuSya saMbaMdhI asatya na bolavuM, e amArAthI kema banI zake ? A ja pramANe yAtrI eTale gAya saMbaMdhI asatya na bolavuM, e to ThIka che paNa gAyanuM upalakSaNa karI badhAM pazuo saMbaMdhI asatya na bolavuM e amArAthI kema banI zake ? bhUminA viSe paNa bhUmithI utpanna samasta padArthonA viSe asatya na bolavuM e amArAthI kema banI zake? temanA kahevAno Azaya e che ke, amArAthI satya pUrNa rIte pALI zakAtuM nathI mATe vratamAM thoDI chUTa hovI joIe ! paNa Ama kahenArAoe ema samajavuM joIe ke, kanyAnA viSe jUThuM bolavuM pApa che te manuSyamAtranI sAthe juThuM bolavuM pApa nathI? A ja pramANe gAyanA viSe juThuM bolavuM pApa che te pazu mAtranI sAthe juThuM bolavuM pApa nathI? have tame ema kahe ke, Ajane vyApAra ja e che ke asatya vinA kAma ja cAlI zakatuM nathI. te A te eka beTI dhAraNA che. yuropanA loke cAraso gaja kapaDuM ApavAnuM kahI traNaso gaja kapaDuM kema ApatA nathI? teo tema kare te temanI sattA hovAthI tame vadhAre kAMI bolI paNa zake nahi tema chatAM teo satyathI vyApAra calAve che ke nahi? AvI dazAmAM tamAro vyApAra asatya vinA kema cAlI na zake ? AthI UlaTuM satya vinA avazya kAma cAlI na zake ! koI mANasa evI pratijJA kare ke, huM satya bolIza ja nahi te tenuM jIvana thoDA divasa paNa cAlI zake nahi! udAharaNa tarIke, eka satyatyAgI mANasa ghera gaye, tenI mAe kahyuM ke, beTA! jamavA besI jA ! have e mANasane satya nahi balavAnI te pratijJA hatI eTale teNe bhUkha lAgI hovA chatAM ema kahyuM ke, mane bhUkha lAgI nathI. te Ama keTalA divasa bhUkhyo te rahI zake ? Akhare peTamAM lAgelI kSudhAne zAMta karavA mATe teNe satya bolavuM ja paDe. A ja pramANe te koInI pAse rUpiyA mAMgatA hoya paNa satya na bolavAnI pratijJA lIdhI hovAthI te kahe, ke nA, huM te rUpiyA mAMgatA nathI te asatya bolavAne badalo kevo maLe ? A pramANe satya vinA jInA yahAra AvI zakatuM nathI. ' Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0))] rAjakeTa-cAturmAsa [ 101 jitazatru rAjA dharmane mAnato nahi, te nAstika rAjAne pradhAna hovA chatAM subuddhi rAjyanuM kAma karavAnI sAthe dharmanuM pAlana karatA hatA, paNa tamArAmAM kevI nabaLAI AvI gaI che ke "satyathI vyavahAranuM kAma cAlI zakatuM nathI" ema kaho che. eka divasa jitazatra rAjA ane subuddhi pradhAna banne sAthe pharavA nIkaLyA. rastAmAM eka khAImAM pANI saDI gayuM hovAthI durgadha AvatI hatI. tyAMthI pasAra thatAM rAjAe nAka baMdha karI kahyuM ke, A pANI te bahu gaMdhAya che ! subuddhie kahyuM ke, A te ApaNI ja bhUlanuM pariNAma che. ApaNI bedarakArIne kAraNe ja A pANImAM durgadha pedA thaI che. je prayatna karavAmAM Ave te A durgandhI pANIne paNa sudhArI zakAya ! rAjAe kahyuM ke, pradhAnajI! A tamArI bhUla che. durgadha koI divasa sugaMdha banI zake nahi ane sugaMdha koI divasa durgadha banI zake nahi! subuddhie vicAryuM ke, rAjA haThe caDyA che eTale ema mAnaze nahi paNa temane pratyakSa prayogadvArA ja sAbIta karI batAvavuM joIe. A pramANe vicAra karI subuddhie eka vizvAsapAtra nekaradAra te pANIne eka ghaDo bharI maMgAvyo ! ane te pANImAM kSArAdi dravyane upayoga karI bIjA ghaDAmAM e pANI bharI lIdhuM. A pramANe pANIne zuddha karavA mATe temaNe 49 divasa sudhI prayatna karyo ane pANIne pIvA jevuM zuddha banAvyuM. bAda e zuddha pANIne eka loTo bharI teNe rAjAnA rasoyAne Apyo ane kahyuM ke, mahArAja bhejana karavA bese tyAre pIvA mATe A pANIne leTe Apaje. rasoyAe pradhAnanI sUcanAnusAra karyuM. rAjAe pANI pIdhuM te bahu mIThuM lAgyuM. temaNe rasoyAne kahyuM ke, A pANI bahu mIThuM che! dararoja A pANI pIvA kema Apato nathI ! rasoyAe kahyuM ke, A pANI te pradhAnajIe lAvI ApyuM che. rAjAe pradhAnane belAvI kahyuM ke, pradhAnajI! tame te bahu kaparI jaNAo cho? tame AvuM mIThuM pANI pIo che ane mane pIvaDAvatA paNa nathI ! subuddhie uttara Apyo ke, emAM kaI vAta che ! A te pudgalanuM parivartana che. durgandhamAMthI sugaMdha ane sugaMdhamAMthI durgadha thaI ja jAya che! rAjAe kahyuM ke, pradhAnajI! e ja tamArI bhUla che. subuddhie javAba Apyo ke, mahArAja ! huM ThIka kahuM chuM. A pANI te ja che ke jenI durgadha na sahevAne kAraNe Ape nAka baMdha karyuM hatuM? rAjAe kahyuM ke, tame beTuM bolo cho? durgadhamAMthI sugaMdha kema pedA thaI zake ? rAjAnuM A kathana sAMbhaLI subuddhi pradhAne te kharAba pANI maMgAvyuM ane temanI sAme ja kSArAdi dravyadvArA sudhAryuM. A joI rAjAe mAnyuM ke, vAstavamAM durgadhane paNa sugaMdha banAvI zakAya che. jo "A pANI bahu durgadhI che" ema kahI nAka dabAvI upekSA karavAmAM AvI heta ane pANI sudhAravAno prayatna karavAmAM AvyA na hatA te pANI sudharI zakata nahi, paNa sudhAra karavAmAM Avyo te te pANI paNa sudharyuM. A ja pramANe kaI vastu Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [aSADa tarapha ghaNA ke upekSA karavAthI koI vastu sudharI zakatI nathI paNa sudhAravAno prayatna karavAmAM Ave te sudharI zake che. jyAre pANIne paNa sudhAra karI zakAya che te zuM manuSyano sudhAra karI na zakAya ? rAjAe subuddhine kahyuM ke, tame mane kevaliprarUpita dharma saMbhaLA! je subuddhi pite ja dharma jANa na heta te rAjAne te zuM saMbhaLAvata? ane kevI rIte tene sudhArI zakata? pradhAne rAjAne kahyuM ke, Apa pANIne zuM jue che ! tame tamArA AtmA tarapha juo ane te AtmAne sudhAravAno prayatna karo ! jyAre mULa ja kharAba hoya che tyAre badhuM kharAba hoya che. A pramANe jyAre mULa AtmA ja kharAba haze te badhuM kharAba thaze mATe AtmAne sauthI pahelAM sudhA! A pramANe pradhAne rAjAne dharmabodha ApI sudhAryo. zeThe paNa subhagane navakAra maMtra saMbhaLAvyo ane tenA upara vizvAsa pedA karAvyo. A pramANe tame paNa bIjAne sudhAro ane paramAtmAne yAda rAkho. je paramAtmAne yAda rAkhe che tenA hAthe pApa thatuM nathI; eka phArasI kavie kahyuM che ke, "tame tamArA dilamAM asatyane sthAna Ape nahi paNa nekIne-prAmANikatAne sthAna Apa." A pramANe tame paNa tamArA dilamAM kharAbIne sthAna Apo nahi paNa prAmANikatAne sthAna Ape. subhagane navakAra maMtra upara daDha zraddhA hatI. te uThatA-besatAM Akho divasa navakAra maMtrano ja jApa karate ho ! bhoLA lokomAM zraddhA vadhAre hoya che eTale subhaga paNuM zraddhApUrvaka navakAra maMtrane Akho divasa jApa karyA karate. - zeTha paNa navakAra maMtrane mahimA batAvatAM subhagane kahetA ke, A maMtramAM badhA dharmane sAra AvI gayuM che. subhaga zeThanI A vAta dhyAnapUrvaka sAMbhaLatA ane pitAne nirbhaya mAnI prasanna thatuM hatuM. gAMdhIjInI bIjI vAtamAM bhale koIne matabheda hoya paNa temanA satyanA viSe koIne saMdeha nathI! potAnI AtmakathAmAM temaNe lakhyuM che ke, mArI mA mane kahyA karatA ke, rAmanuM nAma le te tane koI prakArane bhaya raheze nahi ! mArA komala manamAM temanI vAtane vizvAsa jAmI gayo, ane tethI mane e bhaya thaye nahi." | navakAra maMtranuM mahattva ane tene prabhAva te tame paNa jANatA haze, paNa tamArA hadayamAM bhUta vagerene bhaya te nathI ne ? je kaI tamane smazAnamAM rahevAnuM kahe te tamane bhaya to nahi thAya ne? tame kaheze ke, bhUtanI vAta te zAstramAM paNa AvI che. paNa zAstramAM je devayoninA bhUta viSe kahevAmAM AvyuM che, te bhUta ane tamArI kalpanAnuM bhUta juduM ja che. tame kalpanA karo ke, te bhUta te thappaDa mAravAthI bhAgI jAya che ! have kahe ke te bhUta moTuM ke thappaDa mArI bhUtane bhagAvI mUkanAra meTA ! eka zeraDIne bAMdhI levAthI bhUta bhAgI jAya che te e bhUta vaLI kevuM ? zAstramAM je bhUta devanuM varNana che. tene mATe te ema kahevAmAM AvyuM che ke -oDha vada sura ho-AvI te devanI zakti kahI che paNa tamArI kalpanAnuM bhUta te thappaDa mAravAthI ja bhAgI jAya che! Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 103 amerikAmAM bhUtonI lIlAne Dhaga cAle hatA! be mitroe vicAryuM ke, A bhUtanI vAta sAcI che ke beTI ! joIe te kharA ? teoe bhUtane belAvI lAvanArane kahyuM ke, mArI bahenanuM bhUta maMgAvI lAva! je mitre Ama kahyuM tenI bahena jIvatI ja hatI ! bhUta bolAvI lAvanAra thoDIvAra agaDaMbagaDe bolyo ane kahyuM ke, tamArI bahenanuM bhUta AvyuM che! te mitra A sAMbhaLI AzcaryamAM paDI gayo che, A te marelAnuM bhUta belAvI lAvavAnuM kahetuM hatuM, paNa mArI bahena te jIvatI che to enuM bhUta kyAMthI AvI gayuM? te mitra te cUpa thaIne tyAM besI rahe. eTale bIjA mitre kahyuM ke, nepelIyananuM bhUta belAvI Apa ! te nepalIyananuM bhUta laI Avyo. te bIjo mitra nepalIyananA bhUtanI sAme talavAra laIne deDayo. tyAM te te bhUta bhAgyuM. mitro vicAravA lAgyA che, je nepolIyane AkhA yuropane potAnI talavAranA baLe dhrujAvyuM hatuM te zuM Ama bhAgI jAya ? mi samajI gayA ke, A badhe Dhaga che. teoe e DhaMgane khullo karyo ane lokone batAvyuM ke A kevaLa dhUrtatA che, vAstavamAM bhUta ke bhUta kAMI nathI. A dhUrta mananI vAta jANI le che ane pachI manamAM je hoya che te kahI de che eTale lokone tenI upara vizvAsa Ave che paNa vAstavamAM e badho DhoMga che. kahevAno Azaya e che ke, A pramANe bhUtane DhaMga paNa bahu cAle che; ane tame loke e DhagamAM sapaDAI jAo cho ! je tame navakAramaMtra upara vizvAsa rAkho ane koI prakArane vahema na rAkhote pachI tamane bhaya kaI divasa na thAya. puruSonI apekSA strIomAM vahema vizeSa hoya che ! strIo bALakone bacapaNamAM ja bhUtane bhaya batAve che ane kahe che ke, "tyAM ja nahi, tyAM bhUta che." bALakonA komala magajamAM te kalpanAnuM ja bhUta saMskArarUpe ghara ghAlI jAya che, je koIka divase sAcA bhUtanuM rUpa dhAraNa karI bhaya pedA kare che. tame ke tamArA magajamAMthI A vahema kADhI nAMkhe. jo bhUtanA bhayathI Ama karyo karazo to dharmanI AbarU kema sAcavI zakaze ! zeThe subhaganI rageragamAM navakAramaMtranI zraddhA utArI dIdhI ane tethI te nirbhaya thaI rahevA lAge. tame paNa A pramANe paramAtmAnA nAma upara vizvAsa rAkhI nirbhaya bane te kalyANuM che. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa zudI 1 ravIvAra prAthanA sumati jinezvara sAhibAjI, megharatha' nRpanA na, sumareMgalA' mAtA taNA, tanaya sadA sukha; prabhu tribhuvana tilAjI. // 1 // zrI sumatinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA kevI rIte karavI joIe ! e vAta A prArthanAmAM udAharaNapUrNAMka batAvavAmAM AvI che. te udAharaNA tA spaSTa che chatAM thoDuM vadhAre spaSTa karuM chuM. jo A udAharaNAne dRSTi samakSa rAkhI prArthanA karavAmAM Ave te jarUra temAM saphaLatA maLI zake. bhramara ane phUla, sUrya ane kamala, papaiyA ane medha; e traNeyanA jevA paraspara premasaMbaMdha che tevA paramAtmAnI sAthe premasaMbaMdha joDI, prArthanA karavAmAM Ave te ja te sAcI prAthaeNnA kahevAya. bhramaranI prIti phUlanI sAthe che ane te phUlanI sugaMdhanA risaka che, te puSpanA rasa le che, te puSpanI sugaMdha cheADI durgaMdha levA kyAMya jatA nathI. bhrasarane prItisaMbadha puSpanI sugadha sAthe che, bhramaranI A puSpaprIti joI tame paNa tamArA mATe vicAra kareA ke, huM ! AtmA ! tuM paramAtmAnI sAthe prIti joDI kaI bAjI AthaDe che. je pramANe bhramara puSpanI sAthe ananya prIti rAkhe che tevI ja rIte paramAtmAnI sAthe tAre paNa ananya bhakti rAkhavI joIe. ema thavuM na joI e ke, paramAtmAnI bhakti karI karI pAchA kAmeAmAM lAgI jAo. e vAta judI che ke, lAMbA samayathI paDelAM saMskAro ekadama chUTI zakatAM nathI tema chatAM prayatna to paramAtmAnI prIti joDavAnA tathA temanI bhakti karavAne ja hAvA joIe ane ene ja peAtAnuM karttavya samajavuM joI e. hamaNAM yuvaka piraSaddanA maMtrIe tamane yuvaka pariSad mATe AmaMtraNa ApyuM che ane te yuvaka pariSad bharavAnuM kahe che; temane pazu mAruM e ja kahevuM che ke, pahelAM yuvakA pote sudhare ane pachI peAtAnA vicArA khIjAenI sAme mUke e ucita che. peAtAnA cAritranA prabhAva bIjA upara paDe ja che, eTalA mATe pahelAM peAtAnuM AcaraNu sudhAravuM ane pachI peAtAnA vicArA khIjAonA sAme mUkavAthI peAtAnA vicArAnI asara khIjAo upara avazya paDaze. kahevAnA bhAvAtha e che ke, saccaritra banI paramAtmAnI prArthanA karavI joI e ! prArthanA paNa karA ane durAcAra paNa sevA e ThIka kahevAya niha. A uparathI tame ema pUchI zako ke, zuM tyAre amAre 'sAdhu' banI javuM joI e ! huM badhAne sAdhu thavAnuM kahetA nathI. sAdhu thavuM e pAtAnI zaktinI vAta che; paNa je padanA adhikArI hai| e padane Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] rAjakeTa-cAturmAsa | [ 105 yogya saccaritra te banavuM ja joIe. tame gRhastha che eTalA mATe gRhasthane yogya saccaritra banavuM joIe. gRhastha kevI rIte saccaritra banI zake enuM varNana upAsakadazAMgasUtramAM ApavAmAM Avela che. e zikSAnA AdhAre tame paNa saccaritra banI zake che. je sAdhu thayA vinA saccaritra banI zakAyuM na hoya ane dharmanuM pAlana thaI zakatuM na hoya te bhagavAna ema na kaheta ke - tuSi ane grLa saMgA-mAjA , - zrI sthAnAMgasUtra. arthAta-dharma be prakAranA che. eka sAdhudharma ane bIje gRhastha dharma. gRhastha mATe je dharma batAvavAmAM AvyA che te dharmane dhyAnamAM rAkhI, tame saccaritra banI zake che. zrI upAsakadazAMga sUtramAM je gRhastha dharmanI maryAdA batAvavAmAM AvI che tene dhyAnamAM rAkhI jIvanamAM utAravAthI tame tamAro ghaNe AtmasudhAra karI zake che. gRhasthAmAM dharma hoya to sAdhuothI paNa dharma pALI zakAya che. je tamArAmAM dharma nA hoya to amAre dharma paNa TakI zake nahi ! arthAta anagAradharma AgAradharma sAthe saMbompata che. anagAradharma AgAradharmanI sahAyatA vinA TakI zake nahi, mATe tame tamArA padane yogya dharmanuM zuddha AcaraNa kare e tamAruM kartavya che. anAthI munine adhikAra-11 have huM zAstranI vAta kahuM chuM. anAthI muninI kathAnA saMbaMdhanI gAthAmAM eka carcA rahI gaI che jene spaSTa karavI ucita samajuM chuM. rAjA zreNikano paricaya ApatAM kahevAmAM AvyuM che ke - pabhUyarayaNo rAyA, seNio magahAhiyo / vihArajattaM nijjAo, maMDikucchisi ceie // 2 // ahIM maMDikukSa bAga na kahetAM maMphikSa citya kahevAmAM AvyuM che. caitya zabdane zo artha che e atre jovAnuM che. A viSe TIkAkAra ema lakhe che ke - caitya iti udyAna arthata-caityane artha bAga che. zreNika cityamAM jAya che arthAta bAgamAM jAya che. citya zabda vira , citi saMjJane e dhAtu uparathI banela che. jyAM prakRtine bahu upacaya hoya, jyAM prakRtinI suMdaratA hoya tene caitya kahe che; athavA AtmAnA jJAnane paNa citya kahe che. manane prasanna karavAnuM che kAraNa hoya te paNa caitya kahevAya che. A vAta kAMI huM mArA taraphathI ja kahete nathI paNa pUrvAcAryoe paNa ema ja kahela che. rAyapAseNI sUtramAM varNana che ke, sUryAbhadeva bhagavAnane vize kahI vaMdanA karI. bhagavAnane ceiyaM zA mATe kahyA e viSe malayagiri TIkAmAM TIkAkAra kahe che ke, suparajAmatAti jai4 arthAta-manane prasanna karavAnuM che kAraNa hoya che tene citya kahe che. koIne saMsArano vyavahAra manane prasanna karavAnuM kAraNa hoya che, te koIne bhagavAna manane prasanna karavAnA kAraNa jaNAya che. sUryAbhadevane devalokanAM sukha manaprasannanuM kAraNa jaNAyuM nahi paNa 14 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa bhagavAna ja mana prasannanA kAraNabhUta jaNAyA; eTalA ja mATe teNe bhagavAnane 2 kahI vaMdana karyuM. citya zabda rUTa nathI paNa vyutpanna prAtipadika che. eTale tenA aneka artha thAya che. cityane artha bAga paNa thAya che, jJAna paNa thAya che ane manane prasanna karavAnuM kAraNa e paNa artha thAya che. caitya zabdano artha vyutpattithI mUrti e thatuM nathI paNa mUrtine mATe "paDimA" zabdano prayoga karavAmAM Ave che. paDimA ane caityane artha juda che ane banne zabdo paNa judA che. citya zabda jyAM Avela che tyAM bAga, jJAna ke sAdhunA arthamAM Avela che. ahIM eka prazna thAya che ke, caitya zabdano artha bAga thAya che enuM zuM pramANa che ! te Ane uttara e che ke, zAtyAcAyaeNkRta pAI kIkAmAM caitya ti kAna ema spaSTa kahela che. arthAta zreNika rAjA bAgamAM gaye ame ulikhita che. kAle A carcA bAkI rahI gaI hatI je Aje kahI dIdhI che. bAganuM varNana karI ane muni mahAtmAne joi AgaLa zuM thayuM tenuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che ke - tatya so pAsaI sAhuM, saMjayaM susamAhiyaM / nisannaM rukakhamUlammi, sukumAlaM suhoiyaM // 4 // tassa rUvaM tu pAsittA, rAiNo taMmi sNje| acaMtaparamo AsI, aulo rUvavimhio // 5 // aho vaNNo kaho rUvaM, aho ajassa somyaa| aho khaMtI aho muttI, aho bhoge asaMgayA // 6 // A gAthAone pUrNa vicAra te koI yogIzvara ja karI zake. huM te yogamArgane paNa jANato nathI eTalA mATe A gAthAne pUre artha huM kevI rIte karI zakuM? chatAM pUrvAcAryoe je vyAkhyAna karela che tenA AdhAre huM mArI buddhi anusAra ceDAmAM kahuM chuM. A gAthAmAM pahelAM ema kahevAmAM AvyuM che ke, rAjAe sAdhune joyA. eTalA mATe sAdhu kone kahe che e jovAnuM che. sAdhunI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke - "rASati rA-javAghaffja ra sAdhu:" .. je pitAnuM ane bIjAnuM kArya sAdhe che te sAdhu kahevAya che. jema nadIo jAya che te samudra tarapha paNa jyAMthI jAya che tyAMnA AsapAsanA pradezane sIMcatI ane phaLadrupa banAvatI jAya che. tema sAdhuo paNa pitAnuM kArya sAdhatAM, bIjAonuM paNa kArya sAdhe che. pitAnuM kArya choDI bIjAnuM kArya sAdhatA nathI; paNa pitAnuM kArya sAdhavAnI sAthe ja bIjAnuM kArya sAdhe che. jema vRkSo svabhAvataH pite phulephAle che, bIjAnA mATe phulatA-phAlatA nathI chatAM bIjAne upakArI nIvaDe che, te ja pramANe sAdhuo paNa potAnuM kArya sAdhatAM Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] rAjakoTa-cAturmAsa [ 107 bIjAne upakAra kare che, ane vRkSanI koI prazaMsA kare te kulAtuM nathI tema niMdA kare te duHkhI thatuM nathI, tema sAdhuo paNa niMdA ke prazaMsAthI duHkhI thatA nathI tema phulAtA nathI. paNa vRkSa patthara mAranArane phaLa-phula ke chevaTe chAMyA Ape che tema sAdhuo paNa niMdA karanArane paNa have saMbhaLAve che ane pitAnA AtmAnI samAna tene mAnI jJAna paNa Ape che. A pramANe che, te mukti sAdhe che ane pAse AvanArane muktino mArga batAve che te sAdhu che. ahIM eka prazna ubhuM thAya che ke, gAthAmAM jyAre "sAdhu' zabda vaparAya che to pachI tenI sAthe ja samAnArthaka "saMta" zabada zA mATe vAparavAmAM Avyo che ! A praznanA uttaramAM TIkAkAra jaNAve che ke, sAdhutA gRhasthAmAM paNa hoI zake che. AraMbhasamAraMbhamAM rahevA chatAM paNa gRhastha svaparanuM kalyANa sAdhI zake che ! sAhityamAM gRhasthane paNa sAdhu zabdathI saMbodhana karavAmAM Avela che. je pitAne svArtha sAdhatAM paramArthane bhUlI jatuM nathI te gRhasthane paNa sAhityamAM sAdhu kahela che. gRhasthanI sAdhutA tamAre paNa zIkhavI joIe ane vRkSo pAsethI paNa zikSA levI joIe. vRkSo pitAne kApanArane paNa ThaMDI chAyA Ape che e ja pramANe tame paNa bIjAne upakAra kare. strI-putra vagere kuTuMbIjanone te tame chAyA Ape ja che-temanI sAra-saMbhALa rAkhe ja che paNa koI garIba tamAre tyAM AvI tamArI chAyA mAMge te ene dhutkAre nahi! je tame Azritane dhutkAro te tamane kevA kahevA? zrI jJAtAsUtramAM meghakumAranuM varNana Ave che. temAM hAthInuM varNana Ave che ke, e hAthIe pitAne rahevA mATe jaMgalamAM cAra kezanuM maMDala banAvyuM hatuM, paraMtu jyAre jaMgalamAM dAvAnaLa lAge eTale bIjA cha svarakSA mATe te maMDalamAM AvyA, tyAre hAthIe te jIvone bahAra kADhI mUkyA nahi paNa temane paNa sthAna ApyuM. je che te maMDalamAM AvyA hatA te tenA AtmIya ke sajAtIya na hovA chatAM teNe te ema ja vicAryuM ke, " je pramANe mane AzrayanI AvazyakatA che. te ja pramANe A jIvone paNa AzrayanI AvazyakatA che. ane Azraya levA mATe ja A cho atre AvyA che, mATe temane Azraya Apavo ja joIe ! " A tenI keTalI badhI udAratA ! teNe keTalAM zAstro ane pustako vAMcyA hatAM ke tenAmAM ATalI badhI udAratA AvI gaI ? ane tame zAstra tathA pustaka vAMcyA che chatAM tamArAmAM evI udAratA kema nathI ? tame bhaNelA che, keIe bI. e; ema, e. ke evI uMcI DIgrI paNa prApta karI che, ane koIkeIe "rAvabahAdurane khItAba paNa sarakAra pAsethI meLavyo che, chatAM AvI udAratAne vicAra tamane kema nathI Avato ? - hAthIe te jIvane pitAnA maMDalamAM sthAna ApyuM, eTaluM ja nahi paNa keTalAka che tenA paganI vacce je jagyA hatI tyAM paNa ghusIne besI gayA hatA chatAM tene krodha na Avyo eTaluM ja nahi paNa tene khaMjavALa AvavAthI teNe pitAno paga UMco karyo eTalAmAM te eka sasaluM tenA paga nIce besI gayuM. have hAthIne krodha Ave ke nahi ? je te cAhata te potAnA paga vaDe te sasalAne kacaDI nAMkhata ke potAnI suMDha vaDe bahAra Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 108] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa pheMkI deta; paNa teNe ema na karatAM ema ja vicAryuM ke, A sasaluM agninA bhayane lIdhe ahIM AvyuM che mATe tene Azraya Apavo ja joIe, Ama vicAra karI teNe pitAne paga UMco ja rAkhyo. A mahA udAratAne kAraNe ja te hAthI kaLa caDavAthI nIce DhaLI paDatAM maraNa pAme ane te zreNikanA putra tarIke janma pAme. have tame vicAra kare ke, jyAre hAthImAM paNa ATalI udAratA hatI te tamAre keTalA udAra banavuM joIe ! kahevAne abhiprAya e che ke, A pramANe gRhastha paNa sAdhutAne dhAraNa karI zake che. rAjA zreNike je sAdhune joyA hatA. te zuM gRhastha sAdhu hatA? A vAtane niSedha karavA mATe ane teo gRhastha sAdhu nahi paNa AtmAnuM jatana karanArA saMyamI hatA e batAvavA mATe "saMyati" zabda ApavAmAM Avyo che. have sAdhu, saMyati e be zabdone sAthe mahAtmAnA vizeSaNa tarIke suramAdiarthAta samAdhivALA hatA ema zA mATe kahevAmAM AvyuM che ! e vicAravAnuM che. sAdhu, saMyati zabdanI sAthe "samAdhivALA" e pada ApavAne abhiprAya e che ke, keTalAka loke saMyati to hoya che ane badhI kriyAo paNa saMyatinI ja pALe che, paNa tenI UlaTI zraddhA rAkhe che. jemake gozAlaka ane jamAlI. jamAlInI bahAranI karaNI dareka rIte UMcI hatI paNa tenI tattva zraddhA UlaTI hatI; eTale sAdhu-saMyati hovA chatAM paNa te samAdhivALA na hatA. kyAMya A sAdhu-saMyati UlaTI tavazraddhA rAkhatA hatA nahi ne ? temane koI prakArane bhrama te hate nahi ne ? e vAtane spaSTa karavA mATe ke, teone yathAtha tattvazraddhA hatI e batAvavA mATe trIjuM susamAdhipada ApavAmAM AvyuM che. rAjA zreNike AvA susamAdhiyukta saMyati sAdhune joyA hatA. te sAdhu vaLI "sukumAra' hatA ema kahevAmAM AvyuM che. sukumArane artha "je kAmadevane barAbara jItI le' e thAya che. je kAmadevane paNa kutsita kare, tene paNa jItI le ene sukumAra kahe che. temanuM zarIra kAmadevane paNa jItI le evuM hatuM eTalA mATe temane sukumAra kahevAmAM AvyA che. "sukumAranI sAthe ja "suhAiyaM pada ApavAmAM AvyuM che. "suhAI ne artha "sukhane yogya" evo thAya che. arthAta jemanuM zarIra sukhamAM ucharyuM hoya, kaSTa pAmyuM na hoya te zarIre sukhI kahevAya che. koI mANase je pahelAM kaSTa bhegavyAM hoya che te kaSTo na hovA chatAM paNa tenI chAyA te zarIra upara rahI jAya che ane te uparathI teNe pahelAM kaSTo bhegavyAM che ema jaNAI Ave che. paNa pahelAM kaSTa bhogavyAM hovA chatAM temanA zarIra upara te duHkhanuM kAMIpaNa cinha rahevA pAmyuM na hatuM e kAraNe te muninuM zarIra sukhI jaNAtuM hatuM. A sivAya "suhAiyane bIjo artha temanuM zarIra sukhane yogya hatuM arthAta teo sukhane bhogavavA yogya rUpavAna hatA evo paNa thAya che. * AjakAla guNanI apekSA rUpane vadhAre mahatva ApavAmAM Ave che, ane eTalA ja bhATe guNavAna banavAne prayatna karavA karatA aMge tela phUlela lagAvI vALabALa oLI rUpavAna banavAne vadhAre prayatna thato jovAmAM Ave che. saMsAramAM guNa karatAM rUpanI kadara vadhAre thAya che ema loko mAne che. rUpavAna banavAnA prayatnane lIdhe ja hinduonA mAthe rAkhavAmAM AvatI. eTalI paNa vALanI zobhA vadhAravAnA rUpamAM pheravI devAmAM AvI Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] rAjakeTa-cAturmAsa [ 109 che ! strIomAM paNa leDI-phezana ghusI gaI che! ane tethI phezanavALI strIo potAnA patine paNa "sAheba" banAvavA prayatna kare che. zRMgArathI strIo puruSone mugdha ane vaza karavA cAhe che. eTalA mATe teo rUpa vadhAravA prayatna kare e svAbhAvika che, paNa e loko vAstavika rUpa kevuM hoya che ! ane te rUpa kevI rIte vadhI zake che te jANata hotA nathI ! sauMdaryane saMbaMdha zarIra sAthe nahi paNa hadaya sAthe che. rAjA zreNika e munine joI AzcaryapUrvaka bolI uThayA ke, "ahA ! kevuM rUpa ! kevuM varNa!" muninA zarIra upara koI prakAranI saMgAra sAmagrI na hovA chatAM zreNika jevA rAjAe te muninA varNa rUpanI prazaMsA zA mATe karI tene vicAra kare ! A viSe vizeSa na kahetAM eTaluM ja kahuM chuM ke, loko vAstavika rUpa na jotAM bahAranuM ja rUpa jue che ! ane bahAranuM rUpa jovA pAchaLa bIjuM kazuMya jotA nathI. vAstavika rUpa kone kahevAya ene vizeSa khulAso kadAca A ja caritramAM AgaLa spaSTa karavAmAM Avaze. sudarzana caritra-11 zikhA maMtra navakAra bAla, mana karatA dhyAna; UThata baiThata sevata jAgata, bastI aura udyAna. . dhana 10 che zeThe subhagane navakAra maMtra zIkhaDAvI tenuM mahattva batAvatAM kahyuM ke, "bhale karoDanI saMpatti maLe paNa je navakAramaMtra pAse na hoya te te kAMI visAtamAM nathI, ethI UlaTuM je garIbAInuM duHkha mAthe AvI paDe topaNa je potAnI pAse navakAramaMtra hoya te badhuya che." Aje tame ke, tamArA putronAM saMskAre sudhAravA tarapha bahu ochuM dhyAna Apo che. tame tenAmAM jevAM cAhe tevAM saMskAro utArI zake che; chatAM temAM sArAM saMskAra na reDatAM kharAba saMskAro re, te e emanuM ahita karavA barAbara che. Aje bALakomAM bhayanAM saMskAro vadhAre reDavAmAM Ave che, ethI keTalI hAni thAya che enI mane khabara che ! mArI mAtA ane be varSane choDI kALa pAmI hatI ane mArA pitA mane pAMca varSane cheDI kALa pAmyA hatA. mAruM pAlana poSaNa mArA mAmAne tyAM thayuM hatuM, tyAM thoDe dUra eka makAna hatuM je nIcuM hovAne kAraNe temAM aMdhAruM rahetuM hatuM. strIo e makAnamAM bhUta rahe che ema kahyA karatI. huM A vAta sAMbhaLI Darato hato ane eTalA mATe dukAnethI rAte ghera jato hato tyAre e makAnanI pAsethI na jatAM moTuM cakkara khAIne paNa bIje rastethI ghera ja hato. mArAmAM bhUtanA bhayanA je saMskAra paDayAM hatAM te dIkSA lIdhA bAda paNa gayA nahi. mArI dIkSA thayA pachI jemanI nezrAmAM huM ziSya thayA hatA te guru paNa deDha ja mahinAmAM kALa pAmyA. te vakhate huM pAMca mahinA sudhI pAgala jevo rahyo. mArAmAM bhUtanA bhayanAM je saMskAra paDyAM hatAM tene kAraNe mane te vakhate ema ja lAgatuM hatuM ke, kaI pratyakSa ja mArI upara jaMtaramaMtara kare che, paNa jyAre huM ThIka thayo tyAre mane jaNAyuM ke, vAstavamAM e badho mAro bhrama hato, bIjuM kAMI na hatuM. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha (zrAvaNa bALakomAM A prakAranAM bhayanAM saMskAre reDavAthI temanI keTalI hAni thAya che tene vicAra bahu ochA loko karatA haze ! bALakomAM nirbhayatAnAM saMskAra reDavA joIe. pahelAnA samayamAM jyAre bhUtanA bhayanuM sAmrAjya hatuM te vakhatanA sAhityamAM paNa A bhramanI chApa paDelI jaNAya che. kadAcita zAstramAM paNa bhUtanA viSe varNana che ema kahe te zAstramAM je varNana che te bIjA prakAranuM che. temAM Avo bhaya pedA karanAruM varNana nathI. zeThe subhagamAM sArAM saMskAro reDI, tene nirbhaya banAvya, zeThe pitAnA putranI mAphaka subhagane saMskArI banAvyA. koInA hAthamAM hatheDI hoya paNa buddhi na hoya te te, e hathoDI vaDe pitAnuM mAthuM paNa UDI zake che ane buddhi hoya te tenI sahAyatAthI dAgIne paNa ghaDI zake che. A daSTie hathoDI maTI nahi paNa buddhi meTI kare che. zeThe pitAnI buddhizaktirUpI hathoDI vaDe subhaganA saMskArane ghaDI pitAne joItA hatA te putra banAvyo. zeThe subhagane A pramANe sudhAryo eTalA ja mATe ema kahevAmAM Ave che ke - ' dhana zeTha sudarzana zIla pAlIne tArI AtmA je zeThe sudhAra karyo na heta te temane mATe Ama kahevAmAM na Avata ! koI kAmanI siddhi eka ja janmamAM sAdhI zakAtI nathI paNa kAryasiddhi sAdhavAmAM aneka janmo paNa lAgI jAya che. gItAmAM kahyuM che ke - zALAmaifsaritatA yAti ati! -gItA. aneka janmanAM saMskAra hoya tyAre AtmA dhIre dhIre sudhare che. je pramANe kuMbhAradvArA mATIne sudhAra thAya che ane sonIdhArA sonAne sudhAra thAya che; te ja pramANe amAre ane tamAre samAgama thayo che, te tethI kAMI sAre sudhAra thAya te sAruM che; paNa bIjAne sudhAra karatAM pahelAM pitAne sudhAra thavo Avazyaka che e vAta bhUlecUke paNa bhUlavI na joIe. je zeTha pite sudharelA na heta ane subhagane sudhAravA lAgI jAta to subhagane sudhAra thAta ke nahi e eka prazna che! bIjAne sudhAravA mATe sarva prathama pitAe sudhAravuM paDe che. tame pote sudharI bIjAne sudhAravAno prayatna kare ane prayatna karavA chatAM paNa koI na sudhare te emAM kAMI tamArI hAni thaze nahi! zeTha pote paNa sudharela hatA ane tenI zraddhA paNa navakAramaMtra upara daDha hatI ane te kAraNe ja teNe subhagane e sudhAryo ke jANe pitAnuM kALajuM ja tenAmAM mUkI dIdhuM na hoya ! koI kavinI kavitA bahu sArI hoya te te viSe ema kahevAya che ke, A kavie te jANe kavitAmAM potAnuM kALajuM ja kADhI mUkI dIdhuM che ! je A vAta upara kavine pitAne zraddhA ja na hoya te tenAthI evI suMdara kavitA banI zake kharI ! AjakAla lAMbA lAMbA vyAkhyAna ApavAmAM Ave che paNa tadanusAra pite kAMI karatA nathI, te zuM AvA vyAkhyAnanI kAMI koInI upara asara thaI zake? eka vyA khAtA viSe sAMbhaLyuM che ke, temaNe vyAkhyAna te ghaNuM sarasa ApyuM, paNa vyAkhyAna pUruM karI AvyA bAda temaNe "lAlAvo'nI dhUna macAvI dIdhI ane "jalebI AvI nathI, dUdha AvyuM nathI " vagere kahevA lAgyA. A pramANe pote sudharyA vinA bIjAne ja upadeza Apa e nATakanA khela jevuM ja che. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] rAjakeTa-cAturmAsa [ 111 zeThe subhagane pitAnA putranI mAphaka zikSA ApI. subhaga paNa manamAM vicArate hatuM ke, A mArA pitA te mArA mATe sAdhunI mAphaka ja che. e bIjA mahAtmA ja che. zeThe zIkhaDAvelo maMtra te Akho divasa japato hate. AjanA loko ajapAjapane abhyAsa bhUlI rahyA che. temane paramAtmAnuM nAma japavAmAM kaThinatA jaNAya che! huM ema nathI kaheto ke, tame bahAra meTe svare bUmabarADA pADe paNa ajapAjApa to karyA karo ema kahuM chuM. tamAruM dhana cAlyuM jAya che te tenI ciMtA kare che paNa tamAro samaya keTale vyartha jAya che tenI ciMtA karatA nathI. aMgrejonA beDA rUpiyA cAlyA jAya che teo eTalI badhI cintA karatA nathI jeTalI cintA teo samaya vyartha javAthI kare che. temane eka kalAka nakAmo jAya che tenI teo ciMtA kare che. teo te eka kalAkanI ciMtA karaze paNa bhagavAne te kahyuM che ke, ramaze jema! mAmANI -zrI uttarAdhyayana sUtra arthAta-he gautama ! eka samaya mAtrane paNa pramAda na kara. bhagavAnanA A kathanane tamArA dhyAnamAM laI, tamArA manane bhagavAnanA nAmarUpI tAranI sAthe joDI de. tAranI sAthe nahi paroveluM motI paDI jAya che; e ja pramANe paramAtmAnA nAmanA tAranI sAthe manane parovaze nahi te mane ahIM tahIM bhaTakaze, mATe manane paramAtmAnA bhajananI sAthe ekatAra karI lo. strIone gAtAM sAMbhaLyuM che ke, jenA moDhA upara rAmane raMga caDele nathI te meTuM jovuM nahi. te bahene kevaLa Ama gAya ja che ke ema kare paNa che e nizcita kahI zakAya nahi, paNa bahene je gAya che te rAmane raMga zuM che? je cerI, vyabhicAra Adi kharAba kAma karatuM nathI tenA mukha upara koI judA ja prakAranuM teja hoya che; ane te teja ja rAmane raMga che. jemanA mukha upara rAmane Avo raMga caDele nathI, paNa jemanI dRSTi kharAba che tevA loko mATe bahene kahe che, ke ame temanuM moTuM paNa jotA nathI ! A pramANe sadAcAra ja rAmane raMga che. paraMtu Aje to rAmanAM gIta te gAvAmAM Ave che paNa rAmane ja bhUlI javAmAM Ave che. rAmanuM raTaNa karavAmAM samaya lagAvatA nathI. je thayuM te thayuM. paNa have, gaI se gaI. aba rAkha rahI ko" e kathanAnusAra pratyeka samaye paramAtmAnuM smaraNa karyA kare, eka paNa zvAsa nakAme javA de nahi. eka bhakta kahe che ke - dama para dama hara bhaja nahiM bharesA damakA, eka damameM nikala jAyegA dama AdamakA dama Ave na Ave IsakI Aza mata kara tU, eka nAma sAMIka japa hirademeM dhara tUche nara IsI nAmase tara jA bhavasAgara tU, eka nAma sAMIkA japa hirademeM dhara tu chala karatA thaDe jInekI khAtira tU, vaha sAhaba hai jalAla jarA te Dara tU vahai adala paDA InsApha IsI damadamakA-dama Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa jyAM sudhI dama che tyAMsudhI Adama che. Adamane artha manuSya thAya che. tuM Adama cho enuM pramANa zuM! enA mATe kavi kahe che ke, dame dama-zvAse zvAse tuM harine bhaja. hari tusAna iti hari arthAta je duHkhene hare che te hari che. game te nAma hoya paNa je nAma upara vizvAsa che te nAmanI sAthe dama-zvAsano saMbaMdha joDI devo joIe. eka paNa kSaNa na gumAvatAM prabhu-smaraNa ja karyA kare. eka kavie kahyuM che ke te smaraNa bina yA kalayugameM, avara nahI AdhAre meM vArI jAuM te samaraNa para, dina dina prIti vadhAre che tame loko paramAtmAnuM nAma bhUlI rahyA cho. huM tamane pUchuM chuM ke, tame e vicArathI te paramAtmAne bhUlI jatA nathI ne, ke, "je ame paramAtmAne yAda karIzuM te amArAthI chaLa-kapaTa karI zakAze nahi ane pariNAme amAre rojagAra baMdha thaI jaze." je A ja vicArathI paramAtmAne bhUlI gayA che te e tamArI bhUla che. je paramAtmAnuM smaraNa karatA haze te khoTI vAta paNa hAtha dhare nahi chatAM te bhUkhe mare nahi ! je paramAtmAnuM smaraNa karanAra bhUkhe maratA hoya to pachI tamane paramAtmAnuM maraNa karavA mATe kahevAmAM na Ave. e vAta judI che ke tamArI kasoTI thAya paNa tame bhukhe te mArI zako nahi ! paramAtmAnuM nAma lenAra kaI bhukhe maryuM nathI tema marI paNa zake nahi. subhagane navakAra maMtra upara daDha vizvAsa beThe hatA, eTalA mATe te ene ja jApa karyA karato hato. have tenI kaseTIne divasa najadIka Ave che. eka divasa subhaga jaMgalamAM gAyo carAvavA gayo hato, eTalAmAM jaMgalamAM ja mUsaLadhAra varasAda varasavA lAge. subhaga vicAravA lAgyo, ke Aje mArI parIkSA thaI rahI che. bhakta jokoe barAbara kahyuM che ke - garajei tara ipASANa varasi, pavi prIti parakhi jiya jAne adhika adhika anurAga umaMga, ura para paramiti pahicAne che bhakata kahe che ke, AkAza gaje che, varasAda varase che, vijaLI camake che, karA paDe che, e badhuM mArI parIkSA levA mATe thAya che. mane paramAtmAnI prArthanA upara vizvAsa che ke nahi enI parIkSA paNa hovI te joIe ne ? papaiyo svatInuM ja pANI pIe che, bIjuM nahi; eTalA mATe jyAre megha garje che ane vIjaLI camake che tyAre te prasanna thAya che ke, A parIkSA thayA pachI mane pANI maLaze. A mArI parIkSA che. A ja pramANe bhakta loka saMkaTanA samaye gabharAtA nathI, paNa pitAnI parIkSA thaI rahI che ema samaje che. subhaga paNa mUsaLadhAra varasAda varasate joI vicAravA lAgyuM ke, Aje mArI parIkSA thaI rahI che. subhaganA manamAM AvA vakhate evI zaMkA pedA thAta ke, huM navakAra maMtra jApa karuM chuM chatAM mArA upara A saMkaTa kyAMthI AvI paDayuM? je saMkaTa mAthe Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 3] . rAjakeTa-cAturmAsa [113 pADavAnuM ja hatuM, te tenI mane sUcanA pahelethI kema na maLI ! A pramANe subhaga manamAM saMdehane sthAna ApI zakata, paNa tenA nirmaLa manamAM evo koI prakArane saMdeha pedA thayo nahi. paNa e te e ja vicAravA lAgyA ke Aje mArI parIkSA thaI rahI che ! tamane khUba tarasa lAgI hoya tyAre koI mANasa pANI pAse jAya ane gALo bhAMDate jAya te vakhate tame gALo upara dhyAna Apaze ke pANI pIvA upara? A ja pramANe koI vidyArthI parIkSA devA jatuM hoya tyAre koI kahe ke tuM, nApAsa thaIza ane bIjI gALo bhAMDe che te vidyAthI gALa upara dhyAna Apaze? pANI pInAro ane parIkSA ApanAra vidyAthI gALo upara dhyAna nahi Ape paNa pitAnI kAryasiddhi kema thAya e vAta upara ja dhyAna Apaze. A ja pramANe tame loko paNa bIjAo game te kharAba kahe te upara dhyAna na Ape te saMsAranI parIkSAmAM tame paNa pasAra thaI zakaze! subhaga manamAM e ja vicArate ho ke, mane navakAramaMtra upara ke premabhAva che tenI A kasoTI thaI rahI che. A te mArA mATe sAruM ja thAya che. A pramANe AnaMda pAmate subhaga gAyone laI ghara tarapha pAcho pharyo; paNa rastAmAM AvatI nadIomAM khUba pUra AvyuM hatuM. gAye te tarIne nadI pAra cAlI gaI, paNa subhaga nadIne pAra zI rIte jaI zake ! te kAMThe ubhe rahI vicAravA lAgyo ke, AvA samaye mAre zuM karavuM joIe? vicAratAM vicAratAM Akhare te e nizcaya upara Avyo ke, jyAre mArI pAse navakAramaMtra che te pachI mane nadIne bhaya che? nadInuM game tevuM pUra hoya paNa mAruM sAhasa paNa kAMI ochuM nathI. A pramANe vicAra karI te vRkSa upara caDI nadImAM kUdI, pAra javAnA nizcaya upara Avyo. A saMbaMdhamAM aneka saMdeha pedA thaI zake che ane tenuM samAdhAna karavA mATe sAmagrI paNa che, paNa atyAre zaMkA samAdhAna karavA jeTalo avakAza nathI; eTalA mATe eTaluM ja kahevAmAM Ave che ke subhaga vRkSa upara caDI gayo ane nadImAM kUdavAnA vicAra upara Avyo. have AgaLa zuM thAya che tene yathAvasare vicAra karavAmAM Avaze. 15 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 3 maMgaLavAra prArthanA paprabhu pAvana nAma tihAre, patita udhAranahAre; jadapi dhIvara bhIla kasAI, ati pApISTa jamAre tadapi jIvahiMsA taja prabhu bhaja, pArve bhavAnidhi pAre. 5gha01 I padmanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA aneka vidhi karavAmAM Ave che, paNa paramAtmAnA nAmamaraNanI prArthanA evI che ke, te vidvAna ke mUkha, baLavAna ke nirbaLa, dhanavAna ke garIba, rAjA ke raMka, strI ke puruSa, sAdhu ke gRhastha badhAne mATe eka sarakhI upayogI che. paramA tmAnuM nAmasmaraNa karavuM e mArga badhAne mATe sulabha ane saraLa che. . saMsAramAM jeTalAM Astika darzane che temAM bIjI vAtamAM bhale matabheda hoya paNa paramAtmAnuM nAmasmaraNa upayogI che' e vAta badhAne mAnya che ane badhAMya darzanee koIne koI rUpamAM paramAtmAnA nAmanuM mahatva batAvela che. badhAM darzanee paramAtmAnA nAmasmaraNane eka moTI saMpatti mAnI enI je prazaMsA karI che te viSe vizeSa kAMI na kahetAM, atyAre te eTaluM ja kahuM chuM ke, je koI niSkAmabhAve paramAtmAnA nAmamAM tallIna thaI jAya che, tenA zarIramAM aneka alaukika guNo prakaTa thaI jAya che, paNa pratyeka kAme AcaraNamAM utAravAthI ja siddha thAya che. je kevaLa sAMbhaLI le che ane sAMbhaLIne kAryamAM utAravAne badale tenI hAMsI kare che tene mATe te nAma kAMI hisAbamAM ja nathI kAraNa ke A te zraddhAne viSaya che, eTalA mATe je zraddhApUrvaka nAmasmaraNa kare che tene lAbha tene avazya maLe che. paramAtmAnuM nAmasmaraNa, paramAtmAmAM tallIna thaI karavuM joIe. paramAtmAnI sAthe abhinna thaI je paramAtmAnuM nAmasmaraNa kare che te kharekhara prabhumaya banI jAya che. have zAstranI vAta kahuM chuM. zAstramAM paNa paramAtmAnI ja prArthanA vizeSataH karavAmAM AvI che, ema mane jaNAya che. anAthI munine adhikAra-12 rAjA zreNika, sAdhunI pAse javAnA udeze bahAra nIkaLyo hato chatAM AtmAnA kalyANanuM sAdhana koNa jANe kyAre ane kevI rIte maLI jAya che ! A bAju rAjA zreNikanuM bAgamAM pharavA javuM ane bIjI bAju anAthI muninuM Agamana thayuM. A kevo suMdara ga! A suyoga thavAmAM paNa koI gupta zakti rahelI hatI ema to mAnavuM ja paDaze! tame bhale A vAtane pratyakSathI mAnatA na ha paNa anumAnathI te tamAre e mAnavuM ja paDaze! Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 3] rAjakeTa-cAturmAsa [ 115 rAjA zreNike te munine joyA. munine joI jema cuMbakathI loTuM AkarSAya che tema rAjA zreNika AkarSIye. tassa rUvaM tu pAsittA, rAiNo tami sNje| azaMtaparamo AsI, aulo rUvavimhio // 5 // aho vaNNo! aho evaM! aho ajjassa somayA! aho tI! aho muttI! aho bhoge asaMgayA // 6 // rAjA zreNika bAgamAM ghoDA upara ke koI vAhanamAM besI gayo hato tene zAstramAM spaSTa ullekha kAMI nathI paNa te ThAThamAThapUrvaka gaye haze ema anumAnathI jANI zakAya che. A bAju saMyati, susamAdhistha, sukumAra ane sukhacita muni vRkSanI nIce beThA hatA. ' zabdano artha khAcita ane zucita banneya thAya che. sukhacitane artha sukhane yogya ke sukhI thAya che, ane zubhacitane artha zubha guNAnuM hovuM e thAya che. muninuM zarIrasauSThava joI rAjAe jANI lIdhuM ke, A munimAM badhAMya zubha guNa rahelAM che, ema temanA rU5 uparathI jaNAya che. nAmane te mahimA gAvAmAM Ave che paNa nAmanI sAthe rUpane paNa saMbaMdha che. sAdhAraNa rIte koIne oLakhavA mATe nAmane upayoga karavAmAM Ave che, paNa kaI kaI vAra rUpathI paNa nAma jANI zakAya che. rAjA paNa rUpa joIne ja jANI gayA ke, A muni saMyati ane susamAdhivAnuM che. sthAnAMga sUtramAM cAra prakAranAM satya kahyAM che. nAmathI paNa satya hoya che, sthApanAthI paNa satya hoya che, dravyathI paNa satya hoya che ane bhAvathI paNa satya hoya che ! nAmathI paNa satya hoya che, temAM paNa samajavAnI jarUra che! koIe pitAnuM nAma ja khoTuM batAvyuM hoya te rUpathI paNa satya siddha karI zakAya che paNa koIe rU5 ja khoTuM banAvyuM hoya to? eTalA mATe nAma ke rUpa satya che ke nahi enI paNa kasoTI karavAnI jarUra rahe che. kAraNa ke, leke chaLathI paNa kAma le che mATe sAvadhAnI rAkhavI joIe. jemake koI mANasa tamArI pAse AvI khoTuM nAma laI tamane chetare che te beTuM kAma kahevAya ke nahi, ane te aparAdhI gaNAya ke nahi? A ja pramANe sAdhu na. hovA chatAM sAdhu hovAno DoLa kare te te khoTuM kahevAya ke nahi? pIttaLa hovA chatAM koI tene sonuM kahI chetare che te khoTuM kahevAya ke nahi? keTalAka leke jema kalacara' metIne asalI motI kahI vece che tema bhAvamAM paNa khoTuM cAle che. zAstramAM kahyuM che ke - tavateNe vayateNe rUvateNe ya je nraa| AyArabhAvateNe ya havaha devakivisaM // tapa, rUpa, vaya, AcAra, vicAra AdimAM corI karavI, kheruM besavuM e bhAva corI che. je bhAva pitAnA na hoya, bIjAnA bhAva hoya, chatAM potAnA bhAva che ema batAvavuM e paNa bhAva cerI che. jemake bIjAe kavitA banAvI hoya te kavitA pite banAvI che ema kahevuM, athavA kavitAnA bhAva laI te upara pitAnuM nAma ApavuM e paNa bhAva Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa cerI che. eTalA mATe bhagavAne kahyuM che ke, nAma, sthApanA, dravya ane bhAva e cAra sAcAM paNa hoya che ane khoTAM paNa hoya che. mATe e viSe bahu ja sAvacetI rAkhavI joIe. te muni vAstavamAM rUpavAna hatA. jevuM temanuM rUpa hatuM tevAM ja temanAmAM guNo hatAM. rU5 banAvaTI che ke vAstavika te te mukhAkRti jotAM ja jaNAI Ave che. banAvaTI rUpa chUpuM rahI zakatuM nathI. muninI mukhAkRti joI rAjA AzcaryamAM paDI gayo ane manamAM kahevA lAgyo ke, A muni kevA atula rUpavAna che ? AvA rU5vAna meM koIne joyA nathI ! rAjA pite paNa ke suMdara hato enA viSe zAstramAM varNana Ave che ke, "eka vAra te pitAnI rANI celanA sAthe suMdara vastrAbhUSaNa paherI, bhagavAna mahAvIranA samavasaraNamAM gayo hate. bhagavAnanA samavasaraNamAM svAbhAvika rIte vItarAgabhAva rahe che, chatAM zreNika rAjAnI suMdaratA joI sAdhvIo paNa aMjAI jaI kahevA lAgI ke, " A kevo suMdara puruSa che ! amArA tapa saMyamanA phalasvarUpa amane A ja suMdara puruSa prApta thAya." A ja pramANe celanA rANIne joI sAdhuoe paNa evuM nidAna karyuM hatuM ke, "amArA tapa saMyamanA phalasvarUpa amane AvI suMdara strInI prApti thAya." kahevAne Azaya e che ke, rAjA zreNika A svarUpavAna hate. ahIM eka prazna ubho thAya che ke, vAstavamAM rUpa strIomAM vadhAre hoya che ke, puruSamAM? granthamAM kavioe strIonA rUpanuM varNana karatAM badhA padArthone strIonA rU5 AgaLa tuccha batAvyAM che; paNa bhartuhari ene kAmAMdhatA tarIke varNavI kahe che ke - stanau mAMsagranthIkanakakalazAvityupamitau, mukhaM zleSmAgAraM tadapi ca zazAGkena tulitam / svaSanmutraklinnaM kariSarakaraspardhijaghanam; aho ! nindhaM rUpaM kavijanavizeSagurukRtam // keIne, koI vastu tarapha rAga hoya ane te tenI prazaMsA kare e svAbhAvika che, paNa bhartuhari te virAgI hatA ema kahevAmAM Ave che. teo kahe che ke, je rUpa aneka prakAre niMdya che te strIonA rUpane kavio nakAmA mahattva Ape che ane tenI AgaLa bIjAM padArthone tuccha gaNe che. strIonA rUpane je kAraNe mahattva ApavAmAM Ave che te kAra nuM nirAsana karatA bhartuhari kahe che ke, "strIonA stana mAMgranjinA locA sivAya bIjuM zuM che? paNa kavie te te stanane kanakakalaza tarIke varNavI mahattva Ape che. A temanI mehAMdhatA ja che! mehAMdha mANasa kharAba vastune paNa sArI kahe e svAbhAvika che. yupIya kavio paNa kahe che ke, "jyAre mANasa kAmAMdha banI jAya che tyAre te kharAba cIjane paNa sArI kahe che ane mAnavA lAge che. ' * bhartuhari AgaLa kahe che ke, strIonuM mukha paNa kapha-pitta ane thaMka-lALanA ghara sivAya bIjuM zuM che? chatAM kavio strIonA mukhane caMdramAnI upamA Ape che ! eTaluM Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 3 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 117 ja nahi paNa strIonA mukha AgaLa caMdramAne paNa tuccha gaNe che. strIone kavioe haMsagAminI ane gajagAminI tarIke varNavela che. A pramANe kavioe strIonuM aMga pratyaMganuM varNana karI temanA rUpane ghaNuM ja mahattva Apela che. A uparathI prazna e thAya che ke, zuM vAstavamAM strIomAM ja rUpa che? puruSamAM rUpa nathI ? A viSe kavio kahe che ke, bIjI vAtomAM puruSa strIo karatAM caDI jAya paNa rUpanI daSTie te strIo ja puruSo karatAM caDiyAtI che. kAraNa ke, strIo ja vAstavamAM svarUpavAna hoya che. strIonA rUpanI pAchaLa puruSe pataMganI mAphaka pitAnuM jIvana paNa samarpI de che. strIonA rU5nI hinI ja puruSane pitAnA kAbumAM laI le che. sItAnI rUpamAhinIe ja rAvaNane sahakuTuMba satyAnAza vALyA. holakara rAjAne paNa strInI rUpamohinIe ja rAjyatyAga karAvyuM ane dAmodaralAlajI paNa eka vezyAnA rUpanI pAchaLa pAyamAla thayA. A pramANe kavionA kathanAnusAra strIonA rUpane kAraNe ja puruSe temanA gulAma banI rahyA che, paNa je vAstavamAM strIomAM vadhAre rUpa che ane puruSomAM ochuM svarUpa che te prazna e thAya che ke, strIo rUpane vadhAravA mATe zA mATe kRtrima sAdhanono upayoga kare che ? svAbhAvika rIte jemanAM dAMta sArA ane majabUta hoya te loko zuM nakalI dAMtanuM cokaThuM caDAvaze kharA ? jemanI AMkhe tejasvI che te zuM AMkhe cazmA caDAvaze kharA ? jemane prAkRtika sAdhananI UNapa hoya che te leke ja kRtrima sAdhananI sahAyatA le che. A ja pramANe je strIomAM svAbhAvika pUrNa saMdarya che te pachI teo siMdaryavRddhi mATe kRtrima sAdhanono upayoga zA mATe kare che? jyAre strIe potAnAmAM saMdaryanI UNapa jue che tyAre ja kRtrima sAdhanaThArA zRMgAra saje che ane zRMgAradhArA pitAnuM rUpa vadhAravAno prayatna kare che. kahevAno Azaya e che ke, strIomAM rU5nI UNapa che eTalA ja kAraNe rUpa vadhAravA mATe kRtrima sAdhanono upayoga kare che. A dRSTie vicAratAM strIomAM puruSanI apekSA vadhAre rUpasauMdarya nathI. prAkRtika racanAnI daSTie paNa puruSa strIo karatAM vadhAre suMdara hoya che, tema chatAM mehadhatAne kAraNe ja strIone puruSa karatAM vadhAre rUpavatI gaNavAmAM Ave che. mora ane DhelanI suMdaratA jovAmAM Avaze te moranI ja suMdaratA caDI jaze. meranI Doka ane pAMkhanA jevI DhelanI Doka ane pAMkha suMdara hatI nathI, tema moranA vicitra raMga jevI zobhAyamAna paNa hotI nathI. maraghA ane maraghIne juo te, jevI lAla cAMca maraghAne hoya che tevI suMdara lAla cAMca maraghIne hotI nathI, gAya ane sAMDhane jovAmAM Ave te gAyanI apekSAe sAMDha vadhAre suMdara jaNAze. haraNane suMdara zIMgaDAM hoya che tevAM hariNIne hetAM nathI. siMhane Doka upara jevI suMdara kezavALI hoya che tevI siMhaNane hetI nathI. hAthIne jevAM suMdara lAMbA dAMta hoya che tevAM hAthINIne lAMbA ane suMdara dAMta hetA nathI. A pramANe pazu-pakSIomAM paNa mAdA karatAM nara ja vadhAre suMdara hoya che te pachI manuSya ke je badhAM prANIomAM utkRSTa gaNAya che temAM puruSa ochA suMdara ane strIo vadhAre svarUpavAna ema kema hoI zake ? vAstavamAM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa strIo karatAM puruSo vadhAre svarUpavAna hoya che paNa kAmAMdha ke puruSo karatAM strIone vadhAre svarUpavAna mAne che ane kahe che. strIomAM vadhAre sAMdarya che ema je mahApuruSo pahelAM mAnatA hatA teo paNa strIonI jaMjALamAMthI chUTayA bAda "strIomAM evuM zuM rUpa che, ke jenI kavio ATalI badhI prazaMsA kare che" ema kahe che. vAstavamAM strIomAM evuM kAMI rUpasAMdarya nathI paNa kAmAMdha loko temanAM rUpane vadhAre mahattva ApI prazaMsA kare che. je pramANe avasara maLatAM ja, mAchalI jALamAMthI bhAgI chUTe che, te ja pramANe mahApuruSo paNa avasara maLatAM ja, strIonI jALamAMthI bhAgI chUTe che, ane jyAre temanA paMjAmAMthI chUTI jAya che tyAre strIomAM kAMI sauMdarya nathI ema spaSTa kahe che. bhartuhari paNa pahelAM piMgalAne ja potAnI sarvasva mAnatA hatA, paNa jyAre pigalAnI jALamAMthI mukta thayA tyAre teo paNa kahevA lAgyA ke, "strIomAM vAstavamAM kAMI rUpa nathI. kevaLa kAmI jane teomAM rUpa mAne che." sAMbhaLavAmAM Ave che ke, layalA ke jenI pAchaLa majanue potAnA prANa paNa pAtharI dIdhA hatA; te dekhAvamAM ghaNI kurUpa hatI, chatAM bhajanane mohAMdhatAne kAraNe te eTalI badhI priya lAgI ke tenI pAchaLa teNe pitAnA prANa paNa pAtharI dIdhA. vAstavamAM mohane kAraNe ja strIomAM adhika rUpa mAnavAmAM Ave che ane jyAM rUpasAMdarya hetuM nathI tyAM paNa rUpasiMdaryanI kalapanA karavAmAM Ave che. mohAMdhatAne kAraNe bhinna bhinna dezomAM bhinna bhinna prakAranI strIone suMdarI mAnavAmAM Ave che. yuropamAM camakIlI AMkhovALI ane bhUrA raMganA vALavALI yuvatIne, cInamAM capaTA nAkavALI yuvatIne, somAlIlenDamAM jADA heThavALI yuvatIne rUpavatI ane suMdarI mAnavAmAM Ave che. have bhAratamAM je koI strI camakIlI AMkhovALI, jADA heThavALI, capaTA nAkavALI yuvatI hoya te tene koI rUpavatI ke suMdarI kaheze? bhAratamAM evI strInI prazaMsA karavAmAM AvatI nathI. A uparathI ema spaSTa jaNAya che ke, mehAMdhatAne kAraNe ja pitAnI ruci pramANe strIone rUpavatI ane suMdarI mAnavAmAM Ave che. kahevAno Azaya e che ke, vAstavamAM strIomAM puruSo karatAM vadhAre rUpasAMdarya nathI paNa mohane kAraNe teomAM vadhAre rUpasiMdarya che ema mAnavAmAM Ave che. A mehAMdhatA che. AvI mehAMdhatAne kAraNe ja zreNika rAjAne joI sAdhvIoe ane celanA rANIne joI sAdhuoe pitAnA tapa-cAritrane vecIne rUpasauMdaryanI icchA karI hatI. pachI te sarvajJa bhagavAne badhe bheda jANa, e sAdhu-sAdhvIone navanidAnanuM svarUpa samajAvI, prAyazcitta ApI zuddha karyA hatA ane sAdhu sAdhvIoe paNa prAyazcittadvArA pApanI zuddhi karI hatI. paNa kahevAno Azaya e che ke, je zreNikanuM rUpa joI sAdhvIo paNa rUpanI mehAMdhatAnA paMjAmAM sapaDAI gaI hatI, te zreNika rAjA paNa muninuM atula rUpa joI AzcaryamAM paDI gaye. Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 3] rAjakoTa-cAturmAsa [119 jyAre zreNika jevo svarUpavAna rAjA muninA rUpanI prazaMsA karavA lAgyA, tyAre te muni kevA svarUpavAna haze tenuM anumAna thaI zake che. te munie rUpavRddhi mATe vastrAbhUSaNo paheryA na hatAM chatAM temanuM kevuM atula rUpasAMdarya hatuM! A uparathI strI-puruSoe samajavuM joIe ke, zarIranI cAmaDI upara raheluM rUpasAMdarya te ja sAcuM rUpasauMdarya nathI. sAcuM rUpasiMdarya te hadayamAM raheluM che. eTalA mATe kevaLa cAmaDInA rUpauMdaryanA bhramamAM paDe nahi. hadayamAM je rUpasauMdarya hoya che te ja rUpasAMdarya mukha upara khIlI nIkaLe che. muni vRkSa nIce beThA hatA, temaNe AbhUSaNe paNa paheryo na hatAM. chatAM vastrAbhUSaNathI suzobhita thaelA svarUpavAna rAjA zreNike munimAM evuM zuM atula rUpauMdarya joyuM ke, temanA Azcaryane pAra rahyo nahi? A praznane uttara e che ke, je jene parIkSaka hoya che te ja tenI parIkSA karI zake che. hIrAnI parIkSA jhaverI ja karI zake che. sAMbhaLavAmAM Ave che ke, hinUra hIro ke je atyAre duniyAmAM sarvazreSTha hIro mAnavAmAM Ave che, te hIre eka kheDutane kRSNa nadInA kinArA uparathI maLyo hato. te kheDuta te kohinUra hIrAnI kIMmata AMkI na zake. tenuM mUlyAMkana te jhaverI ja karI zako. A ja pramANe rUpa bahAranI cAmaDI upara nahi, paNa hadayamAM raheluM che. paNa e rUpane te hadayane parIkSaka ja jANI-joI zake che. rAjA zreNika hadayane parIkSaka hatA, ane te kAraNe ja muninA hadayanuM atula rUpa mukhAkRti ane AMkhomAM joI te Azcarya pAme. e te tame paNa jANe che ke, je dayALu, satyavAdI ane sadAcArI hoya che temanI AMkho kevI hoya che ane je hiMsaka, asatyavAdI ane durAcArI hoya che temanI AMkha kevI hoya che ! AMkha jevA mAtrathI mANasa ke che tenI parIkSA thaI jAya che. dayALu ane sadAcArInA rUpa upara de paNa mugdha thaI jAya che. deva pote rUpavAna ane vikriya rUpa dhAraNa karanAra hoya che, paNa teo paNa satyavAdI ane sadAcArI manuSyanA hadayanuM rUpa joI temanA upara mugdha banI jAya che. tame paNa hadayanA rUpane prApta kare ane kadAca prApta karI na zake te jeo hadayanA rUpane dhAraNa kare che temanI prazaMsA karo. jo Ama karazo te paNa tamAruM kalyANa thaze. sadarzana-caritra-12 eka dina jaMgalase ghara AtA, nadiyA AI pUra, pelI tIra jAneke bAlaka, huA ati Atura. | dhana 11 che dharake dayAna navakAra maMtrakA, phUda 5DA jaladhAra; khera khuMTa ghusa gayA udarameM, pIDA huI apAra che dhana0 12 cheDA nahIM navakAra dayAnaka, takSaNa kara gayA kAla; jinadAsa ghara nArI kukhe, janma suMdara lAla. . dhana13 vRkSa upara caDI jaI subhaga, nadInA pUrane jovA lAgyA. nadInAM taraMga joI te vicAravA lAgyuM ke, "navakAramaMtranI zaktithI jyAre te muni mahAtmA AkAzamAM uDI gayA hatA to huM te maMtradhAra nadIne pAra paNa jaI zakIza nahi! zeThe navakAramaMtranI Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa zakita batAvatAM mane kahyuM hatuM ke, "navakAramaMtra e to naukA samAna che. to e maMtranI naikAvaDe huM nadI pAra jaI zakIza, te pachI DhIla zA mATe kare ! zeTha paNa mArI rAha jotA haze ane mArA viSe ciMtA karatA haze ! " A pramANe vicAra karI, subhaga vRkSa uparathI nadImAM kUdI paDe; paNa nadImAM paDatAM eka meTa khIlo tenA peTamAM kheMcI gayA. subhagane tethI bahu vedanA thavA lAgI paNa "e te mArI parIkSA thaI rahI che ema mAnI te navakAramaMtranuM ekAgra citte smaraNa karavA lAge. je paramAtmAnuM ekAgra citte dhyAna kare che ane saMkaTanA samaye paNa kaSTothI na gabharAtAM je pitAnuM dhyAna avicala rAkhe che te ja mahApuruSa kahevAya che. subhaga saMkaTanA samaye paNa navakAramaMtranuM dhyAna cUka nahi ane paramAtmAnuM dhyAna dharatAM dharatAM te peTamAM khele kheMcI javAne kAraNe kALane pAme. navakAramaMtranI zaktinA pratApathI zanI paNa siMhAsana banI jAya che, ema kahevAmAM Ave che; te pachI subhagane navakAramaMtranI zaktie kema na bacAvyo evo prazna ubho thAya che. A praznanuM samAdhAna karyA vinA lokonI zaMkAnuM nivAraNa thAya nahi. mATe zaMkAnA samAdhAna mATe thoDuM kahuM chuM. gajasukumAra muninA mastaka upara dhagadhagatA aMgArAM mUkavAmAM AvyAM hatAM, paNa zA kAraNe ! temaNe e zuM aparAdha karyo hato! temaNe te bhagavAna ariSTaneminI pAse saMyama dhAraNa karyo hato, tema chatAM temanA mastaka upara je dhagadhagatA aMgArAM mUkavAmAM AvyAM te zuM saMyamane kAraNe mUkavAmAM AvyAM hatAM? gajasukumAra muni te ema samajatA hatA ke, "A dhagadhagatA aMgArAM te mArA mAthA upara caDeluM karaja utAre che. A pramANe teo to aMgArAne paNa pitAnA karajane cukavavAnuM eka sAdhana mAne che. evI avasthAmAM jo ApaNe tene kharAba kahIe to te ThIka kema kahI zakAya ! koI dardIne sAkara paNa kaDavI lAge che ane koIne lIbaDa paNa mIThe lAge che. to zuM e kAraNe sAkara kaDavI ane lIMbaDAne mIThe kahI zakAya khare? tame te ema ja kaheze ke, lIMbaDo mIThe te nathI ane sAkara kaDavI hotI nathI. potAnI vikRtine kAraNe bhale koIne sAkara kaDavI lAgatI hoya paNa vAstavamAM sAkara kaDavI nahi paNa mIThI ja hoya che. A bhautika daSTAMta che. A dRSTAMtane AdhyAtmika vAta upara lAgu pADavuM joIe. gajasukumAra muni aMgArAne aMgArArUpe samajatA na hatA. teo te tene janmamaraNanA regane maTADanArI davA samajatA hatA. te ja pramANe bALaka subhaga upara je Apati AvI paDI hatI te tenA bhAvijIvananA vikAsamAM sAdhanabhUta hatI. kaI mANase melI pAghaDI mAthA upara paherI hatI tenA keI saMbaMdhIe e melI pAghaDI utArI navI pAghaDI paheravA tene ApI. melI pAghaDI utArI navI pAghaDI paheravI sArI che ke kharAba? paNa junI melI pAghaDI utAryA vinA navI pAghaDI paherI zakAze kharI? nahi. te ja pramANe bALaka subhagane bhAvijIvanane vikAsa mATe, zeThane ghera janma Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 3] rAjakoTa-cAturmAsa [ 121 le che, paNa vartamAna zarIrano tyAga karyA vinA, zeThane ghera kema janma laI zakAya ! eTalA mATe zeThane tyAM janma levA mATe subhaganA vartamAna zarIrane tyAga khIlAnA nimittadvArA thayo emAM zaMkA karavAnuM kazuM kAraNa rahetuM nathI. keTalAka loko punarjanma viSe zaMkA kare che, paNa punarjanmanI siddhinA aneka pratyakSa pramANa maLe che. subhagane paNa punarjanma dhAraNa karavAne che eTalA mATe vartamAna zarIrane tyAga thayA vinA te punarjanma kema dhAraNa karI zake ? eka lekhamAM vAMcyuM hatuM ke, koI pAzcAtya vaijJAnika pitAnA sAthIone kahyuM ke, "huM A kAcanI peTImAM pesuM chuM. thoDIvAramAM mArA zarIranuM parivartana thaI jaze mATe amuka samaya sudhI A kAcanI peTIne ughADaze nahi. A pramANe kahI te kAcanI peTImAM pesI gayo. paNa tenA sAthIonuM haiyuM rahyuM nahi ane temaNe niyata samaya pahelAM ja e kAcanI peTI kholI nAMkhI ane tethI pelA mANasanA zarIranuM thoDuM parivartana thayuM ane thoDuM nahi, paNa A uparathI zarIranuM parivartana thAya che e vAta te siddha thaI." A ja pramANe subhagane zarIranuM parivartana karavuM paDayuM. emAM khoTuM zuM thayuM ! subhaganuM AyuSya baLa ochuM hatuM eTale tenuM nimitta kAraNa nadI banI. A pramANe subhaganA mRtyu viSe koI prakArane saMdeha rahetuM nathI. Aje buddhivAdane jamAne cAle che ane buddhinA baLe aneka tarkavitarko karavAmAM Ave che; paNa kevaLa tarkabuddhithI kAma cAlatuM nathI. tarkabuddhinI sAthe zraddhA buddhi paNa hevI joIe. navakAramaMtranA pratApe sApa paNa kulanI mALA banI jAya che te pachI subhaga kema mRtyu pAmyo ! ema loko kahe che paNa mRtyu bAda tene zuM prApta thayuM tene vicAra karatA nathI. Astika leke eka ja janma upara nahi paNa punarjanma upara paNa vizvAsa rAkhe che. subhaga bharIne ahaddAsInI kukSIe putrarUpe janmyo. have te kevI rIte meTa thAya che tene have pachI vicAra karavAmAM Avaze. hamaNAM te eTaluM ja kahevAnuM che ke, tame Apattine Apatti na mAnatAM ema vicAraze ke, paramAtmAnuM vismaraNa thavuM e ja Apatti che ane paramAtmAnuM smaraNa thavuM e ja saMpatti che te tamAruM paNa kalyANa thaze. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 4 budhavAra prArthanA . pratisena narezvara ke suta, "pRthvI' tuma mahatArI; suraNa snehI sAhaba sAce, sevakane sukhakArI. zrI jinarAja supAtha, pUre Aza hamArI. 1 zrI supArzvanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhakta loko ema mAne che ke prArthanAdhAraka sakaLa saMsArane nirvAha thaI zake e saMbhava che ane tethI sakaLa saMsAranuM dhyeya eka ja che, paNa A uparathI e prazna thAya che ke, sAMsArika lekanI manodazA, buddhi ane ruci bhinna bhinna hoya che, ane te pramANe koI dhana cAhe che, koI dharma cAhe che, kaI kAma cAhe che ane koI mekSa cAhe che. te AvI dazAmAM eka ja prArthanAdhArA badhAno nirvAha kema thaI zake? ane badhAnI IrachA kema pAra paDI zake ? A praznanA uttaramAM jJAnIo kahe che ke, paramAtmAnI prArthanAne jIvanamAM apanAvavAthI koI paNa cIjanI khAmI rahI zakatI nathI. jyAre kalpavRkSa ja maLI jAya tyAre kaI IcchA pAra paDI na zake? ciMtAmaNi ratnanI prApti thavAthI kaI cIjanI khAmI rahI zake ? na ja rahe. A ja pramANe paramAtmAnI prArthanA karavAthI badhI IcchAonuM ekIkaraNa thaI jAya che. bhakta loko paramAtmAnI prArthanA e ja IcchAe kare che ke, "amArI badhI icchAonuM paramAtmAnI prArthanAmAM ja ekIkaraNa thaI jAya ane e ja amAruM dhyeya banI jAya." A IcchAnI preraNAthI ja teo prArthanA kare che. prArthanA pUrNa che ane huM apUrNa chuM eTale enuM huM pUrNa varNana kevI rIte karI zakuM? je prArthanAne kalpavRkSa ane ciMtAmaNinI upamA ApavAmAM Ave che tenuM varNana huM kevI rIte karI zakuM ! eTale varNanamAM apUrNatA rahI ja jaze chatAM e viSe thoDuMka kahuM chuM - - bhakti kevI rIte karavAmAM Ave che e bhaktizAstra jevAthI jANI zakAya che. bhaktizAstramAM kahyuM che ke, sA tasmin prmpremruupaa| arthAta-hadayanI badhI irachAone dUra karI tenA premamAM tallIna thaI javuM e ja bhakti che. tenA eTale AtmAnA premamAM tallIna thaI javAthI ja bhakti thaI zake che. vastu te tamArI pAse ja che paNa vivekanI jarUra che. vivekapUrvaka bhakti kare te kAMI paNa khAmI rahI na zake ! anAthI munine adhikAra-13 hRdayamAM jyAre bhakti hoya che tyAre kevA unnata vicAro Ave che e ja vAta have huM zAstrakAro kahuM . rAjA zreNika buddhimAna hatuM, badhA bhAIomAM badhAthI vizeSa Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 4] rAjakoTa-cAturmAsa [123 guNavAna ane samajadAra hato, vidvAna hato tathA rUpavAna paNa hatuM, tema chatAM te munine jaI zuM kahe che te juo ! A viSe zAstramAM je gAthAo AvI che e gAthAone vAraMvAra kahevAnI IcchA thaI Ave che ane gaNadharee jANe ApaNuM kalyANa mATe ja e gAthAo mUkI na hoya ema lAge che ! tassa rUvaM tu pAsittA, rAiNo taMmi sNje| acaMtaparamo AsI, aulo rUvavimhio // 5 // aho vaNNo aho ruvaM, aho ajassa somayA / aho khaMtI aho muttI, aho bhoge asaMgayA // 6 // A gAthAomAM zreNikanA hadayanA bhAvanuM citra cItaravAmAM AvyuM che. A gAthAo upara UMDo vicAra karavAmAM Ave to aNika zuM kahe che tene marma jANavAmAM Avaze. zreNika je vicakSaNa ane buddhimAna rAjA paNa muninuM atula rUpa joI vismaya pAme. muninuM rUpa evuM anupama hatuM ke koInA rUpanI sAthe tenI tulanA thaI zakatI na hatI ! upamA ane upameyanA viSe loko bahu bhUla karI bese che. strIonA rUpavarNana karatAM je upamA devAmAM je bhUla thaI che te viSe kAle vicAra karyo hato. paNa rAjA eNika, muninA rUpa viSe koI paNa prakAranI bhUla karato nathI. te pitAnA rUpanI sAthe muninA rUpanI tulanA kare che. temAM muninuM rUpa ja vadhAre jaNAya che. A pramANe jyAre muninA rUpanI tulanAmAM koInuM rUpa TakI na zakyuM tyAre te kahe che ke, A muninuM rUpa te atula che ! - jemanI AMkho upara kAmavikAranA cazmA caDelA hoya che, teo kharAba strImAM paNa suMdaratA ja jue che. jemake "lailAM' ne viSe kahevAmAM Ave che ke, te bahu rUpavatI na hatI tema chatAM tenA mATe "majabUe" pitAnAM prANu suddhAM paNa ApI dIdhAM. je pramANe puruSoe strIne mATe prANa ApyAM che te ja pramANe strIoe paNa puruSo mATe prANa ApyAM che. paraMtu vicAravAnuM e che ke, jyAre lailAM bahu rUpavatI na hatI te pachI majabUe tenA mATe prANa kema ApyAM ! eTalA mATe ke, tenI AMkho upara kAmavikAranAM cazmAo caDelAM hatAM ane tethI te lailAne bahu rUpavatI mAnatA hatA. paNa munine jovAmAM rAjAnI AMkho upara kAmavikAranAM cazmAo caDelAM na hatAM tema chatAM teNe muninA rUpane atula-anupama kahyuM. kaI tarasyA mANasanI AgaLa khUzabedAra telanI eka suMdara zIzI mUkavAmAM Ave, ane bIjA mATInA vAsaNamAM pANI mUkavAmAM Ave, to e bemAMthI e tarasya mANasa zuM leze? jo tene tarasa lAgI na hoya to te vakhate bhale te telanI zIzI laI le paraMtu je tene tarasa lAgI haze to te te telanI zIzI levAne badale pANInuM ja kAma levAnuM pasaMda karaze ! pachI bhalene te pANI mATInA vAsaNamAM kema na hoya ! A ja pramANe bhUkhyA mANasane suko bAjarIno ke jArano roTalo ane dALa ApavAmAM Ave ane Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ zrAvaNa khIjI bAju mATInAM banelAM sudara keLAM, dADama vagerenAM ramakaDAM mUkavAmAM Ave te e emAMthI pele bhUkhyA mANasa zuM pasaMda karaze! javAba spaSTa che ke, te bhUkhyA mANasa roTalAne ja pasaMda karaze ane keLAM dADama vagere kIMmatI ramakaDAMne tuccha gaNaze. A ja pramANe rAjA paNa te muninA rUpanI AgaLa badhAM rUpane tuccha mAnI rahyA che, te ema vicAre che ke, bIjAnA rUpathI mArI bhUkha-tarasa zAMta thai zake muninuM rUpa tA mArI bhUkhatarasane zAMta karanAra che. A pramANe vaNu ! ahA rUpa! ema kahI rahyo che ! ema nathI paNa A vicAra karI te ahe varNa ane rUpamAM zuM taphAvata che te atre jovAnuM che. zarIranA suMdara AkAra pramANe jenA raMga suMdara hoya che tene suvarNa kahevAmAM Ave che. jemake senAne suvaNu kahevAmAM Ave che paNa zA kAraNe? jo raMgane kAraNe ja seAnAne suvarNa kahevAmAM AvatuM hAya teA seAnAnI mAphaka pittaLanA paNa ra`ga pILA hoya che ! te pachI tene paNa suvarNa kema kahevAmAM nathI AvatuM ? kevaLa raMgane kAraNe ja sAnAne suvarNa kahevAmAM AvatuM nathI paNa tenAmAM raMganI sAthe bIjI paNa vizeSatA rahelI che. seAnAnA paramANumAM evI vizeSatA haiAvAnu` kahevAmAM Ave che ke, senAne bhale hajArA varSa sudhI jamInamAM rAkhI pAchuM kADhI tALavAmAM Ave teA te samaye pahelAMnA jeTaluM ja vajanamAM thaze. ochuM nahi thAya ! tema tenI upara kATa caDaze nahi. pItaLanA raMga tA seAnAnA jevA hoya che paNa sAnAmAM je vizeSatA che te temAM nathI ! jo pItaLane pAMca-daza varSa ja jamInamAM dATavAmAM Ave tA tenI upara kATa caDI jaze ane te saDI jaze. seAnAmAM evI cIkAza hAya che ke te saDatuM nathI. khIjuM te vajanamAM bhArI heAya che, trIjuM tenA paramANumAM evI cIkAza hAya che ke temAMthI jhINAmAM jhINA tAra paNa kADhI zakAya che. A pramANe seAnAmAM raMganI sAthe khIjI vizeSatAe heAvAthI tene suvarNa kahevAmAM Ave che. rAjA zreNika paNa khIjAnA varNanI sAthe muninA varNanI tulanA karI pharI kahe che ke, e varNa tA atula-anupama che, ahe! A kevA varNa che ? bIjAnA varNamAM te vahelA meADA kATa paNa caDI jAya che, paNa A muninA varNa to evA che tenA upara kATa caDI ja zakatA nathI. A pramANe vicAra karI rAjA muninA varNa viSe Azcaya pAmyA. tame kahezeA ke, muninA rUpamAM ane bIjAnA rUpamAM evI zuM vizeSatA hatI ? te A praznanA uttara e che ke, muninA rUpamAM, khIjI dhAtuonI apekSA sAnAmAM je vizeSatA hAya che, tevI vizeSatA haiAya che. tame vaLI kadAca pUchazeA ke, seAnAnI mAphaka munine paNa pRthvImAM dATavAmAM Ave teA zuM temanA zarIra upara DAdha na paDe ? zuM temanA kALa thaI na jAya ? Ane uttara e che ke, je nAtha che evA te munine pRthvImAM dATavA ja krANu sama che ! sAnuM te! jaDa che eTale ja tene pRthvImAM dATI zakAya che ane bhaTThomAM tapAvavAthI te pIgaLI paNa jAya che, paNa munine kANu dATI zake ane kANu sAnAnI mAphaka tapAvI zake ! temane agni tapAvI zakatI nathI tema pavana DagAvI zakatA nathI. temanuM evuM rUpa zA kAraNe hatuM e te AgaLa kahevAmAM Avaze paNa temanuM rUpa atulaanupama hatuM eTaluM ja atre kahevAnuM che. temanA rUpanI AgaLa devanuM rUpa paNa tuccha Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 4] rAjakeTa-cAturmAsa [125 hatuM. devanuM rUpa to vaheluM ke moDuM bagaDI jAya che paNa muninuM rUpa evuM hatuM ke te kaI divasa bagaDI zake ja nahi. bIjA leke te rUpanA gulAma banI jAya che paNa te muni te rUpanA nAtha hatA. loko te rU5 bagaDI na jAya e mATe tela-pAvaDara vagerene upayoga kare che. je koI strIne phagAranI sAmagrI na maLe te te mAruM rUpa bagaDI jaze ema kahI raDavA lAge che. je rUpanA gulAma na hoya te Ama zA mATe raDavuM paDe ? paNa te muni evA rUpanA gulAma na hatA paNa rUpanA nAtha hatA. rAjA zreNika paNa vicArate hatuM ke, " ame loko te rUpanA gulAma chIe paNa A muni te rUpanA nAtha che. temanI AMkhomAM AMjaNa AMjeluM nathI, zarIra upara kaI AbhUSaNo nathI tema temaNe suMdara kapaDAM paNa paherelAM nathI chatAM temanuM rUpa kevuM suMdara che! emanA rUpanI AgaLa mAruM rUpa te tuccha che." - tamArA hAthamAM hIrAnI vIMTI paherelI hoya te tame bIjAnA hAthamAM sonAnI vIMTI paherelI juo te temAM temane kAMI Azcarya thaze nahi tema tamArI vaTIne tuccha mAnaze. nahi ! paraMtu je tamArA hAthamAM cAMdInI vIMTI paherelI hoya ane tame bIjAnA hAthamAM hIrAnI paherelI juo te tamArI vIMTI tamane tuccha jaNAze. tame ema ja kaheze ke, mArI pAse te kAMI nathI, je kAMI che te te tenI pAse che. A pramANe rAjAnA je rUpane joI sAdhvIo paNa lalacAI hatI, e pitAnA rUpane muninA rU5 AgaLa rAjA tuccha mAnI vicAravA lAgyuM ke, mArAmAM je dravya rUpa ane bhAva rUpa che te te vikArI che paraMtu A munimAM je dravya rUpa ane bhAva rU5 che te nirvikArI che. AjanA loko dravya rUpanI AgaLa bhAva rUpane bhUlI rahyA che. Akhare te bhAvarUpane ja zaraNe javuM paDe che. paNa vAstavamAM bhAva rUpanI AgaLa dravya rU5 tuccha che. dravya rUpa heya paNa bhAva rUpa na hoya to tenI kadara thatI nathI. ahIM nadIne kinAre jaMgala jatAM meM joyuM che ke, eka brAhmaNa mATInA zaMkarapArvatI, nAga-gaNeza vagerene kalApUrvaka banAve che paNa bIje ja divase te zaMkara-pArvatI gaNeza vagerene nadImAM padharAvatAM jovAmAM Ave che. A ja pramANe gaNagorane khUba kalApUrvaka sajAvavAmAM Ave che ane suMdara vastrAbhUSaNa paNa paherAvavAmAM Ave che, paNa khela samApta thatAM ja gaNagorane pANImAM pheMkI devAmAM Ave che. gaNagorane to rANI vagere paNa sanmAna Ape che, paNa tenI pAse UbhelI strIne eTalI AdaranI daSTie jotI nathI, te zuM strI gaNagorathI paNa UtaratI che? gaNagerane te nadImAM pheMkI devAmAM Ave che kAraNa ke tenAmAM kevaLa dravya rUpa ja che, bhAva rU5 nathI; paNa te strImAM kadAca dravya rU5 na paNa hoya to paNa tenAmAM bhAva rU5 te heya ja che ane eTalA mATe tene nadImAM koI pheMkI detuM nathI. eTaluM ja nahi paNa pheMkI devAne kAIne adhikAra paNa nathI. je koI mANasa koI strIne nadImAM nAMkhI de te te tene aparAdha gaNavAmAM Ave che. kadAca koI kahe ke e mArI strI che eTale mAre tenA upara adhikAra che. te paNa sarakAra te tene e ja kaheze ke e strI tArI hovA chatAM tene nadImAM phekavAne Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa adhikAra nathI. A pramANe dravya rUpanI apekSA bhAva rU5 ja caDiyAtuM che paNa AjanA loko bhAva rUpane bhUlI rahyA che ane dravya rUpamAM phasAI paDayA che ! A bhUlane dUra karI samajavuM joIe ke, pagalika cIjo nAzavAna che. jema gaNugAramAM pudagaleja che, bhAva nathI, eTalA mATe tene nadImAM pheMkI devAmAM Ave che. te ja pramANe badhI pagalika cIjo nAzavAna che. varNa ane rUpamAM zuM taphAvata che e have joIe. jema sAro kArIgara senAnA dAgInAne sAro ghATa banAve che, ane kharAba kArIgara e ja senAne kharAba dAgIne banAve che te ja pramANe dravya te eka sarakhuM hovA chatAM kArIgIrIne lIdhe tenI AkRtimAM aMtara paDI jAya che ! A ja pramANe raMga te sAro hoya paNa AkRti sArI na heya-nAka, kAna vagere aMge beDoLa hoya-te raMga zuM sAro lAgaze khare? raMga tyAre ja sAre lAge che jyAre tenI sAthe ja AkRti paNa sArI heya ! munine raMga paNa sAra hatA ane AkRti paNa sArI hatI e batAvavA mATe ja varNanI sAthe rUpane paNa ullekha karavAmAM AvyA che. koI mANasanI AMkha nAnI hoya che, te keInI AMkhe meTI hoya che. koInI AmAM lAla rekhA hoya che ane keInI AMkhomAM lAla rekhA hotI nathI. A banne prakAranI AMkhamAM koI prakAranuM aMtara manAya che ke nahi ? je e banne prakAranI AMkhane mApavAmAM Ave te koI prakAranuM khAsa aMtara jaNAze nahi, tema chatAM jemanI moTI ane divya ApyuM hoya temanAmAM tathA nAnI AMkhevALAomAM aMtara hoya che ke nahi! sItAnA svayaMvaramAM moTA moTA rAjAo paNa AvyA hatAM ane tyAM rAma paNa AvyA hatA. mApanI dRSTie jovAmAM Ave che te rAmanI AMkhomAM ane bIjA rAjAonI AMkhomAM khAsa aMtara jaNAze nahi paNa te viSe UMDo vicAra karavAthI avazya temAM aMtara jaNAze. sItAne rAma bIjI daSTie jotA hatA ane bIjA rAjAo paNa judI daSTie jotA hatA. bIjA rAjAe sItAne joI tenA rUpamAM aMjAI gayA hatA paNa rAma jarA paNa lalacAyA na hatA. paNa teo te AnaMdapUrvaka besI ema ja vicAratA hatA ke, sItAne garaja haze te te svayaM Avaze. je apUrNa hoya che te ja lalacAya che paNa je pUrNa hoya che te lalacAto nathI. jo tame pUrNa banavA cAhe che te kaI strIne joI kema lalacAI jAo che ! : rAma lalacAyA nahi paNa AnaMdapUrvaka svasthAne beThA rahyA. bIjA rAjAonI mAphaka dhanuSyadvArA lakSyavedha karavA deyA nahi. sItAne bIjo koI rAjA varI jaze mATe huM pahelAM bANa cheDavA de jAuM evI utsukatA temane na thaI. teo te ema ja vicAratA hatA ke, jo koI bIjo dhanuSyadvArA lakSyavedha karI sItAne varI jAya te emAM mane zo vadhe che ! koInI icchA purI thAya e te sAruM ja che. A pramANe teo AnaMdamAM beThA rahyA, paNa jyAre koI rAjA dhanuSyane lakSyavedha karI toDI na zakyA tyAre janaka rAjAe kahyuM ke - vIravihIna mahI meM jAnI >> Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 4] rAjakATa-cAturmAsa janaka rAjAe evI zarata karI hatI ke, * A dhanuSyadvArA je lakSyavedha tADaze tene huM mArI putrI sItA ApIza.' ' A zaratane jItavA mATe aneka rAjAee prayatna paNa karyAM, paraMtu jyAre kAI lakSyavedha karI na zakyuM tyAre janaka rAjAe kahyuM ke, A pRthvI vIrAthI khAlI thaI gaI che, ema Aje mane lAge che. janakanuM A kathana sAMbhaLI lamaNe rAmane jorathI kahyuM ke, ' Apa ahIM beThA che ane janaka rAjA A zuM kahI rahyA che? jo Apa mane AjJA Ape te huM AkhA brahmANDane upADI lau. lakSmaNe Ama kahyuM chatAM rAmane utsukatA thaI niha, paNa UlaTuM temane IzArA vaDe lakSmaNane zAnta rahevAnuM kahyuM ane pote uThI badhA rAjAone kahyuM ke, jo koI peAtAnuM jora ajamAvavA cAhatA heAya teA bhale ajamAve ke jethI kAInI mananI vAta manamAM rahI na jAya ! Ama kahevA chatAM jyAre koi rAjA uDDayA nahi . tyAre rAme dhanuSya caDAvyuM ane lakSyavedha karyuM. ane zarata pramANe sItAe varamALA rAmanA gaLAmAM paherAvI dIdhI. A pramANe khIjA rAjAenI AMkheAmAM ane rAmanI AMkheAmAM aMtara jaNAya che ke nahi ? tame paNa emanA jevA svataMtra ane zuddha dRSTivALA aneA tA indra paNa tamArA gulAma banI raheze. tame tamArAmAM apUrNatA jue che! eTalA mATe ja strInA gulAma banI rahyA che ! A prakAranI gulAmI cheDA ane svataMtra ane ! tamane je vyApyAnA saMbhaLAvavAmAM Ave che te badhAM tamane svataMtra banAvavA mATe ja saMbhaLAvavAmAM Ave che, eTalA mATe tame svataMtra banavAnA prayatna kare ! meM eka lekhamAM vAMcyuM hatuM ke, kayAMya rAjAneA te| kayAMya prajAnA bIjA upara julma gujAravAmAM Ave che paNa sauthI meATA jIlmI sneha-rAga che ane sneharAganI viruddha virAdha karanAra suzAstra ja che. bIjuM koI emanI viruddha vireAdha karI zakatuM nathI. sneharAganI viruddha vidroha karavAnI rAjAnI paNa zakti nathI. e zakti te vItarAgapraNIta zAstromAM ja che. zAstrA sneharAganI viruddha kevI rIte baLavA kare che e vAta teA bahu lAMbI che, eTalA mATe e viSe atre vicAra na-karatAM eTaluM O kahuM chuM ke, rAjAnA sneharAga munine jotAM palaTAI gayA ane te kahevA lAgyA ke, rUpa te A munimAM ja che, mArAmAM ke bIjA koInAmAM evuM rUpa nathI. zeSa padAne ze a che tenA vicAra have pachI yathAvasare karavAmAM Avaze. sudarzana caritra--17 cheDA nahIM navakAra cAnakA, takSaNa kara gayA kAla / jinadAsa ghara nArI kuMkhe, janmA suMdara lAla. // re dhana0 nA 13 | bALakAmAM jevI dRDhatA ane jevA vizvAsa jovAmAM Ave che tevI dRDhatA ane tevA vizvAsa meTAmAM jovAmAM AvatA nathI. koI bALakane jo tenA mAtApitA 'chAparA uparathI beTA ! kUdI jA' ema kahe te te tema karavA taiyAra thaI jAya che, paNa moTA mANasAmAM evI tatparatA jovAmAM AvatI nathI. A ja pramANe kAI meATA mANusane vRkSa uparathI kUdavuM vagerenA saMbaMdhamAM aneka saMdeha udbhavI zake paNa bALaka subhagane Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa te e koI prakArane saMdeha na tha ! te te ema ja vicArate rahyo ke, huM mArI parIkSA ApI rahyo chuM. A pramANe vicAra karI te nadImAM kUdI paDyo, tyAM sudhI tenAmAM pahelAnA ja jeTalo ja utsAha ane umaMga hatA. keTalAka lokone te jyAM sudhI koI prakAranI hAni thatI nathI tyAMsudhI ghaNe umaMga rahe che paNa jyAM thoDI hAni thAya che tyAM temane badhe umaMga cAlyo jAya che ! paNa subhagane te umaMga pahelAnA je ja kAyama rahyo. - jJAnI loko paNa potAnI dazA bALakanI jevI banAvI le che. teo e ja cAhe che ke, "ame paNa bALakonA jevA nirmaLa banI jaIe ! koI cha mahinAnA bALakane gALo bhAMDe te zuM tene mAThuM lAgaze? te te nirmaLa hAsyathI badhAne UlaTe AnaMda Apaze. tenAmAM kaI vikArI bhAvanA tyAre hotI nathI eTale te koI paNa strIne jue che te tene potAnI mAtA ja mAne che." A pramANe jJAnI loko paNa bALakonA jevA nirvikArI banavA cAhe che. vAstavamAM je jJAnI hoya che teo pitAnI dazA bALakanA jevI banAvI paNa le che. teo koIpaNa strIne jue che tene mAtAnI samAna ja mAne che ane kaI gALo bhAMDe che te teo nirdoSa hAsya vaDe e gALAne hasI kADhe che. -. te subhaga bALaka paNa pUrepUre zraddhALu hatuM eTalA mATe nadImAM kUdI paDavAthI kaSTa thavA chatAM paNa teNe navakAra maMtra jApa japa choDayo nahi. tamArA kAnamAM daza vIza hajAranI kIMmatanA motI hoya ke gaLAmAM kImatI hAra paherelo hoya eTalAmAM kaI duSTa AvIne tamArA peTamAM charIne ghA kare ane lohI nIkaLavAthI tamane kaSTa thatuM hoya tema chatAM zuM tame e motIonI ke hAranI kIMmata ochI mAnaze? vedanA thavA chatAM paNa motIone ane hArane sAcA ja mAnaze ! koIne . santa tAva Avyo hoya ane tene koI kahe ke, tArA kAnamAM je kIMmatI motI che te amane ApI de te ame tAre tAva maTADI daIzuM, to zuM te dardI motI kADhI Apaze! te te ema ja vicAraze ke, zarIra ane khetIne zo saMbaMdha che ! A ja pramANe subhaga bALaka paNa e ja vicAratA hatA ke, mane je vedanA thaI rahI che tene navakAra maMtra sAthe zuM saMbaMdha che? tene huM khUTe kevI rIte mAnI zakuM! A pramANe vicAra karavAthI tene navakAra maMtra viSe kaI prakArane saMdeha rahyA nahi! keTalAka loke dharma prati kRtrima prema rAkhe che. vAstavamAM te teo dhanamAla upara eTale vizvAsa kare che teTalo vizvAsa dhama upara karatA nathI. kaSTo mAthe paDavA chatAM motI vagerenI kIMmata te echI mAnatA nathI, paNa dharma karatAM jarAka kaSTa mAthe AvI paDe che te kahevA lAge che ke, dharma karatAM duHkha mAthe AvI paDayuM. A pramANe dharma upara badhI kharAbI DhALI de che. AvI dazAmAM dharma upara vizvAsa ja kyAM rahyA ? kaSTa paDavA chatAM dharmane kaSTanI sAthe zo saMbaMdha che ! e viSe kaze vicAra karatA nathI. kaSTanA samaye paNa je dharma upara dRDhatA rahe te samajavuM ke dhamane marma samajAya che ! tamAruM zarIra kharAba hoya ane tame hIrAne laI jhaverIne pAse gayA che te zuM tamAruM zarIra kharAba che e kAraNe jhaverI hIrAnI kIMmata ochI Apaze ! athavA zarIra Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 4] rAjakeTa-cAturmAsa | [ 129 sAruM hoya eTale kAMI hIrAnI kIMmata vadhAre Apaze! kadAca koI jhaverIne ema kahe ke, mAruM zarIra bahu sAruM che mATe mArA hIrAnI kIMmata vadhAre Ape te jhaverI ene javAba e ja Apaze ke, zarIra ane hIrAne zuM saMbaMdha ! A ja pramANe dharmane ane, saMsAravyavahArane saMbaMdha nathI ema samajavuM joIe! dharma te AtmAne mATe che, paNa lokone dharma upara vizvAsa raheto nathI. jJAnIonA mAthe game teTaluM kaSTa AvI paDe to paNa teo potAnA dharmatattvathI vimukha thatA nathI ! pralAda je rAmanuM nAma japavAnuM choDI deta te tene pitAnuM rAjya maLata ane rAmanuM nAma choDavuM nahi to te kAraNe talavAra maLI; chatAM zuM teNe dharmane doSa ApyuM hatuM ! jJAnI loka kaSTanA samaye gabharAI jaI dharmane doSa ApatA nathI paNa e kaSTane dharmanI kasoTI gaNI samatApUrvaka sahana kare che. pralAda paNa ema ja vicArI rahyo hato ke, huM rAmanuM nAma pitAnA AtmAne mATe japuM , tene zarIranI sAthe kazo saMbaMdha nathI. tame paNa e vicAra kare te dharma upara koI divasa tamane avizvAsa pedA thaze nahi. bALaka subhage navakAramaMtranuM dhyAna choDayuM nahi ane navakAramaMtrano jApa japatAM kALadharmane pAme. tame kaheze ke, subhaga kALane pAmyo e zuM dharmanuM phaLa che? AnA javAbamAM e ja kahevAya ke e dharmanuM phaLa che. tame loko kevaLa kAryane juo cho ane ame kAraNa sudhAravAne upadeza ApIe chIe. tame loko je vijaLIne prakAza meLa cho e vijaLInuM pAvarahAusa je baMdha thaI jAya te zuM prakAza maLaze? je prakAza na maLe to phaiba meTe ke pAvarahAusa moTuM ! pAvarahAusamAM durgadha hoya che ane tyAM bhaDabhaDa e kaNeka, paNa avAja thAya che jyAre glebamAM te sApha prakAza hoya che tema chatAM je pAvarahAusa na hoya te prakAza maLe kharo ? tame je senAne pasaMda karo che tenI khANamAM keTalI badhI dhamAla hoya che ! paNa je tyAM eTalI dhamAla na hoya te zuM tamane senuM maLI zake ? tame leka taiyAra bhANe jamavA besI jAo cho paNa sAmagrI taiyAra karavA mATe keTaluM kaSTa sahana karavuM paDe che e vAta te bahene ja jANe che ! A ja pramANe tame loke kevaLa kArya jue che, kAraNa jatA nathI! paNa jJAnI loko pahelAM kAraNa jAe che ane kahe che ke, sudarzana banavAnuM je kArya thayuM tenuM kAraNa to e ja hatuM. tame sudarzanane ja jue che, paNa sudarzana banavAnuM kAraNa te "subhaganuM navakAramaMtrane na cheDavuM" te ja che. sudarzana banavAnuM kAraNa te te khIle ja hatA e khIlo lAgavA chatAM navakAramaMtranuM dhyAna chUTayuM nahi e ja kAraNe te sudarzana thayA. kahevata che ke - harine mAraga che zUrAne, nahIM kAyaranuM kAma jone; parathama paheluM mastaka mUkI, pachI levuM nAma jone. zarIranA mArge javA mATe Abhaga Apavo paDe che. zarIranA koI talavAra calAvavAmAM nahi paNa kAmakrodhAdine jItavAmAM che. AtmavizvAsa e krodhAdine jItavAnI cAvI che. bALaka subhaga navakAramaMtrano jApa japate rahe. jInadAsa zeThe tene navakAramaMtranuM dAna ApyuM hatuM. dAna dhana-dhAnyAdinuM paNa ApavAmAM Ave che paNa bhAvazuddhi mATe ApavAmAM AveluM A navakAramaMtranuM dAna keIthI jarA paNa UtaratuM nathI ! 17 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa tame ema samaje che ke, dAna ApavAthI dhana khUTI jAya che ane tethI tamane dAna ApavAnI ruci bahu ochI che. sAdhubhArgI samAjanA jevI kRpaNatA te kaIkaja samAjamAM haze ! bIjI samAjanA loko koIne koI rUpamAM thoDuM ghaNuM te Ape che paNa A samAja te dAnane ja bhUlI rahyo che ! enuM kAraNu dhana khUTI javAne bhaya che; paraMtu dAna ApavAthI dhana khUTI jAya che e dhAraNu sAcI nathI. zeThe subhagane navakAramaMtranuM dAna ApyuM hatuM. navakAramaMtranuM dAna ApavAthI te ghaTatuM nathI paraMtu te uttarottara vadhe ja che. zeThe navakAramaMtranuM dAna ApI pitAne tyAM putranI je khAmI hatI te purI karI hatI. ema te tyAM rAjA paNa e ja cAhate haze ke, nagarazeThane putranI prApti thAya ane prajA paNa e ja cAhatI haze ke, nagarazeThane tyAM temanA jevo zreSTha putra thAya paNa zeThane tyAM putranI kheTa koie pUrI karI nahi. navakAramaMtranA dAnathI te baTanI pUti thaI. rAtanA samaye zeThANI sutAM hatAM tyAre temaNe svapnamAM kalpavRkSa joyuM. svapna joI te jAgI UThayA ane vicAravA lAgyA ke, Aje ja subhagane gumAvyo che ane Aje ja mane AvuM svapna kema AvyuM? tenA mRtyuthI mArA dilamAM bahu duHkha thayuM che, chatAM meM Aje AvuM sukhadAyaka svapna joyuM che. e uparathI ema jaNAya che ke, prakRtinuM koI gaMbhIra rahasya A svapnamAM raheluM che. zeThANI uThIne dhIredhIre potAnA patinA oraDAmAM gaI Aje rAgane vaza thaI pati-patnI na jANe kevI kevI anIti piSI rahyAM che ! paNa prAcIna sAhitya jevAthI e spaSTa jaNAya che ke, pahelAMnA samayamAM pati-patnI judA judA eAraDAmAM sutA hatA. eka ja jagyAe sutA na hatA. Aje judA judA eraDAmAM suvAnuM te dUra rahyuM paNa judI judI pathArImAM paNa kadAca koIka ja sutA haze ! A kAraNe viSayavAsanAne keTalo badhe vega maLe che e theDAmAM kahI na zakAya! agni upara ghI mUkavAmAM Ave che te karI zakatuM nathI te ja pramANe eka pathArImAM zayana karavAthI aneka prakAranI kharAbIo pedA thavA pAme che, ane tethI vyavahAranuM kAma paNa pUrepUruM sadhAtuM nathI te pachI bIjuM kAma te zI rIte sAdhI zakAya? zeThANI patinI pAse gaI. zeTha zeThANIne joI kahevA lAgyA ke, atyAre kema AvavuM paDayuM ? Aje subhaganuM mRtyu thayuM che eTale ciMtA thavI joIe ane ene badale tamArA mukha upara prasannatA jaNAya che enuM zuM kAraNa? zeThANIe uttara ApyuM ke, meM Aje svapnamAM kalpavRkSa joyuM che. A sAMbhaLI zeThe prasanna thatAM kahyuM ke, Aje ja subhaganuM mRtyu thayuM che ane Aje ja tame svapramAM kalpavRkSa joyuM che, e uparathI jaNAya che ke, tamArI putraviSayaka AzA pUrNa thaze! subhaga ka9pavRkSanI samAna ja hato. tenuM zarIra meM nadImAMthI bahAra kaDhAvI bALyuM tyAre tene mukha upara glAninI jarA paNa chAyA na hatI, paraMtu tenuM mukha prasanna ja hatuM ema meM joyuM. A uparathI huM to ema anumAna karuM chuM ke, subhaga marIne tamArA garbhamAM AvyA che. tame kalpavRkSanuM phaLa nahi paNa vRkSa joyuM che. vAstavamAM te kalpavRkSanI samAna ja hate. eTalA mATe huM te ema samajuM chuM ke, tamArI kukSIe nava mAsa ne sADA sAta divasa vyatIta thaye te putrarUpe janmaze. zeThANI garbhavatI thaI kahevata che ke - Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuThThI 5 ] rAjakATa-cAturmAsa "1 " honahAra biravAna ke hota cikane pAta paNa zubha-sUcaka sArAM thayAM zeThANInI dharmabhAvanA divase divase vadhavA lAgI. A bAju zeThe paNa dAna devA mATe peAtAnA khajAnA paNa kholI dIdhA ane zeThe vicAravA lAgyA ke jyAre mAre tyAM kalpavRkSa ja ugavAnuM che te pachI sagraha zA mATe karuM! leAko jyAMsudhI saMtAna hatAM nathI tyAM sudhI te| thADA dhaNA udAra paNa rahe che, paNa saMtAna thatAM ja saMtAneAne mATe dhanasaMcaya karavA joI e e vicAra AvatAM ja temanI udAratA ochI thaI jAya che. paNa AvA kSudra vicAra zeThanA manamAM AvyA nahi; temaNe te peAtAnA khajAne dAna mATe khAlI dIdhA. have AgaLa zuM thAya che te viSe yathAvasare vicAra karavAmAM Avaze. ----- [ 131 A kahevata pramANe zeThANIne dohada vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa zudI pa guruvAra = prAthanA huM seka ne tU' dhanI; prabhu AzA pUrA hama taNI, jagajIvana a'tara AsI; jaya jaya jagata ziromaNi, aba tausuM gAtI khaNI, sujha hera karA, ca'draprabhu, bhava duHkha hare, sunie araja hamArI tribhuvana svAmI. // 1 // zrI cadraprabhu bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnuM dhyAna dharavA mATe bhakta loko aneka prakAre prArthanA kare che. te kahe che keH-- " he ! jagata zirAmaNi ! tArA jaya jayakAra thAo ! ' bhaktaleAkeA paramAtmAne jagata zireAmaNi kahe che, e kathanamAM gabhIra artha rahelA che. jo e kathana upara UMDA utarI vicAra karavAmAM Ave teA gahana zAstra paNa gatA thaI jAya ! tame OM zabda joyA haze, e zabda upara ardhacandrAkAra upara bindu kareluM hoya che. e sADAtraNa mAtrAnA zabdamAM dhaNuM rahasya raheluM che. jJAnI loko e zabdanuM ghaNuM mahattva batAve che, ane pa`ca parameSTi maMtra paNa e % mAM rahelA jaNAve che. A pramANe e OM kAranuM ghaNuM mahattva che, paNa jo e OM zabdamAMthI OM ke ardhacandra ke bindune pRthak karI judA kADhI levAmAM Ave teA enA ane paNa anatha thaI jAya che, arthAt badhI mAtrAenA saMbaMdhathI ja pUrepUrA artha nIkaLe che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa je pramANe mAM bindunI sAthe akSaranA saMbaMdha che, te ja pramANe A jagatane ane jagatizarAmaNanA paNa saMbaMdha che. jagatizarAmiNa paramAtmA najIkamAM najIka hAvA chatAM tene dUra mAnavAmAM Ave che, ane dUra mAnavAmAM Ave che e kAraNe ja te dUra thaI rahyA che, nahi teA te bahu ja najIka che. paramAtmA dUra che ema mAnatAM AtmAne anaMta kAla cAlyA gayA che ane ema mAnavAthI ja AtmAne saMsAramAM bhaTakavuM paDe che. eTalA mATe paramAtmA dUra che ema na mAnatAM ema mAneA ke, paramAtmA najIkamAM najIka che. ane kAramAM jema bindunI sAthe akSaranA nikaTa saMbaMdha che tema paramAtmAnA jagatanI sAthe paNa saMbaMdha che. jema OM zabda upara bindu hoya che tema A jagata che teA tenA zireAmaNi paramAtmA paNa che ja. e jagatizarAmiNa paramAtmAne AtmAnA sAmIpyamAM lAvavA mATe badhA khvA prati vairabhAvanAneA tyAga karI maitrIbhAvanA joDavAnI jarUra che. jo badhA jIvAnI sAthe vairabhAva na rAkhatAM temanI sAthe premabhAva rAkhavAmAM Ave te ja jagatizarAmaNanI samIpa jaI zakAya che, nahiM to nahiM. jyAre tamane badhA prANIe svajana ke mitranI mAphaka priya lAgaze tyAre paramAtmAne oLakhavAmAM jarA paNa vAra nahi lAge. ema na banavuM joie ke, jagatizarAmiNa paramAtmAnI sAthe premabhAva rAkhe, ane paramAtmA, je jagatanA zireAmaNi che e jagatanA jIvAnI sAthe vairabhAva rAkhA! je pramANe bindu vinA vyartha che ane 34 vinA bindu vya che, te ja pramANe jagatane te mAtA ane paramAtmAne na mAnA, athavA paramAtmAne mAtA ane jagatane na mAne tA e paNa vyartha che. jagatane paramAtmAnI sAthe saMbaMdha che. eTalA mATe jyAre paramAtmAne mAne che te je jagatanA te zirAmaNi che, e jagatane paNa mAnavuM paDaze, ane e jagatanA jIvAnI sAthe mitratA paNa karavI paDaze. jyAre A pramANe badhA jIvAnI sAthe mitratA thaze tyAre paramAtmA dUra nahi, paNa najIka ja jaNAze. anAthI muninA adhikAra--14 rAjA zreNike te munine joI kahyuM keH---- aho vaNNo aho ruvaM, aho ajjassa somayA / aho tI aho muttI, aho bhoge asaMgayA // 6 // tassa pAe u vaMdittA, kAUNa ya payAhiNaM / nAidUramaNAsane, paMjalI paDipucchaI // 7 // DipurUM // // A sindhAntanA pATha che. varNa ane rUpanuM varNana tA AgaLa karavAmAM AvyuM che paraMtu e gAthAmAM AgaLa kahevAmAM AvyuM che ke, ahA ! e AnI saumyatA kevI che !' to Aya ane saumyatAno zo artha che te have vicAravAnuM che. 'Arya' zabdanA viSayamAM zrIpannavaNA sUtramAM vistArapUrvaka khulAso karavAmAM AvyA che. A aneka prakAranA heAya che. kAI karma-Aya hAya che, kAI kSetra Aya hAya che, Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 5] rAjakATa-cAturmAsa [ 133 ane koI dhama Aya hAya che. A prakAre aneka prakAranA ArcI hoya che. te muni dharmA hatA, je A kama-vANijya vagere kare che te karyAM che; ane je A dharmanuM pAlana kare che te dharmo che. Aje te ghaNA loko potAne A kahevaDAve che paNa vAstavamAM A kAne kahevAya ene mATe kahyuM che ke:-ArAta sAmakhyo tyArthaH je tyAgavA yAgya kAmeA che e kAmeAnA tyAga karI je dUra rahe che te A kahevAya che. have prazna e thAya che ke, tyAgavA yeAgya kayAM kAmA che! gRhasthA mATe je khAra vratA kahevAmAM AvyAM che, e tratAmAM je doSothI dUra rahevAnuM kahevAmAM AvyuM che, e doSothI je gRhastha dUra rahe che te gRhastha Aya che. A vAta teA gRhasthanI thaI. paNa ahIM te munine A kahela che, eTalA mATe munie kevAM kAmeAne tyAga karavA joI e e atre jovAnuM che. sAdhue kevAM kAmeAthI dUra rahevuM joI e e viSaya bahu lAMkhe che eTale saMkSepamAM eTaluM ja kahuM chuM ke, sAdhue kanaka-kAminI Adi varjita dUSita vastuethI dUra rahevuM Avazyaka che; kAraNa ke kanaka-kAminIne apanAvavAM e sAdhune mATe tyAya ane ayeAgya che. je sAdhu kanaka-kAminIthI dUra rahe che te sAdhu Aya che. kanaka ane kAminI mATe saMsAramAM aneka prakAranAM jhagaDAo thAya che. AjakAla mudrAdevIe-sAnA, cAMdI ane tAMbAnA sikkAe-keTalI badhI azAnti phelAvI dIdhI che ! tamane te e viSene anubhava ja haze ! tame loko divasa rAta paisA mATe doDayA kare che ane paisAne saMgraha karI sukhI thatA nathI. paisA mATe paraspara laDAI paNa thAya che ane hajAre| mANuseAnA lehInI nadIe paNa vahevaDAvAmAM Ave che. Ane mATe bhale bahAranuM game te kAraNa batAvavAmAM AvatuM hoya, paNa hRdayamAM rahelI dravyasaMgrahanI bhAvanA ja mukhya kAraNabhUta che. saMsAramAM jyArathI paisAnA Adara vadhavA pAmyA che tyArathI saMsAranI kevI avadazA thavA pAmI che e teA itihAsa uparathI spaSTa jaNAya che! huM mArA bacapaNanI vAta kahuM chuM. te vakhate grAmINa loko annAdi ApI zAka, bhAjI ke masAlA laI AvatA ane A pramANe vastunA badalAmAM vastu levAnI tyAre prAyaH prathA cAlatI hatI. tyAre sikkAnuM paNa pracalana te| hatuM ja paNa atyAranA jeTaluM vadhAre pracalita na hatuM. prAcIna samayamAM vastunuM ja paraspara parivartana karavAmAM AvatuM hatuM. te samaye atyAranA jevI azAnti na hatI; paNa jyArathI sikkAnuM pracalana vadhavA pAmyuM che tyArathI jhagaDAe paNa vadhavA pAmyAM che ane pariNAme azAnti paNa vadhI che. sikkAne saMgraha karavAnI vRttie azAntine pANu ApyuM che ane atyAre te sikkAne badale nATanuM pracalana thaI gayuM che. eTale saMgraha karavAnI vRttine vizeSa vega maLyo che, ane tethI azAntine paNa eTalA ja vega maLyA che. kahevAnA bhAvAtha e che ke, saMsAramAM jhagaDAe vadhavAnAM kAraNeAmAM kaMcana paNa eka pradhAna kAraNa che. sAdhu loko kacana vagerethI dUra rahe che. sikkAne peAtAnI pAse paNa rAkhatA nathI eTale ja temane A kahela che. tame lekA sikkA ke kaMcana vagerenA saMgraha teA kareA che paNa zuM tene tame anna ke Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa zAkanI mAphaka tene kAmamAM laI zako cho? paise khAvAnA kAmamAM Avato nathI chatAM lokone tenA upara keTalo badhe mamatvabhAva che ! sAdhuone mATe jema kaMcanathI dUra rahevuM Avazyaka che tema kAminIthI paNa dUra rahevuM anivArya Avazyaka che. kAminIne kAraNe paNa saMsAramAM azAnti ane jhagaDAe vadhavA pAmyAM che. kAminInA mamatvane kAraNe azAnti rahe che paNa Aje te puruSone kAraNe paNa azAnti thaI rahI che ! pahelAM kanyAvikraya viSe bahu sAMbhaLavAmAM AvatuM paNa have te varavikraya paNa thavA lAgyo che ane varane mATe paisA paNa levAmAM Ave che. jyAM chokaro thoDuM vadhAre bhaNe ke te chokarAnI kIMmata vadhe che. A pramANe varavikrayane paNa jhagaDe vadhavA pAme che ! sAdhuo te kaMcana ane kAminI bannethI dUra rahe che. je potAnI pAse kaMcana-kAminI rAkhatA nathI paNa bIjAnI pAse rakhAve che te banne eka ja vAta che. mATe je sAdhu pitAnI pAse kaMcana-kAminI rAkhatuM nathI ke bIjAnI pAse rakhAvatA nathI te ja sAdhu Arya che. Aje te keTalAka kahevAtA sAdhuo paNa jJAnapracAranA nAme zrAvakonI pAse paisA rakhAve che ane jJAnapracAra mATe dalAlI karavAmAM zuM vAMdhe che ema kahe che; paNa je A pramANe je paise rAkhe che ane bIjAnI pAse rakhAve che te sAdhu nathI tema dharmArthe paNa thaI zake nahi. - sAdhuone mATe kanaka-kAminI pitAnI pAse rAkhavAM ke bIjAne tyAM rakhAvavAM te banne tyAjya ane ayogya che. te muni e bannethI dUra hatA eTalA mATe temane Arya kahela che. have sAmyatAne zo artha che e jovAnuM che. caMdranI sAmuM game teTalo vakhata ekITaze jovAmAM Ave to paNa AMkhone garamI lAgaze nahi! caMdramAM garamInAM pudagalo ja nathI. caMdra to rasasAgara paNa kahevAya che. samasta phaLo vageremAM rasa pedA karanAra caMdra ja che ema kahevAya che. sUryane AtApa ane caMdrane udyota kahevAmAM Ave che. caMdramAM evI simyatA hoya che ke tenI sAme game teTalo vakhata jovAmAM Ave te paNa AMkhomAM garamI jaNAtI nathI. A ja pramANe te munimAM paNa sAmyatA hatI; temanA mukha uparathI evI samyatA TapakatI hatI ke temane jovAnI IcchA ja rahyA karatI. AjanA vaijJAniko ane khagoLazAstrIonuM kahevuM che ke, caMdra pite prakAzita nathI paNa sUryanA prakAzathI te prakAzamAna che; paNa zAstramAM kahyuM che ke caMdra pote prakAzamAna che ane te sUryathI bhinna che. sUryanA prakAzanuM nAma AtApa ane caMdranA prakAzanuM nAma uota che. caMdramAM zItalatAne guNa che ane sUryamAM uSNatAne guNa che. eTalA mATe caMdra ane sUrya vacce saMbaMdha nathI, paraMtu banne judA judA pote prakAzamAna che. caMdramAM garamI na hovA viSe khagoLavettAonuM evuM kahevuM che ke, je pramANe kAca upara sUryanuM pratibiMba paDavAthI garamI jaNAtI nathI te ja pramANe caMdramAM paNa sUryanuM pratibiMba paDe che chatAM garamI jaNAtI nathI; paNa A viSe UDe vicAra karavAthI jaNAze, ke khagoLazAstrIonuM e kathana bhUlabhareluM che. sUryanA kiraNone je kaI kAca upara kendrita karavAmAM Ave ane te kAcanI nIce rU rAkhavAmAM Ave te rU baLavA lAgaze. je kAcamAM pratibiMba paDavAthI garamI thatI nathI te pachI kAca upara kiraNone kendrita karavAthI rU kema Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 5] rAjakeTa-cAturmAsa | [ 135 baLe che ? A ja pramANe jyAre caMdra upara sUryanuM pratibiMba paDavAthI ja caMdra prakAzita che, to pachI caMdramAM paNa kAcanI mAphaka garamI pedA thavI joIe. A sivAya je caMdra kAcanI mAphaka pAradarzaka che ane sUryanA kiraNothI ja te prakAzita che to pachI divasanA samaye caMdra kalAvihIna kema dekhAya che? agyAraza ke bArazane divase divasanA samaye caMdra ane sUrya ane sAthe dekhAya te che, paNa caMdra nisteja jaNAya che. jyAre sUryanA kiraNonA pratibiMbathI ja caMdra prakA zita che te te vakhate te phIka kema dekhAya che ? te vakhate te te vadhAre prakAzamAna dekhA joIe kAraNa ke najadIka hovAthI tenA upara sUryanA kiraNo vadhAre paDe che. khagoLavettAo kahe che ke, divasanA samaye caMdranA kiraNe sUryanA prakAzamAM dabAI jAya che e kAraNe te phIke dekhAya che, paNa je Ama che to pachI caMdra sUryane Azrita kayAM rahe ! je caMdramAM sUryadvArA ja prakAza AvatuM hoya te te je pramANe hIrA upara sUryanAM kiraNa paDavAthI te adhika prakAza Ape che, te ja pramANe caMdramAM paNa divasanA samaye adhika prakAza hovo joIe. kAraNa ke, caMdra sUryanI najIka hovAthI tenA upara sUryanAM kiraNo ke sUryanuM pratibiMba vadhAre paDe che chatAM caMdra divasanA samaye vadhAre prakAzita thatA nathI e uparathI spaSTa thAya che ke, caMdramAM sUryane prakAza AvatuM nathI paNa caMdra pote ja svataMtra prakAzita che. kahevAno Azaya e che ke, jevI caMdramAM saumyatA hoya che tevI saumyatA te munimAM paNa hatI. A ane saumya vacce pArasparika saMbaMdha che. je Arya hoya che te ja saumya hoya che, ane je Arya heta nathI te simya paNa heta nathI! je anArya kAmothI aLago rahe che tenAmAM ja sAmyatA vasI zake che, bIjAmAM nahi. te muni Arya hatA eTale te simya paNa hatA. tame vRkSanAM phaLa-phula tathA pAMdaDAM vagere joI anumAnathI jema A vRkSanuM mULa sAruM che, ahIMnI bhUmi sArI che, vagere jANI zako che te ja pramANe zreNika rAjA e muninI saumyatA joI A Aryamuni kSamAzIla, nirlobhI, zAnta tathA IndriyonuM damana karanAra che evuM anumAnathI jANI lIdhuM. Aje vijJAna ghaNuM AgaLa vadheluM che. pahelAM na jANelI ghaNI vAte paNa Aje jANavAmAM AvI che. pahelAMnAM aneka guNo paNa Aje vikasita thaelAM che; eTalA mATe enI sahAyatAdvArA zAstramAM paNa vikAsa kare ane zAstronI vAte paNa jANe te tamane pitAne tathA bIjAne keTale badhe lAbha thAya ! Ama karavAthI tamane zAstra upara vizvAsa paNa thaze tathA zAstramAM kevAM gUDha ta rahelAM che tenI paNa tamane pratIti thaze. tame jo vadhAre samajI na zake te anumAna pramANane samajI le te paNa ghaNo lAbha thAya ! je anumAna pramANane samajI lezo te tamArA aneka saMzayonuM samAdhAna tame pote karI zakazo. Aje ghaNA loko kahe che ke, ame punarjanmane kevI rIte mAnIe? A praznanA uttaramAM ame kahIe chIe ke, anumAna pramANadvArA mAne. punarjanmanuM anumAna pramANa Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa dvArA kevI rIte mAne ? te Ane mATe ema anumAna karo ke, tame hajAre strI puruSane juo che chatAM tamAruM mana koI ekanA tarapha kema AkarSAya che? athavA koI mANasane jotAM ja manamAM vairabhAva kema jAge che ane koI ranehIne jotAM snehabhAva kema jAge che ! jarA vicAra karo ke, Ama kema bane che? A viSe anumAna karaze to jaNAze ke, enuM kAraNa pUrva bhavanAM saMskAre ja che. bhagavAna neminAtha ane rAjamatine nava bhavano pUrvane saMbaMdha jotAM ja jAgrata thayo hato. lelAM ane majanUne prema pavitra hatA ema kahevAya che. lelAM koI suMdarI na hatI chatAM majanue tenA mATe pitAnA prANa paNa samarpI dIdhAM hatAM. enuM kAraNa pUrvabhavane saMbaMdha ja hato. A pramANe anumAna pramANuThArA punarjanmanI siddhi thAya che. zrI sUyagaDAMga sUtramAM punarjanma mATe aneka pramANo ApavAmAM AvyAM che. temAM kahyuM che ke, bALaka janmatAM ja stanapAna karavA lAge che. te stanapAna karavAnuM, bALaka kayAM ane kenI pAsethI zIkhyuM? te, janmatAM ja stanapAna karavA lAge che e uparathI tene pahelAMne evo abhyAsa hoya che ema spaSTa jaNAya che. bALaka janmatAM ja UMgha le che ane hase paNa che e uparathI paNa pUrvajanmanI siddhi thAya che. AghAtane pratyAghAta thavo e saMsArane niyama ja che. tame koI zabda sAMbhaLo ane belanAra jovAmAM na Ave te tame ema ja mAnazo ke e zabda AgaLathI Avyo che? A ja pramANe Aje janmeluM bALaka paNa jayAre stanapAna kare che, nidrA le che, hase che tyAre ene pahelAMne abhyAsa haze ema ja mAnavuM paDe che. tame kahezo ke, pUrvajanmane mAnavAthI amane zo lAbha? A praznano uttara e che ke, pUrvajanma mAnavAthI potAnA kartavyanuM bhAna thAya che ke, huM Ajane ja nathI, paraMtu pahelAM paNa hato ane na jANe A pramANe kayArathI bhaTakI rahyo chuM. eTalA mATe mAre have zuM karavuM joIe ? A pramANe tame tamAruM kartavya samajavAmAM samartha thazo. anumAna pramANadvArA tame e paNa jANI zakaze ke, "AtmA che ane te amara che.' A pramANe AtmA upara vizvAsa thavAthI AtmAne sudhAra karavAnI cAvI maLI Ave che. AtmAne sudhAra ja badhA sudhArAonuM mULa che. AjanA leko AtmAne bhUlI rahyA che ane tethI ja badhI kharAbI thaI rahI che. dArU pIve, mAMsa khAvuM ke vara ke kanyAne vikraya kare, vagere kharAba pravRttio AtmAne bhUlavAthI ja vadhavA pAmI che. jo AtmAne jAgrata rAkhavAmAM Ave te evI pravRttio vadhe nahi; eTalA mATe AtmAne jAgrata karI tene sudhAravAno prayatna kare ! kahevata che ke, jeno A loka sudharyo che tene paraloka paNa sudharyo che. A viSe pUjyazrI zrI lAlajI mahArAja eka vAta karatA hatA ke - eka vRddha strInuM ghara smazAnanA mArge AveluM hatuM. eTale mRtAtmAne-maDadAMne smazAnamAM te mArgethI laI javAmAM AvatAM. te gharaDI strI dharmaparAyaNa hatI ane prAyaH te dharmanI vAta karyA karatI; eTale koIne koI tenI pAse vAta karavA beThelA ja hoya ! jyAre koI maDaduM tenA ghara AgaLathI pasAra thatuM tyAre e gharaDI strI kahetI ke, A Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuThThI 5] rAjakATa-cAturmAMsa [ 137 jIva svamAM gayA che. pAse besanArA loko pUchatA ke, tame e kayAre joyuM ke, te sva`mAM gayA che ? te gharaDI strI javAbamAM kahetI ke, meM e joyuM teA nathI paNa tenA mRta zarIrane smazAnamAM laI jatI vakhate je lAko sAthe hatA te je vAta karatA jatA hatA te uparathI meM jANI lIdhuM ke te svargamAM gayA che. te lokeA e mRtAtmA ' AvA paropakArI hateA, Ave| sArA mANasa hatA' ema prazaMsA karatA jatA hatA. have jo AvA parApakArI jIvA svaCmAM nahi jAya te zuM pApI mANasA sva mAM jaze ! : A pramANe je saMsArane paNa satkAryoMddArA svarga banAvI le che ane jenI lAko praza'sA kare che tene ja sva paNa maLe che. rAmadAse kahyuM che keH-- "janI nindati sarvAM seADUna dayAvA; janI vatttati sava bhAve karAvA." arthAt--lAko je kAmanI niMdA kare che e kAma cheADI devuM, ane loko je kAmanI prazaMsA kare che e kAma karavuM; e ja svargA mA che, A pramANe jemane A lAka sudharelA che tenA paraleAka paNa suryAM che. eTalA mATe je kAme nindanIya hoya tene tyAga karavA joI e. A uparathI e prazna thAya che ke, nindanIya kAmA kone gaNavA ? kAraNa ke, keTalAka loko sArAM kAmeAnI paNa nindA kare che; eTalA mATe niMdAnA bhaye sANaM kAme paNa karavAM cheADI devAM ? A praznanA uttaramAM jJAnIe jaNAve che ke, zreSTa lAko je kAmanI niMdA kare te kAmAne choDI devAM paNa mahAna puruSo je kAmanI praza'sA kare te kAmanI leAko niMdA kare tepaNa tethI DarI na jatAM satkAryoM karavAM joI e. A pramANe AtmAne oLakhavAthI sArA narasAM kAmeA kayAM che tenA viveka pedA thaze. eTalA mATe AtmAne eLakhI varabhAvanA tyAga kare| ane badhA prANI sAthe premasaMbaMdha joDA. badhA jIvAnI sAthe maitrI karavAnA saMvatsarInA pavitra divasa AvI rahyA che mATe badhAnI sAthe premasabaMdha sthApita kare. jemanI sAthe kleza kaMkAsa thayA hoya evAM zatruonI sAthe paNa premabhAva rAkhA. jo A pramANe sAcA hRdayathI badhAnI sAthe maitrIbhAva rAkhazA-vaira nahi rAkhA-te paramAtmA paNa prasanna thaze. paramAtmA to jagatizarAmiNa che eTalA mATe jyAMsudhI jagatanA badhA prANIo sAthe maitrIbhAva rAkhaze nahi tyAMsudhI paramAtmA prasanna thaze nahi mATe AtmAne eLakhI badhA venI sAthe mitrabhAva rAkhaze| te paramAtmA paNa prasanna thaze ane tamArA AtmAnuM paNa kalyANa thaze. sudarzana caritra-14 zeThe anumAnathI jANI lIdhuM ke subhaga mArI strInI kUkSImAM AvyA che. zeThe joke subhaganA jIvane zeThANInI kukSIe AvatAM joye| na hatA paNa subhaganA mRta zarIranA mukha upara TapakatI prasannatA uparathI ane zeThANInA svama uparathI "subhaga zeThANInI kukSIe AvyA che" evuM anumAnathI eNe jANI lIdhuM. teNe zeThANIne kAraNa khatAvatAM kahyuM ke, mAruM hRdaya paNa ema ja kahe che ke, subhaga ja ApaNA gharanA svAmI thaze. 18 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa - Aje prAcIna tattvonI avahelanA karavAmAM Ave che, paNa jo tenI avahelanA karavAmAM na Ave ane te upara UMDo vicAra karavAmAM Ave te prAcIna to kevAM che ane zAstramAM kevI kevI mahattvanI vAte varNavavAmAM AvI che tene khyAla AvyA vagara na rahe! jyAre strI garbhavatI hoya che tyAre tenA peTamAM eka te potAnuM hadaya hoya che ane bIjuM garbhastha bALakanuM hadaya hoya che. A pramANe be hadaya hevAne kAraNe garbhavatI strIne dohada kahevAmAM Ave che. ane tyAre strIne je icchA thAya che tene garbhanI icchA mAnavAmAM Ave che, ane eTalA mATe strIne A dehada thayo che ema kahevAmAM Ave che. garbhamAM je jIva hoya che, dohada paNa te ja thAya che. zreNikane dukha ApanAra tene putra koNika jyAre garbhamAM AvyA hatA tyAre tenI mAtAne huM mArA patinuM kalejuM khAuM evI IcchA thaI hatI. duryodhana jyAre garbhamAM hatA tyAre tenI mAtAne paNa "huM karava vaMzanA lokonuM kalejuM khAuM evI IcchA thaI hatI. A pramANe jevuM bALaka garbhamAM hoya che, dehada paNa tevo ja pedA thAya che, ane tethI dehada uparathI ja bALaka kevuM che e jANI zakAya che. bALakane bhUtakALa paNa dehadathI jaNAI Ave che ane tenA bhaviSyanI paNa tethI khabara paDI jAya che. A bALaka kevuM thaze tene ghaNekharo khyAla mAtAne AvelAM svapna uparathI paNa AvI jAya che. e vAta judI che ke Aje saMsAranI dhamAla bahu rahe che e kAraNe svapna AvyuM hoya te paNa tenI khabara na rahe, nahi te mAtAnA svapnadvArA bALakanA bhAvi jIvanano paNa khyAla AvI jAya che. jyAre kolAhala thAya che tyAre paNa huM boluM to chuM ja chatAM mArA zabdo keTalAka lokone kema sAMbhaLavAmAM AvatAM nathI ? eTalA mATe ke kolAhalane kAraNe mArA zabdo saMbhaLAtA nathI. pAchalI rAte nadIno avAja bahu saMbhaLAya che te zuM tyAre nadI vadhAre avAja kare che ane divasamAM eAcho avAja kare che ? vAstavamAM ema thatuM nathI paNa divase ghaMghATa thavAne kAraNe avAja saMbhaLAte nathI paNa rAte ghaMghATa ke kolAhala hoto nathI eTale nadIno avAja spaSTa saMbhaLAya che. A ja pramANe zAstramAM kahelAM svapna te te ja che paNa saMsAranI dhamAlane kAraNe svapna yAda rahetuM nathI; nahiM te zAstramAM te evAM evAM to batAvavAmAM AvyAM che ke jethI bhUta bhaviSyanI paNa khabara paDI zake. keTalAka loko ema kahe che ke jainazAstramAM to kevaLa tAttvika vAte ja bharelI che, bAkI kAMI nathI. jainazAstramAM tAttvika vAta te che ja ane tethI ja te zAstra gaNAya che paNa tenI sAthe jIvanapayogI bIjI vAte paNa Ave che. gharamAM prakAza hoya paNa sAmagrI na hoya te te ghara zuM kAmamAM AvI zake ! prakAzanI sAthe sAmagrI hoya te ja ghara kAmanuM gaNAya. A ja pramANe zAstramAM tattvarUpa prakAza che ane te prakAza saMsAranAM padArthone batAve che. e vAta judI che ke pitAnI apUrNatAne kAraNe, pitAnI samajaNa zakti ochI hovAne kAraNe tene zAstro apUrNa lAgatA hoya paNa vAstavamAM zAstramAM badhI vAtane nirdeza karavAmAM AveluM hoya che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 5] rAjakoTa-cAturmAsa [ 139 zAstramAM meghakumAranA adhyayanamAM garbhavatI strInuM zuM kartavya che te spaSTa batAvavAmAM Avela che. bALakane pedA karavuM e te hiMsA ja che; paNa utpanna karyA pachI tenuM pAlana karavuM e dayAnuM kAma che. AjanA keTalAka loko saMtAnanI vRddhi thaI gaI che eTalA mATe saMtAnane rokavA mATe kRtrima sAdhanane upayoga kare che paNa pitAnI viSayabhoganI vRttine rokatA nathI; paNa viSayabhoganI vRttine rokavI nahi ne saMtAnone kRtrima upAyo dvArA kavAM e dayAthI dUra rahevA jevuM duSkRtya che. kRtrima upAyo dvArA saMtAnetpatti rokavI e anucita che. saMtAnane rokavAne sAce mArga brahmacarya che. kuTumbane bhAra vahana karavAnI zakti na hoya ane saMtAnone utpanna karavA ane pitAnI viSayavAsanAne aMkuzamAM na rAkhavI te te kaSTone vadhAravA jevuM che. AvA samaye te brahmacaryana amegha upAyadvArA saMtAnotpattine nirAdha kara e ja ucita che. paNa brahmacaryanuM pAlana thaI na zakavAne kAraNe strInA peTamAM garbha rahI jAya tyAre garbhanI rakSA mATe mAtAnuM zuM kartavya che e viSe zAstramAM meghakumAranA adhyayanamAM dhAriNI rANInuM varNana karatAM batAvavAmAM Avela che. meghakumAra jyAre garbhamAM Avyo tyAre dhAriNI rANIne mATe ema kahevAmAM AvyuM che ke, te garbhanI rakSA mATe bahu ThaMDA, bahu garama, bahu tIkhAM, bahu khATAM ke bahu mIThAM padArthonuM bhojana karatI nahi. bhale tene evAM tIkhA tamatamatAM padArthonuM bhajana karavAno zekha paNa hoya, paNa te garbhanI anukaMpA mATe evAM garika padArtho khAtI nahi. te vadhAre jAgatI nahi tema vadhAre sutI nahi. A ja pramANe te vadhAre cAlatI paNa nahi, tema vadhAre pathArImAM paDI paNa rahetI nahi. A pramANe dhAriNI rANI garbhanI karuNA mATe garbhane koI prakAre kaSTa na thAya tevI rIte rahetI hatI. garbhanI rakSA karavI e mAtAnuM kartavya che. brahmacarya te pALI zakAya nahi ane jyAre garbha rahe tyAre tenI sArasaMbhALa na rAkhatAM, bALakanuM puNya haze te jIvaze nahi te nahi' ema kahevuM e te pitAnI halakAI batAvavA jevuM che. jemake tamArI pAse koI pAMca rUpiyA mAMgatuM hoya to tame tene eme kahe ke tAruM puNya haze te rUpiyA maLI jaze ane puNya nahi heya te rUpiyA nahi maLe. leNadArane Ave javAba Ape te pitAnI halakAI batAvavA jevuM che. huM tapane ane temAM vizeSarUpe anazana tapane bahu pakSapAtI chuM, paNa garbhavatI strI tapa kare ene huM anucita samajuM chuM. zAstramAM kahyuM che ke, garbhavatIne AhAra je garbhane AhAra che. jyAre garbhavatI upavAsa karaze te garbhane paNa AhAra maLaze nahi. tame upavAsa kare ane tamArI gAya bheMzane paNa ghAsa na ApatAM temane paNa upavAsa karAve te zuM te ThIka kahevAya ? bhagavAnano A mArga nathI. koInA khAnapAnane viccheda kare ene bhagavAne aticAra kahela che, ene hisA kahela che. A ja vAta garbhanA viSe paNa samaje. garbhavatI je upavAsa kare te garbhanA AhArapANIne viccheda thAya che ke je hiMsArUpa gaNavAmAM Ave che. eTalA mATe garbhanI karuNAno tyAga karI upavAsa karavo e garbhavatI strIne mATe yogya nathI. kAraNa ke tema karavAmAM hiMsA thAya che. A ja pramANe jemane dhAvaNuM bALako hoya tevI mAtAoe paNa bALakane dUdha ochuM maLaze ke Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa tene bhUkhyA rahevu paDaze ema dhArI upavAsa na karavA joI e. paNa jo bALaka gAya ke bakarInuM dUdha pItuM hoya tA te vAta judI che. addAsInA peTamAM jyArathI garbha AvyA tyArathI te dareka vAtamAM bahu sAvacetI rAkhatI. te kahetI ke have huM svataMtra nathI; have bhAre garbhane anukUla thaI vartavAnuM che. kadAca kAI kahe ke, dharmanAM kAmamAM DhIla karavI te ThIka nathI ane garbhane kAraNe upavAsa na karavA te teA dharmanA kAmamAM DhIla karavA barAbara che. te AnA uttara e che ke, jo kAI gavatI strI dIkSA levA cAhe teA zu' tene dIkSA ApavAmAM Avaze ! jo dIkSA devAmAM na Ave teA e paNa dharmanA kAmamAM DhIla gaNAze ne? paNuzAstramAM gavatI strIne dIkSA ApavAnI manA karavAmAM AvI che. A ja pramANe je strI dhanA kAmamAM DhIla karavA cAhatI nahi hAya te to pahelethI ja brahmacaryanuM pAlana karaze. zu dharmanA kAmamAM DhIla na karavI e vicArathI anukapA cheDI devI joI e ? eka patha to evA che ke, je anuka'pAne pApa mAne che; ane e rIte te anuka'pAne cheADI beThA che. e pathanI eka strInI sAme ja tene putra aINa khAI gayA chatAM, te strIe peAtAnA putrane tema karatAM rAkayA nahi. te kahetI hatI ke, huM te sAmAyikamAM beThI hatI ane sAmAyikamAM koInI anukapA na karavI e amArA paMthanA gurunuM kahevuM che.' Akhare te cheAkarA maraNa pAmyA. jyAre te marI gayA tyAre tenI lAgI paNa pahelAM cheAkarAne apINu khAtAM aTakAvyA nahi. A ja pApa mAnanArA mata pracalita che paNa bhagavAnanuM evuM kahevuM nathI. ke, jyAre brahmacarya pALI zakAtuM nathI tyAre saMtAnanI paNa karuNA karavI joIe. je pramANe nAnA cheDane sudhArI zakAya che tema meTA vRkSAne sudhArI zakAtA nathI. A ja pramANe bhagavAna kahe che ke, garbhastha bALaka upara mAtA peAtAnA AcaraNa dvArA peAtAnA saMskArane prabhAva pADI zake che. A nimitta kAraNanI vAta che; upAdAnanI vAta judI che; paNa upAdAnanI sAthe nimitta kAraNanI paNa jarUra rahe che. sUyagaDAMga sUtramAM kahyuM che ke, sahakArI kAraNanI paNa AvazyakatA rahe che. mATImAM dhaDA banavAnI zakti che paNa kuMbhAra jo dhaDA na banAve to peAtAnI meLe mATImAMthI vaDA banI zakaze kharA ? seAnAmAMthI ghareNAM banI zake che paNa seAnI dhareNAM na banAve te zuM ghareNAM banaze kharAM ! eTalA mATe kevaLa upAdAna kAraNathI kAma cAlatu' nathI, sahakArI kAraNanI paNa jarUra rahe che. bALakane mATe mAtA sahakArI kAraNa che mATe te jema cAhe tema bALakane banAvI zake che. garbhasamayanI sthiti ghaNI viSama-muzkela hoya che. jyAre bALaka ane mAtAnuM pUrepUruM puNya hAya che tyAre ja bALakanA sukhapUrvaka janma thAya che. Aje te prasUtigRha khulyAM che paNa pahelAM te badhAM mAtApitA prasUti saMbaMdhI vAtothI paricita rahetA hatA. je pitA bALakanA janma vakhate kAi prakAranI sahAyatA karI zakatA na hatA te pitA thavAne ceAgya mAnavAmAM AvatA nahi. mAtA reAvA-phUTavA pramANe anuka'pAne bhagavAna te| kahe che addAsInI kUkSIe bALakanA sukhapUrNAMka janma thayA. have AgaLa zuM thAya che tenA have pachI vicAra karavAmAM Avaze. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa sudI 6 zukravAra prArthanA. kAkadI" nagarI bhalI he, zrI "sugrIva nRpAla, rAmA" tasu paTarAnI he, tasa suta parama kRpAla. zrI suvidhi jinezvara vaMdiye he. zrI subuddhinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. AtmAne paramAtmAnI sAthe zo saMbaMdha che ane AtmA paramAtmAnI prArthanA zA mATe kare che e atre jovAnuM che. AtmA jyAre paramAtmAnI prArthanA kare che tyAre paramAtmAnI sAthe tene keI saMbaMdha paNa hovo ja joIe. paramAtmAnI sAthe saMbaMdha jANI lIdhA bAda prArthanA karavAthI AtmAne vizeSa lAbha thAya che. paramAtmAnuM mAhAtma kevI rIte jANI zakAya ene mATe A prArthanAmAM ja upAya batAvavAmAM Avyo che. A prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, "he ! prabha ! mAro tArI sAthe jevo saMbaMdha che te saMbaMdha bIjA koInI sAthe nathI. jo ke A viSe evI brAti thAya che ke, huM jaDa buddhivALo, pApI ane pAmara prANuM chuM ane tuM malarahita pavitra che. evI dazAmAM mAre ane tAre saMbaMdha kevI rIte hoI zake? paNa jJAnIjano kahe che ke AvI bhrAnti thavI e bhUla che. vAstavamAM paramAtmAnI sAthe AtmAne dhaniSTa saMbaMdha che. je AtmA vArtha ane lArthane bhUle nahi ane paramAtmAnI sAthe pitAne dhaniSTa saMbaMdha che ema jANI tenI prArthanA kare te jarUra tenI ISTasiddhi thAya." vArtha ane lakSyArthIne zo artha che ene je nyAyamAM kahelAM pAMca aMgedAra samajAvavAmAM Ave te vadhAre samaya joIe eTalA mATe e viSe vadhAre na kahetAM eka laukika udAharaNakArA vAgyArtha ane lakSyArthane samajAvuM chuM jethI badhAnI samajamAM AvI zake. mAne ke, eka senI pAse senuM che. tenuM e vAsvArtha che, paNa sanI kahe che ke e senAnAM huM ghareNAM banAvIza kAraNa ke A senAmAMthI hAra-vIMTI vagere ghareNuM banI zake che. A pramANe sonInuM vicAravuM te lakSyArtha che. kuMbhAra mATIne paDe laI beThe che e te vAcyArtha che paNa te mATImAMthI ghaDe banAvavAno vicAra kare che e lakSyArtha che. A ja pramANe koI strI jeTalIne kaNa bAMdhe te te vArtha che paNa te kaNa bAMdhIne besI rahetI nathI paNa e kaNamAMthI roTalI banAvavA cAhe che e lakSyArtha che. A ja pramANe ApaNo AmAM vAccAryuM che ane paramAtmA banavuM e lakSyArtha che, jema sonAmAMthI AbhUSaNo banAvavA, roTalInA kaNamAMthI roTalIo banAvavI ane Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa mATImAMthI ghaDAM banAvavAM e lakSyArtha siddha thayo kahevAya che, tema AtmAmAMthI paramAtmA banavuM e lakSyArtha siddha thayo kahevAya che. atyAre ApaNe vAcyArthamAM ja chIe, ApaNe lakSyArtha paramAtmA banavAne che. AtmAmAM paramAtmA banavAno lakSyArtha siddha karavAnI zakti che ema jJAnIo kahe che, mATe AtmAe pitAne lakSyArtha bhUlavo na joIe ! je Atma pitAno lakSyArtha bhUlI jAya che te vicAravAnuM kahevAtuM nathI. je pramANe koI kuMbhAra pitAnA hAthamAM mATIne piMDa laI, sonI hAthamAM senuM laI ane strI potAnA hAthamAM roTalIne kaNa laI niSkriya besI rahe ane kramazaH ghaDe, AbhUSaNa ke jeTalI banAve nahi te te badhAM mUrdhanI kaTImAM gaNAze. jyAre mATImAM ghaDo banavAnI, senAmAM ghareNAM banavAnI ane roTalInA kaNamAM roTalI banavAnI zakti che chatAM potAnA lakSyArthIne bhUlI jaI je ghaDe, AbhUSaNa ke roTalI banAvavAmAM na Ave te te teo upAlaMbhane pAtra gaNAya che. te ja pramANe je AtmA paramAtmA banavAne pitAne lakSyArtha bhUlI jAya te te vicAravAna nahi paNa mUrkha ja gaNAya che. tame loko vyavahAranAM kAmomAM te vAcyArtha ane lakSyArthIne kadAca ja bhUlI jAo cho paNa AtmAno lakSyArtha bhUlI rahyA cho e kAraNe AtmAne saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDe che e jotA nathI. jJAnIonuM kahevuM che ke ApaNA AtmAmAM paNa paramAtmA banavAnI zakti che mATe paramAtmA banAvAne ApaNe lakSyAthuM bhUlI ja na joIe. je AvaraNone dUra karI paramAtmA siddha thayA che te AvaraNone dUra karI ApaNe paNa lakSyArtha siddha karI zakIe chIe. je AvaraNane temaNe dUra karyA che te ja AvaraNane dUra karI ApaNe AtmA paNa paramAtmA banI zake che mATe jJAnAvaraNIyAdi ATha karmone kAraNe ApaNI paramAtmAnI zakti dabAI gaI che te ATha karmonAM AvaraNone dUra karI paramAtmAnI zakti pitAnA AtmAmAM paNa pragaTAvavI joIe. je AvaraNone dUra karI paramAtmA siddha thayA che-paramAtmapadane prApta karyuM che e AvaraNone dUra karavA mATe temanA Adarza kAryadvArA ApaNane sahAyatA maLe te mATe paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave che. anAthI munine adhikAra-15 A ja vAtane zAstradhArA vadhAre spaSTa karuM chuM. ahIM rAjA zreNika paNa vAcArya pramANe lArya joI rahyo che. te jue che ke, A muni jevA che, te ja temane ladyArtha che. munino lakSyArtha joI rAjA pote paNa muninA lakSyArthanuM dhyAna karI rahyo che. anuyogadvAra sUtramAM kahyuM che ke, jemanuM dhyAna dharavAmAM Ave che, dhyAna karanAra pite paNa tenA je ja banI jAya che. A pramANe rAjA zreNika paNa muninA lakSyArthInuM dhyAna dharatAM pate paNa temanA jevo banI rahyA che. munine joI te kahe che ke - aho vaNNo aho khvaM, aho ajjassa somyaa| ghaNo vana maho kuttI, do mane karAyA che. tassa pAe u vandittA, kAUNa ya payAhiNaM / nAidUramaNAsane, paMjalI paDipucchai Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 143 zudI 6]. rAjakeTa-cAturmAsa rAjA vicAre che ke, A Arya muninuM rUpa-varNa vagere Azcaryajanaka che. temanI samyatA paNa Azcaryajanaka che. saMsAranA samasta zItalatA ApanAra padArtho temanI semyatA AgaLa tuccha che. candra simya mAnavAmAM Ave che paNa tenI sAmyatA paNa A Arya muninI saimyatA AgaLa te tuccha che. - sAmAnya rIte jevI vastu pitAne lAge che, ke tene tevI kahe che, paNa kevaLa moha ke bhramane kAraNe vastune vadhAre mahattva ApavuM e vAta judI che ane vAstavamAM vadhu sArI hoya ane tene mahattva ApavuM e vAta judI che. A pramANe vastunuM mUlyAMkana karavAmAM paNa aMtara paDI jAya che. jemake kavio strIonA mukha AgaLa candrane paNa tucha banAvI de che. ane strIonA mukhanI upamA devA mATe caMdrane ayogya mAne che eTaluM ja nahi, paNa keTalAka kavio te tyAM sudhI kahe che ke, strIonA ujajavala mukhanI AgaLa e kalaMkti caMdra ubhe ja kema rahI zake? eTalA ja mATe caMdra divase chupAI rahe che ane rAtre Uge che. A pramANe strIonA mukhane caMdrathI paNa vadhAre ujajavala mAne che paNa e temanI mohAMdhatA ja che. mahAdhatAne vaza thaI koI vastunuM mahatva vadhArI devuM e vAta judI che ane vastunuM vAstavika mUlyAMkana karavuM e paNa judI vAta che. rAjA te muninI saumyatA viSe je kAMI kahI rahyA che te vAstavikatA joIne kahI rahyA che ke, "candranAM kiraNo ane tenI sAmyatA vaDe kamalinI vikasita thaI zake ane bIjI vanaspatione paNa rasa maLI zake; paNa caMdranAM kiraNe ke tenI sAmyatA vaDe AtmA vikasita thaI zakatuM nathI, tema AtmAmAM rasa pedA thaI zakatuM nathI. paNa e Arya muninI sAmyatA te AtmAne vikAsa karanArI hatI. AtmA bhale game tevA krodha, mAna, mAyA ke lebhathI yukta heya paNa Arya muninuM sAmya mukha jotAM ja tene AtmA zAnta thaI jAya che. kedhI mANasa krodhAdithI game teTale saMtapta hoya paNa muninA simya mukha upara TapakatI zItaLatAthI tene saMtApa zAnta thaI jAya che. mArA pitAnA hRdayane trividha tApa paNa A Arya muninI sAmyatA jotAM ja zAnta thaI gayo che, eTalA ja mATe huM temanI sAmyatAnI prazaMsA karuM chuM ane saMsAranAM badhAM zItalatA ApanAra padArtho paNa A muninI sAmyatA AgaLa tuccha che ema kahuM chuM." rAjA zreNika muninI sAmyatAnI prazaMsA karyA bAda temanI kSamAnI prazaMsA karI rahyuM che ke, "ahA ! A munimAM kevI kSamA che ! kadAca koI kahe ke, A munimAM kSamA che e rAjAe kevI rIte jANyuM? te A praznano uttara e che ke, jema bhUlane na dekhavA chatAM vRkSane jevAthI mULanuM anumAna thaI zake che, te ja pramANe muninA mukha uparanI sAmyatA joI rAjAe anumAnathI jANI lIdhuM ke, A munimAM ke Azcaryajanaka kSamAbhAva che? rAjA paNa vicakSaNa hatuM eTale muninA mukha upara TapaktI zAnti uparathI e kaLI gayo ke, A munimAM kSamAbhAva che. kSamA eTale zuM? e viSe atre vicAra karavo paNa prAsaMgika che. Aje loko kAyaratAne kSamAnuM rUpa Ape che, paNa e temanI bhUla che. kSamAnuM vAstavika svarUpa zuM che e eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha zriAvaNa mAne ke traNa mitro pharavA jaI rahyA che. rastAmAM kaI cothA mANase temane gALe bhAMDI. te traNa mitromAMthI eka mitra vicAravA lAgyo ke, "meM A mANasanuM kAMI bagADayuM nathI chatAM mane gALe zA mATe bhADe che? zuM karuM ? je mArAmAM zakti hota to tene ThIka karI deta. paNa mArA karatAM te baLavAna che eTale je kAMI bolIza to UlaTe huM mAra khAIza." A pramANe vicAra karI te cUpa sthA; paNa tenA hRdayamAM gALo bhAMDanArane daMDa ApavAnI bhAvanA che ane te manamAM tenI upara krodha paNa karI rahyuM che paNa azaktine kAraNe kAMI bolI zakato nathI ane cUpacApa gALo sahI le che. bIjo mitra gALo bhAMDanAranI sAme thaye, ane "niSkAraNa zA mATe gALo bhAMDe che" ema kahI pitAnI zaktine paricaya ApI sAmA mANasane dabAvyo. have trIje mitra vicAravA lAge che, A mANasa mane duSTa, bevakUpha, nAlAyaka kahIM gALo bhAMDe che te zuM mArAmAM kAMI duSTatA ke nAlAyakI te AvI gaI nathI ne? te mAre jovuM joIe! je vAstavamAM mArAmAM duSTatA AvI gaI che te mAre tenI upara krodhI zA mATe thavuM joIe ! UlaTo tene upakAra mAnI duSTatAne dUra karavAne mATe prayatna karavo joIe. paNa je mArAmAM duSTatA nathI te pachI A mANasa mane duSTa ke bevakUpha kahI gALa Ape che ema mAnavAnI ke nArAja thavAnI mAre zI AvazyakatA che. jyAre huM duSTa ja nathI evo mane vizvAsa che te pachI te mANasa mane ja duSTa kahe che ema zA mATe mAnavuM joIe !' A pramANe eka mitre te gALone asamarthatAne kAraNe sAMbhaLI lIdhI ane manamAM vaira levAnI vRtti hovA chatAM cUpa besI rahyo. bIjA mANase potAnI zaktine paricaya ApI gALo bhAMDanArane dabAvyuM ane trIjA mitre te pitAne gALo bhAMDe che ema ja mAnyuM nahi. have A traNeya mitromAM koNa kSamAzIla che e jovuM joIe! je trIjA mitrane kSamAzIla kahevAmAM Ave te pahelA mitre paNa te gALo bhAMDanArane kAMI kahyuM nathI to tene kSamAzIla zA mATe kahevAmAM na Ave? pahelA mitrane kSamAzIla eTalA mATe kahevAmAM Avato nathI ke tenA hRdayamAM te vaira levAnI vRtti hatI paNa potAnI azaktine kAraNe gALo bhAMDanArane kAMI kahI zake nahi; AjanA loke AvI kAyaratAne-azaktine ja kSamA mAnI beThA che paNa zAstrakAre kahe che ke, A prakAranI kSamA to tame guNa kSamA che, sataguNI kSamA te trIjA mitramAM che ke jeNe zakita hovA chatAM vicArapUrvaka kSamA dhAraNa karI. rAjAe munine jotAM ja jANI lIdhuM ke, A munimAM kSamAbhAva che. jema zAka vecanAro hIrA mANekanuM mUlyAMkana AMkI zakato nathI tema je guNone parIkSaka hete nathI te mukhAkRti jotAM ja A munimAM kSamAbhAva che ema kahI zakato nathI. paNa rAjA te guNone parIkSaka hato eTalA mATe munine jotAM ja temanAmAM kSamAbhAva che e kaLI gaye. ghaNuM leke rUpiyAne patthara upara khakhaDAvI sAce che ke kheTe che tenI parIkSA kare che paNa keTalAka vepArIo rUpiyAnA evA parIkSaka hoya che ke rUpiyAne jotAM ja kahI de che ke A rUpiye sAco che ane A rUpiyo khoTo che ! huM paNa mArI saMsAra avasthAnI vAta kahuM chuM ke, jyAre huM mArA mAmAnI kApaDanI dukAne besatA hatA tyAre Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 5] rAjakeTa-cAturmAsa [ 145 aMdhArI rAte paNa kevaLa hAthathI sparza karatAM kahI de ke, A chIMTa ATalA vAra ochI che ane A chIMTa ATalA vAra vadhAre che ! ' kahevAno Azaya e che ke, je khare parIkSaka hoya che te mukhAkRti jotAM ja pArakhu karI le che. rAjA paNa parIkSaka hatuM eTale munine jotAM ja A muni kSamAzIla ane nirlobhI che te jANI lIdhuM. te muni rU5 ane varNamAM anupama hovA chatAM kAmabhegathI virakta hatA, e paNa Azcaryajanaka che ! ahIM eka prazna thAya che ke, jyAre rAjAe munine kSamAzIla ane nirlobhI kahyA chatAM temane bhogothI asaMgati arthAta kAmagothI virakta hatA ema zA mATe kahyuM ? A praznano uttara e che ke, sarvathI nahi te dezathI gRhasthA paNa kSamAzIla ane nirlobhI hoI zake che; paNa A to gRhastha nahi paNa muni hatA e spaSTa karavA mATe kSamAzIla ane nirlobhInI sAthe kAmagothI virakata A muni hatA-saMyamanA dhAraka hatA-ema rAjAe kahyuM. rAjAne, munine kAmabhogane tyAga eTalo badho Azcaryajanaka eTalA mATe lAge ke te bhogone tyAga karavo bahu muzkela mAnatA hatA. jemake tamane dhana bahu priya che eTale dhanane tyAga karavo muzkela lAge che, ane tethI koI mANasane lAkha rUpiyAne tyAga karatA juo, te tamArA Azcaryane pAra rahetA nathI. A ja pramANe rAjA paNa kAmabhegene priya mAno hato ane tene tyAga kare muzkela samajatuM hatuM ane tethI munine kAmabhegothI virakta thaelA joI tenA Azcaryane pAra rahyuM nahi. rAjAmAM paNa svArthane mATe paNa thoDA ghaNA aMzamAM kSamA ane nirlobhatAnA guNa vidyamAna haze, paNa jyAre munimAM niHsvArtha kSamA ane nirlobhatAnAM guNo joyAM tyAre te pitAnAmAM rahelAM kSamA ane nirlobhatAnAM guNo bhUlI gayo ane "A muni te sAkSAta kSamA ane nirlobhatAnA mUrtimAM che ane mArAmAM te kAMI nathI," ema prazaMsA karavA lAgyA. rAjAe jema muninI sAthe saMbaMdha joDI lIdhe tema tame paNa guNIjananI sAthe saMbaMdha joDe ane tame kadAca guNone jIvanamAM apanAvI zake nahi, te jeo guNone jIvanamAM apanAvatA hoya temanI prazaMsA kare to paNa kalyANa che. gADIne kheMcI javAnI zakti te kevaLa eNnjinamAM ja hoya che, bIjA DabAomAM e zakti hotI nathI, tema chatAM eNnjinanI sAthe je DabAo joDAelAM hoya che, te DabAomAM doDavAnI zakti na hovA chatAM, eNnijInanI sAthe joDAelAM hevAne kAraNe aijIina je sTezane jAya che te sTezane jaI zake che, te ja pramANe tame paNa mahAtmA konI sAthe saMbaMdha joDaze te temanI sAthe tamAruM paNa kalyANa thaI jaze ! rAjA kSatriya hatA. te vANIyAonI mAphaka prasanna thaIne kevaLa maukhika prazaMsA ja karI jANatA na hatA, eTale teNe vicAryuM ke jyAre meM A Aya munimAM guNo joyAM che te temane namaskArAdidvArA viveka paNa kara joIe. jyAM sudhI guNo jANyA nathI Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa tyAMsudhI namaskArAdidvArA viveka kara e paNa ThIka nathI, paNa jyAre meM temanAmAM guNe joyAM che tyAre mAre temane namaskArAdiThArA viveka paNa kare ja joIe. vAstavamAM namaskAra te sAcAM che ke je guNo jANyA bAda karavAmAM Ave che. kevaLa bahAranAM rUparaMga ja jevAM na joIe, paNa guNo jovA joIe. rAjAe pahelAM muninAM guNo ja joyAM. jeomAM guNo nathI temane namaskAra karavA paNa anucita che. jemane namana karavAmAM Ave, temanAM guNa paNa jevAM joIe ane guNadarzana karyA pachI ja namana karavuM joIe. rAjAe pahelAM muninAM guNa joyAM, guNonI prazaMsA karI ane pachI temane namana karavAne vicAra karyo. A pramANe rAjA kevaLa prazaMsA karIne ja besI na rahyo paNa namana paNa karyuM. tame loko paNa kevaLa vAta ja na kare paNa kArya karI batAve. kegresanA netAo pahelAM lAMbA lAMbA bhASaNo karatAM hatAM, paNa jyAre temane lAgyuM ke kevaLa bhASaNa karavAthI kAMI vaLavAnuM nathI tyAre teoe sakriya kArya hAtha dharyuM, ke jenuM Aje pratyakSa pariNAma jovAmAM Ave che. kAma karavuM nahi ane bhASaNa karyA karavuM e kevaLa eka prakArane gaNagaNATa ja che. gaNagaNATa paNa be prakArane thAya che. eka te gharamAM mAkhIo gaNagaNATa kare che ane bIje madhamAkhIo gaNagaNuTa kare che. gharanI mAkhIo gaNagaNATa karIne AsapAsanI gaMdakI gharamAM lAve che ane rogane pedA kare che; paNa madhamAkhIo evI gaMdakI karatI nathI, paNa kula upara jaI gaNagaNATa kare che ane jANe pulane kahetI hoya che, "huM je kAMI ahIMthI laI jAuM chuM te kAMIka anopayogI vastu banAvavA mATe laI jAuM chuM, ane banAvuM paNa chuM." A pramANe gharanI mAkhIo ane madhamAkhIonA gaNagaNATamAM kAMI aMtara che ke nahi ? eka roga pedA kare che ane bIjI jane pagI madha pedA kare che. vaijJAnikonuM kahevuM che ke, madhanA jevI koI miThAI nathI. vighe paNa kahe che ke, madhanA jevI bIjI koI niroga miThAI nathI ! kahevAno Azaya e che ke, tame kevaLa khoTo gaNagaNATa-bakavAda kare nahi paNa sakriya kArya kare. kevaLa bahArathI evI prazaMsA ja na karyA karo ke muni bahu sArA che. paNa temanA guNone paNa jIvanamAM utAre ! je tame gharanI mAkhInI mAphaka ahIMtahIMnI gaMdakI ekaThI karI eka bIjAnI kuthalI karavAmAM ja racyApacyA raheze ane janapagI kAMI kAma nahi kare te tamArI sthiti enA jevI thaze ke - na khudA hI milA na vizAle sanama, na Idharake rahe na udharake sanama." arthAta-kuthalI karanAra mANasa paramAtmAnuM bhajana paNa karI na zake tema duniyAnuM bhaluM paNa karI na zako. vAstavamAM ardhadagdha manuSyo debInA kutarAnI mAphaka gharanA ke ghATanA rahI zakatA nathI. te loko gharanI mAkhInI mAphaka lokonI kuthalI karI beTo gaNagaNATa karyA kare che ane niMdAne roga cAre bAju phelAve che. eTalA mATe khe bakavAda cheDe ane je bakavAda cheDI zakatA na ha te madhamAkhIonI mAphaka bakavAdanI sAthe kAMI jopayogI kArya paNa karo ! Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakATa-cAturmAsa zudI 5] sudarzana caritra--15 kara mahetsava kriyA nAma sudarzana, vA~ magalAcAra / ghara ghara harSa vadhAvanA sare, purame' jayajayakAra // dhana0 | 14 || ciratra saMbhaLAvavAne uddeza dharmakathAnI sAthe jJAnazikSA ApavAnA che. laukika ane leAkeAttara vicAra sudhAravA mATe ja ciratra kahevAmAM Ave che. kAle ganI rakSA karavA viSe kahevAmAM AvyuM hatuM. e sabaMdhamAM ghaNuM kahI zakAya ema che paNa samaya vadhAre nathI eTale e viSe vizeSa na kahetAM eTaluM ja kahuM chuM ke, AjanA lokeA kAnI vidhi bhUlI jaI parataMtra banI rahyA che! garbha rahyA bAda mAtApitAnuM zuM kavya che ane temaNe kevAM kAmA karavA joI e ane kevAM kAme karavAM na joI e e vAta AjanA loko bhUlI rahyA che ! Aje aneka mANase evA patita hoya che ke jee garbhavatI strInI sAthe paNa viSayasevana karatAM paNa zaramAtA nathI garbha rahyAnAM cinho jaNAyAM chatAM je mAtApitA viSayasevana kare che tee mAtApitA banavAne paNa yAgya nathI ! zuM evA viSayalAlupI strIpuruSo mAtApitA banavAne yeAgya kahevAya ! [ 147 Aje aneka jagyAe prasUtigRhA kholavAmAM Ave che paNa pahelAMnA jamAnAmAM prasUtigRhaeNo na hatAM, chatAM sukhapUrNAMka suMdara bALakeA janmatAM hatAM ane temanuM barAbara pAlana paNa karavAmAM AvatuM hatuM. paNa Aje te| garbhavatI strIne prasUtigRhamAM mAkalI devAmAM Ave che pachI tyAM e garbhavatI strIne zuM khavaDAvavAmAM ane zuM pIvaDAvavAmAM Ave che tene vicAra karavAmAM Avato nathI. tee te| ema ja vicAre che ke, ApaNe maeNDamane strI seAMpI dIdhI che. have teA zrI dhera Avaze tyAre joIzuM ! prasUtigRha viSe evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke, tyAM paNa paisAvALAeAne sArI sagavaDatA ApavAmAM Ave che ane khIjA sAdhAraNa leAkeAnI sagavaDatA upara pUratuM dhyAna ApavAmAM AvatuM nathI. paNa nikAnI dekhAdekhI karI garImA paNu ghasaDAtA jAya che. dhanikA ema vicAre che ke, jema keAInI sAthe vAMdhA ke jhagaDA thAya che te te jhagaDAnuM kAma vakIlane soMpI daIzuM teA te laDayA karaze, dharamAM koI mAMdu paDe che te tenA kesa dAktarane sAMpI daI e chIe, te ja pramANe strIne prasUti AvavAnA samaya Avaze tyAre tene prasUtigRhamAM mekalAvI ApazuM. A pramANe prasUtigRhanI pAchaLa loko bhAna bhUlI rahyA che. stro paNa ema vicAre che ke, have te prasUtigRhA ThekaThekANe kheAlavAmAM AvyAM che te pachI prasava saMbaMdhI kAryane zIkhavAnI, jANavAnI tathA te upara dhyAna ApavAnI zI jarUra che! eka bhAInA meADhethI e sAMbhaLI dhaNuM Azcarya thayuM ke, prasUtA strIne pIvA mATe pANI ApavAthI arRmane daMDa Ave che! A vAta kayA zAstranI che te samajamAM AvyuM nahi, zAstramAM tA ene anukaMpAnuM kAya batAvavAmAM AvyuM che. mekumAranA adhyayanamAM kahyuM che keH-- " ' tassa ganbhassa aNukampaTTayAe / arthAt--dhAriNIe ganI anukaMpA mATe ema karyuM. zAstra to A pramANe garbhanI anuka MpA mATe spaSTa kahe che paNa koi prasUtA strIne pANI ApavAthI akramanA Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa daMDa Ave che ema jeo kahe che e vAta satyathI keTalI vegaLI che e samajI zakAya ema che ! zAstra te ema kahetuM nathI. dhanavAne dhanane durupayoga karI garIbane mATe aneka muzkelIo UbhI karI de che. jemake dhanavAne vivAha-lagna AdimAM hajAra rUpiyAno kharca kare che eTale garIbone paNa dekhAdekhI karI temanI pAchaLa kharcamAM ghasaDAvuM paDe che ane pariNAme pitAnAM rahevAnAM makAno paNa vecI nAMkhavA paDe che! A ja pramANe dhanavAne potAnI strIone prasava mATe prasUtigRhamAM ekale che eTale garIba paNa dekhAdekhI karI potAnI strIone prasUtigRhamAM mokale che. pariNAme garIba loko prasavakriyAnuM jJAna bhUlI rahyA che. enuM eka kAraNa e paNa che ke, jema prasUtA strIne pANI devAmAM paNa pApa manAvavA lAgyuM tema prasUtA strInI pAse javAmAM paNa pApa manAvavA lAgyuM; jyAre A pramANe pApanA nAme prasavakriyA tarapha upekSA thavA lAgI eTale yuropa-amerikAnI narsoe e mahatvanuM kAma pitAnA hAthamAM dharyuM. have te teone jema sAruM lAge te ja rItie pitAnuM kAma karaze. tame kahezo ke teo te zarAba pIvaDAve che te paNa teo te pitAnI Dhabe ja kAma karaze. jyAre parataMtra dazA Ave che tyAre parataMtramAM ema ja cAle che. zAstramAM te garbhathI laI janma sudhInI badhI kriyA meghakumAranA adhyayanamAM batAvavAmAM AvI che. A uparathI spaSTa jaNAya che ke prasava saMbaMdhI kriyA mAtApitA baMnee jANavI joIe. je koI puruSa e kriyAne jANatA nathI te teNe vicAravuM joIe ke, jyAM sudhI huM e kriyAne jANatA nathI tyAM sudhI mAre brahmacarya pALavuM joIe, mane vivAha karavAno adhikAra nathI. jayAre e kriyA jANuM laIza tyAre vivAha karIza. zAstramAM bALakanA janma vakhate e pATha Ave che ke - "mAre Aje vAra ' arthAta-AnaMdapUrvaka bALakane janma Apyo. bALakane janma paNa AnaMdapUrvaka thaye ane mAtA paNa kuzala rahI. jyAre prasavakriyA saMbaMdhI jJAna hoya ane garbhAvasthAmAM niyamopaniyamonuM barAbara pAlana karavAmAM Ave tyAre je mAtA bALakane sukhapUrvaka janma ApI zake che. - zeThane ghera sukhapUrvaka bALakano janma thayo. zeThe bALakane janmasava paNa Ujavyo. Aje utsava judI rIte UjavavAmAM Ave che paNa pahelAM judI rIte UjavavAmAM AvatA hate ! pahelAM utsavamAM AjanI mAphaka dhanane durupayoga karavAmAM Avato nahi paNa garIbonI sahAyatA karavA mATe paisAne sadupayoga karI utsavane sArthaka karavAmAM AvatA hatA ! svadharmI garIba bhAI bahenone sahAyatA pahoMcADavI e sahadharmIvAtsalya che. Aje te eka TaMka bhojana jamADI sahadharmI vAtsalya karavAmAM Ave che paNa eka TaMka bhojana karAvavuM emAM kAMI sahadharmI-vAtsalya nathI. sahadharmI vAtsalya te pitAnA sahadharmanI ucita sahAyatA karavAmAM che. sahadharmInI sahAyatA aneka prakAre karI zakAya che paNa emAM paNa vivekanI jarUra rahe che. pahelAMnA loko putrane janmotsava AjanI mAphaka UjavatA na hatA, paNa teo putranA janmotsava vakhate kedIone mukta karAvatA hatA ke jeo nAnI pAyarIe hAya Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 5] rAjakATa-cAturmAsa [ 149 temane meATI padavI ApI temanuM sanmAna karatA hatA. zAstramAM kahyuM che ke, putrajanmanI vadhAi ApanAra dAsInuM rAjAe peAtAnA hAthe mastaka dhAyuM ane tene dAsItvathI mukta karI. je rAjAe hAya che tee te A pramANe putrane janmeAsava UjavatA paNa jee dhanavAnA hatAM tee garIbene dAna ApI ke temanI AiivakAnI pUrti karI putrane janmAtsava UjavatA. AjanI mAphaka pahelAnAM loko vyartha kharca karatA na hatA. putranA janma thavAthI jinadAsa zeThane tyAM ane AkhA nagaramAM ghera ghera utsava thavA lAgyA. jinadAsa nagarazeTha hatA eTale nagaramAM tenuM bahu mAna hatuM. rAjA paNa nagarazeThanI vAtane mAnatA hatA. sAMbhaLyuM che ke, udayapuranA rANA jevA paNa nagarazeThanI svIkRti vinA kAMi karatA nahi ! nagarazeTha, rAjA ane prajA vaccene pratinidhi puruSa gaNAya che. rAjA dvArA prajAne koI prakAranuM kaSTa na thAya ane prajAdvArA rAjyanA niyameAnuM ullaMdhana paNa na thAya e vAtanI javAbadArI nagarazeTha upara rahe che. jinadAsa paNa nagarazeTha hatA. eTalA mATe temane tyAM putrane janma thavAthI nagaramAM ghera ghera utsava manAvavA lAgyA. jemanA janmathI khIjAne paNa sukha pahoMce e ja vyakti puNyavAna manAya che, paNa Aje te jemane tyAM vADI-gheADI-gADI ane lADI heAya che te ja puNyavAna manAya che, paNa vAstavamAM puNyavAna te te ja che ke jemanI dvArA vadhAremAM vadhAre leAkeAne AnaMda maLe ane badhA leAkeA tenA tarapha premanI dRSTie jue. AkhI gADI lAkaDAMnI bharI hAya ane temAM kevaLa caMdananI eka ja lAkaDI hoya topaNa caMdananI eka ja lAkaDInuM mahattva gaNAya che. A ja pramANe bhale koI dhanavAnanI pAse dhaNuM dhana hoya paNa jo te dhanavAna potAnA satkAryanI suvAsadvArA leAkeAnA premapAtra ane nahi te te puNyavAna manAtA nathI. paNa jo peAtAnI pAse thADuM ja dhana hAya paNa te janasevA dvArA leAkAnA premapAtra banyA che to te puNyavAna manAya che. jinadAsa zeThane tyAM putraneA janma thayA che. e zubha khabara zaheramAM phelAtAM ja badhAM nagarajane prasanna thayA ane utsava manAvavA lAgyA. rAjAe paNa sAMbhaLyuM ke, zeThane tyAM putrane janma thayA che eTale rAjA paNa bahu prasanna thayA ane kahevA lAgyA ke, zeThanI sahAyatA vinA mAruM rAjya cAlI zakatuM nathI. zeThane tyAM putrane janma thavAthI mArA rAjyane ane mane paNa lAbha thayA che. A pramANe kahI rAjAe paNa nagarazeThanA putranA janmAtsava UjavyA. temaNe zeThane vadhAI mAkalI ane nagarazeThanA putranA janmanA upalakSyamAM kedIene mukta karyAM, keTalAMka kareA mApha karyo ane rAjyanA kAyadAomAM paNa sudhArA karyAM. kahevata che ke eka puNyavAna vyaktinA janma thavAthI na jANe keTalAya leAkeAne sukha paheAMce che, ane eka pApI vyaktinA janma thavAthI na jANe keTalAya lokone du:kha pahoMce che ! putranA janmotsava AkhA nagaramAM UjavAyA, putranA janmathI ane tenA darzanathI nagaramAM dareka prakAranA AnaMda ma`gala vartAi rahyo hatA eTale zeThe te bALakanuM nAma sudarzana pADayuM. jinadAsa nagarazeL hatA eTale tene putra badhAne priya lAgatA hatA. te ja pramANe tame paNa paramAtmAnA putra che. to paramipatA paramAtmAne zAle niha evAM kAme karA hi ane je kAmeAthI paramAtmAne prakAza vadhe tevAM kAmeA kareA tA kalyANu ja che, Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 7 zanIvAra prArthanA zrI "daratha nRpati pittA, "nandA thArI mAya; rema rema prabhu meM bhaNuM, zItala nAma suhAya. jaya jya jina tribhuvana dhaNI. 1 zItalanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. sAmAnya buddhivALA loko ema samaje che ke, prArthanA kayAMya bahArathI lAvI karavAmAM Ave che paNa jJAnIjane kahe che ke, ema nathI. duniyAmAM sAdhAraNa rIte asalI ane nakalI ema baneya prakAranI cIjo cAle ja che; ane kALanA prabhAve asalI cIja karatAM nakalI cIja vadhAre cAle che, paNa asalI cIjamAM je vizeSatA hoya che te vizethatA nakalI cIjamAM hotI nathI. pahelAM asalI senAnuM pracalana vadhAre hatuM paNa have to sonuM paNa nakalI cAlyuM che, cAMdI paNa nakalI cAle che ane hIrA mANeka paNuM nakalI cAle che. A pramANe nakalI cIjonuM pracalana jarUra vadhAre thayuM che, paNa je vizeSatA asalI cIjamAM hoya che te vizeSatA nakalI cIjamAM hatI nathI. A pramANe prArthanA paNa be prakAranI hoya che. eka to nakalI prArthanA ane bIjI asalI prArthanA. je prArthanA hadayathI karavAmAM Ave che te asalI prArthanA che ane je lokone batAvavA mATe uparachalI prArthanA karavAmAM Ave che te nakalI prArthanA che. A banne prArthanAmAM aMtara raheluM che. je vizeSatA hadayathI karavAmAM AvatI prArthanAmAM hoya che te vizeSatA uparachalI banAvaTI prArthanAmAM hotI nathI. keTalAka loko khoTAM nakalI ghareNAM paherI lokone bhramamAM nAMkhI de che. paNa e nakalI ghareNAM paheranArane AtmA te sArI rIte jANe ja che ke, pote paherelAM nakalI ghareNAMnI kImata keTalI che ! A ja pramANe keTalAka loke ame bhakta kahevAI e eTalA mATe uparathI paramAtmAnI prArthanA kare che, paNa jJAnIjano kahe che ke, je prArthanA hRdayapUrvaka karavAmAM AvatI nathI te prArthane nakalI che. A pramANe banAvaTI prArthanAthI bhale lokonuM mana raMjana thAya, bhale pitAnI gaNanA bhaktomAM karAve paNa A prakAranI uparachalI prArthanAthI paramAtmAne prasanna karI zakAtA nathI. evI prArthanA te saMsArane mATe ja hoya che. jyAre saMsAranI upAdhimAMthI dUra thaI paramAtmAnI hRdayapUrvaka evI prArthanA karavAmAM Ave ke - jaya jaya jana tribhuvana dhaNI, karuNAnidhi karatAra; sevyA surata jeha, vAMchita phala dAtAra. jaya0 arthAta-he prabho ! tAro jayajayakAra thAo ! je hadayathI paramAtmAne jaya cAhavAmAM Ave te pachI pitAnI icchAne choDI devI joIe. AtmA anaMtakALathI Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakoTa-cAturmAsa [ 151 pitAne ya cAhe che ane te mATe ja kAma-krodhAdine Azraya le che, paNa A prayanathI AtmAne saphaLatA maLI nathI ane tene jayakAra thayo nathI. eTalA mATe potAnA jayanI icchA choDI, paramAtmAnA jayamAM ja pitAno jaya raheluM che ema mAnI paramAtmAnI prArthanA karavI joIe ke, "he ! prabho ! mane ya meLavatAM anantakALa cAlyo gayA, chatAM mane jaya maLyo nahi, UlaTe huM kAma-krodhAdimAM phasAI gaye eTalA mATe huM mArA jayanI icchA cheDI tAro ja jaya cAhuM chuM tAre jaya cAhavAmAM kAma-krodhAdine jarA paNa sthAna nathI paNa tyAM te kSamA, zakti ane nirlobhatAne ja sthAna che. e kSamAdi guNonI mane prApti thAya eTalA mATe he ! prabho ! huM tAro ja jaya cAhuM chuM. he ! prabho ! mArAmAM evI bhAvanA draDha thAya ke, jyAM huM kSamA, zAnti, nirlobhatA Adi guNone jouM tyAM tAro ja jaya thaI rahyA che ema mAnI prasanna thAuM ane e sadgaNo tarapha deSa karavo e tAre dveSa karavA samAna che ane sadaguNo tarapha prema rAkhavo e tArI sAthe prema karavA barAbara che, ema mAnI saddaguNone joI huM dveSa na karuM paNa saddaguNa joI tAro jaya mAnuM e vAtanuM mane hamezAM dhyAna rahe. A pramANe he ! prabhu ! tArA jayamAM ja mAro jaya rahelo che ema mAnuM che temAM mAruM kalyANa ja che." - gharane dI to kevaLa gharamAM ja prakAza Ape che paNa sUrya te badhAne prakAza Ape che. have sUryanI pAse je prakAzane mATe prArthanA kare che, teo badhAnI sAthe pitAne paNa prakAza maLe ema cAhe che! je di bujhAI jAya te gharamAM ja aMdhAruM thAya paNa je sUrya Uge nahi te badhe ThekANe aMdhAruM thaI jAya. eTalA mATe sUrya sadA prakAzita rahe emAM badhAnI sAthe potAne paNa prakAza maLe ema cAhavAmAM Ave che. A ja pramANe paramAtmAne jaya mAnI, bIjAnAM saguNa joI prasanna thavuM, e bIjAnAM saddaguNone potAnAmAM apanAvavA jevuM che; ane bIjAnAM saddaguNa joI IrSyA karavI e bIjAnAM durguNone pitAnAmAM apanAvavA jevuM che. eTalA mATe bIjAmAM saddaguNa joI prasanna thAo ane ema kahe ke, he ! prabho ! A tAre jayajayakAra thaI rahyo che ! A pramANe potAnA jayanI cAhanA choDI daI, paramAtmAnA jayamAM tallIna thaI jAo te emAM tamAre paNa jaya thaze ane e ja sAcI prArthanA paNa che. anAthImunine adhikAra-16 rAjA zreNika paNa anAthI muninA jaya mAM pitAne ja mAnavA lAge. te muninI kSamA, zAnti ane nirlobhatA joI pitAne bhUlI gayA ane kahevA lAgyo ke, A muninI AgaLa huM te kAMI visAtamAM nathI, A pramANe te pitAne ahaMbhAva paNa bhUlI gayo. tame paNa ahaMbhAvane cheDI daI paramAtmAne jaya cAhe to temAM paNa tamAre ja jaya rahelo che ! rAjA zreNika pitAne ahaMbhAva choDI daI munine prakaTa rUpe vaMdana-namana kare che. tassa pAe u vaMdittA, kAUNa ya payAhiNaM / nAidUramaNAsanne, paMjali paDipucchaI / / 7 // Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ zrAvaNa gaNadharoe atyAra sudhI rAjAnA mAnasika bhAvAnuM varNana karela che, paNa have rAjAnA prakaTa bhAvAnuM varNana kare che. rAjA kSatriya hatA. kSatriyAnuM hRdaya vAstavikatA jANyA bAda vinamra banI jAya che. sAdhAraNa rIte kSatriye| kaSTA mAthe paDavA chatAM paNa mAthuM namAvatA nathI, paNa guNA jANI lIdhA bAda mAthu namAvavAmAM jarA paNa saMkreca karatA nathI ! rANA pratApe ekakharane mAthu namAvyuM nahi te chevaTa sudhI namAvyuM nahi ! sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, akabare rANA pratApane tyAMsudhI kahevaDAvyuM hatuM ke, tuM jo mane mAthuM namAva tA huM tane mArA rAjyanA chaThTho bhAga ApIza; paNa svamAnanI rakSA mATe rANAe te vAtane svIkAra na karyAM ane jaMgalamAM peAtAnA divase pasAra karavA lAgyA. paNa bAdazAhane peAtAnuM mAthu chevaTasudhI na ja namAvyuM. AthI virudgha rANA pratApa jene potAnA iSTa mAnatA hatA tenI hRdayapUrvaka bhakti karatA hatA, ane temane page paNa Aje paNa udayapuramAM che. A pramANe kSatriyeA kA sahI le che paNa koI ne mastaka namAvatA nathI, paNa jyAre kAinAmAM guNeA jue che tyAre mastaka namAvatAM paNa sakAca pAmatA nathI. rAjA zreNika paNa muninAM guNe joI vAhana uparathI UtarI muninI pAse gayeA ane temanI AgaLa peAtAnuM mastaka namAvyuM eTaluM ja nahi paNa muninI pradakSiNA karavA lAgyA. paDatA hatA-jenAM ci Aje pradakSiNAnA atha kAMI khIjo ja karavAmAM Ave che paNa huM ene artha jAdA ja karuM chuM. huM pradakSiNAnA je artha karu chuM tenI viruddha kAI bIjo artha mane samajAvaze to huM mAnI paNa laIza. e vAta judI che ke Aje paraparAne kAraNe pradakSiNAnA artha aneka loka judo ja mAne che, paNa paraparAnI vAta judI che ane zAstranI vAta judI che. zAstramAM jyAM varNana Ave che tyAM pahelAM pagavaMdana karyuM ema kahevAmAM AvyuM che. ANIya nAma hai / / --zrI bhagavatI sUtra. arthAta--jyAMthI daSTimAM paDayA tyAMthI pagavaMdana karyuM, ane pAse AvIne temanI pradakSiNA karI, ema zAstramAM kahevAmAM AvyuM che. vAstavamAM pradakSiNAne arthe temanI AsapAsa Avartana karavuM e thAya che. je jagyAethI Avartana zarU karI temanI AsapAsa pharI pAchA te ja jagyAe AvavuM e eka pradakSiNA thaI, paNa A pramANe Avartana karavuM ane pradakSiNA karavI emAM aMtara che. Avartana teA hAtha joDI eka kAnathI khIjA kAna sudhI pheravavuM e ja che paNa pradakSiNA tA jemanI pradakSiNA karavAmAM Ave che temanI AsapAsa bhamI temanA guNAne varavuM e che. AvartananuM varNana samavAyAMga sUtramAM karavAmAM AvyuM che. munine vaMdana karatI vakhate "AyA ha-payAhiSNu " teA pATaeN bhaNuvAmAM Ave che temAM 'payAhi"nA artha pradakSiNA karavI e thAya che. lagnanA samaye agninI paNa pati-patnI pradakSiNA kare che. patinI sAthe agninI pradakSiNA karyAM bAda sAcI hindubALA peAtAnA prANAne samarpI de che, paNa je pratijJA te vakhate kare che tethI jarApaNa vimukha thatI nathI. pradakSiNA ane pratijJA paNa lIdhI haze ! teA pachI strIonuM je kattavya teA tame paNa karI haze mAnavAmAM Ave che, te Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 153 kartavya puruSonuM nathI zuM? je sadAcAriNI strI haze te te pradakSiNA karyA bAda pitAnA pati sivAya puruSone bhAI ke pitAnI samAna mAne che ane A ja pramANe je sadAcArI puruSa hoya che te potAnI patnInI sivAya bIjI badhI strIone pitAnI mAtA ke bahena samAna mAne che ! A laukika vyavahAranI vAta thaI. ahIM te zreNika rAjAe muninI pradakSiNa karI tene zo artha che te vicAravAnuM che. muninI pradakSiNA karavAne artha muninA guNone apanAvavA e che. rAjAe muninA guNonI prazaMsA te pahelAM ja karI hatI paNa vyavahAramAM temanI pradakSiNA karI temanA guNono svIkAra karyo ane temane pitAnA guru mAnyA. A pramANe temanA guNone apanAvI, te hAtha joDI bahu najadIka nahi tema bahu dUra nahi e rIte muninI sAme beThe. bahu najadIka besavAthI te muninI AzAtanA paNuM thaI jAya, ane bahu dUra besavAthI vAta paNa barAbara saMbhaLAya nahi, eTalA mATe te bahu dUra nahi tema bahu najadIka nahi e rIte beThe, sukhAsane besI teNe vinayapUrvaka munine prazna karyo. Aje munine prazna karatI vakhate zuM thAya che ? lAka prazna te pUchavA cAhe che paNa temane vinaya karavA cAhatA nathI. paNa vinaya karyA vinA prazna pUchavo e te jema papaiye piyU pi karI meghane bolAve che, paNa jyAre megha varase che tyAre pitAnuM moTuM nIcuM karI le che, jethI pANI moDhAmAM na paDatAM nIce paDI jAya che, tema vinaya vinA pUchavAmAM AvatA prazna A pramANe vyartha jAya che. e praznano uttara vinayanA abhAve dhAraNa paNa thaI zakato nathI. gaNadharoe rAjadvArA karavAmAM Avela vinayanuM varNana karI prazna karatI vakhate ke vinaya kara joIe e batAvyuM che. vinayapUrvaka besI rAjAe munine prazna karyo ke - taruNo si ajjo pavaIo, bhogakAlammi saMjayA / uvaDio si sAmaNNe, eyamahaM suNemitA // 8 // rAjA pote aneka kalA-kauzala, vijJAna-darzana Adi tatvonA jANakAra hovAthI ene lagatA prazna pUchI zakatA hatA, paNa teNe e koI prazna na pUchatAM eka sAde prazna karyo. prazna pUchatAM pahelAM teNe munine kahyuM ke, Apa svIkRti Apo te huM Apane eka prazna pUchavA cAhuM chuM. jyAre munie kahyuM ke tame je pUchavA cAho te pUchI zake cho tyAre teNe munine kahyuM ke, huM e jANavA cAhuM chuM ke, Ape A bhara juvAnImAM dIkSA kema lIdhI? A juvAnImAM te bhegone upabhega karavo sAre lAge che, te pachI AvI yuvAvasthAmAM Apa virakta thaI cAritranuM pAlana karavA kema nIkaLyA che ! ApanI yuvAvasthA te bhoga bhogavavAne lAyaka che, te pachI Apa virakta thaI vicAro che e ThIka nathI. je Apa vRddha heta ane vRddhAvasthAmAM dIkSA laI saMyama dhAraNa karyo hata te te ThIka kahevAta, ane tame saMyama zA mATe dhAraNa karyo ema pUchata paNa nahi; paNa Ape yuvAvasthAmAM saMyama dhAraNa karyo che eTale Apane evo prazna pUchavA taiyAra Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa thayo chuM. je A5nI mAphaka badhA loke yuvAvasthAmAM saMyama dhAraNa kare te te gajaba ja thaI jAya ne? huM badhAne A prazna karI zakuM nahi, paNa mArI sAme jeNe yuvAvasthAmAM saMyama dhAraNa karyo hoya tenuM saMyama levAnuM kAraNa jANavuM e mAruM kartavya che. huM badhI cerIone tAtkAlika rokI zakatA nathI paNa je corI mArI sAme thatI hoya tene rokavI e te mAruM kartavya ja che. jo huM mArA kartavyanuM pAlana na karuM te pachI huM rAjA kema kahevAuM? anucita ane asthAnIya kAma rokavuM e mAruM kartavya che. Ape A avasthAmAM saMyama lIdho che e asthAnIya kAma che. tema chatAM ApanA e asthAnIya kAmane ekadama na rokatAM, ApanI pAse pahelAM A yuvAvasthAmAM saMyama levAnuM kAraNa jANavA cAhuM chuM. Apa bhoga bhogavavAnI avasthAmAM buddhimAna hovA chatAM paNa saMyamamAM zA mATe pravRtta thayA ane kAmagothI zA mATe nivRtta thayA, enuM kAraNa huM jANavA cAhuM chuM. je huM prazna karavAmAM kAMI bhUla karato houM te mane samajAvo, nahiM te mane saMyama levAnuM kAraNa batAve; je tame koI kaSTane kAraNe, ke koIne bhamAvavAne kAraNe saMyama lIdhe hoya te te paNa mane niHsaMkoca thaI jaNA, ke jethI tamAruM duHkha dUra karavAmAM sahAyaka nIvaDI zake ! rAjAnI mAphaka Ajane navayuvaka varga paNa evI zaMkA kare che. e zaMkAnA samAdhAna mATe ja jANe A adhyayana kahevAyuM na hoya ! ema lAge che. pitAnA manamAM koI prakAranI zaMkA hoya che, jema rAjAe nagna thaIne prazna karyo tema prazna pUchavAmAM Ave te zaMkAnuM samAdhAna paNa thaI jAya; paNa jyAre teo pote paMDitamanya banI jAya ane pite badhuM jANe che ema mAnI bese te pachI zaMkAnuM samAdhAna kema thaI zake ! Aje pitAne paMDita mAnavAne kAraNe tathA zaMkAnuM samAdhAna karavA mATe prazna na pUchavAne kAraNe ja kharAbI thavA pAmI che ! AjanA yuvakonuM je kathana che te ja kathana rAjA paNa muninI samakSa raju karI rahyA che. zAstra trikAladarzI che ane eTalA ja mATe AjanA yuvakonI zaMkAnuM samAdhAna A adhyayanamAM karavAmAM AvyuM che ! Aje paNa ghaNuM loke saMsAramAM je kaMI che te badhuM bhega bhegavavA mATe ja che, paNa dharma bhoga bhogavavAmAM bAdhA UbhI karI che ema mAne che. A kathananuM zAstramAM samAdhAna karavAmAM AvyuM che! zAstra kAMI moDhethI te bolatuM nathI eTale zAstranA jANakAroe satarka thaI zAstranuM pratipAdana karavuM joIe ! mArAmAM te evI zakti nathI ke jJAnIoe kahelI pratyeka vAta viSe kahI zakuM, paNa A saMsAra kAMI bhogapabhoga ja mATe nathI, e vAta huM mArI buddhi anusAra kAMIka kahuM chuM: saMsAramAM be prakAranA loko che, eka te vastuno sadupayoga kare che ane bIjA durupayoga kare che. tamane A manuSya zarIra maLyuM che. keTalAka A durlabha manuSya zarIra meLavIne ema vicAre che ke, bIjI yoniomAM je sukha sAmagrI maLI zakI na hatI te sukha sAmagrI ahIM maLI che, mATe A zarIrano bhegopabhogamAM khUba upayoga karavo joIe! paNa jJAnIo kahe che ke, bhogo bhogavavAthI manuSya zarIrane sadupayoga thayo che Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakoTa-cAturmAsa [ 155 ema kahI zakAya nahi! bhoga bhogavavAthI pAzavaka jIvana unnata bane che paNa mAnavI jIvana ke manuSya zarIrane sadupayoga thato nathI. pazuonI apekSAe vizeSa bhege bhogavavAne kAraNe ja koIne manuSya mAno e ThIka nathI. bhegone upabhega karo e kAMI koI vizeSatAnuM kAma nathI. e te pazu paNa kare che. kahyuM che ke - AhAranidrAbhayamaithunaM ca, sAmAnyametatpazubhirnarANAm / dha dizAmayika , dharmaLa dInA pazumiH ramAnAH | -hitopadeza jJAnIjane kahe che ke, tame je kAmodvAra manuSyajIvanane sadupayoga thayo mAne che ane je bhogene upabhoga karavAthI manuSyajanmane sArthaka thaeluM samaje cho te kAma ane te bhege zuM pazuo AcarI zakatA nathI ! tame bhale uttama khAna-pAna khAtApItA he paNa e uttama khAna-pAna pazuonI sAme mUke te zuM teo khAze-pIze nahi? e vAta judI che ke, pazuone evuM maLatuM nathI ane na maLavAne kAraNe tevuM khAtAM pItAM nathI, paNa je maLe te zuM teo nahi khAya? khAvAnuM na maLavAthI keTalAka manuSya evuM khAya che ke tevuM pazuo paNa khAtA nathI. A pramANe na maLavAthI pazuo sAruM khAvAnuM khAI na zake e vAta judI che, paNa je maLe te manuSya jene pitAnuM uttama bhojana mAne che ane je khAIne pitAnuM manuSya jIvana sArthaka mAne che te bhajana zuM pazu na khAya ? tame rezamI ke jarInAM kapaDAM tathA AbhUSaNo pahero cho to pazuone evAM vastrAbhUSaNo paherAvavAmAM Ave te zuM teo paherI na zake? tame mahelamAM rahe che ane gADIDAmAM phare che tema pazuone mahelamAM rahevA ane gADI ghoDAmAM besavA devAmAM Ave te pazuo mahelamAM rahI ke gADIDAmAM besI na zake ? sAMbhaLyuM che ke, koI lorDa potAnA kutarA-kutarIne vivAha karyo hato ane temAM lAkho rUpiyAno khoTo kharca karyo hato; paNa zuM ethI kAMI kutare manuSya kahI zakAze ? je nahi to pachI tame bhegone upabhoga karavAmAM ja manuSya janmane sArthaka kema mAnI zake che ? tame jema khAI-pI zake che tema pazu paNa khAI-pI zake che, ane tamArI ja mAphaka te paNa bhogone upabhoga karI zake che, te pachI tamArAmAM ane temAM aMtara zuM rahyuM ? A pramANe bhega bhegavavAne kAraNe ja manuSya janma sArthaka che ema kahI zakAya nahi, paNa manuSyamAM je dharma hoya to ja tenAmAM pazu karatAM vizeSatA che ane temAM ja manuSya janmanI sArthakatA che. - 'dharmo hi teSAmadhiko vizeSo, dharmeNa hInAH pazubhiH samAnAH / ' pazuone je dharma karavAnuM kahevAmAM Ave te te dharma AcarI zakatA nathI. ahiMsA, satya, brahmacarya vagere guNonuM pAlana manuSya ja karI zake che, pazu nahi; eTalA mATe e sadaguNonuM pAlana karavAthI ja manuSya janma sArthaka thaI zake che. mATe bhagopabhegamAM ja manuSya jIvananI sArthakatA mAne nahi paNa ahiMsA-satyAdi sadaguNonuM pAlana karavAmAM ja sArthakatA mAne. rAjA zreNike manuSya janma bhege bhegavavA mATe ja che ema Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa mAnIne ja munine bharajuvAnImAM bhogone upabhoga karavAne badale saMyama zA mATe dhAraNa karyo ? e prazna karyo hato. A praznano uttara muni zuM Ape che tene vicAra yathA vasare have pachI karavAmAM Avaze. sudarzana caritra-16 paMca dhAya hulAve lAla, pAle vividha prakAra cakalA sama baThe kuMvarajI, suMdara ati sukamAro dhana 15 A eka puNyavAnanI kathA che. loke pitAne puNyavAna kaheDAvavAmAM pitAnuM mahatva mAne che, paNa vAstavamAM puNyavAna koNa ane kevI rIte bane che e vAta A caritra uparathI juo. navakAra maMtranI theDA mahimAthI subhaga sudarzana tarIke zeThane tyAM janme. Aje to aneka lokone bALaka janmavAthI duHkha thAya che, potAne eka kaSTa vadhyuM che ema mAne che, ane e kaSTamAMthI bacavA mATe saMtatinigrahanA kRtrima upAyane upamA kare che, paNa e puNyanI nyUnatAnuM kAraNa che. je bALakone pALavA-poSavAnI zakti na hoya te brahmacaryanuM pAlana karI daivI guNa prApta karavAM joIe ! paNa jyAre brahmacarya pALI zakAtuM nathI tyAre evAM nizvita upAya dvArA saMtatine nirodha karavAmAM Ave che, e ThIka nathI. - jinadAsa zeThe sudarzananA pAlana-poSaNa-saMrakSaNa mATe pAMca dhAtrIo ane 18 dezanI dAsIo rAkhI. pAMca dhAtrIo gharamAM ane 18 dezanI dAsIo bahAra sudarzananuM saMrakSaNa karatI hatI. eka bALakanI rakSA mATe pAMca dhAtrIo ane 18 dezanI dAsIo rAkhavAnI zI jarUra che ? e prazna thaI zake che. A praznano uttara e che ke, pAMca dhAtrIone hastaka pAMca kAmo soMpavAmAM AvatAM hatAM. eka dhAtrI dUdha pIvaDAvatI, bIjI snAnAdi karAvatI, trIjI zarIrane zaNagAratI, cothI khaLAmAM ramADatI ane pAMcamI ramakaDe ramADatI ane AMgaLI jhAlI calAvavAnuM zIkhaDAvatI. A badhAM kAmo te eka ja dhAtrI karI zake, te pachI pAMca dhAtrIone rAkhavAnI zI jarUra che evo prazna thAya che. A praznane uttara e che ke, judI judI dhAtrIone juduM juduM kAma soMpavAmAM Ave to bALakone vikAsa vadhAre thaI zake che. je koI ne evI jogavAI na hoya te te vAta judI che ! paNa jogavAI hoya te judI judI dhAtrIo ane 18 dezanI dAsIo dvArA bALakane vikAsa zA mATe sAdhavAmAM na Ave ! dUdha pAnArI dhAtrI kevI hoya e paNa vicAraNIya vAta che. kadAca koI kahe ke mAtA zuM dUdha na pIvaDAve ke te mATe judI dhAtrI rAkhavAmAM Ave ! Ane uttara e che ke, je mAtA bALakane dUdha pIvaDAve che te paNa dhAtrI che. strInA dUdhamAM pazunA dUdha karatAM vadhAre vizeSatA hoya che. kahevata che ke, jevo AhAra hoya che te ja uddagAra hoya che. eTalA mATe bALakane kevuM dudha pIvuM joIe e paNa . vicAravuM joIe. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakeTa-cAturmAsa [ 157 kadAca koI kahe ke, dUdha paNa pazunuM aMga che ane mAMsa paNa pazunuM aMga che te pachI mAMsa khAvAmAM zuM vAMdho che ? te Ano uttara e che ke dUdha ane mAMsa bane pazuonAM aMga hovA chatAM paNa banemAM bahu aMtara raheluM che. dUdha te bALaka paNa pIe che ane mAtA tene premathI dUdha pIvaDAve che. dUdha pIvaDAvavAmAM mAtAne kaI prakAranuM kaSTa thatuM nathI, paNa je kaI bALaka dUdha pItAM pItAM mAtAnuM stana karaDI khAvA lAge to mAtA tene thapATa paNa mArI de che. mAtA Ama zA mATe kare che? eTalA mATe ke te vakhate tene kodha AvI jAya che, tene kaSTa thAya che ane kaMdhamAM bALakane thapATa paNa mArI de che; kAraNa ke stanane karaDI khAvAthI bALakane dUdhadvArA piSaNa paNa maLatuM nathI ane mAtAne kaSTa thAya che. A pramANe je stanamAMthI dUdha pIvA maLe che e stanane karaDI khAnArane harAmakhora mAnavAmAM Ave che. je mAtAnA stanane karaDI khAya che te ke nIca kahevAya ! A pramANe dUdha premathI Ave che ane mAMsa krodhathI Ave che. jyAre mAtAnA stanane karaDI khAvAthI mAtAne pitAnA bALaka upara krodha Ave che tyAre je pazune mAMsa mATe kApavAmAM Ave che te pazuone zuM kodha Avato nahi hoya ! tene paNa ghaNo krodha Ave che ane tenA krodhanA paramANuM mAMsamAM paNa AvI jAya che. pariNAme mAMsa khAvAthI manuSyamAM zetAnIyata AvI jAya che ! pAMceya dhAtrIonuM kAma juduM juduM hovAthI bALakane vikAsa karavAmAM dareka dhAtrI barAbara dhyAna ApI zake che. eka dhAtrI dUdha pIvaDAve che, bIjI dhAtrI bALakane khoLAmAM ramADe che. je pramANe vRkSane choDa je bhUmimAM ropavAmAM Ave tevuM vRkSa Uge che, te ja pramANe bALaka jenA khoLAmAM rame che tenAM saMskAro bALakamAM paNa Utare che. trIjI dhAtrI bALakane navaDAve-devaDAve che ane cothI dhAtrI zarIrane zaNagAre che. bALakanAM AMkha, kAna-nAka vagere aMgene kevI rIte sApha rAkhavA ane tene vikAsa kevI rIte kare emAM paNa vivekanI khAsa jarUra rahe che. pAMcamI dhAtrI bALakane ramakaDe ramADe che. bALaka upara ramakaDAMonAM paNa saMskAra paDe che. eka jagyAe joyuM che ke, eka bAI eka rabaranA chokarAne khoLAmAM laI bALakanI mAphaka pyAra karatI hatI. te putaLuM bhUrA raMganuM hatuM. e uparathI ema jaNAya che ke lokone bhUrA raMganuM ke sapheda bALaka pasaMda paDe che! kALuM bALaka koIne pasaMda nathI. A pramANe Aje videzI ramakaDAodvArA bALakane ramADavAmAM Ave che paNa vAstavamAM ramakaDAMomAM paNa bALaka upara saMskAro paDe che! A videzI ramakaDAMthI keTalI hAni thAya che e kahI zakAya nahi. ramakaDAModvArA bALakanA zarIrane vikAsa paNa sAdhI zakAya che. mAtA ke dhAtrI bALakane ramakaDAMo vaDe ramADe che. jyAre bALaka ramakaDAne pakaDavA jarA cAle che, tyAM mAtA ramakaDAMne jarA AgaLa khaseDI le che. A pramANe karavAthI bALaka cAlatAM paNa zIkhe che ane tenA zarIrane vikAsa paNa thAya che. bALakanI zaktine ane zarIrane vikAsa thAya e mATe ramakaDAonI sahAyatA levAmAM Ave che ! Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa bALakane cAlatAM zIkhaDAvatI vakhate mAtAe paNa dhIme cAlavuM paDe che. bALaka jema DagalIo bhare che tema mAtA paNa dhIme dhIme tenI sAthe cAle che. A pramANe calanakriyA ane piSaNakriyA upara dhyAna ApavAmAM Ave te bALakanA zarIrane ane tenI zaktine ghaNe vikAsa thaI zake ! kahevAno Azaya e che ke, sudarzana bALakanA zarIra vikAsa mATe pAMca dhAtrIo rAkhavAmAM AvI hatI. teo sudarzana bALakanI zaktine ane tenA zarIrane kevI rIte vikAsa thAya te mATe khAsa dhyAna rAkhatI hatI. A ja pramANe jJAnIjane paNa bALache tattvajJAnane kema samajI zake, temane vikAsa kema thAya e mATe khAsa dhyAna rAkhe che. je pramANe bALako mAtAnI cAle cAlI zakatA nathI, tema bALajIvo paNa jJAnIone tavane barAbara samajI zakatA nathI. eTalA mATe jJAnIjanoe bALajI paNa tatvajJAnane samajI zake e prayatna karyo che. e temanI karuNA che. bhagavAna tIrthakaramAM meru parvatane DolAvavAnI zakti hoya che, ane teo kevaLa aMgUThAthI meru parvatane DolAvI paNa zake che. te paNa jyAre teo bALaka hoya che tyAre temanuM pAlana-poSaNa pAMca dhAtrIo dvArA thAya che. teo kahe che ke, amAre A bAla avasthAmAM bALakane yogya kAma karavAM che ane e pramANe jagatane zikSA ApavI che. teo UtAvaLA hotA nathI. temanAmAM zakti hovA chatAM, zakitane gopavI rAkhe che, paNa UtAvaLA thaI avasthAnI viruddha jatA nathI. A uparathI tame paNa avasthAne vicAra kare ane UtAvaLA na bane. Aje tamArI UtAvaLathI bALaka upara bhaNavAne bojo keTalo badho vadhI gayo che, je bALakone mATe asahya che; paNa tame to ema cAhe che ke, koI paNa hisAbe amAro chokaro jaldI bhaNI jAya te amane sahAyaka nIvaDe ! paNa tamArI e UtAvaLathI tamArA bALakane vikAsa keTalo badhe adhUro rahe che, tenI keTalI badhI zarIranI hAni thAya che ane tenuM cAritra keTaluM badhuM zithila thaI jAya che tene tame vicAra karatA nathI. sudarzananA jIvanavikAsa mATe pAMca dhAtrIo sivAya aDhAra dezanI dAsIo paNa rAkhavAmAM AvI hatI. A uparathI prazna e thAya che ke, zuM eka dezanI 18 dAsIothI kAma cAlI zakatuM nahi hoya ke aDhAra dezanI dAsIo rAkhavAmAM AvI hatI ? judA judA aDhAra dezanI dAsIo rAkhavAmAM paNa rahasya raheluM che. pratyeka dezanI dAsI pitapitAnA dezanA rItarivAja ane pitAnA dezanI bhASA bALakane ramatagammatamAM ja zIkhaDAvI detI, ke jethI bALaka ramatAM ramatAM judA judA dezanI bhASA zIkhI lete pachI tene judI judI bhASA zIkhavA mATe pustaka bhaNavA paDatAM nahi ! A pramANe ATha varasanI umara thatAM sudhImAM te bALaka aneka vAtothI paricita thaI jatuM, ane pachI ATha varasathI vadhAre uMmara thatAM te AgaLa bhaNavA mATe pAThazALAmAM ja. sudarzana pAMca dhAtrIo ane 18 dezanI dAsIonA saMrakSaNa nIce zarIrano vikAsa karate vRddhi pAmavA lAgyA. A pramANe sudarzananA jIvanasudhAranI bhUmikA taiyAra thavA lAgI. Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 10 ] rAjakATa-cAturmAsa [159 loko kahe che ke, jainazAstrodvArA leAkeAnA upakAra nahi paNa apakAra thayA che, paNa A zAsrane samajanAra ane samajAvanAra bannenI bhUla che. jainazAstra laukika ane lAkAttara dareka prakAranA sudhAra batAve che, paNa upara je kAMI kahevAmAM AvyuM che te te kevaLa sudhAranI bhUmikA che. sAcA sudhAra teA AgaLa thavAnA che. sudana ATha varasanA thayA, tenuM suMdara zarIra ane saraLa svabhAva joI badhA leAkeA prasanna thavA lAgyA ane A ApaNI AzAne saphaLa karaze ema kahevA lAgyA. bALakanAM lakSaNa pAraNAmAMthI parakhAya che, e nIti pramANe sudarzananeA saraLa svabhAva ane tenAM saMkArA joI A khALaka kevA bhAgyavAna thaze ! ema sA kAi kahetuM. putra teA tame paNa cAhatA haze| ! paNa saMskArI putranI prApti mATe tamAre paNa saMskArI banavuM paDaze ! putra evA saMskArI hovA joIe ke jethI deza, samAja ane dhanuM rakSaNa thAya! jo tame pote saMskArI banI tamArA putramAM dharmanAM saMskAre atyArathI pADavAne prayatna karazo to temAM tamAruM paNa kalyANa che ane tamArA bALakanuM pazu kalyANa che. vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa zudI 10 magaLavAra prAthanA praNam' 'vAsupUjya' jina nAyaka, sadA sahAyaka tU mere; viSama vATa ghATa bhaya thAnaka, paramAzraya saraNA terA--pras'0 / / 1 / zrI vAsupUjya bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. prAthanAnA viSaya dhaNeA vizALa che. kAi kahe che ke, " ame prArthanA karavA tA cAhie chIe paNa prArthanAnA viSaya vizALa hAvAthI prArthanA amArI samajaNamAM AvatI nathI ! AvI dazAmAM ame kevI rIte prArthanA karIe ? paNa je, prArthanAne peAtAnI mAne che, tenA hRdayamAM evA vicAra ja AvatA nathI. jema ke, tamArA hAthamAM eka vIMTI che ane temAM eka ratna jaDeluM che. e rananI kIMmata keTalI che te tame jANatA nathI, paNa tamane kAi jhaverI ema kahe ke, tamane A ratna kyAMthI maLyuM ? e te bahu amUlya che. jhaverInuM A kathana sAMbhaLI tamane prasannatA thaze ke duHkha ? tamane prasannatA ja thaze ane e prasannatAnuM kAraNa tame e amUlya ratnane tamAruM peAtAnuM mAnA che! e che. jo ratnane tamAruM mAnatA na heAta teA, tamane prasannatA kadAca ja thAta. paNa ratnane tame tamAruM mAne che e kAraNe ja tamane jhaverInuM kathana sAMbhaLI prasannatA thaze. tame jo ke ratnanI kIMmata keTalI che te jANatA nathI paNa jhaverI e ratnanI kIMmata AMke che. eTaluM te jANA ja ! ! A ja pramANe prAthanAmAM rahelAM vizALa tattvAne Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa tame samajI na paNa zakatA he, te paNa je prArthanAne tame tamArI mAnatA haze, te tamane paNa prasannatA thaze. tame bhale prArthanAnAM vizALa tattvone samajatA na he, paNa jJAnIo te prArthonAnuM evuM mahatva batAve che e to tame jANo ja cho, A ja pramANe je paramAtmAnI prArthanAne tame tamArI mAnatA hazo, to temAM rahelAM vizALa tatvane na samajavA chatAM, jJAnIonA kathana upara vizvAsa rAkhavAthI atula AnaMda meLavI zakazo. bhagavAna vAsupUjyanI prArthanAmAM kevAM vizALa ta rahelAM che ane varNavavAnI mArAmAM zakti nathI. tema chatAM potapotAnI zakti anusAra kArya karavAne adhikAra badhAne che. jema koyala AzramaMjarInA guNone kahI zakatI nathI, tema chatAM yathAsamaye pitAnI zakti anusAra kare che ane potAno bhAva vyakta kare ja che. te ja pramANe sAco bhakta paNu paramAtmA ane tenI prArthanAnAM badhAM tane kahI na zake, to paNa potAnI zakti anusAra guNagrAma kare che ane pitAnI bhakitane paricaya Ape che. ane je pramANe keyala niMdA-prazaMsAne bhaya choDI mUke che ane pitAne bhAva vyakta kare che te ja pramANe bhakta paNa koInI niMdA-prazaMsAnI paravA na karatAM potAnA mananA bhAvo vyakta kare che. Aje A prArthanAmAM kahevAmAM AyuM che ke - khala dala prabala duSTa ati dAruNa, je cotarapha diye ghere tadapi kRpA tumhArI prabhujI, ariyana hoya prakaTe ce. saMsAramAM jemane duSTa kahevAmAM Ave che ane jemano uddeza bIjAne kaSTa Apa. vAno ja hoya che, evA duSTo paNa jo bhaktane talavAra dvArA DarAvavA cAhe che te paNa sAcA bhakta DaratA nathI. teo te nirbhaya thaI ema ja vicAre che ke, A duSTa loko talavAra batAvI ane zikSA Ape che. je pramANe sAco vidyArthI zikSakanI seTIne pitAnI vidyAnnatimAM sahAyabhUta mAne che te pramANe sAcA bhakate paNa duSyonI talavAranI dhamakIne paramAtmAnI prAptimAM sahAyabhUta mAne che, ane pitAnA AtmAne zikSA Ape che ke "he ! AtmA ! tuM saMkaTanA samaye Dara nahi. kAraNa ke tuM te abhaya che, avinAzI che ane A zarIra nAzavAna che. zarIrane nAza thavAthI tane kAMI hAni pahoMcavAnI nathI." saMkaTanA samaye jo A pramANe AtmAne vicAra karavAmAM Ave ane pitAnA nizcaya upara draDha rahevAmAM Ave, to zatru potAnI zatrutA choDI mitra tathA ziSya banI jAya che ! e vAta judI che ke koI A ja bhavamAM dAsa hoya che, te koI parabhavamAM dAsa hoya che, paNa jeomAM draDha nizcaya hoya che temanuM koI kAMI bagADI zakatuM nathI ! pizAce kAmadevanA zarIranAM TUkaDe TUkaDA karI nAMkhyA hatAM, chatAM te potAnA vicAramAM daDha rahyA che, e te mAro mitra che ane mane dharmamAM draDha karanAra che, te pizAca paNa deva banI tenA zaraNamAM Avyo ane kahevA lAgyo ke, "IdvArA paNa sudharI na zako paNa tame mane sudhArI dIdho " dharmadraDhatAnAM AvAM bIjAM udAharaNa anya zAstramAMthI paNa maLe che. prahUlAdanI upara paNa talavAranA ghA karavAmAM AvyA, paNa te te talavAranA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 10 ] rAjakATa-cAturmAMsa [ 161 ghA karanArane paNa pAtAnA mitra mAnavA lAgyA, eTale aMte talavAra paNa buThThI thai gai. A pramANe munione dhANImAM pIlAvavAmAM AvyA ane temanA zarIranI khAla paNa utArI levarAvavAmAM AvI, chatAM e kaSTa ApanArAone muniee peAtAnA mitra mAnyA, te teone Akhare potAnA duSkRtya mATe pazcAttApa karavA paDayA. sAcA bhakatA to ema ja vicAre che ke, amane kaSTa ApanArAe te| amArA parIkSaka che ane amArA kAmamAM sahAyaka che eTalA mATe te amArA sAcA mitra ja che. kahevAnA Azaya e che ke, jee pariSahane-sa kaTAne dharmanI kaseATI mAne che ane sa'kaTAthI gabharAI jatA nathI te ja paramAtmAnI sAcI prArthanA karI zake che! je kaSTanA samaye paNa gabharAtA nathI ane paramAtmAnI ekaniSThAe prArthanA kare che tenu kalyANu ja thAya che. je paramAtmAnI akhaMDa prArthanA kare che, te prArthanAmAM keTalAM guNA rahelAM che te jANI zake che. prArthanAmAM sarva prathama datAnI AvazyaktA rahe che! je gabharAI jAya che te kAMI karI zakatA nathI. je dahatApUrvaka paramAtmAnI prArthanA kare che, te peAtAnuM paNa kalyANa karI zake che, tathA khIjAnuM paNa kalyANa karI zake che! bhayabhIta mANasa kAMi karI zakateA nathI; paNa je nirbhaya vIra puruSa hAya che te nirbhayatApUrvaka paramAtmAnI prArthanA kare che ane potAnuM tathA bIjAnuM kalyANa sAdhI zake che. evA nirbhaya vIrapuruSa je bhUmi upara paga mUke che te bhUmi paNa dhanya mAnavAmAM Ave che ane je temanA darzana kare che ke temanI vANI sAMbhaLe che, te paNa dhanya mAnavAmAM Ave che. eTalA mATe nirbhaya thaI paramAtmAnI akhaMDa prArthanA kareA te! tame prArthanAmAM rahelAM tattvAne paNa jANI zakazeA ane duHkhathI vimukta paNa thaI zakazeA. anAthI muninA adhikAra--17 rAjA zreNike muninI pAse bahu dUra nahi tema bahu najadIka nahi ema maryAdApUrvIka esI munine prazna pUchyA ke, ApanI A avasthA te bhAga bhAgavavAne lAyaka che, chatAM Ape saMyama zA mATe dhAraNa karyAM ? rAjA muninI yAgyatA jANatA hatA ke, A muni kSamAzIla, nirlobhI ane vicAraka che te! mArI za'kAnuM samAdhAna karaze ema dhArIne ja rAjAe uparanA prazna pUchyA hatA. rAjAnA prazna uparathI te evuM lAge che ke, jANe te saMyamane ThIka samajato na hAya ! Aje paNa keTalAka loko sayamane kharAba mAne che, sAdhuonI niMdA kare che ane sAdhuene samAja upara bhAra che ema samaje che. AnuM eka kAraNa e paNa che ke, keTalAka lokeA saMyama dhAraNa karI pachI sAdhuvezamAM rahevA chatAM kharAba kAma kare che! AvA bhraSTa lAkonI pAchaLa, jee saMyamanuM barAbara pAlana kare che, tenI paNa niMdA thAya che, paNa ema karavuM te anucita che. e vAta kharI che ke sAdhuveza dhAraNa karanArAo keTalAMka kharAba kAme kare che, paNa jeo ema kare che te sAdhue nathI, ' te te pApazramaNa che.' temane kAraNe sAcA sAdhuonI zA mATe niMdA thavI joI e ? kadAca 21 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha (zrAvaNa koI kahe ke sAco sAdhu koNa che ane pApazramaNa koNa che, enI amane zI khabara paDe? te Ane uttara e che ke, kaye sAdhu sAro che ane kaye sAdhu kharAba che ene vivekabuddhie nirNaya kare ! dUdha ane pANInI mAphaka je satya ane asatyane nirNaya kare che te viveka che. viveka karavAthI sAcA sAdhu ane kharAba sAdhunI parIkSA thaI jaze ! viveka karyA vinA badhA sAdhuo kharAba ja hoya che ane sAdhuo karatAM gRhastho sArAM hoya che, ema ekataraphI nirNaya karI le e anucita che. sAcA sAdhunI niMdA karavI e saguNonI niMdA karavA barAbara che. je sAdhunI niMdA kare che te zuM ahiMsAnI niMdA karatA nathI ? je hiMsA kare che, asatya bole che, cerI kare che, maithuna seve che, ke dravyasaMgraha kare che te sAdhu che ke je ahiMsA pALe che, satya bole che, corI karatA nathI, brahmacarya pALe che. ane jeo potAnI pAse eka pAI paNa rAkhatA nathI te sAdhu che ? sAcA sAdhu te pAMca mahAvratadhArI hoya che. AvI dazAmAM je sAdhunI niMdA kare che te zuM ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ke aparigrahanI niMdA karate nathI ? kadAca koI kahe ke keTalAka sAdhue hiMsA kare che, asatya bole che, corI kare che, mithuna seve che ke paise pitAnI pAse rAkhe che, paNa jeo AvuM asadAcaraNa seve che, teo zuM sAdhu che? je nahi te, pachI evA asAdhuone kAraNe sAdhuonI niMdA kema kare che ? tame ema kaho ke asAdhuo kharAba hoya che, paNa sAdhuo kharAba hoya che ema kema kahe che ? AjakAla kalacara-banAvaTI ratna paNa nIkaLyAM che rane banAvaTI paNa hoya che e vicArathI koI ja badhAM ratnone khoTA kahe che te zuM yogya kahevAze ! A ja pramANe asAdhuone kAraNe badhAM sAdhuone kharAba kahevA e kyAMsudhI ThIka che ene tame vicAra kare. huM sAdhuone paNa kahuM chuM ke, mahAtmAe ! have jAgrata thAo. atyAre dharmanI niMdA thaI rahI che. ane e niMdAno bhAra tamArA upara AvI paDe che. mATe sAvaceta thAo ane tame zuM karI rahyA che teno viveka daSTie vicAra karo ! A pramANe mahAbhAone paNa mAruM kahevuM che, paNa sAthe sAthe tamane paNa kahuM chuM ke, tame asAdhuone kAraNe sAdhuonI niMdA kare che, eTalA mATe A viSe vicAra karo ane sAdhu ane asAdhune oLakhavAno viveka kare ! rAjA zreNika to munine sAdhu ja samajato hato eTale teNe temanA guNonI prazaMsA karI temane namaskAra-vaMdana karI prazna pUche ke, tame A bhoga bhogavavAnI avasthAmAMAvI bharajuvAnImAM saMyama zA mATe dhAraNa karyo ! e huM jANavA cAhuM chuM. je koI bIje hota te rAjAne A prazna sAMbhaLI ema kahI deta ke, "cAla ! cAla ! tAre amArA sAdhuonA kAmamAM vacce paDavAnI zI jarUra che ! tAruM kAma te rAjya calAvavAnuM che; tuM sAdhuonI vAtemAM zuM samajI zake! " paNa anAthI munie rAjAnA e praznane na turachakAratAM ke javAba Ape te juo ! A jaina sAdhuonuM caritra che. mArAmAM te evI zakti nathI ke anAthI munine tamane Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddI 10 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 163 bahu paricaya ApI zakuM ! paNa Aje tee hAta teA jevA AnaMda gaNadharAe racelA A caritradvArA maLI rahyo che tevA AnaMda Ava ke nahi ? gaNadharAnI kRpAthI ja temanuM caritra ApaNane jANavA maLI rahyuM che. anAthI munie teA eka rAjA zreNikanA ja sudhAra karyo haze, paNa gaNadharAnI kRpAthI Aje temanuM je caritra ApaNI sAme che, te caritradvArA na jANe keTalA badhA jIvAnA sudhAra thatA haze ! dhaNA loko te A adhyayananA haMmezAM svAdhyAya kare che, pUjyazrI zrIlAlajI mahArAja paNu prAyaH hamezAM adhyayanane svAdhyAya karatA hatA. vAstavamAM A adhyayana paNa svAdhyAya karavA jevuM che. A rAjAnA praznanA uttara ApatAM munie kahyuM keH-- aNAhomi mahArAya ! NAho majjha na vijjaI / aNukaMpagaM suhiM vAvi, kiMci nAbhisamemahaM // 9 // hai! mahArAjA ! huM anAtha hatA. mAruM koI rakSaNa karanAra na hatuM. tema kAI mAruM pAlana karanAra na hatuM. eTalA mATe me' saMyama dhAraNa karyo. nAtha kAne kahevAya e pahelAM joI e. je yAga ane kSema kare che te nAtha che, aprApta vastune prApta karavI te yAga che, ane prApta thaelI vastunI rakSA karavI te kSema che. A pramANe je prApta nahi thaelI vastune prApta karAve ane prApta thaelI vastunI rakSA kare te nAtha che. anAthI muni kahe che ke, " mAre kAI nAtha na hatA, koi mAruM rakSaNu karanAra na hatuM, tema kAI dharma samajIne paNu mArI upara anukaMpA--dayA karanAra paNa na hatuM ! saMkaTanA samaye kAma lAge tevA mAre koI mitra paNa na hatA. A pramANe mArI rakSA karanAra kAI na heAvAthI meM' saMyama dhAraNa karyAM. muninA A uttarathI te sAdhAraNa rIte leAkeA evA khyAla kare ke, kAI rakhaDatA mANasa haze, tene khAvA-pIvAnI, suvA-esavAnI agavaDatA haze, ane kAI tenI rakSA karatuM nahi haiAya eTale dIkSA laI lIdhI haze. athavA " nArI murkha gRha sampati nAzI, muMDa muMDAya bhaye saMnyAsI " --e kathanAnusAra strI marI gaI haze ane saMpatti badhI nAza pAmI haze eTale mAthu muMDAvI dIkSA laI lIdhI haze ! rAjAne paNa muninA uttara sAMbhaLI Azcarya thayuM haze, ane tene manamAM lAgyuM haze ke, hajI teA evA kaliyugane samaya AvyeA nathI ke koi dayALu anAthanI rakSA na kare ! Aje paNa kAI evA anAtha tamArI jovAmAM Ave che te tene tame anAthAlayamAM mokalI Apo che. AvA kaliyugamAM jyAre anAthA mATe sagavaDatA maLI Ave che, te tyAre tA, cothA ArA hatA, eTale te vakhate anAtheA mATe evI kharAba sthiti kema hAI zake ? eTalA ja mATe rAjAne paNa munine uttara sAMbhaLI dhaNuM Azcarya thayuM. A gAthAnA cothA caraNamAM pAThAMtara bheda che. ekamAM vidhi nAd mumbemaE evA pADe che jyAre khIjAmAM kivi nAmitamemarlR evA pA che, A pAmAM AvelA Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa nA zabadane artha te rAjAnI sAthe saMbaMdha dharAve che ane tyAM "rAjA tuM samaja' e artha thAya che, ane nAmi zabdano artha muninI sAthe saMbaMdha dharAve che, ane tyAM "mArI upara jarApaNa anukaMpA karanAra koI na hatuM" e teno artha thAya che. munino uttara sAMbhaLI rAjA AzcaryamAM paDI gayo ke, A te AvI RddhithI saMpanna che chatAM pite anAtha che ane pitAnI anAthatAne kAraNe saMyama dhAraNa karyo che ema kema kahe che ! emanuM A kathana te enA jevuM che ke "cintAmaNi kahe ke mane kaI rAkhatuM nathI, kalpavRkSa kahe ke mAro keI Adara karatuM nathI ane kAmadhenu kahe ke mane kaI ubhavA sthAna ApatuM nathI ! jema cintAmaNi, kalpavRkSa ke kAmadhenune koI Adara ApatuM nathI e kathana asaMbhava jevuM che, tema A muni ke jemanA zarIramAM zaMkha, cakra, padma Adi zubha lakSaNa che emane koI nAtha na hoya, koI rakSaka na hoya ke emane koI mitra na hoya e kema banI zake? kavio kahe che ke, haMsathI kadAca vidhAtA nArAja thAya te tene rahevAnuM kamalavana ujajaDa karI zake, ke tene mAnasa sarovaramAM rahevAne pratibaMdha karI zake, paNa tenI cAMcamAM dUdha ane pANIne judA karavAne je guNa che tene te paNa chInavI zake nahi. A ja pramANe rAjA munine kahe che ke, "tame AvA RddhimAna hovA chatAM anAtha hatA e kema mAnI zakAya ? huM e viSe praznottaramAM na paDatAM tamane eTaluM ja kahuM chuM ke tame mArI sAthe cAlo, huM tamAro nAtha banuM chuM. mArA rAjyamAM koI prakAranI khAmI nathI." rAjAnI mAphaka tamAre paNa viveka rAkhavAnI jarUra che. kaI vAta samajamAM na Ave ke tamane ThIka na lAge te ekadama koI upara AkSepa na karo ! have huM junAgaDha divAna sAhebane thoDuMka kahuM chuM. paccIsa mANase jaI rahyA hoya ane temAMthI ekanA mAthA upara ghaNe beje hAya ane te vAMko vaLI jato hoya te tame kenI tarapha jaze ? jemanA mAthe bhAra che tenI tarapha jaze. A ja pramANe divAna sAheba upara saMsArane beja vadhAre che. eTalA mATe temane be zabdo kahuM chuM. divAna sAhebanI sAthe mAre kAMI levA devA nathI; paNa temane be Doka halako thAya eTalA mATe kAMIka kahuM chuM, ane je kAMI kahuM chuM te tamane badhAne mATe hitakArI che mATe mArA kathana upara tame paNa dhyAna Apo. sAMbhaLyuM che ke, malabArathI sAganAM lAkaDAM atre lAvavAmAM Ave che. jayAre te lAkaDAM dariyAmAM paDelAM hoya che tyAre tene eka dorI bAMdhIne eka bALaka paNa jyAM cAhe tyAM pheravI zake che. paNa jyAre te lAkaDAMne pANInI bahAra kADhavAmAM Ave che tyAre tene upADavA mATe keTalA badhA mANaso kAme lAge che? Ama thavAnuM kAraNa zuM che ! AnuM kAraNa e che ke, jyAre lAkaDuM dariyAmAM hoya che tyAM sudhI tene AdhAra dariye. hoya che! bahAra kADhayA bAda dariyAne AdhAra raheto nathI! A ja pramANe tame paNa tamArA viSe vicAra kare. saMsAravyavahArane be hala karavA mATe tame tamAre baje paramAtmArUpI dariyAne meMpI de te tame badhA kAmo saralatApUrvaka karI zakaze. saMsAra Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 10 ] rAjakoTa-cAturmAsa . [ 165 vyavahAramAM rahevA chatAM pitAne jIvanavikAsa kevI rIte sAdhI zakAya che e vAta eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM. vRkSa upara vAMdarAo paNa bese che ane pakSIo paNa bese che. kadAcita vRkSa tUTI paDe te duHkha kone thAya ! vAMdarAne ja du:kha thAya. kAraNa ke pakSIono AdhAra kAMI vRkSa ja nathI, paNa tene pAMkhe hevAthI jyAM sudhI vRkSa hoya che tyAM sudhI tenA upara bese che, paNa jyAre te paDavA lAge che tyAre te uDI jAya che. A ja pramANe saMsAravRkSa upara eka dharmane jANanAra ane bIjo dharmane nahi jANanAra banne bese che; paNa dharmane jANanArane A saMsAravRkSa paDI javAthI huM dabAI jaIza evo bhaya raheto nathI. te to ema ja vicAre che ke "A saMsAravRkSa ja mAre AdhAra nathI te kadAcita A saMsAravRkSa paDI jaze te dharmarUpI pAMkhodvArA huM uDI jaIza," A pramANe dharmane AdhAra rAkhavAthI koI prakArano bhaya rahetuM nathI. tame paNa A pramANe saMsArano nAza mAnI ane A dhana-dhAnya Adi padArtho sadAne mATe rahevAnAM nathI ema samajI dharmanI sevA karazo te A saMsAra paNa tamane bhArarUpa lAgaze nahi. dharmane AdhAra keTalo badhe sahAyabhUta nIvaDe che e vAta nIcenI kathAdvArA samajAvuM chuM. sudarzana caritra-17 kalA bahettara aha5kAlameM, sIkha huA vidvAna prauDha parAkramI jAna pitAne, kiyA vivAha vidhi kAna. che re dhana che 16 che saMsAranI badhI Rddhi maLe paNa zIlanI siddhi na maLe to e badhI RddhimAM dhULa che. AthI viraha zIlanI siddhi maLe ane koI prakAranI Rddhi na maLe te kAMI vAMdho nahi! koIne ciMtAmaNi ratna maLI jAya te zuM tene zera ke be zera caNAnI khAmI rahI zake? paraMtu AjanA loke zIlane meTuM mAnatA nathI paNa bhogane moTuM mAne che. A kAraNe bheganI sAmagrI na maLavAne kAraNe leke raDavA lAge che. zIlane artha sadAcAra thAya che. pApathI bacavuM e sadAcArane artha che. saMkSepamAM hiMsA, asatya, cerI, vyabhicAra, madirApAna e badhAM pApe che. A pAMca durguNomAM prAyaH badhAM pApane samAveza thaI jAya che. jemAM A durgaNe nathI temAM koI prakAranuM pA5 rahI zakatuM nathI. jema dIpakanA prakAzanI AgaLa aMdhakAra rahetA nathI tema zIlanA prakAzanI AgaLa pApano aMdhakAra rahI zakato nathI ! paNa pApane aMdhakAra dUra karavA ane zIlano prakAza pragaTAvavA mATe puruSArtha karavAnI paNa jarUra che. purUSArthathI ja pApathI bacI dharmanuM ArAdhana thaI zake che. A vAta prastuta kathAthI vadhAre spaSTa thaze. sudarzana pUrvabhavamAM thoDA ja samayamAM pitAne ghaNe vikAsa sAdhI lIdho hato. upalaka dRSTie te navakAramaMtra upara vizvAsa rAkhavAthI tene maravuM paDayuM, paNa AgaLa je RddhinuM varNana che, te Rddhi navakAranA pratApathI ja tene maLI hatI. pAMca dhAtrIo ane aDhAra dezanI dAsIonA saMrakSaNa nIce sudarzana vRddhi pAmavA lAgyo. thoDA samayamAM te aDhAra dezanI bhASA, raheNuM karaNa vagerethI paricita thaI gaye. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa jyAre te ATha varasanI uMmarane thayo tyAre tenA pitAe vicAryuM ke, sudarzanane have nizALamAM bhaNAvavA mela joie ke jethI te bhaNIgaNI hoziyAra thAya ane jIvana nane sukhamaya banAvavA mATe saMsArane bhAra vahana karavA mATe tathA dharmadvArA AtmAnuM kalyANa karavA samartha thAya ! eka kavie kahyuM che ke - mAtA zatru pitA vairI, yena bAlo na pAThayate / ja zamite tamAma daMtama va AthA ! -hitopadeza arthAta-te mAtApitA zatru che ke jeo potAnA bALakone bhaNAvatA nathI. jema haMsonI sabhAmAM bagalAe zobhatA nathI tema vidvAnonI sabhAmAM abhaNa bALako paNa zobhatA nathI. tame haMsa jevA putro cAhe che ke bagalA jevA? tame kaheze ke, ahIM rAjakoTamAM prAyaH badhA bhaNelA che; te pachI ahIM e prazna ja ubho thato nathI ! paNa jeo bhaNelA che temanI zikSAdIkSA kevI che te jarA juo. sAcI zikSA kevI hovI joIe e viSe kahyuM che ke - vighA jA vimukata arthAta-je baMdhanothI mukta kare te ja vidyA che. zuM AjakAlanI zikSA AvI che? AjakAlanI zikSA vyavahAramAM paNa rakSA karavAne mATe samartha nathI, te pachI bIjI vAta viSe kahevuM ja zuM? Aje daza bI. e. DigrI pAsa thaela vidyArthIo pharavA jatA hoya ane rastAmAM koI cArabadamAza maLI jAya te zuM teo pitAnI paNa rakSA karI zakaze ? bhAgI te nahi jAya ne ? sAMbhaLyuM che ke, eka sApanA bhayathI ATha mANase maraNa pAmyA. je temAMthI eka paNa sarpane pakaDavAne Atmabhoga A heta to badhAne sarpanA bhayathI marI javuM na paData ! paNa AjakAla AtmabaLane vadhArI Atmabhoga ApanArA bahu ochA loke che! kevaLa vAta karanArA che. kahyuM che ke - "Ao miyAMja khAnA khAo, kare bisamilAM hAtha dhulAe ! Ao miyAMjI chappara uThAo, hama budde javAna bulAo che" AjanA lake kahevatamAM kahyA pramANe miyAMja khAvAne vakhate te juvAna thaI jAya che paNa kAma karavAnA samaye gharaDA thaI jAya che ! AvI avasthAmAM AjanA loko pitAne zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika vikAsa kevI rIte karI zakaze ! eka bhAI kahetA hatA ke, AjakAla te ghera ghera tAre ghara ghAlyuM che. meM tene javAba Apyo ke, jyAre tAvane AmaMtraNa ApavAmAM Ave to te zA mATe na Ave ? ame kahIe chIe ke khAvA pIvAmAM viveka rAkho ane aThavADie-pakhavADie zarIrazuddhi mATe upavAsa karo paNa khAvA-pIvAmAM viveka rAkhavAmAM AvatA nathI jethI tAva khasato nathI. je khAvA-pIvAmAM dhyAna rAkhavAmAM Ave ane upavAsa karavAnI Teva pADavAmAM Ave te tAva kema Ave ? kahevAno Azaya e che ke, vidyA e nathI ke, je DarAve, nirbala banAve ke rogI banAve. paNa vidyA te che ke je zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika baMdhanothI mukta kare ! dareka prakAranAM baMdhanothI mukta karanAra saMskAranuM nAma ja vidyA che. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudI 10 ] rAjakoTa-cAturmAsa [167 sudarzanamAM sArA saMskAra pADavAmAM AvyAM. ATha varasa pahelAM koI bALakane pustakIyuM jJAna ApavuM te tenI zaktinA vikAsane rUMdhavA samAna che. e vAtane AjanA vidvAne paNa mAne che. zAstramAM paNa kahyuM che ke - "nA avArA sTAyari kavAyag" | arthAta-ATha varasanI upara thayo tyAre tene kalAcAryane soMpavAmAM Avyo. A uparathI spaSTa jaNAya che ke ATha varasa pahelAM bALakane ramatagamatamAM ja evI zikSA ApavAmAM AvatI ke jethI tenI zaktine vikAsa paNa rUMdhAto nahi ane ramatamAM ne ramatamAM ja tene ghaNI vAta zIkhaDAvavAmAM AvatI hatI. - sudarzana jyAre ATha varasanI uMmarane thayuM eTale tene kalAcAryanI pAse bhaNavA besADavAmAM Avyo. je mAbApe pitAnA bALakane bhaNAvatA nathI teo bALakanA zatra mAnavAmAM Ave che. A ja pramANe je mAbApa bALakanI zaktine pUrepUre vikAsa thavA pahelAM ja paraNAvI de che ane chokarAne bALapaNamAM paraNAvI vahune lahAvo levA mATe pitAnA bALakane azikSita rAkhe che, te mAbApa bALakanA hitecchu nahi paNa zatra mAnavAmAM Ave che. zAstra kahe che ke, pahelAM ATha varasanI uMmaranA bALakane kalAcArya pAse bhaNavA mokalavAmAM AvatuM. tyAM kalAcArya bALakane 72 kalAnuM zikSaNa ApatA. zrI jJAtAsUtramAM 72 kalAnuM varNana Ave che. 72 kalAnuM zikSaNa meLavyuM ene dravya parikrama kahevAmAM Ave che. chokarAne 72 kalA ane chokarIne 64 kalA zIkhaDAvavAmAM AvatI. A pramANe saMtAnane kalAnI zikSA ApI temane dravya parikrama karavAmAM AvatuM. A kalAzikSaNamAM yuddha karavuM, zakuna jANavuM, vepAra karavo vagere dareka prakAranuM zikSaNa ApavAmAM AvatuM. kadAca koI kahe ke, yuddha karavuM e te rAjAnuM kAma che to rAjAne putra yuddha karavAnuM bhale zIkhe paNa zrAvaka ke vyApArInA putre yuddha karavAnI zikSA meLavavAnI zI jarUra che? paNa zAstramAM samudrapAla viSe kahevAmAM AvyuM che ke - "bovattarI kalAviye sikhie nIikoSiya jAdhaNe nayasampanne surUve piydsnne|" arthAta-pAlita zrAvake pitAnA putra samudrapAlane 72 kalAonuM zikSaNa ApI nItinipuNa banAvyuM. zAstra kahe che ke, pAlita kevaLa nAmane ja zrAvaka na hato paNa nircanva-pravacanano paMDita hatA tema chatAM teNe pitAnA putrane 72 kalAonuM zikSaNa apAvyuM hatuM. 72 kalAonuM zikSaNa ApavA mAM ema na hatuM ke, dharmAne judo rAkhavAmAM Ave ane kalAne judI rAkhavAmAM Ave, paNa dharmanuM dRSTibindu lakSyamAM rAkhI kalAnuM zikSaNa ApavAmAM AvatuM. AjanI zikSA to evI ApavAmAM Ave che ke jANe dharmane zikSAnI sAthe koI saMbaMdha ja na hoya, tema zikSite dharmanA zatru banI jAya che; paNa dharmanuM jIvanamAM keTaluM mahattvanuM sthAna che te jANavA prayatna karatA nathI. je teo dharmatatvane jANavAno prayatna kare te dharma jarUra temane jIvanopayogI jaNAyA vinA nahi rahe ! dharma e kAMI bahArathI AvatuM nathI, paraMtu e te aMdaranI vastu che. kharAba kAmamAMthI bacavuM ane sadAcAranI sAthe saMbaMdha joDavo enuM ja nAma dharma che. dareka Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa kAryamAM viveka rAkhavAmAM Ave te dharmanuM ArAdhana saraLatApUrvaka thaI zake che. jemake kAnethI dharmanuM zravaNa paNa thaI zake che ane kAmettejaka gAnatAna paNa sAMbhaLI zakAya che. A ja pramANe AMkhe dvArA puruSanuM darzana paNa karI zakAya che ane kharAba dazya paNa joI zakAya che. paNa je viveka rAkhavAmAM Ave te kAna ane AMkhone sadupayoga karI pApathI bacI zakAya che ane dharmanuM ArAdhana paNa thaI zake che. A pramANe dareka vAtamAM viveka rAkhavAmAM Ave to dharmanuM ArAdhana saraLatApUrvaka thaI zake che. sudarzana ceDAM ja varSomAM 72 kalAomAM pAraMgata thaI gayo haiDAM varSomAM badhI kalAomAM pAraMgata thaI javuM emAM pUrvajanmanAM saMskAre paNa kAraNabhUta che. sAMbhaLyuM che ke, eka sAta varSano chokaro evuM sarasa saMgIta jANe che ke, tenA jevuM moTA moTA saMgItAcAryo prayatna karavA chatAM paNa jANI zakyA nahi. AnuM kAraNa pUrvajanmanAM saMskAre che. A pramANe jemanAM pUrvajanmanAM saMskAre paNa sArAM rahe che te ceDAmAM vizeSa jANI zake che. eTalA mATe dharma ane nItinI zikSAnI AvazyakatA rahe che. kevaLa pUrva saMskArone AdhAre besI rahevuM na joIe tema pUrva saMskArane bhUlI paNa javA na joIe. paNa nizcaya ane vyavahAra tathA dharma ane nIti e bannene samanvaya karI AgaLa vadhavuM ThIka che. dharma ane nIti e bane jIvanarathanAM cakra che. eka paNa cakra bhAMgeluM ke tuTeluM hoya te jIvanaratha AgaLa cAlI zakatA nathI; te pramANe nIti ane dharma tathA vyavahAra ane nizcaya e bannenI AvazyakatA rahe che. je vRkSanuM bIja (mULa) ja saDI gaeluM hoya che tene sudhAravuM muzkela che. paNa jenuM bIja sAruM che (mULa majabuta hoya che) paNa vRkSa saDI gayuM hoya che te vRkSane sudhAravuM muzkela nathI ! A ja pramANe jemanAM pUrva saMskAro sArAM hoya temane vikAsa paNa jaldI thAya che, paNa jemanAM pUrva saMskAro sArAM hatAM nathI temane vikAsa paNa jaldI thaI zakato nathI. have koI ema kahe ke amAre pUrvabhava to cAlyo gayo, eTalA mATe A bhava pUrva bhavanAM saMskAra pramANe ja vyatIta thaze, to A bhavamAM puruSArtha karavAnI zI AvazyakatA che? A praznane uttara e che ke, tame makAna banAve che te kAMI tamArA mATe ja banAvatA nathI, paNa tamArI bhAvi prajAnA upayogamAM paNa e makAna Ave evuM banAvo che; te ja pramANe dharma upara paNa vizvAsa rAkho ke, A dharmarUpa dhana A janmamAM nahi te AgaLanA janmamAM kAma Avaze. zeThe subhagane je navakAramaMtra zIkhaDAvyo hato te zuM AgaLanA janmamAM tenA upayogamAM na Avyo ! jo zeTha subhagane navakAramaMtra zIkhaDAvata nahi, ane jema bIjA loko "zako maMtranA adhikArI nathI' ema kahe che, tema zeThe paNa "subhagane tuM paNa maMtrane adhikArI nathI ema kahI, tene navakAramaMtra zIkhaDAvyo na heta to zuM subhagane AgaLane janma sudharI zakata? paNa koIne dharmavimukha rAkhavA e dharmAtmAonuM kAma nathI. dharmAtmA pite paNa sukhI thAya che ane bIjAne paNa sukhI banAve che. A pramANe vicAra karI tame paNa zuddha rahe ane bIjAne paNa zuddha kare che temAM sva sAthe paranuM kalyANa raheluM che. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 199ra zrAvaNa sudI 11 budhavAra prArthanA vimala jinezva2 sevie, thArI buddhi nimala heya jAya re; chavA ! viSayavikAra visArane, tU mehanI karma apAya re; chavA! vimala jinezvara sevie. 1 zrI vimalanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA karatAM bhakatae manamAM kevI unnata bhAvanA bhAvavI joIe e vAta A prArthanAmAM kahevAmAM AvI che. A prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, "he ! AtmA ! tArI pUrva sthitinuM tuM smaraNa kara. pUrva sthitinuM smaraNa karavAthI, pote kayA kayA bhavamAM kevI kevI sthitimAMthI pasAra thayo ane keTalI muzkelIe A durlabha bhavane pAme che enuM bhAna thAya che. ane jyAre pitAnI vartamAna sthitinuM bhAna thAya che tyAre A daza vIza ke pacAsa varSanA AyuSyamAM A durlabha bhavane ALasamAM vyartha gumAvI na detAM ene bhagavadbhaktimAM sadupayoga karI jIvanane sArthaka karavuM joIe. jyAre A pramANe AtmabhAna thaze tyAre A AtmA e nirNaya upara Avaze ke - re javA! vimala jInezvara seviye" he jIva! tuM bhagavAna vimalanAthanI sevA-prArthanA kara. bhagavAnanI prArthanA kevI rIte karavI ? ene mATe A ja prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, mehanIya karmane khapAvI bhagavAna vimalanAthanI sevA karI ane paramAtmAnI prArthanAnI AgaLa badhAne tuccha samajI mohanIya karmane khapAva. jemake tamArI pAse rUpiyA che, paNa jo tamane koI rUpiyAne badale senAmahora Ape te tame rUpiyAne mUkI deze. A ja pramANe kaI sonAmahoranA badalAmAM ratno Ape te tame sonAmahoro mUkI dezo. A pramANe jyAre paramAtmAnI . prArthanAne badhAthI utkRSTa mAnavA lAgaze tyAre tenI AgaLa badhAne tuccha samajI choDI mUkaze, paNa kevaLa bolavAthI ema kAMI banatuM nathI, e te karavAthI ja bane che. je tame tyAga karaze to tamane lAbha thaze ane huM karIza to mane lAbha thaze. huM tamArI AgaLa A vAta karanAro chuM, pachI te je karaze tene ja lAbha thaze. jemake koI mANasa badhAne khAvAnuM pIrase che paNa pite bhUkhyA rahe che tene zuM lAbha thaye. A ja pramANe pIrasanAro te thALI pIrasI jAya che, paNa jamanAre UMghato rahe te zuM tenI bhUkha maTI zake ? nahi. te ja pramANe mohanIya karma khapAvIne bhakti karavAnI vAta kahenAra ane sAMbhaLanAra dharmArAdhana kare to tene lAbha thaze. jo tame paramAtmAnI prArthanAne utkRSTa mAnaze to pachI bIjI koI cIja tuccha lAgyA vinA nahi rahe ! mATe tame evI bhAvanA kare ke, mane te paramAtmAnI prArthanA ja joIe, dhanasaMpatti ke putrAdi na joIe. jo tame saMsAranI badhI vastu chaDI na zake ane tamAre saMsAranuM kAma karavuM paNa paDe; te tame kAMI nahi te saMsAranAe kAmane mukhya na mAnatAM, gauNa mAne, te paNa ghaNo 22 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa lAbha thaze ! Aje loko paramAtmAnI prArthanAne gaNa ane saMsAranAM kAmone mukhya mAnI beThA che. lokonI A ja moTI bhUla che. je tame paramAtmAnI prArthanAne mukhya ane saMsAranAM kAmane paiNu mAnatA thaze, tyAre ja paramAtmAnI prArthanA barAbara karI zakaze. eTalA mATe paramAtmAnI prArthanAmAM ekarUpa thavA mATe saMsAranAM kAmonuM mamatva cheDavAne prayatna kare tepaNa kalyANa che. anAthI manine adhikAra-18 - have A ja vAta zAstrA dvArA samajAvuM chuM. rAjA zreNike anAthI munine pUchayuM ke, tame A bhara juvAnImAM dIkSA zA mATe lIdhI? anAthI munie tene javAba e Apyo ke, huM anAtha ho, mAre kaI nAtha na hatuM. eTalA mATe meM dIkSA lIdhI. munine A uttara sAMbhaLI rAjAne ghaNuM Azcarya thayuM. tao so pahasio rAyA. seNio mghaaddivo| evaM te iDimantassa, kahaM NAho na vijjaI // 10 / / - rAjAne munine A uttara ThIka na lAge eTale te hasI paDaze. ahIM rAjA zreNikane ja adhikAra cAle che tathA tene paricaya paNa pahelAM AvI devAmAM AvyA che chatAM, ane rAjAne zreNika ane magadhAdhipa e vizeSaNa pharI zA mATe ApavAmAM AvyuM ! sAdhAraNa ke te punaruktine doSa dUra karavAnuM kahe, paNa je pramANe mAtA pitAnA bALakane koI vAta vAraMvAra kahe che ane samajAve che tema gaNadharoe sAdhAraNa lokone samajAvavAno e dvArA prayatna karyo che. mArI samaja pramANe gaNadharee e magadhAdhipa zabdane pharI upayoga eTalA mATe karyo che ke, te hasanAra keI sAdhAraNa mANasa na hatuM paNa magadha dezane rAjA hato. sAdhAraNa mANasanA hasavAmAM ane AvA moTA rAjAnA hasavAmAM ghaNuM aMtara hoya che e batAvavA mATe gaNadharee rAjA tarIke paricaya ApyA chatAM paNa pharI zreNika rAjAne bhagadhAdhipa vizeSaNadvArA paricaya Apyo che. rAjA zreNika hasIne munine kahevA lAgyuM ke, tamArA jevA RddhimAnane koI nAtha na hato e kema banI zake ? pahelAM e jovuM joIe ke Rddhi eTale zuM ane muninI pAse evI kaI Rddhi hatI ke temane RddhimAna kahevAmAM AvyA ? Rddhi be prakAranI hoya che. eka bAhya Rddhi ane bIjI Atarika addhi. bAhya RddhimAM dhana-dhAnyAdine samAveza thAya che ane Antarika addhimAM zarIranI svasthatA ane indriyone pUrNa vikAsa vagerene samAveza thAya che. muninI pAse bAhya Rddhi te na hatI; paNa Atarika ahi te hatI. temanI bhavya AkRti temanI suMdara prakRtine paricaya ApatI hatI. jemanI AkRti sArI hoya che, temanAmAM guNono vAsa paNa hoya che ! Aje paNa saMsAramAM juo, to jaNAze ke, jemanI AMkhe meTI hoya che, kAna lAMbA hoya che, Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11 ] - rAjakeTa-cAturmAsa [ 171 vakSaHsthala prazasta hoya che, kapALa pahoLuM hoya che ane jemanAM zarIranAM aMgo pUrNa vikasita hoya che te bhAgyavAna ane guNavAna gaNAya che. anAthI muninI AkRti suMdara hatI eTalA mATe temanI Rddhi paNa spaSTa jaNAtI hatI. A viSe TIkAkAra kahe che ke, jyAM AkRti sArI hoya che tyAM guNo vase che ane jyAM guNo hoya che tyAM lakSmI vase che; kAraNa ke lakSmI guNavAnane ja vare che. guNahInane nahi. A uparathI koI ema kahe ke, lakSmI to kaI guNahInanI pAse paNa jovAmAM Ave che ! te Ane uttara e che ke, tamane bhale guNo jovAmAM AvatAM na hoya paNa tenAmAM vyAvahArika guNe to avazya hoya che. - A pramANe jyAM guNa hoya che tyAM lakSmI paNa vase che, tathA tyAM nekara-cAkara vagere upara AjJA paNa cAle che. A AjJAnuM pAlana thavuM e ja rAjya che. jemanI AjJAnuM barAbara pAlana thAya che, te ja rAjA che. rAjAe munine kahyuM ke, "tame duHkhane kAraNe saMyama dhAraNa karyo che e mane ThIka nathI lAgatuM. tame AvA RddhimAna cho chatAM tamAruM rakSaNa karanAra koI nAtha na hoya e kema banI zake ? vaLI tame kahe che te pramANe duHkhane kAraNe saMyama dhAraNa karyo che te duHkhane sahetAM saMyamane kevI rIte vahana karI zakaze?" eTalA mATe- homi nAho bhayaMtANaM, bhoge bhuMjAhi sNjyaa| fmanAEparivuM, mAgusse 7 juduM ?? | "he bhadanta ! he pUjya! tamane vizeSa kAMI na kahetAM theDAmAM eTaluM ja kahuM chuM ke, Ape je anAthatAnA duHkhane kAraNe saMyama dhAraNa karyo che te anAthatAnuM duHkha dUra karavA mATe huM tamAro nAtha banuM chuM. jyAre huM tamAro nAtha banI jaIza te pachI tamane koI vAtanI khAmI raheze kharI ? eTalA mATe he saMyati! cAle, saMyamane choDe ane bhegene bhagavo." - rAjA saMyatine bhoga bhogavavA mATe kahe che, paNa zuM te ochI buddhivALo hato ke, A pramANe eka munine kahyuM ! rAjA e echI buddhivALo na hato, paNa enA kathananI pAchaLa kayuM rahasya raheluM che tathA gaNadharoe zAstramAM e vAtano ullekha zA mATe karyo che e samajavAnI jarUra che. Aje paNa tame juo cho ke, jemanI pAse bhege che temane bhoga mATe kaI Agraha karatuM nathI, paNa jeo bhaganA tyAgI che temane Agraha karanArA ghaNA loko maLI jAya che. jemake ghaNA loke rahevA mATe ahIM tahIM bhaTake che paNa koI tene potAne tyAM rAkhatuM nathI. paNa jo koI dIkSA levAno vicAra kare che te ene evA kahenArA loko ghaNA maLI Ave che ke, tame dIkSA zA mATe lyo che, cAlo mAre tyAM raheje A pramANe je Agraha karavAmAM Ave che te bheganA tyAgano ja pratApa che. paNa jeo tyAgI nathI paNa bhogI che temane bheganI vastu paNa maLatI nathI tema temane kAI Agraha paNa karatuM nathI ! Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa rAjAe munine kahyuM ke, "Apa mAre tyAM cAlo, huM tamAro nAtha banuM chuM. tamane dareka prakAranI sagavaDatA maLI raheze. tame ema na vicAro ke, meM saMyama lIdho hato eTale have mane jJAtijane ke mitro saMdharaze nahi. tame saMyama dhAraNa karIne kAMI kharAba kAma karyuM na hatuM eTale jJAtijano ane mitro tamAro UlaTe Adara-satkAra karaze ke, bahu sAruM thayuM ke tame pAchA saMyama choDI parivAramAM AvyA. huM paNa tamane eTalA mATe saMyama choDavAne Agraha karuM chuM ke, A manuSya janma bahu durlabha che. evA A durlabha manuSya janmane A rIte veDaphI nAMkho e ThIka nathI." - Aje paNa keTalAka loko ema kahe che ke, sAdhuo pAse javAthI zo lAbha! tyAM javAthI te manuSyajanmanA sukhane nAza thAya che. khAvuM-pIvuM ane mojamajhA mANavI e ja jIvananI sArthakatA che, paNa sAdhuo te e bhegone tyAga karavAnuM kahe che eTalA mATe temanI pAse javuM e te manuSya janmanA sukhano nAza karavA barAbara che. A pramANe keTalAka loko kahe che. e lokonI dRSTie te manuSya jIvananI sArthakatA bhegAno upabhoga karavAmAM ja che. rAjA paNa e ja kahI rahyo che ke, A manuSyajanma durlabha che te mATe cAlo ane bhogeno upabhoga karI jIvanane sArthaka karo. - je loka bhogono upabhega kare emAM ja manuSyajanmanI sArthakatA che ema mAne che te loko paNa ema ja kahe che ke, A manuSyajanma maLavo durlabha che ane je loke bhogane tyAga karavAne upadeza Ape che teo paNa e ja kahe che ke, A manuSyajanma vAraMvAra maLa durlabha che mATe ene bhoga-upabhegamAM durupayoga kare nahi. A pramANe bhegI ane tyAgI leke pitApitAnI dRSTie kahe che; paNa A bannemAM konuM kathana ThIka che ane A durlabha manuSyajanmane saphaLa kema banAvI zakAya e vicAravA jevuM che. je loko bhegAne upabhoga karavAmAM ja manuSyajanmanI sArthakatA rahelI che ema mAne che, teonuM ema kahevuM che ke, " khAvuM-pIvuM, suMdara vastro paheravAM ane suMdara makAnamAM mejamajhA mANavI vagere bhogane upabhoga je manuSya nahi kare te koNa karaze? je manuSyajanmamAM bhegene upabhoga karavAmAM na Ave to zuM pazujanmamAM bhogone upabhoga thaI zakaze? zuM pazuchavanamAM suMdara vastra, AbhUSaNo tathA suMdara khAna-pAnane upabhoga thaI zakaze ? A ja pramANe relagADI, sTImara, eroplenamAM besI manuSya je ja nahi mANe te zuM pazuchavanamAM mANI zakAze? eTalA mATe bhAgone upabhoga karavAmAM ja manuSyajanmanI sArthakatA rahelI che." - A eka pakSa che. bIjo pakSa bhegone tyAga karavAmAM ja manuSyajanmanI sArthaktA rahelI che ema mAne che. e mAnyatAnI puSTi mATe jJAnIo kahe che ke, "jo tame durlabha manuSyajanma meLavIne paNa jo ATalI ja unnati sAdhI zake te tame vadhAre zuM karyuM ? eTalI unnati te pazu-pakSI paNa sAdhI zake che. te tamArI unnatimAM vizeSatA zI rahI? tame kaho cho ke, eroplenamAM uDI ame meja nahi mANIe te zuM pakSIo mANI zakaze ? tame te atyAre eraplena banAvyAM che ane ya-nI sahAyatAe AkAzamAM uDe che paNa pakSIo te svataMtra rUpe koInI sahAyatA lIdhA vinA pahelethI ja Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11] rAjakATa-cAturmAsa [ 173 AkAzamAM UDe che. tame suMdara kapaDAM banAvI paheravAnI vAtA karA che! paNa ahIMtahIMthI kapAsa ekaTho karI kapaDAM banAvI paheravAmAM zuM vizeSatA che ! AnAM karatAM te| sAdhAraNa jIvA je peAtAnA zarIramAMthI tantu kADhI potAnI jALa banAve che emAM vadhAre vizeSatA rahelI che. tame kapaDAM paherI aDa thaine phare che paNa tame paherelAM kapaDAMmAM keTalAM badhAM chidro che, e tame sUkSmadarzaka yaMtrathI jue ane kALI jevA sAdhAraNa jIva, je peAtAnI jALa banAve che te kevI suMdara ane chidra vinAnI hAya che te jue tA tamane jaNAze ke tamArAM kapaDAM karatAM temAM anekagaNI vizeSatA rahelI che. tame makAna banAvavAmAM tathA rahevAmAM manuSyajanmanI sAOkatA rahelI mAne che paNa madhamAkhI ane kIDI jevA sAdhAraNa prANIe peAtAne rahevAne mATe mahA mahenate evAM suMdara rahevAnAM ghara banAve che ke jene joI manuSyanI buddhinuM abhimAna UtarI jAya che. emanA makAnAmAM-dharAmAM keTalI badhI suMdara vyavasthA hoya che te paNa jarA jue. temanA dharAmAM prasUtigRha, bheAjanagRha vagere judAM judAM hoya che! kalA ane AviSkAranI dRSTie jIe teA madhamAkhI tamArAthI paNa AgaLa vadhelI che. enI kaLA joi AjanA vaijJAnikA paNa Azcaryacakti thaI jAya che ! te peAtAnuM rahevAnuM ghara kaLApUrvaka ane mApasara banAve che ! eTaluM ja nahi paNa te thoDA ja mINamAM vadhAre madha bharavAnI vyavasthA karI zake che. temanI saMgaThanazakti paNa jIe; jyAre tee madhapUDAne mINu lagADe che tyAre badhI madhamAkhIe eka sAthe mINa lagADe che, ane madha bhare che tyAre eka sAthe madha bhare che! zuM tamArI kaLA madhamAkhIe karatAM caDiyAtI che? kahevAnA Azaya e che ke, jo tame vastra-makAna Adine kAraNe ja manuSya janmane sArthaka mAnatA hai| teA tame madhamAkhI-kIDI jevA sAdhAraNa jIvA karatAM vadhAre kAMI pragati karI nathI. kevaLa kaLAthI manuSya janma sAka thaI jAya che ane kaLAnI sAdhanAmAM ja manuSya janmanI durlabhatA rahelI che ema kahI zakAya nahi ? have jarA vivekabuddhie vicAra kareA ke, tame pahelAM kANu hatAM ane kayA kAraNe manuSya janmane pAmyA ? A viSe uDDA vicAra karaze, te tamane spaSTa jaNAze ke, UMcA UMcA makAneA banAvavAthI, uttama khAna-pAna khAvA-pIvAthI, meAja mANavAthI ke bhAgAnA upabhoga karavAthI A durlabha manuSyajanma maLyeA nathI. tyAre A durlabha manuSyajanma kevI rIte maLyA che, ene mATe bhakta tukArAma kahe che keH---- ananta janma jarI kelyA tapa rAzI tarIhAna pavasI maNe deha aisA hA nidAna / lAgalAsI hAthI tyAMcI kelI mAtI bhAgyahIna !! arthAt--ananta janma sudhI puNya rAzi ekaThI karavA chatAM A manuSyajanma maLe che ke nahi e zaMkAspada che. chatAM puNyabaLe A dula bha manuSyajanma hAthamAM maLyo che. tene bhAgyahIna lAke mATInI mAphaka gumAvI de che. bhagavAna vimalanAthanI prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, jIva sUkSma nigeAdamAM, bAdara nigeAdamAM, tyAMthI sthAvara jIvamAM-arthAt pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatikAyamAM Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa AvyA. tyAMthI bendriya, trIndriya, caturindriya ane pachI paMcendriyamAM AvyA. paMcendriyamAM paNa manuSyagatimAM Avyo, tyAre manuSyajanma maLyo. manuSya janmanI sAthe AryakSetra. uttama kuLa, uttama dharmanI prApti thaI. A pramANe aneka jajonI tapazcaryA ekaThI karavAthI manuSyajanma maLe che. A pramANe kaThora tapazcaryAnA pariNAme maLelA manuSyajanmane bhoge upabhoga karavAmAM gumAve ThIka nathI. AvA durlabha manuSya janmane bhogopabhAgamAM durupayoga karyo na joIe. rAjA zreNike anAthI munine kahyuM ke, "A manuSya janma durlabha che mATe bhegane upabhoga karavAmAM ja ene upayoga karo. huM tamAro nAtha banuM chuM, mATe cAlo ane sukhethI rahA." ' rAjAnuM A kathana sAMbhaLI munine Azcarya thayuM. jevuM Azcarya muninuM kathana sAMbhaLI rAjAne thayuM hatuM. pitapatAne pakSa laI banne jaNa hasI rahyA hatA. muni eTalA mATe hasatA hatA ke, A rAjA pite paNa anAtha che to pachI mArA nAtha kevI rIte banI zakaze? ane rAjA eTalA mATe hasato hato ke, AvA RddhimAna munine nAtha koNa na bane ? - munie rAjAne kahyuM ke, "rAjA pate ja anAtha che te pachI mAro nAtha kevI rIte banI zake? je pote ja digambara-nagna che te bIjAne vastra kayAMthI ApI zake ? A ja pramANe he ! rAjana ! tuM paNa anAtha che, te mAre nAtha kevI rIte banI zake !" muninI A vAtane rAjA zuM javAba Ape che te viSe have pachI yathAvasare kahevAmAM Avaze. sudarzana caritra-18 have huM sudarzananI vAta kahuM chuM. suIzananI kathA e sAdhutAnI kathA che. e dharma kathAne sAMbhaLI tame paNa sAMsArika bhAgamAMthI nivRtta thavAne prayatna karo. kadAcita tame ekadama kAmagamAMthI nivRtta thaI na zako te paNa dhIme dhIme AgaLa vadhaze te paNu kalyANa thaze. kalA bahetara a5kAlameM, sIkha huA vidvAna prauDha parAkramI jAna pitAne, yiA vyAha vidhi kAna ke dhana che 16 rU5 kalA yauvana vaya sarIkhI, satyazIla dharmavAnA sudana aura maneramA kI, joDI juDI mahAna dhana che 17 saMsAranI vAtane gaNu ane AtmakalyANanI vAtane mukhya kevI rIte mAnavI e batAvavA mATe ja A dharmakathA kahevAmAM Ave che. zArIrika, mAnasika ane bauddhika vikAsa karavAnI zikSA saMsAravyavahAramAM paNa upayogI che paNa te gauNa che. ene mukhya uddeza te AtmakalyANa sAdhavAno che. Aje saMsAra vyavahArane mukhya mAnavAthI ane AtmakalyANane aiNa sthAna ApavAthI ghaNI hAni thavA pAmI che. bhaviSyamAM tamArAthI evI bhUla na thAya eno khyAla rAkhavA mATe ja A dharmakathA saMbhaLAvuM chuM. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11 ] rAjakoTa-cAturmAsa | [ 175 A dharmakathA mukhyataH zIlanI che. zIlane artha sadAcAra thAya che. zIlanI sAthe A kathAmAM jIvana sudhAranI bIjI aneka vAtanuM varNana karavAmAM Avaze paNa mukhyataH zIlanuM ja varNana karavAmAM Avaze. keTalAka loko kahe che ke, sAdhuo zA kAmanA che, teo kevaLa khAI-pIne sutA rahe. che. je koI sAdhu khAI-pIne sutA rahetA hoya, AtmakalyANa ke janakalyANa karavAne kaze prayatna karatA na hoya te vAstavamAM te kAMI kAmanA nathI; paraMtu jo teo AtmakalyANanI sAthe janakalyANa karatA hoya to teo bhArarUpa nathI paNa kalyANarUpa ja che. evA mahAtmAonAM jyAM pagalAM paDe che tyAM kalyANa ja thAya che. tame loko evA mahAtmA ne bhUlI jAo cho paNa mahAtmAo tamane bhUlI jatA nathI. tame paNa mahAtmAone na bhUlI jAo emAM ja tamArI zobhA che. kadAca deNadAra bhUlI jAya che paNa leNadAra bhUlI jatA nathI. te ja pramANe ame leNadAra chIe eTale ame tamane kema bhUlI jaI zakIe ! ane e ja pramANe tame amane paNa na bhUlI jAo ema ame kahIe chIe, A uparathI koI ema kahe ke, sAdhuonI jarUra ja zI che? te ame pUchIe chIe ke, cora, jugArI ane vyabhicArInI te jarUra che ane sAdhuonI jarUra zA mATe nathI ? sAdhue che tyAre ja saMsAramAM zAnti che. jyAre sAcA sAdhuo saMsAramAM nahi hoya tyAre sUryanA pratApathI pRthvI lAlacoLa thaI jaze. mATe sAdhuonI anAvazyakatA che ema mAne nahi. ahIM je sAdhu zabda vAparavAmAM AvyuM che te sAcA sAdhune lAgu paDe che. sAdhuvezamAM rahevA chatAM jeo asAdhutAne poSe che ane AtmakalyANa sAdhatA nathI teo kAMI kAmanA nathI e AgaLa kahI devAmAM AvyuM che. . sAdhuonI kRpAthI ja subhaga sudarzana thayA che. jo ke te mahAtmAe subhagane prakaTa rUpe koI upadeza ApyuM na hatuM chatAM potAnA cAritrane prabhAva subhaga upara evo paDaze ke e prabhAvane kAraNe subhaga sudarzana banyo. eTalA mATe sAdhuonI niMdA na karo paNa temanI sAthe saMbaMdha joDe. relagADI badhA banAvI zakatA nathI, paNa temAM badhA besI zake che. te ja pramANe tame badhA pote sAdhu banI na zake to temanI sAthe saMbaMdha te joDI zako cho. sAdhue saMsAra sAgarane pAra karavA mATe pulanA jevA che. rAjA jyAre pula banAvI de che tyAre tenI upara thaI eka kIDI paNa moTI nadIne pAra jaI zake che. nahi te hAthIne paNa nadI pAra javuM muzkela thaI paDe che. A ja pramANe mahAbhAo saMsArasAgarane pAra karavA mATe je pUla bAMdhI Ape che te pUla upara thaI nAnA moTA badhA jIvo saMsArasAgarane pAra jaI zake che ! subhaga eka sAdhAraNa jAtine chokaro hate paNa mahAtmAnI AgaLa to jAtapAtane ke koI bIjA prakArane bhedabhAva hetuM nathI. mahAtmAo badhAne samAna mAne che, jethI temanA bAMdhelA pula upara thaI koI paNa chava saMsArasAgarane pAra jaI zake che. eTalA mATe saMsArasAgarane pAra karavA mATe dharmane pUla bAMdhanAra sAdhu mahAtmAonI niMdA kare nahi, tema temane bhArarUpa mAne nahi. sudarzana 72 kalA bhaNI-gaNe yuvAna thaze. pahelAM jyAM sudhI kumAra 72 kalAmAM Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa pAraMgata thatA nahi, tyAMsudhI yuvAna kahevAtA nahi ane jyAMsudhI enAM suSupta sAta aMgA jAgrata thatAM nahi tyAMsudhI tenA vivAha karavAmAM AvatA nahi ! aparipakva avasthAmAM vivAha karI devA e paNa bahu hAnikAraka che. bALavivAhathI AdhyAtmika hAni tA thAya ja che, paNa sAthe sAthe vyAvahArika ane zArIrika hAni paNa thAya che. mAnA ke koI eka gADImAM paccIza juvAna mANusA kheThelA che ane e gADIne e nAnA vAcharaDAe joDavAmAM Ave te zuM kAI dayAvAna mANasa e gADImAM besaze kharA ? jo kAI beThA rahe teA te dayALu kahevAya nahi. kAraNa ke eTalA mANasAnuM vajana e nAnA vAcharaDAe kheMcI zake nahi. A ja pramANe A saMsAravyavahAranA bhAra paNa ghaNA che. nAnapaNamAM kAI nA vivAhasaMbaMdha joDavA e enA upara saMsAravyavahArane bhAra lAdavA jevuM che. Ama hai|vA chatAM nAnA nAnA bALakAne vivAhanI gADImAM joDI devA ane e gADImAM bALakAnI sthitinA vicAra karyAM vinA esI javuM emAM nirdayatA rahelI che, je kAI dayAvAna mANasa haze te teA e ja kaheze ke, hajI A bALako che. temanAM suSupta sAta aMge jAgrata paNa thayAM nathI, teA pachI huM evA bALavivAhamAM bhAga kevI rIte lai zakuM! zuM koI evA vicArazIla mANasA che ke evI pratijJA kare ke ame sALa varSathI ochI uMmaranA chekarAnA ane tera varSathI ochI uMmaranI chekarInA vivAhamAM bhAga nahi laIe ? je AjanI UgatI prajAne kevI zikSA ApavI joIe e viSe paNa dhyAna ApavAnI jarUra che. Aje ghaNe ThekANe UgatI prajAmAM evA durAcAra phelAtA jovAmAM Ave ke, bAhya vivAha tA temanA thatA nathI, paNu chUpI rIte lagnanI bAda je duSpravRtti sevavAmAM Ave che, tevI kAmapravRtti seve che. A nItibhraSTatA che. yurApa viSe sAMbhaLyuM che ke, tyAM aneka kumArikAzramA cAle che. tyAM vivAha thayA pahelAM ja kumArikA nItibhraSTatAnA pariNAme bALakAne janma Ape che. e bALakone te kumArikAzramamAM mUkI Ave che. Aje bhAratamAM evAM AzrameA te| nathI paNa kAlejamAM cheAkarA chekarIe kuzikSAnA pariNAme kevA nItibhraSTa banI jAya che e eka karuNa kathA che. bALavivAhanA niSedha karavAnA uddeza e che ke, asamayamAM vInA nAza na thAya ! je UgatI prajA asamayamAM vIyane A rIte naSTa karatI rahe to bALalagnanA niSedhaneA uddeza pAra paDayA nathI ema kahI zakAya. e mATe UgatI prajA asamayamAM peAtAnA vIyanA nAza na kare evI zikSA ApavAnI AvazyakatA che. huM aMgrejI bhASAnI bahu TIkA karuM chuM ema keTalAka leAkA mArA viSe kahe che, paNa vAstavamAM kAi bhASA sAthe mAre virAdha nathI. zAstramAM paNa aDhAra dezanI dAsIonA saMrakSaNamAM bALakane rAkhavAmAM AvatA jethI bALaka nAnapaNamAM saraLatApUrvaka 18 dezanI bhASAothI paricita thaI jatA. A kAraNe huM aMgrejI bhASA zIkhavAnA virAdhI nathI, paNa e viSe mAruM kahevuM khIjAM ja che. huM ema kahyuM hyuM ke, mAtAnuM sthAna mATuM che ke dAsInuM? Aje mAtAnA bhale kAI Adara karatA na paNuM hAya, te paNa Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11] rAjakeTa-cAturmAsa [ 177 mAtAnuM ja sthAna UMcuM che. zAstramAM paNa mAtAne viSe kahela che. vedamAM paNa "mAre mA ujavelo makaH savAryavA mA: ' A pramANe mAtAnuM sthAna badhAe UMcuM mAnyuM che. A ja pramANe mAtRbhASA mAtAnI mAphaka AdaraNIya che. mAtRbhASAne mAtAnA sthAne mAnI bIjI bhASAne tenI dAsIrUpe mAnavAmAM Ave to kAMI virodha ke vAMdho nathI, paNa mAtAnuM sthAna dAsIne ApavuM e kharAba che. mAtAne mAtAnA sthAne ja rAkho ane dAsIne dAsInA sthAne rAkho to mAre kAMI virodha nathI. kadAca koI kahe ke aMgrejI bhASA ghaNI vikasita thaelI che, eTalA mATe tene vizeSa Adara karavAmAM Ave che. AnA uttaramAM huM ema kahuM chuM ke, meDama dhoLI che ane tamArI bhAtA kALI che, te zuM mAtAne sthAne meDamane Adara Apavo thagya che? je aMgrejIne mAtRbhASAne sthAne mAnavAmAM AvatI hoya to tenI ekavAra nahi paNa hajAravAra TIkA karIza, ane jo tene mAtRbhASAnI bena agara dAsI tarIke mAnI bhaNavAmAM AvatI hoya, te mAro kAMI virodha nathI. strI ane puruSamAM ghaNuMkharuM sAmya paNa hoya che ane thoDI ghaNI bhinnatA paNa hoya che. sAdhAraNa rIte ekabIjAnA sahayogathI ja kAma cAle che paNa vizeSataH puruSa kaThora kAma kare che ane strIo komaLa kAmo kare che. strIo gharanuM kAma kare che ane puruSa bahAranuM kAma kare che. je pramANe vRkSamAM kaThora ane komaLa banne prakAranAM bhAge hoya che, ane banne prakAranA bhAge hovAthI ja vRkSa che tema chatAM banne bhAge pitapitAnA sthAne rahe che, te ja pramANe strIpuruSanuM kAma ekabIjAnA sahakArathI ja cAle che. puruSe pitAne yogya kAma kare che ane strIo potAne yogya kAma kare che, paNa Aje utkrama thaI javAne kAraNe ghaNI hAni thaI rahI che. yuropamAM puruSonuM sthAna strIone soMpavAmAM AvyuM jethI tyAM ghaNI hAni thaI. have to sAMbhaLyuM che ke, A hAnine anubhava thavAthI jarmanInA saramukhatyAra hITalare strIone saMbhaLAvI dIdhuM che ke, tame have gharanuM kAma saMbhALe. strIo puruSanuM sthAna levA cAhe che, paNa jo teo temanuM hRdaya tapAse to temane jaNAze ke, temane mATe kayA kAmo yogya che. strIomAM je kAma karavAnI yogyatA che te kAma karI teo potAne ane bIjAne sudhAra karI zake che. prAcIna samayamAM puruSe 72 kalA ane strIo 64 kalA zIkhatI hatI. jo sUrya ane candramAM kalA na hoya te te zA kAmanA? A ja pramANe puruSa ane strIo pitapitAne yogya kalAnuM jJAna saMpAdana karI unnati sAdhI zake che ! sudarzana 72 kalAnuM jJAna saMpAdana karI ghera Avyo. sudarzana ghera Avyo tethI badhA loko prasanna thayA. zeThe kalAcAryane khUba puraskAra Apyo eTaluM ja nahi paNa temane AbhAra mAnatAM zeThe kahyuM ke, " Ape mArA putrane saMsArano bhAra vahana karavAne yogya banAvyuM che e mATe huM Apane AbhArI chuM. Ape tene kevaLa 72 kaLAnI zikSA ja ApI nathI paNa sAthe sAthe mAro, svajanene tathA nAgarikono Adara kare e viveka paNa zIkhaDAvyo che. meM te Apane mArA putrane kAcA sonAnI mAphaka soMpyo hato Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa paNa Ape tene bhaNAvI-gaNAvI kuLanA AbhUSaNarUpa banAvI dIdhuM che. Ape mArI upara je upakAra karyo che te huM koI divasa bhUlI zakIza nahi. " A pramANe kalAcAryane yogya puraskAra ApI vidAya karyo. sudarzana jayArathI ghera AvyA tyArathI tenI sagAI mATe aneka kaheNa AvatAM hatAM, paNa zeTha koI gya kanyAnI zodhamAM rahetA hatA. Aje te sagAI ke vivAhamAM vizeSataH dhana ke makAna ja jovAmAM Ave che paNa sagAI ke vivAhamAM zuM zuM jovuM joIe e viSe zAstra zuM kahe che te jarA juo. zro jJAtAsUtramAM kahyuM che ke - sarisabayANaM sarisatayANaM sarisalAvaNNaruvanovvaNaguNovaveyANaM / arthAta-vivAha ke sagAI karyA pahelAM vara kanyAnI avasthAnuM sAmya jovAmAM AvatuM. bAda varNa ane AkRtinuM sAmya jovAmAM AvatuM. A pramANe rU5, vina, guNa vagerenI paNa samAnatA jovAmAM AvatI. jyAre strI ane puruSanAM badhAM aMgomAM tathA guNavikAsamAM sAmya jovAmAM AvatuM tyAre bannene vivAha karavAmAM Avate. - sudarzanane mATe aneka jagyAethI sagAInAM kaheNa AvavA lAgyAM paNa sudarzanane gya kanyA na jaNAyAthI badhAne zeThe vidAya karyo. Akhare manoramAM nAmanI kanyA sAthe sagAI karavAnuM kaheNa AvyuM. zeThe kahyuM ke, A kanyA ane te sudarzanane yogya jaNAya che paNa sudarzanane te pasaMda che ke nahi tene vicAra jANyA bAda huM sagAIne svIkAra karI zakuM ! zuM A prAcIna prathA kharAba che? putra ke kanyAne pUchI temanI sagAI ke vivAha kara e sAruM che! Aje A prathAnuM pAlana koNa kare che ! Aje te ema kahevAmAM Ave che ke, "heya rokaDA te paNe DekarA " arthAta-jenI pAse paiso hoya che te vRddha paNa paraNI zake che !" je gAmamAM bhAre janma thayo hato te gAmamAM eka kanyA rahetI hatI. eka vRddha puruSanI be ke traNa strIo marI gaI hatI eTale te cothIvAra A kanyA sAthe paraNavA cAhata hatApaNa te kanyAe tenI sAthe paraNavAne svIkAra na karyo. te puruSanA pahelA vivAhanI sAsue kahyuM ke, "e kAma puruSothI sAdhI zakAze nahi. e strIonuM kAma che eTale te kAma amArAthI ja sAdhI zakAya ema che. tame badhAM ghareNuM mAre tyAM mokalI Apa. huM e kanyAnI sAthe tamAro vivAha karavAnuM nakkI karI ApIza." te vRddha puruSe badhAM ghareNAM tene ghera mokalI ApyAM. te strIe potAne ghera e badhAM ghareNAMonuM pradarzana karI mUkayuM, ane koI kAraNe pelI kanyAne potAne ghera bolAvI ghareNAM batAvI kahyuM ke, jo tuM mArA jamAInI sAthe vivAha kare te tane A badhAM ghareNAM paheravAM maLaze. tane bIje koI sthaLe ATalAM ghareNAM paheravAne A janmamAM te nahi maLe ! te bheLI ane azikSitA kanyA ghareNanA pralobhanamAM paDI gaI ane vivAha karavAne svIkAra karyo. Akhare tene vivAha thaI gaye paNa tenuM pariNAma bahu kharAba AvyuM. te vRddha pati thoDA vakhata bAda maraNa pAmyA ane te kanyA vidhavA thaI javAne kAraNe tenuM zeSa jIvana bahu kaSTamaya vyatIta thayuM. Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11] rAjakeTa-cAturmAsa [ 179 A pramANe AjakAla ghareNAMnI sAthe vivAha karavAmAM Ave che. bhUtakALanA ItihAsa tarapha najara karo te jaNAze ke, sItA, draupadI vagerene svayaMvara thayo hato ane temAM temaNe pote ja potAne vara pasaMda karyo hato. bhagavAna neminAtha traNaso varSanI uMmara thaI tyAM sudhI kumAra rahyA hatA. zuM temane kanyA maLatI na hatI? paNa svIkRti vinA vivAha kema thaI zake, ane e kAraNe ja temane vivAha thayo na hato. paNa AjakAla saMtAnonI vivAha viSayaka salAha koNa le che? sudarzananA pitAe sudarzanane pUchyuM ke, tArA yogya eka kanyAnI sagAInuM kaheNa AvyuM che. je te svIkRti Ape te tenI sAthe sagAI karI laIe. sudarzana pitAnI vAtane zo javAba Ape che te viSe have pachI vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa sudI 12 guruvAra prArthanA anaMta jinezvara nita name, adabhUta jAti alekha nA kahiye nA dekhiye, jAke rUpa na rekha. anaMta 1 , anantanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanAdvArA paramAtmAne paricaya ApavA mATe aneka prayatna karavAmAM Avela che, chatAM jemanA manamAM brAnti hoya che temane paramAtmA prati vizvAsa pedA thatuM nathI. ane jemanI bhrAti dUra thaI che te paramAtmAnA viSe kAMI kahI paNa zakatA nathI. jemane paramAtmA prati pUrNa vizvAsa pedA thayo che arthAta AdhyAtmikatAne jemane pUrNa anubhava thaI gayo che, teo potAnI jivAdvArA anubhavane varNavI zakatA nathI. jemane pUrNa anubhava thayo hate nathI te ja kahe che. kadAca koI bhAre viSe kahe ke tame A viSe dararoja kema kahe che ! te AnA uttaramAM huM e ja kahIza ke, huM hajI apUrNa chuM eTalA mATe kahuM chuM ane tame apUrNa che eTalA mATe sAMbhaLo che. A pramANe kahIne ke sAMbhaLIne apUrNatAmAMthI pUrNatA tarapha jaI zakAya che. A pUrNatAe pahoMcavAno prayatna che. pUrNatA kAMI bahArathI lAvavAnI hotI nathI, paNa te te pitAnAmAM ja che. je pramANe sUryane prakAza ApavAnI keInI zakti nathI, te te svayaM prakAzita ja che, te ja pramANe AtmAmAM paNa pUrNatA rahelI che. je pramANe sUryane prakAza vAdaLAMdhArA DhaMkAI jAya che te ja pramANe AtmAmAM rahelI pUrNatA paNa kavaraNadvArA DhaMkAI jAya che. paNa vAdaLAM khasatAM ja sUryane prakAza jhaLahaLI uThe che te ja pramANe karmAvaraNa dUra thatAM ja AtmAnI zakti paNa prakaTa thaI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa jAya che. AtmA pite cidAnaMdasvarUpa che. AtmAnA A svarUpa prakaTAvavA mATe puruSArthanI jarUra rahe che. puruSArthadvArA AtmAnI dabAelI zakti prakaTa thaI jAya che. ApaNe je mahApuruSanI prArthanA karIe chIe emanA AtmA upara paNa kaI vakhate karmAvaraNa hatAM; paNa temaNe puruSArtha karI potAnA AtmA upara AvelAM karmAvaraNane dUra karyA teo paNa sAmAnya AtmAmAMthI paramAtmA banI gayA. A ja pramANe ApaNe paNa puruSArtha dvArA AtmasvarUpa prakaTAvI pUrNa banI zakIe chIe. mATe ApaNe paNa pUrNa banavAne prayatna karavo joIe. A dula bha manuSyajanmane Atmazaktine pragaTAvavAmAM upayoga na karatAM kAmabhogone upabhoga karavAmAM durupayoga karavo e eka moTI bhUla che. A uparathI kaI ema kahe che, "AtmasAdhanAnI pAchaLa zuM ame zarIranuM pAlana na karIe? e te koIka ja haze ke, jeo zarIranuM pAlana karatA na hoya. bAkI badhAne zarIranuM pAlana karavuM ja paDe che.sAdhuone paNa zarIranuM pAlana karavuM paDe che. teo paNu khAvA mATe gocarI lAve che ane vastra paNa pahere che. jyAre sAdhuone paNa zarIranuM pAlana karavuM paDe che, te pachI ame gRhastha, zarIranuM pAlana karavuM choDIne, AtmAnI pUrNatA prApta karavA prayatna kema karI zakIe ?" A pramANe keTalAka lokone pUrNa banavAnA prayatnamAM muzkelI jaNAya che, paNa e viSe UMDo vicAra karavAmAM Ave te muzkelI jaNAze nahi! zarIranuM pAlana na kare ema kaI kahetuM nathI, paNa je vastu jevI che tene tevI mAne, ane mukhya vastune mukhya ane gauNa vastune gauNa mAne ema kahevAmAM Ave che. jJAnI ke ajJAnI, Astika ke nAstika bannene zarIra hoya che, bannene zarIrane poSaNa ApavA mATe khAvuM pIvuM paDe che ane banneya saMsArane vyavahAra calAve che. chatAM jJAnI ane ajJAnI, Astika ane nAstika vacce tamane kAMI phera jaNAya che ke nahi! zarIranI daSTie te bhakta ane abhakta, gRhastha ke sAdhu, pApI ke dharmI manuSyo vacce kAMI taphAvata nathI. paNa vivekajJAnane kAraNe badhA manuSyonuM zarIra samAna hovA chatAM aMtara paDI jAya che ! je koI zarIrane ja jue che, vivekajJAnane je nathI temane AtmAnI zaktine vikAsa karavAmAM kaThinatA jaNAya che. paNa jJAnIo kahe che ke, AtmAnI zaktine vikAsa karavAmAM zarIra kAMI bAdhaka nathI, kevaLa vivekajJAnane pragaTAvI puruSArtha karavAnI jarUra rahe che. vivekajJAna e zarIra ane AtmAnI pRthatAnuM bhAna karAve che. " udAharaNa tarIke nAnapaNamAM tame kAnadvArA sAMbhaLatA hatA paNa Aje kAnadvArA je sAMbhaLe che ane viveka karI zake che tevo viveka nAnapaNamAM karI zakatA na hatA! vivekajJAna pragaTavAne kAraNe kAna e ja hovA chatAM aMtara paDI jAya che. A ja pramANe jyAre tame nAnA bALaka hatA tyAre koI thoDI ghaNI mIThAI Ape ne tamArA hAthamAM rUpiye hoya te te badalAmAM ApI detA hatA. paNa Aje zuM thoDI mIThAIne mATe rUpiyo ApI deze kharA ? AMkha-kAna vagere te pahelAM hatAM tenA te ja che, paNa kevaLa vivekajJAna pedA thavAne kAraNe aMtara paDI jAya che. A pramANe vivekajJAna pedA thayA bAda Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12] rAjakeTa-cAturmAsa [ 181 zarIra tenuM te ja rahevA chatAM, jyAre AtmA ane dharmanuM mahatva samajamAM AvI jAya che, tyAre AtmA ane dharmanI rakSAmAM ja pitAnuM rakSaNa mAne che. jemake koI jJAnI puruSane ema kahevAmAM Ave che, je tame dharmane tyAga kare te tamane trilokanuM rAjya ApavAmAM Avaze ! te zuM sAcA jJAnI puruSa trilokanuM rAjya meLavavAnA pralobhanamAM pitAnA dharmane tyAga karaze ? nahi ja. kAraNa ke temane mana te AtmA ane dharma mukhya che ane trilokanuM rAjya gaNu che. A pramANe jemane vivekajJAna pedA thAya che, teo potAnA zarIranuM pAlana karavA chatAM, paNa trilokanI saMpattine tuccha mAne che, ane AtmA ane dharmane mukhya mAne che. AtmA ane zarIrane viveka karanAra koIdivasa pApane bhAgIdAra banatuM nathI, tema ja sAMsArika vastunA pralobhanamAM ThagAI jaI AtmAne bhUlI jatuM nathI. kahevAno Azaya e che ke, ApaNA AtmAnI pUrNatA karyAvaraNathI dabAI gaI che, tene pragaTa karavAno puruSArtha karavAmAM koI prakAranI muzkelI paDatI nathI. kevaLa prayatna ane puruSArtha sevavAnI avazyakatA rahe che. anAthI munine adhikAra-19 rAjA zreNike munine kahyuM ke, " A durlabha manuSyajanma maLe che to tene durupayoga zA mATe kare che ! tamArA A suMdara kAnamAM kuMDaLa kevAM suMdara lAge ! tamArA gaLAmAM senAne hAra ke zobhe ! tame AvA divya zarIrane saMyama laI zA mATe bagADe cho ! tame kahe che ke, huM anAtha hatA eTale saMyama dhAraNa karyo paNa have huM Apane nAtha thavA taiyAra thayo chuM, te pachI saMyama zA mATe dhAraNa karI rAkhe che ! mArA rAjyamAM cAlo ane sukhethI suMdara bhAgya padArthone upabhoga kare." | muninuM zarIra paNa dArika ja hatuM, ane temane vinA mAMgyA ane zrama karyA vinA AvI saMpatti maLI rahI hatI. tamArI dRSTie sAMpaDelI AvI suvarNa takane koI gumAve kharo ? paNa munie zo javAba Apyo te juo. munie rAjAne kahyuM ke, "tuM je manuSyajanmane durlabha mAne che, ane bhegene upabhoga karavAmAM ja e manuSyajanmanI sArthakatA rahelI che ema mAne che e tArI gaMbhIra bhUla che!" AvI ja bhUla tame loko paNa karI rahyA nathI ne? eno jarA AMkha kholI vicAra kare ! tame leke je kAmabhogane sukhanuM kAraNa mAne che, e kAmabhogo je vAstavamAM sukhakAraka hatAM te jJAnIjano e kAmagane tyAga karavAne upadeza Apata nahi, ane pite e kAmabhAgane tyAga paNa karata nahi ! paNa vAstavamAM A manuSya zarIra bhogapabhegamAM veDaphI devAne yogya nathI ! kadAca koI kahe ke, manuSya janma zarIra bhogene upabhoga karavA mATe yogya nathI enuM zuM pramANa? zuM koI suMdara madhura zabda sAMbhaLavA cAhate nathI ? zuM koI sugaMdha suMdhavA cAhata nathI ? uttama bhojana khAvA cAhata nathI ? ane zuM mUlyavAna vastrAbhUSaNa paheravA cAhata nathI ? je badhA e bhegone upabhoga karavA cAhe che te pachI A manuSyajanma bhegone upabhoga karavA mATe nathI ema zA mATe kahevAmAM Ave che ! Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa - A praznanA uttaramAM jJAnIo jaNAve che ke - - nA reto vedamAga vRo, vAna mAraphate vimullAM re -bhAgavata. - "he ! manuSyo ! tamAruM A zarIra bhegone bhogavavA mATe nathI ! bhogo te pazuo paNa bhogave che! teo paNa ema kahe che ke bhego bhogavavAno adhikAra amAro che, te pachI emane adhikAra jhUMTavI, bhoge tamAre bhogavavA mATe che ema kema mAne che ? kalpanA kare ke, jaMgalamAM vAghanI konpharansa beThI hoya ane temAM teo prastAva pAsa kare ke, manuSyo amAro khorAka che, to tame zuM kaheze ? tame e ja kahezo ke, ame kAMI tamAro khorAka nathI ! tamArA A kathananA javAbamAM vAgha ema kahe ke, manuSyo amAre khorAka che kAraNa ke manuSyanuM mAMsa amane bahu pasaMda paDe che, eTalA mATe manuSyo amAruM bhakSya che ane ame bhakSaka chIe ! AnA uttaramAM tame e ja kaheze ke, ame je kAma karI zakIe chIe te tame karI zakatA nathI. tame jIvone nAza karanArA che ane ame jIvonuM pAlana karanArA chIe. koI rAjA ema kahe ke, "prajA amArA bhoga mATe che. ame je kAMI karIe te prajAne mAnya ja hovuM joIe !' rAjAnuM A kathana sAMbhaLI tame rAjAne sAmane te nahi kone ? tame rAjAne ema te nahi kahe ke, surAjya hoya to amane svarAjyanI jarUra nathI, nahi te amane svarAjaya joIe. rAjAnuM kAma, prajAnuM pAlana karavuM-rakSA karavI e che. eTalA mATe ene artha e nathI ke, prajA rAjAnA bhoga mATe paNa che. rAjAe te rAmarAjya sthApita karavuM joIe. A je pramANe tame adhikArapUrvaka ema kahe che ke ame vAghane khorAka nathI, ane rAjAne mATe bhAgya padArtha nathI; te ja pramANe jJAnIo adhikArapUrvaka kahe che ke, A manuSya zarIra bhogone upabhoga karavA mATe nathI. bhogenA upabhegamAM te pazu paNa AnaMda mAne che te pachI pazu ane manuSyamAM aMtara zuM rahyuM ! tame je sonAnAM ghareNAM paherI abhimAna kare che, te ja sonAnI sAMkaLa kutarA mATe beDI banatI nathI zuM ? tame je gADImAM bese cho te gADImAM zuM kutaro besI zakatA nathI ! bIjI bAju tame jamIna upara page cAlatA he, ane kutaro gADImAM beThelo hoya, e upasthI kAMi kutaro manuSya karatAM moTo thaI gayo? ane jamIna upara cAlavAthI tame kAMI nAnA thaI gayA ? kutaro bhale gADImAM beThA hoya ane manuSya jamIna upara bhale cAlate heya paNa tethI kAMI kutaro manuSyanI sarakhAmaNI karI zakatA nathI, tema manubanI samAna paNa mAnI zakAtuM nathI ! kutaro te zuM, deva paNa manuSyanI samAna thaI zakatA nathI jeTalA avatAra-tIrthakara thayA che te badhA manuSya ja thayA che. devamAM eka paNa tIrthaMkara thaela nathI. musalamAnamAM paNa jeTalA pegambara thayA che te badhAM paNa manuSya ja thaela che; phirastAo pagambara thaela nathI. manuSyajanmanI ATalI badhI mahattA che mATe bhogone upabhoga karavAmAM tene durupayoga karavo na joIe. tame pUchaze ke tyAre manuSya janma zA mATe che? te AnA uttaramAM jJAnIjano kahe che ke - Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12] . rAjakeTa-cAturmAsa | [ 183 'tapo divyaM putrakAyena sattvaM sidhdhyet yasmAt brahmasaukhyamanantaM // ' -bhAgavata jJAnIo kahe che ke, A manuSya zarIra bhagopabhoga mATe nahi paNa tapa karavA mATe che. tapamAM kevaLa anazana tapa ja nathI. anazana tapa te tapanuM eka aMga mAtra che. Aje keTalAka loko anazana tapanI niMdA kare che ane kahe che ke, anazana tapa karavAthI ja jene durbala jaNAya che, paNa huM te AthI viruddha ema kahuM chuM ke, jemAM je zakti ane je teja che te anazana tapanA prabhAve ja che. A viSe atyAre vizeSa kAMI na kahetAM eTaluM ja kahuM chuM ke, jo tame bhajana ane bhega karo che to zuM pazuo te karatAM nathI ? e to pazuo paNa karI zake che. paraMtu jo pazuone tapa karavAnuM kahevAmAM Ave te zuM teo tapa karI zakaze? kutare gADImAM lerDanI barAbara to besI zake che, paNa manuSya je kAma karI zake che te kAma bIjuM kaI karI zakatuM nathI ! kriyAbhaka dharma te manuSya ja AdarI zake che, deva paNa kriyAtmaka dharmArAdhana karI zakatA nathI. jyAre manuSya paNa kriyAtmaka dharma nahi Adare, tyAre zuM pazuo dharmArAdhana karaze ? je pazuo kriyAtmaka dharmane pALI zakatA nathI, paNa kevaLa manuSya ja tapa-anuSThAna AdidvArA dharmanuM ArAdhana karI zake che, te pachI ema kema kahI zakAya ke manuSyajanma bhAgone upabhoga karavA mATe ja che ane bhagane upabhoga karavAthI ja A durlabha manuSyajanma sArthaka thaI zake che? rAjA zreNikane munie paNa e ja kahyuM ke, "he rAjana ! je manuSya zarIrane tuM durlabha mAnI rahyA che te bhogapabhegamAM veDaphI nAMkhavA mATe nathI. jeo A manuSya zarIrane bhege pabhoga mATe mAne che teo anAtha che. tuM paNa manuSya zarIrane bheganA upabhoga mATe mAne che mATe tuM paNa anAtha che. " appaNA vi aNAho'si, seNiyA! mghaahivaa!| magNA gAdo satto, li nA mavasi? | 2I he ! rAjana ! tuM pote ja anAtha che te pachI bIjAne nAtha kevI rIte banI zake ? A zarIra bhogapabhoga mATe che e vicAra AvatAM ja A AbhA gulAma ane anAtha banI jAya che. tame ema samaje che ke, amuka vastu amArI pAse che eTale ame tenA mAlIka chIe, paNa jJAnIo kahe che ke, tamArI pAse je vastu che tene lIdhe tame anAtha banelA che. jemake, koI eka mANasa senAnI kaMThI paherI abhimAna kare che, paNa jJAnIo tene kahe che ke tuM sonAno gulAma banI gayuM che. dhAro ke koI eka mahApuruSa, ke je zarIrane kevaLa sAdhanarUpa mAne che, bAkI zarIra viSe temane jarApaNa mamatva nathI, teo jaMgalamAM jaI rahyA che. ane bIjo mANasa hIrAjaDita senAnI mALA paherI jaMgalamAM jaI rahyA che. rastAmAM temane eka cera maLe. cerane joI mahApuruSa te pitAnA dhyAnamAM cAlyA jatA hatA, ane pe'le mANasa ke jeNe senAnI mALA paherelI hatI te bhAge. paNa core tene pakaDI pADyo ane tene lUMTI lIdhe, eTale te Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa raDavA lAgyo. te sonAne gulAma hato eTale tene raDavuM paDayuM. A pramANe koI cIjanA gulAma banavAthI dukhI banavAne prasaMga Ave che ! kahevAno Azaya e che ke, ajJAnane kAraNe ja loko manuSyajanmane bhogone upabhoga karavAmAM sArthaka thaeluM samaje che. rAjA zreNika paNa ajJAnamAM paDela hatA ane tethI ja munine teNe kahyuM ke, huM tamArA nAtha banuM chuM. mArA rAjyamAM cAle ane sukhethI bhegane upabhoga karo!' rAjAnA A kathananA uttaramAM munie kahyuM ke, he ! rAjana ! tuM pote ja anAtha che, to pachI mAre nAtha kevI rIte banI zake? munie rAjAne anAtha kahyA te zuM rAjAnI pAse kAMI na hatuM! je muninA kahevA pramANe rAjA pAse rAjya hovA chatAM anAtha ho, te A caritranA mahAna Adarzane joI tame paNa e Adarzane anusare, ane zramane kAraNe jema rAjA paNa pitAne anAtha hovA chatAM nAtha mAnato hato, tema tame paNa kAmabhegenA gulAma banI, anAthatA ne sanAthatA mAnI beThA cho, e bhramane dUra kare, te temAM tamAruM kalyANuM che. jyAre rAjA zreNika jevo magadhAdhipa anAtha hatA, te pachI tame kevI rIte nAtha banI zako ane saMsAranA padArtho tamane kevI rIte nAtha banAvI zake e vAtane UDe vicAra kare te munie rAjAne he rAjana ! tuM paNa anAtha che te bIjAne nAtha kevI rIte banI zake ?" je kahyuM hatuM tene bhAvArtha samajamAM AvI zakaze ! | munie rAjAne "tuM paNa anAtha che ema kahyuM hatuM tene bhAvArtha e che ke, rAjA ! je vastuone kAraNe huM pitAne anAtha mAnI rahyA che e vastuone kAraNe ja tuM anAtha che ! ane jyAre tuM pote anAtha che to pachI mAro nAtha kevI rIte banI zake ! je vastu upara tamAro adhikAra nathI, te vastu bIjAne Ape to te corI gaNAze ane tame daMDane pAtra gaNAze ! A ja pramANe tame pote sanAtha na hovA chatAM bIjAne nAtha banavAne prayatna karavo athavA pitAne bIjAne nAtha mAnavo e zuM anyAya nathI ? . ekavAra mIrAne tenI sakhIe kahyuM ke, " he sakhI ! tArA sadabhAgya che ke tane rANA je vIra pati maLe che, rahevAne mATe suMdara mahela maLe che. ane supabhoga mATe ATalAM badhAM vibhavilAsa maLyAM che, tema chatAM tuM rANA pratye ATalI badhI udAsa kema rahe che ! tane bhege jogavavAM kema sArAM lAgatAM nathI? tArA puNya pratApathI ane saddabhAgyathI ja tane Avo vIra pati ane ATalI badhI bhoga sAmagrI maLI che, chatAM tene tuM duHkharUpa kema mAne che ? cAla huM rANunI sAthe tAro premasaMbaMdha joDI dauM." sakhInuM A kathana sAMbhaLI mIrA hasavA lAgI, eTale te sakhI kahevA lAgI ke, strIone evo svabhAva ja hoya che ke teo pitAnA moDhe praNayasaMbaMdhI vAta karatI nathI, paraMtu praNaya saMbaMdhI vAta sAMbhaLI prasanna thAya che. tArA hasavA uparathI te mane ema jaNAya che ke tuM mArI vAtane ThIka samaje che. eTalA mATe kahe ke, mArI vAta tane svIkAra te che ne? mIrAe vicAryuM ke, mArA hasavAne A te arthano anartha karI rahI che, mATe tene badhI vAto sApha kahI devI e ja yogya che. A pramANe vicAra karI mIrAe pitAnI sakhIne kahyuM ke - Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 185 saMsArInuM sukha kAcuM, paraNuM raMDAvuM pAchuM, tene ghera kema jaIe re, mohana pyArA-mukhaDAnI prIti lAgI re." he! sakhI ! tuM rANAne viSe je kAMI kahe che tethI vizeSa rANuM vIrapuruSa haze ! mATe emanA viSe kAMI kahevAnuM nathI paNa huM eTaluM ja pUchuM chuM ke, mArA pitAe mane rANAne soMpI che ane huM rANAnI pAse jaI dAsI thaIne paNa rahuM, paNa rANA ane vidhavA nahi banAve enI khAtrI zI ? je rANA ane akhaMDa saubhAgyavatI rAkhaze, vidhavA nahi banAve, te rANAnI pAse rahevAmAM mane vAMdho nathI. paNa rANe je evI khAtrI ApI zake nahi, ane mArA hAthanI vAta nathI ema kahe to, huM temane pati banAvuM ane pachI mane vidhavA banAve te mAruM bhAgya akhaMDa kema rahI zake ? eTalA mATe meM e pati banAve che ke je mAruM sibhAgya sadAne mATe akhaMDa rAkhe. mIrAnI mAphaka ja AnaMdaghanajI nAmanA phakaDa yogIe paNa kahyuM che ke aSabha ananda prItama mAharA aura na cAhuM kantA rIjha sAhaba saMga na parihare bhAge sAdi ananta / bhagavAnanI sAthe vRddha, yuvAna, bALaka, dhanavAna ke garIba badhAMya lagna karI zake che. bhagavAnanI sAthe lagna karavAmAM jAta-pAtane jarApaNa bheda nathI. te vivAha alaikika che. e alaukika prItamanI sAthe tyAre ja lagna thaI zake che, jyAre kika prItamane tyAga karavAmAM Ave che. temanI sAthe je lagna karavAmAM Ave che te akhaMDa hoya che ! paramAtmAnI sAthe lagna na karatAM laukika prItamanI sAthe lagna karavAmAM Ave te e avasthAmAM patinuM mRtyu thaye vidhavA paNa thavuM paDe che, ane rovAne paNa vakhata Ave che. jo rovAnI ane vidhavA thavAnI IcchA na hoya te paramAtmAnI sAthe lagna saMbaMdha joDe. huM to e lagnasaMbaMdha joDanAra purahita chuM. eTalA mATe e viSe vadhAre kAMI kahI zakato nathI, paNa jeo paramAtmAnI sAthe lagnasaMbaMdha joDavA cAhatA haze temane lagnasaMbaMdha joDI ApIza ! ame te paramAtmAnI sAthe lagnasaMbaMdha joze che ane tethI huM mArA sAdhuene kahuM chuM ke, ApaNe paramAtmAnI sAthe lagnasaMbaMdha joDyo che eTalA mATe ApaNe zrAvakanA ke kSetra AdinA pralobhanamAM paDI javuM na joIe. tame loko saMsAranI je vastu sAthe saMbaMdha karavA cAho che te vastune pahelAM pUchI juo ke, te tamane choDIne cAlI te nahi jAya ne ? tame tamArA zarIranAM aMgone hAtha-paga, kAna-nAka, AMkha vagerene pUchI juo ke, teo tamane aMta samaya sudhI sAtha te Apaze ne ? dago te nahi Ape ne ? je tamane dago Ape te pachI tame tene pitAnAM kema mAnI zake? ane tenI sAthe saMbaMdha paNa kema joDI zake ? bhakta ke e vAtane barAbara jANe che ke, saMsAranI koI paNa cIja aMta samaya sudhI sAtha ApatI nathI. adhavacce ja dago Ape che, eTalA mATe bhakata saMsAranI koIpaNa cIja sAthe Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa saMbaMdha na jeDatAM paramAtmAnI sAthe ja saMbaMdha joDe che. saMsAranI cIjo mane sahAyaka thatI hoya te bhale thAya ! paNa ame tenI sAthe saMbaMdha to joDI zakIe nahi. bhakatane te e ja kahevuM che ke - aSabha ananda prItama mAharA aura na cAhuM kantA rIjha sAhaba saMga na parihare bhAge sAdi ananta . arthAta-paramAtmAnI sAthe ja lagna saMbaMdha joDe. tame gaLAmAM je sonAnI mALA pahero cho te tamane choDIne cAlI jAya che te pachI tene mATe tame kutarAnI mAphaka kema laDo cho ? A uparathI tame ema kaheze ke tyAre amAre karavuM zuM ? ene mATe jJAnIo e ja kahe che ke, tamArA zarIrane paramAtmAnA premamAM joDI de. Ane koI e artha na kare ke zarIrane nAza karI nAMkha ke AtmahatyA karI nAMkhavI. paNa paramAtmAnA premamAM zarIrane joDI de, ema kahevAno Azaya e che ke, paramAtmAnI sAthe evo gADha premasaMbaMdha jeDa ke paramAtmAnA premamAM ja bhale tamAruM zarIra vilIna thaI jAya, paNa paramAtmAne prema chUTe nahi! tame anaMta zarIra choDayAM che te A zarIrane paramAtmAnA premamAM joDI do, bhagavAna anantanAthane samarpaNa karI do ane bhagavAnanI sAthe lagna saMbaMdha joDI de. bhagavAnanI sAthe lagna saMbaMdha kevI rIte joDavo e vAta huM kathAkArA kahuM chuM. sudarzana caritra-19 rU5 kalA yauvana vaya sarakhI, satya zIla dharmavAnA sudarzana aura manoramA kI, joDI juDI mahAna. dhana 17 sudarzana meTo thayo. badhI guNalAmAM pravINa thaze. pahelAM vivAha kayAre karavAmAM Avato enA mATe kahevAya che ke, krAphTa avAsTa cA arthAta divase te bALaka paNa game tyAM jaI zake che, paNa akALe eTale aDadhI rAtre smazAnamAM javuM e bALakanuM kAma nathI, tyAM javuM e te nirbhaya yuvAnanuM kAma che. A pramANe jeo kALe-akALe jyAM kahe tyAM javA taiyAra thAya che ane nirbhaya banIne jAya che te vivAha karavAne yogya manAya che, paNa Aje te "hAu"thI jeo Dare che temane paNa vivAha karI devAmAM Ave che ! - sudarzana vivAhane yogya banyA hatA. eka divasa pitAe sudarzanane pUchyuM ke, "putra! amArI evI icchA che ke tAre have vivAha karavAmAM Ave. putravadhUne joI ame paNa hAvo laIe. tuM paNa vivAhane yogya banela che, eTale tAre vivAha thavAthI tArI paNa zobhA vadhaze ane sAthe gharanI paNa zobhA vadhaze, mATe amArI icchAne pAra pADe e ja ame cAhie chIe." pitAnuM kathana sAMbhaLI sudarzana svAbhAvika rIte zaramAyo ane nIcuM joI kahevA lAgyA ke, "pitAjI! Apa kaho cho te ThIka che, paNa huM pUchuM chuM ke, vivAha karavAthI zobhA vadhaze ema Apa kaho cho te zuM brahmacarya pALavAthI gharanI zobhA nahi vadhe? Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12 ] rAjakoTa-cAturmAsa [187 * - mArA khyAla pramANe te brahmacaryanuM pAlana karavAthI jagatanuM kalyANa thAya che ane brahmacaryanuM pAlana karavAthI ja mahApuruSe saMsArane nistAra karI zake che. mATe vivAha karatAM brahmacarya pALavuM e ja mane ThIka lAge che." A sAMbhaLI jinadAsa zeThe uttara ApyuM ke, "beTA ! tAruM kahevuM yathArtha che. huM paNuM brahmacaryane sarva zreSTha mAnuM chuM. brahmacArInI sarakhAmaNa deva dAnavo vagere koIpaNa karI zakatA nathI, paNa ghaNIvAra evuM bane che ke brahmacarya paNa barAbara pALI zakAtuM nathI ane vivAha paNa karavAmAM AvatuM nathI tyAre bhayaMkara sthiti UbhI thavA pAme che. ApaNA niSkalaMka kuLane koI prakAranuM kalaMka na lAge eTalA mATe ja ame tAre vivAha karavA cAhie chIe. paNa tArI svIkRti vinA vivAha kara ThIka nathI eTalA mATe vivAha karavA tArI svIkRti cAhie chIe !" brahmacarya na pALanArAo dvArA anartho thatAM nathI ! zAstramAM kahyuM che ke, brahmadatta cakravartInI mAtAe viSayabhoga mATe pitAnA putrane paNa mArI nAMkhavAno prayatna karyo hato. Aje paNa evI ghaTanAo sAMbhaLavAmAM Ave che ke viyoga mATe kaI strIe pati ane putrane mArI nAMkhI jAranI rakSA karI hoya. atyAre AvI ghaTanA sAdhAraNa thaI paDI che. jinadAsa zeThe sudarzananI vivAhanI svIkRti mAMgatAM AgaLa kahyuM ke, "beTA ! brahmacarya pALavuM e uttama che e huM paNa mAnuM chuM, paNa brahmacaryanuM saMpUrNa pAlana karavuM e sAdhuone mATe sukara che. vivAha karavo e kAMI pApa nathI, paNa e gRhasthane dharma che. vivAha karIne paNa svadArAsatoSavratanuM pAlana karI zakAya che. vivAha karanArane kaI pApI kahI zakatuM nathI ! vivAha kare e te madhyama mArga che, mATe vivAhanI svIkRti ApI amArI icchAne pUrI kara." sudarzane uttara ApyuM ke, "pitAjI! ApanA kahevA pramANe huM brahmacaryanuM saMpUrNa rIte pAlana karI zakIza nahi, eTalA mATe mAruM lagna karavuM e ja ThIka che ! paNa lagna karavuM e jarUra pitAnI nirbaLatA che e huM mAnuM chuM. je patnI pitAnA svabhAvane anukUla na hoya te bahu muzkelI paDe che; eTalA mATe huM evI kanyA sAthe vivAha karavA cAhuM chuM ke je bahu suMdara paNa na hoya, tema kurUpa paNa na hoya; komaLa paNa na hoya, tema kaThora paNa na hoya; svachanda paNa na hoya tema Darapoka paNa na hoya; A pramANe mArA kAmamAM vina-bAdhA UbhI karanArI na hoya paNa sahAyaka hoya. jene joIne huM saMtoSa pAmuM ane mane joIne te saMtoSa pAme. AvI rUpaguNamAM yogya kanyAnI sAthe huM vivAha karavA cAhuM chuM. je AvI suyogya kanyA nahi maLe te avivAhita rahIza paNa kuLane kalaMka lAge evuM kAma kadApi karIza nahi. ane je meM kahIM evI suyogya kanyA maLatI hoya te tenI sAthe vivAha karavAmAM mane koI prakAranI bAdhA nathI." sudarzananuM kathana sAMbhaLI zeTha bahu prasanna thayA ane kahevA lAgyA, ke he ! putra ! tArA unnata vicAro jANe amane badhAne ghaNI prasannatA thaI che. huM tArA yogya kanyAnI tapAsa karIza. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa jinadAsa zeTha sudarzanane yogya kanyAnI tapAsa karavA lAgyA. tapAsa karatAM maneAramAM nAmanI sugya kanyA sudarzanane yogya lAgI. manoramA paNa sudarzananA jevA ja UMcA vicAro dharAvatI hatI ane zIyaLavatI hatI. maneramAnA mAtApitA paNa tenA vivAha . viSe vicAra karatA hatA. temaNe mane ramAne pUchayuM ke, beTA ! have tuM vivAhane yogya thaI cho to tAre vivAha kevA puruSanI sAthe kare te kahe? - zuM kanyAnI vivAhaviSayaka salAha pUchavI ucita che ? AjakAla hajI varanI salAha pUchavAmAM Ave che, paNa kanyAnI vivAhaviSayaka salAha pUchavAmAM AvatI nathI. keTalAka leke ema kahe che ke, strIo brahmacarya pALI zakatI nathI paNa A mAnyatA nirmala ane khoTI che. prAcIna samayamAM kanyAnI paNa vivAhaviSayaka salAha pUchavAmAM AvatI hatI ane varanI pasaMdagI karavAnI temane chUTa ApavAmAM AvatI ane te mATe mAtApitA svayaMvara paNa racAvatA, ke jemAM kanyA pitAnA varanI pasaMdagI karI letI. je kanyA brahmacAriNI rahevA cAhatI te tene brahmacarya pALavAnI chUTa ApavAmAM AvatI bhagavAna RSabhadevanI brAhmI ane suMdarI nAmanI banne kanyA vivAhane yogya thaI eTale bhagavAna vicAra lAgyA ke Amane vivAha kenI sAthe karavAmAM Ave ! banne putrIo bhagavAnane vicAra jANI gaI ane temane kahyuM ke, pitAjI ! Apa amArI ciMtA na karo. ame tamArI putrI maTI jaI koInI strI banIe e amArAthI banI zakaze nahi. A pramANe banne bahene AjIvana "brahmacAriNuM' rahI; to pachI kanyAo brahmacarya pALI zakatI nathI ema kema kahI zakAya ! hA, vivAha na karatAM unmArge javuM kharAba che, paNa brahma cAriNuM thavuM e kAMI kharAba kAma nathI. sAruM ja kAma che. brahmacAriNuM rahIne kanyAo janasamAjanI vadhAremAM vadhAre ane sArAmAM sArI sevA bajAvI zake che. ahamadanagaramAM amerikana mizananI kumArI kanyAo evI janasevA karatI hatI ke badhA loke temanI prazaMsA karatA hatA. evI kanyAo brahmacAriNI rahIne samAjanI sevA kare te kAMI kharAba che ? huM baLAtkAre brahmacarya pALavAnI ke vivAha karavAnI vAta kahete nathI. e to pitapatAnI IcchA upara AdhAra rAkhe che. - sudarzana ane manoramAnI joDI samAna hatI. bannee vAtacIta karI eka bIjAnA vicAra jANI lIdhA. Aje te lagnanI ghaNI dhamAla karavAmAM Ave che paNa pahelAM eka ja divasamAM vivAha ane sagAI banne thaI jatAM. maneramA ane sudarzanane vivAha vidhipUrvaka thayo. saMtAne yogya thAya tyAre mAtApitAnuM zuM kartavya che e jinadAsa ane arhadAsInAM kArya uparathI juo. mAtApitA je saMtAne samakSa kaI Adarza upasthita kare te saMtAne paNa e Adarzane anusare che. jinadAsa ke Adarza upasthita kare che e viSe have pachI AgaLa vicAra karavAmAM Avaze. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa zudI 17 zukravAra prAthanA. dhama jinezvara muja hivaDe vasA, pyArA prANa samAna; / kabahu" na visaruM citAnuM nahIM, sadA akhaMDita dayAna. gha dharama jinezvara muja hivaDe se. zrI dharmanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmA pratye akhaMDa prema pedA karavA e prArthanAnuM dhyeya che paNa A dhyeyanI pUrti kevaLa kahevA mAtrathI thatI nathI. te mATe teA sAcA dilanI lAgaNI hovI joie. kAraNa ke, sAcI lAgaNI vinA sAcA prema pedA thaI zakatA nathI ane prema sAce na hAya te! te akhaMDa rahI zakatA nathI. saMsAramAM jene prIti kahevAmAM Ave che te prIti judI che ane paramAtmAnI sAthe prIti kheDavI te paNa judI che. A rIte laukika ane pAralaukika prItimAM aMtara raheluM che. duniyAnI prItimAM hRdayamAM kAMI rAkhavuM ane upara kAMI batAvavuM ema khIjAne khetaravAmAM Ave che ane evI TagArI prItine paNa duniyA prIti mAne che, paNa paramAtmAnI prItimAM evI ThagAI cAlI zakatI nathI. paramAtmA pratye kevI vizuddha prIti hAvI joI e ane paramAtmA kevI prItithI prasanna thAya che e vAta A prAthanAmAM batAvavAmAM AvI che. paramAtmAnI sAthe kevA prItisabaMdha joDavA joie ene mATe kahevAmAM AvyuM che keH " prIti `sagAi jagamAM saiA kare, prIti sagAi na koi; prIti sagAI nirupAdhika karI, sApAdhika dhana khAya." yegI AnaMdadhanajI kahe che ke, sasAramAM prIti karavAnA rivAja bahu che. badhA leAkeA prIti-saMbaMdha joDavA mATe utsuka rahe che paNa e vAtanA nirNaya karavA muzkela che ke, e prIti sApAdhika che ke nirupAdhika ? jo ke A vAtane nirNaya karavA muzkela che. tema chatAM ema kahevAmAM Ave che ke, sAMsArika padArtho sAthe sabaMdha dharAvatI prIti sepAdhika che ane paramAtmAnI sAthe joDavAmAM AvatI prIti nirupAdhika che. saMsAranI sAthe saMbaMdha dharAvatI prIti seApAdhika kevIrIte che e vAtanA niya karavA mATe tame tamArA zarIrane ja jue. je zarIra sAthe tame bahu prIti-mamatva dharAve che. te zarIrane jyAre AtmA cheoDIne paraleAka cAlyA jAya che, tyAre tame zarIranAM maDadAMne bALI AvA che. te pachI tamArI zarIra sAthenI prIti kayAM cAlI gaI ! zarIranI sAthe tamArI kevI prIti hAya che e te uparathI jaNAI Ave che ! zarIramAM AtmAnA adhyAsa thaI javAne kAraNe tenI sAthe prItisabaMdha joDavAmAM Ave che, paNa vAstavamAM Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa AtmAnA nija guNunI sivAya zarIra sAthene prItisabadha seApAdhika che. kevaLa AtmAnA nija guNu ja nirupAdhika che. jo ke, lokeA potAnA hAthe ja aneka maDadAMne bALa Ave che ane zarIra sAthenI prIti kevI seApAdhika hoya che e jotAM--jANavA chatAM paNa, upAdhimAM paDelA e loko sApAdhika prItimAM ja mazagUla rahe che. AnuM kAraNa kevaLa mAha che. jemake koinA hAthamAM seAnAnI hAthakaDI paherAvavAmAM Ave te zuM tene duHkha thaze ! sAnAnI hAthakaDI Akhare hAthakaDI hAvA chatAM paNu, senAnA mehamAM paDelA mANasa tene hAthakaDI mAnatA nathI; paNa tenI sAthe prIti kare che. lokeA sAdhAraNa cIja mATe paNa mane Ape mane Ape| ema paDApaDI kare che te pachI sAnAnuM mamatva kema cheDI zake ? A pramANe prIti to badhA kare che paNa sApAdhika prIti kare che. paNa nirupAdhika prIti te bahu ochA leAkeA kare che. nirupAdhika prIti te che ke jenAdvArA cidAnaMda guNa pragaTAvI, upAdhine dUra karavAmAM Ave che. A pramANe upAdhi vadhAravAnI ane upAdhi ghaTADavAnI prIti judA judA prakAranI che. A banne prakAramAMnI prItimAMthI tamAruM hRdaya kaI prIti karavA cAhe che tene vicAra kareA ! jo tamAruM hRdaya sApAdhika prIti karavA cAhe, to teA tamAre upAdhimaya jIvana pasAra karavuM paDaraze, paNa jo tamAruM hRdaya nirupAdhika prIti cAhe te pachI tamAre sAMsArika padArthInI upAdhi cheADavI paDaze. seApAdhika prItine tyAga karI nirupAdhika prIti joDavAmAM Ave te pachI joIe ja zuM ? paNa nirupAdhika prItinA sabaMdha joDavA mATe prayatna karavAnI jarUra rahe che. kahevAnA Azaya e che ke, bhagavAna dhanAthanI sAthe nirupAdhika prItidvArA ja paramAtmA pratye akhaMDa prema pedA thaze ane pariNAme AtmAnA cidAnaMda guNa prakaTa thaze. nirupAdhika prIti kevIrIte karavAmAM Ave che e vAta have zAsrArA samajAvuM chuM. anAthImuninA adhikAra--20 rAjA zreNika ane anAthI muni banne sAmasAmA beThA che. banneya mahArAjA che - paNa judA judA prakAranA che. rAjA teA seApAdhika prItine ja prIti mAne che paNa muni nirupAdhika prItine prIti mAne che. rAjA ema mAne che ke, jemanI dvArA sukhe,pabhAganI sAmagrI maLe temanI sAthe prIti karavI e ja sAcI prIti che. Ama mAnavAne kAraNe ja te munine kahI rahyo che ke, " tame saMyamane cheADI daI mArI sAthe cAleA ane bhAgAnA upabhAga kareA ! huM tamArA nAtha banuM chu, paNa munie rAjAne uttara ApyA ke, " he rAjana! tuM bhUle che. tuM peAte ja anAtha che. tuM tAruM peAtAnuM paNa kSemakuzaLa karI zakatA nathI teA pachI tuM mAreA nAtha kevI rIte banI zake? " muninuM A kathana sAMbhaLI rAjAne dhaNuM Azcaya thayuM. rAjA vicAravA lAgyA ke, huM to emanA ' nAtha' banavA cAhatA hatA paNa e te mane ja 'anAtha' mAne che. vaLI A RddhimAna muni anAthatAne kAraNe dIkSA lIdhI ema kahe che e eka Azca Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 13] rAjakeTa-cAturmAsa [ 191 nuM kAraNa che, ane mArA jevA magadhAdhipane anAtha kahe che e vaLI bIjuM Azcarya che. A pramANe rAjA kevo Azcaryacakita thaye ene mATe zAstra kahe che ke - evaM vutto nariMdo so, musaMbhaMto suvimhio| vayaNaM assuyapuvvaM, sAhuNA vimhayInayo // 13 // assA hatthI maNussA me, puraM anteuraM ca me| muMbAIma mANase moNa, zALA rUrUriye 4 || erise sampayaggammi, smbkaamsmppie| huM marigo mavarU, mA tumane ! susaMvaNa | 20 || tuM pate ja anAtha che. muninuM A kathana sAMbhaLatAM ja rAjA ghaNo saMbrAnta . te kSatriya hatA. kSatriya apamAna sahI zakatuM nathI. Aje ghaNuM loko mane kahe che ke, "tame cAho te kahe, amane kAMI khoTuM nahi. lAge !' paNa tamane kAMI khoTuM lAgatuM nathI e ja kharAba che. AnuM ja nAma vANiyAzAhI che. kahevata che ke, "siMhane bela lAge che arthAta siMhanI sAme garjanA karavAmAM Ave te te sAme thAya che! moTA ghAsIrAmajI mahArAja jeo mArA upadezaka hatA teo mevADanA eka gAmanA rahevAzI hatA. mevADamAM bahu jhADI che. teo kahetA hatA ke, eka divasa karamadA khAvA mATe huM jaMgalamAM gayo hato. tyAM eka vAgha mArI sAme deDI Avyo. mane tyAre bhaya te lAgyo paNa meM loko pAsethI sAMbhaLyuM hatuM ke, "siMha ke vAghanI AMkhanI sAme AMkha tAkavAthI te AkramaNa karI zakatuM nathI !" huM paNa te vAghanI AMkha sAme AMkha tAkIne Ubho rahyo ane vAdha paNa mane tAkate tyAM UbhA rahyA. huM tenI sAme ekITaze joke rahyA; eka palaka paNa mArI nahi. Akhare te parAjita thaI dhIre dhIre pAcho pharI gayo. meM evuM paNa sAMbhaLyuM hatuM ke, siMhane bola lAge che ane tenI sAme garjanA karavAthI sAme ghurake che. meM vicAryuM ke jouM te khare ke A vAta sAcI che ke kheTI ! A pramANe vicAra karI meM vAghanI sAme rADa pADI. mArI A rADa sAMbhaLI vAgha pAcho phalAMga mArI, mArI sAme doDI AvyuM. huM manamAM kahevA lAge ke "have jo A vAgha pAcho cAlyA jAya te pharI rADa nahi pADuM." vAgha DIvAra mArI sAme tAkatA rahyA pachI bahu dhIre dhIre tyAMthI cAlyA gaye ! kahevAno Azaya e che ke, siMha bela jhIle che, tenI mAphaka tamAre paNa bolane jhala joIe. paNa tame leke vANiyAzAhI vApare che ane te kAraNe bolane jhIlI zakatA nathI e ja kharAbI che. rAjA kSatriya hatA eTale tene lAgI AvyuM ke, jo koI garIba ke daridrIne anAtha kahyo hato te vAta judI hatI paNa mArA jevA rAjAne anAtha kema kahyo ? A pramANe rAjA saMbhrAnta thayo ane manamAM thaDo rajoguNa paNa Avyo. te manamAM vicAravA lAgyuM ke, huM rAjA chuM ema je A muni jANatA na heta ane Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa mane anAtha kahyA hAta tA judI vAta hatI, paNa A te| huM rAjA chuM ema jANavA chatAM mane anAtha zA mATe kahyA ? rAjAnA maneAgata bhAvAnuM zAstre kharAkhara caritracitraNa karyuM che. A viSe zAstramAM je varNana karavAmAM AvyuM che tenuM pUrepUruM vivaraNa tA koI mahAvaktA ja karI zake. huM e rahasyane barAbara prakaTa karI na zakuM. chatAM mArI samajamAM e gAthAnuM je rahasya sama javAmAM AvyuM che, te jaNAvuM chuM. uparyukta gAthA uparathI ema jaNAya che ke rAjA zUravIra hatA paNa krUra na hatA! siMha te zUra paNa hoya che ane sAthe krUra paNa hAya che. te sAdhu ke asAdhune oLakhI zakatA nathI. te te| je sAme Ave che tenI upara humalA kare che, tenAmAM viveka hotA nathI; paNa rAjA zUvIra hatA, krUra hatA nahi paNa viveka zIla hatA. e vAtane prakaTa karavA mATe, zAstrakArAe ' rAjA sabhrAnta thayA chatAM munine koI prakAranI anucita vAta na kahI paNa sabhyatApUrvaka peAtAnAM manAgata bhAvA prakaTa karyo." ema kahyuM hoya ema huM mArI buddhie kahuM chuM. munie mane je anAtha kahyA che e mAre mATe te azrutapUrva che. mane kAI e atyAra sudhI anAtha kahyo nathI, tema meM kAI divasa anAthatA anubhavI nathI ! huM dhara cheADIne bahAra cAlyA gayA hatA-kaSTamAM rahyo hatA, tyAre paNa mane kAI e anAtha kahyeA nahatA ! meM tyAre paNu anAcatA anubhavI na hatI paNa puruSArthanA baLe mAruM kAma calAvatA hatA! muninuM A vacana / azruta pUrva che. athavA temane mArA vaibhavanI khabara nathI. athavA temanI AkRti jotAM teo mahARddhisiddhivALA hoya ane temanI dRSTie huM anAtha gaNAtA hAu' e paNa bane kharuM ! koI mANasa jyAre pAtAthI nAnI cIja khIjAnI pAse jue che tyAre te nAnI cIjane tuccha mAnavA lAge che ! jemake koInI pAse hIrAnAM dhareNAM hAya tene seAnAnAM dharaNAM sAmanya lAge che ane jemanI pAse seAnAnAM dAgInAM hAya che tene cAMdInAM ghareNAM sAmAnya lAge che. A ja pramANe jemanI pAse cAMdInAM dhareNAM haze tene jasata ke pIttaLanAM dhareNAM tuccha jaNAze. A ja pramANe A muninI pAse Rddhisiddhi dhaNI rahelI hAya ane te kAraNe huM temanI najaramAM anAtha jaNAtA hAuM e saMbhavita che. huM paNa temanI zArIrika Rddhi joI Azcaya cakita thayA hatA. A pramANe temaNe paNa mArI ahIMnI Rddhi joI mane potAthI ochI RddhivALA garIba samajyA hAya ane e kAraNe mane anAtha kahyo hoya ! paNa e muni dhAre che, evA huM anAtha nathI, e mATe mAre mArI RddhinuM varNana karI temane khulluM jaNAvI devuM joI e ke jethI temane paNa khabara paDe ke mArI pAse ATalI Rddhi che ane huM temane nAtha banI zakuM' ema chuM ke nahi ? rAjA sAhasI ane vIra hatA. eTalA mATe teNe munine kahyuM ke, " mahArAja ! huM magadhezvara chuM. huM magadhanA kevaLa nAmanA ja rAjA nathI paraMtu AkhA magadharAjyanuM pAlana karuM chuM. mArA rAjyamAM aneka hAthI--gheADA Adi ratnA che. mArA rAjyamAM aneka meTAM moTAM nagarA che ke jenI AvakamAMthI mArA rAjyanuM kharca sArIrIte nIkaLe che. meTA Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 13] rAjakeTa-cAturmAsa [ 13 moTA rAjAo potAnI kanyA mane ApI pitAne bhAgyazALI mAne che. vaLI keTalAka lakone Rddhi maLe che te paNa zarIra asvastha hovAne kAraNe Rddhino upabhoga karI zakatA nathI paNa mArI pAse RddhisamRddhi havAnI sAthe zArIrika saMpatti paNa sArI che eTale huM manuSya saMbaMdhI bhogono upabhoga paNa karI zakuM chuM. keTalAka rAjAo te kevaLa nAmanA ja rAjAo hoya che, paNa huM e nAmano rAjA nathI. mArI AjJA badhA ziredhArya kare che, konI evI zakti che ke je mArI AjJAne anAdara kare ! huM A mahArAjA hovA chatAM Apa mane "anAtha' kema kaho cho ? Apa muni thaIne mArA jevA rAjAne anAtha kahI, khoTuM bolo e kharekhara Azcaryajanaka vAta che. je pramANe pRthvI AdhAra na Ape ane sUrya prakAza na Ape e jema Azcaryajanaka vAta che tema muni thaIne tame asatya belo cho e paNa Azcaryajanaka vAta che. muni te koI divasa asatya bele nahi ane tame muni thaI mane anAtha kahI asatya zA mATe belo che ? he ! pUjya ! Ape AvuM asatya belavuM na joIe !" rAjAe munine "tamAre asatya bolavuM na joIe' ema kahyuM paNa kevA Adara ane keTalA vivekapUrvaka kahyuM te juo. rAjAe kaTu zabda kahyA nahi paNa "he! pUjya ! Ape AvuM asatya bolavuM na joIe ' ema vivekapUrvaka kahyuM. vANImAM paNa A viveka rAkhavAnI jarUra rahe che. mANasanA svabhAvane paricaya vANI dvArA maLI Ave che. e viSe eka kathA prasiddha che ke - rAjA bhejanA samayamAM eka AMdhaLo mANasa hatA. te rAjAne maLavA cAhate hatA paNa te AMdhaLe tathA garIba hovAne kAraNe rAjAnI mulAkAta karI zakyA na hatA, paNa koIka divase rAjAnI mulAkAta thaze e tene vizvAsa hato. eka divasa teNe sAMbhaLyuM ke, rAjA bheja Aje amuka samaye ane amuka raste nIkaLavAnA che, eTale te AMdhaLo rastA upara jaI ubho rahyo. rastAmAM AMdhaLAne ubhela joI sipAie jorathI kahevA lAgyA ke, " e AMdhaLA ! dUra haTa ! joto nathI, rAjA AvI rahyA che." te AMdhaLo, sipAIne A karkaza avAja sAMbhaLI ahIMtahIM thoDIvAra ADAavaLo jaI sipAIenA cAlyA javA bAda pAche te rAjamArga upara AvI ubho rahyo. eTalAmAM to rAjA bhoja nIkaLyA. temaNe AMdhaLAne joI vicAryuM ke A aMdha bhakta mane maLavA Avyo haze. A pramANe vicAra karI rAjAe AMdhaLAne pUchyuM ke, "aMdharAja ! atre kema ubhA cho ? AMdhaLAe javAba Apyo ke, mahArAjAdhirAja ! ApanI mulAkAta mATe atre ubho chuM. rAjA manamAM vicAravA lAgyuM ke, "A AMdhaLAe mane kevI rIte oLakhI lIdhe !" A pramANe vicAra karI pragaTarUpe temaNe te AMdhaLAne pUchayuM ke, aMdharAja ! tame thoDuM ghaNuM jaI zake che ? AMdhaLAe javAba Apyo ke, nA, huM jarApaNa joI zakatuM nathI. rAjAe pharI pUchayuM ke, aMdharAja ! jyAre tame joI zakatA nathI te pachI huM rAjA bheja chuM' e tame zI rIte jANI zakayA ! AMdhaLAe javAba Apyo ke, ApanI vANIthI Apa rAjA bhoja ja hazo e huM jANI zakAya. kAraNa ke, rAjA bheja sivAya bIjo koNa mane "aMdharAja" kahI bolAve ? ApanA sipAIo te " e ! 25 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa AMdhaLA ! dUra haTa '' ema mane AMdhaLA kahIne pAkAratA hatA, paNu Ape mane adharAja kahIne sakhAkhyA e uparathI meM jANI lIdhuM ke Apa rAjA bheja ja che, rAjA bhAje AMdhaLAne AMdhaLeA ja kahyo hatA, paNa adharAja e mAnasUcaka nAmathI kahyuM hatuM. AMdhaLAnuM kathana sAMbhaLI rAjA bhAja manamAM vicAravA lAgyA ke, e bahu sAruM thayuM ke, meM' te AMdhaLAne aMdharAja tarIke kheAlAvyA, nahi tA mArI paNa gaNunA sipAiomAM ja thAta ne! rAjAe te AMdhaLAne sanmAna ApI vidAya karyAM. pahelAMnA rAjAe hAthI gheADA upara besI dhIre dhIre nagarapaTana karatA hatA, ane prajAnAM sukhadu:kha sAMbhaLatA, paNa Aje teA hAthI-ghoDAnuM sthAna meTare laI lIdhuM che. kahevAnA Azaya e che ke, vANI vadavAmAM paNa viveka rAkhavAnI jarUra rahe che. kahe vata paNa che ke, mane hA kRttivratA arthAt mIThA vacana khAlavAmAM daridratA zA mATe rAkhavI joie ! " tulasI mIThe vacana te, sukha upaje caDu Ara; vazIkaraNa eka maMtra hai, taja de vacana kaThora, " phArasImAM paNa kahyuM che keH-- " ana ke ajIja rahanA pyArI jakhAna dahanameM he ! pyArI jIbha ! khIjAM kAMi maLe ke na maLe, paNa jo tuM mArI sAthe mitratA bAMdhI le teA pachI badhA jIvA mArA mitra thai jaze. "9 tame leAkeA bIjAne mitra banAvA che paNa tamArI jIbhanI sAthe koi divasa mitratA bAMdhI che ? jo tamArI jIbha tamArI sAthe zatrutA rAkhe che te e zatrutAne dUra karI tenI sAthe mitratA bAMdhe. tamArI jIbhamAMthI kaDavI vANI zAmATe nIkaLe, amRta vANI kema na varase ? kalpanA karo ke, tamArA pUrvajo tamane kahe ke, dharanI A bAju te seAnuM dATayuM che ane pelI bAju kAlasA dATayAM che. tamAre emAMthI je joI e te kADhI le. yAgAnuyege tamArA hAthamAM kAdALI paNa ApavAmAM AvI. have tame e keAdALI vaDe seAnuM dATayuM che te bAju kheAdazA ke kAlasAM dATayAM che te bAju khAdazA ? jo kAlasA bAju kAMdALI vaDe khAdazeA tA tamArA hAtha kALA thaze ane kheAdatAM khAdatAM krAlasA uDaze teA mADhuM paNa kALu thaze. tame kaheze ke, evA kANu mUkha haze ke sAnAne cheDI kAlasAne khAdI kADhavAnA prayatna kare ? jema sAnAne cheDI kAlasA khAvAnA kAI prayatna karatA nathI tema tamArI jIbhanI kAdALI vaDe tame sAnuM paNa kADhI zako che! ane keAlasA paNa kADhI zako che. jo tame apazabda leA teA e kAlasAne kheAdavA jevuM kAma che ane mIThAM zabdo khAlA te sAnAne kheAdavA jevuM kAma che. huM bahenane paNa mIThA zabdo khelavAnA khAsa Agraha karuM chuM. ADazIpADozI tathA bALakAnI sAthe paNa vivekapUrvaka vANI elavI joie. mIThA zabdo eTalavAthI tame khIjAne priya lAgazeA, ane jo kaDavI vANI khAlazA te apriya lAgazeA. eka kavie ThIka ja kahyu che keH-- " jAke jaisI vastu hai, vaisI de dikhalAya; vAkA purA na mAniye, veA lena kahAMse jAya, "" Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 13] rAjakeTa-cAturmAsa [195 jemanI pAse gALe che te gALe Ape che. jemanI pAse je vastu hoya te vastu bIjAne ApI zake. eTalA mATe emAM kharAba mAnavAnI koI jarUra nathI. kahevAne Azaya e che ke, jemanAmAM gALo bhAMDavAnAM saMskAro haze te bIjAne gALo ja bhAMDaze. mATe pahelethI sArA saMskAro pADe. bhUlecUke paNa kaDavI vANI bolo. nahi. sArA saMskArone jIvanamAM utAravA mATe hamezAM satsaMgati karavI joIe. mIThI vANuM belavAne abhyAsa kevI rIte pADavo joIe ene mATe pUjyazrI zrI lAlajI mahArAje eka daSTAMta ApyuM hatuM ke - eka baMgaDIvALo lAkhanI baMgaDIo gadheDI upara lAdI bajAramAM vecavA jato hato. AjakAla te aneka prakAranI raMgaberaMgI baMgaDIo nIkaLI che ane e pramANe videzI baMgaDIo dvArA videzee bahenone hAtha pakaDI rAkhyo che; paraMtu pahelAM lAkhanI baMgaDIono pracAra vizeSa hatuM. baMgaDIvALe lAkhanI baMgaDIoonI gadheDI upara lAdI bajAramAM vecavA jato hato. jyAre gadheDI dhIre dhIre cAlatI tyAre te "mArI mA ! mArI bena ! cAla" ema kahI te haMkArato hato. baMgaDIvALAnuM A kathana sAMbhaLI ghaNA loko hasatA ane kahetA ke, "tame A gadheDAne be bahenanA nAmathI kema saMbodhe che ?' A praznanA javAbamAM te baMgaDIvALo kahetA ke "je huM A gadheDIne gALo bhAMDuM to mane gALe bhAMDavAno abhyAsa thaI jAya. mAro dhaMdhe baMgaDI vecavAno che. mAre tyAM sArA gharanI strIo baMgaDIo kharIdavA Ave che. je gALo ApavAne mane abhyAsa thaI jAya to te kaI mAre tyAM baMgaDIo kharIdavA Ave nahi ane mAre dhaMdhe paNa cAle nahi." A ja pramANe tamAre paNa vicAravuM joIe ke, huM zrAvaka chuM ane vyApArI chuM te mArA moDhAmAMthI apazabda kema nIkaLI zake ! rAjAe munine asatya na bolavAne upAlaMbha te Akhe, paNa te bahu ja maryAdApUrvaka. A pramANe je maryAdApUrvaka vyavahAra kare che te ja vivekavAna che, ane je dareka vAtamAM viveka rAkhe che tenuM kalayANuM thAya che. have maryAdApUrvaka jIvana vyavahAra calAvanAranI kathA kahuM chuM. sudarzana caritra-20 rU5 kalA yauvana vaya sarakhI, satyazIla dhamavAna; sudarzana aura maneramA kI, jeDI juDI mahAna. e dhana 17 che zrAvaka vrata dene lInA, pauSadha ora paccakhAna; zuddha bhAvase dharma ArAdhe, aDhalaka deve dAna. dhana 18 sudarzananI sAthe mane ramAne vivAha thaye. Aje lagna prathAne sAmAnya mAnavAmAM Ave che paNa vAstavamAM lagnaprathA e sAmAnya nathI. A prathAnI pAchaLa mahAna Adarza rahelo che. A vivAhaprathA bhagavAna RSabhadeve pracalita karI hatI. manuSyasamAjane maryAdita banAvavA mATe ane sAmAjika zAnti sthApita karavA mATe bhagavAne A vivAhaprathAno pracAra karyo hato. jana granthAnusAra bhagavAna RSabhadevane sumaMgalA sAthe vivAhapaddhati pramANe vivAha thayA hatA. temanI pahelAM lagnaprathA na hatI, paNa bhagavAne joyuM ke Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa lagnaprathAnA pracalana vinA samAjamAM zAMti raheze nahi eTalA mATe temaNe vivAhaprathAnuM pracalana zarU karyuM. atre e jovAnuM che ke, lagna karavAne adhikAra kone ane konI sAthe che ! AjakAla paisAthI vivAha thAya che ane te kAraNe rU5, zIla, guNa AdimAM kajoDAvivAha thaI jAya che. kajoDAvivAha karAvIne daMpatImAM prema pedA thAya evI AzA rAkhavAmAM Ave che paNa prema pedA kyAMthI thAya ! premanA gharamAM te pahelethI ja Aga lagAvavAmAM Ave che. puruSe pitAnI IcchA pramANe varte, strIo upara atyAcAra gujAre ane game teTalI vAra puruSone vivAha karavAno adhikAra che ema puruSo mAne e badhAM lagnaprathA viru hanAM kAme che. A pramANe puruSoe lagnamaryAdAnuM ullaMghana karyuM che paNa zAstrakAro kahe che ke, puruSottama te te ja che ke je maryAdAnuM pAlana kare che. je maryAdAnuM ullaMghana kare che te bhraSTa che. eTalA mATe strI puruSoe maryAdAnuM samucita pAlana karavuM joIe. bhagavAna RSabhadeve vivAhanI je maryAdA bAMdhI che te maryAdAnuM pAlana karavAmAM Ave te eka paNa kajoDAvivAha na thAya. Aje te lAkaDAne mAMkaDuM vaLagADI devAmAM Ave che, paNa Ama karavAthI maryAdAne bhaMga thAya che ane tethI samAjanuM ane vyaktinuM-bannenuM patana thAya che. Aje kanyAne vizeSataH meTrIka pAsa thaelA muratIyAne ApavAmAM Ave che. pachI bhale tene mATe hajAra-be hajAra rUpiyA kema ApavA na paDe! jemane putra meTrIka pAsa thaelo hoya che te paNa ATalA rUpiyA Ape te huM vivAha karuM ema kahe che. paNa A zuM vivAhanA AdarzanuM anukaraNa che? vivAha karavA mATe amuka rUpiyA ApavA ke mAMgavA e vivAha che ke vikraya che? paradeza javAnA ke mokalavAnA bahAne ke bhaNAvavAnA bahAne rUpiyA mAMgIne levA e zuM varavikraya nathIzuM varaviyane baMdha karavA mATe jAti kAMI prabaMdha karI zakatI nathI ? kanyAvALA svecchAe Ape e vAta judI che, paNa " amuka rakama Ape te vivAha karIe' ema kahIne rUpiyA mAMgavA emAM saMtAna pratyenI karuNAbhAvane nAza rahe che. eTalA mATe vicAra vinimaya karI, varavikrayanI prathA baMdha karavI joIe. vinA mAMge kaI lAkha rUpiyA Ape che te ApanAranI IcchA che, paNa prathA pADI amuka rUpiyA mAMgavA e ThIka nathI. amuka rUpiyA mAMgavAnI prathA pADavAthI te garIbonI sthiti bahu ja kaDhaMgI banI jAya che ane kanyAnA vikAsamArgamAM ADakhIlI ubhI thAya che. bhagavAne sarva prathama rASTi arthAta kanyA saMbaMdhI asatya balavAne niSedha karela che. kanyAone mATe asatya nahi balavAne sarva prathama niSedha eTalA mATe karavAmAM AvyuM che ke kanyA e bhaviSyanI mAtA che. eTalA mATe temane Adara karavo joIe. kavioe kahyuM che ke-catra nAryastu pUcane tana sevatA jyAM strI jAtino Adara thAya che tyAM deve rame che, lakSmIne vAsa tyAM che ane AnaMda paNa tyAM ja che. A vRddhavAkyane dhyAnamAM laI varavikrayanI prathAne dUra kare ! Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zudI 13] rAjakeTa-cAturmAsa | [ 197 maneramA ane sudarzanane AnaMdapUrvaka vivAha thaze. vivAha karavAne mukhya uddeza paraspara sahakAra ApavAnuM che. tame kahezo ke, evuM karyuM kAma che ke eka puruSa ke ekalI strI karI na zake! A viSe bahu dUra na jatAM tamArA pitAnA janma viSe vicAra karo. zuM ekalI strI koI bALakanI mAtA banI zakaze? tema zuM eka puruSa koI bALakano pitA banI zakaze? parasparanA sahakArathI ja mAtApitA banI zake che. Aje vivAhane mukhya uddeza bhulAI gayo che ane tethI ja hAni thaI rahI che. vivAhamAM vara kanyA rUpaguNamAM samAna hovA joIe. je vara kanyA svabhAvAdimAM samAna haze te temane jIvanavyavahAra sArI rIte cAlaze. je puruSano svabhAva sAro hoya ane strIne svabhAva karkaza hoya ke strIne svabhAva sAro hoya ane puruSano svabhAva karkaza hoya te paNa bannene jIvanavyavahAra sArI rIte cAlI zakatA nathI. A viSe jana rAmAyaNamAM eka kathA AvI che ke - rAma, lakSmaNa ane sItA vanamAM jaI rahyA hatA. rastAmAM sItAne bahutarasa lAgI. sItAe lakSmaNane kahyuM ke sAme ghara dekhAya che tyAMthI pANI maLI Avaze mATe tyAM jaIe. traNe jaNa tyAM gayA. te eka brAhmaNanuM ghara hatuM. brAhmaNa bahAra gayo hato. gharamAM brAhmaNanI patnI hatI. pitAnA gharanA AMgaNe atithione AvelA joI te brAhmaNa patnI khUba ja prasanna thaI ane Adara-satkArapUrvaka traNeyane gharamAM Asana upara besADayA. pIvA mATe ThaMDu pANI ApyuM. badhAe ThaMDu pANI pIne tarasa chIpAvI. eTalAmAM te gAmamAMthI brAhmaNa Avyo, pitAnA gharamAM traNa jaNAne dhULathI kharaDAelAM kapaDAM paherelAM jai te manamAM dhuMdhavA; ane A vaLI koNa ahIM AvyAM che ! Ama dhuMdhavAte dhuMdhavAte te gharamAM gayo ane potAnI strI upara nArAja thaye ane potAnI strIne kahevA lAgyuM ke, huM tane hajAravAra karI cUkayo chuM ke, AvAM laMgoTiyA bAvAone gharamAM ghAla nahi, paNa tuM mAruM kahyuM mAne zAnI ? tane te mAra lAgaze tyAre ja pAMsarI thaze ! A pramANe pitAnI strI upara kodhI te gharamAM gayo, ane rasoDAmAMthI saLagatuM lAkaDuM lai DAma devA mATe te bahAra nIkaLyo. te brAhmaNa patnI saLagatuM lAkaDuM joI sItAnI pAse doDI gaI ane "mArI rakSA kare", mArI rakSA kare, ema karagaravA lAgI. rAma te brAhmaNane samajAvavA lAgyA ke tuM kAraNa vinA tArI patnIne zA mATe herAna kare che ? paNa te brAhmaNe rAmanuM kahyuM gaNakAryuM nahi. eTale lakSmaNane bahu krodha caDayo ane teNe te brAhmaNane paga pakaDI AkAzamAM pheMkI dIdho. atithi satkAramAM vivekane eka meTa guNa rahelo che. je viveka hoya to rAma jevAne paNa satkAra karavAne zubha avasara maLe che, ane viveka na hoya te rAma jevAne paNa tiraskAra thaI jAya che. lakSmaNe brAhmaNane AkAzamAM pheMkI dIdho, paNa rAmane e ThIka na lAgyuM. temaNe lakSmaNane kahyuM ke, ApaNe A brAhmaNanA gharane satkAra pAmyA chIe te te brAhmaNanI AvI durgati karavI e ThIka nathI. Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNuM lakSmaNe kahyuM ke, meM tene AkAzamAM pheMkayo che, paNa tene nIce paDavA nahi dauM. brAhmaNa jyAre AkAzamAMthI nIce paDavA lAgyo tyAre lakSmaNe tene hAthamAM jhIlI lIdhe. lakSmaNanI AvI abhuta zakti joI te brAhmaNa Azcaryacakita ja thaI gaye. kahevAno Azaya e che ke, strI-puruSanA svabhAvamAM sAmya na hoya to jIvanavyavahAra barAbara cAlI zakatA nathI. mAtApitAnuM kartavya che ke putra-putrIne vivAha svabhAvAnukUla yogya putra-putrI sAthe kare. lobhane vaza thaI putra-putrIne kajoDAvivAha karavo na joIe. puruSa kahe che ke, "dharma te strIone karavAno che, amAruM kAma te mejamajA mANavAnuM che." A gaMbhIra bhUla che. dharma te strI-puruSa bannene mATe che. bannemAM je sarakhI dharmabhAvanA hoya te ja bannene jIvanavyavahAra sukhapUrvaka cAlI zake. jyAM patipatnImAM dhArmika bhAvanA samAnarUpe hetI nathI tyAM rAtri divasa kalezakaMkAsa thAya che. AnaMda zrAvake bhagavAna mahAvIranI pAse jyAre tene aMgIkAra karyo tyAre ghera AvI tenI patnI zivAnaMdAne kahyuM ke, tuM paNa vratane aMgIkAra kara. zivAnaMdAne pitAnA pati upara draDha vizvAsa hatA. eTale te viSe vizeSa kAMI na pUchatAM bhagavAnanI pAse gaI ane tene aMgIkAra karI AvI. A pramANe jyAM pati-patnImAM paraspara vizvAsa ane dharmanuM sAmya hoya che tyAM ja AnaMda maMgala varte che. sudarzana ane manoramA bane yathAzakti dharmArAdhana, vrata-pratyAkhyAna Adi kare che ane AnaMdapUrvaka jIvana sukhamaya vyatIta kare che. AgaLa zuM thAya che tene adhikAra have pachI yathAvasare kahevAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa vadI 2 maMgaLavAra prArthanA ahanAtha avinAzI, zivamukha lIdhA vimala vijJAna vilAsI, sAhaba sIdho. - cetana bhaja arahanAthane, te prabhu tribhuvanarAya tAta "sudazana" "devI mAtA, tehane naMda kahAya. sAhaba terA 1 arahanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. AtmA paramAtmAnI prArthanA kema kare e jovAnuM che. prArthanA nivikalpa ane savikalpa ema be prakAre thAya che. A be prakAranI prArthanAomAMthI AtmAe nirvikalpa prArthanA ja karavI joIe; paNa ekadama nirvika95 prArthanA karavI muzkela che; eTalA mATe nivikalpa prArthanA karavA arthe savikalpa prArthanAnuM avalaMbana levAmAM Ave che. avalaMbana lIdhA vinA ekadama upara caDI zakAtuM nathI; eTalA mATe savikalpa prArthanA karavAmAM Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2] rAjakATa-cAturmAsa [ 199 Ave che ane te dvArA nirvikalpa prArthanAmAM pahAMcI zakAya che. A prArthanAmAM paNa savikalpa ane nirvikalpa e banne prakAranI prArthanA karavAmAM AvI che; arthAt saguNu ane nirguNa ema be prakAre paramAtmAne banAvI banneya prakAranA paramAtmAnI prArthanA karavAmAM AvI che. tAta sudarzana daivI mAtA tenA nanda kahAya / arthAt--jemanA pitA sudarzana ane mAtA devI hatAM te bhagavAnanI prAnA karI savikalpa prArthanA karavAmAM AvI che; paNu tyArabAda paramAtmAnI nirvikalpa prAnA A pramANe karavAmAM AvI cheH-- alakhaarUpa akha'Dita avicala, agama ageAcara Apa ! niravikalpa nikala`ka niraMjana, adbhuta jayeAti amApa // A pramANe paramAtmAnI savikalpa ane nirvikalpa ane prakAranI prArthanA karavAmAM AvI che. ApaNuM lakSya tA nirvikalpa prArthanA karavAnuM ja hAvuM joI e paNa savikalpa prArthanAnI sahAyatA vinA ekadama nivikalpa prArthanAmAM paheAMcI zakAtuM nathI eTalA mATe savikalpa prArthanAnI sahAyatA vaDe nirvikalpa prArthanAmAM pahoMcavuM joI e ! A uparathI kAI ema kahe ke, nirvikalpa prArthanAmAM pahoMcavA mATe mUrti rAkhavAmAM Ave ane tenI sahAyatAdvArA AgaLa vadhavAmAM Ave te! zuM vAMdhA che? paNa ema karavAthI tA vadhAre gaDabaDa ubhI thaze. kAraNa ke, nizcayanayanI dRSTie AtmA ane zarIra vacce kAMi saMbaMdha nathI. zarIra jaDa che ane AtmA caitanya che eTale bannene kAMI lAgatuM vaLagatuM nathI. tema chatAM " huM zarIra ja chuM" evA adhyAsa paDI jAya che. have A abhyAsane vadhAravA ThIka che ke tethI mukta thavuM ThIka che! jo adhyAsathI mukta thavuM hAya tA evA vicAra rAkhavA joie ke, "huM nirvikalpa chuM ane zarIra saMbaMdhathI dUra rahevA cAhuM chuM. '' A pramANe vicAra karI e adhyAsane dUra karavAnA prayatna karavAmAM Ave che; te pachI mUrtimAM paramAtmAnA adhyAsa mAnI temAM vadhAre phasAvavuM e kayAMsudhI yAgya che ? A tA adhyAsathI mukata thavAne badale vadhAre adhyAsamAM phasAI javuM paDaze ane ema karavuM te nyAyamAM kahelA drAviDa prANAyamanI mAphaka viparIta thaze. zarIrane mATe jyAre evA abhyAsa paDI jAya che tyAre huM zarIra ja chuM evuM mAnavA lAge che. arjunane paNa evA ja abhyAsa paDI gayeA hateA, tyAre kRSNe arjunane kahyuM hatuM keH-- vAsAMsi jIrNAni yathA vihAya navAni gRhNAti naro'parANi / tathA zarIrANi vihAya jIrNAnyanyAni saMyAti navAni dehI // nainaM chindanti zAstrANi, nainaM dahati pAvakaH / na cainaM kledayantyApo na zoSayati mArutaH // kRSNe arjunane kahyuM hatuM ke, he! arjuna! zarIramAM zuM muMjhAi gayA che. AtmAne paNa jo. zarIra tA nAzavAna che paNa AtmA avinAzI che. Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa A pramANe savikalpamAMthI nIkaLI nirvikalpamAM javAnuM che, paNa savikalpamAM vadhAre phasAI javuM nathI. mUrti banAvI temAM paramAtmAne adhyAsa karavo e te savikalpamAM, vadhAre phasAI javA jevuM che ! je savikalpa prArthanA ja karavI che to jema pahelAM kahevAmAM AvyuM che tema mAtA-pitAthI utpanna, arthAta teramA guNasthAne je bhagavAna che temanI prArthanA karavI joIe. ane je nirvikalpa prArthanA karavI hoya te siddha bhagavAnanI prArthanA karavI joIe. bhagavAna arahanAtha je ke zarIramAM ja pedA thayA hatA paraMtu aMte zarIrane adhyAta cheDI zarIranA vikalpamAMthI nIkaLI siddha thayA hatA. tema pitAne mATe paNa vicAra karavo joIe ke, "he ! AtmA! tuM paNa vikalpamAMthI nIkaLI nirvikalpa prArthanAmAM jA, jyAM sudhI tuM nivikalpa pahoMcyuM nathI tyAMsudhI bhagavAna tIrthaMkaranI prArthanA kare ane pachI A prArthanAdvArA siMddhanI prArthanAmAM pahoMcI jA." - savikalpa prArthanAmAMthI nirvikalpa prArthanAmAM kevI rIte javuM e vAta have huM zAstradvArA kahuM chuM - anAthI munine adhikAra-21 rAjA zreNika vicAravA lAgyo ke, mane munie anAtha zA kAraNe kahyo? garIba te nathI ke jethI mane anAtha kA? rAjAe munine anAtha kahevAnuM kAraNa pUchayuM. munie javAba Apyo ke, he ! rAjana ! tuM sanAtha-anAthane bheda jANato nathI eTalA ja mATe tuM Ama kahe che ! tArAmAM bhrama pedA thayo che ane e bhramane kAraNe ja tuM manamAM muMjhAI rahyA che ! jyAMsudhI jJAna thatuM nathI tyAM sudhI AtmA bhramamAM paDI muMjhAI jAya che. e bhramanuM nivAraNa jyAre kaI jJAnI maLe che tyAre ja thAya che. apUrNa jJAnIne bhrama pedA thAya ja che. jemake aMdhArAmAM chIpane cAMdI ane huMThA jhADane mANasa mAnavAne bhrama pedA thAya ja che. je te chIpanI pAse jaI jovAmAM Ave te chIpa ja jaNAze. A ja pramANe ajJAnane kAraNe je bhrama pedA thAya che te jJAna thatAM ja dUra thaI jAya che. rAjAne paNa bhrama thayo hato ane tethI ja te ema vicAratA hatA ke, mane anAtha zA kAraNe kahyo ! munie kahyuM ke, te sanAtha-anAthane bheda jANyuM nathI eTale ja tane A bhrama pedA thaye che. na tumaM jANasi aNAhassa, atthaM putthaM ca ptthivaa| jahA aNAho bhavaI, saNAho vA narAhiva // 16 // suNeha me mahArAya, avvakkhiteNa ceyasA / jahA aNAho bhavaI, jahA meyaM pavattiyaM // 17 // muni kahe che ke, "he rAjana ! meM tane anAtha kahyo paNa tuM zA mATe anAtha che te batAvyuM nathI eTale ja tuM bhramamAM paDI gayo che. have huM tane anAtha ane sanAtha koNa kahevAya te kahuM chuM te avikSita mane-zAMta citte-sAMbhaLa. manamAM koI prakArane saMdeha rAkha nahi." Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2] rAjakoTa-cAturmAsa | [ 201 jyAM sudhI cittane ekAgra karI koI vAtane sAMbhaLavAmAM na Ave, tyAM sudhI kAMI lAbha thato nathI. je manamAM koI prakArane vigraha rahyo te kArya siddha thatuM nathI. A vAta pratyeka kAmamAM lAgu paDe che. je kaI kAma karavA besIe te sivAya bIje ThekANe manane deDAvavuM, manane ekAgra na karavuM te vigraha che. pachI bhale te kAma vyAvahArika hoya ke AdhyAtmika hoya. tame loke atyAre sAmAyikamAM beThA che, paNa tamAruM citta kayAM bhame che e koNa jANe che ! sAmAyika laIne eka sthAne besavA chatAM citta bIje ThekANe doDAvavuM e te enA jevuM thayuM ke - na khudA hI milA, na vizAle sanama na Idhara ke rahe, na udhara ke sanama' sAmAyikamAM besavA chatAM mana sthira na rahe, cAre bAju bhamatuM rahe che te sAmAyika kevI kahevAya e viSe eka vAta kahuM chuM - eka zeThanI putravadhUne evuM jJAna thayuM ke te bIjAnA mananI vAta jANavA lAgI. eka divasa tenA sAsarA sAmAyikamAM beThA hatA tyAM eka mANasa Avyo ane pUchavA lAgyo ke, zeTha kayAM che? zeThe A sAMbhaLyuM to kharuM paNa te sAmAyikamAM beThela hovAthI kAMI be nahi ! eTale tenI putravadhUe uttara Apyo ke, mArA sAsarA te hamaNAM mocI bajAramAM gayA che. te mANasane zeThanI sAthe jarUrI kAma hovAthI te deDatA deDatA macI bajAramAM gaye ane zeThane zedhavA lAge paNa tyAM tene patto na lAgyo eTale te pAcho ghera Avyo ane zeThanI putravadhUne kahyuM ke, zeTha mocIbajAramAM te na maLyA, mAre temanI sAthe jarUrI kAma che. A sAMbhaLI putravadhUe kahyuM ke, hamaNAM teo gAMdhI-bajAramAM gayA che. eTale pAche te mANasa gAMdhI-bajAramAM deDato gayo. eTalAmAM A bAju zeThanI sAmAyika paNa pUrI thaI gaI ane sAmAyikamAMthI UThI pitAnI putravadhUne kahevA lAgyuM ke, ATalA divasa sudhI te huM tArA upara bahu vizvAsa rAkhate hato paNa tuM ATaluM badhuM juThuM bole che te te Aje ja jANyuM. huM sAmAyikamAM beTho chuM e jANavA chatAM pelA mANasane pahelAM mecI-bajAramAM gayA che ema kahyuM ane pachI gAMdhI bajAramAM gayA che ema juThuM bolavAnuM zuM kAraNa ? putravadhUe javAba Apyo ke, huM juThuM belI nathI. tame sAmAyikamAM beThA hatA e sAcI vAta; paNa huM ema mAnuM chuM ke, jemane upaga jyAM hoya che te tyAM je hoya che. tame sAmAyikamAM beThA hatA paNa tamAruM mana pahelAM mecI bajAramAM ane pachI gAMdhI bajAramAM bhamatuM hatuM. ApanI cittavRtti tyAM ja hatI. tamAruM A khokhaluM zarIra ahIM hoya tethI zuM? Apa vyavahArathI bhale ahIM huM paNa nizcayathI to tame mocI ane gAMdhInI dukAne ja hatA. putravadhUnI vAta sAMbhaLI zeThane ghaNuM Azcarya thayuM ane kahevA lAgyo ke, mArA mananI vAta te kevI rIte jANI lIdhI ! putravadhUe javAba Apyo ke, e badhuM ApanI kRpAnuM ja pariNAma che! ApanI kRpAthI ja bIjAnA manamAM zuM che te huM jANuM lauM chuM. je thayuM te thayuM, havethI A5 sAmAyikamAM cittane ekAgra rAkhazo. . . . raka Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa A uparathI tame paNa tamArA viSe vicAra karo ke, ame sAmAyikamAM tA esIe chIe paNa amAruM mana kayAM bhame che ! ' sAmAyikamAM khesavA chatAM mana game tyAM bhaTakatuM rahe tA e vyavahAranI ja sAmAyika thaze. nizcayanI sAmAyika te! tyAre thaI kahevAya ke mana ekAgra rahe ane samabhAva jaLavAya. tame kadAca ema pUche ke, amArAthI mana kAbumAM rahetuM nathI te| zuM amAre sAmAyika na karavI ! AnA uttara e che ke, mana jo kAbumAM rahetuM na hoya ane bahAra doDI jatuM heAya te kharAba kAmeA tarapha javA na devuM. kadAca kharAba kAmeA tarapha mana cAlyuM jAya te pazcAttApa karI tene ThekANe lAvA ane kharAba kAma tarapha krurI javA na do paNa satkAryoMmAM parAvA. jemake bALaka cAlatAM zIkhe che tyAre cAlatAM cAlatAM mana phAve te tarapha dADe che paNa je bAjue bALakane paDI javAnA bhaya hAya e bAjue bALakane mAtApitA javA detA nathI athavA tenI sAthe cAle che ane jyAM paDavAnA bhaya na heAya te tarapha jatAM zIkhaDAve che. te ja pramANe mana kAbumAM rahetuM na heAya teA tene kharAba mArge javA na devuM paNa sanmArge lai javAnA prayatna karavA joI e paNu mana kAbumAM rahetuM nathI eTale sAmAyika ja na karavI e ThIka nathI. je bhaNe che tene ja A bhUla thAya che ema kahevAmAM Ave che paNa je bhaNutAM ja nathI tene zuM kahevAya? e ja pramANe sAmAyika karanArAethI bhUla paNa thAya che; te bhUlane sudhAravI ane pharI evI bhUla na thAya enI kALajI rAkhavI. paNa bhUla thAya che eTale sAmAyika cheADI besI javuM e ThIka nathI. " kahevAnA Azaya e che ke, pratyeka kAmamAM mana lagADavAmAM Ave teA kAryasiddhi thAya che. eTalA mATe muni rAjAne kahe che ke, " he ! rAjan! huM je kahuM tene tuM ekAgra mane-manAyeAgapUka sAMbhaLa. anAtha kevA hAya che ane sanAtha kevA heAya che e khIjAnA anubhavanI nahi paNa mArA svAnubhavanI ja vAta kahuM chuM. bIjAnI vAta tA kadAca khATI paNa hoI zake paNa huM pote pahelAM kevA anAtha hatA ane have sanAtha kema thayA te huM mArA svAnubhavanI vAtadvArA samajAvuM chuM." tame sanAtha che ke anAtha ? jyAre tame tamArI anAthatAne oLakhI leze tyAre sanAcatAne paNa samajI zakazeA paNa AtmA pAte anAtha hovA chatAM peAtAne anAtha mAnatA nathI tyAM bhUla thAya che. paramAtmAnI pAse peAtAnI anAthatAne svIkAra karatA nathI paNa je bhakta lAke hAya che tee tA peAtAnI anAthatAne svIkAra karI le che. tulasIdAsajInI kavitAdvArA huM e vAta kahuM chuM, jo ke temAM thoDuM aMtara jaNAze paNu vicAra karavAthI kAMi aMtara nahi jAya ! kavi kahe che keH-- tU dayAlu dIna hai| dAnI hai| bhikhArI, hai| prasiddha pAtakI tUM pApapuMjahArI; nAtha tu anAthake anAtha kauna moseAM, mA samAna Arata nAhiM AratahAra tAsAM. AmAM AtmasamarpaNunA bhAva che. AtmAe paramAtmAne samarpaNa kema karavuM e vAta A kavitAmAM batAvavAmAM AvI che ! anAthI muni je vAta kahe che te ja vAta pratio peAtAnI bhASAmAM theADA pheraphAranI sAthe karI che, Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vIra ] rAjakATa-cAturmAsa [ 203 paramAtmAne AtmasamarpaNa karavA mATe zuM karavuM joI e e vAta vinA kathanadvArA samajo. paramAtmAne dInadayALu kahevAmAM Ave che. have tame tamArA viSe vicAre ke tame pote 'dIna' banyA cheA ? jo tame dIna banyA nathI teA e dInadayALu sAthe tamArA saMbaMdha zI rIte joDAya ? tame kahezeA ke ame dIna kevI rIte banIe ? jyAMsudhI peAtAnAmAM ahaMkAra che tyAMsudhI dIna banI zakAtuM nathI. dIna banavA mATe ahaMbhAvanA tyAga karavA jarUrI che. eTalA mATe abhimAnane cheADI dIna aneA, vyavahAramAM teA na jANe tame kAnI kAnI sAme keTalIvAra dIna aneA che paNa paramAtmAnI pAse dIna banatAM acakAe che; paNa vivAha thatAM tame gharamAM dIna bane che ke nahi, tene vicAra kare ! je pramANe kutarA reATalI mATe puMchaDI halAve che ane peTa batAve che tema tame paNa strInI AgaLa dIna banI jAo che ke nahi? viSayavAsanA hAvAne lIdhe AtmA evA gulAma banI ja jAya che. moTA moTA mahArAjAe paNa vezyAnA vazamAM AvI jai temanI AgaLa dIna anI gulAma thai rahe che ! kahevAnA bhAvArtha e che ke, AtmAmAM dIna thavAne svabhAva teA che paNa paramAtmAnI AgaLa dIna banavAmAM muzkelI jaNAya che. jyAre abhimAna cheDI paramAtmAnI AgaLa dIna thAo tyAre ja siddhi thai zake ! kavi AnaMdadhanajIe kahyuM che keH-- * prIti sagAI re jagamAM seA kare, prIti sagAI na koI / prIti sagAi nirupAdhika kahI, sApAdhika dhana khAya ? prIti, sagAI-dInatA badhA kare che ane ema karatAM AtmAne anaMtakAla thaI gayA che paNa te je dInatA kare che te sApAdhika dInatA ja kare che, nirupAdhika dInatA karatA nathI. se|pAdhika dInatAthI dInatA vadhe che, ghaTatI nathI. A prakAranI dInatAthI tA AtmA bhikhArI ja rahe che. tame kahezeA ke, evI avasthAmAM amAre zuM karavuM ? e ja tamArI badhI bhAvanAe paramAtmAne samarpaNa karI devI ane temanI AgaLa abhimAnane tyAga karI dIna banI javuM. evuM te| garIbamAM garIba ane zAhukAra paNa karI zake che. AMdhaLA, baherA ke lUlA ke game tevA apaMga heAya te paNa paramAtmAnI AgaLa bhAvAne samarpaNa karI dIna banI zake che, tema karavAmAM kAI prakAranI bAdhA naDatI nathI. kadAca koI ema kahe ke, rAjA AdinI prArthanA karavAthI dInatAne dUra karI zakAya che. ' huM dIna hatA ane rAjAne prArthanA karavAthI rAjAe mArI dInatA dUra karI ' ema mAnavuM e bhUla che. rAjAe dInatA echI nathI karI paNa vadhArI che. dInatA kevI rIte vadhe che e khatAvavA mATe zAstramAM kapilanuM udAharaNa AvyuM che. kapila zrAvasti narezanA kAzyapa nAmanA pureAhitanA putra hatA ane bhaNuvA mATe kauzAMkhImAM rahetA hatA tyAM tenI eka dAsI sAthe mitratA thaI gaI. dAsInI icchA pUrI karavA mATe te eka divasa dhannA zeThadrArA AzIrvAdanA badalAmAM ApavAmAM AvatuM e mAsA seAnAnuM dAna levA mATe rAtanA vakhate nIkaLyo. madhya rAtrie nIkaLyeA heAvAnA kAraNe sIpAioe tene cAra dhArI pakaDayA, ane khIje divase rAjAnI samakSa UbhA Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa karyo. tene joI rAjAne lAgyuM ke, A cAra jaNAtuM nathI. A bAju kapila manamAM vicArato hato ke, A rAjAne zrAvartAinA rAjA sAthe vera che. eTalA mATe huM zrAvastine rahevAzI chuM ema rAjA jANaze te mane vadhAre daMDa Apaze. paNa game te thAya paNa juThuM te belavuM ja nahi. rAjAe kapilane pUchayuM ke, tuM kyAM rahe che !-kapile uttara Apyo ke, huM zrAvastimAM rahuM chuM. zrAvasti nagarInuM nAma sAMbhaLatAM ja rAjAnuM vaira tAjuM thayuM. ane krodhapUrvaka pharI pUchayuM ke, kono chokaro che? kapile uttara Apyo ke, rAjAnA kAzyapa purohitane putra chuM. rAjAe kahyuM ke, tyAre te mArA zatrunA mitrano putra che ane tethI tuM mAro zatru che. ThIka, ahIM zA mATe Ave che? kapile uttara Apyo ke, zrAvistamAM badhA mArI IrSo karatA hatA, ane koI mane bhaNAvatuM nahi eTalA mATe bhaNavA atre Avyo chuM. rAjAe pharI pUchyuM ke, rAtanA samaye zA mATe nIkaLyo hato? kapile uttara Apyo ke, e ghaTanA bahu lAMbI che paNa tamane saMbhaLAvuM chuM - ke huM je upAdhyAyane tyAM bhaNuM chuM temane tathA mane zAlibhadra nAmanA zeThe bhojana ApavAnI vyavasthA karI hatI. mAre tyAM eka dAsI kAma karavA AvatI hatI. te dAsI sAthe huM bhraSTa thaye. te lobhISTa hatI eTalA mATe teNIe mane kahyuM ke, tahevAra Ave che mATe mAre navAM kapaDAMnI jarUra che te laI Avo ! meM javAba Apyo ke, huM kapaDAM kayAMthI lAvuM? teNe kahyuM ke, tame mane kapaDAM paNa paheravA ApI zakatA nathI te pachI mArA nAtha zAnA ? e mATe tamane eka upAya batAvuM. ahIM eka dhanA zeTha che. savAranA pahoramAM tene je koI sauthI pahelAM AzIrvAda Ape che tene te be mAsA sonuM dAnamAM Ape che, te tame tyAM jAo ane be mAsa senuM laI Avo ! meM kahyuM ThIka, bIje divase koI vahele jaI AzIrvAda ApI be mAsA senAnuM dAna laI na jAya eTalA mATe, jaldI pahoMcavA mATe huM madhyarAtrIe nIkaLyA, paNa keTalo vakhata thaye che tenI khabara rahI nahi. rastAmAM sIpAIoe mane cora dhArI pakaDe, paNa huM corI karavA mATe nIkaLyuM na hatuM. rAjA kapilanuM kathana sAMbhaLI pIgaLe ane kapilane kahevA lAgyo ke, jo ke tuM mArA zatrunA mitrane putra che, chatAM paNa te darabAramAM mArI AgaLa badhI vAta sAcesAcI kahI che, eTale huM tArI upara prasanna thayo chuM ane tene varadAna ApuM chuM ke, tAre je joIe te mAMga. mAMgavAmAM jarApaNa saMkoca karIza nahi. huM vaNika nathI ke vaNika tuSTa deta hasta tAlI' e kathanAnusAra vAhavAhanA zabdo vaDe ja tane khuza karI dauM, huM kSatriya chuM eTalA mATe tuM je mAMgIza te avazya ApIza. - rAjAnuM A kathana sAMbhaLI kapila vicAravA lAgyo ke, mAre zuM mAgavuM? pahelAM vagara vicAryuM kAma karyuM te pakaDAI javuM paDayuM mATe have vagara vicAryuM kAMI na karavuM paNa khUba vicArapUrvaka mAMgavuM jethI pachI pastAvo ja karavo na paDe. teNe rAjAne prArthanA karI ke Apa mane be ghaDIne samaya Ape te A azokavADImAM jaI zuM mAMgavuM teno vicAra karI zakuM. rAjAe prArthanAne svIkAra karyo ane mudata ApI. Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --janma mAthe kALo . a r= = vadI 2] rAjakeTa-cAturmAsa [205 kapila azokavADImAM gayo ane rAjA pAse zuM mAMgavuM tene vicAra karavA lAgyo. je rAjAnI pAse be mAsA senuM mAMgu te eTalA senAmAM te strInAM pUrAM kapaDAM paNa banI zake nahi. vaLI te navAM kapaDAM pahere ane huM zuM ciMtharehAla rahuM! je daza mAsA senuM mAMgu te eTalAmAM te sAdhAraNa poSAka banI zake, rAjA-rANI jevo pozAka banI zake nahi, je rAjA-rANu jevo poSAka banAvavA cAhuM te ghaNuM sonuM joIe. eka karoDa sonA mahero mAMgu te paNa rAjA-rANuM je bhapako na thAya; eTalA mATe rAjA-rANInA badhAM mUlyavAna kapaDAM ja zA mATe mAMgI na lauM! kadAca kapaDAM teo ApI de paNa AvAM mUlyavAna kapaDAM ghareNAM vinA kAMI zobhe ! mATe temanuM ghareNuMgAThuM paNa mAMgI lauM; paNa emAM eka vAtanI khAmI rahe che te e ke AvAM mUlyavAna-kapaDAM ane hIrA mANekanAM ghareNAM paheryA hoya te pachI kAMI jhuMpaDAmAM ALoTavuM sAruM lAge ? te mATe te mahelamAM ja rahevuM joIe. mATe rAjAno mahela paNa mAMgI le. paraMtu rAjamahelamAM rahIne hAthe kAma karavuM e te ThIka nathI. pachI te kAma karavA mATe nokara paNa hevA joIe. paraMtu nokara-cAkarenuM kharca kADhavuM kayAMthI? eTalA mATe rAjA pAse be cAra gAme paNa mAMgI levA jethI kharace nIkaLI zake. paNa be cAra gAmethI zuM vaLe? daza-bAra gAme te hovA ja joIe ne? paNa daza-bAra gAme mAMgavA karatAM rAjAnuM AkhuM rAja mAMgI levuM zuM khoTuM che ! mAMgavuM-mAMgavuM ne dazabAra gAma mAMgavAM! rAjA te vacanathI baMdhAela che eTale te te je mAMgIza te Apaze; paNa badhuM rAjya mAMgI levAthI eka muzkelI naDaze, ke rAjA rAya na rahevAne kAraNe mArI sAthe vairajhera karaze, ane kadAca vidroha paNa karI bese. mATe rAjAe jelamAM besI javuM ane mane badhuM rAjya ApI devuM. evuM ja varadAna mAMgu te zuM khoTuM che? paNa rAjAnuM rAjya paNa laI lauM ane rAjAne jelamAM besADI huM siMhAsana upara besuM te loko mane zuM kaheze? e ja kaheze ke kapila kevo bIca che ke rAjAne vacanabaddha thaele joI tenuM rAjya paNa laI lIdhuM ane rAjAne jelamAM besADI dIdho ane pite siMhAsana upara caDI beThe. mATe AvA nIca mANasane koIe vacana ApI baMdhAI javuM nahi. vAstavamAM huM nIca chuM kAraNa ke pahelAM mane kevaLa be mAsA senAnI AvazyakatA hatI paNa AkhuM rAjya maLavA chatAM paNa mArI lobhavRtti zAnta na thaI ane varadAna ApanAra rAjAne paNa jelamAM kedI banAvavA taiyAra thaye. vAstavamAM huM pote ja kedI banavA cAhuM chuM. A pramANe vicAra karatAM kapilane avadhijJAna thaI gayuM. tene pitAne pUrvajanma hAthanI rekhAnI jema spaSTa dekhAvA lAgyo. eka kathAmAM ema paNa kahe che ke eka deve tene sAdhuone paheravA yogya vastro paNa ApyAM ane e vastro paherI kapila rAjAnI pAse gayo. rAjAe kahyuM ke, tame A zuM karyuM ? kapile uttara Apyo ke, mAre je bhAMgavuM hatuM te meM mAMgI lIdhuM. rAjAe pUchayuM ke, zA kAraNe sAdhuvezane dhAraNa karyo? kapile javAba Apyo ke, varadAna zuM mAMgavuM te viSe vicAra karatAM karatAM e vicAra upara Avyo ke, tamAruM rAjya laI tamane jelamAM besADI devA. paNa ATaluM mAMgavA chatAM mArA lobhane thobha na thayo ane tRSNa vadhatI ja gaI. Akhare meM tRSNAne ochI karavAnuM zarU karyuM ane ochI karatAM karatAM A sthitimAM Avyo. A sthitine Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa prApta thatAM mane zAti thaI che. eTalA mATe rAjya AdinI khaTapaTamAM huM paDavA cAhata nathI. rAjAe kahyuM ke, huM mArA vacanAnusAra tamane lakhI dauM chuM ke, huM tamAre AjIvana sevaka rahIza ane je zatru caDI Avaze tenAthI tamAruM rakSaNa karIza, mATe tame sukhethI rAjya kare ! - kapile javAba Apyo ke, he ! rAjana ! have rAjya karavAne mAro meha rahyo nathI. paNa huM tamane pUchuM chuM ke, huM tyAre tamAruM badhuM rAjya varadAnamAM mAMgI leta te tame mArI sAthe vera rAkhata ke nahi ? rAjAe uttara Apyo ke, huM te vakhate te vera baMdhAta. kapile kahyuM ke, Ama havA chatAM paNa atyAre tame pote ja rAjya ApI rahyA che te mArA tyAgane ja pratApa che ne? je tyAgane apanAvavAthI ja rAjya maLe che te tyAganuM mahatva keTaluM badhuM che ? rAjya mATe huM tyAgane kema cheDI zakuM? A sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, mahArAja ! Apano meha te dUra thayo che eTale Apane kAMI kahevuM nakAmuM che. tamArI mAphaka huM sAdhu te thaI na zakuM, paNa Apa mane upadeza Ape jethI huM mAruM kartavya barAbara samajI zakuM, kapile rAjAne upadeza Ape ane pachI AtmakalyANa sAdhavA jaMgalamAM cAlyA gayA. tyAM paNa pAMcaso bhayaMkara corene upadeza Apyo ane temane paNa sudhAra karyo. aMte kapilamuni kevalI thaI siddha thayA. A daSTAMta kahevAne sAra e che ke, dInatA karavAne svabhAva te darekamAM hoya che paNa dInatA evA lekonI AgaLa karavAmAM Ave che ke jemanI AgaLa dInatA karavAthI dInatA vadhavA pAme che. jemane nAtha banAvavAmAM Ave che teo ja anAtha banAvI de che. AvA lekenI pAse javAthI dInatA dUra thaI zakatI nathI, tema te loko anAthatA dUra karI zaktA nathI. paramAtmAne zaraNe javAthI ane bIjAnI pAse dInatA karavAnuM cheDavAthI ja dInatA ane anAthatA dUra thaI zake che. muni paNa rAjAne e ja kahe che ke, he ! rAjana ! meM tane anAtha zA mATe kahyA che te tuM jANatA nathI. huM tane sanAtha ane anAthanA bheda saMbhaLAvuM chuM, te sAvadhAnIpUrvaka-zAMta citte sAMbhaLa. muni zuM kahe che tene vicAra have pachI karavAmAM Avaze. sudarzana caritra-21 je vastu aneka prayatna karavA chatAM paNa prApta thatI nathI te ja vastu, pitAnA AtmA upara adhikAra meLavavAthI kevI rIte prApta thAya che, e vAta kathAkArA kahuM chuM. sudarzana ane maneramA dhArmika ane vyavahArika kAmamAM evA dakSa hatAM ke jethI badhA loko temanAthI prasanna rahetAM hatAM. tame kahezo ke, ame vyavahAra te sudhArIe ja chIe. Apa te AtmAne sudhAra kema thAya e ja batAve. paNa AdhyAtmika ane vyAvahArika e bannene sudhAra karavAnI AvazyaktA che. jyAM sudhI bannene sudhAra thAya tyAMsudhI sudhAra apUrNa che. koI Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2]. rAjakeTa-cAturmAsa [207 sAhitya tamAro vyavahAra sudhAre ane tamane vyAvahArika zakti paNa Ape paNa te AdhyAtmika zAnti ApI na zake te te zAnti zA kAmanI? vAstavamAM jyAM AtmAne zAMti maLe che tyAM ja zAnti ane sudhAre che. paNa jyAre vyavahAra sudhare che tyAre ja ApyAtmika sudhAra thaI zake che. eTalA mATe pahelAM vyavahAra sudhAravAnI jarUra che. paNuM vyavahAra sudhAravAnI sAthe sAthe AdhyAtmika zakti maLe evo prayatna paNa kara joIe. AdhyAtmika zakti maLe badhAM kAme zAMtipUrvaka pAra paDe che ane e avasthAmAM game tevI sthiti duHkhadAyaka nIvaDatI nathI. subhaganA peTamAM khIle khUcI gayo hato chatAM paNa teNe dhairya ane navakAramagnanuM dhyAna cheDayuM nahi ! e AdhyAtmika sudhAranuM je pariNAma hatuM ane e ja kAraNe tene sudarzananA bhavamAM bahu saMpatti prApta thaI Aje ghaNA lokone AtmA upara vizvAsa hoto nathI, jo ke teo hamezAM AdhyAtmika zaktine paricaya meLave che, chatAM bhUlI jAya che. A viSe meM zAMkara bhASyamAM je kAMI joyuM-jANyuM che te bahu vistArapUrvaka kahevAne mATe vadhAre samaya joIe. eTalA mATe huM tamArI samajamAM AvI jAya e rIte sarala karIne thoDuM ghaNuM kahyA karuM chuM. tame loko svapno te ghaNIvAra jotAM haze! jevAM pitAnAM pariNAma hoya che prAyaH tevAM ja svapno jovAmAM Ave che ! jAgRtAvasthAmAM jevAM sArAM-narasAM pariNAme hoya che, svAvasthAmAM tevAM ja sArAM-narasAM svapna Ave che, e vAta anubhavathI jANI zakAya che. A ja pramANe punarjanmanA viSe paNa samajI le. A janmamAM je bhAne laI mare che, punarjanmamAM te ja bhAvene prApta thAya che. kahyuM che ke - yaM yaM vApi smaranbhAvaM tyajatyante kalevaram / te tathati joya! garA tamAmayitaH || -zrI gItA arthAta-je bhAvone laI mare che te pharI te ja bhAvane laI janme che. kahevAne bhAvArtha e che ke, pUrvajanmamAM je kAMI thAya che tene ghaNokhare paricaya ahIM ja svamamAM maLI jAya che chatAM paNa keTalAka loko AtmA upara vizvAsa karatA nathI e temanI bhUla che. kiyA sene kAla kuMvarane, jaba pAyA adhikAra; para upakArI pa2duHkhahArI, nirAdhAra AdhAra dhana 19 jinadAsa zeThe vicAryuM ke, sudarzana have dareka rIte yogya thaI gayuM che, vyAvahArika kAmomAM paNa dakSa thaI gayo che. chatAM have mAre saMsAramAM phasAI rahevuM ThIka nathI. A pramANe vicAra karI teNe ghara ane saMsArane kAryabhAra sudarzanane soMpI dIdhuM ane pote dharmakAryamAM divase gALavA lAgyA. Aje ghaNA leke aMta samaya sudhI saMsArane bhAra pitAnI upara ja lAdI rAkhe che ane chokarAo zuM jANe? temane gharane kAryabhAra soMpavAmAM Ave te Ama karI nAMkhaze! A pramANe khoTI ciMtA pitAnA upara rAkhe che. paNa marI gayA bAda zuM thaze ! tene kaze vicAra karatA nathI. A pramANe aMta samaya sudhI saMsAravyavahArane bhAra pitAnI upara rAkhI te loka pitAnI hAni to kare ja che, paNa sAthe pitAnA Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa saMtAnanI paNa hAni kare che ! saMtAne ema vicAre che ke, saMsAravyavahArane bhAra vahana karavAmAM AnaMda che, eTale ja amArA vaDilo aMta samaya sudhI temAM ja phasAI rahe che, ane "hAya dhana ! hAya dhana !' karatAM mare che. A asaranuM pariNAma saMtAnone paNa bhogavavuM paDe che. vaDilanA saMskAro temanAmAM paNa utare che ane tyAganuM mahattva teo samajI zakatA nathI. tyAgano Adarza ghaNe ucca che. je vaDile tyAgane mahattva samaje to saMtAnomAM paNa temanAM saMskAra Utare. eka saMsAravyavahArano bhAra vahana karatAM je upadeza Ape che tene prabhAva keTalo paDe che, ane eka saMsAratyAgI upadeza Ape che temAM keTalo badho prabhAva paDe che e vAta pratyakSa joI zakAya che. tyAgano prabhAva ane pratApa ja evo che. " eka bauddha pustakamAM meM joyuM hatuM ke rAjAnA be putromAMthI eka bhAI te rAjya kare ane bIjo bhAI baddha saMdhamAM rahe e budde niyama banAvyo hato. behasaMdhamAM jyAre eka bhAI rahetA hatA tyAre te janatAnI vAstavika paristhitithI vAkepha raheto ane e kAraNe rAjyanI vyavasthA sArI rahetI hatI, paNa Aje je tamArA putrone dIkSA levA mATe kahevAmAM Ave te tame zuM kaheze ! e ja ke Apa bIjI badhI vAta ka paNa mahArAja ! A vAta na kare ! tamAre guru te sArA jaIe, paNa tamArA putrone dIkSA ApavAnA vakhate tame muzkelI mAne che. A sthitimAM sArA guru kyAMthI Ave ! jo tame sAdhu avasthAne sArI samajatA heta te te tame AvA samaye ema kaheta ke, amAro putra dIkSA dhAraNa kare che te bahu ja prasannatAnI vAta che ! pahelAM rAjAmahArAjAo paNa dIkSA letA hatA. AthI tyAganuM mahattva vadhe che, paNa atyAranI avasthAmAM janatAne tyAganuM mahatva samajAtuM nathI. | jinadAsa dIkSA te laI na zakayA, paNa gRhakAryane badhe bhAra putrane soMpI pote dharmakArya karavA lAgyo. sudarzana ane manoramAe saMsArane bhAra saMbhALI, jinadAsa ane ahadAsInuM aMtima chavane sudhAryuM. zeTha kALadharmane pAmyA eTale nagarajanoe vicAryuM ke have nagarazeThanuM pada sudarzane ApavuM joIe. rAjAe paNa sAMbhaLyuM ke, jinadAsa zeTha maraNa pAmyA che ane prajA temane sthAne sudarzanane nagarazeTha banAvavA cAhe che. temaNe paNa sammati ApI. senAnA vATakAmAM keNu ghI na Ape ! sudarzana dareka rIte nagarazeTha banavAne yogya hatuM eTale rAjA ane prajA-badhAe maLIne sudarzanane nagarazeTha banAvyA. nagarazeThanuM zuM kartavya che te ghaNe vicAraNIya viSaya che. Aje te rAvabahAdura vagere padavI te laI le che paNa vAstavamAM teo paisA ApI padavInA gulAma banI jAya che. A pramANe paisAdAra padavI meLavavI e vAta judI che, ane sevAdhArA padavI meLavavI e vAta paNa judI che. rAjA ane prajAe sudarzanane nagarazeTha banAvyA. have AgaLa zuM thAya che te viSe have pachI vicAra karavAmAM Avaze. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa vadI 3 budhavAra prArthanA mahila jina bAla brahmacArI, "kuMbha' pitA parabhAvatI' maiyA tinakI kumArI, mahila jina bAla brahAcArI. zrI malinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanAmAM vividha prakAranA bhAve bharelAM che. je samaye je bhAvo upara daSTipAta karavAmAM Ave che te samaye te bhAva hRdayamAM AvI prakAza Ape che. A uparathI ema vicAravuM joIe ke, jyAre mArI daSTi je bhAva upara paDe che tyAre te bhAvane prakAza mArA hRdayamAM phelAya che, te paramAtmAnI prArthanAmAM evAM keTalAM badhAM prakAza ApanArAM bhAve bharelAM haze ! hIrAnA eka kiraNanA prakAzathI jyAre eka padArtha prakAzita thAya che tyAre hIrAmAM badhAM kiraNono keTalo badhe prakAza he joIe ! A ja pramANe jyAre eka bhAva upara daSTipAta karavAthI te bhAva hRdayamAM prakAza ApavA lAge che te pachI AtmAmAM keTalAM bhAvo hovA joIe ! kayo bhAva hRdayamAM Ave che ane badhAM bhAvene prakAza kema maLatuM nathI e vAta kSAyaka bhAva sAthe saMbaMdha dharAve che ! jemane bhAva kSAyaka haze tene badhAM bhAvAnA prakAza maLaze. eTalA mATe 5ramAtmAnI prArthanAmAM AvelAM bhAve upara tamArI zaktine vicAra kare. jyAre tame tamArI zaktino vicAra karaze tyAre tamane tamArAmAM adabhUta zakita jaNAze. Aje A viSaya upara vizeSa samaya na letAM kevaLa eTaluM ja kahuM chuM ke, jemane paramAtmAnI sAcI bhakti karavI hoya temaNe bhagavAna mallinAthanI A prArthanA upara vizeSarUpe dhyAna ApavuM joIe ! A prArthanAmAM saguNa ane nirguNa baneya prakAranI prArthanA karavAmAM AvI che. jemanAmAM ochI zakti che, teo saguNa prArthanA karI zake che ane jemanAmAM vizeSa zakti che teo nirguNa prArthanA karI zake che ! saguNa ane nirguNa e banneya bhaktinAM aMga che. bhaktisUtramAM kahyuM che ke - "tap viSathatyAta racAi " arthAta-saMgane tyAga kare ane viSayane tyAga karavo e ja bhakti che. saMgane tyAga karavAthI ane viSane tyAga karavAthI bhakti mArga upara jaI zakAya che. jemanI saMgati kharAba che te bhakti mArga upara jaI zakatA nathI. je evo dusaMgI mANasa bhakti mArge jaze te te vadhAre kharAbI ja pedA karaze. jeoe viSayavAsanAne tyAga karyo nathI te leke je bhaktimArge jAya che to teo tyAM paNa pitAnA viSayavAsanAnA poSaNane ja Dhaga phelAve che, ane e rIte pote pApamAM paDavAnI sAthe bIjAne paNa pApamAM pADe che. bhagavAna mahilanAthanI prArthanAmAM e ja kahyuM che ke, paramAtmAnI bhakti karavA mATe viSayecchAne tyAga kara Avazyaka che. cha rAjAoe jyAre viSayecchAne tyAga karyo 27 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa tyAre ja teo bhaktimArga upara jaI zakyA. A pramANe viSayecchAne tyAga karavAthI ja paramAtmAnI bhakti barAbara karI zakAya che ! anAthI munine adhikAra-22 anAthI munie zreNika rAjAne kahyuM ke, "he ! rAjana ! huM tane anAthatAnuM svarUpa samajAvuM chuM. huM je kAI kahuM chuM te mArA svAnubhavanI vAta kahuM chuM. huM pote paNa anAtha hato. huM paNa anAthatAnI sthiti bhogavI cUkyo chuM. je anAthatAnI sthiti meM bheLavI che tenA ja varNana dvArA tene anAthatAnuM svarUpa samajAvuM chuM. mATe ekAgra citte mAruM kathana sAMbhaLa !" duniyAne e niyama che ke pitAnuM kAma sare che eTale duHkha visarI javAya che. jyAM sudhI mAthe duHkha hoya che tyAM sudhI zeko duHkhanAM rodaNAM ruve che, paNa dukha dUra thatAM ja duHkhane evuM bhUlI javAmAM Ave che, ke jANe temaNe koI divasa duHkha bhegavyuM ja na hoya ! arthAta loko potAnA bhUtakALane bhUlI jAya che, paNa je bhUtakALane loko bhUlI na jAya te koI paNa jIva upara temane gheNuM thAya nahi! kaI duHkhI jIva temanA jovAmAM Avaze te te ema ja vicAraze ke AvI duHkhada sthiti te mArA AtmAe paNa bhegavI che ! koI kasAIne joI tame kadAca tenA tarapha tiraskAranI daSTie joze, paNa je jJAnI haze te te te kasAI tarapha paNa madhyastha daSTie jaze. jJAnI ke te ema ja vicAre che ke, mArA AtmAe evI sthiti bhogavI nahiM hoya ke huM tenI ghaNuM karuM? e te karmanuM phaLa che ema jANuM madhyastha dRSTie jovuM joIe, dhRNanI dRSTie nahi ! he ! rAjana ! tuM je vastuone lIdhe pitAne sanAtha samaje che e vastuone kAraNe tuM sanAtha che ke anAtha? te tuM mArA vRttAnta uparathI jANI le. mArI pAse paNa e badhI vastuo hatI chatAM huM anAtha hato. huM anAtha kema hato te dhyAnapUrvaka sAMbhaLe - kosambI nAma nayarI, purANa pura bheyaNI / tatya AsI piyA majjhaM, pajhyadhaNasaMcayo // 18 // "he rAjana! bhAratadezamAM kauzAmbI nAmanI prasiddha nagarI hatI. te nagarI ghaNI prAcIna hatI. prAcIna ane navIna nagarImAM zuM taphAvata hoya che te te tame jANe ja che. navI cIje hoya te kharAba ja heya athavA purANuM cIja hoya te badhI sArI ja heya evuM kAMI dhAraNa nathI paNa pUrvApara vicAra karavAthI purANuM cIjanI kIMmata navI cIja karatAM vadhAre jaNAze. jema vaijJAnikanuM evuM kahevuM che ke, koyale ane hIrAnAM paramANu eka ja hoya che paNa koyalAne jaldI khodI kADhI levAmAM AvatA hovAthI te koyalo ja rahI jAya che ane hIro jaldI khodavAmAM Avato na hovAne kAraNe jamInamAM ja rahe che ane ema lAMbA samaya sudhI jamInamAM daTAI rahevAne kAraNe te koyalo hovA chatAM tenI kIMmata vadhI jAya che. A ja pramANe manuSyomAM paNa je vadhAre anubhavI hoya che tenI kIMmata vadhAre aMkAya che. bIjI paNa evI aneka cIja hoya che ke je kevaLa junI Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 3 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 211 hevAne kAraNe mUlyavAna gaNAya che. parvata, vRkSa ane nagara vagere je prAcIna heya che tenI kIMmata vadhAre aMkAya che. | munie kahyuM ke, te kauzAMbI nagarI prAcIna hatI. muninA kahevAne abhiprAya e che ke, e nagarInI sthiti evI hatI, tyAMnA saMskAro evAM sArAM hatAM ke te nagarI prAcIna hovA chatAM paNa TakI zakI hatI. aneka AghAta-pratyAghAta paDavA chatAM paNa je zahera TakI zake che. naSTa thatuM nathI te zaheramAM koI vizeSa zakti avazya hAya che. Aje paNuM prAcIna nagaronI zodhakhoLa karavAmAM Ave che, ane e zodhakhoLa uparathI e prAcIna nagarI kevI hatI, tenI racanA kevI hatI, te kevI samRddha hatI, tenI sthiti kevI hatI, tene khyAla AvI zake che. muni anAthatAnuM svarUpa batAvavA cAhe che te ahIM nagarInuM varNana karavAne ze uddeza che e prazna ahIM ubhe thAya che. mArI samajamAM nagarInuM varNana karavAnuM e kAraNa jaNAya che ke, nagaranA loko ema samaje che ke, amane nagaramAM je sagavaDatAo maLe che te sagavaDatAo grAmya lokone maLatI nathI. A pramANe vicAra karI nAgarike abhimAna kare che. munie kauzAMbIne badhI nagarIomAM sauthI prAcIna e mATe batAvI ke, kauzAMbI nagarI sAhitya ane sagavaDatAomAM sArI hovA chatAM paNa huM tyAM anAtha hatuM. mArI anAthatAnuM nivAraNa tyAM paNa thaI zakayuM nahi! have anAthI muni arthapatti alaMkAradhArA pitAnA janmasthAnane paricaya Ape che ane potAnI saMpattinuM varNana kare che. teo kahe che ke, he ! rAjana ! e kauzAMbI nagarImAM mArA pitA rahetA hatA. temaNe ema na kahyuM ke, huM tyAM rahetA hatA ke mAre janma tyAM thayo hato, paNa mArA pitA tyAM rahetA hatA ema temaNe kahyuM. A pramANe temaNe arthopatti alaMkAradhArA pitAnA janmasthAnane paricaya Apyo che. te arthapatti alaMkAra eTale zuM ene vicAra karIe. arthapatti alaMkAra e nyAyane eka siddhAnta che. jemake, kaI mANasane svastha ane baLavAna joI koI bIjA mANase pUchyuM ke, tuM khUba khAte haIza eTale ja te alamasta che. pelA pahelavAne javAba Apyo ke, nA, huM divase koI divasa khAte nathI. A kathanamAMthI e artha nIkaLatuM nathI ke, te bhojana karato nathI. te bhojana te kare che paNa rAte kare che. teNe huM rAte khAuM chuM ema spaSTa te kahyuM nahi paNa eNe je uttara Apyo te uparathI te rAtribhejI have joIe e spaSTa thAya che. AnuM ja nAma athapatti alaMkAra che. A ja pramANe munie paNa rAjAne kahyuM ke, te nagarImAM mArA pitA rahetA hatA. pitAnuM nivAsasthAna batAvI pitAnuM janmasthAna kauzAMbInagara hatuM te prakaTa karyuM. mahApuruSe pitAnI mahattA batAvatA nathI paraMtu teo vaDavAone ja mahattA Ape che. jema ke, sudharmA svAmIe zAstranuM varNana karatAM meM bhagavAna mahAvIra pAsethI ema sAMbhaLyuM hatuM ema jagyAe jagyAe kahyuM che. teo pote paNa cAra jJAna ane cida pUrvanA svAmI hatA chatAM huM Ama kahuM chuM ema kahyuM nahi. A pramANe pahelAnA leke pitAnI mahattA vadhA Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa ratA na hatA paNa potAnA vaDavAonI-pUrvajonI mahattA vadhAratA hatA. tame loko paNa tamArA pUrvajone yAda kare che ke nahi? Aje te bhaNelA ke ema kahevA lAgyA che ke, pahelAnA loko te gAMDA ghelA che, eTaluM ja nahi keTalAka te potAnA pitAne paNa bhUlI jAya che. paNa jeo samajadAra mANasa hoya che te loko te pitAnA pitAne AgaLa kare che, ane temanI pratiSThA vadhAre che. pitAnA pitAnI pratiSThAmAM ja potAnI pratiSThA mAne che. cIna viSe evuM sAMbhaLyuM che ke, tyAM jo putra kAMI sAruM kAma kare che te tenI kadara tarIke tenA pitAne chalkAba ApavAmAM Ave che. AnuM kAraNa e jANavAmAM Ave che ke, pitAe jyAre putramAM sArAM saMskAre reDayA che tyAre ja putra A sugya banI zake che, mATe tene pitA ja pratiSThAne pAtra che. A pramANe buddhimAna leke pitAnA pUrvajone hamezAM AgaLa kare che, teo pUrvajonI pratiSThAmAM potAnI pratiSThA gaNe che. A ja kAraNe athavA bIjA koi kAraNe, munie rAjAne kahyuM ke, mArA pitA kauzAMbI nagarImAM rahetA hatA ane teo tyAM pracuradhanasaMcayI hatA. AjanA loko kevaLa nAma ja moTuM rAkhe che, paNa pahelA nAme prAyaH guNAnusAra ja pADavAmAM AvatAM hatAM, ane guNone kAraNe ja nAmanI prasiddhi thatI hatI. munie pitAnA pitAnuM pracuradhanasaMcayI nAma batAvIne rAjAne "huM pracura dhanasaMcayIne putra hatA, te batAvyuM che. lakSmIvAnane putra paNa lakSmIvAna ja hoya che. munie pitAnA nAmaThArA pitAnI saMpattine paricaya ApI e batAvyuM ke, huM ATalI badhI saMpattivALe hovA chatAM huM anAtha hato. muninuM A kathana sAMbhaLI rAjA vicAravA lAgyuM ke, jyAre A muni ATalA badhA saMpattivALA hatA te pachI teo anAtha kema kahe che? " have muni rAjAne pitAnI anAthatA kevI rIte batAve che tene vicAra AgaLa karavAmAM Avaze. atyAre te eTaluM ja kahevAnuM che ke, bhale kroDapatine chokarI hoya te paNa muninA kathana uparathI teNe ema samajavuM joIe ke, jyAM sudhI AtmA anAtha che tyAM sudhI dhana vyartha che. bhale game teTalI saMpatti ane sagavaDatA maLe paNa ene lIdhe AtmA kAMi sanAtha banI zakatuM nathI. zAstranA A kathana upara zraddhA rAkhI tame e barAbara samajI lo ke, sAMsArika padArthothI bhale game te ucca sthAnane pAmo paNa ethI kAMI AtmA sanAtha banI zakatA nathI. dhanane kAraNe AtmA pitAnI anAthatAne dUra karI sanAtha banI zakato nathI. vAstavamAM dharmane dhananI sAthe koI saMbaMdha nathI tema dhanathI dharma AdarI paNa zakAto nathI; garIba, dhanavAna ke je kaI dharmane Adare che, temane mATe dharma che, paNa dhanathI dharma AdarI zakAya che e vAta ThIka nathI. dhanavAna thaI dhananA garvane pacAva e kAMI sarala kAma nathI. dhanavAna-RddhimAna thaI mahA anartho paNa pitAnA hAthe ja thaI jAya che. jemake dAmodaralAlajI mahanta dhanane kAraNe ja vaizyAnA phaMdAmAM phasAI gayA ane Akhare hadaya baMdha paDI javAne kAraNe mRtyu pAmyA. A pramANe dhana madamAM temaNe lAkha rUpiyAnI saMpati naSTa karI nAkhI, potAnI sAmpradAyika paraMparA paNa teDI nAMkhI ane jIvanano paNa nAza karI nAMkhe. have paralokamAM tenI gati kevI Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 3] rAjakeTa-cAturmAsa [213 thaI haze te koNa jANe ? A pramANe Rddhi pAmIne ghaNuM mANase kumArge paNa caDI jAya che ane bahu ja ochA mANase Rddhi pAmIne sadabhAgye sanmArge cAlI maryAdAnuM pAlana kare che. sudarzana caritra-22 - have dhananI addhi pAmavA chatAM paNa maryAdAnuM barAbara pAlana karanAranI kathA kahevAmAM Ave che. nagarazeTha pada rAya mA mila, diyA guNadadhi jAna, sva kuTuMba sama sabakI rakSA, karate taja abhimAna. dhana ramo latA puSpa sama saba hitakArI, huA sudarzana zeTha, rAja sAja ke caDhe vRkSa che, kabhI na karate eTha re. . dhana 215. sudarzananI je kathA tamane kahevAmAM Ave che te itihAsa nahi paNa dharmakathA che. dharmakathAne Azraya laI jema sudhArA-saMbaMdhI mananI bhAvanA vyakta karI zakAya che tema huM paNa A dharmakathAdvArA mArA mane gata vicAro vyakta karuM chuM. jinadAsa zeThanA maraNa bAda nagarazeTha kone banAva e viSe rAjA ane prajAjane vicAra karavA lAgyA. prajAjane rAjAne kahevA lAgyA ke, jinadAsa zeTha te maraNa pAmyA paNa temanuM sthAna temanA saMskArI putrane soMpatA gayA che. tene nagarazeTha banAvo joIe, te nagarazeTha banavAne lAyaka paNa che. rAjA ane prajA koIne nagarazeTha zA mATe banAve che te atre jovAnuM che. rAjA ane prajA bannene je pratinidhi hoya che te ja nagarazeTha banI zake che. Aje te loko padavInA pralobhanamAM paDI jaI prajAne duHkha ApanArAM kAyadAo banAvavAmAM rAjAne sahAyatA Ape che paNa prajAne kaSTamukta karavAnuM dhyAna ApatA nathI. - sAco nagarazeTha te rAjA ane prajA vacce puruSa hoya che. te bannene vizvAsapAtra hoya che. nagarazeTha rAjA ane prajA bannene dharma jANe che ane bannene dharmapAlanamAM daDha kare che. te rAjA dvArA prajAne duHkha thatuM hoya to te duHkha dUra karI prajAnI pitAnA prANathI paNa rakSA kare che; ane prajAhita mATe rAjAe banAvelA niyamone bhaMga paNa thavA detA nathI. rAjA ane prajA banne vacce premabhAva pedA kare e nagarazeThanuM mukhya kartavya che. baMnemAM premabhAva pedA karavA mATe nagarazeThane bannene vizvAsa saMpAdana karavo paDe che. A bAju nagarazeThanI sthiti kevI hoya che tenI mane khabara nathI kAraNa ke A bAju huM pahela vahele Avyo chuM. paNa udepuramAM premacaMdrajI nAmanA satyaniSTha tamArA sahadharmI rahetA hatA te je ke sAdhAraNa sthitinA hatA, paNa lAMcarUzvata ane cADIcugalIthI te hamezAM dUra rahetA hatA. rANA svarUpasiMhajI rAjyagAdI upara AvyA te pahelAM premacaMdrajI bAgAranI havelImAM kAmakAjane aMge jatA AvatA hatA; premacaMdrajInI raheNI karaNI ane tenI pramANikatA joI rANuM svarUpasiMhajI kahetA ke, "jo huM mevADane rANe banIza te premacaMdrajIne nagarazeTha banAvIza.' kALabaLe svarUpasiMhajIne mevADanuM rAjya maLyuM. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa temaNe vicAryuM ke, premacaMdrajI prAmANika che, mArA rAjyanA kAmakAjathI paNa vAkepha che ane vizvAsapAtra paNa che mATe tene nagarazeThanA pade niyukta karI tene utsAha vadhAravo joIe. A pramANe vicAra karI, rANA svarUpasiMhajIe premacaMdrajIne potAnI pAse bolAvyA ane temane kahyuM ke, tamane nagarazeTha banAvavAne ame vicAra karyo che. premacaMdrajIe uttara Ape ke mArAthI A kArya thaI nahi zake; kAraNa ke, tame jANo cho ke, mArA traNa kalAka te dharmadhyAnamAM ja pasAra thaI jAya che. ane A te rAjyanuM kAma rahyuM eTale thoDI thoDI vAre rAjyanuM kAma AvI paDe, mATe mArAthI e kAma banI zakaze nahi. rANAe uttara Ape ke, tamane yathAsamaye ja bolAvIzuM. kavakhate nahi bolAvIe ! paNa tame je samaya Avaze te ja samaye bolAvIzuM. premacaMdrajIe kahyuM ke, e te ThIka che, paNa meM atyAra sudhI evuM koI kAma karyuM nathI ke je kAraNe mane AvuM ucca pada Ape che ! prajAnuM meM evuM kaI hitakArI kAma karyuM nathI ane prajA mArI tarapha AkarSAI paNa nathI; evI avasthAmAM Apa mane je ucca pada ApI rahyA che te pada sArthaka thaI zakaze nahi pachI te e pada bhADutI thaI jaze. premacaMdrajInI vAta rANAjIne ThIka lAgI, eTale temaNe vicAra karyo ke, pahelAM premacaMdrajadvArA koI lokopayogI kAma karAvavuM ke jethI lake temanA tarapha AkarSAya ! rANAjI evI taka zodhavA lAgyA. te vakhate udayapuranA je nagarazeTha hatA te bahu dhanavAna hatA. rAjya paNa ghaNIvAra te nagarazeTha pAsethI kaje rUpiyA letuM hatuM. e divasomAM rANAnI mA maraNa pAmI. rANAe nagarazeThane kahevaDAvyuM ke, mArI bhAnA kArajamAM lADavAo vALavA mATe lokone ekaThA karavA che mATe tene baMdobasta kare. nagarazeThe javAba Apyo ke, sIpAIone mokale che te badhAne pakaDI lAvaze. rANAe vicAryuM ke, jyAre mArI sattAthI ja kAma levuM che te pachI nagarazeThane rAkhavAnI zI jarUra che? A pramANe vicAra karI rANAe lokone ekaThA karavAnuM kAma premacaMdrajIne sayuM. premacaMdrajI prajAjane pAse jaI teNe badhI vAta rUbarU kahI saMbhaLAvI ane rAjAnA kAmamAM sahakAra ApavA vinaMtI karI. prajAjanee pitAthI banate dareka prakArane sahakAra ApavAnI tatparatA batAvI. badhA premacaMdrajInI sAthe gayA. rANAjIe pUchayuM ke, nagarazeTha te lokone ekaThA karI na zakyA ane tame prajAjanone kevI rIte lAvI zakyA ! premacaMdrajIe uttara Apyo ke, e badhuM ApanI kRpAnuM ja pariNAma che. rANAe upasthita badhA nagarajanene kahyuM ke, premacaMdrajIne nagarazeTha banAvavAmAM Ave te tame badhA loko rAjI che ne ? badhAe rANAjInI vAtane vadhAvI lIdhI. premacaMdrajI kahevA lAgyA ke, huM garIba chuM. mArAthI e ucca pada kema svIkArI zakAya ? rANAe kahyuM ke, jo tame garIba cho te huM tamane daza hajAra rUpiyAnI jAgIra ApuM chuM. daza hajAranI jAgIrano lobha kone na hoya ? paNa zeThe kahyuM ke, jAgIra levAthI te Apane huM gulAma banI jAuM, pachI prajAnA hitanuM dhyAna rahe nahi! rANAe kahyuM ke, te pachI tArI garIbAI mArA khyAlamAM che. A pramANe kahI-samajAvI rANajIe premacaMdrajIne nagarazeThanuM pada soMpyuM. premacaMdrajIe prajAhitanA ghaNuM kAma karyA ane prajAne ghaNe ArAma Apo. Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 3] rAjakoTa-cAturmAsa [ 215 eka samaya evo AvyuM ke, prajAhitanA kAma viSe rANajI ane nagarazeTha vacce matabheda paDayo. ane e matabhedane kAraNe baMne vacce aNabanAva paNa thaI gayo. A aNabanAvanA pariNAme nagarazeTha premacaMdrajI prajAjanene sAthe laI nagaranI bahAra cAlyA gayA. te vakhate rANAne tyAM pAyakhAnuM sApha karavA mATe koI bhaMgIne bolAvavAmAM AvatuM hate te ema kahe ke, ame nagarazeThanI AjJA vinA kAMI karI zakIe nahi. prajAjane upara nagarazeThano ATalo badho prabhAva paDe hato. Akhare rANAne nagarazeThane namatuM ApavuM paDayuM ane temane manAvavA paDayA. nagarazeThe prajAhita mATe rANA pAse lakhANa paNa karAvI lIdhuM ane tyArabAda ja nagaramAM badhA dAkhala thayA. kahevAno Azaya e che ke, nagarazeTha rAjA ane prajA vaccene mANasa hoya che. A pada ghaNuM ja javAbadArIbharyuM che. rAjA ane prajAe maLIne sudarzanane paNa nagarazeThanuM pada ApyuM. sudarzana vicAravA lAgyuM ke, A pada levuM te sarala che paNa tene nabhAvavuM bahu ja muzkela che. adhikArI banavuM eka vAta che ane adhikArInI javAbadArIone pAra pADavI e bIjI vAta che, adhikArI sAce te ja che ke, je "akhila aSi kArya vAtatti adhikArI' arthAta-je adhika kArya kare te ja adhikArI che, paNa je adhikAranuM pada prApta thavA chatAM je upakAra karato nathI tenA adhikArapadamAMthI ane lepa thatAM kAThitvane pAme che arthAta enuM adhikArapada dhikArapadane pAme che. - sudarzana vicAravA lAgyuM ke, mane nagarazeThanuM adhikArapada maLyuM che te nagarajane mATe mAre zuM karavuM joIe ! e viSe vicAra karavA mATe te bAgamAM gaye. bAgamAM teNe joyuM ke, eka vela vRkSa upara caDela che. e velamAM kulo AvyAM che. bhamarAo te kula upara guMjArava karI rahyA che ane rasa laI rahyA che. A joI sudarzana prasanna thayo ane kahevA lAgyo ke, he latA ! he ! vRkSa ! tame mane mArA kartavyane bedha ApI rahyAM cho, ane mArI badhI ciMtAone dUra karI rahyAM che. latA pRthvImAMthI nIkaLI jhADa upara caDe che. te jala ane pRthvInA paramANuo laI pitAnAmAM rAkhatI nathI, paNa phularUpe prakaTa kare che. pRthvImAM je gaMdha hoya che, te gaMdha laI latA pula banAve che. A pramANe latA pRthvI pAsethI gaMdha laI badalAmAM sugaMdhI pula Ape che. je vRkSa latAne AdhAra Ape che te vRkSa paNa latA pAsethI kula rasa laI letuM nathI paraMtu latA ane vRkSa banne pularasane pitAnA mATe upabhoga na karatAM bIjAnA kalyANa mATe madhamAkhIone kahe che ke, "e! madhamAkhIo ! Avo ane A mArAM puSpamAMthI rasa laI janapagI madha banAve !" latAne joI sudarzana vicAravA lAgyuM ke, A latA zuM kare che ane ame manuSya zuM karIe chIe? amane ATalI badhI saMpatti maLI che chatAM jo ame kharAba kAmo karIe ane pitAnI saMpattine sadupayoga na karIe te amane dhikkAra che. mane addhi maLI che ane rAjA tathA prajAe maLIne nagarazeThanuM pada ApyuM che te mArI e saMpatti ane e padavInI zobhA kema vadhe e mAre vicAravuM joIe. A latAnI mAphaka mArI saMpatti janasamAjanA kalyANa mATe che ane emAM ja mArI zobhA che. huM bIjAnI pAsethI je. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa kAMI lauM te potAnI pAse na rAkhatAM tene vikAsa puSpanI mAphaka karuM. mane rAjasattAne AdhAra maLyo che te mArI buddhirUpI latAne tenI upara caDAvI mArI zaktine kulanI mAphaka vikAsa karuM ane bIjAnA kalyANamAM mArA e puSyarasane upaga karuM emAM ja mArA jIvananI saphalatA rahelI che. A pramANe sudarzane latA pAsethI popakAravRttine bedhapATha lIdhe. tame paNa latA pAsethI paropakArane guNa zIkhe. jo tame prakRti pAsethI paropakArane bedhapATha zIkhaze ane e badhapAThane cheDeghaNe aMze jIvanamAM utAraze te temAM tamAruM ane janasamAjanuM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvata 192 zrAvaNa vadI 5 zukravAra prArthanA zrI munisuvrata sAhabA, dInadayAla deva taNA deva ke; taraNa tAraNa prabhu me bhaNI, ujajavala cita samaruM nityameva ke. zrI munisuvrata sAhabA. 1 zrI munisuvratanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhakta kahe che ke, A saMsAramAM bhramaNa karatAM anantakALa cAlyA gayA chatAM paNa mArA vistAra thaye nahi. saMsAramAM bhramaNa karatAM mane anubhavathI jaNAyuM ke, saMsAra sAgarathI pAra javA mATe paramAtmAnA zaraNe javuM e eka ja sAdhana che. paramAtmAnuM smaraNa ja saMsArasAgarane pAra karavA mATe eka naukArUpa che. paramAtmAnA zaraNe javAnI ane temanuM smaraNa karavAnI bhAvanA te thaI paNa prazna e thAya che ke, temanA zaraNe kema javuM ane kevI rIte temanuM smaraNa karavuM? ene mATe bhakta kahe che ke - "ujajavala cita samaruM, nityamevakI " he ! prabho ! mArI evI abhilASA che ke huM hamezAM tAruM ujajavala citte smaraNa karuM ! tAruM smaraNa karavAne mane vicAra te thaye che paNa e vicArane kAryarUpamAM paributa karavA jatAM mane bahu muzkelI jaNAya che. tAruM smaraNa karavAnuM ane tAre zaraNe AvavAnuM je sAdhana che te sAdhana bIjA kAmamAM evuM lAgI gayuM che ke vAta ja pUcho nahi! huM to ema cAhuM chuM ke mArA kAnadvArA huM tArI ja yazagAthA sAMbhaLuM, ane tArI ja amRtavANIne sAMbhaLyA karuM, paNa jouM chuM ke mArA kAna bIjAnI gALI sAMbhaLavAmAM ane bIjAnI niMdA sAMbhaLavAmAM te tatpara rahe che paNa tArI yazogAthA ane Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 5 ] rAjakeTa-cAturmAsa [217 amRtavANI sAMbhaLavAmAM tatpara jaNAtAM nathI! AMkhone jouM chuM te AMkhonI paNa evI ja hAlata che. huM to ema cAhuM chuM ke - "jaha dekhuM vahIM para nUre khudA, keI ora to AtA najara hI nahIM." - jyAM najara nAMkhuM tyAM tAruM ja rU5 najaramAM Ave ema huM cAhuM chuM paNa AMkha e jevA cAhatI nathI. e te koI zaMgAra sajelI strIne jovA mATe jeTalI utsuka rahe che teTalI tAruM rUpa jovA mATe utsuka jaNAtI nathI. nAkane viSe paNa e ja vAta che. huM mArI UMcI bhAvanA rAkhavA mATe aneka prayatna karuM chuM paNa kAma te halako ja karuM chuM. Izvarano bhakta banIne nAka nakaTuM bane evAM kharAba kAmo huM kema karuM chuM tene huM vicAra karato nathI. jIbhane jouM chuM te te paNa paramAtmAnA guNagrAma karavAne badale rasAsvAda karavAmAM tathA bIjAnI niMdA karavAmAM hamezAM taiyAra rahe che paraMtu tAruM smaraNa karatI nathI. zarIrane jouM chuM te zarIra bIjAnA kalyANa mATe te taiyAra rahetuM nathI paNa bIjAne mAravA duHkha devA tathA herAna karavA mATe hamezAM taiyAra rahe che. paga paNa bIjAnA hita mATe ke dharmanA kAma mATe te cAlavA taiyAra rahetA nathI paraMtu nATakasInemA tathA nAcaraMga jevA javA mATe doDavA taiyAra thaI jAya che. he prabho ! A pramANe je sAdhana dvArA tAruM smaraNa thaI zake che te sAdhano kharAba kAmomAM lAgelAM che. have mananI sthiti jouM chuM. te mananI paNa evI ja sthiti che. mana paNa pavitra hoya te badhuM kAma ThIka thaI jAya. huM bIjAone te manane pavitra rAkhavAne upadeza ApuM chuM paraMtu jyAre pitAnA mana tarapha dRSTi pheMkuM chuM te tenAmAM kAma, krodha, lobha, moha, ahaMkAra vagere deSo eTalA badhAM bharelAM che ke vAta ja pUcha mA ? A pramANe he prabho ! tAruM smaraNa karavAnI icchA hovA chatAM sAdhane svAdhIna na hovAne kAraNe tAruM smaraNa karavAmAM bahu muzkelI jaNAya che ! mArI pAse eka paNa sAdhana evuM nathI ke jenI sahAyatAdhArA huM ujajavala citte tAruM smaraNa karI zakuM ! uparanI dRSTie jotAM paramAtmAnuM smaraNa karavAmAM nirAzA anubhavAya che, paraMtu jJAnIjane kahe che ke, A nirAzAmAM paNa AzA rahelI che. he prabho ! sadagurunAM sadavacane yAda karavAthI tAruM smaraNa karavAnI mane hiMmata thAya che. saddaguru kahe che ke, "tuM zA mATe gabharAya che ! tuM jene khAmI samajI rahyo che te khAmIo ja tane paramAtmAnI samIpa laI janArI che. je rogI hoya che te ja dAktaranI pAse jAya che ! je abhaNuM hoya te ja nizALe bhaNavA jAya che. te ja pramANe tuM tArI khAmI jANIne paramAtmAnI zaraNe jAya che e prasannatAnI vAta che." pUrava azubha kartavyatA, tehane prabhu tUma na vicArake; adhama uddhAraNa biruda che, zaraNa Aye aba kIjIye sahAyake. he prabho ! huM mArA kAryane ja jouM chuM te tArI zaraNe AvI zakaze nahi paNa tuM adhama uddhAraka che, nirAdhArane AdhAra che e jANIne ja tArI zaraNe Avyo chuM. 28 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa sadagurunA kahevAthI tArA zaraNe AvavAnI mArAmAM hiMmata AvI che. je pramANe sApathI karaDAelo mANasa auSadha mATe doDato deDate dAkatara pAse jAya che tema he prabho ! kAma, krodha, mAna, mAyA, lobha, moha, ahaMkAraAdi vikAsapIe mane karaDe che, enuM duHkha mArAthI sahI zakAtuM nathI. e duHkhane dUra karavA mATe, e vikAraviSane utAravA mATe he prabho ! tArI pAse deDate doDato Avyo chuM. e vikArasarSothI mArI rakSA karo ane e vikAraviSa utArI mAre uddhAra kare ! je kaI mANasa rAjAnI gADImAM beThelo hoya to tene niMdrA Avaze? nahi! paNa huM rAjAnI gADImAM beThelo chuM eTale mAre sAvadhAna thaI besavuM joIe evo tenAmAM utsAha Avaze. A ja pramANe tame dharmasthAnakyAM-paramAtmAnA khoLAmAM beThelA che ema samajI dharmakriyA karavAmAM satarka-sAvadhAna rahe, nidrA ke pramAda kare nahi. sAvadhAna karavA mATe kahevuM e to mAruM kAma che paNa sAvadhAna thaI dharmakriyA karavI e to tamAruM ja kAma che. je tamArAmAM dharmotsAha che te eka citte paramAtmA pratye evI prArthanA kare ke - he prabho! mArAmAM ghaNI apUrNatA che, azakti che ane ghaNAM durguNo che paNa tArA zaraNe AvavAthI e apUrNatA ane azakti dUra thaI jaze e vizvAsanI sAthe ja tArA zaraNe Avyo chuM. te zaraNAgatanI rakSA karo." paramAtmA pratye aTala vizvAsa rAkhavAnI vAta have huM zAstrArA samajAvuM chuM - anAthI munine adhikAra-23 anAthI muni rAjA zreNikane kahe che ke, "he rAjana ! "huM badhAne nAtha chuM' evuM tene abhimAna che. e abhimAnano tyAga karI tuM pote anAtha che ema mAna. je te pitAne anAtha samajIza te kadAca koI sanAthane zaraNe jaIza ane tArI anAthatAne dUra karI zakIza; paNa je te pitAne anAtha mAnato ja nathI te pachI tuM sanAthanA zaraNe kevI rIte jaIza ? ha pote paNa anAtha hato. paNa meM anAthatAno kevo anubhava karyo che, te tuM zAMta citte sAMbhaLa:-"mArA pitA kauzAMbI nagarImAM rahetA hatA. teo pracUra dhanasaMcayI hatA." jenA Azraya nIce rahelI vyakti paNa dhanavAna thaI jAya te pracUra dhanasaMcayI kahevAya che. je pramANe paMDitanI pAse rahelo mUrkha paNa paMDita thaI jAya che, ane oNkaTaranI pAse rahela rogI paNuM sAra thaI jAya che te ja pramANe jenI pAse rahelo nirdhana paNa dhanavAna thaI jAya che te pracura dhanasaMcayI che. pracura dhanasaMcayIne A artha zaMkarabhASyanA AdhAre batAvyo che. anAthI munie pitAnA pitAnA mATe pracura dhanasaMcayI hatA ema kahyuM che. A kathanano Azaya e che ke tenA pitAnA AzramamAM rahIne aneka loke dhanavAna banI gayA hatA. arthapatti alaMkAranA nyAye muni pite kevA dhanavAna hatA e batAvyuM che. jemanA pitA dhanavAna hoya che temane putra paNa dhanavAna ja hoya che. A sAMbhaLI rAjA vicAravA lAgyo ke, kauzAMbI nagarI bahu junI che ane tyAM aneka Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI 5] rAjakATa-cAturmAsa [ 219 dhanavAne paNa rahe che. eTalA mATe emanA A kathanamAM sa Mdeha thavAnuM kazuM kAraNa nathI. dhanavAnaneA putra paNa dhanavAna ja hAya che eTalA mATe ee dhanavAna haze ja, paNa AvA dhanavAna haiAvA chatAM paNa tee anAtha kema hatA ! e vAta mArI samajamAM AvatI nathI. rAjAe A vAta munine kahI, tyAre muni kahevA lAgyA keH-- paDhame vaye mahArAya, atulA me acchi veyaNA / gocA viko ddAddo, sanmavaiyu thiyA || 12 || satthaM jahA paramatikkhaM, sarIra vivaraMtare / pavisijja arI kuddho, evaM me acchi veyaNA // 20 // tiyaM me antaricchaM ca, uttamaMgaM ca pIDaI / indAsaNi samA dhArA, veyaNA parama dArUNA // 21 // yA me AyariyA, vijjAmaMta cigicchayA / gathIyA asthamajA, mantamUtrasAyA | 22 // te me tigicchaM kuvvanti, cAuppAyaM jahAhiyaM / na dukkhA vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 23 // muni kahe che ke, "he rAjana! A mArI anAyatAnI vyAkhyA che. huM pracuradhanasaMcayInA putra hatA. mAruM lAlana-pAlana dhaNI ja dakSatA ane sAvadhAnIpUrvaka thayuM hatuM. mAre kAi paNa sAdhananI khAmI na hatI. mAruM bALavaya dhaNA ja AnaMdapUrvaka pasAra thayuM hatuM. tyAre paNa koipaNa sAdhananI mAre khAmI na hatI! huM jyAre yuvAna thayA tyAre yeAgya taruNu strInI sAthe mArA vivAha thayeA. tuM mArI avasthAne bhegane yAgya batAve che, ane jene tuM bhAganAM sAdhanA mAne che te badhAM sAdhanA mArI pAse hovA chatAM paNu mArI kevI sthiti thai te tuM sAMbhaLa, huM yuvAna thayA te yuvAvasthAmAM mArA zarIramAM eka rAga pedA thaI gayA jethI bahu vedanA thavA lAgI. pahelAM teA e vedanAe mArI AMkhomAM khaTakA pedA karyo." AMkho AkhA zarIranI sArarUpa mAnavAmAM Ave che. AMkhA jovA mAtrathI ja badhAne eLakhI zakAya che. jo AMkheA na heAya te| AkhI duniyA aMdhakAramaya jaNAya che. bhale karADa sUrya udayamAna thAya te paNa jo AMkhe na hoya teA sUryane prakAza joI zakAtA nathI. AMkhAnuM A rIte zarIramAM ATaluM badhuM mahattvanuM sthAna che; AMkho hAvAthI AtmA sanAtha ane che ke anAtha thAya che e vAta anAthI muninA kahevA uparathI samajo. anAthI munie AMkhAdvArA suMdara dRzyA joyAM haze athavA sArAM padArtho paNa joyAM haze ane AMkhAne sArI rAkhavA mATe AMkhAmAM aMjana suramA vagere lagAvyAM paNa haze ane AMkhAne ThaMDaka pahoMcADavA mATe ThaMDA padArthonuM khAnapAna paNa karyuM haze. AMkhAnI ATaATalI sArasaMbhALa rAkhavA chatAM anAthI muninI AMkheAmAM vedanA pedA kema thaI ? Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa zAstramAM atyAra sudhI ane AgaLa je kAMI kahyuM che tene Azaya anAthI muni kahe che ke, "mArI pAse dareka sAdhano hatAM. AMkhane huM sArI rAkhavA cAhatA hatA, tenI mAvajata paNa karatA hatA, chatAM koNa jANe zA kAraNe AMkhamAM ATalI badhI vedanA thavA pAmI ! vedanA asahya hevAne kAraNe te vakhate manamAM ema thaI jatuM ke, AMkho ja na hota to kevuM sAruM ! ATalI badhI vedanA te sahevI paData nahi ! he rAjana ! AMkhanI ATaATalI sArasaMbhALa rAkhavA chatAM AMkhomAM AvI asahya vedanA upaDI tyAre mane lAgyuM ke, huM AMkhane nAtha nathI. je AMkhone huM nAtha heta te tenI ATalI badhI sArasaMbhALa rAkhavA chatAM temAM vedanA kema pedA thAta ! " je loko "A Akho mArI che" ema kahe che teo bhUla kare che. teo AMkhamAM pitAnuM AropaNa karI le che; paraMtu vAstavamAM jene pitAnuM mAnavAmAM Ave che te pitAnI AjJA na mAne te pachI potAnuM te kema kahI zakAya ? pote je mANasane mAlika che te mANasa je mAlikanI icchA viruddha kAma kare che te tene mAlika ja kema kahevAya ! munie kahyuM ke mane pahelAM A vAtanuM bhAna na hatuM paNa jyAre mArI AMkhomAM vedanA thaI tyAre mane e bhAna thayuM ke, huM kaI ane nAtha banI abhimAna karuM chuM. ane saMsAranAM padArtho jeI ThagAI jAuM chuM ? anAthI muni AgaLa kahe che ke, AMkhomAM vedanA thavAnI sAthe ja mArA AkhA zarIramAM khUba dAha thavA lAgyo. zarIranA koI eka aMgamAM ja dAha thayo nahi paNa AkhA zarIramAM dAha pedA thavAne kAraNe jANe zarIrane AgamAM mUkyuM hoya evI baLatarA AkhA zarIramAM thavA lAgI. koI mANasa je tamArA zarIra upara baLato aMgAra mUke ke tamArI AMkhamAM soya ke te tene tame zatru ke aparAdhI mAnaze ke nahi ? A pramANe bahArathI soMya bheMkanAra ke Aga vaDe dajhADanArane te aparAdhI ke zatru mAnI zako cho paNa bahArane koI zatra ke aparAdhI jovAmAM na AvatAM chatAM te muninI Akhe mAM seyanI mAphaka keLu bhakatuM hatuM ane aMgArAnI mAphaka temanA zarIramAM koNa baLatarA karatuM hatuM ! te vairI koNa hato ? tame bahAranA mANasane te tamArA vairI ke aparAdhI mAne che paNa tame pote ja tamArA pitAnA varI ane aparAdhI banI rahyA che e vAtane jotA nathI ! muni AgaLa kahe che ke, "he rAjan ! tuM rAjasattA calAve che! tArI sAme je koI mANasa koInI AMkhamAM bhAluM che ke koIne zarIrane dajhADe te zuM tuM cupacApa ubhe ume tenI sAme jete raheze !" rAjAe uttara Apyo ke, "mArI sAme koIe aparAdha karyo hoya ane e aparAdhIne meM daMDa Ayo na hoya evuM hajI sudhI mane yAda nathI." munie kahyuM ke, "he rAjana ! A pramANe bahAranA aparAdhIthI te mArI rakSA paNa karI zakata, paNa mArA upara je zetAnI rage humalo karyo che, tenAthI mane koNa bacAvI zake che ! koI bacAvatuM nathI, vaLI he rAjana ! tArA rAjyamAM koI mANasa Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI pa ] rAjakATacAturmAsa [221 humalA kare tene tuM rAkatA haze ane daMDa paNa ApatA haze paNa huM tane pUchuM chuM ke zuM tArA rAjyamAM rAga humaleA karatuM nathI ! te rogane dUra karavA mATe ane prajAne rAgathI bacAvavA mATe tuM koI divasa doDayA che ane rAgathI prajAnI koI divasa rakSA karI che ! jo rAgathI tuM prajAnI rakSA karI zakayA nathI te! pachI tuM temaneA nAtha kevI rIte kahI zakAya ! prajAnA nAtha thavuM te dUra rahyuM, tuM peAtAneA paNa nAtha banI zakatA nathI ! eTalA mATe huM kevA anAtha chuM tenA tuM vicAra kara. tuM kadAca rAgane mATe ema kahe che ke e teA rAga hatA eTale tenAthI rakSA kema karI zakuM! paNa rAga zuM che ! rAga khIjAM koI nathI paNa A AtmA ja rAga che. tuM bahAranA zatruene te jue che paNa aMdara je zatrue chupAi eTA che tene kema jotA nathI ! jyAre tuM tArA potAnAmAM rahelA zatruone jItI zakatA nathI teA pachI tuM nAtha zAne? pachI te tuM pote paNa anAtha ja che." t muninuM kathana sAMbhaLI rAjAe pUchyuM ke, tamane AvI asahya vedanA thaI hatI ! munie javAba ApyA ke, "rAjana! zuM kahuM ! jema keAI mahAt zatru AMkhAmAM bhAMkatA hoya evI asahya vedanA AMkheAmAM thatI hatI. he vicAra karI jo ke, e samaye je zatru mane na karanAra sanAtha kahevAya ke anAtha ! eka khIjI bAjI mArI keDe paNa pIDA thatI hatI tathA je uttamAMga kahevAya che te jJAnanA kendrabhUta mastakamAM paNa jANe indra vajra mAratA hoya ke vIjaLI paDatI heAya evI asath pIDA thatI hatI. A pramANe mArA AkhA zarIramAM dArUNa vedanA thatI hatI. 66 kaSTa ApI rahyA hatA e bAjI mArI AMkheAmAM tIkSNa bhAluM laI rAjana ! have tuM ja zatrune parAjita vedanA thatI hatI. kadAca tuM kahe ke, e vedanAne dUra karavA mATe vaidyonI sahAyatA laI davA teA karavI hatI ! paNa rAjana ! me vedanAne zAMta karavA mATe meATA meATA vaidyahakImAnI sahAyatA lIdhI, tathA davAdArU karavAmAM paNa khAmI rAkhI nahi. huM koi nAnA gAmaDAmAM te raheto na hatA paNa kauzAMkhI jevI prAcIna nagarImAM rahetA hatA, eTale tyAMnA junA ane jANItA anubhavI mATA meTA vaidyAcAryAM mArI cikitsA karavA mATe Ubhe page UbhA rahetA hatA. te vaidyo kAi sAdhAraNa vaidyo na hatA, paNa vaidyaka zAstranA jANakAra tathA vADhakApa karavA mATe zastrapuzala paNa hatA. Aparezana karavAmAM evA kuzaLa hatA ke dardIne khabara paNa paDatI nahi ! te vaidyo maMtravidyAnA paNa vizArada hatA. evA meTA meATA anubhavI vaidyo paNa mArI cikitsA karatAM karatAM thAkI gayA, paNa mArI vedanAne harI zakayA nahi. huM evA anAtha hatA. he rAjana ! tuM je zarIranI prazaMsA karI, jene bhAgane yAgya anAve che, te ja zarIramAM evI kAramI vedanA upaDI hatI. have tuM ja kahe ke huM sanAtha hatA ke anAtha ? te vakhate mane evA vicAra AvyA ke huM A zarIrane kAraNe ja kaSTA bheAgavI rahyo chuM. jo mane viSa maLe te viSapAna karI marI jAuM paNa AvI kAramI vedanAmAMthI te chUTuM ! paNa pachI mane evuM bhAna thayuM ke je zarIrane kAraNe mane ATalAM kA bhAgavavAM paDe che, e zarIranA huM peAtAne nAtha mAnuM e dhikkAranI vAta che. rAjA ! je pramANe mane rAga thayA hatA te pramANe rAga tA tamane paNa thayA haze ! ' rAjA zreNika tA ahIM nathI paNa tame leAkeA che ! eTalA mATe jema anAthI Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ zrAvaNa munie zreNikane pUchyuM tema huM tamane pUchuM chuM ke, rega tA tamane paNa thayA haze! jyAre rAga pedA thayA tyAre tamane A zarIra kevuM kaSTadAyaka jaNAtuM hatuM? paNa jo vAstavamAM tamane zarIra kaSTadAyaka lAgatuM heta te to kaSTamukta thavA mATe tame evA prayatna karata ke zarIramAM ja rahevuM na paDe ! paNa kaSTothI mukta thayA bAda kA yAda rahetAM nathI. have tamArI sAme zAstranI gaMgA vahI rahI che e gaMgAnA je lAbha leze temanuM kalyANa thaze. sudarzana caritra--23 have huM zarIrathI mukta thaI kAthI-sadAne mATe dUra thanAranI kathA kahuM chuM. kapila purehita vividha vidyAdhara, sudanase prIta / lehacumbaka sama milyA paraspara, sarIkhe sarIkhI rIta. ! dhana0 21 pra tamArI AgaLa dharmakathA zA mATe karavAmAM Ave che, A viSe pUrvAcArthIe khUba vicAra karyAM che. sAdhAraNa janatA je tattvAne samajI zakatI nathI e tattvAne kathAnI sahAyatA laI samajAvavAM e ja dharmakathAnA uddeza che. bIjI dha kathAdvArA premarasanI vRddhi karavAmAM Ave che. A pramANe premabhAva pedA karI, janasamAjane saraLatApUrNAMka tattvane samajAvavAM e ja dharmakathAnA uddeza che. dhakathA saMbhaLAvI tamArAmAM premabhAva jAgrata karavA ane tamane premapUrNAMka tattvA samajAvI te pramANe kAya karavAnI zikSA ApavI e ja dharmakathA saMbhaLAvavAnA uddeza che. sudarzane velanAM phula joI evA vicAra karyo ke, je pramANe A vela bIjAnI pAsethI laI potAnI zaktinA vikAsa khIjAne mATe kare che, te ja pramANe mane saMpatti maLI che, pada maLyuM che ane bIjAnI sahAyatA paNa maLI che te! mAre paNa badalAmAM parApakAra karavA joIe. tame loko bIjAnI sahAyatA le paNa bIjAne upakAra karA nahi, kevaLa svArthamAM ja racyApacyA rahe| e kayAM sudhI ThIka che tene vicAra karA ! vela pRthvI, pANI ane havA pAsethI je kAMI le che tenA vikAsa jhulanA rUpamAM kare che; tathA e phulanA upayAga pote karatI nathI, tema e latAne AdhAra ApanAra vRkSa paNa e kulanA upayAga karatuM nathI; paraMtu e pulanA upayega madhamAkhI kare che ane madhamAkhI je madha banAve che tene upayega tame loko kareA che. A pramANe latA paramparAe keTalA badhA parApakAra kare che tenA vicAra karA ! tame paNa pRthvI, pANI, havA vagere pAsethI le che, paNa badalAmAM tame zuM Ape che. tenA paNa vicArakarA ! tame evuM kAI divasa sAMbhaLyuM che ke, pula kharAba havA phelAve che ane tethI vAtAvaraNa jherI bane che ? jo nahiM te have tame tamArA tarapha najara karo ke tame kaDavI vANI melI janasamAjamAM jhera teA phelAvatA nathI ne ? bIjAnA hRdayamAM jhera te reDatA nathI ne! jo ema kare che| to enA pazcAttApa kare ane bhaviSyamAM jhera na phelAvavAnI pratijJA kareA tA hajI paNa kalyANa karI zake che. Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI pa ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 223 sudarzana vRkSa ane velanI pAsethI sArI zikSA meLavI paropakAra karavA lAgyo; ane nagaramAM evI suMdara vyavasthA karI ke nagaramAM koI nirvastra ke bhUkhyA mANasa jovAmAM AvatuM nahi. te nirAdhArane AdhArabhUta hatuM. rAjakoTanA pahelAnA ThAkora sAheba zrI lAkhAjIrAjane mATe paNa evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke teo garIbanuM bahu dhyAna rAkhatA hatA. marakInA samaye teo pote garIbane ghera jatA ane garIbanI saMbhALa laI sevA cAkarI karatA. jyAre rAjakoTa nareza A paropakAra karatA hatA te tame jinendranA bhakta ane zrAvaka thaI svArthamAM racyApacyA rahe e ThIka kema kahI zakAya ! jo tame svArthamAM mazagUla rahe te pachI tame zrAvaka zAnA ! eTalA mATe tame paNa vRkSa ane velanAM saMskAre tamArA jIvanamAM UtAre. pahelAM tamArA gharanA kuTuMbanA mANasethI upakAra kare zarU karo. pachI tamArA Azrita lokone tathA pADozIne upakAra karavo prAraMbha kare ane e rIte AgaLa vadhatA jAo ! jo tamAro koI Azrita mANasa duHkhI ke bimAra hoya ane tamArA hRdayamAM tenuM duHkha dUra karavAnI bhAvanA pedA na thAya te pachI tame zrAvaka zAnA ? tamArA AzramamAM rahenAra koI paNa mANasa ke pazu duHkhI rahevA na joIe. AjanA lokoe pazupAlananI javAbadArI jANe pitAnA mAthethI UtArI nAMkhI hoya ema lAge che. molathI (paisA ApI) dUdha kharIdI le che ane kahe che ke, DhoranuM pAlana-poSaNa karavAnI paMcAtamAM paDI Dhera koNa bane ? jo DhoranuM pAlana-poSaNa karanAra Dhera kahevAya te AnaMda zrAvakanI pAse 40000 hajAra gAyo hatI eTalA mATe zuM te moTo Dhora kahevAya ? potAnA jIvana mATe jemanI sahAyatA levAmAM Ave che temanI rakSA na karatAM dhananA baLa upara unmatta banI javuM e anucita che. evuM jIvana jIvavuM e sAcuM jIvana nathI. kevaLa levAnuM ja zIkha nahi paNa devAnuM paNa zIkhe ! gaI kAle santa saMbhaLAvyuM hatuM ke, rANA pratApe aDadhI roTalIthI atithine satkAra karyo. bhAratanA ItihAsamAM rANA pratApanuM je sthAna che tevuM sthAna bIjA koInuM kadAca ja haze ! te rANuM paNa atithi-satkAra karI na zakavAnA samaye kevo du:khI thayA hatA ! teo te e ja vicAra karatA hatA ke, mAre tyAM Avelo atithi bhUkhyo kema jAya? temanI strI tathA putrI paNa kevA udAra hatA. tame paNa evA udAra bane. udAratA rAkhavAthI kAMI ochuM thaI nahi jAya ! kRpaNutAthI dhana vadhe che ane udAratAthI dhana ghaTe che ema samajavuM e bhUla che; eTalA mATe udAra bano ane bIjAne ApavAnuM zIkho ! je pramANe sUrya prakAzita thavAthI koIne gharamAM aMdhakAra rahetA nathI te ja pramANe sudarzananA paropakArathI nagaramAM koI du:khI rahevA pAmyo nahi ! dIpaka te eka ja gharane prakAzita kare che. A ja pramANe je pitAnA ja gharamAM prakAza kare che te te manuSya che, ane je bIjAnA gharamAM paNa prakAza kare che te to manuSya rUpamAM deva che. je tamAre paramAtmAnI sAcI bhakti karavI che, te jemanAmAM paropakAravRtti vadhAre che temanAmAM IzvarIya aMza vadhAre che ema mAne. ane evA mahAtmAone AdarasatkAra karavo e kartavya che. temanAmAM je guNa che tene IzvarIya guNa mAnI temanuM sanmAna karavuM. A Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa pramANe paropakArI AtmAone AdarasatkAra ApavAthI hindu ke musalamAna badhA AnaMdamAM rahI zake che. sudarzananI paropakAravRtti joI badhA tenI prazaMsA karavA lAgyA. loko kahevA lAgyA ke, "rAjA te pachI che, paNa amArA duHkhane dUra karanAra te A zeTha ja che. A zeTha amAruM duHkha sAMbhaLI amArI pAse takSaNa Ave che ane je pramANe saMtapta mANasane vRkSa chAyA ApI zAnti Ape che, te ja pramANe A sudarzana zeTha paNa Adhi, vyAdhi, upAdhi e trividha tApathI saMtapta thaelAone zakti Ape che." sUryanA tApathI saMtapta thaelA lokone vRkSa kevI rIte chAyA ApI AnaMda ane zAnti Ape che e vAtano anubhava tamane kadAca ja haze paNa amane te tene bahu anubhava che. tame loke chatrI oDhe che, joDA pahere che, meTaramAM bese che, ane yathAvasare AkAzamAM paNa eroplena dvArA uDe che paNa amArA mATe te Aje paNa cothe ja Ave che. ame te cothA ArAnI mAphaka Aje paNa ughADe page ane ughADe mAthe cAlIe chIe, ane taDakAmAM cAra-pAMca gAu vihAra karIe chIe, tyAre vRkSanI chAyA amane kevI zAntidAyaka lAgatI haze ! amane chatrI te kape nahi, paNa vRkSanI chAyA levAmAM kAMI vAMdho nathI. A rIte vRkSa saMtapta lokone chAyA ApI zAnti Ape che. vRkSanI mAphaka sudarzana paNa Adhi, vyAdhi ane upAdhi e trividha tApathI saMtapta lokone chAyA-Azraya ApI zAnti ApatA hatA. te ja caMpAnagarImAM kapila nAmane eka purohita rahete hato. te rAjAno guru hate. te veda-vedAMga-nyAya vagerene jANakAra hatA. lokomAM te pratiSThita gaNAtuM hatuM. sudarzananI cAre bAju phelAelI kIrti te kapile sAMbhaLI. kapile vicAryuM ke, AvA prasiddha mANasanI mitratA karavI joIe. te sudarzananI sAthe prItisaMbaMdha karavA lalacAya. e to sAdhAraNa niyama ja che ke, je sAme mANasa hoya che tevAnI sAthe ja tevI prIti thAya che. bIDI pInAranI prIti bIDI pheMkanAranI sAthe ja thAya che. zarAba pInAranI prIti zarAba pInAranI sAthe ane durAcArInI sAthe durAcArInI prIti baMdhAya che. AthI viparIta dhamaSTa puruSanI prIti dhArmikonI sAthe ane udAra puruSanI prIti udAra puruSanI sAthe baMdhAya che; kapila vicAravA lAgyuM ke sudarzananI sAthe bhAre prItisaMbaMdha baMdhAya te sAruM. sudarzanane maLavA mATe prayatna karI teNe mulAkAta karI, sudarzana badhAnI sAthe haLImaLI jate paNa kapile te prayatna karI sudarzananI mulAkAta karI hatI to pachI tenI sAthe prItisaMbaMdha zA mATe joDe nahi ? te to durgaNI mANasanI sAthe paNa prIti karate paNa mATe nahi paNa durguNa choDAvavA mATe. prIti saMbaMdha joDI durguNo kevI rIte choDAvI zakAya che e vAta eka kathAdvArA samajAvuM chuM. rAjA zreNike potAnA rAjyamAM "amArI' ne DhaDhere pITAvyo. kaI jIvane koI mAre nahi evI ANa vartAvI. AjJA sAMbhaLI kAlakasUrI kasAI kahevA lAgyuM ke, koI jIvane na mAravAnI prarUpaNa karanAra zA khoTAM che. jIvonI katala karavI e ja sAcI vAta che. teNe rAjAne kahyuM ke, je A5 kala karavAnuM sAcuM mAnatA na ha te Apa talavAra bAMdhavI choDI de ane pachI jue ke ApanuM kahevuM koNa mAne che ! Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI pa ] rAjakeTa-cAturmAsa | [225 rAjAe javAba Apyo ke, sAme yuddha karavA AvanAranI sAthe laDAI karavI e vAta judI che ane ema kala karavI e paNa vAta judI che. kAlakasUrIe kahyuM ke, rAjana ! ApanI vAta barAbara nathI. je pramANe talavAradhArA ApanuM rAjyazAsana cAle che te ja pramANe kala karavAthI amArI rojI cAle che, eTalA mATe huM jAnavaranI kala karavI choDI zakuM ema nathI. rAjAe vicAryuM ke, A vAtethI mAnaze nahi; e te sajAthI ja sIdera thaze. A pramANe vicAra karI tene jelamAM pUrI dIdhe. kAlakasUrI jelamAM paDaye paDe paNa potAnA zarIrano mela utArI, teno pADo banAvI tenA upara talavAranI mAphaka hAthathI ghA karI eka-be-traNa ema jorathI barADA pADato. A barADA sAMbhaLI rAjAe sipAIone pUchyuM ke, A eka-be-traNa ema koNa barADA pADe che ! sipAioe javAba Ape ke, mahArAjA ! kAlakasUri jelamAM paDe paDe paNa pitAnA dhaMdhAnI pravRti kare che. A sAMbhaLI rAjAe abhayakumArane kahyuM ke, A kAlakasUrIne kevI rIte sudhAre! e to kahyuM mAnato ja nathI. abhayakumAre kahyuM ke, tenAM saMskAro ja evAM paDayAM che. e saMskArane sudhAravAne mArga judo che. enAM saMskAra kevI rIte sudharI zake e vAta huM Apane pachI batAvIza. abhayakumAre kAlakasUrInA putra sulakanI sAthe mitratA karI. mitratA paNa evI gADha ke eka AtmAmAM jANe be deha rahetA na hoya ! sulaka abhayakumAranI mitratA ane saMgatithI dhamaSTa banI gayo. abhayakumAra pitA zreNikanI pAse Avyo ane kahyuM ke, kAlakasUrI te hajI sudharyo nathI paNa Apa tenA putrane bolAvI pUche ke kasAI5NAne baMdha ke che ! rAjAe sulakane potAnI pAse belA ane pUchayuM ke, tArA pitA te jelamAM paDayA che te pachI tArA gharanI AjIvikA jIvone mAryA vinA kevI rIte cAle che ! sulake uttara Apyo ke, jIvane mAravAthI ja AjIvikA cAle che e dhAraNA beTI che; cera paNa ema ja kahe che ke, corI karyA vinA AjIvikA cAlI zakatI nathI paraMtu jo ema ja hoya to zuM corI nahi karanAra loko bhUkhyA mare che ! A ja pramANe jene mArI AjIvikA calAvavAmAM Ave che te zuM chone mAryA vinA AjIvikA cAlo zakatI nathI ! huM to e nizcaya upara Avyo chuM ke, koI jIvane trAsa ApyA vinA paNa AjIvikA calAvI zakAya che ane huM paNa e ja rItie mArI AjIvikA calAvuM chuM.' . - sulakanI vAta sAMbhaLI rAjA prasanna thayA ane kahevA lAgyuM ke, abhayakumAre te Ane sudhArI dIdhe. abhayakumAre rAjAne kahyuM ke, have AnA pitAne jelamukta karI devA joIe. rAjAe kAlakasUrIne jelamukta karI dIdhuM. kAlakasUrI kahevA lAgyuM ke, huM jelamAM rahyo eTalA vakhatamAM te mAre chokare bagaDI gayo. keTalAka divaso bAda te bimAra paDe ane maravA lAgyA paNa tenA prANa zAntithI nIkaLatA na hatA tyAre sulake temane pUchyuM ke, pitAjI ! Apane kaI vAtanI ciMtA che ke, ApanA prANa zAntipUrvaka nIkaLatA nathI ! kAlakasUrIe javAba Apyo ke, mArA 29 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa mRtyu bAda tuM mAro dhadhe calAvIza nahi. basa! e eka ja mane ciMtA che. sulake kahyuM ke, huM ApanI pAchaLa paNa dhaMdho karIza. Apa vizvAsa rAkho. kAlakasUrIe kahyuM ke, vacana Apa. sulake temane vacana ApyuM ane kAlakasUrIe prANa choDayA. sulaka vicAravA lAgyo ke, abhayakumAra kahetA hatA ke, je saMskAra jaDa ghAlI jAya che te saMskAro maravAnA samaye paNa chUTatA nathI ane e kAraNe jevI mati hoya che tevI ja gati thAya che e vAta taddana ThIka che. * AyuSyane baMdha paDayA pahelAM te jevI mati hoya che tevI gati thAya che ane AyuSya bAMdhyA bAda jevI gati hoya che tevI mati thaI jAya che. - kAlasUrI maraNa pAme. sulakanA kuTumbIe sulakane kahevA lAgyA ke, have kasAIpaNAnA dhaMdhA kara. te tArA pitAne vacana ApyuM che. sulake uttara Apyo ke, meM vacana ApyuM che paNa baMdha karavAnuM vacana ApyuM che. koI jIvane mAravo e dhaMdhe nathI. A upara teNe eka yukita paNa karI hatI paNa atyAre te kahevAno samaya nathI. Akhare kuTumbIoe tene kahyuM ke, tuM kasAI5NAne baMdha kara, tenuM je pApa thaze te amane lAgaze. sulake kahyuM ke, ThIka che. ema kahI teNe eka charo maMgAvyo ane pitAnA hAtha upara chara mAryo ane kuTumbIone kahyuM ke, mane je vedanA thaI rahI che te vedanA tame laI lo ane mane vedanArahita kare ! kuTumbIjanoe kahyuM ke, pitAnA hAthe te kare mAryo ane vedanAne maTADI Ape ema kahe che? ame kevI rIte e vedanA maTADI zakIe ? sulake uttara Apyo ke, jyAre huM ane tame ApaNe banne sAme ja chIe tyAre paNa mArI vedanA maTADI zakatA nathI te pachI paralokamAM mArI vedanAne kevI rIte dUra karI zakazo? kuTumbIoe kahyuM ke, te pachI pitAne te je vacana ApyuM che tenuM pAlana kevI rIte karIza? sulake uttara Ape ke, pitAne meM vacana ApyuM che eTalA mATe huM pahelAM bhojana karIza nahi paNa kuTuMbIone bhojana karAvyA bAda ja bhajana karIza. A pramANe pitAne je vacana ApyuM che tenuM pAlana karIza. | kahevAno Azaya e che ke abhayakumAre nIca ane pApI gaNAtA sulakanI sAthe paNa prIti bAMdhI. te tenA durgaNe levA mATe nahi paNa e durNane dUra karavA mATe. sudarzana paNa durgaNIonAM durguNo dUra karavA mATe badhAnI sAthe prIti bAMdhatA hatA te pachI kapila te sajajana hato te tenI sAthe zA mATe prIti na bAMdhe ? kapila ane sudarzana vacce prItisaMbaMdha joDAye. have pachI kapiladvArA sudarzananI kevI rIte parIkSA thAya che tene vicAra have pachI yathAvasare karavAmAM Avaze. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna : saMvat 1992 zrAvaNa vadI 6 zanivAra prAthanA. 'vijayasena' nRpa 'viprA' rANI, naminAtha jina ce; cosaOM Indra kaceA mila utsava, suranara AnaMda pAyA. sujJAnI jIvA, bhaja leAre, jina ivIzamA. // 1 // zrI neminAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhaktajane saMsAranA leAkeAne AmaMtraNa Ape che ke, huM sujJAnIe ! badhuM kAma cheDI paramAtmAnuM smaraNa karI le ane paramAtmAnA bhajanamAM lIna thai jA ! prazna e thAya che ke, paramAtmAnuM bhajana karavA mATe sujJAnIone kema kahevAmAM AvyuM ! jee sujJAnIe hAya che te teA paramAtmAnuM bhajana karaze ja. jee hAlI cAlI zake che temane cAlavA mATe zA mATe kahevuM joie. cAlatA baLadane cAbuka zA mATe mAravA joie ? A praznanA uttaramAM bhaktajanA kahe che ke, sujJAnIone na kahIe teA zuM ajJAnIene kahIe ? jee ajJAnI che te loko te ajJAnane kAraNe koi vAtane sAMbhaLatAM ja nathI. eTalA mATe zuM amAre mauna sevavuM! koine kAMI kahevuM ja nahi ! mauna teA beThA rahevuM nathI, eTalA mATe sujJAnIone paramAtmAnuM bhajana karavA mATe kahevAmAM Ave che! A pratyeka AtmAnI mULa dazAnuM varNana che. mULamAM teA badhA AtmAe sujJAnI che. temane ajJAna teA vikArI prakRtine kAraNe cAMTeluM che. vAstavamAM mULa dazAnI draSTie te badhA AtmA sujJAnI ja che. karmonA phaLane peAtAnuM mAnavuM e ajJAnane cheADI svarUpane samajavuM, e ajJAnane dUra karI sujJAnI banavA jevuM che. kama ane kaLathI prApta thaelI vastune peAtAnI mAnI, tenA svAmI mAnavAthI ja ajJAna AvyuM che. jIva jo A pramANe pAtApaNuMmAlikIpaNuM cheADI de te e sujJAnI ja che. mULamAM tA e sujJAnI ja che. jema sUrya svaya' prakAzita che, paNa jyAre tenA upara vAdaLa AvI jAya che tyAre te sUrya DhaMkAI jAya che ane tene prakAza paNa dayA jAya che; paraMtu jevAM tenA uparathI vAdaLa haThI jAya che tevA ja te pAchA prakAza ApavA lAge che. Aja pramANe AtmA upara paNa, kama prakRtithI prApta thaelI vastu upara mAlikI dhAraNa karavAthI ajJAnanuM AvaraNa AvI rahyuM che. jo AvaraNa dUra thaI jAya to AtmA sujJAnI che ane tene svazarIrathI ja anaMta baLa prApta thaI zake che. vAdaLAne haTAvavAM ke potAnA upara vAdaLAne AvavA na devAM e to sUryanA hAthamAM nathI paNa ka-prakRtine haTAvavI--dUra karavI e te| jIvanA hAthamAM che. kama-prakRtine maTADavA mATe deha bhinna che ane AtmA abhinna che', 'zarIra khaMDita ane vinAzI che ane huM akhaMDita ane avinAzI chuM', 'zarIra teA jaDa che ane huM Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha caitanya chuM.' ema vicAravuM joIe. A pramANe mAre ane zarIrane kAMI saMbaMdha nathI, ema vicAra karavAthI AtmAmAM viveka prakaTa thAya che. jaDa ane caitanyane viveka karavAthI ja jIva sujJAnI bane che, ane tenuM ajJAna dUra thAya che. jIvanI A mULa dazAnI draSTie ja bhagavAna neminAthanI prArthanAmAM ema kahyuM che ke, "he ! sujJAnI cho! paramAtmAnuM bhajana karI lo." tame loko paNa A zikSAne hadayamAM dhAraNa karo. ema thavuM na joIe ke, kevaLa ahIM ja paramAtmAnuM bhajana te karI le paNa bahAra nIkaLatAM ja bhUlI jAo! ahIM te bhajana karavAnI zikSA ApavAmAM Ave che paNa vyavahAramAM te bahAra ja utArI zakAya che; eTalA mATe A zikSAne hadayamAM dhAraNa kare ane ajJAnane dUra karavA mATe paramAtmAnuM eka cite bhajana karo. koI ema kahe ke, paramAtmAnuM bhajana karavAthI zuM lAbha thaze! te e praznanA uttaramAM bhakta kahe che ke - bhajana kiyA bhavabhavanA pAtaka, duHkha dumAga miTa jAve; kAma krodha mada matsara tRSNa, durmati nikaTa na Ave. game tevA rogI hoya paNa ene joI dAkatara gabharAto nathI, paraMtu rogInA rogane dUra karavo e te mArA hAthanuM kAma che ! je pramANe dAkatara rogane naSTa karI de che teja pramANe paramAtmAnuM bhajana karavAthI bhavabhavanAM pAtaka dUra thaI jAya che. prArthanA karatAM rahevAthI sAruM dhyAna ja thAya che, kharAba dhyAna te thatuM ja nathI. jyAre sAruM dhyAna ja thAya che, kharAba dhyAna thatuM nathI te pachI pApa TakI ja kema zake ? je pApa baMdhAya che te kharAba dhyAnathI baMdhAya che, ane je pApa kharAba dhyAnathI baMdhAya che te pApa zuM sArA dhyAnathI naSTa thaI zake nahi ! sAruM dhyAna dharavAthI pApa karma naSTa thaI jAya che, ane e kAraNe duHkha paNa dUra thaI jAya che. vAstavamAM du:kha zuM che enA mATe kahyuM che ke - "kAma krodha mada matsara tRNA, durmati nikaTa na Ave" kAma, krodha, mada, matsara, tRSNA vagere vikAre ja duHkharUpa che. paramAtmAnuM smaraNa karavAthI ane temanuM bhajana karatA rahevAthI e vikAro pAse AvatA nathI ane tethI koI prakAranuM duHkha rahevA pAmatuM ja nathI; eTalA mATe tame paramAtmAnuM smaraNa kare ane kharAba dhyAnane manamAM sthAna Ape nahi te temAM kalyANa ja che. anAthI munine adhikAra-24 have Aja vAta zAstradvArA samajAvuM chuM. anAthI muni rAjA zreNikane kahe che ke, "he rAjana ! je vastuonI mAlikI karavAthI AtmA anAtha bane che e ja vastuone kAraNe te pitAne nAtha mAne che; e ja tArI bhUla che." A pramANe kahI anAthI muni pahelAM zarIranI anAthatA batAve che. jIva vicAre che ke, huM A dehane svAmI chuM, A deha mane AdhIna che, huM tene svAmI chuM, A pramANe A zarIra sAthe mamatva rAkhI chava zarIrane svAmI bane che, paNa jIva zarIranI sAthe jeTaluM mamatva rAkhe che; zarIrane te jeTalo mAlika bane che eTale ja te vadhAre anAtha bane che. Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [229 vadI 6] rAjakeTa-cAturmAsa vyavahAramAM koI mANasane vIra te koine kAyara kahevAmAM Ave che; paNa vIra ane kAyaranI vyAkhyA zuM che? ane kayA kAraNe ekane vIra te bIjAne kAyara kahevAmAM Ave che. ene vicAra karavo joIe! kAyaranI zreNImAM kaI pitAnuM nAma lakhAvavA cAhatuM nathI, badhA pitAne vIra kaheDAvavA cAhe che, paNa vIra banavA mATe vIratA dAkhavavI paDe che. jyAre yuddhamAM raNabherI vAge che tyAre vIrapuruSa pitAnI vIratA dAkhavavA bahAra paDe che ane potAnI strIne ke pitAnAM putrane bhUlI jAya che; eTaluM ja nahi paNa pitAnA zarIranI paNa paravA na karatAM potAnA prANane paNa hAthamAM laI laDavA javA taiyAra thaI jAya che. A pramANe vIratA dAkhavavAthI ja vIra banI zakAya che; paNa je vIratA dAkhavato nathI te vyavahAramAM paNa vara kahevAtuM nathI ! jyAre laikika vIrane paNa vIratA dAkhavavI paDe che te lokottara vIrane keTalI badhI vIratA dAkhavavI paDatI haze? vyavahAramAM paNa je mANasa zarIranI sAthe mamatva vadhAre rAkhe che te kAyara manAya che ane je mANasa zarIranA mamatvano tyAga kare che tene vIra mAnavAmAM Ave che. A pramANe je loke zarIranA mamatvano tyAga karI karmanI sAthe yuddha karavA mATe AgaLa vadhe che, teo zuM vIra nathI ? avazya te vIra che. A pramANe je vIra hoya che teja nAtha banI zake che ane zarIranI sAthe je mamatvabhAva rAkhe che te kAyara, nAtha banI zakatA nathI. te to anAtha ja che. muni kahe che ke, "he rAjana! tuM pitAne A zarIrane nAtha mAne che, zarIrane pitAnuM samaje che paraMtu zarIra upara tAruM Adhipatya che ke nahi tene vicAra kara. je vAta siMdhumAM hoya che te ja vAta bindumAM paNa hoya che. A kathanAnusAra huM ema mAnuM chuM ke, je vAta mArI upara vItI che te ja vAta badhA upara vItatI haze ! e niyama paNa che, huM paNa pitAne zarIrane svAmI mAnatA hatA paNa ema mAnavAthI mArA upara kevI vItI te tuM sAMbhaLa mArI yuvAvasthA hatI. yuvAvasthAmAM kaIka ja evo haze ke je divAne banI ja na hoya ! e avasthAmAM lehI garama rahe che, eTalA mATe ghaNA mANaso divAnA thaI jAya che. huM paNa yuvAvasthAmAM hatuM. sArA sArA gharanI suMdara strIonI sAthe mAro vivAha thaye hato. mArA mATe te samaye strIone joI tathA temane zrRMgAra jaI AnaMda mAnavAne hato paNa temane jovAnuM sAdhana-mArI AMkhaja bagaDI gaI hatI. mArI AmAM evI kAramI vedanA thatI hatI ke huM e yuvAvasthAmAM paNa kAMI AnaMda lUMTI zakate na hato." AMkho kharAba thaI javAthI, je vastuone joI AnaMda mANI zakAya che te vastue paNa kevI kharAba lAge che e eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM - mAno ke koI eka mANase citrazALA banAvavI zarU karI. teNe citrazALA pAchaLa khUba kharca karI taiyAra karAvI paNa jyAre citrazALA caNAIne taiyAra thaI gaI tyAre te mANasa karmavazAta AMdhaLo thaI gayo. A kAraNe te citrazALA tene mATe sukhadAyaka thavAne Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa badale du:khadAyaka thaI paDI. A uparathI ema spaSTa jaNAya che ke, pArakI vastu pitAnI mAnI AnaMdanuM sAdhana mAnyuM che te vivazatA ke du:khanuM kAraNabhUta banI. AtmAthI paNa eja bhUla thaI rahI che ke, vAstavamAM te jene jue che tene bhUlI jAya che ane bIjAne vaza thaI jAya che. jene jovuM joIe tene jotuM nathI paraMtu bIjA judA ja padArthone jevA maMDI paDe che, A rIte te AMkhone vaza thaI jAya che. te te emaja vicAre che ke, Akhe te padArtho jovA mATe ja maLI che; paNa e eTaluM vicArato nathI ke, AMkhane pitAnI mAnI tene vaza thaI javuM e anAthatAne apanAvavA jevuM che. ajJAnI loko e viSe vicAra na karatAM AMkhomAM ane AMkhoThArA dazyamAna padArthomAM lipta thaI jAya che paNa jJAnIo emAM lipta thatA nathI ! AMkhane upaga vAstavamAM kyAM ane kevI rIte kare I e e vAta eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM:-mAne ke tamArA eka mitre tamane eka sUkSmadarzaka yaMtra ApyuM. e sUkSmadarzaka yaMtradvAra sUma vastu je AMkha dvArA joI zakAya nahi te sUkSma vastu joI zakAya che ane tamArA mitra paNa eja uddezathI e yaMtra tamane ApyuM hatuM; paNa tame e sUkSmadarzaka yaMtradvArA sama vastu na jotAM, gAya-bheMza jovA lAgyA, paNa eTaluM vicAryuM nahi ke, gAya-bheMza te haMmezAM jovAmAM Ave che te pachI emane ja jovAmAM e yaMtrano upayoga zA mATe karuM chuM? A yaMtra te je nAnI cIjo AMkhoThArA joI zakAtI nathI te cIjo te yaMtranI sahAyatA laI javA mATe che. . Aje te evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke, atyAre evAM evAM yaMtro-sAdhane nIkaLyAM che ke jemanI sahAyatAvaDe peTInI aMdara baMdha karelI cIja paNa joI zakAya che, ane pahADanI pachavADe zuM che te paNa jANI zakAya che. A vAta kyAMsudhI sAcI che te te huM nathI jANate. tame gAya-bheMza jovAmAM pilAM sUkSmadarzaka yaMtrane upayoga karo to te joI tamAro mitra nArAja thaze ke nahi ! ane je yaMtrane A rIte durupayoga kare che te buddhimAna kahevAya ke mUrkha ? tame yaMtrane durupayoga karanArane te mUrkha kaheze paNa tame pote zuM kare che teno paNa jarA vicAra karo. zuM tamArA dvArA evI bhUla te thatI nathI ne? kadAcita tamane te yaMtra paNa maLI jAya, paNa je AMkhaja na hoya to zuM e yaMtradvArA dekhI zakAya kharuM? AMkho vinA yaMtradvArA joI zakAtuM nathI. A dRSTie te yaMtra moTuM nahi paNa AMkho moTI karI. tamane AvI AMkha maLI che paNa tame e AMkhone ke upayoga kare che ! jo te yaMtrane durupayoga karavo mUrkhatA mAnavAmAM Ave che te zuM e AMkhene durupayoga karavo emAM mUrkhatA nathI ? AMkho kevI hoya che ane tene upayoga kevI rIte karavo joIe ene vicAra kare. AMkhone nAsikA upara sthira rAkhI jyAM sudhI palaka mAravAmAM na Ave tyAM sudhI mana paNa ekAgra raheze. A te dravya ekAgratA che, paNa jo AMkhonI jyotine antarmukhI karo te Atmonnati paNa thaze. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6 ]. rAjakeTa-cAturmAsa | [231 tame loko ema mAnatA haze ke, koI cIjane joI lIdhI eTale te vAta samApta thaI gaI paNa vAstavamAM ema nathI. je koI cIja jovAmAM Ave che tene saMskAra kAmaNa zarIra upara paNa paDe che. A ja kAraNe ThANAMga sUtramAM ridipa kriyA arthAta dekhavA mAtrathI paNa kriyA lAge che ema kahyuM che, kAraNa ke, kAmaNa zarIramAM tene saMskAra paDe che. kArmANa zarIramAM tene saMskAra kevI rIte paDe che te eka udAharaNuThArA batAvuM chuM: vaDanuM vRkSa keTaluM moTuM hoya che. te bhAratamAM ja pedA thAya che, bIjI jagyAe pedA thatuM nathI. have koI ahIMthI vaDanuM vRkSa laI gayuM hoya te te vAta judI che. je tame vaDanA vRkSa uparathI zikSA le te paNa tame tamArI ghaNI unnati karI zake che. viSNune varazAyI kahevAmAM Ave che. tene zo artha che e kahevAne atyAre samaya nathI, atyAre te eTaluM ja kahuM chuM ke, vaDanuM jhADa keTaluM badhuM moTuM hoya che ane tenuM phaLa keTaluM nAnuM hoya che ! jhADane jotAM tenuM phaLa bahuja nAnuM jaNAya che ! te phaLathI paNa nAnuM tenAmAM raheluM bIja hoya che. vRkSathI nAnuM phaLa hoya che ane phaLathI nAnuM bIja hoya che. bIjane hAthamAM laI koI ema kahe ke, A bIjamAM vaDanuM jhADa che, te tameja pUchazo ke, A bIjamAM kyAM vRkSa che te batAvo? paraMtu je buddhimAna haze te to ema kaheze ke, A bIjamAM vRkSa te avazya che paNa te ema dekhI zakAtuM nathI, paraMtu pANI ane mATInA saMgathI bIjamAM vRkSa dekhI zakAya che. atyAre je bIjamAM vRkSa dekhAtuM nathI teja bIjamAM paNa vaDanuM vRkSa raheluM che. bhagavAna kahe che ke, audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kAmaNa e zarIranAM pAMca bheda che. A audAraka zarIramAM eka kAmaNa zarIra hoya che. tame je kAMI juo cho, sAMbhaLo cho ke sparza kare che te badhAne saMskAra e kArmaNa zarIramAM rahe che; arthAta Azrava saMbaMdhI badhAM kAmone saMskAra e kAmaNa zarIramAM hayAta hoya che. koI ema kahe ke, kAzmaNa zarIra kevuM hoya che ane temAM saMskAra kevI rIte rahe che e amane batA? te Ama kahenArane bIjamAM jema vRkSa rahe che tema kArmANa zarIramAM saMskAra rahe che ema kahI zakAya. je pramANe bIjamAM vRkSa jovAmAM AvatuM nathI paNa saMyogane pAmI te bIjamAMthI vRkSa pedA thaI jAya che, te ja pramANe kAmaNa zarIramAM rahelA saMskAra paNuM saMgane pAmI dekhAvA lAge che. mRtyu thayA bAda A audArika zarIra chUTI jAya che paNa kArpaNuM zarIra jIvanI sAthe ja jAya che. kAzmaNa zarIrane liMga zarIra paNa kahe che. te jIvanI sAthe ja bIjA bhavamAM jAya che, ane te zarIramAM rahelA saMskAro te bhavamAM prakaTa thAya che. je pramANe pratikula saMgamAM vaDanuM bIja vRkSa pedA karatuM nathI, arthAta vRkSarUpe te phulIphAlI zakatuM nathI teja pramANe kAmaNa zarIramAM rahelAM saMskAro bIjAM saMskArodvAra naSTa paNa thaI jAya che, eTalA mATe kaI kaIvAra te saMskAro prakaTa thatA nathI paraMtu tame pApa ke puNya je kAMI kare che te badhAne saMskAra kArmaNa zarIramAM avazya rahe che. A ja pramANe tame je jue che, te jovuM paNa tyAre pUruM thaI jatuM nathI, paNa tene saMskAra rahI jAya che, eTalA mATe AMkhone kevI rIte sadupayoga kare te viSe UMDe vicAra karo. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa munie kahyuM ke " rAjan! huM te vakhate kevA anAtha hatA! jo te vakhate anAthatAnA duHkhathI duHkhita thaI marI jAta te te! mArI ane tArI vacce vAta paNa thaI zakata nahi, paNa meM vicAryuM ke A anAthatAne kAipaNa upAye dUra karavI joie. A pramANe vicAra karI jyAre me' anAcatAne dUra karI tyAre ja tArI sAthe Aje vAta karI rahyA chuM.' mAnA ke, eka mANasane AMkhA che eTale te meLA vagere jotA phare che. bIjo mANasa AMdhaLA che eTalA mATe te kahe che ke, zuM karuM? jovAnI to ghaNIye icchA che paNa durbhAgye mAre AMkhA ja nathI. A pramANe te joI na zakavAne kAraNe du:khI thai rahyo che. trIjA mANasanI AMkheAmAM vedanA thaI rahI che paNa te du:khI thatA nathI, paNa ema kahe che ke, A vedanA te! mane sahAya karanArI che. A rAga to mArA parama mitra che. huM bahAra zuM jouM ! aMdara ja zA mATe na jouM ? A traNa mANasAmAMthI tame kAne sArA kahezeA ? tame trIjA mANusane sArA kahezeA. jJAnIe paNa evA ja hAya che. te duHkha mAthe pADavA chatAM paNa gabharAtA nathI. te duHkhane potAnA mitra mAne che, ane jema cAbuka lAgavAthI jAtivaMta ghoDA dADe che. te ja pramANe duHkha mAthe paDavAthI jJAnIe gabharAtA nathI paNa dharmAMmAM vadhAre lAgI jAya che; tyAre ajJAnIe mAthe thADu duHkha paDavAthI raDavA mAMDe che. A pramANe nAnI leAkeA jene divasa mAne che, ajJAnIe tene rAta mAne che. ane ajJAnI leAkeA jene divasa mAne che, jJAnIe tene rAta mAne che. Ave! krama sa`sAramAM cAlyA ja kare che. eTalA mATe mAthe du:kha paDe teA tamAre raDavuM na joI e paNa dhama mAM pravRtta thavuM joI e. jJAnIe jevA unnata vicAra kare che tevA UMcA vicAra tamAre paNa karavA joi e. jo tame AvA UMcA vicAra rAkhazo te! tame zarIramAM rahevA chatAM paNa ana'takhalI banI jaze!, eTalA mATe saMsAranI cIjonA nAtha na banatAM, tamArA AtmAnA nAtha aneA ! tamane sahaja badhAM sAdhane maLyAM che, e sAdhane dvArA AtmAnuM kalyANa karI lo. tame lokeA khIjAeAnI davA leA aa paNu A amArI davA paNa yeA. tame zrAvaka che. zAstramAM zrAvakane sAdhunA mAtApitA kathA che. tame leAkeA bhale game tevA thai jAe paNa jema vRddha ane rAgI bApane bApa ja mAnavAmAM Ave che, tema amAre paNa zrAvakA amArA mAtApitA che e mAnavuM ja joie. ame e vAtanA tA InkAra karI zakIe nahi ! paraMtu tamAre mATe paNa e ja ucita che ke tame amArI vAta upara pUrepUrA vicAra karA ! jo tame tamArA AtmAne kharAba kAmeAmAMthI dUra rAkho teA tamAruM zrAvaka56 paNa zAbhaze ane tamAruM kalyANa paNa thaze ! sudarzana caritra--24 kapila purAhita vividha vidyAdhara, sudanase prIta; lAha cumbaka sama miyA paraspara, sarIkhe sarIkhI rIta. AdhananArA purAhita nArI mahA vyabhicArI, kapilA kuTila kaThora, zeTha kIti suna sundara tanakI, vyApeA manmatha jora rAmanArA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6] rAjakeTa-cAturmAsa [233 pati gaye paradeza zeTha pe, elI kapaTa vizeSa pati hamArA ati bImAra, cala cale taja zeSa che dhana23 che sudarzana zeTha gRhastha hatA. te badho vyavahAra barAbara calAvatA hovA chatAM dharmane kevI rIte surakSita rAkhatuM hatuM, e vAta have batAvavAmAM Ave che. zeThe kapila purohitanI sAthe mitratA karI. kapila sadaguNI ane vidyAkaLA vageremAM nipuNa tathA dhArmika vicArane hevAthI paraspara sahakAra maLe e uddezyathI sudarzane tenI sAthe mitratA bAMdhI tenI sAthe prItisaMbaMdha jeDa. Aje keTalAka leke mitratA te bAMdhe che paNa temanI mitratA kevI hoya che e to jANanArAo ja jANe che. sAdhAraNa rIte samAna AcAra vicAravALAnI sAthe ja prIti saMbaMdha joDAya che. paraMtu prIti karavAmAM potAnA dhArmika ta dabAI na jAya e vAtanuM dhyAna rAkhavuM joIe. jo koInI sAthenA prItisaMbaMdhathI dharmabhAvanAne vikAsa ruMdhAto na hoya ke dhArmika bhAvanAne dhakaka pahoMcato na hoya to tenI sAthe prItisaMbaMdha joDavAmAM kAMI vadhe nathI; paNa je dhArmika bhAvanAno vikAsa ruMdhAto hoya te tenI sAthe prItisaMbaMdha joDavo na joIe. strI, putra, mitra vagere ahIM ja rahI jaze paNa kevaLa eka dharma mitra ja sAthe Avaze. mAro je vikAsa thayo che te dharmanA pratApe ja thaye che ema samajavuM joIe. jo pitA dharma upara AghAta karatA hoya te temane paNa spaSTa kahI devuM joIe ke, ApanI huM dareka prakAre sevA karavA taiyAra chuM paraMtu tame dharma upara AghAta na kare. Ape mane zarIra ApyuM che te A zarIra ApanI sevA karavA mATe taiyAra che, paNa dharma AtmAne che, ane AtmAne tame banAvela ke Apelo nathI. jo huM Ape ApelA zarIrane kharAba kAmomAM durupayoga karato houM te te Apa mane daMDa ApI zako cho paNa A zarIramAM rahetAM huM AtmAnuM kalyANa karuM te emAM Apane zuM vAMdhe che ? ke tame bAdhA UbhI kare che. A ja pramANe je strI paNa dharmamAM bAdhA pahoMcADatI hoya te tene paNa kahI devuM ke, huM tAruM bharaNapoSaNa karIza, paNa mAro dharma huM choDIza nahi. A pramANe mitra paNa dharmakAryamAM bAdhaka thato hoya te tene paNa kahI devuM ke, mitranuM kAma saMkaTanA samaye sahAyatA ApavAnuM che. je tamArA upara koI saMkaTa AvI paDe te huM sahAyatA ApavA taiyAra chuM paNa mArA dharma upara karavAmAM AvatA koI prakArane AghAta sahI zakuM nahi. zrI upAsaka dazAMgasUtramAM mahAzataka zrAvakanI kathA Avela che. temAM kahyuM che ke, mahAzatakanI strI revatIe pitAnI bAra zekone mArI nAMkhI ane pite mAMsa madirAnI moja mANavAmAM unmata rahevA lAgI. mahAzatake vicAryuM ke, A strI te AvI kharAba che paNa mAre dharma svataMtra che. mAro dharma mArI pAse che, eTale mArA dharma upara koI AghAta karI zake nahi. A pramANe vicAra karI teNe saMsAranAM kAmone tyAga karyo ane pratijJA dhAraNa karI dharmasthAnamAM jaI beThe. tene avAdhajJAna thayuM. te vakhate revatIe mahAzatakanI pAse jaI kahyuM ke, tame A dharmane DhAMga karI kema beThA che ! tamane koie bharamAvyuM lAge che ke tame AvA DhoMgamAM paDelA cho ? cAlo, UTho ! ApaNe saMsArano AnaMda 30. Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa laIe. revatInuM A kathana sAMbhaLI mahAzatake tene kahyuM ke, meM tArAM badhAM kAma sahyAM che paNa tuM mArA dharmanA viSe je kAMI kahe che te mArA mATe asahya che. tuM marIne pahelI narakamAM 84 hajAra varSanuM AyuSya laIne jaIza. A pramANe teNe avadhijJAnane A upayoga karyo. mahAzatakanuM kathana sAMbhaLI revatI bhaya pAmI ane gabharAIne pAchI pharI gaI. A vAta bhagavAnanI jANamAM AvI. bhagavAne kahyuM ke, he mahAzataka ! tAre dharma svataMtra che. tenA kahevAthI tAro dharma kAMI kharAba thaI javAne nathI. tema chatAM te tene naraka javAnuM kahyuM eTale krodha AvavAthI tane doSa lAge che mATe tuM tenuM prAyazcita le. A pramANe kahI bhagavAne gautama svAmIne mokalI mahAzatakane AlocanA karAvI. kahevAne bhAvArtha e che ke, dharma svataMtra che. te koI paNa rIte parataMtra nathI eTalA mATe dharmanuM pAlana hamezAM karavuM ! sudarzane kapilane sadaguNI ane dharmasahAyaka jANI pitAno mitra banAvyo. kapilane tyAM dhananI kAMI UNapa na hatI. rAjya taraphathI paNa tene varSAsana maLatuM hatuM eTale pachI tene dhananI UNapa rahe ja kema! kapila buddhimAna hatuM eTale te vicArato hato ke huM RddhisiddhithI saMpanna chuM tathA rAjyane guru chuM eTale mAre sAvadhAna rahI koI UMco Adarza upasthita karavuM joIe. kapila to AvI unnata bhAvanA bhAva hatA, tyAre tenI strI kapilA ema vicAratI hatI ke, " ApaNane ATaluM badhuM dhana maLyuM che te tene bhegene upabhoga karavAmAM tathA mejamajA mANavAmAM upayoga karavo joIe. A pramANe pati-patnI baMnenAM mArgo judAM judAM hatAM. sudarzana ane kapila banne mitra thayA. Aje te kevaLa eja mANavA mATe mitro, banI jAya che paNa sanmitra te judA ja prakAranA hoya che. kahyuM che ke, saMsAramAM sanmitranuM maLavuM bahu ja muzkela che. sudarzana ane kapila baneya yogya hatAM eTalA mATe banenI vacce gADha mitratA thai. jyAre sudarzanane avakAza maLo tyAre te kapilane tyAM ja ane kapilane jyAre avakAza maLatuM tyAre te sudarzanane tyAM jato. A pramANe baneya jaNa eka bIjAne tyAM jatAM AvatAM. sudarzana kapilane tyAM ja hato. kapilanI strI kapilA sudarzananI suMdaratA joI kahevA lAgI ke, A ke suMdara puruSa che! A suMdara puruSa meM koI divasa joyo nathI. zuM huM enI suMdaratAnI prazaMsA karIne ja besI rahuM? huM buddhimatI chuM-hezayAra chuM ane kaLAmAM kuzaLa chuM, to ene huM mArA tarapha AkarSita na karuM te mArI hazIyArI zuM kAmanI ? sudarzana kapilano mitra che paNa ene mATe kapilA ke vicAra kare che ! saMsAranI vicitratA ja koI judA prakAranI che. eka kavie e viSe kahyuM che ke- je hare amRtama fkra viSamaghaM je sudarzanane joI badhA prasanna thatAM hatAM ane adharmIomAM paNa dharmanI bhAvanA jAgrata thatI hatI, te ja sudarzanane je kapilA kevI kharAba bhAvanA bhAve che te juo. te vicAre che ke, mane enI paravA nathI eTalA mATe je te sIdhI rIte mane vaza nahi thAya te tene triyAcaritra dvArA vaza karIza. Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6 ] rAja keTa-cAturmAsa [ 235 kavitAmAM kahevAmAM AvyuM che ke, kapilA mahAvyabhicAriNI hatI. A kathanane e artha nathI ke bajAru strI-vesyA hatI. teNIe sudarzana sivAya bIjA koInI sAthe vyabhicAra karavAnI IcchA karI na hatI, temAM koInI sAthe vyabhicAra sevyo paNa na hatuM, tema chatAM tene mahAvyabhicAriNI kahevAnuM kAraNa e che ke, teNIe eka mahApuruSane bhraSTa karavAnI icchA karI hatI. jema koI mANasa rAjyanA bhaMDArane toDI corI kare to te mahA cora kahevAze kAraNa ke teNe ghaNuM sAhasapUrvaka corI karI che. koI mANasa rANInI sAthe vyabhicAra seve te te mANasa mahAvyabhicArI kahevAze. jo sAdhu kaI rANunI sAthe bhraSTa thAya to tene *dazamuM prAyazcitta kahyuM che ane koI sAdhAraNa strInI sAthe bhraSTa thayo hoya te tene AThamuM prAyazcita kahela che; arthAta rANInI sAthe bhraSTa thavAne mATe aparAdha mAnavAmAM AvyA che. Aja pramANe kapilAne mahA vyabhicAriNI eTalA mATe kahevAmAM AvI che ke, teNIe sudarzanane ke jene joI pApI mANasanA hRdayamAM paNa dharmabhAvanA jAgrata thatI hatI, tevA dharmAtmAne bhraSTa karavAnI icchA karI hatI. sudarzanane phasAvavA mATe kapilAe ghaNAM prapaMce racAM paNa badhAmAM tene asaphaLatA maLI. te sudarzanane pitAnI jALamAM phasAvI zakI nahi! eka divasa jarUrI kAmane aMge rAjAe kapilane bahAragAma javAnuM kahyuM. e kAma eTaluM badhuM jarUrI hatuM ke te sudarzanane maLI paNa zako nahi; paNa te kapilAne kahete gayo ke, koI jarUrI kAma hoya te mArA mitra zeThane kaheje, te badhuM karI Apaze. huM Aje jarUrI kAmane aMge bahAragAma jAuM chuM. A sAMbhaLI kapilAne prasannatA thaI ane te vicAravA lAgI ke, sudarzanane phasAvavAne A ThIka avasara maLyuM che. purohita paNa je kAMI kAma hoya te zeThane kahevAnuM ane zeThane mArI jagyAe mAnavAnuM kahI gayA che. durjana leke sIdhA arthane paNa pitAne UlaTe anukUla artha kare che. - kapila bahAragAma gayo. kapilA vicAravA lAgI ke, mArA saddabhAgya che ke mane Avo avasara maLyo che. teNIe pitAnuM ghara sAphasupha karI sajAvyuM ane pote paNa zarIra zaNagAryuM. pachI deDatI doDatI gabharAelI hoya tema sudarzananI pAse gaI mitranI strIne AvatI joI sudarzane tene satkAra karyo. sudarzananI draSTi kapilAnA paga upara hatI. tenA saMgAra ke rU5 upara nahatI. mitranI strIne kaI dRSTie jovI joIe ene ghaNo lAMbe vicAra che. zeThe kapilAne pUchyuM ke, "Aje tame gabharAtAM gabharAtAM kema doDatAM AvyA che !" zeThanA A praznanA uttaramAM kapilA vIluM moTuM karI rahetI hoya e rIte sudarzanane kahevA lAgI ke, "zuM kahuM ! kahI zakAtuM nathI ! tame tamArA mitrane maLIne jevA bahAra nIkaLyA * dazamAM prAyazcitanuM nAma pAraMciya prAyazcita che, A prAyazcitamAM jadhanya 6 mahinA ane utkRSTa 12 varSa sudhI gaccha bahAra rahevuM paDe che, bhIkSA-gocarI karavI paDe che, ane jemanI sAthe doSa thayo hoya te badhA lokone jAhera sabhAmAM bolAvI temanI sAme kSamA mAMgavI paDe che. keTalAka AcAryone evo paNa mata che ke navamA ane dazamAM prAyazcitano lopa thayo che. * AThamAM prAyazcitamAM pharI dIkSA levI paDe che. te prAyazcitanuM nAma "mulAdiha prAyazcita che. Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa tyArathI tamArA mitrane zarIramAM pIDA thavA lAgI che. e pIDA paNa evI asahya che ke teo sahI zakatA nathI. atyAre teo mitra mitra ema pAkAra karI rahyA che! jANe tame ja temanA sAkSAt Izvara kema na heA ! mATe tame badhuM kAmakAja paDatuM mUkIne jaldI dhera AveA.'' kapilAnA peTamAM keTaluM badhuM pApa che ane upara uparathI kevI mIThI vAtA karI rahI che! jyAre hRdayamAM kapaTa hoya che tyAre evuM ja bane che. A prakAranA kapaTane zAstramAM mAyA ke zalya tarIke varNavavAmAM Avela che. kapaTa karIne bIjAne Thagave! te peAtAnA AtmAmAM ja kAMTA dheAMcavA jevuM che. kapilA sudarzanane kahevA lAgI ke, "tamArA mitrane kAi gaMbhIra roga lAgu paDayA jaNAya che. Apa AvI temane kAMI upacAra kareA nahiM te gajaba ja thaI jaze.'' mitrane gaMbhIra khImAra thaelA jANI sudarzananA jIva ucaka thaI gayeA. sudarzane kapilAne kahyuM ke, "jyAre mArA mitra ATalA badhA khImAra che teA temane cheDIne tame ahIM kema AvyA ! kAI nAkarane mane khelAvavA mATe mAkalavA hatA te ! " kapilAe uttara ApyA ke, "Apa bIjo kAI khelAvavA Ave te AveA ke na paNa Ave, tame jaldI AvA eTalA mATe tamane teDavA mATe huM, pote AvI." sudarzane kahyuM ke, " ThIka tame cAlA, huM hamaNAMja AvuM chuM." peilAe kahyuM ke, "nA, pahelAM tame AgaLa cAleA, huM tamArI pAchaLa AvuM chuM." sudarzana je kapaDAM paheryAM hatAM te kapaDAMbhera kapilAnI sAthe cAlI nIkaLyeA. AgaLa sudarzana hateA ane tenI pAchaLa kapilA hatI. kapilA peAtAnA manamAM evuM abhimAna karatI jatI hatI ke me kevA dAva pheMkyA ke mArI jALamAM sudarzana phasAI gayA. loko kahe che ke, kapaTa na karavuM paNa huM to kahuM chuM ke, kapaTa karavAthI ja AnaMda maLe che. Aje paNa lokeA kapaTa karavAmAM ja AnaMda mAne che. ane kapaTane 'peAlIsI'nuM nAma ApI leAkAne ThaMge che. A pramANe kapilA kapaTanA viSayathI unmatta thaI maraDAtI cAlatI hatI jyAre sudarzana nIcI draSTi karI cAlyA jatA hatA. kapilane ghera jaI sudarzane kapilAne pUchyuM ke, "mitra kayAM che?'' kapilAe uttara ApyA ke, "evA gaMbhIra khImArane bahAra kema suvaDAvI zakAya ? e aa gharanI aMdara sutelA che ! '" zeTha gharamAM gayA. zeTha jevA dharamAM dAkhala thayeA ke tarata ja kapilAe dharanA bAraNAM baMdha karI dIdhAM. A pramANe kapilAne bAraNAM baMdha karatA joSa sudarzana samajI gayA ke, A teA kapaTanI jALamAM phasAi gayA ! have to A kapaTajALamAMthI kema chUTI zakAya enA ja upAya vicAravA joIe! atyAra sudhI to huM bhAvanAthIja zIlanuM pAlana karatA hatA paNa A to mArI e bhAvanAnI parIkSA che. A parIkSAmAMthI uttIrNa thaI jAuM teA mArI bhAvanA saphaLa thaI jAya ! kapilAe te gharanAM dvAra baMdha karI dIdhAM che ane A bAju sudarzana zIlapAlananI unnata bhAvanA bhAve che. have AgaLa zuM thAya che tenA have pachI yathAvasare vicAra karavAmAM Avaze. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa vadI 8 ravivAra prArthanA "samudravijaya" suta zrI nemIzvara, jAdava kulake Take, ratanakukha dhAraNuM "sitAde', tehane nadana nI. zrI jina mehanagAre che, jIvana prANa hamAre che. 1 zrI ariSTanemi bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAne mohanagArA kahevAnI kone sattA che, bhagavAnane mehanagArA koNa banAvI zake che ane koNe paramAtmAne mohanagAre banAvyo che e badhI vAtane UMDo vicAra karavAmAM Ave te paramAtmAnI prArthanAnuM rahasya paNa samajamAM AvI zake ! ApaNe te paramAtmAne mehanagArA banAvanAranuM thoDuM ghaNuM anukaraNa ja karIe chIe athavA jIbhathI sAmAnya temanI prazaMsA ja karIe chIe paNa vAstavamAM paramAtmAne ApaNe mehanagArA banAvI zakyA nathI ! bhagavatI rAjamatie ja bhagavAnane mehanagArA banAvyA hatA ane bhagavAnane pitAnA hadayamAM sthAna ApI pitAnuM ane jagatanuM kalyANa karyuM hatuM. bhagavAna ariSTanemi ane bhagavatI rAjamatinI kathA saMsArane kalyANakArI che, eTalA ja mATe saMsAranA leke, e bannene zraddhAMjali samarpaNa karI, kahe che ke "he prabho ! e divasa kyAre Avaze jyAre ame paNa bhagavAna ariSTanemine bhagavatI rAjamatinI mAphaka amArA mehanagArA banAvI zakIzuM ! jo ke, kavio ane granthakArAe A banne mahAtmAonuM ghaNuM caritravarNana karela che paNa e bannenA caritrane saMpUrNa rIte varNana karavA mATe bRhaspati paNa samartha nathI, te pachI bIjA emanuM caritra varNana barAbara kema karI zake ! mana, buddhi ane vANI temanuM caritra varNana karatAM thAkI jaIne joti nati kahevA lAge che. A pramANe temanA caritranA mahatvane aMta nathI eTalA mATe huM te temanuM varNana karI ja kema zakuM? tema chatAM jema AkAza anaMta che ane pakSIo temAM uDe ja che ! pRthvI upara thoDe ghaNe koI prakArano bhaya pedA thayo ke pakSIo AkAzanuM zaraNa laI nirbhaya bane che arthAta ananta hovA chatAM AkAzane pakSIo potAne AdhAra mAne che. pRthvI upara te cAra caravA Ave che bAkI pradhAnaH AkAzane ja pitAne AdhAra samaje che. A ja pramANe jJAnIo paNa karmaprakRtine kAraNe A saMsAramAM rahe che, paNa pitAne AdhAra to bhagavAna ariSTanemi ane bhagavatI rAjamatine ja mAne che. teo pratyeka samaya bhagavAnanA caritraneja Azraya le che. je pramANe pakSIo AkAzamAM uDe che tema chatAM teo to emaja kahe che ke ame te AkAzane AdhAra laIe chIe. ame AkAzane 'pAra pAmI zakatA nathI; Aja pramANe jJAnIo paNa kahe che ke, ame bhagavAnanA Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa caritrane AdhAra laIe chIe. ame bhagavAnanA caritrane pAra pAmI zakatA nathI. mahAna puruSanI A paddhatine tame paNa apanAvI ema kahe ke - zrI jina mohanagAro che, jIvana prANa hamAre che. AdhyAtmika vicAra karanArAoe zarIrane vicAra karatAM zarIramAM rahelA AtmAne vicAra karyo che ane teo kahe che ke, zarIrane zuM jue che, AtmAne juo. AtmAne mATe AdhArabhUta bhagavAna neminAtha che eTalA mATe AtmAne bhagavAna neminAtha ja mehanagArA hovA joIe. A saMsAramAM aneka prakAranI mAnyatA ane bhinnatA jovAmAM Ave che. keTalAka loko te zarIrane ja badhuM mAnI beThA che. teo kahe che ke, je kAMI che te zarIra ja che. zarIra sivAya bIjuM kAMI nathI. je kAMI che te A paMcabhUta pUtaLAmAM ja che. keTalAka lake ethI paNa AgaLa vadhelA che. teo kahe che ke, zvAsa vagere prANo ja badhuya che. te sivAya bIjuM kazuMya nathI. prANa ja te "huM" chuM. AjanuM vijJAna mana sudhI pahoMcyuM che. paNa bhagavAna kahe che ke "tuM" zarIra nathI, prANa nathI, mana nathI ke vijJAna nathI; paNa e badhAMthI para je che te ja "tuM" che, ene sAkSAtkAra karavo e ja sAcuM tattvajJAna che, tame e tattvajJAna samaje, kevaLa zarIrane ja tamAruM mAnI bese nahi! jene tame tamAruM mAne che e zarIramAM tamArA rahevAthI ja cetanA che, nahiM te te zarIra jaDa che; eTalA mATe huM zarIra ja chuM athavA zarIrane mATe huM chuM ema mAnI bese nahi ! je loko ema mAne che temaNe anAthI muninI zaraNe javuM joIe. anAthI munine adhikAra--25 anAthI muni, rAjA zreNikane ke je zarIrane ja sarvasva mAnatA hatA te rAjA zreNikane kahe che ke, "he rAjA! huM zarIra ja chuM' ema mAnavuM e bhUla che. A zarIramAM rahelo AtmA pAse ja hovA chatAM tene bhUlI rahyA cho ane "zarIra ja e huM chuM" ema bhAnIne dhumADAne pakaDavA jevo prayatna karI rahyA che ! " jJAnIo kahe che ke, A zarIranA adhyAsathI chUTavuM jeTaluM kaThaNa che teTaluM ja te suMdara paNa che. je pramANe jamInane UMDI khodavAthI ja hIro hAtha lAge che, ane eka ja hIro prApta thavAthI badhuM dArigha phiTI jAya che, te ja pramANe zarIrane adhyAsa choDo kaThaNa te che paNa e adhyAsa chUTayA bAda koI prakAranuM kaSTa ke ajJAna rahevA pAmatuM nathI. eTalA mATe zarIranA adhyAsane choDavAne abhyAsa karavo joIe. zarIrane adhyAsa choDavA mATe huM te gaNadharanI kahelI vANI ja tamArI sAme mUkuM chuM. kahyuM che ke - satA ce ucchiSTa sAMga te mI bela kAyamI pAmara jANave. huM tamane gaNadharonI vANI saMbhaLAvuM chuM. mArI pitAnI pAse te kAMI nathI; hA, gaNadharonI vANI tamArI samajamAM Ave eTalA mATe gaNadharanI vANIne saraLa karI Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 8 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 239 kahuM chuM. gaNadharAe ja samAjanA hita mATe keTalA badhA prayatna karyAM che e viSe vicAra kare.. anAthI munie rAjA zreNikane je kAMI kahyuM che tene zAstramAM guMthIne gaNadharo ApaNA mATe keTaleA badhA vArasA cheADI gayA che! je pramANe pitA dhanane ekatrita karI putrane vArasAmAM ApI jAya che, te ja pramANe gaNadharA zrama karIne ApaNane A "Agame" vArasAmAM ApI gayA che! ceAgya putra, jo paitRka saMpattine vadhAratA nathI to tenA nAza paNa karatA nathI. Aja pramANe ApaNA hita mATe gaNadhara ApaNane vArasAmAM je "AgamA" ApI gayA che tene dhyAnamAM rAkhe| ane jo temAM vadhAro karI na zakeA, te tene naSTatA thavA de nahi, paNa tene surakSita aa avazya rAkho ! rAjan ! mArI AvI anAthI muni kahe che ke, "he anAcatA hatI. A khIjamaMtra che. huM dareka rIte anAtha hatA. he ! rAjana! je zarIra joine tuM Azraya pAme che e zarIranA sArarUpe A AkhA che. e AMkheAmAM paNa evI kAramI vedanA thatI hatI ke vAta ja pucheA mA ! "pannavaNA sUtramAM ema kahyuM che ke 'sArabhUta pudgale! AMkhAne maLe che.' AMkhA saMsAranuM badhuM rUpa jue che. A AMkhAe na jANe saMsAranuM keTaluM baMdhuM rUpa joyuM haze ! AvI aNumeAla AMkhone huM jema ke|i mANasa amRtathI potAnA paga dhruve evA durupaceAga karI rahyA hatA. amRtathI paga paNa dhoI zakAya che. A pramANe vicAra karI kAi amRtathI paga dheAine kahe ke, amRta te paga dhAvA mATe che. jIe ! me' amRtathI paga dhoyA tA paga kevAM sApha thaI gayAM ? A sAMbhaLI tenA mitre kahyuM ke, e tArI bhUla che. tuM amRtane paga dheAvAnA kAmamAM le che paNa eja amRtanuM eka TIpuM koI rAgIne ApavAmAM Ave te tene rAga sadAne mATe nAza pAme che te pachI e amRta paga dhovA mATe che ema tuM kema mAne che? ane amRtane! A pramANe durupayeAga zA mATe kare che? Aja pramANe sArabhUta AMkhanA khela-tamAzA vagere jovAmAM durupayoga karavA e te amRtathI pagane dhAvA jevu kAma che. paNa he ! rAjan! A vAta mane pahelAM samajamAM AvI na hatI. ane tethI huM AMkhAnA durupayoga karatA, jyAre mArI AMkhAmAM kAramI vedanA upaDI tyAre ja mane bhAna thayuM ke huM mArI AMkhone durupayeAga karI rahyA chuM. huM teA e vedanAne mahA zaktirUpa gaNuM chuM. te vedanAthI mane duHkha te avazya thayuM paNa du:khanA anubhave mane Atma bhAna thayuM. he! rAjana! tuM jANe che ke, A yuvAvasthAmAM sukhasoMpatti ane strIneA tyAga karavA keTalA muzkela che paNa e vedanArUpa mahA zaktinI kRpAthI huM tyAga karI zakayeA. eTalA mATe e vedanAne bhale khIjA loko duHkharUpa mAne paNa mArA mATe teA e vedanA dayA karanArI hatI ema huM mAnuM chuM, " he rAjana ! e vedanAne duHkharUpa mAnavI ke sukharUpa mAnavI e viSe loko thApa khAi jAya e svAbhAvika che, paNa e viSe UMDA vicAra karavAmAM Ave te e vedanA pariNAme sukharUpa jaNAyA vinA raheze nahi ! '' Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa mAnA ke, koI mANasane hAthamAM jherI gumaDuM thayuM che. have jo e gumaDAmAMthI jhera kADhI nAMkhavAmAM na Ave te mRtyu thAya evA saMbhava che. AvI avasthAmAM DaoNkaTara jo e gumaDAne cIrI jhera kADhI nAMkhe te vedanA te| thaze ja, paNa vedanA pariNAme sukhakArI nIvaDaze. A dRSTie DAkaTara zatrurUpa gaNAze ke mitrarUpa ? mRtyumAMthI ugAranAra DaoNkaTarane mitra ja mAnavAmAM Avaze. A vAtane kAi asvIkAra karatuM nathI. Aja pramANe tame paNa gumaDAnuM Aparezana karI roganeA nAza karanAra DAkaTarane zatrurUpa nahi, mitrarUpa che ema svIkAra kareA che, paNa AgaLa jatAM tame te vAta bhUlI jAo che! ane bhUla karI esA che. munie kahyuM ke, "he ! rAjan! AMkhenI kAramI vedanA thavAnI sAthe ja mArA AkhA zarIramAM dAha paNa thai rahyA hatA paNa te vakhate mane evuM bhAna thayuM ke, huM je zarIrane peAtAne nAtha mAnI rahyA chuM, je zarIrane suMdara mAnI abhimAna karI rahyA chuM, vAstavamAM te zarIranA huM nAtha nathI. zarIrane vyAdhigrasta thaelu joI mane evA vicAra thayA ke, zuM huM A zarIrane nAtha chuM? huM mArA zarIrane sAruM rAkhavA cAhuM chuM, chatAM A zarIra mane vedanA ApI rahyuM che e uparathI mane ema lAge che ke, huM A zarIranA nAtha nathI. A zarIra juduM che ane huM paNa judA chuM. e vAta judI che ke, AtmA ane zarIra, dudha ane pANInI mAphaka ekamaya thai gayAM che; paNa vAstavamAM dUdha ane pANI judAM che tema AtmA ane zarIra paNa judAM judAM ja che. " he rAjana ! AtmA ane zarIranA viveka thavAthI mane ema lAgavA lAgyuM ke, mArI AMkheAmAM bhAluM bAMkavAnI mAphaka je vedanA ApI rahyuM che, ane A zarIrane agninI jevI baLatarA karAvI rahyuM che, te bIjAM kAI nahi, paNa huM pAte ja ema kahI rahyA chuM. tuM kaheze, ke kANu evA haze ke, je peAtAnI AMkheAmAM ane peAtAnA zarIramAM peAtAnI meLe vedanA pedA kare ? paNa he rAjana! mArA kathananA bhAvAtha tuM samajyA nahi ! mArA kathana upar jarA UMDA vicAra karIza tA tane spaSTa jaNAze ke, A AtmA anAthatAne kAraNe paravastune peAtAnI mAnI bese che ane te kAraNe peAtAnuM bhaluM karavAne badale bhUMDuM paNa karI bese che. vAstavamAM AtmAnI anAthatA dUra karyA vinA A zArIrika pIDAne dUra karI zakAze nahi. e pramANe vicAra karI me AtmAnI anAyatAne dUra karavAnA vicAra karyAM. vicAra karatAM mane lAgyuM ke, A AtmAdrArA ja AtmAnA udghAra thaze." gItAmAM paNa kahyuM che keH-- uddharedAtmanAtmAnaM nAtmAnamavasAdayet / Atmaiva hyAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmanaH // arthAta-AtmAdvArA AtmAnA uddhAra karI. AtmAArA AtmAnuM patana na kare. " he rAjana ! AtmAdrArAja AtmAnI anAthatAne dUra karavAnA me' vicAra karyAM. paNa A zarIrane mAtA-pitA, bhAI-hena, strI-putra vagere potapeAtAnuM mAne che. koi tA A zarIrane bhAI, teA kAI putra, tA koI pati tarIke mAnatA hatA. meM vicAryuM ke, je Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 241 leke A zarIrane pitAnuM mAne che teo paNa pitAnI zaktine ajamAvI le ane jyAre teo kAMI karI na zake tyAra bAda ja mAre kAMI karavuM te ThIka che. A pramANe vicAra karI, AtmAnI anAthatA dUra karavAnI bhAvanA hovA chatAM paNa huM cUpa rahyo. mArI vedanAne dUra karavA mATe vaidakazAstranA pAraMgata vidyAcAryoe aneka upacAro karyo paNa mAro roga zAnta thaye nahi, evI mArI anAthatA hatI." A sAMbhaLI rAjA kahevA lAgyo ke, "Apane e asAdhya roga thayA hatA! Aje te Apa svastha jaNAo cho e uparathI tamAro roga evo asAdhya te nahi hoya e spaSTa jaNAya che. Ama hovA chatAM tamAro roga zAnta kema na thayo ! zuM khAmI hatI ke roga zAnta na thayo ?" anAthI munie javAba Apyo ke, "he rAjana! te vaidyo teija anAtha hatA. je pote ja anAtha che te bIjAne sanAtha kema banAvI zake? huM anAtha hato ane teo paNa anAtha hatA. bannenI anAthAvasthAmAM roga kema maTI zake !" ghaNA loko kahe che ke, paeNTaranI davA karavAthI roga zAnta thaI jAya che. sArA DokaTara maLe te roga avazya zAnta thaI jAya che; paNa DokaTara pite sanAtha che ke anAtha ? zuM pheMkaTarane koI roga thato nathI ! jo teo sanAtha hoya te pachI temane roga ja kema thAya? tame kaheze ke, veMkaTarane paNa rega to thAya che e vAta sAcI paNa DokaTaranI davA levAthI roga dUra thatuM na hoya te loko DokTaranI pAse jAya ja zA mATe? jemane roga DokaTaranI davAthI zAMta thatuM nathI temane mATe DaoNkaTara bhale nAtha na hoya paNa jemane roga DekTaranI davAthI zAnta thaI jAya che temane mATe to keMTara nAtha che ja. - keTalAka loko A pramANe kahe che paNa anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! nA upacArathI mAre rAga zAnta thaye nahi e paNa sAruM ja thayuM. je temanA upacAra thI mAro roga zAnta thaI gayo hota to huM temane ja mArA nAtha mAnI besata ! vAstavamAM teo pote paNa sanAtha nathI paNa anAtha che, tema chatAM temane huM mArA nAtha mAnI besata ! eTalA mATe mAre roga e vaidyonA upacArathI zAnta thaye nahi e sAruM ja thayuM !" zAstra kahe che ke, rAga ekAtika ane AtyaMtika ema be prakAre maTe che. eka te je roga maTe te roga pharIvAra na thAya te ekAntika roganuM maTavuM che ane roga mAtra sadAne mATe maTI jAya, pharI roga pedA ja thAya nahi te AtyaMtika roganuM maTavuM che. zuM e koI DaoNkaTara che ke rogane sadAne mATe maTADI Ape ? je nathI te pachI te DaoNkaTarane sanAtha kema kahI zakAya ? tame kaheze ke, kaTara je rogane maTADatuM nathI to pachI loko DaoNkaTaranI pAse zA mATe jAya che ? A praznano uttara e che ke, varnA mAnamAM rDokaTare rogane dabAvI de che athavA zAtA-vedanIya karmanA udayathI roga dabAI jAya che. basa, A kAraNathI loka veMkaTare rogane maTADI dIdhe ema mAnavA lAge che, ane A pramANe lako DaoNkaTaranA gulAma banI rDokaTarane potAne nAtha mAnavA lAge che. je nirbaLa hoya che teja bImAra thAya che; sabaLa mANasa bImAra thato nathI. cA31 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra42] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [zrAvaNa bIskaTa vagere rogane pedA karanArI cIja khAvAthI ane khAna-pAnamAM dhyAna na rAkhavAthI roga pedA thAya che. je khAna-pAnamAM dhyAna rAkhavAmAM Ave to rega pedA thAya nahi, pahelAM te khAna-pAnamAM dhyAna rAkhatA nathI ane jyAre roga pedA thAya che tyAre DaoNkaTarane zaraNe jAya che. A anAthatA che. DaoNkaTare davA ApIne rogane dabAvI dIdhe, e uparathI tame evuM abhimAna karo che ke, huM DakaTaranI kRpAthI sAje tAjo thaI gayo. A paNa eka prakAranI bhramaNA che. je svataMtra hoya che, pUrNa baLavAna hoya che temane roga ja pedA thavA pAmato nathI. jemake tIrthakara devane roga pedA thavA pAmatuM nathI. paNa asAvadhAnI ke pUrva kamIne kAraNe kadAca roga pedA thaI jAya to pitAne roga pita maTADI le che paNa DaoNkaTaranI parataMtratA svIkAratA nathI. anAthI muni kahe che ke, he rAjana ! te vaidvArA bhAre roga zAnta na thaye e sAruM thayuM. je temane zaraNe paDI rahyo heta te te mArI anAthatA dUra paNa na thAta ! he rAjana ! ema kahevAmAM Ave che ke, eka vaidya sAre heya, bIjuM davA sArI hoya, trIjuM raMgI davA pIvAne mATe utsAhI hoya ane cothuM barAbara sevAcAkarI thatI hoya. A cAra upAye barAbara hoya te ja roga dUra thaI zake che. mArA rogane dUra karavA mATe uparanA cAreya prakAranA upAyo kAmamAM levAmAM AvatA hatA. vaidya paNa hoziyAra hatA, davA paNa sArI hatI, huM paNa davA niyamita pIto hato ane mArI sevAcAkarI paNa barAbara karavAmAM AvatI hatI. A pramANe mArA rogane dUra karavA mATe cAreya prakAranA upAya kAmamAM levAmAM avatA hatA tema chatAM paNa mAro roga zAMta thayo nahi. tyAre mane lAgyuM ke, A badhA anAtha che ane huM paNa anAtha chuM. je vaidya sanAtha heta te te bhAre roga maTADI deta paNa mAre roga teo maTADI zakyA nathI eTale te vaidya paNa anAtha che ane huM paNa anAtha chuM ema mane lAge che." loke davAthI roga maTI jAya che ema kahe che paNa davAthI roga maTatuM nathI paNa dabAI jAya che. AthI ulaTuM vaijJAnikonuM che evuM kahevuM che ke, jeTalA DokaTare vadhyA che, rage paNa teTalA ja vadhyA che, ane jeTalA vakIle vadhyA che, jhagaDAo paNa teTalAMja vadhyA che. prAcIna samayamAM AjanA jeTalA veMkaTaro na hatA. AjakAla DokaTaro ghaNA vadhI gayA che paNa tethI rogano ghaTADo thayo che ke vadhAro thayo che? pacAsa varSa pahelAM DokaTare eAchA hatA te roge paNa ochA hatA, atyAre DaoNkaTaro vadhyA che to rogo paNa vadhyA che. DaoNkaTare ane vakIlo kAMI ochA thayA nathI paNa vadhyA che tema chatAM rogo ane jhagaDAo ghaTavAne badale vadhavA ja pAmyA che. AvI dazAmAM DokaTaranI davAthI roga naSTa thaI jAya che ema kema kahI zakAya! e loko sAcI davA te bhUlI gayA che ane vyAvahArika bhayane kAraNe beTI davAne upayoga karatAM zIkhyA che. khAna-pAna upara aMkuza rAkha e vyAvahArika sArI davA che. kyA samaye kevuM khAvuM-pIvuM joIe tene khyAla rAkhavo joIe. Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8] rAjakeTa-cAturmAsa [243 meM eka pustakamAM khAvuM kyAre joIe ? enA viSe vAMcyuM hatuM ke, garIba lokone jyAre khAvAnuM maLe tyAre khAvuM joIe ane amIra lokone jyAre bhUkha lAge tyAre khAvuM joIe. bhUkha lAgyA vinA bhojana karavuM te rogane AmaMtraNa ApavA samAna che. A hovA chatAM loko vividha prakAranAM athANuo zA mATe banAve che ane khAya che ? eTalA mATe ke, athANAMne lIdhe bhUkha lAgI na hovA chatAM vadhAre khAI zakAya ! jyAre sAcI kaDakaDatI bhUkha lAgI haze tyAre lUkhI-sUkI roTalI paNa sArI lAgaze. tamane lokone A vAtane kadAca anubhava nahi paNa heya paNa amane sAdhuone jyAre bhUkha lAge che tyAre bhUkhI-sUkI roTalI paNa kevI mIThI lAge che tene anubhava che. eka jagyAe ame 22 mAIlane vihAra karIne gayA hatA. bhUkha paNa kaDakaDatI lAgI hatI; paNa tyAM amane doDha roTale ane khATI chAza ja maLyAM chatAM e kaDakaDatI bhUkhane kAraNe e roTalo ane e chAza evAM mIThAM lAgyAM ke na pUcho vAta ! A pramANe jyAre kaDakaDatI bhUkha lAge che tyAre lUkho-sUke roTalo paNa mITho lAge che ane jyAre bhUkha lAgelI hatI nathI tyAre parANe khAvA mATe caTaNI-athANuM vagerene upayoga karavo paDe che. A pramANe loko sAcI bhUkha na lAgavA chatAM parANe khAya che ane pachI ajIrNa thayAnI pharIyAda kare che. bhale prakaTarUpe ajIrNatA hoya ke na hoya paNa roganuM ghara te ajIrNatA ja che. ajIrNatAne kAraNe roga pedA thAya che ane pachI DekaTarane zaraNe javuM paDe che. bhagavAna mahAvIra to niroga rahevA mATe mahinAmAM ochAmAM ochA cha upavAsa karavAnI davA batAve che. je koI mahinAmAM ochAmAM ochA cha upavAsa karyA kare te pachI tene ajIrNa thAya nahi ane tethI roga paNa pedA thaI zake nahi! zrI sthAnAMga satramAM roga pedA thavAnAM nava kAro batAvavAmAM AvyAM che. loko roga pedA thavAmAM kevaLa vedanIya karmane ja doSa kADhe che paNa kevaLa vedanIya karmane doSa kADhI besI rahevuM ane roga pedA thavAnA kAraNano vicAra na karavo te ucita nathI. roga kayA kayA kAraNe pedA thAya che e viSaya ghaNo lAMbo che eTalA mATe e viSe kAMI na kahetAM atyAre eTaluM ja kahuM chuM ke, DokaTaranA zaraNe javuM e pitAnI nirbaLatA che. anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! dareka prakAranAM upacAra karavA chatAM paNa mAre roga zAnta thayo nahi evI mArI anAthatA hatI. jyAre mAre roga koI paNa upAye zAnta na thayo tyAre huM e nizcaya upara Avyo ke, huM vAstavamAM atyAre anAtha chuM. he rAjana ! mArA upara vItelI A vAtane sAMbhaLI " tuM paNa anAtha che ' e vAta bhAna ane tArI e anAthatAne dUra karavAno prayatna kara." anAthI muninA samajAvavAthI rAjA pitAne anAtha mAnate thayo hato paraMtu tame pitAne anAtha mAno cho ke nahi ! jyAMsudhI pitAnI anAthatAnuM bhAna thatuM nathI ane tene dUra karavA prayatna karavAmAM AvatuM nathI tyAM sudhI Atma-kalyANa paNa karI zakAtuM nathI. mATe potAne anAtha mAno. potAnI anAthatAnuM jyAre bhAna thaze tyAre ja AgaLa unnati karI zakaze. tame loko mArA mitra che. A buddhivAdano jamAno che. A jamAnAmAM Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa buddhinI kasoTIo pratyeka vAtane caDAvavAmAM Ave che, ane tarkadvArA tenI kasoTI karavAmAM Ave che. pyArA mitra ! tame paNa anAthI muninI vAtane tarkabuddhidvArA tapAsI juo ane anAthI muninA kahevAne tAtparyArtha samajIne AtmAnI anAthatA dUra karI AtmAne sanAtha banAve te ema karavAmAM tamAruM kalyANa ja raheluM che. sudarzana caritra-25 have huM AtmAne sanAtha banAvanAranI vAta kahuM chuM. sudarzana nIti dharmamAM nipuNa ane samayajJa hatA. paNa je leke kuTila hoya che te loko AvA sAcA dilanA mANasane pitAnI svArthasiddhi mATe kapaTajALamAM kevI rIte phasAvI le che e vAta kapilAnA caritra uparathI juo. game tevI kapaTajALa race paNa temAM satya phasAI jatuM nathI. te te abAdhita ja rahe che. satyaM na nAvRta-arthAta satyane ja jaya thAya che ane asatyane hamezAM parAjaya thAya che. dharmavacana Ama kahe che chatAM kuTila-kapaTI lokonI kapaTa jALamAM phasAI na javAya tenI sAvadhAnI rAkhavI joIe. kadAca karmayogane kAraNe kapaTI lokonI kapaTajALamAM phasAI javAya to te vakhate e kapaTajALamAMthI kevI rIte bacI javuM e vAta sudarzananA caritra uparathI juoH prIti badhAnA seTha sayAnA, AyA kapilA sAtha, adara le kara hAva bhAvase, belI manmatha bAta. dhanA 24 . . . mahilI sIgameM hAMsa haMka sama, lage na Isako bedha, I ! kayA upAyase yahAMse nikale, karate manameM zedha. . dhana e 25 . : - sudarzane kapilanA gharamAM je praveza karyo ke turata ja pAchaLathI kapilAe dvAra baMdha karI dIdhAM. A joi zeTha samajI gayo ke, kapilAe A te kapaTa karyuM paNa have 'e kapaTajALamAMthI kevI rIte nIkaLavuM ene upAya vicAro joIe. sajajane ApattinA samaye kaThora thaI jAya che. A niyamAnusAra sudarzana paNa te samaye gabharAye nahi paNa upAya vicAravA lAgyo. teNe mana sAthe gAMTha bAMdhI ke, bhale prANu cAlyA jAya paNa zIlane bhaMga thavA nahi dauM. kapilA zRMgAra sajI sudarzanane kahevA lAgI ke, tamArA mitra bImAra nathI, te to bahAragAma gayA che. ApaNane saddabhAgye Avo suavasara maLyo che, eTalA mATe huM tamane ahIM teDI lAvI chuM. have Apa zuM vicAra kare che ! kaI haLAhaLa viSane kadAca khAIne pacAvI le ke be hAthathI kadAca samudrane tarI jAya e te sarala kahI zakAya paNa ekAntavAsamAM strInI sAthe zIlanI-brahmacaryanI rakSA karavI e to bahu ja muzkela kAma che. bhagavAna kahe che ke, je AvA samaye brahmacarcAnI rakSA kare che te te devo ane manuSyone paNa pUjanIya bane che. zeTha vicAravA lAgyA ke, kapilAe kapaTachaLathI viSayabhoga karavA mATe mane atre bolAvyo che te atyAre tene brahmacaryano upadeza Apa te bheMzanA zIMgaDAne karaDavAnA macharanA prayatnanI mAphaka Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 8 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 245 nakAmA jaze. kAraNa ke, jema bheMzanA zIMgaDAmAM maccharanA DaMkha lAgatA nathI tema mArA upadeza paNa tene kAMi asara karaze nahi. atyAre tene upadeza ApavA te vANIne dUSita karavA barAbara che; paNa have A kapaTa jALamAMthI kevI rIte nIkaLavuM, e ja vicAravAnuM che. jo zArIrika baLanA upayega karI bahAra nIkaLI jAuM te te paNa ThIka nahi; kAraNa ke ema karavAthI tA mArA mitranI AbarUnAM kAMkarA thai jAya. vaLI A strIe atyAre maryAdAnuM ullaMdhana karyuM che. eTale mArA viSe paNa kANu jANe zuM kahevA lAgaze, eTalA mATe atyAre evA upAya vicAravA joI e ke mArA mitranI tathA mArI AbarU upara kalaka na Ave ane mArA brahmacaryanI paNa rakSA thAya ! A pramANe te upAya vicAravA lAgyA. leAkAe peAtAnA AtmAne dUSita karI nAMkhyA che, nahi teA potAnA AtmA ja peAtAne sArAmAM sArI salAha ApI zake che. sudananA AtmA pavitra hatA eTalA mATe tenA pavitra AtmAe te saMkaTanA samaye ugaravAnA mArga batAvI ApyA. hatabhAgI hU meM suna subhage! antarAya ke jora, saMtupanA hai zere tanameM, nya maneAratha tAra. // dhana0 5 26 // chaTakavAnA vicAra karI lIdhA hatA. sudarzane viSNu, maheza jevA paNu kAmanI zakti AgaLa hatabhAgI chuM eTale vivaza chuM." khAI bAta; tere sAtha. sudarzane kapilAnI kapaTajALamAMthI kapilAne kahyu ke " huM subhage ! jyAre brahmA, namI gayA che teA pachI huM kANu ? paNa huM hai durbhAgI, jA durbhAgI, dhik hai' dhik mere ajJAnatikA, rahatA deva gurukI sujhe pratijJA, kahu na tuma bhI nizcaya niyama karArI, lAja merI tuma hAtha. DA dhana0 5 285 niyama karAyA bAhara AyA, mana pAcA vizrAma; terI bAta; vAghIna ke sukhase mRga bhacake, pAyA nija ArAma. 5 dhUna. // 29 5 66 k kilAe pUchyuM ke, "evuM tamAruM zuM durbhAgya che ! " sudane javAba ApyA ke, " kAMi kahI zakAya ema nathI. jo tame mArI AgaLa sAgaMda khAe ke, " huM tamArI vAta kAI ne nahi kahuM to huM tamane badhI vAta kahuM. huM pazu segaMda khAuM tArI vAta kAIne kahIza nahi ! " kapilAe kahyuM ke, vAta zuM che te teA je kAi vastunI jarUra haze te huM ApIza'' sudate javAba ApyA ke, " kudarate je vastu ApI nathI te vastu tuM kyAMthI ApIza ? tema chatAM jo tuM te vastu ApI zake ema hai| teA Apaje paNa pahelAM "huM tamArI vAta kAi ne nahi kahuM " enA segaMda khAe. kapilAe kahyuM ke, "huM deva, guru ane dharmanI sAkSIe sAda khA" chuM ke tamArI vAta huM kAine kahIza nahi." aa dhana015 201 "" chuM ke, huM kahA ! tamAre sudarzane kahyuM ke, "huM paNa deva, guru ane dharmanI sAkSIe sAga6 khAuM chuM ke, huM paNa tArI vAta kAine kahIza nahi. kapila mAre| hRdayanA mitra che topaNa tene kahIza nahi. Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa A pramANe paraspara sAgaMda khAdhA bAda sudarzana kipalAne kahevA lAgyA ke, " zuM kahu! mAruM evuM durbhAgya che ke, jema thALI vividha prakAranI vAnIethI pIraselI DrAya paNa rAgI hAvAne kAraNe kAMI khAI zakatA nathI tema huM paNa rAgI dhuM." kapilAe pUchyuM ke, "evA zuM roga che ? '' 66 sudaMrzIne uttara ApyA ke, "huM napuMsakasa chuM." A zabdo sAMbhaLatAM ja kapilA tADukI uThI ke, jA, nIkaLa ahiMthI." sudarzana paNa e ja cAhatA hatA. eTalA mATe te kapilAnA gherathI jema haraNanuM baccuM vAnA moDhAmAMthI bhAgI chUTe ane prasanna thAya tema bhAgI chUTayA; ane prasanna thavA lAgyA. have ahIM eka prazna thAya che ke, sudRna zeTha khATuM zA mATe khelyA ? te napuMsaka nahatA chatAM paNa potAne napuMsaka zA mATe kahevaDAvyA? A praznanA ukela AgaLa yathAvasare karavAmAM Avaze. ahIM teA kevaLa eTaluM ja kahevAnu che ke, zeThe ApattimAM sapaDAyA chatAM potAnA zIlanI rakSA karI. mATe sudarzananA A caritrathI zIlanI rakSA karavAne medhapATha leA ane e medhapAThane jIvanamAM utArA te temAM tamAru ane khIjAnuM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa vadI 10 magaLavAra prArthanA azvasena' nRpa kula tilAre, 'vAmA' devInA naMda; cintAmaNi cittame' basere, dU2 Tale duHkha 64, 1 jIva re tU' pArzva jinezvara vRMda. // 1 // zrI pArzvanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. stuti, stavana ke prArthanA je kAMi karavAmAM Ave te badhAnA uddeza bhagavAna pArzvanAthane bheTavAnA hAvA joI e. A uparathI kAI ema kahI zake ke, bhagavAna pArzva nAthane ja bheTavAnI IcchA karavI e zuM meha ke rAga kahevAya nahi ! A praznanA uttara e che ke, kadAcita ema karavAmAM prazasta rAga paNa hoya, paraM'tu te rAga vItarAgatAne prApta karAve che ane vItarAgatAnA guNa prApta karavA te AtmAnI siddhinuM utkRSTa sAdhana che; tethI U~cu' koi sAdhana nathI. pAtaMjalinA yogazAstranA samAdhipadamAM kahyuM che keH-- thItarAga viSaya thA citte vItarAganA dhyAnamAM tanmaya thai javuM e samAdhinuM eka sAdhana che ane te sAdhana sulabha ane saraLa che. Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI 10] rAjakATa-cAturmAsa [ 247 A vAtane dRSTimAM rAkhIne ja jJAnIo kahe che ke, he jIva! tuM bhagavAna pArzvanAthanA zaNumAM lIna thaI jA. bhagavAna pArzvanAthamAM lIna thaI javuM eTale vItarAgatAmAM lIna thaI javuM e che. A uparathI karI evA prazna ubhA thAya che ke, jyAre vItarAgatAmAM ja lIna thaI javuM che teA pachI bhagavAna pArzvanAthanuM nAma ja zA mATe levAmAM Ave! A praznane uttara e che ke, vItarAga te anaMta thaI gayA che paNa atyAre ApaNe kAI nAmanuM avalabana heAvuM joI e. eTalA mATe bhagavAna pArzvanAthanuM nAma laI temane vaMdana karI temanAmAM lIna thai jA ! ema kahevAmAM Ave che. bhagavAna pArzvanAthanuM pUrepUruM caritra kahevAnA teA atyAre samaya nathI eTalA mATe atyAre kevaLa eTaluM' ja kahuM chuM ke, teo vItarAgatAnA utkRSTa sAdhaka hatA. temaNe karelI sAdhanAne apanAvavA mATe ja temanuM nAma levAmAM Ave che; eTalA mATe ApaNe temanA zaraNamAM lIna thaI javuM joie. bhagavAna pArzvanAthanI stuti kaviee aneka rItie karela che paNa badhAne sAra vItarAgatA prApta karavI e ja che. granthakArAe bhagavAna pArzvanAthanA deza bhavanA caritranuM varNana karyuM che. temanA navamA bhavanA caritravarNanamAM kahyuM che ke, navamA bhavamAM temanuM nAma marubhUti hatuM. marubhUtinA moTAbhAInuM nAma kamarda hatuM. kamaThe marubhUti upara bahuja ruSTa rahetA hatA. eka divasa rASamAM te rASamAM kamaThe marubhUtinA mAthA upara zilA pheMkI tA paNa marubhUti zAnta rahyA ane peAtAnA bhAI upara krAdha na karyAM. A sahiSNutA ane zAntine kAraNe marubhUti AtmavikAsa sAdhatA gayA ane kamara nIce paDatA gayA. Aje evA prasaMga ubhA thavA pAme te emaja kahevAmAM Ave ke me evA aparAdha ze! karyAM hatA ke mArI sAthe evA durvyavahAra karyAM ane mArI upara zilA pheMkI ? paNa jJAnIe teA ema vicAre che ke, mArA kAine koI aparAdha haze ! ane jo mAre aparAdha nahi hAya tA ethI mArA karmAMnI nirjarA thaze ! A pramANe vicAra karI jJAnIe sahanazIla thaI zAnti pakaDe che ane phalasvarUpa khIjAnuM puNya harI le che, ane durvyavahAra karanAra pApanA bhAgI bane che. dazamA bhavamAM kamaha tA yAgI thayA ane marubhUti bhagavAna pArzvanAtha thayA. bhagavAna pArzvanAthe kamaThane kahyuM ke, tamane yegakriyA samajavAnuM jJAna tA nathI teA pachI A badhI dhamAla zuM kareA che! A prakAranI kriyA karavAthI zA lAbha ! jo tamAre koI kriyA ja karavI che teA jJAna-dhyAnanI kriyA kare ! kamaThe javAba ApyA ke, ame teA yAgI chIe. amArA kAmamAM DakhalagIrI karavAne tamane zA adhikAra che! tame teA hAthI-dhAya pALeA ane rAjakAja kareA. amArA yegIenI vAtamAM vacce paDeA nahi, nahi te tenuM pariNAma sAruM nahi Ave ! pachI pastAvA karavAne tamane vakhata Avaze ! bhagavAne kahyuM ke, e teA ThIka che, paNa tame UlaTe mArge jai duniyAne cakkaramAM Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 ] zrI javAhira vyAkhyAne sagraha [ zrAvaNa bhramamAM zA mATe pADe che ? ane duniyAne UlaTe mArge zA mATe dArI jAme che ? kamaTha ceAgIe javAba ApyA kai, ame bhUta-bhaviSyanI badhI vAta jANIe chIe eTalA mATe amane kahevAnI kAMI jarUra nathI. tame tamAru kAma kareA-! bhagavAne pharI yAgIne pUchyuM ke, jo tame che ane tame trikAladarzI che teA tame je A che te batAvA ! bhUta, bhaviSya ane vartamAnanI vAta jANA lAkaDAne khALI rahyA che te lAkaDAmAM zuM kamaThe javAba ApyA ke, agni devatA che. khIjAM zuM che ? bhagavAne kahyuM ke, enI aMdara zuM che ! kamare javAba ApyA ke, kAMI paNa nathI. bhagavAne peAtAnA nAkarane kahyuM ke, e lAkaDAne phADA. lAkaDAne phADayuM te emAMthI eka nAga nIkaLyA. te nAga agnimAM baLI rahyA hatA. lokA tA sApane manuSyane zatru mAne che ane tenA prati dveSa rAkhe che, pazu te manuSyane zatru nathI, te paNa koI koI vAra manuSyane sahAyatA kare che. enAM aneka aitihAsika udAharaNA paNa maLe che. bhagavAne te nAganI sAthe paNa prema karyo ane tene navakAra maMtra saMbhaLAvI tenI sAthe evA prema karyo ke te agnithI thanArI vedanA paNuM bhUlI gayA, ane te nAga marIne dharaNendra nAmanA deva thayeA. A dazya joi loko kamaThanA avarNavAda karatAM kahevA lAgyA ke, A trikAladarzI hatA teA pachI te lAkaDAmAM khaLatA sApane kema joI na zakyA ! sa'sArA evA rivAja ja che ke, jyAMsudhI koi peAla jANavAmAM AvatI nathI tyAMsudhI te| camatkArAnA nAme calAvavAmAM AvelI peAlanA bhramamAM loko phasAi jAya che paNa pAla chatI thayA bAda koi tenI jALamAM krUsAtuM nathI. cAlAkI jyAMsudhI khullI thatI nathI tyAMsudhI ja cAlAkI cAle che. lokAne peAtAnA avarNavAda kheAlatAM joI kamaTha vicAravA lAgyA ke mArI cAlAkI ahIM cAlaze nahi. A rAjakumAre mArI badhI peAla khullI karI nAMkhI che ane mAruM apamAna karyuM che. e kAraNe tene rAjakumAra upara bahu kreAdha Avye ane krodhAvezamAM teNe evuM nidAna karyuM ke, mArI ajJAnakriyAnA phalasvarUpa huM A rAjakumArane mATe duHkhadAyaka banuM. dIkSA lIdhA bAda bhagavAna pArzvanAthe jyAre kAyAsa karyAM tyAre yeAgIe temanI upara mUsaLadhAra varasAda varasAvyeA, paNa bhagavAna te citte besI rahyA, ane manamAM vicAravA lAgyA ke, A mArA AtmAne rahyA che, mane koi prakAranI hAni pahAMcADatA nathI. asura banelA te dhyAnamAM ja upazAnta karI dRDha parace bhagavAna pArzvanAthanuM smaraNa to tame paNa karatA haze| paNa zA mATe ! " pUre pArasanAtha ! e kahevata pramANe tA bhagavAna pArzvanAthanuM smaraNa karatA nathI te ! jo tame svAne mATe bhagavAna pArzvanAthane bhajatA aa tA tame bhagavAna pArzvanAthane jANI Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 10] rAjakATa-cAturmAsa [ 249 zakatA nathI ema ja kahevuM joI e. svArthanI pUrti to bIjAe paNa karI zake che; mATe bhagavAna pArzvanAthane samAdhibhAva prApta karavA mATe bhajo. pAtajali yeAga zAstramAM samAdhibhAva prApta karavAnuM eka sAdhana vItarAganuM dhyAna dharavuM e paNa batAvavAmAM AvyuM che. vItarAgatA prApta karavA mATe bhagavAna pArzvanAthanI prAthanA karatA rahezeAtA koI divasa vItarAgatA paNa prApta thaze ane uttama samAdhi paNa maLaze. jJAnIjanA kahe che ke, bhagavAna pArzvanAthanuM bhajana ane dhyAna karavAthI vItarAgatA Ave che. tA e kathanamAM koi prakAranA saMdeha nathI. asuradvArA jema jema varasAda vadhAre mUsaLadhAra vasAvavAmAM AvatA hatA tema tema bhagavAnanuM dhyAna paNa vadhatuM jatuM hatuM, temanA dhyAnanI agni paNa vadhAre prajvalita thatI hatI, paraMtu jene ekavAra navakAra maMtra sabhaLAvyA hatA te nAga kevI rIte upakAranA badaleA Ape che te jIeH-- A bAju dharaNendra devanuM Asana 'pAyamAna thayuM. te bhagavAna pArzvanAthanI pAse AvI phedrArA bhagavAnanI upara chAyA karI ane puMchaDI upara bhagavAnane upADI lIdhA; paNa bhagavAnanA manamAM mUsaLadhAra varasAda varasAvanAra asuranI upara na te koI prakAranA dveSabhAva hatA, tema varasAdathI rakSA karavA mATe chAyA karanAra upara na kAMI rAgabhAva hatA. Akhare Indre kama! asurane dhamakAvyA tyAre tenA mAnane bhaMga thayeA ane varasAdate baMdha karI te bhagavAnanA zaraNe AvyeA. bhagavAne tene zAnti ApI ane e pramANe te paNa samikatI thayA; ane e rIte tenA paNa sudhAra thaI gayA. je bhagavAne te kamaTha asura upara paNa vItarAga-bhAva ja rAkhyA, temanI akhaMDa ane avicchinna evI prAthanA karatA raheA keH-- * * cintAmaNI cittame khase re, dUra Tale duHkha dvaMdve' bhagavAna pArzvanAtharUpI cintAmaNi mArA cittamAM vasI rahela che e vizvAsanI sAthe paramAtmAnA dhyAnamAM ekatAra thaI jAe teA pachI tamArAmAM kAI prakAranA bhaya rahevA pAmaze nahi-tamane kAi AMgaLI paNa cIMdhI zakaze nahi ! have zabdAntarathI bhagavAna pArzvanAthe ApelI zikSAnuM varNana zAstradrArA karuM chuM. bhAva ane tattva tA bhagavAna pArzvanAthanI zikSAmAM je che te ja A zikSAmAM che. anAthI muninA adhikAra--26 anAthI muni rAjA zreNikane kahe che ke, he rAjana ! huM A zarIrane nAtha na hatA. jo huM zarIrane nAtha hAta tA tenI dvArA ja huM kAne kema pAmata ? Aja pramANe A zarIra paNa mAru' nathI ! jo e zarIra mAruM heta ane hu' enA nAtha hota to zarIramAM pIDA ja pedA thavA kema deta ? A pramANe vicAra karavAthI huM nizcaya upara AvyA ke, huM A zarIranA kAraNe ja bhUta, bhaviSya ane vartamAnamAM duHkha pAmyA chuM. Ama havA chatAM paNaH-- R Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha ve bhI bhaya mAne yathA re, sUne ghara vaitAla; tyAM mUrakha Atma viSe re, mAnyA jaga bhramajAya, [ zrAvaNa A kathanAnusAra meM bhramane kAraNe aneka duHkhA vaheArI lIdhAM che. vahemane kAraNe kevAM kevAM bhUtA pedA karavAmAM Ave che e vAta teA tame jANA ja cheA. zarIrane peAtAnuM mAnavuM e paNa eka prakAranA vahema ja che. AtmA bhramane kAraNe ja zarIrane peAtAnuM mAnI rahyo che, paNa ema vicAratA nathI ke A zarIra mAruM nathI. Aja pramANe bhramane lIdhe AtmA khIjAne sukha duHkhanA ApanArI mAnI rahyo che. paraMtu suNasya du:sya na thopi vAtA, pI karAtIti hravutti reSAm| sukha ane du:khane ApanAre. khIjo kAI nathI, paNa A AtmAdrArAja sukha ke duHkha pedA thAya che. zarIra tA eka sAdhana ke hathiyAra che. zarIrane jo koI du:kha Ape te paNa A AtmA duHkhI thaI zakatA nathI. A sivAya jo zarIrane kAraNe ja A AtmAne duHkha pedA thAya che teA zarIramAM ja A AtmAne AvavuM na paDe, evA prayatna kema karatA nathI ! jyAMsudhI AtmA zarIranI sAthe che tyAMsudhI ja tene du:kha che. zarIranA sabaMdha cheDayA bAda tene kASTha prakAranuM duHkha thaI zakatuM nathI. e vAta eka udAharaNadvArA samajAvuMchuM. agni upara tapelAmAM pANI garama karavA mukayuM hoya tyAre pANInA tapelAne san- san avAja karatuM tame joyuM haze. 'sana-sana' evA avAja karI zuM kahe che ene mATe evI kalpanA karavAmAM Ave che ke, pANI kahe che ke, agninI evI tAkAta nathI ke mane kaSTa ApI zake ? mArAmAM evI zakti che ke, huM agnine bujhAvI zakuM chuM paNa zuM karuM! vacamAM A pAtra AvI gayuM che ane e kAraNe ja bhAre kaSTa sahana karavuM paDe che. huM A pAtranI sAthe heAvAthI badhanamAM paDI gayeA chuM ane kaSTo bhogavI rahyA chuM. jJAnIjanA paNa e ja vicAre che ke, je pramANe pANI pAtranI sAthe hAvAthI ja agnine laIne ukaLe che, te ja pramANe mAro AtmA tA duHkha rahita che paNa zarIranI sAthe hAvAthI du:kha anubhavI rahyA che. kacetanA ane kaphaLa cetanAthI ja A AtmA kaSTo bhAgavI rahyo che. Ama hovA chatAM kamane doSa ApavAnI jarUra nathI. AtmAe sAvadhAna thavuM joI e. mAne ke koI mANasa AMdhaLAnI mAphaka AMkhA baMdha karI jatA hatA. rastAmAM tenuM mAthu eka thAMbhalAnI sAthe bhaTakAyuM ane tenuM mAthuM phuTI gayuM. e kAraNe te thAMbhalAne mAravA lAgyA. Ama karanArane tame zuM kahezeA ! emaja kahezeA ke thAMbhalAnA zuM aparAdha che ke tene mArI rahyA che, e teA jaDa che, mATe tAre sAvadhAnI rAkhavI joitI hatI. A ja pramANe kama paNa jaDa che. eTalA mATe kamane doSa ApavAthI zo lAbha ? paNa karmacetanA ane karmAMkula cetanAne bhinna mAnI AtmAne viveka kareA tA duHkha ja rahevA pAmaze nahi ! muni kahe che ke, he rAjan! mArA zarIramAM asadya vedanA thavA lAgI. mArA pitAthI e duHkha joI zakAtuM na hatuM. teo kahetA hatA ke, mArA putra teA dhaNA sahana Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 10 ]. rAjakeTa-cAturmAsa [ 251 zIla che paNa atyAre tene vadhAre vedanA thatI hovAthI te sahI zakato nathI; tyAre ja te duHkhI thAya che. beTA ! hamaNAM ja tAruM duHkha dUra karuM chuM, ema vAraMvAra teo kahetA hatA. piyA me savva sAraMpi, dijjA hi mama kAraNA / na ya dukakhAu vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 24 // AjakAla paisAne moTo mAnavAmAM Ave che ke pitAnA putrane ! AjakAla te badhA pitAnI sAthe mitratA bAMdhe che. evI kahevata ja cAlu thaI paDI che ke - mAta kahe merA pUta sapUtA, bahana kahe merA bhaiyA | gharakI jeru cAM kahe, sabase baDA rUpiyA che AjakAla to evuM paNa sAMbhaLavAmAM AvyuM haze ke paisAnA mATe pitAe putrane ke putre pitAnuM khUna karI nAMkhyuM hoya ! keTalAka loko te putrano artha ja e kare che ke je kamAvIne Ape te ja putra che. AvI dazAmAM paise moTe the ke putra! anAthI muni kahe che ke, he rAjana ! mArA pitA evA na hatA. teo putranI AgaLa paisAne mahattva ApatA nahi ! jyAre vaidyo mAruM zarIra tapAsavA AvyA tyAre mArA pitAe vaidyone kahyuM ke, mArA A putrane sAjo tAjo karI Ape te huM mAruM badhuM ApI devA taiyAra chuM. huM mArA gharanI badhI sAra rUpa cIja Apane ApIza ane huM khAlI hAthe bahAra nIkaLI jaIza; paNa game te rIte mArA putrane sAjo karo ! dhana karatAM mAro putra mane vadhAre vahAlo che, mATe mArA putranI game te bhoge rakSA kare. vAstavamAM AMti-rakSAtIti utA arthAta je rakSaNa kare, pAlana poSaNa kare te ja pitA che. Aja pramANe putranI vyAkhyA karatAM kahyuM che ke, punAtoti putra arthAta je pavitra kare te putra. A vyAkhyAne evo artha nathI ke maryAbAda putra svargamAM mokalI Apaze. evo artha te koI svArthIe karyo haze ! vAstavamAM to pitAne je pavitra kare te ja putra che. muni kahe che ke, he rAjana ! mArA pitA, pitAputranA A saMbaMdhane barAbara jANatA hatA. eTalA ja mATe teo vaidyone vAraMvAra kahetA hatA ke, mArA putrane sAje tAjo karI Ape te tame je mAMgo te ApavA taiyAra chuM. pitAnA A pralobhanathI vaidyo bahu sAvadhAnIpUrvaka mArI davA karavA lAgyA; paNa mAro roga zAMta thayo nahi. AvI mArI anAthatA hatI. pitA ane pitAne mAnatA hatA ane huM pitAne potAnA mAnatA hatA, paNa vAstavamAM huM temano na hatA ane teo mArA na hatA. ane eTalA mATe teo mane duHkhamukata karI na zakyA tema huM paNa temane du:khamukata karI na zako. je huM anAtha hato, tevA ja mArA pitA paNa anAtha hatA. anuyogadvAra sUtramAM eka udAharaNa ApavAmAM Avela che, jene sAra e che ke - pAna jharantA dekhakara, haMsI je kuMpariyAM mAya bItI teya bIsI, dhIrI vApariyAM che pAMdaDAM jyAre pAkIne paDavA lAge che tyAre kuMpaLo kuTe che. pAMdaDAne nIce paDatAM joI paLe hasIne kahevA lAgyAM ke have tame paDI gayA. have ame majA karIzuM. A Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha sAMbhaLI pAMdaDAM kahevA lAgyA ke haiye rAkhe, tArA mATe paNa evo eka divasa Avaze jyAre tAre paNa nIce paDavuM paDaze ! he rAjana ! zuM bIjA lokonI paNa AvI dazA thatI nahi hoya! e dazAne te badhAne prApta thavuM paDaze. e to sAdhAraNa niyama che. roga te badhAne thAya che, paNa zuM koI koIne roga laI zake che ! mArA pitAe mAruM duHkha dUra karavA prayatna karyo paNa teo mArA duHkhane dUra karI zakyA nahi, tema huM paNa temane ciMtAmukata karavA cAhato hate paNa ciMtAmukta karI zakyo nahi. enuM kAraNa e ja hatuM ke, huM paNa anAtha hato ane teo paNa anAtha hatA. mane vicAra thayo ke, huM anAthatAnA kAraNe anaMtakALathI vedanA bhegavI rahyo chuM mATe mAre anAthatAne ja dUra karavI joIe; A pramANe nizcaya karI meM mArI anAthatAne dUra karI. sudarzana caritra-26 anAthI muninI mAphaka tame loko paNa tamArI anAthatAne dUra kare. tame leke koI ucca Adarzane anusarI zake nahi te sAmAnya Adarzane te avazya anusarI zako cho. sudarzana ghaNe RddhimAna hato paNa te Rddhi vagere karatAM pitAnA caritrane ja vadhAre mahatva Apate hato. eTalA mATe kapilAnA paMjAmAMthI chUTI javAne kAraNe tene ghaNI prasannatA thaI. koI mANasanI pAse hajAra rUpiyAnI thelI hoya ane te eronA paMjAmAMthI salAmata chUTI jAya che tene keTalI badhI prasannatA thAya ? Aja pramANe sudarzananI pAse zIlanI saMpatti hatI eTale te kapilAnA paMjAmAMthI salAmatIpUrvaka chUTI gayA tethI tene ghaNI prasannatA thaI. jeo sudarzananI mAphaka zIlanI saMpattinI rakSA kare che te loke sudarzanane zIla rakSAthI keTalI prasannatA thaI haze tenuM anumAna karI zake che. paNa jeo strIonA gulAma che ane zIlanuM mahattva jANatA nathI teo sudarzananI prasannatAnuM anumAna zuM karI zake ! have sudarzane pitAne napuMsaka zA mATe kaho ene Azaya samajI thaDe vicAra kare. teNe jJAnabhAvathI ja "huM napuMsaka chuM' ema kahyuM hatuM. sudarzananI hamezAMne mATe evI bhAvanA hatI ke "huM parastrIne mATe haMmezAM napuMsaka ja rahuM ! " parastrIne mATe mane cetanA ke skuraNa ja thAya nahi ! A uparathI koI ema kahe ke, napuMsaka na hovA chatAM te napuMsaka che ema mAnavuM e te asatya kahevAya! paNa jJAnanA mArgamAM ema ja bane che. kahyuM paNa che ke - mAtRvat paradAreSu paradravyeSu loSTavat / sAmavata zarthamag : parathati ifetaH |-hitopadeza. parastrIne mATe huM napuMsaka chuM' sudarzananuM A kathana je anucita ke khoTuM kahevAmAM Ave che, parastrIne mAtAnI samAna, paradhanane DhephAnI samAna ane badhA ne AtmAnI samAna mAnavA e nIti kathananI artha saMgati kema thaI zakaze ! jyAre suda Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 10] rAjakoTa-cAturmAsa [253 rzana jevI unnata bhAvanA bhAvavAmAM Ave tyAre ja parastrIne mAtAnI dRSTie joI zakAya che, ane Aja draSTie sudarzana paNa pitAne parastrIne mATe napuMsaka samajato hato ! have koI ema kahe ke, parastrImAM te vezyAno paNa samAveza thaI jAya che te zuM vezyAne paNa mAtAnI samAna mAnavI ? A praznano uttara e che ke, je vezyAne mAtAnI draSTie mAnavAmAM na Ave to tenA prati vezyAnI bhAvanA bAkI raheze, ane pariNAme vikAra paNa dUra thAze nahi! vikAra te dUra tyAre ja thAya ke jyAre svastrInI sivAya badhAne mAtAnI samAna mAnavAmAM Ave. kaI dAktara, koI rogI sAdhu ke vezyAne rogane dUra karavA mATe kaI daSTie jue che? te te bannene rogane dUra karavA mATe samAna daSTie ja jue che! A ja pramANe vezyAne paNa mAtAnI samAna mAnavAmAM Avaze tyAre ja vikAra dUra thaI zakaze. udAharaNa tarIke keIe kahyuM ke, A maMtrane jApa karavAthI nAgaNa paNa phulanI mALA banI jaze to e maMtranA jApathI nAgaNane kulanI mALA banAvavI e sAruM che ke tene viSa vALI vadhAre banAvavI e sAruM che ? Aja pramANe vezyA paNa viSa caDAvanArI che. have tene mAtA kahevAne jApa karavAthI tene phulanI mALA jevI banAvavI e sAruM che, ke nAgaNa jevI viSa caDAvanArI banAvavI e sAruM che ! mAtA mAnavAthI te viSa caDAvanArI vasyA paNa niviSa banI jAya che. Aja kAraNe sudarzane kapilAne kahyuM ke, huM napuMsaka chuM; kAraNa ke, te kapilAne mAtA mAnatA hatA, ane mAtAne mATe badhA napuMsaka ja che. eTalA mATe sudarzane je kAMI kahyuM hatuM te ThIka ja kahyuM hatuM, kapaTa karIne teNe kAMI khoTuM kahyuM na hatuM. sudarzanamAM mAtAne mATe napuMsaka rahevAnI ane pazrIne mAtA mAnavAnI je bhAvanA hatI, e bhAvanAne kAraNe sudarzana pote paNa bacI gayuM ane kapilAne paNa bacAvI. liyA niyama paratha2 jAne kA, jahAM rahatI he nAra; nijadhara rahake dharma ArAdhe, ziyala zuddha AcAra. | dhana 30 . sudarzana ghera AvI vicAravA lAgyo ke, A kapilA mAtAne deSa nathI paNa mArA zarIrano ja doSa che. tene mArA zarIranI mAhitI lAgI hatI e kAraNe ja teNIe ema karyuM paNa huM koInA ghera ja jato na hota te Avo avasara ja kema Avata? je thayuM te thayuM paNa je mArge javAthI jIvananuM jokhama hoya te mArge na ja javuM e ja sAruM che; eTalA mATe have huM e nizcaya upara AvuM chuM ke, havethI huM jyAM strIne vasavATa hoya te ghera jaIza nahi. rAjAne tyAM ke rAjasabhAmAM javuM paDe te e vAta judI che. sudarzana te A pramANe vicAra karI rahyo hato jyAre kapilA judo ja vicAra karI rahI hatI ke, A zeTha dekhAvamAM te keTale badhe suMdara che. paNa te napuMsaka nIkaLyo. jyAre te napuMsaka che te tenI strI zuM karatI haze ! tenI strI te satI kahevAya che paNa te kevI hoya che tenI khabara Aje paDI gaI. rAjAnA gharanI kevI sthiti hoya che te te meM joyuM ja hatuM ane Aje zeThanA gharanI sthiti paNa jANavAmAM AvI gaI. badhI strIo mArA jevI ja hoya che te huM barAbara samajI gaI chuM. e te sAruM thayuM ke zeThane Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 | zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa huM Aje dhera teDI AvI ane badhI vAta jANI zakI; paNa puruSo kevA hoya che ke te napuMsaka hAvA chatAM paNa vivAha karI potAnI gaNanA puruSomAM karAve che, purAhita kapila bahAragAmathI ghera AvyA. kapilA jANe kAMI ghaTanA banI ja na hAya tema kAMi khelI nahi ! te sArI rIte jANatI hatI ke zeThe bhale napuMsaka hoya paNa te gupta vAMta kAine kare evA nathI. vaLI, teNe mArI sAme A gupta vAta kAine na kahevAnA sAgaH khAdhA che. A pramANe vicAra karI kapilAe kapilane kAMi vAta kahI nahi ! khIje divase kapila sudarzanane maLyA tyAre kahyuM ke, "have te tame mAre ghera paNu AvatA ja nathI tenuM zuM kAraNa ? " sudarzane javAba ApyA ke, "kAine ghera nahi javAnuM meM vrata lIdhuM che." kapile kahyuM ke, "e vrata te tame pahelAM paNa lIdhuM hatuM." sudarzane uttara ApyA ke, "pahelAM mitrane tyAM javAnI chUTa rAkhI hatI paNa have mitrane tyAM paNa na javAnuM vrata lIdhuM che. kevaLa tamAre tyAM ja nahi paNa kASThane tyAM na javAnuM vrata lIdhuM che. phakta rAjAne tyAM ke rAjasabhAmAM javAnI chUTa rAkhI che. mArA A vicAra jANI tamane prasannatA thavI joie." pratyeka mANase ekavAra ThAkara lAgyA bAda hozIyAra thavuM ja joie. je ekavAra Thokara khAine paNa hozIyAra thatA nathI te mUrkha che. shi je hamezAM sAvadhAna rahe che te paramAtmAnA jevA che. A saMsAramAM je kAI divasa Thokara khAtA ja nathI tenA viSe kahevuM ja zuM ? paNa je Thokara khAya che te loko bahirAbhA. aMtarAtmA te che ke, e prakAranA hoya che. eka to aMtarAtmA ane bIjo je ekavAra Thokara khAIne sAvadhAna thai jAya che, ane bahirAbhAe Thokara khAvA chatAM paNa sAvadhAna thatAM nathI; paNa vAravAra te Dhokara khAdhA kare che. jyAre bAhya vastuonA kheATA bhapakAmAM ja je leAkeA aMjAI jAya che ane vastunA mULa svabhAvane je lokA bhUlI jAya che te badhA bahirAbhA che. Aje khAdya vastuenA bhapakAmAM leAkA aMjAI jatAM vadhAre jovAmAM Ave che. khAna-pAna tathA paheravezamAM Aje bahAranA bhapako ja jovAmAM Ave che. tame leAkeA hiMdusthAnamAM janmyA che. ane hiMdusthAnamAM ja tamAru pAlana-pASaNa thayuM che chatAM paNu tame tamAru khAna-pAna, bhASA tathA paheraveza vilAyata jevA banAvavA cAhe che. bhAratIya saMskRtine bhUlI jaI jANe paradezanI saMskRtine apanAvavA cAhatA hA evuM jaNAya che. vAyasaroya bhAratanA hAkema thai bhAratamAM AvyA che. tene bhAratIya peAzAka paheravAnuM kahevAmAM Ave to zuM te paheraze ? te to kadAca evA javAba Apaze ke, tame bevakUph che ! ame mUkha nathI ! ame daza hajAra mAilanA darIyAi rasto kApIne kAMI amArI saMskRti khAvA ahIM AvyA nathI, paraMtu rAjyazAsana karavA ane amArI saMskRtinA pracAra karavA ame atre AvyA chIe. Aje bhAratIye| pAzcAtya saMskRtine apanAvI rahyA che, ane pArghAtya-bhAratIya saMskRtine bhUlI rahyA che. AnuM kAraNa vattamAna zikSApraNAlI che. AjanI zikSA bhAratIya saMskRtinA nAza karI rahI che. vAstavika zikSA kevI hAvI joI e ene mATe eka kahevata che keH-- Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 255 jesA khAve anna, vaisA have mana jaisA pIve pAnI, vaisI have vANI che A kahevata pramANe jevo AcAra vicAra rAkhavAmAM Avaze tevAM ja tamArA saMskAre ghaDAze. bhAratanI saMskRti jIvanane saMskRta banAve che jyAre pAzcAtya saMskRti jIvanane vikRta banAvanArI che. A bhAratabhUmi puNya bhUmi che. A dezanI barAbarI koIdeza karI zakato nathI, paNa tame A dezanI saMskRtine bhUlI jaI yuropanI saMskRtine apanAvI rahyA che. jyAre bhAratamAM musalamAna bAdazAho AvyA hatA tyAre temaNe bhAratane apanAvyo hato. bhAratane pitAnI saMskRti temaNe ApI hatI ane bhAratanI saMskRti temaNe paNa svIkArI hatI. teoe bhAratanI saMskRtine nAza karI pitAnI saMskRti bhAratane apanAvavAne kadAgraha karyo na hato. jo ke pAchaLathI keTalAka bAdazAhe dhamadhatAne kAraNe bhArata upara julma gujAratA hatA paNa e julmathI paNa bhAratamAM vIratA AvI hatI; paNa AjanI zikSA ane saMskRtinuM "mIThuM viSa" evuM che ke, zikSAnI sAthe ja bhAratIya saMskRtine nAza kevI rIte thaI rahyo che tene vicAra kare ane bhAratIya saMskRtinI rakSA karavAno prayatna kare. bhAratabhUmi puNyabhUmi che. Aja puNyabhUmimAM bhagavAna pArzvanAtha jevA mahA puruSa thayA hatA. e mahA puruSanI zikSAne apanAvI jIvanamAM sthAna Apaze te: temAM tamAruM kalyANa ja che. vyAkhyAna: saMvata 1992 zrAvaNa vadI 11 budhavAra prArthanA dhana-dhana janaka sihAratha, dhana visalade mAtare prANa jyAM suta jA ne geda khilAye, bartamAna vikhyAtare prANu. zrI mahAvIra name varanANI. 1 mahAvIra bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanAmAM AtmAe mukhyataH kyA tattvane vicAra karavo joIe, e viSe ghaNIvAra carcA karavAmAM AvI che. Aje paNa e viSe huM thoDuMka kahuM chuM. paramAtmAnI prArthanA karatI vakhate mukhyataH Atmatattvane vicAra karavo joIe. saMsAramAM dravya ane paryAya bane jovAmAM Ave che, paNa paryAno mULa AdhAra te dravya ja che. dravya na hoya te paryAya konI bane ! senAnA dAgInAne te leke jue che paNa je tenuM ja na hoya te dAgIne kevI rIte bane ? senuM e dravya che ane dAgIne Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ zrAvaNa e tenI paryAya che. paNa Aja kAla loko dravyane tA bhUlI jAya che ane kevaLa paryAyane pakaDI bese che. paNa lAkonI A gabhIra bhUla che. eTalA mATe kevaLa paryAyAne pakaDI na besatAM dravyane paNa jue. Atmatattva e mULa dravya che. zarIra e tenI paryAya che. A AtmAe aneka zarIrA dhAraNa karyA che; paNa ethI AtmAnI siddhi sAdhI zakAi nathI. Atmatattvane na bhUle te temAM tamAruM kalyANu che. A pramANe kahevuM e mAruM kAma che, ane karavuM e tamAruM kAma che. vaidya davA ane tenA guNa batAvI zake, paNa davA khAvI e tA rAgInuM ja kAma che. A ja pramANe jJAnIjane dravya ane paryAyanA tAttvika vicAra jaNAve che, have e tAttvika vicArane samajI vyavahAramAM lAvavA e te tamAruM ja kAma che. jayAM kaMcana tihu kAla kahIje, bhuSaNa nAma anekare; tyAM jagajIva carAcara cAnI hai, cetana guNa ekare. je pramANe seAnuM dravya tA eka ja che paNa tenAM dhareNAM judI judI jAtanAM khanI zake che te ja pramANe carAcara yoni aneka prakAranI che paNa caitanya guNa to badhAmAM eka samAna ja che. te caitanya guNane jIe. kevaLa zarIranI paryAyamAM ja paDayA na raheA. apanA Apa viSaya thira Atama, sAha... haMsa kahAyare-prANI. A pramANe dravyane mukhyataH vicAra karavA joI e. paryAyanI kIMmata AMkatAM AMkatAM to anaMta kALa cAlyA gayA, have keTalA vakhata emAM paDayA rahuM ? ema AtmAe vicAra karavA joie. kAI zarApha sAnAnuM mUlya na AMkatAM ghATanuM ja mUlya AMkIne kharIdI karyAM kare, tA tA tene dIvALuM vaheluM kADhavuM paDe. zarAph tA sAnAnI ja kIMmata AMke che. te ja pramANe tame paNa kevaLa paryAyane na jotAM, dravya-jIvane jue. dravyajIvane jovAthI viSaya sthira thaI jaze ane ema karavAthI te "sAha"nA haMsa banI jaze !'anahalaka' banI jaze. 'sAha"nA a` jevA te che tevA ja huM chuM, ane huMsa'nA atha jevA huM chuM tevA ja te che. arthAt huM ja te chuM. analakanA artha paNa eja che ke, 'huM khudA chuM.' A pramANe tU-huM nA bheda ja maTI jaze. dravya ane paryAMyanuM jJAna karavA mATe ja paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave che. paramAtmAnI prArthanA karavAthI dravya ane paryAyanuM jJAna thaze ane e pramANe jJAna prApta karatAM karatAM eka divasa tame paNa temanA jevA ja banI jazo. eTalA mATe paramAtmAnI prArthanAne apanAvA te temAM tamAruM kalyANa che. dravyane kevI rIte bhulAI javAmAM Ave che ane paryAyane kevI rIte pakaDI rAkhavAmAM Ave che e vAta have zAstradrArA samajAvuM chu. zAstramAM A vAta vAraMvAra samajAvavAmAM AvI che. hamaNAM te huM A vAta uttarAdhyayana sUtranA vIsamA adhyayana dvArA samajAvuM chuM. anAthI muninA adhikAra--27 anAthI muni kahe che ke, "huM rAjan! je dravyane bhUlI jai paryAyamAM paDayA rahe che te anAtha che. ane je paryAyane gANu mAnI dravyane mukhyapaNe jue che te sanAtha Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 11] rAjakeTa-cAturmAsa [ 257 mA" che. A vAtane spaSTa karavA mATe muni pitAnA svAnubhavanI vAta kahe che ke, he rAjana ! mArA pitA mArA rogane dUra karavA mATe badhI saMpatti ApavA paNa taiyAra thayA hatA chatAM mArA rogane teo dUra karI na zakyA ! " kathAnakomAM anAthI muninA pitAne Imbe zeTha hatA ema kahela che; ema sAMbhaLyuM che. Ibda zeThanuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che ke, Iba zeTha uttama, madhyama ane kaniSTha ema traNa prakAranA hoya che. jemanI pAse hAthIne rUpiyAthI DhAMkI devA jeTaluM dhana che te kaniSTha Ibda zeTha kahevAya che. je sonAmahorothI hAthIne DhAMkI de te madhyama Iba zeTha kahevAya che ane jemanI pAse ratnothI hAthIne DhAMkI devA jeTaluM dhana hoya te uttama I... zeTha kahevAya che. anAthI muninA pitA pa7 ImbanA dhanika hatA. temanA pitA ATalA badhA dhanavAna hatA. temane je rogamukta kare tene temanA pitA badhI dhana saMpatti ApavA paNa taiyAra thayA hatA, paNa anAthI munine koI rogamukta karI na zakyA evI temanI anAthatA hatI. muni kahe che ke, "he ! rAjana ! tuM pitAne saMpatti hovAne kAraNe sanAtha mAne che paNa mAre tyAM saMpattinI kyAM khAmI hatI ! saMpattinI khAmI na hovA chatAM huM anAtha hatuM te tuM saMpattine kAraNe sanAtha kema thaI zake? ane jyAre te potAne ja nAtha nathI te pachI bIjAne nAtha tuM zI rIte banI zake?" mAyA me mahArAya ! puttasogaduTTiyA / na ya dukakhA vimoyaMti, esA majjha aNAhayA // 25 // he rAjana ! mArI mAtA, mArA duHkhathI duHkhI rahyA karatI hatI, chatAM paNa te mane dukhathI choDAvI zakI nahi. evI mArI anAthatA hatI. he rAjana ! keTalAka lokonI mAtAe potAnA putro pratye prema dharAvatI nathI paraMtu mArI mAtA evI na hatI. mArI mAtA mArA upara ghaNuM ja kRpA rAkhatI, mArA upara hamezAM dayA rAkhatI, mane duHkhI joIne duHkhI thatI, ane mane kahetI ke, "vahAlA putra! tArI AMkhamAM koI bhAluM bhakatuM hoya evI kAramI pIDA thAya che chatAM huM tane pIDAmukta karI zakatI nathI. je koI bahArano zatru tane bhAluM bhakato hoya te e bhAlAne prahAra huM sahana karI lauM paNa tane je zarIranI pIDA thaI rahI che ene mATe huM zuM karI zakuM?" he rAjana ! A pramANe mArI mAtA pitAnA mukhe ja pitAnI asamarthatA ane anAthatA pragaTa karatI hatI. mAtAnA kahevA uparathI mane bhAna thayuM ke, mArI anAthatAnA kAraNe ja huM duHkhI chuM. vaLA, he rAjana ! keTalIka mAtAo eTalI to niSphara heya che ke, pitAnA svArthanI khAtara pitAnA putrane paNa mArI nAkhe che, paraMtu mArI mAtA evI na hatI. te te mArA upara bahu ja premabhAva rAkhatI hatI." zAstranI eka kathAmAM kahyuM che ke, brahmadatta cakravartInI mAtAe svapnamAM cauda svakhAo joyAM hatAM e uparathI "mAre putra cakravartI thaze' evuM te jANatI hatI, paNa 33 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa dIrdha rAjAnI sAthe bhraSTa thaI javAne kAraNe teNIe potAnA putra brahmadattane paNa mArI nAMkhavAne vicAra ane prayatna karyo. teNIe vicAryuM ke, mArA putra mATe thaye che, eTale te mArA sukhamAM bAdhaka thaze. A pramANe vicAra karI teNIe lAkhanuM ghara taiyAra karAvyuM ane temAM brahmadarane suvaDAvI rAtanA samaye pote uThIne te lAkhanA gharane Aga lagADI. e te pUrva puNyathI ke pradhAnanI cAlAkIthI brahmadatta bacI gayo, bAkI tene mArI nAMkhavA mATe tenI mAtAe kAMI khAmI rAkhI na hatI. anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! AvI niSphara mAtAo paNa hoya che paNa evI mAtAe bhUtakALamAM thaI che, vartamAnamAM che ane bhaviSyamAM thaze ke jeo pitAne prANa ApIne paNa potAnA putranI rakSA kare. mArI mAtA paNa mArA upara bahu vahAla rAkhatI, ane mArA duHkhe duHkhI rahetI paNa mArA duHkhane te maTADI zakI nahi; tema huM paNa temanA duHkhane maTADI zako nahi evI mArI anAthatA hatI." anAthI muninA A kathanane kaI e UlaTe artha na kare ke, mAtA duHkhathI mukata karI zakatI nathI eTale tene mAnavI ja nahi! Aje evI zikSA paNa ApavAmAM Ave che ke, saMtAne upara mAtApitAne zo upakAra che? balake thalI mAravADane eka saMpradAya te tyAM sudhI kahe che ke, "mAtApitA mATe saMtAne kupAtra che ane saMtAne mATe mAtApitA kupAtra che. mAtApitAnI sevA ke dayA karavI e ekAnta pApa che. mAtApitA ke putra koI koInI sahAyatA karI zakatuM nathI, tema koI koInuM duHkha harI zakatuM nathI." A kathananA pramANamAM te loko anAthI muninuM udAharaNa Ape che ke anAthI munine temanA mAtApitA paNa duHkhamukata karI zakyA nahi eTalA mATe temanI sevA karavI e ekAnta karmabaMdhanuM kAraNa che. uparanI vAta keTalI badhI bhrAmaka, anucita ane zAstranI viruddha che. te eka daSTAMtadvArA samajAvuM chuM jethI te vAta tamArI samajamAM AvI jAya ! eka mAtA pitAnA putrane kahyuM ke, "beTA ! have tuM bhaNIgaNIne hozIyAra thayo che eTale tuM amArI sevA karIza evI ame AzA rAkhIne beThA chIe, paNa tuM te U duHkha ApI rahyo che! tane khabara che ke, ame tArA mATe keTalAM duHkha sahyAM che ane tene kevI rIte ucheryo che ! tuM te jANe e upakArane bhUlI ja game che !" mAtAnuM kathana sAMbhaLI putra kahevA lAgyo ke, "basa! bahu thayuM. bahu DahApaNa DoLA nahi! tamAre mArA upara ze upakAra che ! UlaTe meM tamArA upara upakAra karyo che. juo ! jyAre mAro janma thayo na hato tyAre tame kevA udAsa rahetA hatA ! ane mArA mATe kevA talasatA hatA ! jyAre huM peTamAM Avyo tyAre tamane kevI prasannatA thaI. vaLI mane janma ApavAmAM tame mArA upara ze upakAra karyo che! UlaTuM mAro janma thavAthI tamAruM vAMjhIyApaNuM dUra thayuM. mATe tame mArA upara kAMI upakAra karyo nathI, UlaTuM tamAruM vAMjhIyApaNuM dUra karI meM tamArA upara upakAra karyo che." putranuM kathana sAMbhaLI mAtA kahevA lAgI ke, "are ! beTA! A tuM zuM bole che ? AvuM belavuM tane zobhe kharuM? jarA vicAra te kara ke, meM tane dUdha pAIne mATe karyo che." Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 11 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 259 - putre javAba Apyo ke, "teM mane dUdha pAyuM emAM teM ze upakAra karyo ? mAre janma thayo tyAre te dUdha AvyuM ne ? vaLI jo huM dhAvata nahi te tArA stanamAM tane ja pIDA thAta ! e te mAro upakAra mAna ke meM pIDA thatI aTakAvI. Ama chatAM jo tuM dUdha pAvA mATe takarAra karatI ho te dUdhanA paisA laI le, bIjuM zuM?" mAtAe kahyuM ke, "dUdhanA te paisA devA taiyAra thaI gayo che paNa tene nava mahinA peTamAM rAkhe tenuM zuM? zuM te upakAra paNa tuM bhUlI jaIza?" putre javAba Apyo ke, teM mane peTamAM rAkhyo hato e ja tArI bhUla che. meM ja mArI jagyA peTamAM karI lIdhI hatI emAM te ze upakAra karyo? Ama chatAM te mane peTamAM rAkhyo hato tenuM bhADuM levuM hoya te bhADuM laI le, bIjuM zuM?" mA sIdhI sAdI hatI, eTale teNIe vicAryuM ke chokarA sAthe Ama mAthAkuTa karavAthI kAMI nahi vaLe, mATe cAla tene gurunI pAse laI jAUM ! A pramANe vicAra karI teNIe chokarAne kahyuM ke, "cAla, ApaNe guru pAse jaie ane temanI pAse ApaNI vAtane nirNaya karAvIe. jo teo ema kaheze ke, putrane mAtApitA upara upakAra che te te huM tAre julma sahuM chuM ane sahIza, paNa je teo ema kaheze ke mAtApitAne putra upara upakAra che, te temanuM kathana tAre mAnavuM paDaze." - putre A vAta svIkArI gurunI pAse javAnuM kabUla karyuM. tene te evo vizvAsa ja hato ke, mAtApitA vagere koI, koIne duHkhathI mukta karI zakatA nathI; eTalA mATe guru paNa ema ja kaheze. A pramANe vicAra karI teNe mAne gurunI pAse javAnI hA pADI, ane gurunI pAse gayA, je temane kaI khoTA sAdhune bheTo thaI gaye heta te mAtAnA bhoga ja marata ane kare paNa mAtAnA mAthe caDI besata ! paNa te guru bhagavAna mahAvIranA zAstranA jANakAra hatA. mAtAe gurune badhI vAta kahI batAvI ane kahyuM ke, "gurujI ! mAtApitAne saMtAne upara anaMta upakAra che ema sau koI jANe che chatAM mAro A putra ema kahe che ke, putrane mAtApitA upara upakAra che, mATe A viSe zAstra zuM kahe che e Apa batAve ! " chokarAe potAnI vAtane puSTa karavA mATe gurujIne kahyuM ke, " zrI uttarAdhyayana-sUtramAM mAtApitA vagere kaI koIne duHkha mukta karI zakatA nathI ema kahevAmAM AvyuM che, mATe mAtApitAnI sevA karavI e ekAnta pApa che ke nahi? A pramANe zAstramAM mAtA pitA vagere koI kalyANa karI nathI zakatA ema sApha kahyuM che, kevaLa sAdhuo ja kalyANa karI zake; mATe Apa je nirNaya Ape te UMDe vicAra karIne Apajo." putranI vAta sAMbhaLI gurujI samajI gayA ke A chokare bhramamAM paDelo che. chokarAnA bramanuM nirAkaraNa karatA gurujIe kahyuM ke, "zrI bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke, zarIranAM baNa aMga pitAnAM hoya che, bAkInAM aMge mAtApitA bannenAM heya che. mAMsa, rudhira Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra60] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ zrAvaNa ane mastaka e traNa aMgA mAtAnAM heAya che, ane hADa, mAM tathA rAma e traNa aMgA pitAnAM hAya che. bAkInAM aMgeA mAtApitA bannenAM heAya che. '' zAstranuM pramANa batAvI gurue kahyuM ke, A pramANe mAtApitAnAM aMgAmAMthI putranuM zarIra banela che ema zAstramAM kahela che paNa tuM mAtApitA upara tArA upakAra che ema kahe che teA batAva ke mAtApitAmAM tArAM kayAM aMgA che ke jethI tArA temanA upara upakAra thayA hoya ! " gurunuM A kathana sAMbhaLI mAtAne paNa hiMmata AvI. teNIe putrane kahyuM ke, "khAla ! have tAre zuM kahevuM che ? tuM mArA peTanuM bhADu ane dUdhanI kIMmata ApavAnuM kahetA hatA paNa mArAM je aMge che tenuM zuM bhADuM Ape che! ane mArAM aMge mane ane tArAM pitAnAM aMge temane pAchAM sAMpI de '' putra supa ubhA rahyA. te zuM javAba Ape ! gurujInA jaDabAtoDa javAbathI tenuM mADhuM sIvAi gayuM hatuM. tyAre mAtAe gurujIne pharIvAra pUchyuM ke, zAstramAM A viSe khIjAM kAMI lakhyuM che ? gurujIe javAba ApyA ke, "zrI sthAnAMga sUtramAM bhagavAna mahAvIre pote zramaNa nigranthAne saMmeAdhana karIne kahyuM che ke huM ! AyuSyamAna zramaNa nigranthA ! traNa prakA ranA upakAranuM RNa utAravuM bahu ja muzkela che. eka aa mAtApitAnA upakAranuM RNa, khIju` sahAya karanAranA upakAranuM RNa ane trIjuM dharmamAM sthira karanAra dharmAMcAnA upakAranuM RNa. A pramANe bhagavAne putra upara mAtApitAnA upakAra tA batAvyA che paNa putranA mAtApitA upara upakAra che evu kAi zAstramAM vAMcavAmAM AvyuM nathI tema sAMbhaLavAmAM paNa AvyuM nathI." guru mAtApitAnA upakAra viSe AgaLa kahevA lAgyA ke, "mAtApitAnA upakAranA RNathI mukta thavuM bahu ja muzkela che. zrI sthAnAMga sutramAM bhagavAnane prazna pUchavAmAM AvyA ke, huM bhagavaMta ! jo koi putra peAtAnA mAtApitAne navaDAve, khavaDAve, kapaDAM paherAve tathA peAtAnA khabhe upADI pherave te te mAtApitAnA upakAranA RNathI mukta thaI zake ke nahi ? bhagavAne uttara ApyA ke, eTalI sevA karavA chatAM paNa putra, mAtApitAnA RNathI mukta thaI zake nahi. ,,, tame kahezeA ke, putra AthI vizeSa sevA zuM karI zake ? ATalI badhI sevA karavA chatAM paNa te putra, mAtApitAnA upakAranA badalA vALI na zake? A praznanA uttara e che ke, putra je zarIradvArA mAtApitAnI sevA kare che te zarIra kANe ApeluM che ? have jo eja zarIradvArA mAtApitAnI sevA kare te tethI te mAtApitAnA upakAranA RNathI mukta kema thai zake ? mAbApanI sevA karanAra putrane suputra ke kRtana kahI zakAya, paNa mAtApitAnA upakAranA RNathI mukta thayeA che ema kahI zakAya nahi. mAtApitAnA upakAranA RNathI vimukta kema thaI zakAya te mATe anAthI muninuM ciratra juo. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 11] rAjakoTa-cAturmAsa [261 mAbApa bALakanI bahu ja sAra saMbhALa rAkhe che chatAM keTalAMka bALako marI jAya che. mAtApitA ema cAhatA nathI ke amAruM bALaka marI jAya chatAM marI jAya che e uparathI ema jaNAya che ke, nimitta game teTaluM sAruM hoya paNa jyAM sudhI upAdAna sAruM na hoya tyAMsudhI kAMI thaI zakatuM nathI. matalaba ke, nizcayanI vAta judI che. paNa jyAM sudhI vyavahAramAM chIe tyAM sudhI vyavahArane bhUlavo na joIe. strI-putrane te mAha chUTayo nathI, ane kevaLa mAtA-pitA mATe ema kahevuM ke, mAtApitA duHkhathI mukta karI zakatA nathI, mATe temanI sevA karavI vyartha che, ema kahevuM te anucita che. Aje te evI hAlata thaI rahI che ke beTA jhagarata bA5 seM, kara tiriyA se neha, badAbadI se kahata hAM, mahiM judA kari deva. maeNhiM judA karI deva, cIja saba gharakI merI; ketI karuM kharAba, akala bigaregI terI. kaha giridhara kavirAya, sune he sajajana mitA; samaya palaTate jAya, bApa se jhagarata beTA." A pramANe putra mAtApitAnI sAthe laDAI jhagaDA karI rahyA che, paraMtu ema karavuM te anucita che. have prazna e thAya che ke, putra jyAre ATaATalI mAtApitAnI sevA karavA chatAM paNa mukta thaI zake nahi to kevI rIte RNamukta thaI zake ? A praznano uttara e che ke, upAdAnane sudhAravAthI ja RNamukta thaI zake che. je dharmane kAraNe tamArA mAtApitAne tamArI sAthene pitA-putrane saMbaMdha thayuM che, je dharmane kAraNe temaNe tamAre pAlana karyuM che te dharmane ddha kare, tenuM barAbara pAlana karavuM ane te dharmadhArA AtmAne sudhAra karo ane e rIte upAdAnane sudhAravuM. Ama upAdAnane sudhAravAthI RNathI mukta thaI zakAya che, sArAMza e che ke, nizvayanI daSTie te mAbApa putranA ane putra mAbApanA nAtha thavAmAM samartha nathI, paNa Ama tyAre ja kahI zakAya ane teja kahI zake ke jyAre anAthI muninI mAphaka saMsArane tyAga karavAmAM Ave! strI putrane te tyAga karyo nathI ane kevaLa mAbApane tyAga kare che te mahA anyAya che. A vAta putranI ane tenA kartavyanI thaI have mAbApanAM kartavya viSe kahuM chuM. mAtApitAe te ema vicAravuM joIe ke putra bhale game te pUta hoya paNa amAre te amArA dharmanuM ja pAlana karavuM joIe. kAraNake amArI sAthe te amAro dharma ja raheze. je pote A pramANe dharma upara sthira raheze to "jevI vela haze tevAM ja tene phaLa lAgaze' e kahevata pramANe putro paNa sanmArge AvI jaze. putrone sudhAranAra ane bagADanAra mAbApe ja che. mATe mAbApoe sarva prathama sudharavuM joIe. je mAbApa pite pahelAM sudharaze to temanI prajA paNa sudharaze. mAtApitAnA kalyANamAM ja prajAnuM kalyANa raheluM che. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha 262 ] sudarzIna ciratra-27 nRpa Adeze Indra utsave, cale sabhI pura bAhara; saja zrRMgArI calI nRpa nArI, pilA usakI lAra. DA dhana0 31 jyAre peAtAnA AtmA jAgRta thAya che tyAre saMsAranAM badhAM kAryoM jAgRti karavAmAM sahAyaka thaI paDe che. jemake anna, pANI, vastra Adi padArtho vagere dharmI ane pApI bannenA upayAgamAM Ave che, paNa te dharmIone te dhamamAM madada Ape che, ane pApIene pApamAM madada Ape che. jyAre peAtAnA AtmA dharmI haiAya che tyAre saMsAramAM koI paNa evA padAtha nathI je peAtAnA dharmomAM sahAyatA Ape nahi. kapilA sudarzanane bhraSTa karavA cAhatI hatI paNa sudarzanane mATe te paNa sAyikA thai paDI. tene kAraNe ja sudarzane evA nizcaya karyo ke, mAre pArake ghera koI divasa bhUle cUke javuM na joie. [ zrAvaNa keTalAka loko ema kahyA kare che ke, 'e kAmanA jhagaDAmAM ame paDavA cAhatA nathI.' Ama kahenAra lAkoe pAtAnAM gharanAM jhagaDAe cheADI dIdhAM che ke nahi ? jo cheADayA nathI teA pachI koInA bhalAinA kAmamAM 'huM bIjAnI paMcAtamAM paDatA nathI' ema kahevuM kayAM sudhI ThIka che teneA vicAra kareA. svArtha cheDayA pahelAM paramArthane choDI devA e anucita che. sudane khIjAnA ghera javAnA tyAga karyAM ane AtmasudhAranA kAryamAM saMlagna thayeA. kapila sudarzanane kahetA ke, tame have mAre ghera AvatA paNu nathI ? tyAre sudarzana temane javAba ApatA ke, "huM dharma kAryamAM samaya vyatIta karuM chuM e kAraNe khIjAne tyAM javAnA tyAga karyo che. dharmakArya mAM AkhA divasa saMlagna rahevAne kAraNe tamAre tyAM AvI zakatA nathI. mATe te viSe tamAre mAThuM lagADavuM na joie paNa tamArA mitrane dharmAMkAmAM prAtsAhita karavA mATe sahayeAga ApaveA joie." capAnA rAjA dadhivAhana hatA. pahelAnAM rAjAe prajAmAM utsAha prANa pUravA mATe utsavAnI yeAjanA karatA. A draSTie caMpAmAM pahelethI indrotsava ujavavAmAM AvatA hateA. dadhivAne paNa te utsava ujavavA mATe khUba taiyArI karAvI ane nagarajane ne AjJA karI ke, kAle indrotsava ujavavAmAM Avaze mATe badhA loko e utsavamAM bhAga levA mATe nagara bahAra nIkaLe, koI nagaramAM rahe nahi. keTalAka loko dhArmika hovA chatAM kevaLa rAjAjJAnuM pAlana karavA mATe anicchAe paNa nagara bahAra indrotsavamAM bhAga levA jatA. keTalAka loko mAja mANavA mATe, teA keTalAka loko kharAba bhAvanAthI paNa IndrotsavamAM jatA. dadhivAhananI AjJA sAMbhaLI sudana vicAravA lAgyA ke, mAre teA te divase upavAsa karI dhamadhyAna karavuM che. paNa rAjAe indrotsava ujavavAnI nagarajane ne AjJA ApI che, mATe temanI svIkRti lIdhA bAda dharmAMdhyAna karavuM ThIka raheze ema vicAra karIne rAjA pAse gayA. rAjAe tenA satkAra karyo, ane kahyuM ke, zeThajI! A Indrotsava traNa divasa sudhI cAlu raheze teA tame utsavanA prabaMdhanuM kAma mAthe laI jema tamane icchiA thAya tema Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 12] rAjakATa-cAturmAsa [263 karA. rAjyanA dhananA upabhAga mAre pAteja karavA joie niC. bIjAne paNa tenA upayega karavA devA joie, ane eja vicArathI A mahe!tsavanI yojanA karavAmAM AvI che. rAjAnuM kathana sAMbhaLI zeTha udAsa thai gayA. rAjAe pUchyuM ke, " zeTha ! udAsa kema thai gayA ?" zeThe kahyuM ke, mArI IcchA A traNa divasamAM dhadhyAna karavAnI che. ApanI AjJAnusAra mArI zrI tathA mArAM putre te utsavamAM jaze paNa mane utsavamAM javAne badale dharmadhyAna karavAnI rajA ApavAmAM Ave te sAruM! ' zeThanuM A kathana sAMbhaLI rAjA dhaNA prasanna thayA, ane zeThanI praza'sA karavA lAgyA ke, " zeThajI ! tamane dhanya che ke tame dharmadhyAnamAM mazagUla rahe che! ane AtmakalyANa sAdheA che. amArAthI teA dharmAMrAdhana thaI zakatuM nathI. tamArI icchA dharmadhyAna karavAnI che te khuzIthI kareA. emAM rajA levAnI zI jarUra che.'' 99 sudane uttara ApyA ke, "ApanI AjJA lIdhA vinA dharmadhyAna karavuM e te rAjAjJAnuM ullaMdhana karavA jevuM che. mATe ApanI AjJA levA AvyA chuM. " "tamArI icchA dharmadhyAna karavAnI che teA khuzIthI karA. ' rAjAe kahyuM sudana ghera AvyA, ane strIne, putrane sAthe lai utsavamAM javAnuM kahI pAte dhamadhyAna karavA besI gayeA. manAramA peAtAnAM putrAne navAM kapaDAM paherAvI tathA te sArAM kapaDAM paherI rathamAM esI utsavamAM javA mATe nagara bahAra nIkaLI. A bAju rAjAnI rANI abhayA paNa utsavamAM bhAga levA mATe naMgara bahAra nIkaLI. have AgaLa zuM thAya che teneA vicAra have pachI karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 zrAvaNa vadI 12 gurUvAra = prAthanA zrI AdIzvara svAmI heA, praNam' sira nAkhI tuma bhaNI, prabhu aMtarasyAsI Apa, me para hera karIje he; meDhIje ciMtA manataNI, mArA kATa purAkRta pApa 5 zrI 5 1 5. zrI RSabhanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhagavAna RSabhanAthanI prArthanA, temanI stuti tathA temanA dhyAnane hindusamAjamAM mahattvanuM sthAna che. bhagavAna RSabhadevane jainadhama tA mAneja che ane jainazAstrAmAM temanI mahattA khUba varNavavAmAM AvI ja che, paNa anya dharmanAM zAstrae paNa bhagavAna RSabhadevanI prArthanA karI che ane temanuM mahattva khatAvyuM che. khIjA avatArAnA viSe teA kAi prakAranA matabheda paNa hoi zake, paNa bhagavAna RSabhadevanA viSayamAM kAi prakAranA matabheda Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa nathI. bhagavAna RSabhadevanA jhaMDA nIce dareka hindu AvI zake che. evA RSabhadeva bhagavAna ke jemaNe saMsAranuM kalyANa karyuM che, ane jemane badhA hindu mAne che, temanA jhaMDA nIce ekatrita thaI lake pitAnuM kalyANa keTaluM badhuM sAdhI zake ? saMsAramAM paNa prAyaH evuM jovAmAM Ave che ke, jemane bahumata prApta thAya che temane badhA mAne che. cUMTaNInA samaye je mANasa bahumate cUMTAI Ave tene badhA mAne che. A ja pramANe bhagavAna RSabhadevane bahumate svIkAryo che ane eTalA ja mATe badhA hinduo temane mAne che. jyAre A pRthvItala upara 18 koDA kroDI sAgara varSo sudhI dharmane vicacheda thaI gayo hato, tyAre bhagavAna RSabhadeve pitAnI avasthAnA 20 bhAga kuMvarapadamAM pasAra karyA hatAM, 63 bhAga janatAnA kalyANamAM tathA saMyama pAlanamAM vyatIta karyA hatAM, ane 1 eka bhAga kevalajJAna tathA kevaladarzananI prApti karI janatAnA kalyANamAM pasAra karyo hato. A pramANe temaNe A pRthvItala upara dharmanI punaHsthApanA karI hatI. e dharmoddhArane kAraNe ja Aje temane thayA asaMkhya kAla vyatIta thavA chatAM paNa jANe teo ApaNI sAme hoya ema lAge che. evA prabhunI ekAgratApUrvaka prArthanA kare to paNa kalyANa che. jainazAstromAM te bhagavAna RSabhadevanuM varNana ane temanAM guNagAna karavAmAM AvyAM ja che paNa vedavyAsajIe bhAgavata purANamAM paNa temanI nIce pramANe prArthanA karela chenityaanubhuuti nijalAbhanivRttatRSNaH zreyasyatadracanayA cirasuptabuddheH / lokasya yaH karuNA'bhayA''tmaloka, mAkhyannamo bhagavate RSabhAya tasmaiH // te RSabhadeva bhagavAnane mArA namaskAra che ke jeo tRSNArahita che. temaNe AtmasvarUpane abhyAsa karI potAnI meLe tRSNAne choDI dIdhI che. te tRSNArahita RSabhadeva bhagavAnane mArA namaskAra che. bhagavAnane namaskAra karavAnuM kAraNa e che ke, temaNe cirakALathI arthAta aDhAra DAkoDI sAgara varSothI je cha mohanidrAmAM ajJAnAvasthAmAM suSupta hatA te jIvone jAgrata karyA hatA. temaNe pitAnuM kalyANa te sAdhyuM ja hatuM paNa sAthe sAthe bIja jIvone paNa kalyANa karyuM hatuM. je kevaLa pitAnuM ja kalyANa sAdhe che temAM kAMI vizeSatA nathI. vizeSatA te pitAnuM kalyANa karavAnI sAthe bIjAnuM kalyANa karavAmAM rahelI che. kahevAne Azaya e che ke, potAnuM kalyANa te ghaNA loko kare che paNa temanI gaNanA paramArthIomAM thatI nathI, paNa je loke saMsAranuM hita kare che temanI ja gaNanA paramArthIomAM thAya che. je sUrya pote ja prakAza le, bIjAne prakAza Ape nahi te tame tene sUrya kaheze ? pANI je tamArI tarasa chIpAve nahi te tene pANI kaheze? ane je anna tamArI sudhAne zAnta kare nahi tene tame anna kaheze ? nahi. eja pramANe je bIjAonuM kalyANa sAdhatA nathI temanI gaNanA mahApuruSomAM thatI nathI. mahApuruSe te teo ja che ke, jeo jagatanuM kalyANa kare che. je pramANe bhagavAne potAnuM kalyANa karavAnI sAthe badhAnuM kalyANa karyuM te ja pramANe tamAre paNa tamAruM kalyANa karavAnI sAthe bIjAonuM paNa kalyANa karavuM joIe. Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 12 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 265 je je avatAro ke mahApuruSe pedA thayA che te badhA A pRthvI upara ja thayA che. A pRthvI upara rahIne jeTaluM kalyANa potAnuM ane bIjAnuM thaI zake che teTaluM kalyANa bIje kyAMya thaI zakatuM nathI. devalokamAM paNa thaI zakatuM nathI. devalokamAM te badhA sukhI hoya che eTale tyAM konA upara karuNA karI zakAya! karuNA karavAnuM sthAna te A ja bhUmI che. eTalA mATe potAnuM kalyANa karavAnI sAthe bIjAnuM kalyANa karavAno utsAha rAkho. ema thavuM na joIe ke, ahIM te upadeza sAMbhaLIne utsAha batAve paNa ahIMthI bahAra jatAM ja utsAhane osarI mUke. dharmanA kAmamAM te evo utsAha ho joie ke je ochA ja na thAya! kAlathI paryuSaNa parvane prAraMbha thAya che. A parva e dharmaparva che, eTalA mATe A parvamAM dharmeghAta karavA mATe dharmane utsAha vadhAre hovo joIe. keTalAka loko A parvamAM pApa pUrNa pravRttine paNa upadeza kare che, paNa A parva dharmaparva che eTalA mATe A parvamAM dharmArAdhana kare ane pApa pravRttithI baco! anAthI munino adhikAra--28 have anAthI muninI vAta kahuM chuM. anAthI muninI anAthatAnuM varNana sAMbhaLI rAjA zreNikane ghaNuM Azcarya thaI rahyuM che. | munie mAta pitA taraphanI anAthatAnuM te varNana karyuM. have bhAInA taraphathI temane kevI anAthatA hatI tenuM varNana kare che - bhAyaro me mahArAya ! sagA jittttknnitttthgaa| na ya dukkhA vimoyaMti, esA majjha aNAhayA / / 26 // "he rAjana! mAre sagA nAnA moTA bhAio paNa hatA. te nAmanA bhAIo na hatA paNa sAcA sAdara hatA. he rAjana ! saMsAramAM sAcA bhAIonuM maLavuM bahu ja muzkela che. hA, je loko dhanavaibhavane ja Adhaka mAne che temanI dRSTimAM te bhAIo vairI samAna hoya che. teo ema mAne che ke, bhAIe mAtAnA peTamAM janmIne mane mAtAnA dUdhathI vaMcita karI nAMkhyo, janma laIne mAtA-pitAnA snehamAM bhAga paDAvyo ane moTo thaIne dhanamAM paNa bhAgIdAra banyo. A prakAranI mAnyatAvALA loko bhAIne paNa vairI mAne che paraMtu he rAjana ! mAre evA bhAIo na hatA, jeo mane zatrarUpe mAnatA hoya ! mArA bhAIo te pote saMkaTa sahana karIne paNa mArI rakSA kare evA hatA. rAma ane lakSmaNa, bhagavAna mahAvIra ane naMdivardhana e baMdhu belaDI jevA mArA bhAI o hatA. jyAre kaikeyIne kAraNe rAma vanamAM javA lAgyA ane tenI khabara lakSmaNane paDI tyAre lamaNu khUba dhI thayA. lakSmaNanA krodhane joI rAma kahevA lAgyA ke, "tuM bhAinuM gaurava vadhAravA cAhe che ke ghaTADavA!" A sAMbhaLI lakSmaNa zAnta paDI gayA ane rAmane kahevA lAgyA ke, " Apa jema kaheze tema karIza, paNa ApathI vikhUTe na paDuM ane ApanI sevAmAM rahuM e ja huM cAhuM chuM." Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ zrAvaNa rAme lakSmaNane kahyuM ke, "jo tuM mArI sAthe AvIza tA mAtApitAne keTaluM badhuM du:kha thaze? vaLI mArI sAthe AvavAne tuM Agraha paNa zA mATe kare che ! zuM huM kAyara huM ! tuM ! ahIM rahIne bhAi bharatane sahAya kara. mArI sAthe AvavAnI jarUra nathI." lakSmaNe kahyuM ke, "ahIM tA mAtApitAnI sevA karanAra teA ghaNA che. huM te ApatI sAthe ja AvIza. Apa jaMgalamAM jAe ane huM mahelamAM rahuM e kema banI zake ? lakSmaNanI vAta sAMbhaLI rAma samajI gayA ke, lakSmaNa sAthe AvyA vinA mAnaze nahi. eTalA mATe temaNe lakSmaNane kahyuM ke, "tuM mAtAnI rajA lai Ava, pachI mArI sAthe Avaje. lakSmaNa A sAMbhaLI prasanna thayA paNa sAthe tene evA vicAra AvyA ke, mAtA putrasnehane kAraNe rAmanI sAthe vanamAM javAnI rajA Apaze ke nahi ? jo mAtA rajA nahi Ape te rAma paNa sAthe laI nahi jAya ! lakSmaNa paramAtmAne prArthanA karavA lAgyA ke, " he prabhA ! mAtAne evI sabuddhi sUjhe ke mane rAmanI sAthe vanamAM javAnI svIkRti Ape. ' "" lakSmaNa peAtAnI mAtA sumitrAnI pAse gayeA. sumitrAne putra sneha teA hateA chatAM temaNe lakSmaNane zuM kahyuM tenuM janarAmAyaNamAM ghaNuM ja suMdara varNana Apela che. temAM kahyuM che keH-- 2 6 vatsa suvatsa buddhi tArI, bhaleA mate tuMja mAMya; tAta rAma karI lekhavA, kahe sumitrA mAya.' "" sumitrA kahe che ke, " he putra! te rAmanI sAthe vanamAM javAne je vicAra karyAM che te ghaNuM! ja sArA vicAra che. rAmane tuM pitA ane sItAne mAtAnI mAphka samajaje. temane koI prakAranuM kaSTa na thAya tene pUrepUrA khyAla rAkhaje, ane temanI kharAkhara sevA karaje. tArA bhAgyathI ja rAma vanamAM jAya che ane tethI ja tane sevA karavAnA Ave| zubha avasara maLe che. ' lakSmaNa jevA bhAI ane sumitrA jevI mAtA maLavI muzkela che. sumitrA kahe che ke, "he putra! tArA bhAgyathI ja rAma vanamAM jAya che mATe tuM paNa jA, DhIla kara nahiM, nahiM te rAma vanamAM cAlyA jaze ane tuM ahIM rahI jaIza. '' mAtAnuM A kathana sAMbhaLI lakSmaNane keTalA badhA ha thayA haze ? bhUkhyAne anna ane tarasyAne pANI maLavAthI jevA AnaMda thAya tevA AnaMda lakSmaNane thayA. lakSmaNa, rAmanI sAthe vanamAM gayeA. vanamAM lakSmaNe rAmanI kevI sevA karI e te vAta prasiddha ja che. anAthI muni kahe che ke, "he rAjan! mArA bhAIe svArthI na hatA, paNa mArA duHkhane dUra karavA mATe ane rAgamukta karavA mATe haMmezAM prayatnazIla rahetA hatA. mArA bhAI e hamezAM mArA viSe ciMtA karatA hatA ke, " mArA bhAinuM du:kha kema dUra thAya ane te rAgamukta kema thAya! amane te| tyAre ja AnaMda thaze ke, jyAre bhAinA rAga dUra thaze. kAI bhale A badhI sapattine ke A dharabArane laIne paNa amArA A Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 12 ] rAjakeTa-cAturmAsa [267 bhAIne sAjo tAjo karI Ape to ame ema karavA paNa taiyAra chIe A pramANe mArA bhAIo mane rogamukta karavA mATe prayatna karatA hatA chatAM paNa teo mane rogamukta karI na zakyA evI mArI anAthatA hatI." anAthI muni je kAMI kahe che te upara tame loko paNa vicAra kare ! anAthI muninA bhAIo jyAre anAthI munine rogamukta karI na zakyA te pachI zuM tame loko tamArA bhAInAM duHkho maTADI zako cho ! je nahi, te pachI je pramANe rAjA zreNika pitAne anAtha mAnavA lAge te ja pramANe tame paNa pitAne anAtha zA mATe mAnatA nathI ! mAtA-pitA-bhAI vagerenA jema tame nAtha nathI tema teo tamArA paNa nAtha nathI. eTalA mATe AtmAnA nAtha tame pote bane. jo tame tamArA AtmAnA nAtha banaze te AkhuM jagata tamArA pagamAM paDaze. anAthI muni pitAnA nAtha banyA, te rAjA zreNika paNa temanA page paDyA. rAjA zreNika talavAranA bhayathI keInA page paDe evA na hatA paNa jeo pitAnA AtmAnA nAtha banyA hatA te sanAtha banelA anAthI muninA page paDavAmAM temane jarApaNa saMkeca na thayo. tame paNa tamArA AtmAnA nAtha bane. huM ema nathI kahetA ke, tame Aje ja gharabAra choDI de. paNa "mAre anAtha maTI sanAtha banavuM che" evI bhAvanA te tamArAmAM hevI joIe. jo sanAtha banavAnI tamArI bhAvanA haze te koI divasa paNa tamArA AbhAne sanAtha praNa banAvI zakaze, saMsAramAM je loke nirbaLa hoya che temane mAthe ja duHkha paDe che. baLavAna loko upara duHkho paDatAM nathI. vyavahAramAM paNa juo ke, mAtAne bicArA bakarAnuM ja balidAna ApavAmAM Ave che, siMhanuM balidAna ApavAmAM AvatuM nathI; kAraNa ke bicArI bakarIne te kAna pakaDIne balivedI upara laI javAmAM Ave che; paNa siMha te pakaDanAranuM paNa bhakSaNa karI jAya che te pachI tenuM balidAna ApavAnI vAta ja zI karavI? Aje svarAjya mATe bUma pADavAmAM Ave che paNa nibaLane svarAjya koNa Ape? eTalA mATe : anAthI muninuM kathane dhyAnamAM laI AtmAne sabaLa ane sanAtha banAvo. jo tame A kathanane dhyAnamAM leze, te tamane ja lAbha thaze. sudarzana caritra-28 AtmAne baLavAna kevI rIte banAvI zakAya e have batAvuM chuM. ghaNA loka kalyANakArI divasene paNa akalyANakArI banAvI le che. jemake keTalAka loko bImAra hovA chatAM paNa kahe che ke, ekavAra cAra divasa mATe sAjo thaI jAuM ane meLe je AvuM te sAru-pachI te koNa jANe meLe joI zakAze ke nahi ! keTalAka loko kahe che ke, janmASTamIne divasa jugAra ramavA mATe ja che. A pramANe loka kalyANakArI divasane paNuM akalyANakArI banAvI le che. caMpAmAM paNa evuM ja thayuM. tyAMnA lokone paNa Indra, utsavamAM javA mATe bahu ja talAvelI thaI paNa sudarzanane te dharmanI ja tAlAvelI lAgI Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268] . zrI javAhira vyAkhyAne saMgraha [ zrAvaNa hatI eTale te to aThThama karI piSadhamAM besI gayo. rAjAne paNa Aje utsAha che, ane sudarzanane paNa utsAha che, paraMtu bannenA e utsAhamAM ghaNuM ja aMtara raheluM che. nR5 Adeze Indra usa, cale sabhI pura bAhara; saja aMgAra calI nRpanArI, kapilA usakI lAra. . dhana 31 che pAMca putra saMga maneramAjI, calI beTha ratha mAMya; kapilA nirakhI ati mana hardI, nIke batalAya. e dhana. 32 satI sAvitrI lakSamI gaurIse, adhikI InakI kAya; kisa ghara yahanArI sukhakArI, zobhA varaNI na jAya. dhana 33 . rANI kahe suna puhitANI, zeTha sudarzana nAra; satya ziyala aura niyama dharmase, IsakA zuddha AcAra | dhana 34 . suha macakaDo tanake teDI, haisI kapilA usa bAra bheda pUchatI ati haTha dharatI, kahe haiMsI prakAra che dhana0 35 bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke - cauvihe samaNasaMdhe pannate taMjahA samaNAe samaNIe, sAvayAe, sAviyAe / -zrI sthAnAMga sUtra, A pramANe bhagavAne cAra prakAranA tIrthamAM sAdhu sAdhvInI sAthe zrAvaka zrAvikAne paNa samAveza karyo che. je tIrtha svarUpa hoya che te ke tAraka hoya che ane te jagatanuM kevuM kalyANa kare che e vAta sudarzananA caritra uparathI juo. sudarzana paNa tIrtha che. je tIrthasvarUpa hoya che temanA mAthe pite taravAnI ane bIjAne tAravAnI javAbadArI rahelI hoya che. Ama hovA chatAM je tIrthasvarUpa zrAvaka paNa jugAra rame, parastrI upara kudaSTi pheke ane ahIM tahIM bhaTakyA kare evA zrAvakane tIrthasvarUpa zrAvaka kema kahI zakAya ! bhagavAne zrAvakanA paNa cAra prakAro batAvatAM kahyuM che ke cattAri samanovAsagA paNNattA taMjahA: adAgasamAnA par3AgasamAnA, ThANusamANA kharakaMTasamANA / arthAta-zrAvako cAra prakAranA che. koI zrAvaka kAcanI mAphaka hoya che, koI dhvajAnI mAphaka hoya che, koI ThuMThAnI mAphaka hoya che ane koI jherI kAMTAnI mAphaka hoya che. je kAcanI mAphaka hoya che te zrAvaka aMdara ane bahArathI nirmaLa hoya che. jema nirmaLa arIsAmAM meTuM sApha joI zakAya che tema tevo nirmaLa zrAvaka bIjAne mATe AdarzarUpa hoya che. je dhvajAnI mAphaka hoya che te zrAvaka jema havAthI dhvajA keIvAra A bAju te koIvAra bIjI bAju uDe che tema dhvajAnI jevo zrAvaka samaya joIne kAma kare che. trIje DuMDAnA je zrAvaka e hoya che ke, jema game teTale varasAda varase ane game teTaluM pANI sIMcavAmAM Ave chatAM ThuMThAne phaLaphula ke pAMdaDAM AvatAM nathI, tema je zrAvakane game teTalo samajAvavAmAM Ave chatAM dharmamAM pravRtta na thAya te ThuMThAnA jevo zrAvaka che; ane cothA prakArane zrAvaka jherI kAMTAnI samAna hoya che, arthAta jema jherI kAMTe pite tUTI jAya che ane sAthe bIjAne paNa pIDA Ape che, teja pramANe je pote paNa kharAba hoya che ane bIjAne paNa kharAba banAve che. Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 12] rAjakoTa-cAturmAsa [269 A pramANe cAra prakAranA zrAvaka hoya che. tame A cAra prakAranA zrAvakamAMthI kayA prakAranA zrAvaka banavA cAhe cho tene vicAra karo! sudarzana kAcanI samAna Adarza zrAvaka hato. sudarzana, mane ramAne rAjAjJAnuM pAlana karavA mATe utsavamAM bhAga levAnuM kahI pote akrama karI paiSadhamAM besI gayo. maneramAe vicAryuM ke, meLAmAM javAnI mArI IcchA te nathI, paraMtu patinA vyavahAranI rakSA karavA mATe rAjAjJAnuM pAlana karavuM joIe. A pramANe vicAra karI, putrone navAM kapaDAM paherAvI tathA pite paNa AbarU pramANe kapaDAM-ghareNuM paherI taiyAra thaI ane rathamAM besI utsavamAM javA mATe nagara bahAra nIkaLI ane sIdhI bahAra taiyAra karavAmAM AvelA rANInA darabAramAM AvI. puruSa rAjAnA darabAramAM jatA hatA ane strIo rANInA darabAramAM jatI hatI. menoramA rANInA darabAramAM gaI. rANIe mane ramAne sAkAra karyo ane kahyuM ke, tame AvyA e bahu sAruM karyuM. mane ramAe uttara Ape ke, patie ApanI AjJA kahI eTale AvavuM ja paDayuM. pati te sAMsArika kAmamAMthI nivRtta thaI piSadhamAM beThA che eTale temanA mATe rAjAjJAnuM pAlana karavuM Avazyaka rahyuM nathI, paNa huM te saMsAranA vyavahAramAM ja chuM, eTale mArA mATe ApanI AjJAnuM pAlana karavuM Avazyaka ja che. rANIe kahyuM ke, bahu sAruM thayuM ke tame AvyA. eTalAmAM te kapilA paNa suMdara kapaDAM paherI oDhIne AvI. te utsavamAM bIjA ja kaI udeze AvI che. te capaLa te hatI ja, eTale te potAnI capalatA batAvatI rANInI pAse AvI. utsavamAM kapilA ane manaramAM banne AvyAM che paNa bannenAM AvavAnAM uddeza ane vicAra judAM judAM che. kapilAne joI rANIe kahyuM ke, huM tamArI rAha jotI hatI tyAM ja tame AvyA! kapilA kahevA lAgI ke, ApanI AjJA te mAthe caDAvavI joie ne! A pramANe banne paraspara vAtacIta karI rahyAM che paNa bannenAM mananAM bhAva judA ja prakAranAM che. rANI ane kapilA eka rathamAM besI utsava jevA mATe bahAra nIkaLyAM. manaramA paNa putronI sAthe pitAnA rathamAM besI temanI sAthe cAlI. rANI ane kapilA te ahIM tahIM najara pheravatI hatI paNa mane ramA nIcI dRSTi karI rathamAM beThela hatI. kapilA maneramAM sAme draSTi karI tene vAraMvAra jovA lAgI. rANIe kapilAne pUchayuM ke, tuM Ama vAraMvAra zuM joyA kare che ! kapilAe uttara Apyo ke, A rathamAM beThelI strIne jouM chuM ke te kevI che ! huM te strIne lakSmI kahuM ke sarasvatI kahuM ! te kevI suMdarI che ! ane te suMdarInI sAthe beThelAM bALako paNa kevAM suMdara che ! na jANe e koNa che? rANIe uttara Ape , te ene jANatI nathI ? e te nagarazeThanI zeThANI che, ane e pAMca putro paNa temanAM ja che. A sAMbhaLatAM ja kapilA tALI pADatI hasavA lAgI. kapilAne A pramANe hasatI joi cosaTha kaLAne jANanArI rANuM samajI gaI ke, kapilAnA A hAsyamAM koI marma avazya chupAelo che ! te kapilAne pUchavA lAgI ke, tuM zA mATe hase che? kapilAe Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha (prathama bhAdaravA javAba Apyo ke, e to saheje hasuM chuM. rANIe haTha pakaDI ke, tuM mArAthI paNa vAta chupAve che! mane kAMI tArI paravA nathI, paNa jo tuM mane cAhe che ane mArI sAthe saMbaMdha rAkhavA cAhe che te tAre hasavAnuM kAraNa batAvavuM ja paDaze! have kapilA pAsethI abhayA rANI kevI rIte vAta kaDhAve che ane kapilA kevI rIte pratijJAthI bhraSTa thAya che teno vicAra have pachI AgaLa karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA sudI 12 zanIvAra noMdha - [ zrAvaNa vadI 17 zukravArathI prathama bhAdaravA sudI 1 zukravAra sudhInA zrI paryuSaNa 5vamAM pUjyazrIe vyAkhyAna zrI aMtagaDadazAMga sUtra vAMcela hatuM, ane tyArabAda pUjyazrIe cha upavAsa-chakAIne tapa karela tethI pra. bhAdaravA sudI 11 sudhI teozrIe vyAkhyAna pharamAvela nahetAM]. prArthanA cetana bhaja kalyANa karanako, Ana mile avasara re, zAstra pramANa pichAna prabhu suna, mana caMcala thira kara re; ( zreyAMsa jiNuMda sumarA re. . 1 zreyAMsanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAne mArga bhUlelA sAMsArika lokone saMbodhana karatAM bhakta loko kahe che ke "he jagajIvo ! have mohanidrAmAMthI jAgI paramAtmAnuM smaraNa karo ! mohanidrAmAM tame tamAruM bhAna paNa bhUlI gayA cho mATe e mohanidrAne choDI jAge ane paramAtmAnuM dhyAna dhare !A pramANe "uThe, jAge ane paramAtmAnuM smaraNa karo" ema vAraMvAra kahI bhakta lake paramAtmAnuM smaraNa karavAnI preraNA Ape che. tene uddeza e che ke cetana bhaja kalyANa karanake, Ana milya avasarare, zAstra pramANe pichAna prabhu guNa, mana caMcala thira karaze. he jagajIvo ! zuM karuM, zuM karuM evI mananI caMcalatA choDI daI buddhine zAnta rAkhe. zAstra pramANunI AjJAdhArA mananI caMcalatAne dUra karI buddhine samatola rAkhe. A pramANe mananI caMcaLatAne kAbumAM rAkhI buddhine samatola rAkhaze te paramAtmAnuM smaraNa barAbara karI zakaze. zAstra pote pramANabhUta che. tene pramANita karavA mATe bIjA pramANanI jarUra rahetI nathI. AjakAla loko zAstranuM mApa pitAnI buddhinA mApadvArA kADhavA cAhe che, ane Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuThThI 12 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 201 peAtAnI buddhinA pramANudvArA zAstranuM pramANa jue che, paNa eTaluM vicAratA nathI ke, je zAstro mahAjJAnInA pramANathI banelAM che te zAstrAne pAtAnI buddhinA pramAdrArA kema mApI zakAya? kadAca kAI kahe ke, jyAre zAstra mahAjJAnInA pramANudvrArA banelAM che te pachI temAM kahevAmAM AvelI kaI vAta viSe brAnti kema rahe che? A praznanA uttara e che ke, potAnI apUrNatAne kAraNe bhrAnti rahevA pAme che. potAnI apUrNatAnA khyAla rAkhI A vItarAganI vANI che, ema samajIne je kAMi zAstramAM kahevAmAM AvyuM che te satya che, ema mAnazeA tA, keAI vAta na samajavA chatAM eka dare tamane lAbha ja thaze. pratyeka kAryanuM kula peAtAnI buddhi anusAra ja maLaze. je kAI vikArI vastu ke vAta hoya tA e vItarAganI vANI nathI ema mAnavuM, paNa je vAta nirvikArI heAya te vItarAganI vANI che ema mAnavAmAM vilaMba paNa na karavA. A vAtane lakSyamAM rAkhIne ja jJAnI leAkA ema kahe che ke, vItarAganI vANIne tuM tArI buddhinA pramANadvArA mApa nahi, paNa zAstrane pramANabhUta mAnI paramAtmAnuM smaraNa kara. tane vItarAganA vacanAmRtane pAna karavAne A zubha avasara mahA muzkelIe maLyA che. A avasara keTalI mahA muzkelIe maLyA che e viSe bhagavAne gautama svAmIne paNa kahyuM hatuM ke: vaNassaikAyamadgao ukkosaM jIve saMvasse | kAlamaNantaM samayaM goyama ! mAdhyamAyae // he gaiAtama ! saMsAranI sthiti ghaNI ja vikRta che. jene aMta AvavA bahuja muzkela che. vanaspatikAyamAM paNa A AtmA rahI Avela che. mahA muzkelIe A manuSya janma maLyA che te zuM A avasarane nakAme! gumAvI devA ucita che ? bhagavAna mahAvaktA hatA ane gaiAtama svAmI mahAzrotA hatA. eTalA mATe temaNe tA bhagavAnane upadeza sAMbhaLI zubha avasarane nakAmA javA na dIdheA, paNa ApaNe zuM karavuM joie ? tenA vicAra kare. ApaNe teA paramAtmAnuM smaraNu karI sAMpaDelA zubha avasaranA sadupayeAga karavA joie. paramAtmAnuM smaraNa karavA te badhA cAhe che paNa evuM kayuM kAraNa che ke, icchA heAvA chatAM paramAtmAnuM smaraNu thai zakatuM nathI ? e kAraNa pudgaleAnI IcchA che. pudgalAnI icchA hAvAnA kAraNe paramAtmAnuM smaraNa, IcchA heAvA chatAM paNa thai zakatuM nathI. je pudgalAnI icchAthI nivRtta thAya che te ja bhagavAnanI samIpa jai zake che. eTalA mATe pudgaleAnI IcchAne tyAga karI paramAtmAnuM smaraNa kare ! pudgaleAnI IcchA cheADavI lAkone bahuja muzkela jAya che, paNa e vize| vicAra karavAmAM Ave te e kAma saralamAM sarala che; kAraNa ke, jIva e pudgala nathI tema pudgalAnA te svAmI paNa nathI. kahyuM che keH jIva nahIM puggalI, neva puggala kadA, pAgalAdhAra nahIM tAsara'gI ! A pramANe jyAre jIva pudgala nathI tema te pudgaleAne svAmI nathI, to pachI puddagalAne mAha cheDavA zuM muzkela che? jo pudgaleAnA tyAga karavA muzkela heAta tA, bhagavAna vItarAga ApaNane tene tyAga karavAnA upadeza Apata nahi ! vAstavamAM pudgalAnA tyAga karavA muzkela nathI paNa ajJAnane kAraNe ApaNe tene muzkela mAnI er3A chIe. jIve, Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA pudgalAne tyAga karavA kevI rIte muzkela mAnI lIdhuM che e eka udAharaNudvArA samajAvuM:kalpanA karo ke, koI mANase eka sApane phulanI mALA samajI hAthamAM pakaDI lIdheA, khIjA mAse tene kahyuM ke, are! e to viSadhara che mATe ene mUkI de. paNa pele mANasa tene pulanI mALA samajI rahyA che, eTale sApane cheADI mUkavA tene muzkela jaNAya che. te te sApane paNa phulanI mALA samajI rahyo che e tenuM ajJAna che; ane e ajJAnane kAraNe ja sApane tyAga karavA tene muzkela jaNAya che; paNa jyAre tenuM ajJAna phITI jaze, ane A pulanI mALA nahi paNa viSadhara-sApa che evuM jJAna thaze, tyAre zuM te sApane eka kSaNabhara paNa hAthamAM pakaDI rAkhaze kharA ? A ja pramANe jIva, pudgalAne peAtAne sukha ApanAra vastu mAnI hRdayamAM sthAna ApI rahyA che; paNa A jIvanuM ajJAna che. jo ke jJAnIjanA pudgalAnA tyAga kareA ema vAravAra kahe che, paraMtu jyAM sudhI ajJAna che tyAM sudhI pudgalAnA tyAga karavA muzkela jaNAya che. jyAre jJAnIonA upadezanA prabhASa hRdayamAM Utaraze, ajJAna phITI jaze ane pudgalA e duHkhanuM kAraNa che, pudgalameAhanA kAraNe ja janma maraNa karavAM paDe che ane tenA kAraNe ja paramAtmAnuM smaraNa karavAmAM AAdhA Ave che, evuM jJAna pragaTa thaze tyAre zuM jIva pudgalAne pakaDI rAkhaze? jyAre sarpa e phulanI mALA nahi, paNa viSadhara che, evuM jANyA bAda kAI sarpane pakaDI rAkhatA nathI; te ja pramANe pudgalA e duHkharUpa che, e jANyA bAda, koI jIva tene pakaDI rAkhatA nathI, paNa tethI dUra dUra bhAge che. sApane DaMkha te| eka ja bhava bagADe che, paNa pudgalAnA DaMkha te aneka bhava bagADe che, evuM bhAna thayA bAda pudgalA upara mAha rahevA pAme nahi. paNa pudgalA mArA AtmAne hAni paheAMcADe che evuM bhAna pahelAM thavuM joie. A bhAna thayA bAda puddagalenA tyAga karavA kAMi muzkela nathI. pudgale| AtmAnI hAni karanArAM che, ema mAnI puddagalAne tyAga karA ane paramAtmAnuM smaraNa kareA te tethI AtmAnuM kalyANa thaze. anAthI muninA adhikAra--29 anAthI muni paNu rAjA zreNikane eja upadeza Ape che. rAjAe munine kahyuM ke, " ApanI A avasthA bhAgane ceAgya che to pachI A avasthAmAM Ape saMyama zA mATe dhAraNa karyAM? A avasthAmAM saMyama dhAraNa karavAnA upadeza Apane koNe ApyA?'' rAjAnA A kathananA javAbamAM munie jaNAvyuM ke, "he rAjana! A upadeza mArA AtmAe ja mane ApyA che. mArA AtmAe ja saMsAranA badhAM padArthInu rUpa jANI tenA tyAga karyo che." . rAjAe pUchyuM ke, "saMsAranA badhAM padArthonuM rUpa kevI rIte jANyuM ? A praznanA uttaramAM muni peAtAnuM pUrva vRttAnta kahI rahyA che. ahIM anAthI muni nathI ke rAjA zreNika nathI; paNa huM ane tame che. jyAre huM ane tame, muni ane rAjAnI mAphka banIne kathA kahevAmAM--sAMbhaLavAmAM Ave, tyAre ja Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12]. rAjakeTa-cAturmAsa [ ra73 kathAne rasa cAkhI zakAya! je kathA kahenAra ane sAMbhaLanAra bhADutI hoya te kathAne sAco rasAsvAda AvI na zake ! e mahAmuninA A pravacananuM mahattva to kaI jJAnI ja barAbara rIte batAvI zake, paraMtu ahIM to huM chuM eTale mAre ja mArI apUrNa vANImAM tamane batAvavuM paDaze. anAthI muni rAjA zreNikane kahI rahyA che ke, "he rAjana ! tuM je zarIrane bhoga bhogavavAnuM sAdhana mAne che e zarIramAM eka mahAvyAdhi pedA thavA pAmI hatI" leke vyAdhine karmane udaya ke pApanuM phaLa mAne che paNa kAraNa kAryabhAvane vicAra karatAM huM to vyAdhine saMyamanuM kAraNa mAnuM chuM. mArI e vyAdhine zAMta karavA mATe auSadhAdinA aneka upacAro karavAmAM AvyAM, mArI vyAdhine maTADanAra vaidyone gharanI badhI saMpatti ApavA paNa mArA pitA taiyAra thaI gayA, paNa mArI te vyAdhi koI paNa upAye zAMta na thaI. mArI mAtA tathA mArA bhAIbhAMDuo paNa mArA duHkhe duHkhI rahetA hatA ane mArI vyAdhine dUra karavA mATe satata prayatna karatA hatA, paNa mAre roga koI paNa upAye dUra na thayuM. jema jema mAtA-pitAnA prayatna niSphaLa thavA lAgyAM tema tema mAro nizcaya paNa draDha thato gayo che, je kAmane AtmA pote sAdhI zakato nathI, te kAmane bIjA leke sAdhI zakaze ema mAnavuM e bhUla che. bhaiNio me mahArAya ! sagA jittttknni?gaa| naya dukakhA vimoyanti, esA majjha aNAhayA // 27 // A pramANe kahI anAthI muni AgaLa kahe che ke, "he rAjana ! mAre sagI mA-jaNa nAnI-moTI bahena paNa hatI. sAdhAraNa rIte saMsAranI koI paNa strIne bahena kahI zakAya che, paNa e dharmanA saMbaMdhe bahena kahevAya che, paNa sagI bahena kahevAtI nathI. e mArI sagI bahene e paNa mArA roganA nivAraNa mATe pitAthI banatAM badhAM prayatna karyo paNa mArA rogane dUra karavA mATe samartha nIvaDI zakI nahi." ahIM eka prazna ubho thAya che ke, jyAre mAtA-pitA tathA bhAIe duHkhamukta karI na zakyA, te pachI bicArI bahene duHkhamukta kema karI zake ? jyAM sUrya prakAza kAmamAM AvI na zako tyAM dIpakano prakAza zuM kAma karI zake ? Aja pramANe mAtApitA tathA bhAIo munine duHkhamukata karI na zakyA, te pachI bahene du:khamukta karI na zake e dekhItuM hovA chatAM, temanuM juduM varNana zA mATe karavAmAM AvyuM? A praznano uttara e che ke, saMsAramAM evI vicitratA jovAmAM Ave che ke, je kAma moTAMothI thatuM nathI te nAnAMothI thaI jAya che, ane je kAma nAnAMothI thaI jAya che te moTerAMo karI zakatA nathI. jemake sonI senAne ogALavA mATe dIpakanA prakAzathI je kAma sAdhI zake che, te kAma, sUryane prakAza anetagaNa hovA chatAM sAdhI zakatuM nathI. pachI bhale sUrya dIpaka karatAM anaMtagaNa prakAzavAna kema nathI ? vaLI jema keTalIka strIo sUrya hovA chatAM paNa dIvo pragaTAvI te dIpakane namaskAra kare che. Ama zA mATe strIo kare che e vAta ghaNI lAMbI che, paNa je kAma moTerAMo karI zakatA 35 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bhAdaravA nathI te kAma nAnAMAArA thai jAya che evI vicitratA saMsAramAM jovAmAM Ave che. mArI samajamAM saMsAranI A vicitratA batAvavA mATe paNa bahenAnuM varNana karavAmAM AvyuM hAya ! e saMbhavita che. saMsAramAM A prakAranI vicitratA che ane e vicitratAne kAraNe ja A saMsAranu' astitva che ema kahevAya che. A sivAya jevA saMbaMdha bhAI nA bhAI sAthe che tevA ja saMbaMdha bahenanA paNa bhAI sAthe che. saMsAranI AvI sthiti heAvA chatAM keTalAka lAkA putranA janmathI te prasanna thAya che ane putrInA janmathI du:khI thAya che. AthI vizeSa du:khane viSaya tA e che ke, keTalIka zrAvikAo paNa evI hAya che ke, putrane janma thavAthI te suvAvaDamAM putra rakSAnI pUrepUrI mAvajata rAkhe che, paNa jo putrIneA janma thAya che te suvAvaDamAM tenA prati upekSA sevavAmAM Ave che. zuM putra-putrI vacce A prakAranA bhedabhAva rAkhavA zrAvikA mATe ucita kahevAya ? jemane anAya kahevAmAM Ave che te yureApavAsIo paNa AvA bhedabhAva na rAkhatAM, putra-putrIne samAna mAne che, eTaluM ja nahi paNa putra na thAya teA pitAnI saMpattinI adhikAriNI tarIke te putrIne gaNavAmAM Ave che. A pramANe yure|pavAsIo te| putra-putrI vacce kazeA bhedabhAva rAkhatA nathI, ane tame A ane zrAvaka-zrAvikA thaine paNa putra-putrImAM bhedabhAva rAkheA e kayAMsudhI ucita che, tene uMDA vicAra karA. mAtA-pitAnA saMbaMdhe te tamAre putra-putrI upara samabhAva hovA joI e, jarApaNa bhedabhAva na heAvA joIe. putra ane putrI e bannenA sahakArathI ja A saMsAra cAle che. A saMsArarUpI gADInAM e banne cakra che. e banne cakranA AdhAreja A saMsAranI gADI cAlI zake che, temanA vinA A saMsAra cAlI paNa na zake! saMsAranuM A vaicitrya batAvavA mATe ja zAstrakArAe bahenane pakSa lIdhe che. anAthImunie bhAI bahenanA saMbaMdha tADI nAMkhyA hatA, chatAM paNa te bhAI bahena saMbaMdhane svIkAra karI kahe che ke, jeTalA prayatna mAta-pitA tathA bhAioe karyAM hatA teTaleA ja prayatna baheneAe paNa karyo hatA. jyAre te tyAgI anAthImuni paNa bahenanA adhikAranA svIkAra kare che teA pachI tame gRhastha hovA chatAM kanyAnA adhikArane kema mAnatA nathI ane putra-putrI vacce ATalA badhA bhedabhAva kema rAkhA che? Aje tA keTalAka leAkeA ema paNa kahevA lAgyA che ke, amane te| putra ke putrI koInI jarUra ja nathI. saMtAne bahu vadhI gayAM che eTalA mATe ame te saMtatinirAdhanA prayatna karIe chIe; paraMtu atre vicAravA jevI vAta te e che ke, saMtati vadhavA kema pAmI ? saMtati tamArI viSayavAsanAthI ja vadhavA pAmI che. have jo tamane saMtatinI AvazyakatA nathI teA viSayavAsanAnA tyAga kema karatA nathI ? viSayavAsanAne te tyAga karavA nathI ane kRtrima upAyAdvArA saMtatinA niredha karI meAjamajhA mANavI che. A kevuM duSkarma che. A duSkarmAMnuM duSpariNAma jotAM du:kha thAya che ke, A parAdhIna bhAratanI janatAmAM kRtrima upAyeAdvArA saMtati nirAdhanuM bhUta kayAMthI dAkhala thaI gayuM ! ane saMyamanA Adarzo kema bhUlAI gayA ? satitinarAdhanA sAcA upAya saMyama che. A saMyama mAne cheAr3I svaccha MdatAnA mArge javAthI viSayavAsanA ghaTavAne badale vadhavA pAmaze, srIpuruSanAM Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 275 mana kAmavAsanAthI raMgAI jaze ane vIryane pANInI mAphaka durupayoga thavAne kAraNe pariNAme niLatA Avaze. vIrya e manuSyanuM jIvanasattva che. e vInA hAsa thavAthI manuSyajIvananA hAsa thAya che. je vIya manuSyanuM jIvanasattva gaNavAmAM Ave che e vInA pANInI mAphaka durupayeAga karavA ethI vizeSa du:khanI bIjI vAta kai hAI zake ? eTalA mATe saMtatinI vRddhi viSayabhAgane kAraNe vadhavA pAmI che ema mAneA ane saMtatine rAkavA mATe viSayabhogane cheDI saMyamanA mA grahaNu kareA. saMyamane mArga grahaNa karavAthI saMtatine nirodha paNa thaze ane tame sakhaLa thaI tamAruM kalyANu paNu sAdhI zakaze. tIrthaMkaradeva pAte kahI gayA che ke, jo ke, 'amArA janma mAtA-pitAnA raja-vIthI thayA che tApaNa AtmAnuM kalyANa tA brahmacadvArA ja thAya che. ' tIrthaMkaradevanA A kathana upara UMDA vicAra kare| ane brahmacaryane Adaza mAnI saMtatinidha mATe saMyamanA mArga grahaNa kare. kRtrima upAyeAdvArA saMtatinA nirAdha karavA e sAcA upAya nathI. e upAya te AtmAne patanane mArge lai janArA ane AtmAnuM ahita karanArA che. A unmArge jainasamAja na caDe te sAruM che nihaM te tenuM piraNAma bahu bhayaMkara che. anAthI munie rAjAne kahyuM ke, " he rAjana! mAre bahena paNa hatI. temaNe paNa mAtA-pitA tathA bhAionI mAka mArA rAganivAraNa mATe aneka prayatna karyA paNa saphaLa na nIvaDayAM. evI mArI anAthatA hatI. " he rAjan ! bahenanI pAsethI kAMI na letAM, tene sAmu' ApavuM joie, e bhAinA dharma che. paNa mArI bahene te mArA duHkhe du:khI rahetI hatI. huM mArI bahenane kAMI ApI sukhI banAvuM e mAruM karttavya hatuM paNa huM pote ja du:khI hatA eTale temane huM sukhI banAvI zakyA nahi. mArA zarIranI ATalI badhI paravazatA joI mane bhAna thayuM ke, " vAstavamAM A zarIra ja duHkhanuM kAraNa che, mATe A zarIrathI mukta thavAthI ja huM sukhI thaI zakIza. mAruM duHkha bIjA kAI maTADI zake ema nathI, paNa huM ja mAruM duHkha dUra karI zakIza. "" muninA A kathana upara tame paNa jarA vicAra karA. tamArA duHkhane bIjo kAi harI zake ema nathI. tamArA AtmA ja A du:khane dUra karavAne samaya che. eTalA mATe peAtAnA AtmAne ja sudarzana zeThanI mAphaka du:khathI mukta thavA mATe sAvadhAna karavA joie. sudarzana caritra--29 nArI napuMsakakI vyabhicArI, janmyA putra Ina pAMca; tuma jo melA zIyalavatI hai, yahI haiMsIyA soMca. DA dhana0 36 / phaise jAnA hAla sunAvA, kahI vItaka saba yAta; rANI melI mati mandatArI, hArI sudarzana sAthe // dhana0 3745 chala kara tujakA chalI sughaDane, tU nahI' pAyA bheda; triyAcaritrakA bheda na samajI, graMtha' huA tuja kheda. 5 dhana0 38nA Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha | [ bhAdaravA mujhase je nahI' chalA jAyagA, vaha nara sabase zara; sara asara nAgendra nArI, hale na usakA nUra che dhana. 39 ari! mUrkhA! mata belo aisI, nAri carita jo jAne. sura asura yegIndra sida ke, palaka hAla vaza Ane. dhana 40 kapilAne hasatI jaI abhayA rANI samajI gaI ke A hAsyanI pAchaLa kAMI rahasya raheluM jaNAya che ! rANIe kapilAne kahyuM ke, tuM zA mATe hase che ? kapilAe javAba Apyo ke huM saheje hasuM chuM. rANIe haTha pakaDI ke, jo tuM mArI sAthe saMbaMdha rAkhavA cAhe che te tAre hasavAnuM kAraNa batAvavuM paDaze. - kapilAe vicAryuM ke, meM zeThanI AgaLa segaMda te khAdhA che paNa meM je sogaMda lIdhA hatA te te svArtha sAdhavA pUratAM lIdhAM hatAM. huM te svArthanI sAthI chuM. A pramANe vicAra karI kapilAe rANIne badhI vAta kahI saMbhaLAvI. have sudarzane pote lIdhelI pratijJA pALavI joIe ke nahi? keTalAka loke "sAmAvALAe pratijJAna bhaMga karI nAMkhe te ApaNe paNa pratijJAne bhaMga karI nAMkha joIe' ema vicAre che paNa sAmAvALAe pratijJAne bhaMga karI nAMkhe eTale ApaNe paNa pratijJAne bhaMga karI nAMkhavo joIe ema jJAnI ane puruSo mAnatA nathI. teo te prANanA bhoge paNa pitAnI lIdhelI pratijJAnuM pAlana kare che. A vAta A caritra varNanathI vizeSarUpe samajamAM AvI jaze. je sudarzananI mAphaka kapilA paNa pitAnI pratijJAnuM pAlana karata to te AgaLa kAMI anartha thAta nahi, paraMtu teNe pratijJAna bhaMga karyo eTale ja anartha thayA. pratijJAnuM pAlana karavAthI hamezAM lAbha ja thAya che. bIje koI pratijJAnuM pAlana kare ke nahi paNa pite te pratijJAnuM pAlana avazya karavuM joI - kapilAe abhayA rANIne IzArAthI kahyuM ke, "sudarzanane jyAre napuMsaka che te tene tyAM putrane janma kevI rIte thaI zake ?" abhayA rANIe javAba Apyo ke, "e te tArI bhUla che. zeTha te tane bhramamAM nAMkhI chaTakI gayo che. te napuMsaka nathI enuM pramANa A tenAM putra che. pitAnA rUpaguNa tathA svabhAva putramAM Utare che. tuM A putrane je ke e sudarzananI jevA che ke nahi ?" kapilA sudarzananA putrone joI vicAravA lAgI ke, vAstavamAM A putro sudarzananI jevA ja che. je kapilA A jANuM zAnta besI rahetA te paNa te vAta AgaLa vadhavA pAmata nahi paNa duSTa loke pitAnI vAta mukatA nathI, ane pitAnI zaktine bIjAne nIce pADavAmAM ja durupayoga kare che. A niyamAnusAra kapilAe ghaNI vAta karI, chevaTe abhayA rANIne kahyuM ke, "meM sudarzananI parIkSA karI joI che. e uparathI huM nizcaya pUrvaka kahI zakuM chuM ke, tene apasarA paNa DagAvI zake ema nathI." abhayAe kapilAne kahyuM ke "tuM tArA jevI ja badhAne jANe che ! strIo zuM karI na zake ? puruSa strIonA AMkhanA IzAre nAcavA mAMDe che. rAjA rAjya kare che paNa je Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12] rAjakeTa-cAturmAsa [ 277 huM IcchuM te mArI AMkhanA eka palakArA mAtrathI temane ziraccheda karAvI nAMkhavA jeTaluM sAmarthya dharAvuM chuM. A ja pramANe sudarzana te zuM, moTA moTA yogIone paNa triyA caritranI sahAyatA vaDe calita karI zakAya che." vyartha gava mata dhare rAnI, e sabavidhi kara chAnI; sudarzana nahiM cale zIlase, yaha bAta lo mAnI. dhana 41 jo mi nArI huM haziyArI, sudarzana vaza lAu nahiM te vyartha jagatameM jIke, tu na mukha dikhalAu. e dhana, karo sudarzana ke je vaza lAvo, te tuma raMga caDhAuM, nArI caritakI pUrI nAyikA, kahe ke mane batAuM. te dhana43 kapilA rANIne uttejita karavA mATe kahevA lAgI ke, "mahArANI Apa evuM abhibhAna na karo! tame tamArI prazaMsA karo cho paNa huM te tamAruM kahevuM sAcuM tyAre ja bhAnuM ke jyAre tame sudarzanane calita karo.' rANIe kahyuM ke, "ThIka che. have joje sudarzanane huM kevI rIte phasAvuM chuM. je huM sudarzanane na phasAvuM to tane moTuM paNa nahi batAvuM. A mArI pratijJA che." kapilAe abhayAne vadhAre uttejita karavA kahyuM ke, "huM paNa jouM chuM ke, tame sudarzanane kevI rIte phasAvo cho ane tene phasAvIne tame lIdhelI pratijJAnuM pUrepUruM pAlana karaze tyAre ja huM tamane sAcI kSatriyANuM ane siyAcaritranI jANakA mAnIza." A pramANe abhayAraNuM kapilA sAthe sudarzanane phasAvavAnI pratijJA karI pitAnA taMbUmAM AvI ane sudarzanane phasAvavAno upAya vicAravA lAgI. karI pratijJA he nirlaja, krIDA kara ghara AI; dhAya piDitAe bAta sunAi, lebhase vaha lalacAI. dhana44 ghATa ghaDA nAnavidha jaba mana, eka upAya mana AyA; kaisudI mahotsava nikaTa Ave jaba, kAma karUM mana cAyA. dhana 45 rANIne udAsa ane vicAramagna beThelI joI paMDitA nAmanI tenI dhAyamAtA kahevA lAgI ke, Aje tame udAsa kema cho ? rANIe kahyuM ke zuM kahuM? je mAruM kAma saphaLa nahi thAya te huM jIvI zakIza nahi. atyAre mAruM jIvana saMkaTamAM che. paMDitAe pUchayuM ke, are ! evI vAta zuM che? e te kahe ! kayA kAraNe tamAruM mana ATaluM badhuM khATuM thaI gayuM che ! rANIe javAba Apyo ke, apamAnita thaIne jIvavA karatAM marI javuM e sAruM che. paMDitAe kahyuM ke, tamAruM evuM apamAna keNe karyuM che ? abhayAe uttara Apyo ke, te kapilAne to jANatI ja haIza ? paMDitAe kahyuM ke, hA tene huM jANuM chuM. zuM teNIe tamAruM apamAna karyuM che? rANIe javAba Apyo ke, kapilAe mAruM apamAna te karyuM nathI paNa tenI sAthe mAre vAdavivAda thayo che. paMDitAe kahyuM ke, vAdavivAdamAM tame ATalI badhI ciMtA zuM kare che ! vAdavivAdamAM zuM tame koI divasa parAjita thayA che ke A vakhate parAjita thaze? tamArI avazya Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bhAdaravA vAvivAdamAM jIta thaze, mATe ciMtA na kareA. abhayAe kahyuM ke, meM kapilA sAthe vAda te karyo che . paNa mane ciMtA e thAya che, ke huM ekalI e vAdamAM kevI rIte jItI zakIza ? paDitAe pUchyuM ke, zuM e vAda mane nahi jAvA ? rANIe uttara ApyA ke, tamane e vAda nahiM jaNAvuM teA kAne jaNAvIza. tamArA vizvAse ja meM vAda karyo che. pilA sAthe meM je vAda karyAM che te sAMbhaLeAH-sudarzana zeTha ke je ApaNA nagarazeTha che tene kapilA vaza karI na zakI. ane kapilAe mane kahyuM ke jyAre sudarzana mArI kapaTajALamAM sAce niha to pachI kAI ene peAtAnI kapaTa jALamAM phasAvI zake ema nathI. A sAMbhaLI me kahyuM ke, strIonA triyAcaritradvArA te devA paNa vaza karI zakAya che teA pachI A sudarzana te zuM visAtamAM che! A pramANe kahI meM tenI sAme pratinA karI che ke, huM sudarzanane bhraSTa karIza, ane jo huM tene bhraSTa karI zakIza nahi te huM mAruM moDhuM paNa nahi batAvuM ! A pramANe meM pratijJA karI che paNa sudanane bhraSTa kevI rIte karavA enI have ciMtA thAya che. abhayAnuM kathana sAMbhaLI, paDitA kahevA lAgI ke, basa ! eTalI ja vAta che ne ? emAM cintA karavA jevI zuM vAta che ! ApaNe triyAcaritradrArA AkAzanA tArAone paNa nIce lAvI zakIe ema chIe, teA pachI A te sAdhAraNa vAta che. Apa enI have ciMtA na kare. vAdamAM tamArI avazya jIta thaze. tame kahe| tene tamArI samakSa hAjara karI zakuM ema chuM. teA pachI sudana te zuM visAtamAM che. paMDitAnuM kathana sAMbhaLI rANI utsAhamAM AvI ane sudarzanane phasAvavAne kA bhAra paDitAne soMpyA. have AgaLa zuM thAya che tenA vicAra yathAvasare karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 prathama bhAdaravA vadI 2 budhavAra prArthanA ana'ta jinezvara nita name, adbhuta jyoti alekha; nA kahiye nA dukhiye, jAke rUpa na rekha. aa aneta. 1 / / zrI anatanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. * AtmAe paramAtmAnA sAkSAtkAra karavo joI e ' e ja AtmAnA puruSA nI caramasImA che. Ane ja parama puruSArtha paNa kahevAmAM Ave che. paramAtmAne sAkSAtkAra karavA mATe zAstramAM je upAye batAvavAmAM AvyAM che, te eka sAthe batAvI zakAya nahi, tema eka sAthe upayegamAM paNa lAvI zakAya nahi; paNa eka evA upAya che ke, Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2] rAjakeTa-cAturmAsa [279 je badhAne mATe sulabha ane sarala che. te upAya paramAtmAnI prArthanA che. aneka upAya dvArA je vastunI prApti thaI zakatI nathI te paramAtmAnI prArthanAdvArA prApta thaI zake che, evuM jJAnIjanenuM kathana che. paramAtmAnI aMtaHkaraNapUrvaka prArthanA karavA mATe upAsake sarva prathama pitAnA upAsyane barAbara oLakhavA joIe. upAsyane oLakhyA vinA karavAmAM AvatI upAsanA " thawAyikAH tiryaMtita mAracanyA' e kathanAnusAra niSphaLa jAya che. mATe paramAtmAnI prArthanA karavA mATe sarva prathama paramAtmAne oLakhavA joIe. paNa prazna meTa e che ke, paramAtmAne oLakhavA kevI rIte ? A praznanA uttaramAM jJAnIjane kahe che ke, paramAtmAne oLakhavAnI je AMtarika IrachA hoya to paramAtmA tamArI pAse ja che. temane oLakhavA e kAMI kaThina kAma nathI tema temane oLakhavA mATe kyAMya bahAra javAnI paNa jarUra nathI. paramAtmA te tamArA samIpa ja che. kahyuM paNa che ke sUkSmathI sUkSma prabhu, cidAnaMda cidrapa, pavana zabada AkAzathI, sUkSma jJAnasvarUpa." paramAtmA sUkSmathI paNa sUkSma che. sUkSma vastune zodhavA mATe kyAMya bahAra javuM paDatuM nathI, te te samIpa ja hoya che. te ja pramANe paramAtmA paNa AtmAnI pAse ja che. paramAtmA AtmAnI samIpa kevI rIte che e viSe upaniSatamAM eka kathA Avela che. temAM kahyuM che ke - eka brahmacArIne AtmAne sAkSAtkAra na thavAthI khUba udAsInatA thaI. udAsInatA paNa koI koIvAra kAryasAdhaka paNa nIvaDe che. te brahmacArIne eTalI badhI udAsInatA thaI ke, teNe khAvA-pIvAnuM paNa choDI dIdhuM. badhA loko te brahmacArIne kahevA lAgyA ke, tame hamaNAM khAtA-pItA kema nathI ane Akho divasa udAsIna kema raho cho ?' - brahmacArIe javAba Apyo ke, mane izasAkSAtkAra na thavAne kAraNe udAsInatA rahe che ane udAsInatAne lIdhe khAvuM-pIvuM gamatuM nathI eTale khAte-pIte nathI. A sAMbhaLI agnideva arthAta AtmAgni pragaTa thaIne te brahmacArIne kahyuM ke, "Iza to tArA samIpa ja che te pachI tuM duHkhI zA mATe thAya che?" brahmacArIe pUchyuM ke, Iza mArI samIpa kayAM che ? tyAre agnideve kahyuM ke, " je "prANu brahma' arthAta A prANa e brahmapa che. " ke brahma ' arthAta A sukha paNa brahmarUpa che ane "kha brahma' arthAta A AkAza paNa brahmarUpa che." - A sAMbhaLI brahmacArI kahevA lAgyo ke, A prANa te brahmarUpa che e vAta te ThIka che paNa A sukha ane A AkAza paNa brahmarUpa kevI rIte hoI zake ! te mane samajavAmAM AvatuM nathI. A AkAza ane sukha te jaDa che te te brahmarUpa kevI rIte banI zake ? brahmacArInuM A kathana sAMbhaLI agnideve tene kahyuM ke, "tuM mArA kahevAne bhAvArtha samajI na zako." mAre kahevAne Azaya e che ke, "je sukha che te ja AkAza kahevAya Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bhAdaravA che ane AkAza che te ja sukha kahevAya che. sukha vizeSya che ane AkAza vizeSaNa che. je pramANe AkAza avinAzI ane ananta che te ja pramANe je sukha avinAzI ane ananta che, tene ja ame sukha kahIe chIe. je vinAzI ane sAnta sukha che te vAstavamAM sukha nathI paNa du:kha che. je sukha AkAzanI mAphaka avinAzI ane ananta che te ja sukha brahmarUpa che. A ja pramANe kevaLa AkAzane ja ame AkAza kahetA nathI paNa je AkAza avinAzI ane ananta sukharUpa che tene ja ame AkAza kahIe chIe." ke brahma " ane "khaM brahma" nI A vAta thaI. have " prANa brahma' zuM che te batAvuM chuM. aMtaHkaraNane "ka brahma" ane "khaM brahma 'nuM je jJAna thAya che ke "sukharUpa AkAzanuM sthUlarUpa A prANa che ane A prANanI sahAyatA vinA te sukhanI upAsanA thatI nathI " tenuM nAma "prANa brahma che. upAsyanI upAsanA karavA mATe upAsake koI sAdhanane Azraya le paDe che. zvAsa, IndrayAdi je prANa che te ja upAsanAnAM sAdhana che. je A AtmA e prANone nakAmAM na mAnatAM IzvarIya upAsanAnAM sAdhanabhUta mAnaze to e prANo Izvarane samarpita raheze. jyAre badhAM prANa izvarane samarpita thaI raheze tyAre makhamala upara evI dIpriteja svitA pragaTa thaze ke, e tejasvitA AgaLa bIjAM teja jhAMkhA thaI jaze. eTalA mATe prANa, sukha ane AkAzane paramAtmArUpa mAnI temanI upAsanA karo te paramAtmA tamArA samIpa ja che; paramAtmAne zodhavA mATe pachI ahIMtahIM bhaTakavAnI jarUra nathI." AtmA ane paramAtmA eka rUpa kema thAya e viSe have vicAra karavAno che. AtmA ane paramAtmAne ekarUpa banAvavAne sarala mArga e che ke, AtmA, ke je AkAzanI mAphaka anaMta ane avinAzI che, te AtmAne tuccha ne mAnatAM samartha mAna. A . pramANe AtmAne samartha mAnavAthI AtmA ane paramAtmA vacce ekatA thavAmAM vAra nahi lAge. pachI AtmA ane paramAtmAnuM ekarUpa kevI rIte banaze e vAta huM zAstradhArA samajAvuM chuM. anAthI munino adhikAra-30 anAthI muni rAjA zreNikane kahe che ke, "A AtmA bIjAnA zaraNe jaI "anAtha banI gayA che paNa jo te potAnI cidazakti ane jJAnazaktine vikAsa kare che te anAthatAne dUra karI sanAtha banI zake che. paNa Atmikazaktine vikAsa karavA mATe hadayamaMthana karavAnI jarUra rahe che. hRdayanuM maMthana karavAthI jJAnazaktirU5 mAkhaNanI prApti thaze. paNa AjakAla leke jJAnazaktirUpa mAkhaNane meLavavAne badale bAhya padArtharUpa chAza laI rahyA che. "he rAjana ! mAre sAMsArika addhimAM kAMI khAmI na hatI. mArA mAtA-pitA, bhAI-bahena vagere badhAM mArAM duHkhane dUra karavA mATe aneka prakAranAM prayatna karatAM hatAM paNa temanAM badhAM prayatna niSphaLa nIvaDayAM. jyAre mane koI paNa upAye zAti na maLI Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2 ] rAjakeTa-cAturmAsa | [281 tyAre mane bhAna thayuM ke mArI anAthatAne kAraNe ja huM duHkhI chuM. saMsAranAM padArtho tarapha mamatva jema vadhArato jAuM chuM tema huM vadhAre anAtha thatuM jAuM chuM.' he rAjana ! saMsAramAM strIne saMbaMdha bahu nikaTa mAnavAmAM Ave che ane strI sukha ApavAmAM sAdhanabhUta manAya che paNa huM mArA svAnubhavathI kahuM chuM ke, ema mAnavuM e bhUla che. A vAta huM koI bIjAnI sAMbhaLelI kaheto nathI paNa mArA svAnubhavanI bhAriyA me mahArAya !, aNuratta maNuvvayA / gofchuM nahiM , kara ne jifsaMag | 20 annaM pANaM ca pahANaM ca, gaMdhamallavilevaNaM / mag nAmanA vA, sA vArA no khubarU | 21 khaNaMpi me mahArAya ! pAsAome na kiTTai / na ya dukkhA vimoyaMti, esA majjha aNAhayA // 30 // - "he rAjana ! tuM mane kahe che ke, "mArA rAjyamAM cAle. huM suMdara strIonI sAthe tamAre lagna saMbaMdha karAvI ApIza ane tethI je anAthAnA duHkhane kAraNe tame dIkSA lIdhI che te anAthatAnuM duHkha paNa dUra thaI jaze.' paNa tArA A kathananA uttaramAM mArI vAta paNa sAMbhaLaH-"he rAjana ! mArI patnI pativratA hatI. te mArA duHkhe du:khI ane sukhe sukhI rahetI hatI. te mArA duHkhane kAraNe sadA raDayA karatI ane AMsuethI mArI chAtIne bhajavyA karatI. mane duHkhamAM jaIne mArI strIe khAvA-pIvAnuM tathA kesara caMdanAdi sugaMdhI dravyonuM vilepana karavAnuM ane gAra sajavAnuM badhuM choDI dIdhuM hatuM. mane rAjI rAkhavA mATe, ke kulaTAonI mAphaka bAhya patibhakti batAvavA mATe mArI strI, khAna-pAnane upabhoga mArI. sAme karatI na hoya ane pAchaLathI karatI hoya ema na hatuM. paNa mArAM duHkhane joIne te pratyakSa ke parokSa paNa e vastuone upabhoga karatI nahi. "vaLI e mArI patnI eka kSaNa mATe paNa mArI pAsethI dUra jatI na hatI, chatAM paNa te mane duHkhamukta karI na zakI, evI mArI anAthatA hatI. "roganI pIDAne kAraNe mane nidrA AvatI na hatI tema mArA duHkhane kAraNe mArI patnIne paNa nidrA AvatI na hatI. te manamAM ema vicAratI ke, "huM patinI aganA chuM, jyAre pati duHkhI che te pachI temanuM adhoga sukhI kema rahI zake ? A vicArathI te paNa hamezAM duHkhI rahyA karatI hatI. je pramANe kAcanI sAme koI vastu mUkavAmAM Ave te tenuM pratibiMba kAcamAM jovAmAM Ave che, te ja pramANe mArA duHkhanI chAyA mArI strI upara paDatI hatI. mArI strI AvI pativratA ane suzIlA hovA chatAM te mArAM duHkhane dUra karI na zakI evI mArI anAthatA hatI." 36 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282] . zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [pra. bhAdaravA mAtA-pitA, bhAI-bahena ane strI Adie zakya prayatna karyA chatAM anAthI munine rega zAMta thayo nahi e sAruM thayuM ke kharAba? upalaka dRSTie jenArA ke te ema ja kaheze ke, anAthI munine mahAna vedanIya karmane udaya thayo hovAthI temane roga upazAnta thayA nahi hoya, paNa anAthI muninA kathana viSe vicAra karavAthI jaNAze ke, munine rega zAnta thayo nahi e amuka daSTie sAruM ja thayuM ! anAthI muni kahe che ke, "je strInA prayatnathI mAro roga maTI gayuM hota to huM tene gulAma banI jAta, ane tene ja mArI svAminI mAnata, paNa duHkha sukhane mATe ja hoya che; e kAraNe mAre roga zAnta na thayo e sAruM ja thayuM. badhA loke duHkhane kharAba mAne che paNa mArA mATe te du:kha paNa mitra samAna sahAyaka nIvaDayuM." jJAnIjane kahe che ke - sukha ke mAthe zilA paDe, je prabhuse dUra le jAya; balihArI usa sukhakI, je prabhu deta milAya. e sukha zA kAmanuM ke, je paramAtmAthI dUra rAkhe. te duHkhanI ja sAcI balihArI che ke, je paramAtmAnI pAse laI jAya che. je manuSyanI pAchaLa duHkha na heta te manuSya na jANe zuM zuM na karata? Aje saMsAramAM je kharAbI jovAmAM Ave che tenuM mULa kAraNa jovAmAM Ave te jaNAze ke, e kharAbInA utpAdaka ane pracAraka sukhI loko ja che. kudaratanA niyamonuM ullaMdhana sukhI lo jeTaluM kare che teTaluM ullaMdhana pazu-pakSIo paNa karatA nathI. sukhI loka ja durbasanemAM paDI jaI maryAdAnuM ullaMghana kare che ane hAnikAraka cIjone apanAve che. jemake, bIDI pIvI e zuM lAbhadAyaka che? te dharmakarmanI paNa hAni kare che, sAthe sAthe zarIra svAsthanI paNa hAni kare che. A ja pramANe khAna-pAna tathA paheraveza vagere viSe vicAra karavAmAM Ave te aneka kharAbIonA utpAdaka ane pracAraka sukhI lo jaNAze. A dRSTie vicAratAM kahevAtuM sukha e kharAbIne pedA karavAnuM kAraNa jaNAya che. A ja kAraNe anAthI muni kahe che ke, "mAre roga zAnta na thayo e sAruM thayuM. he rAjA ! mArI patnI taraphathI huM anAtha to hatA ja, paraMtu mArI patnI paNa mArA taraphathI anAtha ja hatI. huM mArI strInuM duHkha harI zakato na hato tema mArI strI mAruM du:kha harI zakatI na hatI; kAraNake huM paNa anAtha hato ane te paNa anAtha hatI." anAthI muninA A kathana uparathI tame paNa vicAra kare che, tamane yogya strI bhaLI hoya chatAM paNa te tamane sanAtha banAvI zakatI nathI, tema tame paNa tene sanAtha banAvI zakatA nathI; eTalA mATe tame evA nAthanA zaraNe jAo ke jemanA zaraNe javAthI tame anAtha ja na rahe. bhakta kA, A vAtane barAbara jANe che ane eTalA ja mATe teo kahe che ke"maM prabhu patitapAvana sune, he patita tuma patitapAvana ubhaya bALaka bane. meM prabhu Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2]. rAjakeTa-cAturmAsa [ 283 bhakta leke, pitAnI anAthAvasthAne pavitAvasthAnuM nAma ApI kahe che ke, mane pAvana koNa karaze ? mane sanAtha koNa banAvaze ? dhana, mAtA-pitA, bhAI-bahena ane strI vagere mane pAvana karI zake nahi tema mane sanAtha banAvI zake nahi te pachI mane pAvana koNa karaze ? ane koNa mane sanAtha banAvaze? A saMsAramAM te kapaTajALa patharAelI che. e kapaTajALamAMthI mukta thavA mATe ane sanAtha banavA mATe sAco bhakta te emaja kaheze ke, "he paramAtmA ! tuM ja patitapAvana che, te ja A AtmAne sanAtha banAvI zake ema che. he prabhu ! mArA jevo kaI patitapAvana nathI. mArA jevA patitane pAvana karanAra tuM ja che." tame loko ahIM AvyA che, paNa zuM levA AvyA che ! ane ame sAdhuo tamane AzIrvAda sivAya bIjuM zuM ApI zakIe. paNa sAdhunA AzIrvAda bahu meMghA hoya che. sAdhuo te dharmavRddhinA AzIrvAda ApI zake. dharmavRddhinA AzIrvAda zivAya phakIra-sAdhuonI pAse bIjuM ApavAnuM zuM hoI zake? tame phakIranuM nAma sAMbhaLI vicAratA haze ke, phakIra ane sAdhumAM te ghaNuM aMtara raheluM che paNa vicAra karavAthI e kevaLa zAbdika aMtara che. temAM tAttvika daSTie kAMI aMtara raheluM nathI. eka kavie phakIra koNa kahevAya ! te viSe kahyuM che ke - "phesa phakhra kAphase kudarata, 2 se rahIma aura ye se yAda; cAra harepha hai "phakIra" ke je pahe, te he dila zAda, "phakIra honA bahuta hI kaThina hai, jisameM phikara kI ho na bU ora kudarata bhI na rahe te, esI phakIrI para hai yU. "rahama na ho dila mAMhe te, duniyA vADa na hainA phakIra tuM, yAda ilAhI je kaI kare che, te usake caraNe ke chu." A kavitAmAM phakIra ke sAdhunuM lakSaNa batAvavAmAM AvyuM che. phakIra ke sAdhu zabda je ke traNa-cAra akSarane banelo che paNa temAM bhAvanI vyApakatA rahelI che. phakIra zabda urdUne cAra akSarene banelo che. e cAreya akSarane judA judA artha batAvavAmAM Ave che. saMskRtamAM A pramANe pratyeka akSarano artha batAvavo tene padabhaMjana nikita' kahe che. phakIra zabdamAM pahelo akSara "pha" che. akSarane artha e che ke "he ! sAdhu! tArAmAM koI prakAranI phikara na hovI joIe.' kahyuM paNa che ke - phikara sabhIke khAta hai, phikara sabhIkA pIra; phikara kA jo phAkA kare, tAke nAma phakIra." arthAta-je koI prakAranI sAMsArika phikara rAkhatuM nathI te ja sAdhu ke phakIra che. phakIra zabdamAM bIjo akSara "ka che. jeno artha kudarata thAya che. kudarata manuSyAne sahAyatA Ape che. kudaratanI sahAyatA vinA manuSyajIvana cAlI zakatuM nathI. jyAre rAma Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pAma i-- -- -- - a ya ka ka kakama : 284] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra0 bhAdaravA vanamAM gayA hatA tyAre sAthe zuM laI gayA hatA? chatAM teo zuM bhUkhyA rahyA hatA ? jyAre sAdhue gRhasaMsArano tyAga kare che tyAre sAthe laIne zuM nIkaLe che ? rAma kudaratanA vizvAse rahyA hatA te teo paNa duHkhI na thayA ane sAdhuo paNa kudaratanA vizvAse rahe che to teo paNa duHkhI thatA nathI. kudaratanA Azraye rahenArA loko duHkhI thatA nathI, paNa AjakAla te lake kudaratanI sAthe laDAI kare che, ane tenuM kaTuphaLa pariNAme temane bhegavavuM paDe che. phakIra leke kudaratanA vizvAse ja rahe che ane rahevuM joIe. phakIra zabdamAM trIjo akSara "ra" che. "ra" no atha atre "rahema" ke "dayA' thAya che. je bIjA upara rahema-dayA kare che, ane bIjAne jarApaNa kaSTa pahoMcADatuM nathI te ja phakIra che. je ema vicAre ke, "huM duHkhI lokonAM jeTalAM duHkho dUra karuM chuM teTalo huM paramAtmAnI najIka jAuM chuM te sAco phakIra che. tame A vAta eka kAnathI sAMbhaLI bIjA kAnethI kADhI na nAMkho paNa e viSe UMDo vicAra karI dayAne jIvanamAM utAravAne prayatna kare. : phakIra zabdamAM cothe akSara "yA che. teno artha "paramAtmAnuM dhyAna hamezAM yAda rahe e thAya che. je hamezAM Izvarane ekAgra citte yAda kare che te pote IzvarIya banI jAya che. anuyogadvAra sUtramAM kahyuM che ke, je IzvaramAM tanmaya rahe che-je hamezAM IzvaranuM ja dhyAna dhare che te Izvaramaya banI jAya che. kahevAne bhAvArtha e che ke, sAcA phakIra ane sAcA sAdhumAM zAbdika aMtara bhale heya paNa phakIranI upara je vyAkhyA karavAmAM AvI che te vyAkhyA pramANe sAdhu ane phakIramAM kAMI aMtara raheluM nathI. sudarzana caritra-30 have evA mahApuruSanI kathA kahuM chuM ke, je gRhastha hovA chatAM paNa sAcA phakIranA jevuM jIvana gujArato hato. te mahApuruSanuM nAma sudarzana che. A sudarzana zeThanI kapilAdvArA ekavAra te parIkSA thaI hatI. have tenI bIjIvAra dharmaparIkSA thAya che. kAmadevakI karI pratimA, maherAva khUba maMDAyA; bAhira jAve aMdara lAve, saba janake bharamAyA che dhana0 46 kAtika pUrNimA kAmudI mahatsava, nR5 pura bAhira ja sudarzanajI nRpa AjJA se, pauSadhazrata ke ThAve che. dhana- 47 rANIe sudarzanane bhraSTa karavAne kAryabhAra paMDitAne soMpyo. paMDitA kapaTajALa racavAmAM ane temAM bIjAne phasAvavAmAM hoziyAra hatI. teNe sudarzananA jevI eka mUrti banAvI. A kAmadevanI mUrti che ema prasiddha karyuM. rANuM pitAnI ISTasiddhi sAdhavA mATe e mUrtinI pUjA kare che. paMDitA dararoja saMdhyAkAlanA samaye bIjI dAsIonI sAthe te mUrtine mahelanI bahAra kADhI vAjate gAjate ahIMtahIM laI jatI ane rAtanA samaye pAchI te mUrtine Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2] rAjakATa-cAturmAsa [ 285 mahelamAM lAvatI. Ama aneka divasA sudhI teNe karyuM. paheragIrI-daravAnA ane leAkA ema samajatA hatA ke, A to utsava thaI rahyo che. A pramANe paMDitAe badhA leAkAne bhramamAM rAkhyA hatA. paMDitA te mUrtine, sudarzana jevAM kapaDAM paheratA tevAM ja kapaDAM paherAvatI. kAI kAi vAra dha kAya karatI vakhate paheravAmAM AvatAM kapaDAM paNa mUrtine paherAvatI. mUrtine paherAvelAM kapaDAM viSe kAi pUchatuM te jhaTa ne paMDitA kahetI ke, tame loko dharmanAM kAma viSe zuM samajo ? A uttarathI lAkA vadhAre kAMI pUchtA nahi. Aje paNa dharmanA nAme leAkAne ThagavAmAM Ave che. paDitAe paNa dharmanA nAme lAkone ThagyA. paDitA manamAM vicAravA lAgI ke, meM kapaTajALa teA kharAkhara bIchAvI che paNa emAM sudarzanane phasAvato kevI rIte? A pramANe paMDitA taka zeAdhatI hatI eTalAmAM te kArttikI pUrNimAnA kaumudI mahAtsavanA samaya najIka AvyA. rAjAe nagarajaneAne hukama karyAM ke, A mahe|tsavamAM bhAga levA mATe badhA nagarajaneAe mArI sAthe bahAra nIkaLavuM, rAjAnA A hukama sAMbhaLI sudana vicAravA lAgyA ke, badhAne mATe te A kAmudI mahAtsava che paNa mArA mATe tA e kArttikI pUrNimAnA divasa-pauSadha karavAnA zubha divasa che, eTalA mATe mAre te te divase USadhavratanuM pAlana karavuM joie. pASadhanA artha dharmanuM poSaNa karavuM' e thAya che. zrAvakone mATe je cAra vizrAmasthAnA kahevAmAM AvyAM che temAM dhRSadhavrata paNa eka vizrAmasthAna che. keTalAka leAkA pASadhavratane ThIka samaje che paNa te divase upavAsa zA mATe karavA joie ema kahe che ! paNa upavAsa e zarIra ane AtmA bannene mATe lAbhaprada che e vAta teo bhUlI jAya che. jo peTamAM hamezAM AhAra pANI bharyAM karazeA ane tene thADA traNA paNu vizrAma nahi Ape! te peTamAM kharAkhI thaI jaze; mATe zarIra ane AtmAne svastha rAkhavA mATe upavAsanI jarUra che. upavAsa karavAthI peTanA kacarA sApha thai jAya che, ane AMtaraDAMene vizrAma maLe che, ke jethI zarIramAM zakti ane smruti Ave che. upavAsa karavAthI zarIrane kAI paNa prakAranI hAni thatI nathI. rAjAnI AjJA sAMbhaLI sudarzana vicAravA lAgyA ke, ' have zuM karavuM !' te rAjA pAse gayA ane vinaMtI karI ke, "mahArAja ! kAmudI mahAtsavane divase nagara bahAr javAnI ane maheAtsavamAM bhAga levAnI Ape AjJA karI che paNa te divasa kArttikI pUrNimA heAvAthI huM te divase pASadhavratadvArA dharmakArya karavA cAhuM chuM, mATe Apa tema karavAnI AjJA Ape." te vakhatanA rAjAe paNa dharmAtmAe hatA, eTale sudananuM kathana sAMbhaLI rAjAe dharmakArya karavAnI saha anumati ApI ane kahyuM ke, " zeTha! tamane dhanya che ke, tame dharmakAryamAM mazagUla raheA che. tame AnaMdathI dharmasevA kareA.'' rAjAnI AjJA meLavI sudarzana pauSadhazALAmAM AvyA. temaNe potAnA hAthe pASadhazALAne puMcha. sudarzane je pramANe pe!tAnA hAthe pASadhazALAne puMcha te pramANe tame loko zuM tamArA hAthe paiSadhazALAne puMjo che? tame lAkA nAkarAdvArA pASadhazALAne sApha karAvA che, paNa te zuM tamArA jeTalI yatanApUrvaka sAph karI zake kharA ? auSadhazALAmAM Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286] zrI javAhira vyAkhyAne saMgraha [pra. bhAdaravA gaMdakI heya te vratamAM dUSaNa lAge che. sudarzane paiSadhazALAne puMcha ghAsana saMthAre pAtharyo. zuM tenI pAse bichAnuM na hatuM ke, teNe ghAsa pAtharyuM. ghAsanA bichAnAmAM aneka guNo rahelAM che. te saMyamanuM sAdhana ane namratAnuM sUcana cina che. - tame loke mUlyavAna vastuone mahattva Ape che ane sAmAnya vastuone tuccha gaNe che. mUlyavAna vastuothI zeTha zAhukAronuM bhale kAma cAlI zake paNa garIba lekenuM kAma to sAmAnya vastuothI ja cAle che. je ghAsa na hoya to pazuonI kevI durdazA thAya ? ane jyAre ghAsa paNa na thAya te anna kayAMthI thAya ? sudarzana zeTha ghAsane saMthAro. pAtharI dharmadhyAna karavA lAgyo. kara prapaMca abhiyA muchaNuM, nRpa bele yuM vANI; kena upAdhi tuma tana bAdhA, kahe kaho mahArANI. . dhana48 huhuMkAra kare tR5nArI, zabda na eka ucAre dhAya paMDitA kapaTa caritrA, beTI jAla pasAre che. dhana kahe che mahArAjA tuma yuddha sidhAye, rANI deva manAye; je Ave sukhase mahArAjA, te pratIti tuma pAye. . dhana 50 che kArtika pUrNimA mahotsava pUra, bina bahAra nahiM jAu; visara gaI e nAtha sAtha tuma, tAke phala darazAUM che dhana 51 che jyAre saMsArIo viSayavAsanAnA tophAne caDe che, tyAre bhakatomAM bhagavaddabhaktine bhAva caDe che. bhakato te ema vicAre che ke, jyAre saMsArIo sAMsArika kAme bhUlatA nathI te ame bhagavadbhakti zA mATe bhUlI jaIe? dharma dharmanA mArge cAle che ane pApIo pApanA mArge cAle che. dhArmika puruSe kevI rIte potAnI dhArmikatAne tyAga karatA nathI e vAta eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM - eka brAhmaNa gaMgA nadInA kinAre ubho hato. tyAM vRkSa uparathI eka vIMchI gaMgA nadImAM paDI gayuM ane taDaphaDavA lAgyA. te brAhmaNane dayA AvI eTale te eka pAMdaDu laI te vIMchIne bahAra kADhavA lAge. vIMchIne te koInI sAthe prema hoto nathI eTale te vIchIe pAMdaDA upara caDI te brAhmaNane DaMkha mAryo. vIMchI karaDavAthI te brAhmaNane hAtha kaMpI uThe eTale te vIMchI pharI nadImAM paDI gayo. brAhmaNe pharIvAra pAMdaDA vaDe kADhaye ane vIMchIe pharI DaMkha mAryo. A pramANe vIMchI keTalIekavAra brAhmaNane karo ane brAhmaNe te vIMchIne dareka vakhate bacAvyo. pAse ubhelA loko A kautuka joI brAhmaNane kahevA lAgyA ke, A vIMchI tamane karaDe che chatAM tame vAraMvAra tene kema bacAva cho ? tyAre brAhmaNe javAba Apyo ke, " jyAre A vIMchI pitAnA svabhAvane jusso batAve che to huM mArA svabhAvane jusso zA mATe na batAvuM ! huM kAMI tenA upara upakAra karatA nathI, paNa mArA hRdayane svabhAva kevo che te batAvuM chuM. vachI bhalene karaDe, paNa huM mAro dayA karavAne je svabhAva che te zA mATe choDI dauM?" A ja pramANe bIjA loko te pitapotAnA svabhAva pramANe kaumudI utsava ujavavA gayA, paraMtu sudarzana zeTha te pitAnA svabhAva pramANe pauSadha karI dharmadhyAna karavA beThA. Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2 ] rAjakeTa-cAtumAMsa [287 rAjArANI vagere badhA loko nagara bahAra gayA, abhayArANI paMDitAne kahevA lAgI ke, "mAtA ! Aje paNa mArI IcchA pAra paDaze nahi." paMDitAe ayAne kahyuM ke, "Aje tArI IcchA avazya pAra paDaze. te zarIramAM deva Avyo che e Dhaga karI nIce paDI jA. pachI je kAma karavAnuM che te huM karI laIza." rANI paNa triyAcaritramAM catura hatI, eTale te zarIrane kaMpAvatI kaMpAvatI nIce paDI gaI. dAsIo rANIne nIce paDatI joI rAjA pAse doDI gaI ane kahevA lAgI ke, mahArAjA ! Apa jaladI cAlo. mahArANIne kAMIka thaI gayuM che ! rAjA deDate deDate rANI pAse Avyo. AvIne rANIe oDheluM kapaDuM dUra karI zuM thayuM te jovA gayo tyAM te rANIe hA--hu-hAhu karI kapaDuM pAchuM oDhI lIdhuM. rANInI A dazA joI rAjA kahevA lAgyA ke, "rANIne A zuM thayuM che!" paMDitA kahevA lAgI ke, " rANI ema te ghaNuM ja vinIta che paNa Aje paravaza hevAne kAraNe Apane satkAra karI zakI nathI ! te te ApanI hamezAM kuzalatA cAhe che. tame bahAra rahIne bIjAonI rakSA karo cho paraMtu A aMdara rahevA chatAM ApanI rakSAne hamezAM prayatna kare che. Apa jyAre yuddhamAM gayA hatA tyAre teNIe devanI mAnatA mAnI pratijJA karI hatI ke, jyAre huM yuddhamAMthI sakuzala pAchA pharelA patinuM mukha joIza tyAre tamAre pADa mAnIza ane tamArI pUjA karIza. ane jyAM sudhI huM ApanI pUjA na karuM tyAMsudhI mahelanI bahAra nIkaLIza nahi evI huM bAdhA lauM chuM. rANIe AvI bAdhA lIdhI hatI paNa Aje jyAre tame badhAne nagara bahAra nIkaLavAne hukama karyo te pachI rANuM mahelamAM kema rahI zake? pativratA strI patinA hukamano anAdara kevI rIte karI zake ? Apane pAmIne rANI devanI pUjA karavAnuM bhUlI gaI, ane Apane hukama mAnI mahelanI bahAra cAlI AvI. A pramANe teNe lIdhelI bAdhA te bhUlI gaI paNa deva bhUle evA kyAM hatA ? mArI samajamAM te devanA prakopanA kAraNe ja rANI nIce DhaLI paDI che. mane to A devano prakopa ja jaNAya che." paMDitAnI vAta sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, te have zuM karavuM !" Apa kaho aradAsa nAtha haiM, mApha kare tuma deva; mahArAnIko bhejuM mahelameM, kare amArI seva, che. dhana 5ra che ' kapaTa choDa rAnI jaba jAgI, dAsI bAta banAi; bhUpata bharamAI mahela gaI, nI harSa bharAI. . dhana 53 dhanya paMDitA tava caturAi, arachI bAta banAI, Aja mahela ke A zeke, jega banA sukhadAI. dhana 54 che paMDitAe uttara Apyo ke, "have te devane hAtha joDI, namaskAra karI evI prArthanA kare che, e te mArI bhUla thaI che ke, meM rANIne mahelanI bahAra AvavAnI AjJA karI hatI, mATe mArI bhUla mApha kare, ene kAMI aparAdha nathI, huM tene pAchI mahelamAM mokalI ApuM chuM. ApanI te mahelamAM pUjA karaze ane pUjA samApta thayA bAda ja te mahelanI bahAra nIkaLaze. pUjA samApta nahi thAya to mahelanI bahAra paNa nIkaLaze nahi." A pramANe Apa devanI prArthanA kare. Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA - rAjA triyAcaritranI jALamAM phasAI gaye. rAjAe paMDitAnA kathanAnusAra be hAtha jeDI, namaskAra karI devanI prArthanA karI, eTale paMDitAe abhayAre IzAro karyo ane te uparathI rANI beThI thaI gaI. paMDitAe rAjAne kahyuM ke, "devane camatkAra je !' rAjA paNa "ahA ! A devane ke abhuta camatkAra che !" ema kahevA lAgyo. - Aje paNa deva pUjAnA nAme AvI ThagAI-bahu karavAmAM Ave che. AvI dhUrtatAne kAraNe loko devapUjA, ke yajJane nAme ghaNo anartha kare che ane jIvonuM balidAna paNa Ape che; paNa vAstavamAM devapUjA ke yajJanA mULa uddezane leke bhUlI gayA che. - rANIne rAjA kahevA lAgyA ke, "tame devapUjAnI pratijJA lIdhI hatI chatAM Aje bhUlI gayA. e bhUlanA bhoge te Aje moTe anartha thaI jAta. e to sAruM thayuM ke, paMDitAe devapUjAnuM bhAna karAvyuM. have tame mahelamAM jAo ane paMDitA kahe tema devapUjA kare. nahi te mAru ane tamAruM saMsArasukha mATImAM maLI jaze." leke saMsAra sukhane pakaDI rAkhavA cAhe che, paNa te sukhane pakaDavAne jeTalo prayatna karavAmAM Ave che teTaluM te sukha dUra bhAge che. rAjAnuM kathana sAMbhaLI rANIe kahyuM ke, " ApanA hukamanuM pAlana karavuM e te mAraM kartavya che." A pramANe kahI rANI paMDitA sAthe pAlakhImAM besI mahelamAM AvI. paMDitA kahevA lAgI ke, " joyuM, mArI yukti kevI pAra paDI?" abhayA kahevA lAgI ke, "meM paNa kevo veza bhajavyo ! " A pramANe banne eka bIjAnI prazaMsA karavA lAgyA. rANIe paMDitAne kahyuM ke, "A te badhuM thayuM; paNa have sudarzana zeThane mahelamAM kevI rIte lAvazo?" - paMDitAe uttara Apyo ke, "jyAre meM rAjAne vaza karI lIdhe te pachI A zeTha zuM visAtamAM che ! tuM paNa hozIyAra thaI jA. hamaNAM ja zeThane tArI sAme upasthita karuM chuM." paMDitAnI vAta sAMbhaLI abhayA paNa sAvadhAna thaI gaI eka bAju te abhayA zeThane vicalita karavA tatpara thaI che tyAre bIjI bAju sudarzana zeTha pauSadhavata dhAraNa karI dharmadhyAnamAM magna thaI beThA che. eka te Izvarano baMdo' che te bIjI zetAnanI ziSyA che. A banne vacce saMdharSaNa kevuM thAya che te jovAnuM che. Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 4 zukravAra prArthanA vizvasena nUpa "acalA paTarAnIjI, tasu suta kula zaNagAra he subhAgI, janmatAM zAMti karI nija dezame, mRgI mAra nivAra he, subhAgI, zAnti jinezvara sAhaba selamA. zA zrI zAntinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA aneka vidhi karavAmAM AvI che, ane aneka vidhio para mAtmAnI prArthanAmAM rahelI zakti batAvavAmAM AvI che. jJAnIjanenuM evuM kathana che ke, "je pramANe sAMkaLanAM koI paNa AMkaDIyAne kheMcavAthI ke pakaDavAthI AkhI sAMkaLa kheMcAI Ave che te ja pramANe paramAtmAnI koIpaNa zaktine potAnAmAM kheMcavAmAM Ave te badhI zakti potAnAmAM kheMcAI Ave che. A prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che kezAnti jinezvara sAhaba selavAM, zAntidAyaka tuma nAma he subhAgI, tana mana vacane ke zuddha kara dhyAvatAM, pUre saghaLI hAma, ho subhAgI. bhakta kahe che ke, "he prabho ! tArA mahimAnAM guNa gAtAM gAtAM meTA meTA RSIzvaro paNa thAkI gayAM chatAM tArA guNagrAma saMpUrNa rIte karI zakyA nahi te pachI mArA jevA tuccha prANu tArA nAmane mahimA kema varNavI zake? je ke tArA nAmano mahimA huM varNavI zakato nathI paNa tAruM nAma laIne huM kRtakRtya thaI zakuM chuM eTale mane AtmasaMtoSa che. - udAharaNa tarIke je koI mANasa kaI kImatI ratnanuM mUlya AMkI zakate na hoya paNa tene maphata ratna maLe te laI zake che, te ja pramANe paramAtmAne avarNanIya mahimA varNavI zakAtuM na hoya te koNa e haze ke je, paramAtmAnuM nAma levA nahi cAhe ? he prabho ! tArA nAmanuM mahattva samajIne tAruM nAmasmaraNa karavAmAM Ave to A AtmAne ghaNo lAbha thAya; paNa paramAtmAnuM nAmasmaraNa karavAmAM tana, mana ane vacanane zuddha rAkhavAM paDe che ane tyAreja A AtmAne lAbha pahoMce che. tana, mana ane vacananI zuddhi karanArA ja paramAtmAnuM nAma levAne adhikArI banI zake che. adhikArI banyA vinA paramAtmAnuM karavAmAM AvatuM nAmasmaraNa barAbara lAbhaprada nIvaDatuM nathI. adhikArI banIne paramAtmAnuM nAma levuM ane adhikArI banyA vinA paramAtmAnuM nAma levuM emAM ghaNuM aMtara raheluM che. mana, vacana ane kAyAne zuddha karI adhikArI banI paramAtmAnuM nAmasmaraNa karavAthI AtmazaktinuM bhAna thAya che. jJAnIjane Atmazaktine prApta karavA mATe ja % zAntiH zAnti: zAnti : ema 37 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA traNa vAra zAntinuM uccAraNa kare che. bhagavAna zAntinAthanuM nAmasmaraNa paNa zAnti mATe ja karavAmAM Ave che. kahyuM che ke 'pUrNAt pUrNamAdAya puurnnmevaavshissyte|' arthAta -je pUrNanI pAse pUrNatA mAMge che te pUrNa banI jAya che. Ano artha e che ke, pUNenI pAse pUrNa cIja ja mAMgavI joIe, apUrNa cIja nahi. je mANasa bebo bharIne hIrA-mANeka ApI rahyuM che, te na letAM, tenI pAse paDelAM caNa mAgavA e zuM ThIka che? je keIema kare to te tenI bhUla che ke nahi ? A ja pramANe paramAtmA pAsethI zuM mAMgavuM te viSe vicAra kare. tame loke pUrNa puruSanI pAse pUrNatA na mAMgatAM apUrNatA mAMgI bhUla karI rahyA che. eTalA mATe jJAnIjane kahe che ke - "je lokettara deva namuM lakikathI ! durlabha siddha svarUpa prabhU taikikathI che" arthAta-je paralaukika deva che, je pUrNatA ApanAra che ane je siddha gatine prApta karAvanAra che temanI pAsethI je tuccha vastu mAMge che te mahApuruSanI prAptino lAbha vyartha gumAve che. je pramANe koI, saMtuSTa thaelA cakravartI pAsethI caNa mAMgavAnI bhUla kare che te ja pramANe je pUrNa puruSanI pAsethI apUrNatA mAMge che te paNa tevI ja bhUla kare che. pUrNa puruSanI pAse apUrNatA na mAMgatAM pUrNatA ja mAMgavI joIe. AtmAne pUrNatA kevI rIte prApta thaI zake e vAta have anAthI muninA caritrakAra samajAvuM chuM - anAthI munine adhikAra-31 anAthImuni rAjA zreNikane kahe che ke,-"he rAjana ! tuM kahetA hatA ke, "mAre tyAM hAthI, ghoDA, ratha, gAma, nagara vagere mArA adhikAramAM che, mArI AjJA badhA mAthe caDAve che," paNa rAjA ! vAstavamAM A tAre ahaMkAra mAtra che; bIjuM kAMI nathI. hAthI-ghaDA Adine kAraNe te sanAtha nahi paNa anAtha che. bAhya padArtho game teTalAM prApta thAya paNa ethI kAMI AtmA sanAtha banI zakatuM nathI. kahe che ke, " mArI AjJA badhA zirodhArya kare che,' paNa huM pUchuM chuM ke, tArI AjJA tArA zarIra upara paNuM cAle che ke nahi te je. ane hAthI gheDA Adine kAraNe "huM anAtha chuM' e khoTuM abhimAna cheDI de. tuM mArA ja udAharaNathI samajI zake che ke, mane dareka prakAranuM sukha hatuM. mAre tyAM dhana dhAnyAdine vaibhava ghaNo hato chatAM te sukha vaibhavathI huM anAtha banI na zake. evI mArI anAthatA hatI. je padArthone kAraNe te pitAne sanAtha mAne che, te padArthone kAraNe ja, tuM anAtha che. anAthI muni rAjA zreNikane je kAMI karI rahyA che te upara tame paNa vicAra karo. tame paNa saMsAranAM padArtho upara abhimAna karatA haze paNa zuM e padArthone choDI tamAre javuM nahi paDe? vaLI padArtho upara zuM tamAre hukama cAle che? padArtho upara te zuM paNa Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 4 rAjakATa-cAturmAsa [ 291 tamArA zarIra upara paNa tamArA hukama cAlatA nathI. jo zarIra upara tamArA hukama cAlatA heta te tamArA kALA vALa sapheda kema thaI gayA ? dAMta kema paDI gayA ? A pramANe jyAre tArA zarIra upara paNa tArA adhikAra cAlatA nathI te| pachI bAhya padArthoM upara tArA adhikAra kayAMthI hoya ? mATe huM badhAneA nAtha chuM e abhimAna tuM cheADI de. he rAjana ! tuM je padArthone kAraNe pAtAne sanAtha mAne che te ja padArthonA adhAmAM phasAI jaI tuM anAtha banI rahyo che ! padArthonA kdAmAM phasAI jaI AtmA kevI rIte anAtha banI rahyA che e vAta eka udAharaNudvArA samajAvuM chuM. mAneA ke, keTalAka kedIone sipAio pakaDI laI jaI rahyA che. sipAI e manamAM ema samajatA haze ke, ame kedIone pakaDI laI jajIe chIe paNa vicAra karavAthI jaNAze ke, te sipAI e paNa kedInI sAthe kedI thaI jaI rahyA che ! kAraNa ke koi sipAIone ema kahe ke e kedIone tyAM ubhA rAkhI atre AvA te| zuM sipAie kedIone chUTA mUkIne AvI zakaze? A pramANe te kedIenI sAthe sipAI e paNa kedI banyA che ke nahi? A ja pramANe tame ema mAneA cheA ke, " ame sAMsArika padArthonA mAlika chIe, paNa vAstavamAM saMsAranAM padArtho tamArA mAlika banyAM che ane tamane peAtAnA kAbumAM pakaDI rAkhyA che. anAthI muni rAjA zreNikane kahe che ke, " huM rAjan! A pramANe tuM pote anAtha che teA pachI tuM mAro ke khIjAnA nAtha kevI rIte khanI zake? tuM jene peAtAnuM mAnI beTho che te para padArthanI paravazatAne kAraNe ja tuM anAtha che, '' * muninuM A kathana sAMbhaLI rAjA kahevA lAgyA ke, " saMsAranA padArthonI paravazatAne kAraNe anAthatA Ave che e te huM samajyA paNa have anAtha kevI rIte banI zakAya che e huM jANavA cAhuM chuM. munie javAba ApyA ke, " he rAjan! anAthatAne dUra karI anAtha kema banI zakAya che ane anAthamAM keTalI badhI zakti hoya che e huM batAvuM chuM te sAMbhaLa''-~~-~ tao'haM evamAhaMsu, dukakhamAhu puNo puNo / veNA aNubhaviraMje, saMsArammi anaMta / / 31 // saI ca jai succeMjjA, veyaNA viulA ito / khanto danto nirArambho, pavvaie aNagAriyaM // 32 // evaM ca cintaittA NaM, pAsutto mi narAhivA / pariyatantI rAIe, veyaNA me khayaM gayA // 33 // gaNadharAe A traNa gAthAomAM saMsAranuM ghaNuM rahasya batAvela che. AtmA kevI rIte sukhI thaI zake che ane kevI rIte duHkhI thAya che e A gAthAomAM batAvavAmAM AvyuM che. Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! jyAre mArA mAtA pitA, bhAI bahena, patnI tathA vaidya vagere badhAM mArA rogane dUra karavAmAM samartha na thayA tyAre mane lAgyuM ke, A mArA nAtha nathI. teo mArI rakSA karI zakatA nathI ane huM temanI rakSA karI zakate nathI A pramANe vicAra karI meM mArA AtmAne saMbodhIne kahyuM ke, "he AtmA! AvuM duHkha pahelI vAra ja bhagavyuM nathI, AvuM duHkha te teM anaMtavAra bhogavyuM che, mATe have tuM duHkhathI mukta thavA mATe jAgrata thaI jA!" loke duHkhathI gabharAya che paNa je mahApuruSe che teo to duHkhamAMthI paNa sukha zodhe che. teo mAne che ke, "badhAM duHkho te samApta thaI jAya che, paNa mArA A AtmAnI samApti thatI nathI. mAro AtmA te saMsAramAM anAdikALathI du:khane anubhavato Avyo che. jyArathI A saMsAra che tyArathI "huM chuM, ane jyArathI huM chuM tyArathI "A saMsAra" che. huM ane A saMsAra baneya anAdikALathI che. mArAmAM ane A saMsAramAM pahelAM keNuM che ane pachI koNa che, evo koi krama ke bheda nathI. je pramANe bane AMkhomAM ane banne kAnomAM koNa pahele che ane koNa pachI che e kahI zakAtuM nathI, te ja pramANe A AtmA ane A saMsAramAM koNa paheluM ane koNa pachI che e kahI zakAtuM nathI. AtmA ane saMsAra baneya anAdinA che." A saMsAtmAM meM anekavAra duHkho bhogavyAM che. e duHkhe kyAMthI Ave che e vicAratAM huM e nizcaya upara Avyo chuM ke e dukho pitAnA saMkalpathI ja AvyAM che. meM je saMkalpa karyo te saMkalpa pramANe meM sukha-duHkhane bhogavyAM che." A eka dArzanika carcA che. bIjA dArzaniko kahe che ke, "AtmA ajJAnI hovAnA kAraNe te pitAno nimAyaka banI zakato nathI. ajJAnatAne kAraNe A AtmA karma te karI nAkhe che paNa te phaLa bhogavavAmAM svataMtra nathI. phala ApavAnA niyAmaka te Izvara ja che. AtmA karma karavAmAM svataMtra che paraMtu phaLa bhogavavAmAM svataMtra nathI. phaLanA niyAmaka te Izvara ja che." bIjA dArzaniko A pramANe AtmAne karma karavAmAM te svataMtra mAne che paNa tenuM phaLa bhegavavAmAM parataMtra mAne che paNa temanA A kathana upara vicAra karavAthI ThIka jaNAtuM nathI. kurAnamAM paNa kahyuM che ke, "he muhammada ! je pite bagaDato nathI tene huM bagADato nathI ane je pote sudharatuM nathI tene huM sudhArato nathI." A pramANe kurAna paNa khudAne niyAmaka mAnatuM nathI. paramAtmA, je phalanA niyAmaka nathI te, pitAnA kAryanA phalane pite kevI rIte bhogave che? e prazna ubho thAya che. A praznanA uttaramAM pitAnA saMkalpa pramANe karmanuM phaLa sukha ke duHkharUpe maLe che ema mAnavuM joIe. paNa jo paramAtmAne phaLanA niyAmaka mAnavAmAM Ave te aneka Apattio Ave che. jemake, mAne che, koI mANase cerI karI. have corI karanAre e pUrva pApanuM phaLa bhogavyuM ke navuM pApa karyuM? je ema kahevAmAM Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- - vadI 4]. rAjakeTa-cAturmAsa [ 293 Ave ke teNe pUrva pApanuM phaLa bhogavyuM jene tyAM corI thaI che, teNe te pUrva pApanuM phaLa bhogavyuM paraMtu e cerI to paramAtmAe karAvIne ? eTalA mATe "paramAtmAe corIThArA tenA pUrvakata pApanuM phaLa bhogavAvyuM' ema mAnavuM te ThIka kahI zakAya nahi. jJAnIjane kahe che ke, "te corI karIne pUrva karmane bhogave che ane navAM karmo bAMdhe che. jyAre saMvaradhArA navA karmo bAMdhe nahi tyAre ja te pApathI mukta thaI zake che." muni kahe che ke, he rAjana ! mArI anAthatA viSe vicAra karatAM mane jaNAyuM ke, mArA saMkalpane kAraNe ja mAre duHkha bhogavavuM paDe che." ahIM eka prazna thAya che ke, "AtmA sukhane saMkalpa ta kare che, paNa duHkhane saMkalpa koNa kare? vaLI, AtmA je ajJAna che te te niyAmaka kevI rIte banI zake ? je prakRti vyavasthA kare che ema kahevAmAM Ave to te te jaDa che. jyAre te pote potAne jANI zakatI nathI te pachI te bIjAnI vyavasthA kevI rIte karI zake? eTalA mATe AtmAne koI niyAmaka te hovo ja joIe." A praznanA uttaramAM jaNAvavAnuM ke, "dUdhane e jJAna hotuM nathI ke, mArAmAM keTalo rasabhAga che ane keTalo khalabhAga che. tathA peTamAM jaIne huM kayA rUpamAM pariNata thAuM chuM." A ja pramANe tamane paNa e jJAna nathI ke e dUdha amArA peTamAM jaI kevI rIte rasa bhAga ane khala bhAgamAM pariNata thAya che. Ama hovA chatAM dUdhajyAre peTamAM jAya che tyAre teno rasa bhAga ane khala bhAga judo judo thaI jAya che, ane rasa bhAgamAMthI jeTalo bhAga AMkhane maLavuM joIe teTalo AMkhane, jeTalo bhAga kAnane maLavo joIe teTalo kAnane ane e pramANe pratyeka aMgane rasa bhAga pramANamAM maLe ja che. A pramANe prakRti ja evI banI che ke, badhAM kAme pitAnI meLe ja niyamitarUpe thayAM kare che. jo tame prakRtidvArA thatAM badhAM khelo barAbara juo ane jANo te tame pUrNa ja thaI jAo. tame jANatA nathI ke A badhuM kema bane che ! paNa prakRti te pitAne badho khela barAbara bhajave che, ane AtmA prakRtinA A khelane kAraNe ja potAnA karmanuM phaLa pite ja bhogavavA vivaza thaI jAya che. A pramANe karmanuM phaLa bhogavavA mATe paramAtmA ke bIjA koIne niyAmaka mAnavAnI jarUra ja rahetI nathI. | muni kahe che ke, "he rAjana ! mArI AtmAnI sthiti jotAM huM e nizcaya upara Avyo ke A roga mArA pitAnA saMkalpathI ja pedA thayo che. te A roga hAya ya karavAthI ema maTI zake ema nathI. huM anekavAra vedanA sahI cUkyo chuM. je vedanA dUra thaI zakatI na hoya to pahelAMnI vedanA kema dUra thaI? A uparathI spaSTa thAya che ke vedanA dUra thaI zake che. te pachI A vedanA kema dUra thatI nathI ? A viSe vicAra karatAM huM e nizcaya upara AvyuM ke, meM mArA pitAnA saMkalpathI ja A vedanAne bolAvI che ane mArA pitAnA saMkalpathI ja e vedanAne dUra karI zakAya che." saMkalpane artha nizcaya thAya che. sukha ke duHkhane AtmAe potAnA nizcayathI ja pakaDI rAkhyAM che. Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA keTalAMka saMkalpo te pete kare che ane keTalAMka saMkalpo pUrvajonA saMskArarUpe Ave che, jemake kAine, pUrvajonAM saMskAra mAMsa na khAvAnAM hAya che te te mAMsa khAtA nathI. A ja pramANe keTalAMka saMskAranA pUrva janmanAM UtarI Ave che. je pramANe je mANasa mAMsa khAtA nathI, tene mAMsa khAvAnuM svapna paNa kAI divasa AvatuM nathI, kAraNa ke tene mAMsa na khAvAne saMkalpa che. A pramANe je kAMi thAya che te potAnA saMkalpathI ja thAya che. pachI bhale .te sa`skAra A bhavanAM heAya ke para bhavanAM hAya ! je pramANe saMkalpa dRDha hAvAnA kAraNe mAtAnI sAthe durAcAra sevavAnuM svapna paNa AvatuM nathI te ja pramANe jo samasta parastrI ke badhI strIonI sAthe viSaya bhAga na karavAnA ke tyAjya vastuone na apanAvavAnA saMkalpa dRDha nizcaya hAya to AtmA ghaNI unnati sAdhI zake che. sudarzana ciratra-31 sudarzana zeThe evA saMkalpa karyo che ke, 'huM eka manemA sivAya saMsAranI samasta strIone mAtA-bahena samAna mAnIza.' have te peAtAnA A saMkalpa upara kevI rIte dRDha rahe che te atre jovAnuM cheH mUrti lekara gaI bAhara kA, paheredAra bharamAi, pauSadhazAlA zeTha sudarzana, mUrti beMka le AI. nA dhana0 pA pauSadha sauna zeTha nahI' khAle, beThA dhyAna lagAI; abhiyA kara zrRMgAra zeTha ke, khaDI sAmane AI. dhana prA A bAju sudana potAnA saMkalpamAM dRDha che ane khIjI bAju rANIe sudarzanane calita karavAnA saMkalpa karyo che. sakalpa suMdara paNu hoya che ane kharAba paNa hAya che. sudarzanane saMkalpa sArA che ane abhayAnA saMkalpa kharAba che, paNa jemanA saMkalpamAM dRDhatA haze temane ja vijaya maLI zakaze. abhayA ane sudarzananA saMkalpanA balAbalanI parIkSA thAya che. have kAne sakalpa dRDha che ane e sa'kalpaparIkSAmAM kANu pasAra thAya che e jovAnuM che. saMkalpanA AdhAre ka che ke karmonA AdhAre sakalpa che e vicAravA jevI vAta che. karmonusAra buddhi thAya che ema kahevAmAM Ave che paNa ema kahevuM e eka prakAranI nirmULatA che. anAthI munie kahyuM che ke-- 'appA kattA vikattA ya duhANa ya suhANa ya // ' sukha ke du:khanA ko~ ke ho~ A AtmA ja che. arthAt kama saMkalpane AdhIna che. jo tamArA saMkalpa karyAMne dUra karavAnA hoya teA karmo kadApi TakI zake nahi. keTalAka mANaseA 'amArA karmo ja evAM che' ema kahI kaoNMne doSa Ape che, ane duHkha bhAgave che paNa 'duHkha e peAtAnA saMkalpanI khAmIne kAraNa che' ema vicAratA nathI. karmI tA peAtAnA saMkalpane AdhIna che. jo karmIne dUra karavAnA dRDha sakalpa hoya te karmIne dUra karI zakAya che eTalA mATe kevaLa karmonA nAme koI kharAba kAma karavuM e ThIka nathI. abhayAe paMDitAne kahyuM ke, Aje suyeAga sAMpaDayA che. Aje huM paNa mahelamAM ekalI chuM ane zeTha paNa pASadhazALAmAM ekalA che. AvA avasara pharI maLavA muzkela Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 4] . rAjakeTa-cAturmAsa [25 che. paMDitAe kahyuM ke, e badhI vAta mArA khyAlamAM che. hamaNAM ja huM mArI yukita ajamAvuM chuM. paMDitA gAjate vAjate pAlakhImAM mUrti besADI sudarzananI paSadhazALA tarapha cAlI. pauSadhazALA pAse jaI teNIe mUrtine te jala ke sthaLa upara pheMkI dIdhI ane pachI sAthe AvelA lokone kahyuM ke, "tame loko ahIM ubhA rahe, hamaNAM huM pUjA saMbaMdhI kriyA karI pAchI AvuM chuM." A pramANe kahI paMDitA sAthenA paheragIrAne bhramamAM nAMkhI piSadhazALAmAM gaI ane zeThane upADI mUrtinA sthAne temane besADI dIdhA ane zeThane kahyuM ke, "zeTha ! tame vataniyamamAM daDha rahejo. ame amAruM kAma karIe chIe, tame tamArA vratanuM pAlana karo. kAMI bolazo nahi." zeTha te piSadhamAM beThA hatA. eTale paMDitAe Ama kahevA chatAM tathA upADIne mUrtinA sthAne besADayA chatAM teo kAMI bolyA nahi. mauna dhAraNa karI rAkhyuM. paMDitAe mUrtinA sthAne sudarzanane barAbara besADI dIdhA ane pachI pAlakhI upADI teNIe cAlavA mAMDayuM. paMDitAe sudarzanane A pramANe upADayA chatAM paNa sudarzana te nizcala ja beThe rahyo. A uparathI koI ema kahI zake ke sudarzane Ave kAyara kema banyo ! teNe paMDitAne kema kAMI kahyuM nahi? A pramANe koI kahI zake paNa sudarzana A praznanA javAbamAM kahe che ke, "jyAre meM zarIranI badhI pravRttione tyAga karyo che te pachI A zarIra upara je thavAnuM hoya te bhale thAya. mATe te vakhate zarIranI pravRttimAM paDavuM na joIe." paMDitA sudarzanane upADI cAlI nIkaLI. paheregIre te ema ja mAnatA hatA ke, A te e ja mUrti che. paMDitA jema AvI hatI tema vAjate gAjate sudarzanane mahelamAM laI gaI ane ekAntamAM tene mukI te hasatI hasatI abhayA pAse gaI ane rANIne kahyuM ke, "huM sudarzanane mahelamAM laI AvI chuM. meM mArI pharaja bajAvI lIdhI che. have tuM tArI pharaja bajAva." abhayAe kahyuM ke, "bahu sAruM thayuM. have huM mArI pharaja bajAvIza. te tArI zaktine paricaya Apyo. have mArI zakti paNa jo." zeTha te jema paiSadhazALAmAM dhyAnastha beTho hato te ja pramANe mahelamAM paNa dhyAnastha besI rahyA. te to ema ja vicArato hato ke, "bhale mahela hoya ke jela haya, mAre te mArA vratanuM pAlana karavAnuM che. bhale A zarIra rahe ke na rahe, paNa mArA AtmAne koI hAni pahoMcADI zake ema nathI." A abhayArANI zRMgAra sajI, ramajhama karatI sudarzananI pAse AvI, paNa sudarzana te pahelAMnI mAphaka dhyAnamagna hato. rANI vicAravA lAgI ke, mArA jhAMjharano avAja sAMbhaLavA chatAM paNa tenI samAdhine bhaMga na thayo, te te dhyAnastha ja beTho che. game te thAya mAre te tene vicalita kare che. eTalA mATe atyAre te tenI pAse sAmanItithI kAma levuM e ThIka che. mAre te game te nItithI vaza karavo che. Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha (prathama bhAdaravA hAtha joDe amRta sama mIThA, bele mukha bela; meM rAnI luma purajanamAnI, sarakhe sarIkhI joDa che dhana57 che kalpavRkSa sama kAyA thArI, meM amRtakI belI; mauna khela nirakhe mujha nayanA, dayAna heMga de melI. dhana 58 che - sudarzananI pAse jaI abhayAe tene namaskAra karyo. abhayAnI A dazA uparathI vicAre ke jyAre manuSya patita banI jAya che, tyAre zuM zuM kare che? abhayA rAjAnI rANI che; e draSTie te prajAnI mAtA che ane surdazana rANInI prajA ane e dRSTie te rANIne putra che. mAtAnA page putra paDe che, paNa mAtA putranA page paDatI nathI. abhayA-mAtAne sudarzana-putranA page paDavAnI jarApaNa jarUra na hatI, paNa AtmAmAM jyAre nIca kAmavAsanA jAgRta thAya che tyAre manuSya nIca kAmo karavA mATe taiyAra thaI jAya emAM zuM Azcarya che ! rANI, madhu niti viSe dara tu dAm e kathanAnusAra hadayamAM te halAhala che paNa meDhe to amRta vacane sudarzananI AgaLa belavA lAgI. te sudarzanane kahevA lAgI ke, " Apa cupacApa kema beThA cho? jarA te vicAro ke, mArI ane tamArI kevI joDI che? huM rANuM chuM ane tame nagarazeTha che. tame nagaranA nAyaka cho ane huM nagaranI nAyikA chuM. mArI ane tamArI AvI suMdara joDI maLI che te pachI Apa Dhaga karI mauna kema beThA che ? jarA AMkho kholI mArI sAme najara te karo ! " - zeTha rANInuM kathana sAMbhaLI rahyo hato, paNa te vicAratA hatA ke, "rANI A zuM kahe che ? mane bhagavAna pAsethI je jJAna maLyuM che te jJAnanI zuM Aje koTI thaI rahI che ! " jemanAmAM samyaphajJAna ke AdhyAtmika jJAna hoya che teo pratyeka vAtane UMDo vicAra kare che. A kathanAnusAra sudarzana zeTha rANInA kathana upara vicAravA lAgyA ke, A pitAne rANI kahe che paNa eTaluM te vicAratI nathI ke, huM rAjAnI rANu thaI, rAjAnI AjJA vinA bIjAnI gulAmImAM kema phAuM chuM ! jo huM A rANInA vacananA pralobhanamAM na paDuM te mArA mATe e vacano amRtanI samAna ja lAbhakArI nIvaDaze. A rANI, mane nAyaka ane pitAne nAyikA tarIke varNave che paNa kharI moTAI pitAnI mahattAne vadhAravAmAM che ke gumAvavAmAM che tene te vicAra karatI nathI. je huM ane te rANI pitapatAnI mahattAnI rakSA karavA cAhatA hoIe te amArI vacce mAtA-putranA jevo ja saMbadha hovo joIe; paNa je pitAnI mahattAne gumAvI devAmAM Ave te bannene patana thaI jAya !" rANI sudarzanane lobhAvavA AgaLa kahe che ke, "ApaNI bannenI joDI kevI suMdara che? tuM te kalpavRkSanI samAna che ane huM amRtavelanI jevI chuM. mATe tuM AMkhe bola ane mArA sAmuM jo. rANInuM A kathana sAMbhaLI sudarzana vicAre che ke, A rANI pitAne amRtavela samAna batAvI ane kalpavRkSa samAna kahe che te mAruM kartavya e che ke, "jema kalpavRkSane Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 4 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 297 AdhAra laI, amRtavela mIThAM phaLa Ape che, tema mArA AdhAra pAmIne, jo amRtavela samAna A rANI, viSala Ape teA huM kalpavRkSa samAna kema kahevAuM! '" sudana A pramANe manamAM vicAra kare che. A bAju rANI, sudarzanane mauna kheDelA joi ane potAneA prayatna niSphaLa thatA joi AgaLa kahevA lAgI keH-- pharuM jatana tuma jAva jIva laga, prANu barAbara mAna; tana, dhana, jomana tuma para arjuna, amase lA yaha jAna // dhana0 pUrve 5 catha janma suja gayA Ajalaga, khabara na tumarI pAI, Aja suddina cahu huA roThajI ! vAya paDitA lAI. aa dhana0 60aa "6 sudarzanane mauna kheDelA joi rANI vicAravA lAgI ke, "huM bhUlI gaI. A vaNika che. viSNukA bhayathI vadhAre Dare che. eTalA mATe mane rANI jANI rAjAnA bhayathI te mAna tADatA nahi haiAya ! mATe sarva prathama ene bhaya dUra karavA joie." A pramANe vicAra karI, te sudanane kahevA lAgI ke, zeThajI ! huM tamArI sAthe je saMbadha joDavA cAhuM chuM te kevaLa AjanA mATe nahi paNa jyAMsudhI A zarIramAM prANa che tyAMsudhI e saMbaMdha joDavA cAhuM chuM. AjathI mAruM tana, mana, dhana vagere tamane samarpita karuM chu. tamane kadAca evA bhaya haze ke, rAjAne A sabaMdhanI khabara paDI jAya teA gajaba ja thaI jAya ne? paNuM sudarzana ! amArA triyAcaritrane kANu jANI zake che ? kahevata paNa che keH dezo na jJAnAti to manuSyo jyAre devA paNa amArA triyAyaritrane jANI zakatA nathI teA pachI manuSyA zI visAtamAM che ! tame pratyakSa ja jIe ke, "tamane triyAcaritradvArA mahelamAM kevI rIte lAvavAmAM AvyA ? A pramANe ApaNA saMbaMdhane rAjAne paNa khabara nahi paDe, e viSe tame nizcita ane niya raheA. mATe niya thaI mAna tADA ane mArI sAthe saMbaMdha joDA, " ekAntamAM abhayA jevI suMdarIne suyAga maLavA chatAM ane tenAM AvAM prazneAbhaka vacana sAMbhaLavA chatAM paNa sudarzana peAtAnA vicAramAM dRDha rahyo tenuM pradhAna kAraNa tene dRDha saMkalpa che. Aje jee ' mahAtmAjI 'nA nAme suprasiddha che te gAMdhIjI paNa jo tamArA A ja rAjakoTa zaheramAM ane tamArA ja eka jaina muni becarajI mahArAja pAse parastrI, mAMsa ane madirApAnanA tyAganA dRDha sakalpa na karI paradeza gayA hota tA, na jANe temanI tyAM kevI dazA thAta ! A pramANe 'dRDha sa`kalpamAM ja' evI zakti rahelI che ke, je saMkaTanA samaye paNa manuSyanI rakSA kare che. tame paNa tamAe lIdhela pratijJAnuM ke tamAe karela saMkalpanuM barAbara pAlana thAya che ke nahi tene sAvadhAnIpUrvaka vicAra kare, ane lIdhelI pratijJAnuM haMmezAM dRDhatApUrNAMka pAlana kareA. jo tame tamArI lIdhelI pratijJAmAM dRDha raheze te sudarzananI mAphaka game tevI vikaTa paristhitimAM paNa dharmanuM pAlana karI zakazeA, ane tamAruM kalyANa ja thaze, - 38 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 5 zanIvAra prArthanA kutha jinAja tU aise, nahi keI deva te jese; rilekInAtha tu kahIe, hamArI bAMha daha rahie, ke kuMthu che kuMthunAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. uccakeTinI prArthanAmAM AtmA ane paramAtmAnI ekatAnI ja bhAvanA hoya che. je Ama mAnavAmAM Ave te prazna e thAya che ke, jyAM ajJAnathI gherAela, saMsAramAM bhaTakanAra malina AtmA? ane kyAM paramAtmA kunthanAthanuM nirmaLa svarU5? A bannenI ekatA kevI rIte thaI zake ! AtmA ane paramAtmAnI ekatAnI prArthanA karavI e te sAdhAraNa mANasa bAdazAha banavAnI icchA kare enA jevI vAta che. je pramANe sAdhAraNa mANasanI bAdazAha banavAnI IcchA karavI e kevaLa zekhacallInI kalpanA kahI zakAya, te ja pramANe karmalipta AtmA ane nirmaLa paramAtmAnI ekatA cAhavI e paNa kevaLa zekhacallInI kalpanA ja kahI zakAya. AtmA ane paramAtmAnI ekatA kevI rIte sAdhI zakAya e te bahu meTI vAta che. A pramANe vicAratAM AtmA ane paramAtmAnI ekatA sAdhavI bahu muzkela jaNAya che paNa te viSe UMDo vicAra karavAthI e bahu muzkela vAta nathI. sAdhAraNa mANasa bAdazAha banavAnI IcchA kare e kadAca asaMbhavita ke asthAnIya kahI zakAya, paNa AtmA ane paramAtmAnI ekatA sAdhavI e asaMbhavita ke asthAnIya nathI. bhagavAne pote jyAM gaMbhIra tone upadeza Apyo che tyAM ema kahela che ke, "mAre ane tamAro AtmA samAna ja che." A viSe pramANe paNa batAvavAmAM AvyAM che. je lakSyArthI ane vAcyArtha barAbara dhyAnamAM rAkhavAmAM Ave, te AtmA ane paramAtmAnI ekatA kema sAdhI zakAya e praznane ukela saheje thaI jAya. AtmA ane paramAtmAne vAcyArtha te bhinna che paNuM lakSyArtha eka che. jemake koI bALakanuM nAma pADavAmAM AvyuM. bALaka te mANasa che ane siMha te pazu che. te pachI manuSyane siMha kema kahevAmAM Ave. A rIte manuSyane siMha nAmathI saMbodha te arthanuM nAma vAcyArtha che. ahIM e jovAnI jarUra che ke, manuSya te siMha thaI zakato nathI, eTalA mATe vAdhyArthInI dRSTie e artha baMdhabesatuM nathI paNa ene lakSyArtha jovAmAM Ave te e artha baMdha besI zake. siMha ane manuSyamAM je guNanuM sAmya hoya te guNanuM lakSya karI, eTale zuravIratA je siMhane guNa che te guNanuM lakSya karI, manuSyane siMha kahevAmAM Ave che te lakSyArtha baMdha besI zake che. A ja pramANe AtmA ane paramAtmAnI ekatA vArtha ane lakSyArthInI daSTie kahevAmAM Ave che. Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 5] rAjakoTa-cAturmAsa [ 29 AtmA ajJAnI, karmalita che jyAre paramAtmA jJAnasvarUpa ane kamarahita che. eTalA mATe vAcyArthInI daSTie AtmA ane paramAtmAnI ekatA sAdhI zakAtI nathI, paraMtu bannenI ekatA batAvavAno lakSyArtha zuM che e jovAmAM Ave te koI prakArane saMdeha rahevA pAme nahi! AtmA ane paramAtmAnI ekatA caitanya guNanI draSTie che. je caitanya guNa paramAtmAmAM che te ja guNa AtmAmAM paNa che. kema ke ajJAnane dUra karI zakAya che paNa bannemAM je ciMtanya guNa che te koIpaNa prakAre dUra karI zakAtuM nathI. te sthAyI guNa che, te sthAyI ciMtanya guNane kAraNe ja AtmA ane paramAtmAne eka kahevAmAM Ave che. bhakato paNa e ja kahe che ke - tUma hi hama ekatA jAnuM, dvata bhrama-kalapanA mAnuM." he prabho ! caitanya guNane lIdhe mArI ane tArI ektA che, kAMI bhinnatA nathI. A kAraNe mArI ane tArI vaccenI ekatA kRtrima ekatA nahi paNa lakSyArthInI daSTie svAbhAvika ekatA che. A kathana uparathI "mAro AtmA paNa paramAtmA padane gya che' e vizvAsa pedA karavA joIe. paNa kevaLa vizvAsa pedA karavAthI kAMI vaLatuM nathI, paNa paramAtmA ane AtmAnI ekatA sAdhavAmAM je bAdhaka kAraNo hoya tene dUra karavAno puruSArtha paNa karavo joIe. puruSArtha karavAthI tamAro AtmA paramAtmapadane paNa prApta karI zake che. ane je puruSArtha karavAmAM na Ave te AtmA ane paramAtmAnI ekatAM thavI zakya hovA chatAM paNa AtmA pahelAMnI mAphaka bhaTakyA ja karaze. udyogane kriyA paNa kahevAmAM Ave che. sAmAnya rIte badhA prANIo kaIne kaI kriyA karatAM ja hoya che paNa ajJAnatApUrvaka karavAmAM AvelI kriyAthI kaze lAbha thata nathI. pratyeka kriyA jJAnapUrvaka karavI joIe. je kriyA sAnAnusAriNuM na hoya te kriyA prAyaH niSphaLa nIvaDe che. anAthI munine adhikAra-32 anAthI muni jA zreNikane Aja vAta kahe che. teo kahe che ke, AtmAnI anAthatAnuM kAraNa AtmA ane paramAtmAnI ekatA bhUlI javI, e che. je koI AtmA ane paramAtmAnI ekatA sAdhI bhinnatAne dUra karavAne saMkalpa-nizcaya kare te AtmA anAtha rahI zake nahi ! saMka95nuM mAhAbhya kevuM che te samajavAnI paNa jarUra che. jyAM sudhI satsaMkalpa karavAmAM AvatuM nathI tyAM sudhI AtmA anAthatAne dUra karI zakato nathI. anAthI munie kevo sasaMkalpa karyo ane temaNe pitAnI anAthatA kevI rIte dUra karI tene vicAra kare ! anAthI muni kahe che ke, " jyAre bhAre roga aneka prayatno karavA chatAM paNa zAnta na thaye tyAre mane evuM bhAna thayuM ke, mane keI bIjuM duHkha ApatuM nathI paNa mAro AtmA ja mane duHkha ApI rahyo che, te bIjo koI mArA duHkhane kema maTADI zake ? Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kAkA kAka, : 1 300 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra. bhAdaravA je bIjA koI mane duHkha ApatAM hatA te te mArA mAtA-pitA, bhAI-bahena, strI vagere mArAM duHkhane dUra karI zakata ! paNa A te mAro AtmA pote ja duHkha ApI rahyo che te pachI bIjo koI kema maTADI zake ? e duHkhane te mAre AtmA ja maTADI zake. eTalA mATe duHkha dUra karavA ane sanAtha banavAne meM daDha saMkalpa karyo." zuM saMkalpa karavAthI duHkha dUra thaI zake che? evo prazna ubho thAya che. A praznanA uttaramAM jJAnIjane ema kahe che ke, saMka95thI duHkha dUra thaI zake che. saMkalpa kare eTale AtmAne jAgrata karo. je jAgrata hoya che. jemake. koI mANasa gADha nidrAmAM sutelo hoya, ane Darapoka hoya, to te tenA gharamAM cera pesI jaI cerI bhale karI jAya; paNa je kaI mANasa jAgate heya ane te sAhasI hoya te zuM koI cora tenA gharamAMthI corI karI zake kharo ? je ApaNe jAgatA hoIe te cera zuM karI zake ! e tamane vizvAsa rahe che paNa tamAre A vizvAsa AdhyAtmika viSayamAM nizcala rahI zakatuM nathI. jo tamAro AtmA jAgrata hoya te karma-coranI zI. magadUra che ke tamArI zaktine corI laI jAya ! tame tamArI gaphalatane kAraNe ja cerane tamArA AtmadharamAM pesavA dIdhuM che. je tame jAgrata he te cera kevI rIte gharamAM pesI jAya ! tame ema kahezo ke, "ceranI vAta te pratyakSa jaNAya che. corane najare joIe ane jorathI bUma pADIe te cAra bhAgI jAya che paNa karma kayAM bhAgI jAya che ! vaLI zarIramAM jyAre roga thAya che tyAre khUba barADA pADIe chIe, cIse pADIe chIe chatAM ga ja nathI te pachI saMkalpa karavA mAtrathI karma ke rega cAlyAM jAya che e vAta upara vizvAsa kema besI zake ? " A sivAya zAstramAM paNa evuM kaheluM sAMbhaLyuM che ke-kALa bAda ja khovANa aTaka | arthAta-karelAM karmone bhegavyA sivAya chUTako nathI. zAstrA te Ama kahe che ane tame ema kahe che ke, jAgrata rahevAthI karmo paNa bhAgI jAya che. A pramANe e banne vAte paraspara viruddha jaNAya che. AvI avasthAmAM jAgrata rahevAthI ke saMkalpa karavAthI karmo ke rogo bhAgI jAya che e kema mAnI zakAya ? " A praznano uttara e che ke, banne vAte amuka amuka daSTie sAcI che. karmane bhagavyA vinA chUTake nathI e vAta paNa ThIka che ane saMkalpa karavAthI karmo ane roga paNa cAlyA jAya che e vAta paNa ThIka che. have tame ema kahe che ke, saMkalpa karavAthI karmo ke rage paNa cAlyAM jAya che, te pachI barADA pADavA chatAM paNa amArAM rego kema jatAM nathI! paNa roganA samaye cIsa pADavI e te nidrAnA samaye baDabaDATa karavA samAna che. nidrAmAM baDabaDATa kare che te potAnI galata vadhAre batAvavA samAna che. A ja pramANe reganA samaye cIso pADavI e te pitAnI anAthatA vadhAre batAvavA jevuM che. anAthI muni paNa kahe che ke "roganA samaye huM paNa cIso pADate te te cIsone rAganA vadhArAnuM kAraNa samajI koI sAMbhaLatuM nahi." A ja pramANe tame paNa rogane cAlyA javAnuM kahe che athavA te mATe cIsa pADo cho paNa jyAM sudhI adhikArI banI Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 5] rAjakeTa-cAturmAsa [301 kahevAmAM na Ave tyAMsudhI roga dUra kevI rIte thaI zake ! je pramANe anAthI munie adhikArI banIne potAnI anAthatA dUra karI te ja pramANe tame paNa adhikArI banI saMkalpa kare te roga paNa dUra cAlyAM jAya. anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! mane have khabara paDI ke, meM mArA saMkalpathI ja e rogone pakaDI rAkhyAM hatAM, ane have saMkalpa karavAthI ja e rogone dUra karI zakAze. A pramANe daDha saMkalpa karI, meM regone kahyuM ke, "rogo, tame dUra thAo." mAre have "kSAnta, dAnta ane nirAraMbhI" thavuM che. ekavAra A mArI vipula vedanA zAnta thaI jAya te huM kSamAvAna, dAnta ane nirAraMbhI thAuM." anAthI munie "mAro roga je zAna thAya te huM kSamAvAna, dAna ane nirAraMbhI thAuM' evI bhAvanA karI, paNa "mAro roga cAlyo jAya te huM khUba mojamajhA mANuM' evI bhAvanA na karI. temanI hadayabhAvanA evI ja hatI ke ekavAra je rogamukta thAu te je anAthatAnA kAraNe duHkha bhogavavuM paDe che te anAthatAne ja sadAne mATe dUra karI nAMkhyuM. mArI samajamAM muninA A kathanamAMthI e bhAva nIkaLe che ke, A AtmA anaMtakALathI pitAnI bhUlane kAraNe duHkha bhogavI rahyo che. bIjuM kaI duHkha ApatuM nathI. anAthI muninA uparyukta kathana upara vicAra karI tamAre zuM karavuM joIe tene nizcaya karo! mAre kahevAno Azaya e nathI ke, tame badhA te muninI mAphaka Aje ja dIkSA laI lo. e to pitA potAnI zakti upara AdhAra rAkhe che, paNa muninA kathanamAM je tatva raheluM che te tattvane tame paNa hadayasthAna Ape. bhakta loka tattvane samaje che ane eTalA ja mATe teo kahe che ke - jalacara vRnda jAla antargata hota simaTa eka pAsA, ekahiM eka khAta paraspara nahi dekhata nija nAzA; mAdhava ja mosama manda na keu0 yadyapi mIna pataMga hInAmati mehi ne pUje u, mahAmoha saritA apAra meM saMtata phirata bola; zrI prabhu caraNa kamalanakA tajI, pharI pharI phena bro, mAdhava ja mosama manda na ke." bhakato kahe che ke, "he prabhe ! vyartha ja bIjAone deva ApuM chuM. huM vyartha ja ema kahuM chuM ke, roga, duHkha, naraka, karma vagere mane satAve che paNa e mArI mUrkhatA che. huM meTe mUrkha chuM. mArA samAna bIjo koI mUrkha nathI. je pramANe mAchalI jALamAM pitAnI meLe ja phasAI jAya che, ane pataMga dIpakanA mohamAM paDI marI jAya che, tethI paNa vizeSa mUrkhatA huM karuM chuM. huM mAchalI tathA pataMgathI vadhAre mUkha kevI rIte chuM te juo - "rucira rUpa AhAra vasya unha pAvaka leha na jA; dekhata vipatti viSaya na tajata hAM tAte adhika ayAnyo. -mAdhava Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha + [pra. bhAdaravA mAchalI jALane jALa mAnatI nathI paNa ene AhAra jANe che, paNa jo tene jJAna hoya ke e AhAra nathI paNa mane pakaDavAnI jALa che te te AhAra khAya paNa nahi. A ja pramANe pataMga paNa agnine Aga samaja nathI paNa te te agninuM suMdara rUpa je temAM paDe che. je pataMga agnine agnirUpe jANato hoya to te temAM paDe nahi. paNa huM te, viSayane eka vipatti che ema jANavA chatAM, paNa viSayavAsanAmAM paDuM chuM. A kAraNe huM mAchalI ane pataMgathI paNa vadhAre mUrkha chuM. anAthI muni kahe che ke, "huM paNa mArI bhUlane kAraNe ja anaMtakALathI duHkha bhogavI rahyo chuM. viSayabhogane kAraNe ja huM duHkha bhogavI rahyA chuM e jANavA chatAM paNa huM viSayane tyAga karate nahato. he rAjana ! jyArathI mane mArI bhUlanuM bhAna thayuM tyArathI meM duHkhene kahI dIdhuM ke, "tame badhAM ahIMthI cAlyA jAo.' have huM kSamAvAna, dAnta ane nirAraMbhI banIza. mArA A saMkalpa AgaLa zuM duHkho TakI zake kharAM? " muninA A kathana upara tame vicAra karo ke, tame saMsArathI bahAra nIkaLavAnAM kAmo karI che ke saMsAramAM vadhAre phasAI javAnAM kAma kare che ! bhakate te ema kahe che ke, "he prabho ! A saMsAra sAgaramAM ame amArI bhUlane kAraNe ja gothAM khAIe chIe. amArI sAme mahApuruSoe A saMsAra sAgarane pAra karavA mATe naukA paNa UbhI rAkhI che paNa ame e naukAne cheDI daIe chIe ane saMsAra samudramAM je phINa jevI niHsAra vastuo hoya che tene pakaDavA prayatna karIe chIe." anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! paNa prabhurUpa naukAne na pakaDatAM, mAtApitArUpI saMsAra sAgaranAM phINane pakaDato hato. ema vicArato hato ke, A mArA mAtApitA vagere mArA rogane maTADI deze, paNa je phINanI samAna che te zuM sAgaramAM DUbatA prANIone bacAvavAmAM sahAyatA karI zake kharA? Akhare meM jyAre prabhurUpI naukAne pakaDI tyAre ja mAruM duHkha dUra thayuM. he rAjana ! tuM mArA A anubhava uparathI vicAra karI che ke, tuM jene pitAnI vastu mAne che te vastu zuM tane duHkha mukta karI zakaze?" rAjA zreNika te anAthI muninA kathanane mAnI gayA. te samajI gayo hato ke, huM anAtha chuM ane mane anAtha banAvanAra saMsAranAM A padArtho ja che. A pramANe rAjA anAthatAnuM svarUpa samajI zakyo hato. tame paNa anAthatAnuM svarUpa samajo ane anAthatAne dUra karavA mATe yathAzakti prayatna karo. rAjA zreNika saMyamane jo ke dhAraNa karI zako na hato, paraMtu pagathIye pagathIe caDI teNe je vAtane svIkAra karyo hato te vAtathI te jarA paNa vicalita na thaye. granthakAra kahe che ke, anAthI munine upadeza sAMbhaLI te lAyaka samakitane paNa adhikArI banyA hatA. eka granthamAM to ema paNa kahela che ke, nAtha-anAthane bheda samajyA bAda tene dhama upara daDha vizvAsa paNa thayuM hatuM. tenuM samakita dadra hatuM. ekavAra Indra paNa tenA samakitanI prazaMsA karI hatI. indra dvArA karavAmAM AvelI narezanI prazaMsA sAMbhaLI eka deva te prazaMsA sahI zako nahi. te Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 5] rAjakoTa-cAturmAsa [ 303 kahevA lAgyuM ke, amArI sAme manuSyanI prazaMsA kema thaI zake? ame te vaikriya zarIravALA chIe ane manuSyo te pArthiva zarIravALA hoya che; paNa te deve te vakhate Indrane kAMI na kahetAM, rAjAne pahelAM samakita gruta karI pachI Indrane kahevAno vicAra karyo. A pramANe vicAra karI te deve rAjAne samakitathI vyuta karavAnI aneka prakAre parIkSA paNa karI paNa rAjA te parIkSAmAM pasAra thayo. tyAre deva kahevA lAgyo ke, InDe ApanI jevI prazaMsA karI hatI, vAstavamAM Apa tevA ja che. meM IndranA kahevAthI mAnyuM nahi paNa ApanI datAe mane manAvyo. kahevAno Azaya e che ke, jenadharma e nigraMthapravacana che. eTalA mATe nirjhanya pravacana upara pUrNa zraddhA rAkhe. tame satsaMkalpa-daDha zraddhA rAkhaze to tamAruM zreya thaze. sukha ke duHkha, sadaguNa ke durguNa e badhAM tamArA sArAM-narasAM saMkalpa upara AdhAra rAkhe che, mATe hamezAM sAro saMkalpa karavo joIe. sudarzana caritra-32 abhayA rANIe paNa saMkalpa karyo che ane sudarzana zeThe paNa saMkalpa karyo che. paNa bannenA saMkalpamAM keTaluM badhuM aMtara che te juoH-ekamAM te AsurI saMkalpa che te bIjAmAM devI saMkalpa che. daivI zakti ane AsurI zakti vacce atre yuddha cAle che. A yuddhamAM kaI zaktine vijaya thAya che te jovAnuM che. bele nahI jaba zeTha rAnIne, liyA netra caDhAI nayana bAna mAre kheMcake, pAMva ghughara ghamakAI. te dhana0 11 che 5hanA zIla sanA zeThane, dhIraja manamAM lAI; jJAna khaDjhase chede bAna, rAnI gaI surajhAI che dhana 2 rANIe mIThAM vacanoThArA zeThane pitAnA vazamAM karavA dhAryuM paNa tene prayatna niSphaLa gaye. zeThanA viveka AgaLa tenI mAyA jALa khullI thaI gaI. zeTha to eja vicAratA hatA ke, "A rANI ane jIvanaparyata sAco sneha saMbaMdha rAkhavAnuM kahe che paNa eNe te pahelAM rAjAnI sAthe jIvanaparyata hRdayapUrvaka nehasaMbaMdha rAkhavAnI pratijJA karI che. jyAre te pahelAM lIdhelI pratijJAnuM paNa pAlana karatI nathI te pachI bIjI pratijJA zuM pALaze?" . lagnanA samaye tame paNa hadayapUrvaka saMkalpa karyo haze! lagnanA samaye karavAmAM AvatA saMkalpa hadayapUrvaka ane samajaNapUrvaka karavAmAM Ave te mATe zAstrakAroe bALalagnano niSedha karI vara kanyA pitAnuM kartavya samaje tyAre lagna karavAmAM Ave e batAvavA mATe zAstramAM kahyuM che ke:-"BriNA kathA risA tathA jillA saha juo jorathaLa"jemanAM sUtelAM sAteya aMge jAgrata thaelAM hoya, tathA dravya ane bhAvathI vaya, rUpa, guNa, yauvana vageremAM vara-kanyAnI joDI hoya tyAre ja bannenA lagna karI zakAya. te pahelAM lagna karavAM e bhayaMkara bhUla che; kAraNa ke, vara-kanyAe lagnanA samaye je eka Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [pra0 bhAdaravA saMkalpa karavAne hAya che, te sakalpa samajyA vinA karavAmAM Ave te bhaviSyamAM hAni thavAnA saMbhava rahe che. lagnanA samaye nAtane zA mATe melAvavAmAM Ave che ? eTalA mATe nAtane khelAvavAmAM Ave che ke lama karatI vakhate je pratijJA-sa'kalpa karavAmAM Ave che te vakhate nAtanI paNa sAkSI che. pahelAMnA leAkeA vara-kanyAne jyAre vivAhane ceAgya samajatA tyAre ja sAkSI ApatA hatA; nahi teA vivAhanA kAmamAM bhAga paNa letA nahi. .. zeTha rANInI vAta sAMbhaLI, vicAravA lAgyA ke, " A rANIe rAjAnI sAthe yAvajIvana sneha sa'baMdha jALavavAnI pratijJA karI che ane rAjA paNa rANInA AdarasatkAra kharAkhara kare che; chatAM rANI pratijJAthI bhraSTa thavA taiyAra thaI gaI che paNa huM pratijJAbhraSTa thaI ene kema apanAvI zakuM'? me' maneramAnI sAthe evI pratijJA karI che ke, "tArA sivAya mArA mATe badhI strIo mAtA bahena samAna che.'' A saMkalpa pramANe A rANI te! mArA mATe mAtA samAna ja che. k A pramANe vicAra karI sudarzana mauna ja rahyo, sudarzanane mauna beThelA joI rANI vicAravA lAgI ke, zuM A mUMgA che ke ATaluM melavA chatAM paNa te eka zabda paNa khelatA nathI? bhale te mUMgA jaDanI mAphaka besI rahe, paNa mAre to tene sAma, dAma, 'Da ane bhedanItithI kAipaNa rIte vaza karavA che. meM atyAra sudhI tenI sAme sAmanItithI kAma lIdhuM paNa tethI te samajyuM nahi. have mAre bhayanItithI kAma levuM joie. A pramANe vicAra karI te lAlaceALa AMkhA karI, paga pachADatI sudanane kahevA lAgI ke, " hai zeThe ! meM atyArasudhI namratApUrvaka badhI vAta kahI paNa te jANe kAMI sAMbhaLyuM ja na haiAya tema dhyAna paNa na ApyuM, paNa eTaluM yAda rAkhaje ke A zabdo kAI sAmAnya strInAM nathI. A tA siMhaNunA zabdo che. rANI A pramANe kahI, vikarALa rUpa dhAraNa karI ubhI rahI. AvI avasthAmAM potAnA vicAramAM dRDha rahevuM e keTaluM muzkela che. paNa je, AvI vikaTa paristhitimAM paNa peAtAnA vicAramAM draDha rahe che ane zIlanI rakSA kare che temane mATe zAstrakAro kahe che keH-- deva dANava gandhavvA, yakkharakakhassa kinnarA | bambhavArIM namassanti, dukkaraM jaM karaMti taM // arthAt--je duSkara zIlavratanuM saMkaTanA samaye paNa saMrakSaNa kare che temane deva, dAnava, gAMdharva, yakSa, rAkSasa vagere devA paNa namaskAra kare che. leADhAnAM tIkSNa bANune sahana karanArA te dhaNA maLI Ave che, paNa mavedhI vacananAM khANAne sahana karanAra bahu ochA maLe che. sAmAnya rIte, loko to gALethI gabharAi jAya che paNa nAnI leAkeA tA gALAmAMthI paNa satyanI zodha kare che. jJAnI loko gALAmAMthI paNa satyanI zodha kevI rIte kare che e vAta eka udAharaNudvArA samajAvuM chuM: Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI 5] rAjakATa-cAturmAsa [ 305 mAneA ke, koI putra, peAtAnA pitAne gALeA ApI rahyo che ! te deva, guru, mAtA-pitA, bhAI-bahenane apazabda kahI rahyo che. te vakhate eka trIjo mANasa tyAMthI nIkaLyeA. te pelA cheAkarAne kahevA lAgyA ke, mAtA-pitAne zuM gALA bhAMDavI e sAruM kahevAya ? ' tuM tArA viDalAne gALeA ApI temanuM apamAna kare che, tyAM chokarAnA pitA paNa ubhelA hatA. te samajadAra hatA. temaNe trIjA mANasane kahyuM ke, " bhAI! ene zA mATe vatAvA che? ene je kAMi kahevuM heAya te bhale peTa bharIne kahe! te je mane gALeA ApI rahyo che te mArA zarIrane ApI rahyo che ke mArA AtmAne? jo mArA zarIrane te gALeA ApI rahyo che teA mAre kharAba mAnavAnI kAMI jarUra nathI kAraNa ke maryAM bAda te te A zarIrane paNa bALI mUkaze te| tyAre zuM tame tene Thapako Apaze ? nahi te te gALeA Ape che teA zA mATe tene vatAvavA? mane AtmAne sAvadhAna rAkhavA mATe kema kAMI kahetA nathI ?' jo pitAnA A vacaneAnI putra upara asara paDaze ke vicAraze ke, huM mAtA pitAne gALeA ApuM chuM e sAruM ahIM ja rahI jaze paNa mAro AtmA te duSkarmInuM phaLa gALA ApavI na joie.' nahi? jarUra paDaze. putra paNa karatA nathI. A zarIra teA bhegavaze. mATe mAre kAne kahevAnA Azaya e che ke, vacananAM bANu sahevAM bahu ja muzkela che. kAI nAnIjatA ja vacananAM khANe! sahI zake che. abhayAnAM vayA paNa bahu kaThora hatAM paNa sudana e badhAM vacanakhANAne jJAnanI talavAradvArA tADatA jatA hatA. tame paNa vicAra karI ke, huM bIjAone gALeA bhAMDuM chuM paNa zarIrane teA gALA lAgatI nathI; ane jo huM tenA AtmAne gALeA bhAMDuM chuM te tene ane mAre| AtmA samAna ja che eTalA mATe tenA AtmAne gALeA ApI huM je vera bAMdhuM chuM te vaira mArA mATe bahu ja kaSTadAyaka nIvaDaze. zAstramAM kahyuM che keH-- gherAjIvapALa mahAmacALo' arthAt--"vairAnubaMdha e kharekhara mahA bhayadAyaka che. eTalA mATe huM kAine gALeA ApI vaira bAMdhIza nahi.' abhayA rANI sudarzanane mavedaka vacanabANA mAravA lAgI paNa sudana tA peAtAnA vicAramAM dRDha rahI dharma dhyAnamAM mAna ja esI rahyuM. sudarzanane mAna esI rahelA joI abhayA paga pachADatI ane AMkheA lAlaceALa karI kahevA lAgI ke, A teA jaDabharata jevA lAge che! khelatA kema nathI? jIvatA che. ke marI gayA che ? lokA jaDanuM kAMI kharAba karavA cAhatA nathI paraMtu caitanyane ja bagADavA cAhe che. abhayAnI kharAba manevRtti ane sudarzananI dRDha dhamabhAvanA joI tame paNa dhamabhAvanAmAM draDha rahe te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. 39 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvat 1992 prathama bhAdaravA vadI 6 ravivAra - prAthanA ahanAtha avinAzI, ziva-sukha lIdheA, vimala. vijJAna-vilAsI, sAhaba sIdhA. tU cetana bhaja arahanAthane, te prabhu tribhuvanarAyA; tAta 'sudarzana ' devI' mAtA, tehanA naMda kahAyA. / sAhabanA zrI arahanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanAdvArA kayA mArge jai zakAya che ane kaSTa sthitie pahoMcavuM sarala thaI jAya che e vAta bhaktAe prArthanAnI kaDiomAM batAvela che. paNa bhaktAe kahelI vAtane ame paNa elI nAMkhIe eTale amAru kArya paNa thaI jaze ema mAnavuM e bhUlabhareluM che. bhakatAe je kAMI kahyuM che, te teA ApaNA mAdaka khatIne kahela che. have e mArge cAlI nirdiSTa sthAne paheAMcavuM e te ApaNuM ja kAma che. mAdaka tA A mAga sIdhA che ema batAve che, paNa mAdakanA ema kahevAmAtra uparathI tame zuM nirdiSTa sthAne paheAMcI zakA? nirdiSTa sthAne teA tame batAvelA mArge cAlaze tyAre ja paheAMcI zakaze. A ja vAta prArthanA viSe paNa samajo. jJAnIoe paramAtmAne mArga batAvatAM kahyuM che ke OU 6 tU cetana bhaja tU arahanAthane, te prabhu tribhuvanarAyA, ' bhakata leAkeA peAtAnA AtmAne kahe che ke, "huM AtmA! jo tuM caitanyamaya che te pachI tuM caitanyanA dharma pramANe kAma kema karatA nathI ? A pramANe caitanyanA je dha che te dharmanA mArge cAlavuM e ja caitanyanA mArge cAlavA jevuM che. caitanyanA dha`mAge cAlavA mATe ja paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave che. jo AtmAmAM caitanyazakti na haiAta te| AtmAne caitanyanA dharmamArge cAlavA mATe kahevAmAM Avata nahiM. jJAnIjanA AtmAmAM caitanyazakti jue che, ane eTalA ja mATe teo kahe che ke, " he Atma ! tuM caitanyasvarUpa thaine paNa kema bhAna bhUlI rahyA che? AtmAne caitanyazakti hai|vA chatAM bhAnabhulelA joi jJAnIjanA kahe che ke, " hai caitanya ! tuM A zuM kare che? tuM tArA paga upara ja kuhADI zA mATe mAre che! zuM tuM caitanya thaIne Ama bhaTakayA karIza ! Ama bhaTakavuM e tane chAjatuM nathI mATe tuM cetI jA ane paramAtmAnuM bhajana kara. " tame kahezeA ke, paramAtmAnuM bhajana karavuM e te sAruM che paNa paramAtmAnuM bhajana karavAmAM muzkelI jaNAya che tenuM zuM? vAstavamAM paramAtmAnuM bhajana karavAmAM muzkelI nathI, paNa temAM muzkelI che evI mAnyatAne kAraNe ja muzkelI jaNAya che ! Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6] rAjakeTa-cAturmAsa [307 pRthvIno guNa sthira rahevAno che. e vAta judI ja che ke pRthvI koI koIvAra kaMpI uThe che paNa tene svabhAva te sthira rahevAno ja che. pANIne svabhAva zItala rahevAne che, agnino svabhAva garamI ApavAno che, AkAzane svabhAva avakAza Apa vAne che, ane vAyuno svabhAva jIvana ApavAno che. A pAMca, bhUta pitapatAnuM kAma kya ja kare che ane saMsArane vyavahAra paNa tethI ja cAle che. je pRthvI pitAne sthira rahevAne guNa cheDI kAMpavA lAge te kSaNavAramAM gajaba ja thaI jAyane ? A bhAvi saMkaTathI bacavA mATe tame pRthvI sthira rahe emaja cAhe che. A pramANe pRthvI Adi pAMca bhUto pitAnA dharmamAM sthira rahe ema cAhe che paNa tame pite tamArA dharmamAM sthira che ke nahi! te viSe kema vicAra karatA nathI ? jJAnIjane kahe che ke, tamArI caMcalatAne kAraNe ja A saMsAra caMcala che, ane tamArI sthiratAne kAraNe ja A saMsAra sthira che. pitAnI caMcaLatAne kAraNe A saMsAra kevI rIte caMcala che e vAta huM mArA anubhavadvArA samajAvuM - bALapaNamAM jyAre vAdaLa caDI AvatA tyAre zerIonAM chokarAonI sAthe huM paNa pheraphudaDI ramate ane cakakara pharate, paNa cakakara pharatAM pharatAM phera caDavAthI jyAre nIce paDI jate; tyAre mane ema lAgatuM ke, AkhI duniyA pharI rahI che ! atre vicAravA jevI vAta te e che ke, te vakhate pRthvI pharI rahI hatI ke huM pharI rahyA hatA tame TrenamAM beThayA ja haze. TrenamAM besanArAone ghaNI vAra ema lAge che ke, jANe vRkSo gADInI sAthe doDatAM cAlyA Ave che . paNa vAstavamAM vRkSo cAlatAM hatAM ke doDatI gADIne Azraya levAthI ema lAgatuM hatuM? A pramANe jyAre pitAnA AtmAmAM caMcalatA che tyAre ja A saMsAra caMcala jovAmAM Ave che. je AtmA pite sthira hoya te saMsAra paNa sthira jaNAya. eTalA ja mATe jJAnIo kahe che ke - "sva upaga svarUpa cidAnaMda, jinavara ne tu eka; dvaita avidyA vizvama meTe, vAdhe zuddha viveka." vastu te svacha che, nirmaLa che, paNa te upara kamane thara jAmelo che. e karmano thara jAmelo hovAne kAraNe ja akhila saMsAra caMcala che ema jaNAya che. paNa je karmanA tharane dUra karI, jovAmAM Ave te AtmA ja paramAtmArUpa jaNAze. eTalA mATe AtmAne sthira kare. jyAre tame tamArA AtmAne sthira karI deze tyAre saMsAra paNa tamane sthira jaNAze. AtmAne kevI rIte sthira karavo joIe e vAta huM tamArA ja anubhava uparathI batAvuM chuM. tame rAtanA suvo che. je koI rAtre tamane nidrA na Ave te bIje divase tamane kevI becenI jaNAya che ? je nidrAne vizrAma na maLe to te mATe prayatna kare paDe che. A pramANe jIvanamAM nidrAnI AvazyakatA che. nidrAmAM paNa suSupti ane svama evAM be bheda che. nidrAmAM suSuptinI bahu jarUra rahe che. je suSupti barAbara na Ave te svAzya Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA ThIka rahetuM nathI. je koIne nidrAmAM svama ja Ave, suSupti Ave ja nahi te svAstha bagaDI jAya ! suSupti-nidrAmAM indriyanI sAthe mana paNa suI jAya che, kevaLa AtmA ja jAgate rahe che. je koI gADha nidrAmAMthI suIne jAgyo hoya te mANasane pUchavAmAM Ave ke, tame zuM karatA hatA ? A praznanA javAbamAM te emaja kaheze ke, huM AnaMdapUrvaka sute hato. paNa e mANasane pUchavAmAM Ave che, e AnaMda zAne hatA? e AnaMda khAvA-pIvAne hato ? nidrAmAM te kAMI khAvA-pIvAnuM na hatuM chatAM te nidrAmAM AnaMda mAnate hatA. A pramANe suSupti nikA, AtmA jyAre sthira hoya che tyAre AnaMdane paricaya Ape che. suSupti nidrAmAM paNa saMsAranAM saMskAro tathA karmo te sAthe hoya ja che paNa jo te ja AnaMda karma rahita prApta thAya che te AnaMda paNa sthira thaze, ane pachI AtmAne kadApi duHkha thaze nahi. karmone dUra karI ane saMskArano nAza karI, te AnaMdane prApta karavAno adhikArI A caitanya ja che, ane e AnaMdane prApta kare e caitanyane dharma che. eTalA mATe AbhAe sAvadhAna thaI, Atma dharmamAM pravRtta thavuM joIe. te AnaMda kevI rIte prApta thaI zake ane AtmAe Atma dharmamAM kevI rIte pravRtta thavuM joIe e vAta have anAthI muninA caritradvArA samajAvuM chuM. anAthI munine adhikAra--33 anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! saMkalpanuM baLa kevuM hoya che e je. meM vicAra karyo ke, A prakAranuM duHkha huM anaMtavAra bhogavI cUkela chuM. vedanA te pedA thaI ane nAza paNa pAmI paNa huM te e ne e ja rahyo. A uparathI spaSTa jaNAya che ke, vedanA meM pedA karela che. meM pedA karela vedanAne huM ja nAza karI zakuM chuM. A pramANe vicAra karI, meM nizcaya karyo che, je ekavAra Atma sAdhanAmAM bAdhaka A vedanA dUra thAya te pachI huM kSamAzIla, indriyane damana karanAra ane nirAraMbhI banIza." kSamA, indriyonuM damana, nirAraMbhatA ane pravajyA e zuM che ane tene paraspara zo saMbaMdha che te viSe ane vicAra karavAnuM che. kSamAzIlatAne artha sahanazIlatA che. game tevI sthiti thAya, game teTalA julmo mAthA upara gujare paNa pitAnA svarUpano tyAga na karo, paNa sahanazIla banI rahevuM enuM nAma kSamA che. zAstramAM kahyuM che ke - " putravIrane muLI vi " arthAta-he muni ! tame pRthvInI mAphaka kSamAzIla bane. pRthvIne koI pUje che te koI ene lAta mAre che, koI ene sIMce che te koI ene khede che, paNa A badhuM karavA chatAM pRthvI te guNa ja pragaTa kare che; avaguNa pragaTa karatI nathI. pRthvInI sthiratA ane tenI sahAyatAthI ja A saMsAra cAle che. je pRthvI sthira na rahe to A saMsAra paNa TakI na zake. tame te pRthvInA upakArane bhUlI gayA che paNa pRthvI tamane bhUlI gaI nathI, pRthvInI koI pUjA kare ke koI tenI hAni kare paNa pRthvI te Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6] rAjakeTa-cAturmAsa [ 309 keI upara nArAja thatI nathI tema koI upara prasanna thatI nathI. pRthvI prasannatA ke nArAjagInA kaMThamAM paDatI ja nathI. bhagavAna kahe che ke, "he munio ! je tame kSamAvAna banavA cAhe che to tame pRthvInI samAna sahanazIla bane jyAre pRthvInA jevA kSamAzIla banazo tyAre- lAhAlAhaM suhaM dukakhaM jIviyaM maraNaM tahA / samaM niMdA pasaMsA ya tahA mANASamANao // tamane lAbha ke alAbha, sukha ke du:khane prazna ja raheze nahi! sAdhunI pAse dhananA lAbha-alAbhane prazna rahetuM ja nathI paNa zarIra-nirvAha mATe je bhajana joIe che temAM paNa lAbha-alAbhane prazna rahevA pAmaze nahi! je bhojana maLyuM te paNa AnaMda mAnazo ane na maLe to paNa AnaMda mAnaze. vyApArIo vyApAramAM lAbha- hAnine vicAra kare che paNa te sAdhuo ! vyApArIonI mAphaka tame lAbha-hAninA praznamAM na paDe ! paNa tamArA kartavyapAlanamAM dhyAna rAkho. lAbha-hAninA kaMThamAM ja na paDe e saMyamanuM mULa lakSaNa che. A pramANe yati dharmamAM sauthI prathama kSamAnuM sthAna che. eTalA mATe lAbha ane alAbhamAM samAna ja rahevuM e munine pahele dharma che. he munio ! kSamA rAkhavAnI sAthe sukha duHkhamAM paNa samAna rahe. je pramANe pRthvI pUjavAthI prasanna thatI nathI ane khodavAthI nArAja thatI nathI te ja pramANe tame paNa sukha duHkhamAM samAnatA jALa. tame sukha duHkhamAM eTalA badhA samAna bane ke - jIviyAsa bhayamaraNavippamukkA // bhale jIvana rahe ke maraNa Ave te paNa sukha duHkhamAM tame samAna ja rahe. he mani ! tamane koI vaMdana karaze ane keI, A te kamAine khAvAnI zakti na hovAne kAraNe DhoMgI sAdhu banela che ema kaheze. A pramANe prazaMsaka ane niMdaka banne prakAranAM loko maLaze paNa tamAre keInI prazaMsA sAMbhaLI sukha na mAnavuM ane koInI niMdA sAMbhaLI duHkhI na thavuM. tame ene vicAra ja na kare. je pramANe pRthvI gALo ApanArane ane jamIna khedanArane paNa AdhAra Ape ja che te ja pramANe he munio ! je tamane gALo Ape temanuM paNa kalyANa ja karo. gALo ApanAra tamane nirmaLa banAvI rahyA che ema mAnI temanuM paNa kalyANa cAhe. koI dhAbI tamArA kapaDAM maphata dhoI Ape te tame prasanna thazo ke nArAja ? prasanna thaze. te ja pramANe jJAnIjane ema mAne che ke, gALo ApanAra pitAne maphata nirmaLa banAvI rahyA che. A pramANe je apakArIne paNa upakArI mAne che e mahAbhAonI vAstavamAM balihArI ja che. tame zramaNopAsaka che ane bahene zramaNopAsikA che. bhagavAne paNa tamane zramaNa pAsaka ja kahyA che, arihaMtapAsaka kahyA nathI. eTalA mATe tamArA jIvanavyavahAra ke have joie? tene tame vicAra karo. je pitAnA tapa upara draDha rahe che te zramaNa kahevAya che, ane tame zramaNanA upAsaka che. je pramANe sAdhuo lAbha ke hAninA Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA samaye samabhAvI rahe che te ja pramANe saMsAranA pralobhanomAM na paDatAM lAbha-hAninA prasaMge zramaNanuM AMzika anugamana karI samabhAvI banavAthI ja tame sAcA zramaNopAsaka banI zake che. zuM pralobhane mAM paDI jaI asatya bolavuM e zramaNopAsakanuM kartavya che! je nahi, te zramaNopAsaka thaIne asatya bolavuM, gALo ApavI ke bIjAne kayu vacana kahevAM e zuM ucita che? mayaNarehAe potAnA patine be ghaDImAM ja narakamAMthI bacAvI svarga apAvyuM hatuM. temanA patine jyAM sudhI zvAsa rahyo tyAM sudhI temane dharmopadeza ja Apyo. temaNe patinA aMtima zvAsa sudhI temane dharmopadeza saMbhaLAvyuM paNa "mAruM zuM thaze ! huM zuM karIza" ema kahI rudana karavA na mAMDayuM. paNa jyAre patinA zvAsa nIkaLI gayA tyArabAda ja pitAnI rakSA kevI rIte karavI tene vicAra karyo. A pramANe mayaNarehAe patine mRtyunA samaye dharmanI sahAyatA ApI paNa rudana ane kalpAMta karI potAnA dharmane kalaMkti thavA na dIdhe. mayaNarehA upara te vakhate keTaluM badhuM saMkaTa hatuM? sago jeTha ja tenA patine talavAradhArA mArI nAMkhI mayaNarehA sagarbhA hatI tyAre tenuM zIla naSTa karavA taiyAra thayA hatA. A ke saMkaTane samaya hato. chatAM paNa mayaNarehA rAI nahi, paNa zIlanuM rakSaNa karyuM ane eTalA ja mATe tenA guNagrAma Aje paNa karavAmAM Ave che. tame paNa ravAnA rIvAjano tyAga karo ane ArtadhyAna choDI dharmadhyAna karo. je rAjakoTa zrI saMgha ravA phUTavAno tyAga kare ane tene niyama kare te kAThiyAvADamAM paNa revA phUTavAne tyAga karAvavA viSe bIjAne kahevAno avasara maLe. kahevAno Azaya e che ke, kSamAzIla banavAthI pitAnuM paNa kalyANa thAya che ane jagatanuM paNa kalyANa thAya che. anAthI muni kahe che ke, meM e nizcaya karyo, ke je huM ekavAra sAjo thaI jAuM te huM kSamAzIla banIza. satsaMkalpane prabhAva jaDa sRSTi upara paNa paDe che. zAstramAM kahyuM che ke, saM hu ayavaM! satyanA prabhAvathI zuM thaI zakatuM nathI. satyathI te bhagavAna paNa banI zakAya che. satya e ja bhagavAna che. satsaMkalpanA prabhAvathI viSa paNa amRta banI jAya che ane agni paNa zItala banI jAya che. A pramANe sasaMkalpane mahA prabhAva che, muni kahe che ke, meM e saMkalpa karyo ke, "jo ekavAra mArI A vedanA maTI jAya te huM kSamAvAna, indriyonuM damana karanAra, nirAraMbhI banIza.' A gAthAmAM gaNadharoe jANe sAdhuonAM badhAM guNo batAvI dIdhAM che. teo sAdhuonAM guNa batAvIne kahe che ke, anAthI munie evo saMkalpa karyo. munie jevo saMkalpa karyo tevo ja te roga koNa jANe kyAM cAlyo gayo ! muni kahe che ke, "he rAjana ! A pramANe saMkalpa karatAM ja mane nidrA AvI gaI. mane ghaNAM divase thayAM nidrA AvI na hatI. nidrA Ave che tyAre rogIne zAnti maLe che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 311 eTalA mATe mane nidrA AvavAthI mArA kuTumbIjanone je prasannatA thaI haze te bIjA ja vicArathI prasannatA thaI haze. jo huM sAjo thaIza te temanuM duHkha dUra thaze e vicArathI temane prasannatA thaI haze. pitA ema vicAratA haze ke, "je mAre putra sAjo thAya te mane mArA kAmamAM sahAyatA Ape." mAtA ema vicAratI haze ke, "mAro putra sAje thAya te mAruM duHkha dUra thAya." bhAIe vicAratA haze ke, "bhAI sAjo thAya te amAre tenI ciMtA karavI na paDe." A pramANe bahena ane pitAnI strI paNa pitAnA svArthanI bhAvanA karatI haze; paNa mArA manamAM koI bIjI ja bhAvanA hatI." anAthI muninA manamAM zuM bhAvanA hatI e atyAre na kahetAM ahIM sudarzananI kathA kahuM chuM. sudarzana caritra-33 sudarzanazeTha ekAnta sthAne paNa abhayA jevI suMdarInA hAvabhAva joI ane premalApa sAMbhaLIne paNa potAnA vicAramAM daDha rahyo. sudarzane zIlanI rakSA karI zrAvake ane sAdhuonI pratiSThAnI rakSA karI che. je zrAvako AvA dharmAtmA hoya che temanA mATe ame garva pUrvaka kahIe chIe ke -- dhana zeTha sudarzana zIyala zuddha, pAlI tArI AtmA ! varSA Rtu sama banI bhAminI, aMbara badala banAI. huMkAra kI ivani gAja sama, tana dAmana damakatI che dhana- 13 - amegha dhArA vacana vatI, cAha bhUmi bhIjAI maMga li sama zeTha sudarzana, bheda na sake kaI dhana64 sudarzana zeTha vAstavamAM dhanyavAdane pAtra che ke te saMkaTanA samaye paNa zAladharmamAM daDha rahyo. sudarzana zeTha nirvina pauSadhazAlAmAM piSadhavRtta dhAraNa karI beThe hato te nirvighna sthAnethI paMDitAe sudarzanane upADI, vinanA sthAne mUkI AvI. vina bAdhA paNa sAdhAraNa nahi paNa kAmavRttine jAgrata kare evA rAjAnA mahelamAM, varSA RtunI samAna banelI rANI sudarzanane DagAvavAne ane zIlavratamAM viddha bAdhA ubhI karavAno prayatna karI rahI hatI. rAjAnA mahelamAM rANI varSARtunI mAphaka banI kAma-jalathI sudarzanane bhIMjavI rahI hatI. varSARtunAM raMgaberaMgI vAdaLonI mAphaka rANIe raMgaberaMgI kapaDAM paheryA hatAM, ane vAdaLa jema ahIM tahIM doDe tema rANI pitAnAM vastrone ahIM tahIM halAvyA karatI. varSARtunAM vAdaLAomAM jema vijaLI camake tema rANInI AMkho camakatI hatI. AkAzamAM camakatI vijaLIthI te pairya paNa dhAraNa karI zakAya che paraMtu rANInI AMkharUpI vijaLIthI denuM paNa dhairya chUTI jAya che, te pachI manuSyanuM dhairya chUTI jAya e te svAbhAvika ja che. rANIne ahaMkArabharyo huMkAra jANe vAdaLonI garjanA jevo lAgato hato ane je pramANe vAdaLAMmAMthI pANI varase tema rANanA mukhamAMthI vacana varSA varasatI hatI. pANInA pravAhane vega ocho hoto nathI. pANIne vega pahADone kotarI nAMkhI, nadIrUpe vahe che. A ja pramANe jyAre nadInA pUramAM pANIne vega vadhe che tyAre nadIne Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra. bhAdaravA pAra karavI muzkela thai paDe che. mAneA ke, pANInA vegane te koI rekI paNa zake paNa kAmanA vegane rAkavA te teA bahu ja muzkela che. kAmanA vegane kAraNe rahanemi paNa rAjImatine joI cilata thai gayA hatA. sudarzana varasatA varasAdI mAphaka rANInI vacanavarSAM sahI rahyo hatA. te parvatanA jevA na hatA ke tene vacananA vega kAtarI nAMkhe, paNa te te 'sugaliyA' pattharanA jevA abhedya hatA. zrIna'dIsUtramAM 'mu'gasaliyA' pattharanI ane 'pukakhala samarthAI ' medhanI kathA Avela che. temAM kahyuM che ke, game teTalA varasAda varase paNa mugaliyeA patthara kAI divasa bhIMjAtA nathI. te maganA jevA nAnA patthara heAya che. ekavAra nArade 'pukakhala samarthA' mene kahyuM ke, tArAmAM kevI zakti che ? sedhe uttara ApyA ke, mArAmAM evI zakti che ke, parvatane toDavA cAhuM te toDI zakuM chuM.' A sAMbhaLI nArade metrane kahyuM ke, tuM te Ama kahe che paNa mane mugaliyA patthara kahetA hatA ke, game teTaleA varasAda varase paNa huM varasAdathI bhIMjAuM nahi! jo tArAmAM zakti hAya teA te pattharane bhIMjavI de. meghe javAba ApyA ke, ThIka che. A pramANe kahI, te tyAMthI cAlyA gayA ane sAta divasa sudhI mugaliyA patthara upara musaLadhAra varasAda varasyA, paNa te patthara bhIMjAye| nahi. paNa tenI AsapAsano kacaro sApha thai javAthI te pattharA vadhAre camakavA lAgyA. nArade te mezvane kahyuM ke, "A patthara tA bhIMjAyA nahi paNa UlaTA camakavA lAgyA ane jANe camakIne tArA rihAsa karatA hAya ema lAge che. mATe tuM parAjita thayA che ema mAnI ahIMthI cAlyo jA. " " A udAharaNamAM kahelA muMgasaliyA pattharanI mAphaka sudana hatA. rANIe tenI upara kAma-jalane khUba varasAda varasAvyeA chatAM sudarzana upara tenI jarApaNa asara na thaI. rANI vicAravA lAgI ke, " hAya ! A teA kAI paNa upAye vaza thatA nathI ! have zuM karuM! huM kapilA ane paDitAne meDhu kema batAvI zakIza? meM kapilA sAthe te hADa karI che ane paDitAne paNa kahyuM che ke, huM kAIpaNa upAye sudarzanane vazamAM karI laiza, paNa mArA eka paNa upAya AnI AgaLa saphaLa thatA nathI. paraMtu hajI mArI pAse eka upAya bAkI che teneA paNa upayeAga karI jouM. e upAya strIsulabha rahevAnA che, e upAyane paNa prayeAya karI jouM ! kadAca te upAya saphaLa paNa thAya. karUNa varase rAve kAminI, pUrA hamArI Aza; zaraNAgata meM Ai tumhAre, mAno mama aradAsa. // dhana0 65 5 avasara dekha zeTha tama khelA, sutA sunA khaDa mAta; paMca mAtameM tuma agresara, taja de khAtI bAta. " dharma huDDa | rANI aMtima zastra-rAvAnA baLa-nA upayoga karavA lAgI. rANIe vicAryuM ke strIonuM karuNa *ndana ane rUdana sAMbhaLI meATA moTA RSi munivare| paNa vicalita thaI jAya che mATe AvAnA upAya hAthamAM levA ThIka che. A pramANe vicAra karI rANI daDadaDa rAvA lAgI ane sudRzanane kahelA lAgI ke, huM ApanA zaraNe AvI chuM, mArA Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6] . rAjakeTa-cAturmAsa [ 313 upara dayA kare je pramANe pANI vinA mAchalI taraphaDe che tema huM paNa tamArA prema mATe valakhuM chuM. Apa mArI rakSA kare. zAstramAM jinaRSi jinapAlanI kathA Avela che. temAM kahyuM che ke, jinapAla rayaNadevIthI koIpaNa upAye Dagyo na hato paNa jayAre rayaNAdevI karuNa rUdana karavA lAgI tyAre te DagI gayo. Akhare tenI bahu ja kharAba hAlata thaI. A pramANe strIonA karuNa rUdanathI moTA moTA RSio paNa calita thaI jAya che; paNa rANInuM rovuM sAMbhaLI sudarzana manamAM vicArato hato ke, sAmAnyataH mAtAnI sAme putre ruve che paNa A to mAtA thaIne paNa mArA jevA putranI sAme ruve che, mATe koIpaNa rIte tene AzvAsana ApavuM joIe. jyAre e mane dayAdhama kahe che te mAre dayAdharmane paNa tene paricaya Apa joIe. strIonAM karuNa rUdanathI keTalAka loko eTalA badhA calita thaI gayA che ke teoe pitAnA zAstramAM evuM vidhAna paNa karI nAMkhyuM che ke, "je koI strI karuNa rUdana karatI Ave te tenI IcchAne pUrI na karavI e pApa che." bIjAonAM zAstramAM AvuM vidhAna karela che paNa zrI sUyagaDAMga sUtramAM munio mATe kahyuM che ke, "he munio ! tamArI sAme kaI game teTaluM karuNa rUdana kare te paNa tame brahmacaryathI calita thaze nahi." munio te calita thatA nathI paNa temanA upAsako paNa strIonuM karuNa rUdana sAMbhaLavA chatAM paNa kevI rIte calita thatA nathI te juo - 1 rANInuM rudana sAMbhaLI, sudarzana vicAravA lAgyuM ke, mAtA ruve che te temane A zvAsana ApavuM e mAruM kartavya che. koNa evo putra haze ke, je mAtAne rudana karatI jevA chatAM paNa tenuM hadaya dravita na thAya? je pramANe mAtAnuM rudana sAMbhaLI putranuM hadaya pIgaLI jAya che te ja pramANe rANInuM rudana sAMbhaLI sudarzananuM hadaya paNa pIgaLI gayuM. te rANIne kahevA lAgyo ke, meTI mA ! Apane zuM kAma che ! zA mATe tame suvo cho? sudarzananuM A kathana sAMbhaLI rANI vicAravA lAgI ke, A zuM kahe che? A mAtA tarIke kone saMbodhe che? rANIne sudarzanaThArA saMbodhavAmAM AveluM mAtA tarIkenuM saMbodhana kayAMthI pasaMda paDe? eTalA mATe rANe manamAM vicAravA lAgI ke, atyAra sudhI te te mUMge besI rahyA, mArI sAthe eka paNa zabda bolyo nahi, ane have bolyo te mane mAtA kahIne bolyo ! sudarzananuM kathana sAMbhaLI rANIne vicAramAM paDelI joI sudarzana tene kahevA lAge ke, mAtAjI ! Apa zuM vicAra karo cho ? kadAca tame mane bhUlI jAo paNa huM tamAro putra tamane kema bhUlI jaI zakuM? tame paNa mArI mAtA cho mAre eka nahi paNa pAMca mAtAo che. tamAre paNa pAMca mAtAo che ke nahi? je che te temanA pratye tamAruM zuM kartavya che tene vicAra kare ! abhayA te vipharelI hatI eTale tene mAtAnuM saMbodhana pasaMda paDayuM nahi. paNa dharmanuM pAlana ekAMgI hoya che. ema thavuM na joIe ke sAme mANasa dharma Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [pra0 bhAdaravA pALe te huM dharmanuM pAlana karuM! sAmA mANasa dharma pALe ke na pALe paNa tame tamArA dharmavuM pAlana kareA e tamAru karttavya che. dharmanuM pAlana khIjAnI sAkSIe thatuM nathI paNu peAtAnI sAkSIe thAya che. je peAtAnI sAkSIe dharmanuM pAlana kare che tene Indra paNa DagAvI zakatA nathI. eTalA mATe sAmeA mANasa zuM kare che te na jotAM tamAre teA tamArA dharmanuM pAlana karavuM joI e. sudana kahe che kai, mAre pAMca mAtAo che, have e pAMca mAtAe kai hatI e viSe have pachI AgaLa vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 prathama bhAdaravA vadI 8 maMgaLavAra prArthanA . mahila jina khAla brahmacArI, ' ku'bha' pitA 'parabhAti ' maiyA; tinakI kumArI, mahila jina bAla brahmacArI. zrI mallinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prAcanA karatAM bhaktaleAkeA evI bhAvanA kare che ke, huM prabhA ! huM tArI bhakti karavA cAhuM chuM chatAM tArI bhaktinA viSe mane eka evA saMdeha thAya che ke, huM aMtaHkaraNathI tArI bhakti karavA cAhuM chuM chatAM zAstramAM tArI jevI bhakti karavA mATe kahyuM che tevI bhakti mArAthI zA mATe thai zakatI nathI; temAM koIne koI vISna khAdhA zA mATe UbhI thAya che ? ane hRdayathI paramAtmAnI bhakti karavA cAhuM chuM chatAM zA kAraNe jevI joie tevI tArI bhakti thatI nathI ! A viSe vicAra karatAM huM e nizcaya upara Avyo chuM ke, he prabhA ! tArI kRpA vinA tArI bhakti barAbara karI zakAtI nathI. tArI bhakti karavAmAM kayA vighnA bAdhaka nIvaDe che ene mATe bhaktisUtramAM kahyuM che keH-- sA na kAmayamAnA nirodharUpatvAt / paramAtmAnI bhakti karavAmAM koIpaNa vAtanI jarApaNa kAmanA na hAvI joI e. kAmanA-IcchA, paramAtmAnI bhaktimAM bAdhA ubhI kare che. A pramANe koipaNa kAmanAicchA karyAM vinA bhakti karavAnuM kahyuM che paNa jyAre huM mAruM hRdaya tapAsuM chuM tyAre mAruM hRdaya kAmanAthI paripUrNa jaNAya che, eTalAja mATe he ! prabhA ! huM tArA zaraNe Avye chuM ke tArI mArA upara kRpA thAya teA huM tArI bhakti karI zaku, jo ke, mAruM hRdaya kAmanAthI bhareluM che te paNa tAruM catri sAMbhaLI mArAmAM paNa sAhasanA saMcAra thAya che ke mAre himmata hAravI na joI e, paNa tArI bhaktimAM salagna thaI javuM joI e. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8] rAjakATa-cAturmAsa [ 315 jo ke vAsanA te mane satAvyA ja karaze paNa tArA caraNAne pakaDI rAkhavAthI koi divasa mArI kAmavAsanA paNa dUra thai jaze ane pachI zAstramAM jevI bhakti batAvela che tevI bhakti huM karI zakIza hai mallinAtha bhagavAna ! ApanuM caritra meM sAMbhaLyuM che. ApanA e caritrazravaNathI huM e jANI zakayA chuM ke, cha rAjAe kAmAMdha banI tamArI sAthe vivAha karavA mATe caDI AvyA hatA, chatAM tame temane tiraskAra na karyo. jo ke tamArAmAM evI zakti hatI ke, tame AkhI duniyAne meru upara mUkI, hAthamAM upADI zakatA hatA, ane e pramANe pRthvI tathA AkAzane eka karI zakatA hatA; chatAM tame e kAmAMdha che rAjAone jarApaNa AdhAta na pahAMcADayA. ApanA pitAne tA e rAjAe upara krodha paNa hatA. tee kahetA hatA ke, mArI ane mArI kanyAnI IcchA ane svIkRti vinA A rAjAe zA mATe caDI AvyA ! A prakAranA krodhane kAraNe teoe te cha rAjAe sAthe laDAI paNa karI, paNa te cha rAjAenI sammilita zakti AgaLa TakI na zakayA paNa hArI gayA. he prabhu ! tamArAmAM atula zakti hatI, ane tamArA pitA parAjita thayA hatA eTale tamane te rAjAe upara krodha thavA zaya paNa hatA, paNa tamArA aMta:karaNamAM e rAjAe prati krodha ke ghRNAnA jarA paNa bhAva na thaye.. ulaTuM tame tamArA pitAne kahyuM ke, A rAjAe caDI AvyA emAM Azcarya zuM che ! teo mane kanyA samajatA hatA eTale tee caDI AvyA! emAM AzcaryanI vAta kAMi nathI. tame nakAmA temanI sAthe laDayA. have tame e badhAM rAjAene ema kahevaDAve! ke " tamane malTi kanyA maLaze. tame jAo, '' " he bhagavAna ! ApanuM A kathana sAMbhaLI kuMbha rAjAe tamane ema paNa na kahyuM ke, tame A zuM kahe che ! huM kayA mADhe e rAjAene ema kahevA jAuM ! ApanuM viSama vacana sAMbhaLIne paNa kuMbha rAjAe kAMI paNa praznottara na karyAM. kuMbharAjA te ema ja vicAratA hatA ke, je mahApuruSa che ane jene huM mahApuruSa che ema mAnuM chuM, tenA vacanamAM kAI prakAranA saMdeha na karatAM tenA vacanane mAnya karavuM joie. zAstramAM bhagavAna mallinAtha mATe ema kahyuM che ke, mahi rAgnnA | arthAt malli rAjAnI kanyA hatI. jyAre bhagavAna mallinAtha rAjAnI kanyA kahevAtA hatA, tyAre paNa kuMbharAjAe temanA kathanamAM kAI prakAranA saMdeha karyo nahi have teA te siddha, buddha ane mukta thayA che. eTalA mATe have ApaNe temanI AjJA ane temanA kathanane kevI rIte niHsa Mdeha thai mAnavAM joI e tene vicAra karo. A viSayane vizeSarUpe kahevAne te atyAre samaya nathI. ahIM to kevaLa eTaluM ja kahevAnuM che ke, " he prabheA ! tame te cha rAjAo upara krodha na karyAM paNa tame te rAjAone kahevaDAvyuM ke tame Ave. tamane mahni kanyA maLaze.' A pramANe tame te rAjAene mahelamAM mAlAvI, samajAvyA ane Akhare tee evA samajyA ke te tamArA ja vicArane anukUla thaI gayA. jemaNe kAmAMdha rAjAenI kAmAMdhatAne A pramANe dUra karI e prabhunuM zaraNu cheADI huM khIjA Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 316] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra0 bhAdaravA konA zaraNe jAuM ? e rAjAone kAmanAe potAnI tarapha kheMcI rAkhyA hatA paNa he ! prabhu ! ApanA zaraNe AvavAthI jema te rAjAonI kAmanA chUTI gaI tema mArI kAmanA paNa chUTI jAya te mATe huM paNa ApanA zaraNe Avyo . je mArI kAmanA chUTI jAya te he prabhu! huM paNa zAstramAM kahelI rIti pramANe tArI bhakti karI zakuM! masta kavi AnaMdaghanajI kahe che ke - "ce tuma zobhA sArI malila jina sevaka kima avagaNiye." kavi kahe che ke, he prabho ! Ape e kAmAMdha rAjAonI paNa avagaNanA na karI to huM te Apane sevaka chuM te pachI mArI avagaNanA kema karazo? je Apa sevakanI paNa avagaNanA karaze to pachI ApanI anaMta catuSTayana svAmI tarIke zabhA gaNAze. kharI ! saMsAramAM evuM jovAmAM Ave che ke, je zeTha samRddha hoya che te pitAnA sevakane sukhI banAve che. Apa anaMta catuSTayanA svAmI che to pachI mArI avagaNanA zA mATe karo cho ! huM bhUlyA ! Apa mArI avagaNanA karatA nathI paNa huM pote mArI avagaNanA karI rahyo chuM, Apa aDhAra doSa rahita cho eTale jyAre Ape pote ja AzA-tRSNA rAkhI nathI te pachI sevakanI AzA-tRSNAne kevI rIte pUrI karI zake ! paNa huM te bhakta thaIne paNa AzA karuM chuM ane e rIte mArI bhUlathI ja mArA hAthe mArI avagaNanA thaI rahI che. ahIM eka prazna thAya che ke, jyAre paramAtmA AzAnI pUrti karatA nathI te pachI temanI prArthanA zA mATe karavAmAM Ave? pachI to je paramAtmA AzAnI pUrti karatA hoya evA paramAtmAne zodhIne temanI prArthanA karavI joie ! je paramAtmA AzAne pUrI karatA na hoya temanA zaraNe javAthI zuM lAbha ! - - A praznanA uttaramAM jaNAvavAnuM ke je potAnI AzA-tRSNAne dura karavA cAhe che te ja tRSNArahita prabhunA zaraNe jAya che. - bhakta kahe che ke, he prabho ! huM AzA-tRSNA rAkhuM chuM ane te kAraNe ja zAstramAM kahelI rIti pramANe tArI bhakti karI zakato nathI. eTalA mATe have huM tAruM zaraNuM svIkArI mArI AzA-tRSNAne dUra karavA cAhuM chuM. jethI zAstramAM kahelI rIti pramANe tArI prArthanA karI zakuM ! - saMsAramAM je kharAbIo jovAmAM Ave che tenuM pradhAna kAraNuM AzA-tRSNA ja che. koIne dhananI AzA che, keAIne putranI AzA che ane koIne strInI AzA che; A pramANe lekone bhinna bhinna prakAranI AzA-tRSNa che. ane A AzA-tRSNAne kAraNe ja loko kudevane mAnI pUje che paNa jyAM sudhI koIpaNa prakAranI AzA-tRSNA rahe che tyAMsudhI manuSya satya vAtanuM AcaraNa te dUra rahyuM, satya vAta kahI paNa zakatA nathI. koI eka granthamAM joyuM che ke, advaitAcArya nAmanA eka mahAna vidvAna thayA che. temanA pitA baMgAlamAM koI rAjAnA rAjaguru hatA. atAcAryane evo vicAra Avyo ke, game teTalI mAthe Apattio paDe paNa je vAta satya hoya te ja prakaTa karavI joIe. Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8] rAjakeTa-cAturmAsa [317 tyAMne rAjA zAkata hatA. devIne upAsaka hatuM. A vAta lagabhaga 15mAM ke 16mA sikAnI che. te vakhate devI pUjAnA nAme bahu pazuvadha thatuM hatuM ane paMDita paNa devI pUjAnA nAme thatAM pazudhanuM samarthana karatA hatA. eka divasa rAjA jyAre devInI pUjA karI rahyA hatA tyAre advaitAcArya devInA maMdiramAM gayA ane devIne namaskAra karyA vinA ja devInI sAme besI gayA. atAcAryane devIne namaskAra karyA vinA beThelA joI rAjA vicAravA lAgyuM ke, A mArA rAjagurune putra thaine paNa Ama devInI upekSA kema kare che? rAjAe advaitAcAryane kahyuM ke, tArI buddhi te ThekANe che ne ? aDhaMtAcAryuM javAba Apyo ke, hA mahArAja ! buddhi ThekANe ja che. rAjAe kahyuM ke, to pachI teM hamaNuM zuM karyuM teno vicAra kara. atAcArye kahyuM ke, meM zuM karyuM te Apa ja kahone ? rAjAe kahyuM ke, tuM devI mAtAne namaskAra karyA vinA ja besI gayo ! atAcArye pUchyuM ke, A devI konI mAtA che ? rAjAe javAba Apyo ke e devI mArI mAtA che. tArI paNa mAtA che ane akhila saMsAranI paNa te ja mAtA che. atAcArye kahyuM ke, "ApanuM kahevuM e ThIka che ke A devI AkhA saMsAranI mAtA che, paNa je te saMsAranI mAtA ja che to pachI A pazu-putrone te kema khAI jAya che? e devInI pUjAnA nAme A pazuonuM balidAna zA mATe caDAvavAmAM Ave che ? jyAre A devI badhAnI mAtA che te A pazuonI te rakSA kema karatI nathI ! mAtAnuM kartavya te saMtAnanI rakSA karavI e che. pitAnAM saMtAnane nAza kare e mAtAnuM kartavya nathI. jyAre A devI akhila saMsAranI mAtA thaine paNa pitAnAM saMtAnono nAza kare che-karAve che te pachI A mAtA che ke rAkSasI ?" atAcAryanuM A kathana sAMbhaLI rAjA kAMI javAba ApI na zake. rAjA cUpa thaI gaye, paNa advaitAcAryane pitA tyAM beThA hatA, temaNe kahyuM ke, "putra! tuM to bhraSTa thaI gayo lAge che. mAtA viSe ema kAMI bolAya ! mAtA te bhoga-balidAna mAMge che eTalA mATe pazuonuM balidAna temane caDAvavAmAM Ave che." pitAnuM A kathana sAMbhaLI advaitAcArya temane kahevA lAgyuM ke, "jyAre devI mAtA pitAnA putranuM ja balidAna mAMge che te pachI mArI mAtA mAruM balidAna kema mAMgatI nathI ! ApanA kathana pramANe te mArI mAtAe mAruM balidAna mAMgavuM joIe ane mAre vadha karavo joIe. paNa Apa bhaya ane lobhane kAraNe satya vAta prakaTa karI zakatA nathI ane e kAraNe ja Apa Ama kahI rahyA che !putranuM A kathana sAMbhaLI pitA paNa cUpa besI rahyA. kahevAno Azaya e che ke, AzA-tRSNAne kAraNe loko satya vAtane prakaTa karI zakatA nathI. tame paNa AzA-tRSNamAM sapaDAelA cho ane te kAraNe ja tame kAmanAne pUrI karanAra devane mAne che ane pUje cho paNa bhakate te pitAnI AzA-tRSNAne dUra karavA cAhe che ane eTalA ja mATe teo kahe che ke, "he prabho ! mArI AzA-tRSNA dUra thAya eTalA mATe ja huM ApanA zaraNe Avela che. atyAra sudhI huM mArI AzAtuNAne pUrI karavA mATe ApanA zaraNe Avato hato e mArI bhUla hatI ane te bhUlane Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA kAraNe ja huM zAstramAM batAvela rIti pramANe ApanI bhakti karI zakatA na hatA. have huM samajI gayA chuM ke: huM prabhA ! e badhA mAre| ja doSa hatA. mArA devane kAraNe ja ApanI kRpAne huM pAtra banI zakayA na hatA. have huM AzA-tRSNAne dUra.karavA mATe ja tamArA zaraNe Avela chuM. have huM tArA zaraNe Avela chu' to mArI AzA-tRSNA dUra thaze ane je pramANe anAthI munine tArI zakti prApta thaI hatI tema mane paNa tArI zakti prApta thaze. anAthI muninA adhikAra-34 anAthI muni kahe che ke, " he rAjana! jyAre mArA rAga kAInI dvArA zAMta na thayA tyAre huM e nizcaya upara AvyA ke, A badhuM duHkha meM ja pedA karyuM che teA e duHkhane nAza paNa huM ja karI zakIza. jIva, du:kha ke kama kAnA karelAM bhAgave che e vAtanA nirNaya zAstramAM karavAmAM AvyeA che. zrI bhagavatIsUtramAM gautama svAmIe bhagavAnane prazna karyAM che ke, "huM bhagavan! jIva, peAtAnuM kareluM du:kha bhagave che ke bIjAnuM kareluM du:kha bhAgave che ?' A praznanA javAbamAM bhagavAne kahyuM ke, "huM gAtama! jIva, peAtAnuM kareluM duHkha ja bhAgave che, khIjAnuM kareluM duHkha bhAgavatA nathI. ' 'sukha duHkha e badhAM me pote ja pedA karelAM che. zuM kare? karmone meM ja pakaDI rAkhyAM che tyAre ja kema zake? jo huM cAhuM te karmAMne thADIvAramAM A uparathI vicAravuM joie ke, huM kamane doSa ApuM chuM paNa emAM ka karmI rAkAyAM che, nahi to karmI rAkAI ja palAyana karI zakuM' chuM. anAthI muni kahe che ke, "huM rAjan! A pramANe jyAre mane bhAna thayuM ke du:khAne meM ja pedA karyA che tyAre meM e duHkhone nAza karavAnA saMkalpa karyAM. ,, anAthI munine " A du:khAne meMja pedA kayA che teA e duHkhonA nAza huM ja karI zakuM chuM.'' e jJAna temane peAtAnI meLe thayuM ke koi mahAtmAnA upadezathI thayuM ene zAstramAM kazA ullekha na heAvAthI e viSe kazuM nakkI kahI zakAya nahi. jJAna e prakAre thAya che. eka teA potAnA vicArathI ke kAi ghaTanA jovAthI, ane khIjAM kASThane upadeza sAMbhaLavAthI. anAthI munine A bannemAMthI kayA prakAre jJAna thayuM hatuM e te nizcayapUrvaMka kahI zakAya nahi paNa temane koI paNa rIte A jJAna thayuM hatuM. tamane jo potAnI meLe evuM jJAna na thAya teA tamArI sAme A upadeza che. A upadeza sAMbhaLIne teA tame tamAruM duHkha dUra karavAne saMkalpa kare| ! anAthI muni kahe che ke, " he rAjan! meM du:kha dUra karavAnA evA sakalpa karyo ke, jo ekavAra paNa A vedanA maTI jAya te huM kSamAvAna jitendriya, nirArabhI ane pravarjita thaIza, '' A saMkalpa karatAM ja mane nidrA AvI gaI. vedanAne kAraNe ghaNA divasa sudhI mane nidrA barAbara AvI na hatI; paNa Ave! saMkalpa karatAM ja mane gADha nidrA AvI gaI. he rAjana! A pramANe mane gADha nidrA AvI gaI. mArA mATe loko ema kahetA Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI 8 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 319 hatA ke, huM nidrA lai rahyo chuM paNa huM te nidrA zuM letA hatA, mAne ke du:khAne sadAne mATe ravAnA karatA hatA! mArA duHkhanI te chellI rAta hatI. tamArA saMkalpa paNa sAcA ane dRDha hoya teA pachI tamane duHkha ja thAya nahiM, dRDha satsaM'kalpathI ja du:khAmAMthI mukta thavAya che. DhIlA sa`kalpathI kAMi thatuM nathI. ahIM eka prazna thAya che ke, zuM saMkalpa karavA mAtrathI du:kha cAlyuM jAya e saMbhavita che? je mAnasazAstrane abhyAsI haze tenI sAme tA AvA prazna ubhA thaze nahi paNa jee mAnasazAstrathI anabhijJa che temane ja Ave! saMdeha thAya che. AvA lokeAne kahevAnuM e che ke, zuM kevaLa potAnA saMkalpa kAraNe duniyAmAM duHkha pedA thatuM jovAmAM nathI AvatuM? DAkaNa vaLagI ke bhUta vaLagyuM e potAnA mananA saMkalpanuM ja pariNAma che ke khIjuM kAMi che? DAkaNu-bhUtAnI vAta sAMbhaLI bhayanA saMkalpa lokA kare che ane e bhayasaMkalpane kAraNe ja te duHkha pAme che. jemake koi makAnane mATe tamane ema kahevAmAM Ave ke, A makAnamAM bhUta che te| zuM tame e makAnamAM jatAM bhaya pAmaze! ke nahi ? e makAnamAM praveza karatAM ja tamArA paga dhrujaze ke nahi! paga kAMpavA lAge che. bhUtanA bhayanA kAraNe tamArA saMkalpa ja evA banI jAya che ke, esa'kalpane kAraNe ja makAnamAM praveza karatAM ja tamArA paga dhrUjavA mAMDe che. bhayane kAraNe mane paNa evA saMkalpa thaI gayeA hateA ke, jenA kAraNe mAre lagabhaga pAMca mahinA sudhI kaSTa bhogavavuM paDayuM hatuM. me dIkSA lIdhela hatI. paraMtu dIkSA lIdhA pahelAM bhUta-DAkaNu vagerenI je vAte meM sAMbhaLelI hatI tenA bhayanA saMkalpa nIkaLyA na hatA, ane e bhayasaMkalpane kAraNe mane saMsAraneAja deSa jaNAtA hatA. jyAre mArA manamAM bhayane saMkalpa hatA tyAre huM ema ja samajatA hatA ke, amuka mANasa mArA upara jAdu kare che. rAtanA vakhate pahero bharanArA sipAie paherA bharatI vakhate avAjo karatA to e avAja sAMbhaLI huM ema vicAratA ke e loko mArI upara jAdu karI rahyA che. mane A prakAranA bhaya lAgatA hatA te mArA khoTA vicAreAne kAraNe ja lAgatA hatA ne? mArA khATA sa`kalpane kAraNe ja mane duHkha thatuM hatuM, paNa jyAre mArAmAMthI e khoTA vicArA nIkaLI gayA tyAre mAruM du:kha paNa cAlyuM gayuM. matalaba ke, A pramANe sa'kalpathI du:kha pedA thAya che e te tame loko paNa jIe che. tame loko paNa tamArA peAtAnA sa`kalpathI ja duHkha pedA karA che. strIomAM te saMkalpathI du:kha pedA karavAnI paddhati vizeSa che. keTalIka strIe teA sAdhuone ema kahe che ke, " AnA upara edhe pheravI do, AnA upara jaMtra maMtra karI Ape ' paNa jo sAdhue jaMtra maMtra karavA lAge te keTalA badhA leAkeA Ave? tamA leAkeAnI AvI paddhatie ja sAdhuone sAdhutAthI nIce pADavAnuM kAma karyuM che ane tamArA mATe tame duHkha paNa pedA karyuM che. sAdhue paNa tame lokone prasanna rAkhavA mATe jaMtara maMtaranA cakkaramAM paDI gayA che, paNa vAstavamAM sAdhue pAse paramAtmAnA nAma sivAya bIjuM kAMI ApavA mATe hAvuM na joie; paraMtu tame loko paNa saMkalpathI patita thayA che ane sAdhue paNa patita thaI rahyA che ! Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [pra. bhAdaravA kahevAno Azaya e che ke, A prakAranA saMkalpathI duHkha pedA thAya che e te tame paNa anubhavathI jANI zake che. jyAre saMka95thI du:kha pedA thAya che te pachI zuM saMkalpathI duHkha nAza na pAme ? ane saMkalpathI jayAre duHkha pedA thAya che te saMkalpathI sukha pedA thaI na zake? A pramANe pitAnA saMkalpane kAraNe ja sukha-duHkha pedA thAya che. AjanA lokone saMkalpanA baLa viSe saMdeha pedA thAya che, paNa saMkalpamAM anaMta baLa raheluM che. saMkalpanI mahimA batAvatAM upaniSadamAM paNa kahyuM che ke - sa yaH saMkalpaM brahmametyupAsate kalaptAn vai sa lokAndhuvAndhuvaH // arthAta-AtmA jyAre pitAnA saMkalpane IzvaranuM rUpa Ape che ane tenI daDhatApUrvaka upAsanA kare che tyAre utpA, vyaya ane dhravya e saMkalpanA AdhAre ja thAya che. devagati, narakagati, tiryaMcagati ke manuSyagati saMkalpadvArA ja prApta thAya che, ane pitAnA saMkalpathI ja mokSa paNa maLe che. ahIM eka vicAravA jevI vAta e che ke, jyAre saMkalpathI ja manuSyagati maLe che te pachI manuSya lokanI racanA koNe karI ? manuSya lekanI racanA AtmAe potAnA saMkalpathI ja karI che. A makAna ke A zahera jemAM tame hasI rahyA che te AtmAnA saMkalpaThArA ja banela che. A pramANe A AtmA saMkalpa te karate ja rahe che paNa je tene saMkalpa satsaMkalpa hoya te te dvArA tene dhruva arthAta mekSa paNa prApta thaI zake che. satsaMkalpa ja Izvara che ema mAnI saMkalpa upara daDha rahe ane saMkalpa upara dRDha vizvAsa rAkhe. bhakta tukArAma kahe che ke - nizcayAcA bala tukA haNe teca phala" arthAta-saMkalpamAM ghaNuM baLa raheluM che. eTalA mATe tame paNa satsaMkalpa kare ane ane te upara daDha vizvAsa rAkhe. sudarzana caritra-34 have eka evA mahApuruSanI vAta kahevAmAM Ave che ke je dRDha nizcayI ane satsaMkalpI hate. avasara dekha zeTha taba bAlo, sana sane baha mAtA paMca sAtameM tuma agresara, taja do beTI vAta. dhana che taja de caha tephAna sudarzana, meM nahIM terI mAta; mukha kapilA te bharamAI, su chalA tu cAhata. dhana 17 che abhayA rudana karatI sudarzanane kahe che ke, zeTha! tame kevA niSkara che! tame dayAvAna thaIne paNa mArI dayA nathI karatA ! huM tamArA mATe ATalAM badhAM valakhAM mAruM chuM chatAM mane apanAvatA nathI. abhayAnuM kathana sAMbhaLI sudarzana vicAravA lAgyo ke, A mAtA mane dayAvAna kahe che te mAre temane dayAbhAvane paricaya ApI pairya ApavuM joIe. A pramANe vicAra karI sudarzane kahyuM ke, moTI mA ! tame du:kha kema pAme cho? Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8] rAjakeTa-cAturmAsa [321 satsaMkalpanI zaktithI ja sudarzane AvA vikaTa samaye paNa daDha rahI zako cho ane abhayAre mAtA mAnI tenA paMjAmAMthI bacI zako hatA. tame paNa e daDha satsaMkalpa kare to de paNa tamArA gulAma banI jaze, zAstra kahe che ke -lA ki hai ramavati nA ghare rajAno' jemanuM mana dharmamAM hamezAM anurakata rahe che tene de paNa namaskAra kare che. tame loke devane belAvavA mATe ahIM tahIM bhaTake che paNa vicAra karavAthI tamane jaNAze ke, tame ja dene bhagADayA che! kAle varasAda mATe prArthanA karavAmAM AvI hatI paNa eTaluM leke vicAratA nathI ke ame kevI rIte kartavyane bhUlI ja revAne bhagADI mukIe chIe ? eka bAjI to loko bhUkhathI marI rahyA che te bIjI bAjI tame loko nATaka-sInemA Adi durvyasanamAM pitAno durapayoga karI rahyA cho ! zuM A ThIka che? je tame loko tamAruM kartavya pAlana kare te devane varasAda varasAvavA mATe pikAravA nahi paDe. deva tamane sAmA zodhatA Avaze. . sudarzane abhayAne kahevA lAgyuM ke, he mAtA ! mAre pAMca mAtAo che temAM tuM sauthI moTI mAtA che. nItimAM kahyuM che ke rAjApatnI gurupatnI mitrapatnI tathaiva ca / nI mAtA mAtA mAtA kare che -smRti. sarva prathama rAjAnI patnI e prajAne mATe mAtAsvarUpa che. prajAnI rakSA rAjasattA dvArA ja thAya che. je rAjasattA eka divasa paNa na rahe te arAjakatA phelAI jAya ane prajA muzkelImAM AvI paDe! A pramANe pahelI mAtA te rAjAnI patnI che. bIjI mAtA gurunI patnI che. jemaNe eka paNa akSara bhaNAvyo hoya ke eka paNa vAta samajAvI hoya te guru che. te gurunI patnIne mAtA samAna samajavI joIe. trIjI mAtA mitranI patnI che. je sahAyatA pahoMcADe che te mitra che. te mitranI patnIne paNa mAtA samAna samajavI joIe. cothI mAtA pitAnI patnInI mAtA athata sAsu che. jyAre strI puruSa saMsAranI gADImAM joDAya che tyAre temaNe ekabIjAnI mAtAne potAnI mAtA mAnavI joIe. je tamArI strI tamArI mAtAnI avahelanA kare te zuM patnInuM A kArya tamane ThIka lAgaze? patnIne A kArya tamane pasaMda nahi paDe. kAraNa ke, mAtA pahelAM che ane patnI pachI che. e vAta judI che ke, AjanA keTalAka loke patnIne pahelAM ane mAtAne pachI gaNe che. paNuM A paddhati AvakAradAyaka nathI. putranuM kartavya che ke, potAnI mAtAne pahelAM mAne ane pachI strIne mAne. A ja pramANe vahUnuM paNa e kartavya che ke, sAsune pitAnI mAtA samAna mAnI temane Adara satkAra kare. je pramANe patinI mAtAne mAtA samAna mAnI Adara satkAra kare e patnInuM kartavya che te ja pramANe patnInI mAtAne mAtA samAna mAnI temane Adara satkAra kare e patinuM kartavya che. je jamAI sAsu pratyenA kartavyanuM pAlana karato nathI tene mATe kAmatA rAma : jamAI dazame graha gaNAya che. sAsune mAtAtulya mAnavAnI jamAI upara javAbadArI che. A javAbadArIne je bhUlI jAya che te pitAnA kartavyane ane vivAhanA samaye karelI pratijJAne paNa bhUlI jAya che, Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [pra. bhAdaravA pAMcamI mAtA pitAnI janmadAtrI mAtA che. sudarzana abhayAne kahe che ke, "A pAMca prakAranI mAtAomAM tame prathama prakAranI mAtA cho. huM paiSadhamAM beThelo chuM chatAM mArI mAtA mArI sAme duHkhI thAya e mArAthI joI zakAtuM nathI. gulinIpitA paNa pauSadhamAM beThela hatA chatAM pitAnI mAtAne duHkhI thatAM joI DagI gayA hatA. tame paNa mArI mAtA che. eTalA mATe ApanuM duHkha dUra karavuM e mAruM kartavya che. Apane zuM duHkha che te mane jaNAve. huM te duHkhane dUra karavA prayatna karIza. Apane evuM duHkha hevuM joIe jene putra dUra karI zake ! " sudarzananuM A kathana sAMbhaLI rANI vicAravA lAgI , A ke mANasa che ! huM ene pIgaLAvavA prayatna karuM chuM paNa e patthara je pIgaLato ja nathI ! abhayAe triyAcaritra anusAra raDavAne Dhaga karyo hato. tene vAstavamAM raDavuM ja AvyuM na hatuM. eTale teNI raDavAnuM baMdha karI, AMkho lAlacoLa karI sudarzanane kahevA lAgI ke, "sudarzana ! tAruM gAMDapaNa ane A tephona mUkI de. tArA A phAnathI kapilA bhramamAM paDI gaI hatI. huM bhramamAM paDI jAuM evI nathI." abhayAnuM kathana sAMbhaLI sudarzana vicAravA lAgyo ke, "meM kapilAne je kAMI kahyuM hatuM, ThIka ja kahyuM hatuM, huM mArI strI sivAya badhI strIone mAtA samAna mAnuM chuM. ane mAtAne mATe koipaNa puruSamAM puruSatva hoI zake nahi, mAtAne mATe te badhA napuMsaka ja che. eTalA mATe meM pitAne kapilAnI sAme napuMsaka kahyuM emAM meM khoTuM zuM kahyuM hatuM? paNa mArI A mAtA e kAryane gAMDapaNa ke tephAna ja mAne che. A mAtA kahe che ke, "teM je pramANe kapilAnI sAthe chaLakapaTa karyuM te pramANe mArI AgaLa paNa chaLakapaTa karavA cAhe che? paNa vAstavamAM chaLakapaTa teo kare che ke huM chaLakapaTa karuM chuM ! bhagavAne je viparIta jJAnanuM varNana karyuM che te ja viparIta jJAna A mAtAmAM paNa jaNAya che. manuSyamAM jyAre viparIta jJAna pedA thAya che tyAre manuSya chIpane cAMdI ane mRgajaLane pANI mAnavA lAge che. A ja pramANe A mAtAmAM paNa viparIta jJAna che ane te ja kAraNe te potAnA putrane putra na mAnatAM bIjI koI mAnavA cAhe che. A mAtA mane tophAnI kahe che paNa vAstavamAM te pote tophAnI che ke huM tephAnI chuM ene nirNaya konI AgaLa kare? mAre te A vivAdamAM na paDatAM mAre spaSTa nirNaya saMbhaLAvI devA joIe. meru Dage dharatI pUje yA, sUrya kare aMdhakAra te paNa zIla cheThuM nahi mAtA, saccA hai niradhAra dhana8 che bhagavAna mahAvIranA ziSyA ane temanA zrAvake kevA hoya che te sudarzananA kArya uparathI juo. sudarzana vicAre che ke, jo A mAtAnI sAthe vAdavivAda karuM te huM jItI zakuM chuM paNa tenI sAthe vAdamAM na paDatAM "nirmala ke bala rAma" e kathanAnusAra nirbala banIne meM je nizcaya karyo che te nizcaya tene mAre spaSTa saMbhaLAvI devo joIe. A pramANe vicAra karI sudarzane abhayAraNIne kahyuM ke, "he mAtA ! pRthvI Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 9 ] rAja keTa-cAturmAsa [323 cAlatI nathI, meruparvata kaMpatuM nathI ane sUrya aMdhakAra ApatI nathI; chatAM kadAca devavazAta e badhuM thavA lAge to paNa huM mArA zIlavatano tyAga karI zakuM nahi." ekAMgI maga agama gamana kara, vilam china china chAMhi." "huM ekAntarUpe zIlanuM pAlana karanAro chuM. bIjA leke zuM kare che te huM jevA cAhato nathI. huM to temano dAsa chuM ke jeo bhUtakALamAM zIlane pALanArA hatA, varta. mAnamAM jeo zIla pALe che, ane bhaviSyamAM jeo zIla pALaze. eTalA mATe huM koI paNa rIte zIlane tyAga karI zakuM ema nathI. mAre je kAMI kahevAnuM che te meM saMkSepamAM kahI dIdhuM che. have vadhAre huM kAMIpaNa kahevA cAhata nathI." sudarzananA A kathanamAM zIlavratane pALavAne daDha saMkalpa che. e daDha saMkalpamAM paramAtmika baLa AvI jAya che. tame loko paNa sudarzanane Adarza daSTisamakSa rAkhI daDha saMkalpapUrvaka zIlavatanuM pAlana kare che temAM tamAruM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 9 budhavAra prArthanA zrI munisuvrata sAhabA, dInadayAla devA taNuM deva ke; taraNa tAraNa prabhu tuma bhaNI, ujajavala citta samaruM nityameva ke, zrI munisuvrata sAhabA. 1 munisuvrata bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA zA mATe karavAmAM Ave che e vAta huM vAraMvAra samajAvuM chuM paNa AjanI prArthane viSe thoDo vizeSa vicAra karavAne che. paramAtmA pratye evI prArthanA karavAmAM Ave che ke, "he prabho ! Apa dInadayALa cho, Apa devAdhideva che eTalA mATe huM ujajavala citta ApanA zaraNe AvI, ApanI pAse eka AzA pUrI karavA mATe ApanI prArthanA karuM chuM. Apa te AzA naSTa karI cUkyA che ane tethI Ape je AzA naSTa karI che te AzA ApanI dvArA pUrI karAvavA cAhata nathI paNa je AzA saMsAramAM ApanA sivAya bIjuM kaI pUrI karI zake ema nathI te AzA huM pUrI karavA cAhuM chuM. AtmAnuM svarUpa huM samajuM e mArI AzA che. AtmAnuM svarUpa samajavA mATe huM aneka sthaLe bhaTakyo, paNa mArA hRdayane kayAMya saMtoSa thaye nahi-mArA hRdayanI zaMkAnuM kyAMya samAdhAna thayuM nahi. he prabho ! mArA cittanuM samAdhAna thayA vinA kaI kriyA paNa barAbara thaI zakatI nathI. jyAM sudhI cittamAM Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra. bhAdaravA caMcalatA rahe che tyAMsudhI badhI kriyAomAM paNa caMcalatA rahe che. mArA hadayanuM samAdhAna thAya, cittanI caMcalatA ochI thAya ane AtmasvarUpanuM bhAna thAya e AzAe ApanA zaraNe huM Avyo chuM. kavi AnaMdaghanajI kahe che ke - munisuvrata jinarAja eka muja vinatI suNe, Atmatatva kayuM jANyuM jagatagurU, eha vicAra muja kahiye; Atmatatva jANyA vinA nirmala, citta samAdhi navi lahiye. "he jinendra ! he paramAtmA ! Ape A Atmatattva kevI rIte jANyuM, e huM ApanI pAse jANavA cAhuM chuM. keI ema kahe ke, Atmatatva jANIne zuM karavuM che? paNa jyAM sudhI AtmatattvanuM jJAna thatuM nathI tyAM sudhI cittane nirmala samAdhinI prApti thatI nathI. meM sAMbhaLyuM che ke - jyAM lagI AtamA tatva ci nahi, tyAM lagI sAdhanA sarva juThI; manuSya tana tAhare ema eLe gaye, mAvaThAnI jema vRSTi vuThI." arthAta-jyAM sudhI AtmAne oLakhe nathI tyAMsudhI badhI kriyAo vyartha che. kadAcitta koI zubha kriyAdvArA svarga vagere bhale prApta karavAmAM Ave paNa evI kriyAdhArA saMsArane cheda thaI zakato nathI. eTalA mATe he prabho ! Ape Atmatattva kevI rIte jANyuM e huM ApanI pAse jANavA cAhuM chuM." hamaNAM mane eka vAta yAda AvI che, je tamane kahevAnI jarUra jaNAya che. Aje duniyAne je zikSA maLI rahI che, je zikSAnuM duniyAnA loko amRta samAna pAna karI rahyA che ane je zikSAne loko sArI samajI apanAvI rahyA che, te zikSAmAM AtmabhAva bharelo jaNAya che. e zikSAthI hRdayamAM AtmabhAva Ave che. strIo paNa e zikSAne apanAvI rahI che ane teo mAM paNa anAtmabhAva ghusato jAya che e zikSAnuM duSpariNAma keTaluM AvyuM che te vAtane anubhava mArA karatAM tamane vizeSa che. meM eka samAcAra patramAM joyuM che ke, kumArI kanyAone paNa putro thAya che ane chatAM te kanyAkumArI tarIke ja oLakhAya che. A viSe UMDo vicAra karavAmAM Ave te AnuM pradhAna kAraNa vartamAna zikSAnuM duSpariNAma ja jaNAze. AjanI zikSAthI vikAranI sAthe nAstikatAne bhAva hRdayamAM ghusI jAya che. AjanI zikSAmAM pradhAnataH nAstikatAne bhAva ja bharelo che. strIo paNa e zikSAne apanAvI rahI che ane tethI temanA dvArA AvA pApakarmo thAya che. AjanI zikSAdhAra duniyAmAM je anAtmabhAva ghusavA pAmyo che tethI ghaNI ja kharAbI thavA pAmI che. bhakta kahe che ke, Atmatattva jANyA vinA badhI kriyAo vyartha jAya che, meM sAMbhaLyuM che ane Atmatattva jANyA vinA cittanI samAdhi thatI nathI e paNa sAMbhaLyuM che. he prabho ! Ape Atmatattva kevI rIte jANyuM e huM ApanI pAse jANavA cAhuM chuM. Atma tattva viSe huM bIjA koIne pUchuM chuM ke teo kahe che ke - Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakA-cAturmAsa " kAi amanya Atama tattva mAne, kariyA karatA dIse; kriyA taNA phUla kahA kuNu bhAgave, ima pUchu' citta rIse. " --Ana dhanajI. he prabhA ! koI ema kahe che ke, tuM vadhAre bhramamAM zA mATe paDe che? tuM eTaluMja jANI le ke AtmA che ane te akriya che. AtmA kAMi kriyA karatA nathI A sAMkhyane mata che; paNa mane e vAta upara vizvAsa besatA nathI. kAraNa ke, jo AtmA akriya che tA kriyA kANa kare che! ane te kriyAnuM phaLa kANu bhAgave che! sArI ke kharAba kriyAne kartA jyAre AtmA ja nathI te pachI krANu che ? ane jyAre AtmA kriyA karatA nathI tA pachI kriyAnuM phaLa AtmAe zA mATe bhAgavavuM paDe che! jo ke, AtmAne akriya mAnanAr sAMkhyamata A praznanA uttaramAM ema kahe che ke, prakRti kare che ane puruSa bhagave che. parantu A vAta ThIka jaNAtI nathI; kAraNa ke prakRti to jaDa che. jaDa prakRtie karelI kriyAnuM mULa caitanya AtmA bhAgave e kevI rIte banI zake! pahelAM teA jaDa prakRti kriyA ja karI zakatI nathI. kadAcita ema mAnavAmAM paNa Ave ke prakRti jaDa heAvA chatAM paNa kriyA kare che tApaNa mArA manamAM evA prazna thAya che ke, prakRti te kriyA kare ane te kriyAnuM phaLa AtmA bhogave ema kema bane? ane jaDane teA kartA mAnavAmAM Ave tA e ThIka kema kahI zakAya ? eTalA mATe e kathana mArI samajamAM AvatuM nathI. jaDa cetana e Atama ekaja, sthAvara jaMgama sarakhA; sukha duHkha saMkara dUSaNu Ave, citta vicAra jo parikhA." vI 9] [ 325 --Ata dudhanajI. vaLI, kAi ema kahe che ke, 'eka brahma dvitIyA nAsti' jaDa ane caitanyamAM eka mAtra brahma che, e brahmarUpa AtmAne ja mAnA; khIjA bhramamAM zA mATe paDe che ? A pramANe kAi mAtra brahmarUpa AtmAne ja mAnavAnuM kahe che paNa e siddhAnta viSe vicAra karatAM e paNa siddhAnta ThIka jaNAtA nathI. saMsAramAM trasa ane sthAvara Adi aneka prakAranA jIvA che. jo e badhA jIvAmAM eka brahmane ja mAnavAmAM Ave te trasanA karelAM kanuM mULa sthAvarane, sthAvare karelAM karmanuM phaLa trasane; pitAe karelAM karmInuM phaLa putrane ane putre karelAM karmInuM phaLa patAne bhAgavavuM paDaze. A pramANe saMkara doSa Avaze. jo ema kahevAmAM Ave ke, jeNe karelAM karmanuM phaLa teNe ja bhegavavuM paDe che tA te jIva ane brahma ema e thai gayA. te pachI 'eka brahma dvitIyeA nAsti ' e siddhAnta ja kayAM rahyo ! A sivAya jo badhAmAM eka ja brahma che teA eka jIva to mekSe javAne prayAsa kare che ane bIjo pApa karmo kare che. teA ekane kAraNe bIjAne ane bIjAne kAraNe pahelAne pAchaLa pAchaLa bhaTakavuM paDazene! A pramANe vicAra karatAM eka brahma dvitIyA nAsti' e siddhAnta barAbara ThIka lAgatA nathI. " " eka kahe nitya ja Atama tattva, Atama darazaNu lInA; kRta vinAza akRtAgama dUSaNa, navi dekhe matihINeA. 77 Ana dhanajI. Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [pra. bhAdaravA koI kahe che ke, Atma nitya te che paNa te kuTastha nitya che. tene puNya pApane baMdha thatuM nathI. te nibaMdha che. te kartA nathI tema bhaktA paNa nathI; paNa te kUTastha nitya che. A siddhAnta paNa mane rucatuM nathI. kAraNa ke A AtmA je kartA ke bhaktA nathI te pachI te pratyakSa ja sukhadu:kha zA mATe bhogave che? AtmA sukhaduHkha bhogave che chatAM paNa je tene kartA mAnavAmAM na Ave te temAM kRtanAza ane akRtanA Agamanane doSa Avaze. je karyuM nathI tene te bhogavavuM paDaze ane je karyuM che tene bhegavavuM nahi paDe. A doSane kAraNe "AtmA kuTastha nitya che ' e siddhAnta paNa mane rucatuM nathI. "sogata mati rAgI kahe vAdI, kSaNika ye Atama jANe; baMdha mekSa sukha duHkha navi ghaTe, eha vicAra mana ANe." - AnaMdaghanajI he prabho ! baddhamatavAdIo ema kahe che ke, tame bIjAM khoTAM vicAramAM samaya vyartha zA mATe gumAvo che ! AtmA te che paNa te nitya nahi paNa anitya che. kAraNa ke, AtmAne niranvaya nAza thAya che, kSaNe kSaNe AtmA badalAtuM jAya che, baddha matavAdIo Ama kahe che paNa temanuM A kathana mArA gaLe utaratuM nathI. je AtmAno kSaNekSaNe nAza thAya che ane AtmA kSaNika che te ja kSaNamAM kriyA karavAmAM AvI che te kSaNane nAza thavAthI-te kSaNa vyatIta thavAthI-kartA ane kriyA baneya naSTa thaI jAya che te pachI pUrva kAryanuM phaLa mAre zA mATe bhegavavuM paDe ! pUrva kAryanuM phala bhogavavuM paDe che e vAta te AtmAne kSaNika mAnanAra behanA grantha uparathI ja siddha thAya che. eka bauddhagranthamAM kahyuM che ke, buddhadeva pitAnA ziSyanI sAthe vihAra karatAM jaI rahyA hatA. jatAM jatAM vihAramAM temanA pagamAM eka kAMTo vAgye. buddhadeve potAnA ziSyone kahyuM ke, "he ziSyo nevuM bhava pahelAM meM A ja sthAne eka puruSane bhAluM mAryuM hatuM. mArA te kAryanuM pApa kSaya pAmatAM pAmatAM eTaluM bAkI rahI gayuM hatuM ke tenA phalasvarUpa mane A kAMTe pagamAM lAge." buddhadevanuM A kathana syAdavAdanI daSTie te ThIka kahI zakAya paNa AtmAne kSaNika mAnavAthI e kathana ThIka jaNAtuM nathI; kAraNa ke temanA mata pramANe nevuM bhavamAM te AtmAne anekavAra nAza thaI cUkyo aneka AtmA badalAI gayA. Ama hovA chatAM paNa nevuM bhavamAM pahelAM je AtmAe karma karyuM hatuM tenuM phala A bIjA AtmAne zA mATe bhogavavuM paDayuM? A ja pramANe aneka dRSTie vicAratAM A kSaNikavAda paNa mane ThIka jaNAtuM nathI. have nAstikavAdIo kahe che ke - "bhUta catuSTa vajita Atama, tatva sattA aLagI na ghaTe; aMdha zakaTa je najare na dIse, te zuM kIje zakaTe." -AdadhanajI. nAstikavAdIo kahe che ke, saMsAramAM kevaLa cAra tattvonI ja sattA che. AtmA nAmanuM kaI tatva ja nathI. pRthvI, jala, agni ane vAyu; A cAra bhUta jyAre zarIrAkAra bane che, tyAre temAM cetanyatA AvI jAya che ane jyAre e cAra bhUte chUTAM chUTA thaI jAya che tyAre zarIra marI jAya che. mATe A zarIranuM poSaNa karavuM ane khAvuM Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI 9 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 327 pIvuM ane meAjamajA mANavI. basa ! saMsAramAM e ja sukha che. bAkI AtmA jevuM kAMi che ja nahi. he prabhuM!! nAstika leAkeAnu A kathana paNa mArA gaLe utaratuM nathI. nAstikAnuM A kathana teA enA jevuM che ke, koi AMdhaLA mANasa rathamAM beThelA che paNa te AMdhaLeA hAvAne kAraNe rathane joI zakatA nathI eTale te kahe ke ratha ja nathI. jema A vAta barAbara nathI tema nAstikAnuM kahevuM paNa kharAbara nathI. A zarIra racanI samAna che. indriyA e A zarIra-rathanAM dheDAMe che. mana e sArathI che ane A zarIra-rathamAM AtmA kheThelA che. Ama heAvA chatAM zarIrarUpI rathane judA na mAnavA, e teA rathamAM beThela heAvA chatAM rathane na mAnavA samAna che. e te AMdhaLAnI jevI vAta che ke je rathamAM kheDela hAvA chatAM ratha mAnavAnI nA pADe che. kalpanA kareA ke, kAI eka strI dIvA lai bhoMyarAmAM gai. te bheAMyarAmAM jaI kahe ke, A dIvA che, A Tebala che, A khurazI che, paNa huM nathI. AnA javAbamAM te ema ja kahI zakAya ke, jyAre tuM ja nathI teA pachI A dIveA che, A Tebala che, ema koNa kahe che ? A ja pramANe zarIrarUpI rathamAM AtmA kheDeleA che chatAM koi tenA niSedha kare te tene matibhrama thayA sivAya bIjuM zuM kahI zakAya ? he pro ! A pramANe nAstikavAdIonA mata paNa mane rucatA nathI. eTalA mATe ja huM tamArA zaraNe Avye chuM. "ema aneka vAdI vibhrama, sakaTa paDiyeA na lahe; citta samAdhi te mATe pUchuM, tuma viSNu tattva kAI na kahe." --Ana dhanajI. huM prabhA ! meM aneka matavAdInAM mata sAMbhaLyAM paNa te matemAMthI koI mate mArA mananuM samAdhAna karyuM nahi, UlaTuM mArA manamAM aneka saMzayA pedA karyA; eTalA mATe have huM ApanA zaraNe AvyA chuM ane Apane prArthanA karuM chuM ke mane AtmatattvanuM bhAna karAvA. "" HH valatu jagaguru aNu para bhAkhe, pakSapAta sakha cha'DI; rAga dveSa mAha pakha varjita Atama suM rahe maMDI.' Ana dhanajI. A pramANe prArthanA karavAthI paramAtmA kahe che ke, "meM rAga, dveSa ane pakSapAtane cheADIne ja Atmatattvane jANyuM che. rAga dveSa rahita thavAthI tame paNa AtmAne oLakhI zakA che. AtmA che e vAta upara vizvAsa rAkhI parabhAvane tyAga kare| te Atmatattvane jANI zakA che. matalaba ke, paramAtmAnI prArthanA Atmatattvane jANavA mATe ja karavAmAM Ave che. ane jyAre rAgadveSane cheDavAmAM Ave tyAre ja Atmatattvane jANI zakAya che. eTalA mATe rAga dveSane kema cheADI zakAya te anAthI muninA caritra uparathI jIeH Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA anAthI munine adhikAra-kapa anAthI muni rAjAne kahe che ke, "he rAjana ! anAthatAne dUra karavA mATe Atmatattvane jANavAnI jarUra che ane jyAM sudhI rAgadveSa hoya che tyAM sudhI Atmatatva jANuM zakAtuM nathI. jyAre rAgadveSane tyAga karI Atmatatvane jANavAnI IcchA karaze tyAre Atmatattva jANavAmAM vAra paNa nahi lAge! he rAjana! jyAre mane evuM bhAna thayuM ke, A badhuM du:kha meM ja pedA kareluM che tyAre meM e duHkhane dUra karavAne saMkalpa karyo, ane saMkalpa karatAM ja mane nidrA AvI gaI." keIema kahe ke, "munie satsaMkalpa karyo ane temane roga cAlyA gayA emAM zuM moTI vAta che ! rega te davA dArU tathA yaMtra maMtra AdithI paNa cAlyA jAya che. bhale AtmabhAvane daDha saMkalpa karavAthI paNa roga cAlyo jato haze paNa mULa vAta te regane dUra karavAnI che; je roga davA dArU ke yaMtra maMtra AdithI cAlyo jAya che temAM zuM vAMdho che? davAmAM te khAvA pIvAnI paNa carI pALavI paDe che paNa yaMtra maMtramAM te khAvA pIvAne kAMi niyama pALa paDatuM nathI ane roga cAlyo jAya che te pachI yaMtra maMtra, memerIjhama ke hineTIjhama AdinA prayogathI roga dUra karavAmAM Ave te zuM vAMdhe che! Aje te vAta vAtamAM megnerijhama ke hineTIjhama dvArA rega cAlyA jAya che te pachI e prAgadvArA ja rogane dUra karI nigI zA mATe banAvavAmAM na Ave?" oNkaTara Adi dvArA roga maTatuM ja nathI ema amAruM kAMI kahevuM nathI, DekaTara ke yaMtra maMtra Adi dvArA roga maTI jato haze paraMtu temanI dvArA roga maTI javA chatAM tame sanAtha thayA ke anAtha rahyA ? munine udeza kevaLa roga maTADavAne na hato. temane udeza anAthatAne maTADavAno paNa hato. temaNe dRDha satsaMkalpa dvArA pitAnI anAthatAne dUra karI hatI. ThekaTara Adi dvArA rega maTI zake paNa anAthatA maTI zake nahi. satsaMkalpa dvArA Atmabala vadhe che. A adhyayananuM kathana e che ke, DokaTaranI davAthI ke zAtA vedanIya karmanA udayathI roga maTI paNa jAya paNa AtmAnI anAthatA davAthI maTI zake nahi! A ja pramANe yaMtra, maMtra, megnerijhama ke hipnoTIjhama dvArA roga kadAca maTo paNuM jAya paNa tethI AtmAnI anAthatA vadhaze paNa ghaTaze nahi ema samaje. tamArA pitAnAmAM megnerijhama ke hinoTIjhamathI vizeSa zakti rahelI che ane tame anekavAra devayoni paNa bhogavI AvyA che chatAM tamAro AtmA anAtha ja rahyA; sanAtha na thayo. eTalA ja mATe anAthI muni kahe che ke, badhAnAM prayatnothI mAro roga maTI na gayo e sAruM ja thayuM. mAre rega mArA sasaMkalpathI dUra thaze ane tethI ja huM anAthatAmAMthI mukta thaI zake che. meM e satsaMkalpa karyo hato ke, mAro roga ekavAra cAlyA jAya te he kSamAvAna, jitendriya, nirAraMbhI ane pravarjita banIza ane pachI mArA upara bhale game teTalI Apattio paDe tene samatApUrvaka sahI laIza paNa A daDha zraddhA ane daDha saMkalpathI jarA paNa calita thaiza nahi. AjanA lokonI zraddhA pAMgaLI banI gaI che. temanI zraddhAmAM caitanya nathI. temanI zraddhAmAM utsAha ke satsaMkalpa nathI. eTalA ja mATe leko ema kahevA lAge che ke, "jo Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 9 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 329 ame koI prakArane satsaMkalpa karIe to amAruM kAma ja aTakI jAya mATe satsaMkalpanI vAta kevaLa sAMbhaLavAnI che, karavAnI nathI." loko A pramANe kahI, chaTakI jAya che paNa A prakAranI nirbaLatA dhAraNa karavAthI koI prakAranI svataMtratA maLI zakatI nathI. sAcI svataMtratA te kSamA, jitendriyatA, nirAraMbhatA ane pravaryAMthI ja maLI zake che, bAkInI badhI vAte parataMtratAmAM pADanArI che. parataMtratA enI meLe ekadama chUTI zaktI nathI, paraMtu AtmA parataMtratAthI chUTe e prayatna te karavuM ja joIe. saMsAramAM te anAthI muni jevA ane rAjA zreNika jevA, arthAta eka te tAtkAlika AcaraNamAM mUkanAra ane bIjo tAtkAlika AcaraNamAM na mUkanAra evA be prakAranA pAtra raheze; paNa tAtkAlika AcaraNamAM utArI na zakAya te rAjA zreNikanI mAphaka zraddhA te rAkhavI joIe. tamArI evI zraddhA daDha hovI ja joIe ke ame anAtha chIe ane amAre anAthAmAMthI nIkaLI sanAtha banavuM che. je saMkalpa sAre hoya, jemAM vikAra na hoya ane jenuM pAlana pratyeka sthitimAM karavAmAM Ave te sasaMkalpa kahevAmAM Ave che. je saMkalpa asvastha avasthAmAM karyo heya te saMkalpanuM svastha thayA bAda pAlana karavuM te satsaMkalpa che. eka vAra saMkalpa te karyo ane jyAre saMka95 pramANe kAma karavAno vakhata AvyA tyAre saMka9pAnusAra kartavyapAlana na karavuM te daDha saMkalpa kahevAya nahi. satsaMkalpa to che ke je game tevI paristhitimAM saMkalpAnusAra kartavyanuM pAlana karavAmAM Ave. jemake dazaratha rAjAne rANIe kahyuM hatuM ke, Apa ApanuM vacana pAchuM kheMcI le te rAmane vanamAM paNa javuM na paDe. tyAre dazaratha rAjAe kahyuM hatuM ke"raghukula rIti sadA calI AI, prANa jAya para vacana na jAI." dazaratha rAjAe kekeyIne kahyuM ke, he priye! prANa tyAga karavAnuM bhale kahe paNa Apela vacanane tyAga karavAnuM na kahe. dazaratha rAjA hatA. jo teo dhArata te kekeyInA vacanane anAdara karI zakatA hatA paNa jeo daDha saMkalpI hoya che teo ema karatA nathI, daDha saMkalpI leke te game teTalAM saMkaTo mAthe vahArIne paNa saMka95nuM pAlana kare che. rAjyane tyAga kare ke prANane paNa tyAga kara e te hajI sarala kahI zakAya paNa je sthitimAM sudarzana hato e sthitimAM rahI zIlanI rakSA karavI ane saMkalpanuM pAlana karavuM e bahuja duSkara kArya che. sudarzana caritra-35 - - suna kara vacana nayana kara ratA, bAdhina jema vipharAya mAne nahIM tuma mere vacana , yamapura deu pahuMcAya. dhana 19 bAta hAtha he suna re baniyA, aba bhI kara tU vicAra rUDhI kAla kataranI hUM meM, tUThI amRta dhAra. . dhana 70 che mahA vAta meru na kaMpe, abhayAsetI zeTha jJAna vairAgya Atmabali baliyA, meM yaha sabarma jeTha. . dhana 71 che 42. Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA sudazane pitAnI dRDhatA ane pratijJA saMbhaLAvI dIdhI. sudarzananI pratijJA sAMbhaLI abhayA vicAravA lAgI ke A ke che ! tene kAMI vicAra paNa AvatuM nathI ! zuM te mane khoTI pADavA cAhe che ! je mArI pratijJA pUrI na thaI te te mAre maravuM paDaze ! paNa jyAre mAre maravuM paDaze te zuM huM tene jIvato rAkhIza ! marIza te tene mArIne ja marIza. durjana loko kevo hoya che ! teo pitAnI paNa hAni kare che ane sAthe sAthe bIjAonI paNa hAni kare che. abhayA vAghaNanI mAphaka vipharelI thaIne kahevA lAgI ke, "tuM mane jANatA nathI ke huM koNa chuM? huM rANI chuM. mArI AjJAnuM ullaMdhana karIza te huM tane yamapurInA daravAjA batAvIza. jyAM sudhI tArA upara prasanna chuM tyAM sudhI te huM amRtadhArA jevI chuM paNa jyAre huM nArAja thaI tyAre te he talavAranI mAphaka prANaghAta karanArI chuM. eTalA mATe jayAM sudhI bAjI hAthamAM che tyAM sudhImAM mAruM kahyuM mAnI jA. nahiMta tane yamapurImAM pahoMcADI daIza." abhayAnuM kahevuM sAMbhaLI sudarzana vicAravA lAgyo ke, AnI parIkSA te ahIM ja thaI gaI. thoDIvAra pahelAM mane A ja rANI kahetI hatI, ke, "huM jIMdagIbhara tamArI sevikA thaine rahIza' paNa A te thoDIvAramAM ja pharI gaI. huM te pahelethI ja jANatA hato ke, je rAjAnI paNuM na rahI te mArI kyAre thAya ! A rANI mane kahe che ke, huM tane yamapurI narakamAM mokalI daIza, paNa mAre A amara AtmA ja kartA ane bhaktA che. yamapurI-narakamAM javuM ke na javuM e mArA adhikAranI vAta che. mane narakamAM mokalavAno tene jarA paNa adhikAra nathI. te A AtmAnI zakti jANatI nathI ane tethI ja te ema kahe che. A pramANe kahIne te pite pitAnI ja hAni kare che. A rANI ane yamapurImAM mokalavAnuM kahe che paNa mAre AtmA evo amara che ke tene aneka Indro paNa naSTa karI zake ema nathI. naSTa thaze te A zarIra naSTa thaze, ane e nazvara zarIrane te huM pahelethI ja choDavA cAhuM chuM. je dharmanuM pAlana karatAM zarIra naSTa thaI jAya te emAM zuM vAMdhe che! e te vadhAre AnaMdanI vAta che. abhayA sudarzanane kahe che ke, " are ! vANiyA! hajI mAnI jA ! hajI bAjI hAthamAM che. bAjI hAthamAMthI cAlyA gayA pachI have jyAre huM kruddha thaIza tyAre talavAranI mAphaka tAro prANa laI laIza. rANInuM kathana sAMbhaLI, sudarzana vicAravA lAgyo ke, mAtAne putranA zarIra upara adhikAra che. te jema cAhe tema putranA zarIrane upaga karI zake che ! A mAruM zarIra paNa bahu aparAdhI che to A mAtAdhArA e zarIrane daMDa maLe to kAMI anacita nathI. A mAtA je kAMI daMDa ApI zake ema che te A zarIrane daMDa ApI zake ema che; mArA AtmAne te A mAtA daMDa ApI zake ema nathI ! mArA AtmAne koI naSTa karI zake ema nathI. sudarzana je kAMI vicArI rahyo che e ja AtmatatvanuM jANapaNuM che. Atmatatvane jANakAra, duniyAnAM kAmabhegane kAgaviSThAnI mAphaka tuccha mAne che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 9] rAjakeTa-cAturmAsa [331 rANInA vacane parvatane kaMpAvanAra prabala pavananI samAna hatAM, paNa sudarzanano satsaMkalpa niSkapa hatuM. tene koIne bhaya na hatuM. te nirbhaya hevAne kAraNe dRDha saMkalpI hite. saMkalpanuM pAlana te nirbhaya vIra ja karI zake che ane te ja saMka9pamAM daDha rahI zake che. eTalA mATe je pramANe mahA vAtathI sAdhAraNa parvata te kaMpI jAya che paNa meru parvata niSkapa rahe che te ja pramANe rANInA vacanethI bIje kaI sAdhAraNa mANasa DagI jAya paNa satsaMkalpI sudarzana jarA paNa Dage nahi. te te meru parvatanI mAphaka niSkapa ja rahyo. game teTalAM pralobhane Ave chatAM niSkapa dharmamAM daDha rahevuM eja vItarAgadharma che. zrIbhaktAmara stotramAM kahyuM che ke - citra kimatra yadi te tridazAMganAbhi taM manAgapi mano na vikAramArgam / kalpAnta kAla marutA calitA calena ki mandarAdri zikharaM calitaM kadAcit // 15 // he prabho ! devAMganAo tamArA manamAM jarApaNa vikAra pedA karI na zakI temAM kAMI AzcaryanI vAta nathI; kAraNa ke, tame te pahelethI ja rAgadveSane naSTa karI nAMkhyAM che ! koI mANasa khAlI cUlAmAM kUka mAre te Aga kayAMthI cete ! Aja pramANe ApamAM jyAre rAgadveSa ja nathI te pachI devAMganAo tamArAmAM vikArabhAva kyAMthI pedA karI zake ? mahAkAlIna pavana bIjA badhAM parvatone bhale DagAvI zake paNa meruparvatane koI pavana DagAvI zakato nathI te ja pramANe devAMganAo bIjAomAM vikArabhAva pedA karI zake paNa ApamAM vikArabhAva pedA karI zakatI nathI. bhagavAna vItarAga jyAre evA che te pachI temanA bhakata paNa evA hoya che emAM zuM Azcarya che? sudarzanane vicalita karavA mATe rANIe anekAneka prayatna karyo, paNa e badhAM prayatno vyartha gayAM; kAraNa ke sudarzana bhagavAna vItarAgane sAco bhakta hatA. rANI nirAza thaIne vicAravA lAgI ke, kapilA ThIka ja kahetI hatI, vAstavamAM huM A vANiyAne vicalita karI na zakI. paNa huM kapilA jevI brAhmaNI nathI; huM te kSatriyANI chuM. eTalA mATe mArA moDhAmAMthI nIkaLeluM vacana pAchuM pharI zake nahi! meM sudarzanane chellI cetavaNuM ApI dIdhI che ke, mAruM kahyuM mAnI jA, nahiM te huM zuddha thaIza te tane yamapurImAM pahoMcADI daIza. sudarzane mArA kathana upara dhyAna ApyuM nathI mATe meM je kahyuM che te pramANe bhAre karI batAvavuM joIe. - A kathA uparathI ane abhayA rANInA kArya uparathI zuM zikSA levI joIe tene vicAra karo ! tame jANo cho ke "mAro kesa beTa che chatAM potAne ja sAcA TharAvavA mATe tame tamArI vAtane pakaDI rAkhe che ke nahi, ane bhale mAruM ghara barabAda thaI jAya paNa ene te ThekANe lAvIza, evI durbhAvanA tame bhAve che ke nahi?' je A pramANe tame tamArI vAtane pakaDI rAkhavAnI haTha kare to te kAma abhayA jevuM che ke nahi ? abhayAnA kAryane jo tame anucita mAne che, te tame paNa evA anucita kAryane tyAga karo ane sudarzananI mAphaka satsaMkalpamAM daDha rahe che temAM kalyANa raheluM che, Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyAna: saMvata 1992nA prathama bhAdaravA vadI 10 guruvAra prArthanA vijayasena nRpa "vijhA rANI, naminAtha jina jAya; causaTha IMndra kiye mila utsava, suranara AnaMda pAye re; sujJAnI jIvA, bhaja le re jina IkavIsavA. 1 minAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA viSe keTalAka lokone e vicAra thAya che ke "paramAtmAnI prArthanA karavA mATe koI sAdhana hovuM joIe ! koI sAdhana ke koI AdhAra lIdhA vinA prArthanA kevI rIte karI zakAya? ApaNA jevA chadmastha ane saMsAranI upAdhimAM phasAelA lokone mATe kaI AlaMbana lIdhA vinA paramAtmAnI prArthanA karavI muzkela che." paramAtmAnI prArthanA mATe koI ne AdhAra levo joIe evA keTalAka lokone vicAra thAya che paNa prazna e thAya che ke AdhAra kone le? sAkArane ke nirAkArane? A prArthanAmAM A praznano ukela kastAM kahevAmAM AvyuM che ke, jo tamAre sAkAranI prArthanAdvArA nirAkAranI prArthanAmAM javuM che te sAkAra prAthanA karI ane kevI thavI joIe teno vicAra karaze. nirAkAra prArthanA te AtmAnI ja thaI zake che paNa te vAta bahu moTI che. sAdhAraNa mANasa dvArA evI prArthanA thaI zake nahi; eTalA mATe sAdhAraNa mANase sAkAra prArthanAnuM avalaMbana laI nirAkAra prArthanAmAM javAnuM A prArthanAmAM batAvavAmAM AvyuM che. sAkAra prArthanAmAM paramAtmAne AdhAra levAnuM batAvavAmAM AvyuM che paNa e paramAtmA kevA che ane kyAM che e spaSTa karatAM A prArthanAmAM batAvavAmAM AvyuM che ke, paramAtmA ane temanI vANIne abheda mAnI bhagavAnanA te upadezane AdhAra levo eja sAvalambana prArthanA che. bhagavAnanA upadezanuM AlaMbana laIne AgaLa vadhavAthI paramAtmAe kahelAM saMpUrNa tatvanI prApti thaze. bhagavAnanI vANInuM AlaMbana laI prArthanA kevI rIte karavI ene mATe kahyuM che ke, sauthI pahelAM jIva ane ajIvanuM jJAna karavuM. keIna zarIranI kalpanA mATe te zarIranA caraNa paNa mAnavA joIe. A ja pramANe paramAtmAnI kalpanA karavA mATe jIva-ajIvane paramAtmAnA caraNa mAnavA joIe. jIvamAM paNa koI jIva narakane hoya che te koI jIva svargane hoya che, paNa jIva kahevAmAM badhA jIvone samAveza thaI jAya che. badhA jIvone eka mAnI jIva ajIvane paramAtmAnA caraNa samajavA joIe. je caraNa na hoya te zarIra paNa sthira rahI zakatuM nathI. zarIranI sAthe caraNonuM devuM paNa Avazyaka che. A ja pramANe bhagavAnanI vANIne zarIranuM rUpa ApI jIva ajIvane bhagavAnanA caraNa rU5 samajavAM joIe. jIva-ajIvanAM bhedapabhedonuM varNana bhagavAna zrI jIvAbhigama sUtramAM karela che. ahIM e varNana karavAno samaya nathI. jIva kahevAmAM badhAM jIvone samAveza thaI Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 10 ] rAjakoTa-cAturmAsa [333 jAya che e atre samajavAnuM che. jIva- ajIva e bhagavAnanA zarIranA caraNarUpe che ane bhagavAnanI dvAdazAMgI vANIrUpI zarIra A be caraNe upara ja sthira raheluM che. jIva ane ajIvathI puNya-pApa thAya che. puNya ane pApa dhUlarUpe najaramAM AvatAM nathI paNa kArya joIne kAraNane nirNaya karavAmAM Ave che. kArya joIne kAra no nirNaya karavo e kAMI muzkela nathI. je pramANe ghaDAne joI mATInuM anumAna thaI zake che ke A ghaDo mATImAMthI banela che, kuMbhAra mATIne gUMdI, cAka upara caDAvI taiyAra karyo ane pachI bhaThThImAM pakAvyo eTale te ghaDe banyo che. A ja pramANe kAryane joI pApa-puNyane nirNaya karI zakAya che; ane kAryane joI A pApanuM phaLa che, A puNyanuM phaLa che ema kahevAya che. jIva ane ajIva e te bhagavAnanA caraNa che ane puNya ane pApa e bhagavAnanA hAtha che. tame kaheze ke puNya ane pApa e te prakAza ane aMdhakAranI mAphaka viruddha che eTale e banne vacce ghaNuM ja aMtara raheluM che; paNa jJAnIjano puNya ane pApane sAthe ja mAne che. teo kahe che ke, bhale kaI game teTalo pApI hoya paNa tenAmAM puNyano paNa thoDo ghaNo aMza hoya che ane koI game teTalo puNyavAna hoya paNa tena mAM pApane paNa thoDo ghaNe aMza hoya che. jemake sarvArthasiddha vimAnamAM vasanArA devo puNyavAna kahevAya che paNa temAM thoDuM paNa pApa bAkI hoya ja che; ane sAtamI narakanAM che pApI kahevAya che paNa temAM paNa thoDuM puNya hoya ja che. A pramANe puNyanI sAthe pApa paNa che ane pApanI sAthe puNya paNa che. tame kaheze ke, ame te vAtane kevI rIte samajI zakIe paNa tamArI samajamAM koI vAta na AvavAthI kAMI vAstavika vAta badalAvI zakAtI nathI. jJAnIjano te puNyanI sAthe pApa ane pApanI sAthe puNya jue ja che. vyavahAramAM to je vAta vadhu pramANamAM jovAmAM Ave che te ja mAnavAmAM Ave che. paNa nizcayanI vAta ane vyavahAranI vAta judI judI che. jemake tame dUdhane sapheda ja samaje che paNa jJAnIjano kahe che ke, dUdha jo ke dekhavAmAM to sapheda che paNa tenAmAM pAMceya prakAranAM raMge che. je dUdha sapheda che te peTamAM jaIne tenA koI bhAganuM lohI bane che, je lAla che. tenA keI aMzanAM vALa bane che, je kALAM che ane koI aMzanuM bIjuM kAMI bane che, je judA raMganuM che. A pramANe vyavahAramAM je kevaLa sapheda jovAmAM Ave che, nizcayamAM temAM pAMceya raMge che. keTalAMka padArtho evAM hoya che ke je dekhAvamAM te sapheda jovAmAM Ave che paNa te padArthone pANImAM nAMkhavAthI lAla ke pILA ke lIlA dekhAya che. A pramANe vyavahAra ane nizcayamAM aMtara raheluM che. vyavahAramAM te je vadhAre jovAmAM Ave che te uparathI puNyavAna ke pApI mAnavAmAM Ave che paraMtu jJAnIja kahe che ke, puNya ane pApa e banne sAthe ja hoya che. jyAM puNya che tyAM thoDuM pApa paNa che ane jyAM pApa che tyAM thoDuM puNya paNa che; e puNya ane pApane bhagavAnanA hAtha samajavA joIe. Azrava ane baMdha, e bane bhagavAnanuM peTa che. kAraNake e dvArA puNya ane Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334] . zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA pApane poSaNa maLe che. A to bhagavAnanA peTa sudhInuM zarIra thayuM. have bhagavAnanA zarIranA bIjAM avayavone jANavAM hoya te saMvara, nirjarA ane mokSane vicAra karavo joIe. nirjarAnAM sAdhAraNa rIte aneka bheda che. paNa sakAma nirjarA ane akAma nirjarA; e be enAM pradhAna bhede che. ahIM sakAma nirjarAne ja gaNavAmAM Ave che. akAma nirjarAne gaNavAmAM AvatI nathI. nirjarAThA pApa puNyathI nivRtta thavAthI AtmatattvanuM bhAna thAya che; ane mokSa prApta thAya che. je nirjarA saMvarane sAtha Ape che arthAta karmone khaMkherI nAMkhe che ane navAM karmone AvavA detI nathI te sakAma nijara che. je dvArA ceDAM karmo te nirjarI jAya pachI pAchAM bIjA karmo lAgI jAya te nirjarA kAmanI nathI. te akAma nirjarA che. sakAma nirjarA karavAmAM Ave te mokSatattvane pAmI zakAya che. matalaba ke, A nava tattvarUpI bhagavAnanA zarIrane AdhAra laIne sAkAra prArthanA karI zakAya che. huM bhagavAnanI prArthanA karuM chuM ke huM prajAno sevaka chuM, ema kahevA mAtrathI kAMI thatuM nathI paraMtu je kAMI thAya che te temanI AjJAnuM pAlana karavAthI ke temanA upadeza pramANe vartavAthI ja thAya che. udAharaNa tarIke jo koI mANasa kahe ke, huM tamAro nokara chuM paNa tamArI AjJAnuM pAlana nahi karuM ke tame batAveluM kAma nahi karuM to zuM tame tene nokara samajaze ! A vAta te tame barAbara samaje che paNa paramAtmAnI prArthanA karatI vakhate te vAta bhUlI jAo cho ! je paramAtmAnI sAcI prArthanA karavI hoya to temanA upadezane kAryamAM utAravo joIe. je bhagavAnanA batAvelAM tane samajIne apanAvavA yogya tattvone apanAve che ane tyAjya tane tyAga kare che te ja paramAtmAnI sAcI prArthanA karI zake che. bhagavAne je nava ta batAvyAM che temAMnA chatra ajIva ane baMdha e traNa to te kevaLa jJAtavya che. pA5 ane Azrave tajavAyogya che ane amuka apekSAe puNya paNa tyAjya che tathA saMvara, nirjara ane mokSa e traNa ta upAdeya che. je jIva-achavane jANe che teja pApa-puNya tathA baMdhano tyAga karI zake che ane saMvara. nirjarA tathA mokSane apanAvI zake che. je A pramANe kare che tenIja prArthane sAcI prArthanA che. je paramAtmAnI vANIne sAkAra rUpamAM joine tene mAnya kare che ane te pramANe AcaraNa kare che, temane mATe kahevAmAM AvyuM che ke - "tU se prabhU prabhU so tU hai, kaeNtakalapanA meTe; zuddha cetana Ananda vinayacaMda, paramAratha pada bheTere." arthAta-vedAntavALAo je pramANe tAmasi kahe che te ja pramANe tame paNa paramAtmA banI jaze, pachI tame ane paramAtmA bhinna nahi rahe tame ekadama paramAtmA banI na zake paNa jJAnIoe je A nava tatto batAvyAM che te tane upara caDavAnI sIDInAM pagathI samajI te dvArA upara caDatA jAe te tamane saphaLatA prApta thaze ane tame paramAtmA banI zakaze. Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 335 vadI 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa anAthI munine adhikAra-36 anAthI muni rAjA zreNikane paNa eja kahe che ke, "he rAjana! AtmA jyAM sudhI paramAtmA banavAnA kAryamAM pravRtta thato nathI tyAMsudhI te anAtha ja che. meM anAthatAmAMthI nIkaLavAno saMkalpa karyo. saMkalpa karatAM ja mane nidrA AvI gaI. evaM ca cintaittA NaM, pasutto mi nraahivaa!| pariyattantIi rAIe, veyaNA me khayaM gayA // 33 // tao kAle pabhAyaMmi, ApucchittANa baMdhave / khanto danto nirAraMbho, pavvaio aNagoriyaM // 34 // to'haM nAho jAo, appaNo ya parassa ya / savvesiM yeva bhUyANaM, tassANaM thAvarANaM ya // 35 // chelI be gAthAomAM gaNadharoe tane e saMgraha karyo che ke jANe tenA sAgarane gAgaramAM bharI dIdhuM che. A gAthAonA bhAvane huM pUrI rIte varNana karI zakuM nahi paNa e saMbaMdhamAM mArA hRdayanAM je bhAve che te prakaTa karuM chuM. anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! saMka9pa karatAM ja mane nidrA AvI gaI. huM suI gaye. te rAta jANe mArA duHkhane dUra karavAmAM ja pasAra thaI na hoya ema mane lAgyuM. rAta pUrI thatAM bIje divase je prabhAta thayuM te mArA mATe apUrva hatuM." granyakAroe prAtaHkAlanuM varNana bahu ja sArI rIte karela che. temaNe prAtaHkAlanI ghaNI vizeSatA batAvela che te badhI vizeSatAne kahevAne atyAre avakAza nathI eTalA mATe tamane eja pUchuM chuM ke, tame prAtaHkAlamAM kAMI apUrvatA juo che ke nahi ? tamane prAtaHkAla haMmezAMnA jevuM te nathI lAgatuM ne? jemanA AtmA suSupta che temane prAta:kAlamAM UgatA sUrya prAcIna ja jaNAya che, paNa jemane AtmA jAgrata che temane te prAtaHkAlane sUrya haMmezAM nityanUtana jaNAya che. prakRtinI racanA upara daSTipAta karavAthI A vAta tamane dIvA jevI spaSTa jaNAze. sUryodaya thatAM ja kamale zuM vikasita thayA vinA rahe che ! A ja pramANe keTalAMka vRkSonAM puSpo tathA sUryamukhI kula vagere sUryodaya thatAM vikasita thayA vinA rahetAM nathI. vanaspatithI vizeSa cetanatA dhAraNa karanAra ne jue to temAM paNa sUryodaya thatAM jAgRti jovAmAM Ave che. prAtaHkAla thatAM pakSIo ke kilakalATa kare che. bhramarAo ke guMjArava kare che, ane madhamAkhIo ke gaNagaNATa kare che. jANe teo sUrya prAcIna che, e vAtane bhUlI jaI, sUryanI nUtanatAthI jANe navInatA anubhavatA hoya, evuM lAge che. A pramANe vanaspati tathA pazupakSIomAM paNa prAtaHkAlamAM sUryodaya thatAM ja navIna cetanatA-jAgRti Ave che ane teo pitAnA kAryamAM lAgI jAya che, to tame manuSya ane manuSyamAM paNa zrAvaka thaIne sUryodaya thayA pachI sutAM rahe e kyAM sudhI ThIka che tene vicAra kare. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra0 bhAdaravA tamane keAI ema kahe ke, amuka sthAne tame sUryodaya pahelAM paheAMcI jaze! te tamane lAkha rupiyA prApta thaze teA zuM tame sUryodaya thayA pachI sutA paDayA raheze| ? lAkha rupiyAnI vAta te bAjue rahI paNa tamAre sUryodaya pahelAM AvatI gADImAM amuka amuka gAme javuM che teA zuM tame sUryodaya thatAM sudhI paDayA raheze ? che paNa zuM A bhaya ke lAbhane sukhamaya banI tame loko lAkha rupiyA ke gADInA TAImanI to kIMmata kareA manuSya janmanI kIMmata relvenA TAIma jeTalI paNa nathI ! je kAma tame kAraNe karA che te ja kAma jo dharmanA kAraNe karA te tamAruM jIvana kevuM jAya ! jo tame prAtaHkAlamAM uThIne sAmAyika karavA dhAreA te zuM te karI na zake! ! jo tame sAmAyikanI ka'mata relvenA TAIma karatAM ochI samajatA na hai| te| zuM tame prAtaHkAla thavA chatAM sutA paDayA rahI zako kharA ? sTezane javA mATe te vahelAM uThI jAo che te pachI sAmAyika karavA zA mATe uThatA nathI ! relvemAM esavAthI teA pApanA badha pazu thAya che paNa sAmAyika karavAthI tA UlaTA AtmalAbha thAya che, chatAM tame prAtaHkAla thayA bAda zA mATe ALasamAM sutA paDayA raheA che ! ane jyAre ALasamAM sutA paDayA raheA che! te zuM tamArA AtmAmAM jAgRti che ema kahI zakAya ? anAthI munine zarIramAM kAramI vedanA upaDI hatI. te kAramI vedanA maTI gaI eTale anAthI munine keTalI badhI zAnti thai haze ? kahevata che keH-- : paheluM sukha te jAte naryAM' " A kathanAnusAra rAgamukata thavAthI ane zarIra svastha thavAthI anAthI munine keTalA badhA AnaMda thayeA haze ? jo tame AvI bimArImAMthI sAjA thayA hA teA tame kadAca ema ja vicAre| ke, ' have huM badhuM khAi--pI zakIza ane meAjamajA mANI zakIza paNa anAthI muni roga mukata thayA bAda kevA vicAra kare che te juo. teo vicAre che ke have huM rogamukta thayA chuM, eTale mAre have mArA saMkalpane purA karavA joie ! sakalpamAM ghaNI zakti che. mane zarIramAM je kAramI vedanA upaDI hatI te satsaMkalpa karavAthI ja dUra che. eTalA mATe A zubha prabhAtamAM mAre mArA saMkalpane ja pUrA karavA joI e. rahelI thaI anAthI muni teA prabhAta thatAM saMkalpane pUrA karavAnA vicAra kare che paNa saMsAra vicitra che eTale bIjA leAkeA jUdA ja vicAra kare che. vaidyo, yAMtrikA, mAMtrikA vagere kahe che ke Ajane divasa kevA sArA ugyA che. amArA upacAra ke maMtra jaMtrathI Ane rega ja cAlyA gayA ! A ja pramANe anAthI muninA mAtA-pitA, bhAi bhAMDu, bahena, patnI vagere prasanna thaine kahetA haze ke Ajane sUrya kevA sArA ugyA che ke, AjanA zubha prabhAtamAM amAre putra, amAre| bhAI, amAre| pati, rAgamukta thaI gayA ane amane have zAnti thai. anAthI muni kahe che ke, "he rAjana! savAra paDatAM ja mArA rAga cAlyA gaye ane huM nirAga thaine uDDayA, mane svastha DaeNleTa joi mAtA-pitA, bhAi bahena vagere Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 10] rAjakATa-cAturmAsa [ 337 lAgyA. badhAM kuTumbIjane mArI pAse ADI AvyA ane peAtAnA ha` prakaTa karavA kuTumbIjane bahu ja prasanna hatA. me' temane kahyuM ke, * kAlasudhI teA huM rAgI hatA paNa Aje mArA te rAga tathA te du:kha kevI rIte cAlyAM gayAM ?" mAruM A kathana sAMbhaLI mArA kuTuMbIjano mane kahevA lAgyA ke, have e du:khane yAda na karA, te duHkhanAM divaseA gayAM, have te AnaMdanAM divase AvyAM che mATe Anada karA! kr 'he rAjan! meM mArA kuTuMbIjane kahyuM ke, tame leAkeAe mArA mATe ATalA badhA kaSTo sahana karyo te mATe huM tamArA badhAnA upakAra mAnuM chuM, paraMtu huM tamane badhAne pUchuM chuM ke, 'tame leAkAe mArA mATe je kA sahyAM tethI zuM te dvArA mAruM duHkha dUra thayuM che?" sIdhA sAdA hatA. te leAkAe . te leAkeA AjanA leAkeAnA jevA kuTIla na hatA, paNa uttaramAM ema ja kahyuM ke, 'amArA prayatnathI duHkha dUra nathI thayuM. 'vaidyA tathA yAMtrikamAMtrikAe paNa kahyuM ke, * amArI davAdAruthI ja tame reAgamukta thayA ema ame nizcayapUrvaka kahI zakatA nathI paNa eTaluM teA kahIe chIe ke davAmAM paNa zakti che. ' anAthI muni kahe che ke, he rAjana! me te lokeAne kahyuM ke, tamArI e namratA che, tame 'amArA prayatnathI tamArA rAga cAlyA gayA ' evuM abhimAna karatA nathI. A tamArI mahattA che, ane vAstavamAM mArA rAga khIjA koi kAraNe gayA nathI paNa eka mahAzaktinI ArAdhanAthI ja mArA roga nAza pAmyA che. mAruM A kathana sAMbhaLI, badhA mANasA kahevA lAgyA ke, e mahAzakti kai che ! amane paNa e mahAzaktinA darzana karAvA te| ame paNa temanI pUjA karIe ! he rAjana ! meM e leAkeAnA praznanA uttaramAM jaNAvyuM ke, 'e mahAzakti khIje kyAMya nathI rahetI, paNa hRdayamAM ja rahe che. AhvAhana karavAthI te zaktino vikAsa thAya che ane pramAda karavAthI te zaktine hrAsa thAya che. ' mAruM A kathana sAMbhaLI, loko kui che e to amane jaNAve !' . kahevA lAgyA ke, 'e teA ThIka che paNa e zakti " e mahAzakti kaI che te tamane jarUra jaNAvIza paNa pahelAM huM tamane pUchuM chuM ke, je mahAzaktinI kRpAthI mArA rAga dUra thayA che te mahAzaktinI mAre ArAdhanA karavI joie ke nahi ? huM e mahAzaktinI ArAdhanA karu tA tame mArA vighnabAdhA teA ubhI nahi karene ?" kAmAM 6 he rAjana ! mArA A praznanA uttaramAM kuTuMbIjanAe kahyuM ke, e mahAzaktinI ArAdhanA avazya karavI joie. ame leAkeA pratijJApUrvaka kahIe chIe ke, ame tamArI mahAzaktinI ArAdhanAmAM vighnabAdhA ubhI nahi karIe !' lokonI pratijJA sAMbhaLI huM temane kahevA lAgyA ke, mArA raMga satsaMkalpanI mahAzaktidvArA dUra thayA che. meM sayama levAnA saMkalpa karyo che ane e saMyamanI zakti dvArA ja mArA rAga nAza pAmyA che. me evA saMkalpa karyo che ke, rAganA nAza thaye huM 43 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA kSamAvAna , jitendriya, nirAraMbhI ane pravRjita banIza. mArA A saMkalpa baLathI ja bhAre roga nAza pAme che eTalA mATe mAre have saMkalpa anusAra kArya karavuM joIe ane lIdhelI pratijJAne pUrI karavI joIe.' he rAjana ! mAruM A kathana sAMbhaLI, mArA gharanA mANasone mArA viyoganuM svAbhAvika duHkha thayuM. rAjana ! virahanuM dukha saMsAranAM lokone ja thAya che. A hisAbe mAtApitAne paNa duHkha thAya e svAbhAvika hatuM, paNa mAtApitA sIdhA, sAdA ane sAcA dilanA hatA, eTale teo pavitrakAryamAM vinabAdhA ubhA karI zake nahi. sAcA mAtA-pitA pitAnA saMtAnone sanmArge jatAM rokatA nathI." gajasukumAra muni jyAre dIkSA levA taiyAra thayA hatA tyAre temanI mAtA devakIjIne paNa duHkha thayuM hatuM. gajasukumAranuM lAlanapAlana bahu ja lADapUrvaka karavAmAM AvyuM hatuM eTale mAtApitAne duHkha thAya e svAbhAvika hatuM. paNa jyAre gajasukumAre mAtAne pUchayuM ke, mAtAjI ! je koI zatru mAthe caDI Ave to te vakhate tame mane chupAvaze ke raNamAM mokalazo ! devakIe uttara Apyo ke, putra! evA vakhate te huM evI ja IcchA rAkhuM ke, mAre putra garbhamAM hoya te garbhamAMthI nIkaLIne paNa laDe. gajasukumAra munie kahyuM ke, te pachI huM karmazatruo sAthe laDavA jAuM te te vakhate tame vIramAtA thaIne mane kema rokavA cAhe che ane duHkhI thAo cho? A pramANe gajasukumAre jyAre mAtA samakSa karyadvArA pedA thanArA duHkhanuM varNana karyuM ane karmabaMdhanamAMthI kevI rIte mukta thaI zakAya ema pUchyuM tyAre mAtAe emaja kahyuM ke, he putra! karmane naSTa karavAnuM ane karma upara vijaya meLavavAno mArga A ja saMyamamArga che. Akhare devakIjI mAtA tathA kuTuMbIjano vagere gajasukumArane bhagavAnanI pAse laI jaI temanA caraNomAM samarpita karI bhagavAnane kahyuM ke, "A mAro putra, karma zatruone naSTa karavA cAhe che, te saMsAranAM duHkhathI saMtrasta che mATe ene ApanA zaraNamAM laI teno uddhAra kare." "he rAjana ! devakI mAtAnI mAphaka mArI mAtA paNa duHkhita thaI paNa jyAre meM temane samajAvyA tyAre temaNe paNa mane saMyama levAnI svIkRti ApI dIdhI." ahIM eka prazna thAya che ke, saMyamanuM kArya jyAre zreSTha che te pachI te mATe mAtA-pitA vagerenI svIkRti levAnI zI jarUra che ! paraMtu jJAnIoe A maryAdA zA mATe bAMdhI che, A maryAdA pAchaLa temane zo hetu rahelo che ane maryAdAnuM pAlana karavAthI kayA vyavahAranI rakSA thAya che; vagere viSe vivecana karavAne atyAre samaya nathI. bIjA koI samaye te viSe vicAra karIzuM. saMkalpanuM pAlana karavuM e te virenuM ja kAma che. kahenArAo te ghaNA loko hoya che paNa kahevA pramANe kArya karI batAvanArA ja prazaMsAne pAtra che. subhadrAe dhannAne kahyuM hatuM ke, "mAre bhAI eka eka patnIne dararoja samajAvI tyAga karato jAya che temAM kAyaratAnI vAta zuM che ke tene tame kAyara kahe che ? kai vAtane kahI devI e to sarala che paNa te pramANe karI batAvavuM bahu muzkela che. kahevA pramANe karI batAvavuM e kaThaNa Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa [339 che e te je kare che te ja jANe che." subhadrAnuM kathana sAMbhaLI, dhannAe kahyuM ke, "ThIka che. kulavatI strI A ja pramANe upadeza ApyA kare che. teM mane upadeza Apyo che, paNa jeTaluM kahevuM kaThaNa jaNAya che teTaluM karavuM kaThaNa jaNAtuM nathI. juo ! have huM karIne batAvuM chuM." A pramANe kahI, teNe saMyama dhAraNa karyo. kahevAno Azaya e che ke, je kahevA pramANe karIne batAve che teja vIra che, saMkalpanuM pAlana karavA mATe viratAnI AvazyakatA rahe che. sudarzana caritra-36 saMkalpanuM pAlana karanArA kevA vIra hoya che e vAta have huM sudarzananI kathAdvArA batAvuM chuM. sudarzane abhayArANIne kahyuM ke, mAtAjI ! Apane zuM duHkha che! je ApanA da:khane putra dUra karI zakato hoya te tame mane kahe ! sudarzane mAtA tarIke saMbodhyuM e abhayAne pasaMda na paDayuM. kAraNa ke, te te sudarzanane bIjI daSTie jotI hatI; ane eTalA ja mATe teNIne krodha Avyo. tyAgAM taba aMgAra nArane, vikala karI nija kAya; zera karI sAmata teDe, julama mahalake mAMya. dhana 72 che purajana saha naranAtha bAgameM, sujhe akelI jAna - mahA laMpaTa muja tana para dhAyA, meM rakha dhama abhimAna. dhana 73 zeTha pitAnA nizcaya upara daDha rahyA. rANInuM kathana sAMbhaLI te jarApaNa Dage nahi. teNe vIratApUrvaka rANunAM kaThera vacano sahyAM ane tene ucita uttara paNa Apyo. je ke, sudarzane je kAMI kahyuM hatuM te bilakula ucita hatuM paNa duSTa lokone ucita vAta paNa kharAba lAge che. jemake sAMbhaLavAmAM Ave che ke, gadheDAne sAkara ghoLIne pIvaDAvavAmAM Ave te te marI jAya che ane UMTane zeraDI khavaDAvavAmAM Ave to te bImAra paDI jAya che. te zuM sAkara ane zeraDI kharAba hoya che ! paNa jyAre prakRti ja UlaTI heya che tyAre sArI cIja paNa kharAba lAgavA mAMDe che. A kathanAnusAra sudarzane abhayAne mAtA tarIke saMbodhI temAM teNe zuM khoTuM karyuM hatuM? sudarzananuM A kathana sAMbhaLI abhayA ema vicAra karI zakatI hatI ke, jyAre A mAro putra bane che te e sAruM ja che ne ? ene putra tarIke mAnavAmAM huM paNa sudharI jaIza ane je pramANe sudarzane kapilAna bheda kholya nahi tema mAre paNa te bheda khelaze nahi, paNa abhayAe ema na vicAratAM UlaTe ja vicAra karyo. rANuM manamAM ema vicAravA lAgI ke, A vANIyAe mArA jevI rANInuM kahevuM paNa na mAnyuM. have huM kapilA ane paMDitAne mahuM kevI rIte batAvI zakIza. duniyAmAM sudarzana jevA vicAravALA ane abhayAraNu jevA vicAravALA maLI Avaze, paNa tame kevA vicAravALA banavA cAhe che! je tame sudarzananA kAryane sAruM gaNe che ane sudarzana jevA vicAravALA banavA cAhe che te tamAre 'para strI mAtA, Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra. bhAdaravA para dhana dhUla " e maMtra jApa japavo joIe ane maMtra pramANe parastrI ane paradhanathI sadA bacavuM joIe. " are vANiyA ! tuM mAruM kahevuM paNa mAnatA nathI ! jo ! mArI avajJAnA badalAmAM tene kevo daMDa ApuM chuM." A pramANe vicAra karI abhayAe potAnAM kapaDAM phADI nAMkhyAM, pitAnAM ghareNAM teDI nAMkhyAM, ane AkhA zarIra upara potAnA nakha vaDe ujharaDA pADI bumAbuma pADavA lAgI ke, daDo ! doDo ! jaladI Avo. rANInI A cIsa sAMbhaLI paheredAra doDatAM rANInA mahelamAM AvyA. rANI sIpAI ene kahevA lAgI ke, Ane juo : A koNa che ! A dharmaDhegI nagarano nAyaka banyo che, ane dharmAtmAne Dhaga karI dharma karavAnI rAjAnI pAsethI svIkRti laI nagaramAM rahyA che, paNa te kevo daSTa ane pApI che te juo. rAjA ane bIjA lokone nagara bahAra gaelA jANI tathA mahelamAM koI nathI ema samajI, A duSTa na jANe kevI rIte mArA mahelamAM ghasI AvyuM che ane mArA zIlane naSTa karavA taiyAra thayo che ! je mArA sthAne koI bIjI sAdhAraNuM strI hatA te te zIlanI rakSA karI zakI na hota paNa e to huM hatI eTale ja A duSTathI huM mArA zIlanI rakSA karI zakI chuM. have e duSTane pakaDo ane tene jaladI ThAra kare. A pramANe rANIe paheredArane sudarzanane ThAra karI nAkhavA mATe khUba prayatna karyo paNa paheredAre heziyAra hatA eTalA mATe teo vicAravA lAgyA ke - puramaMDana yaha zeTha subhAgI, ghara apasara sama nAra; AMbe Aka na lage kadApi, zeTha choDe kima kAra, e dhana. 74 rAjAonA janAnakhAnAnA daravAje prAyaH jAtivaMta ane vizvAsu paheredAro ja pahero bhare che, ane rAjA bahAra jAya che tyAre vizeSarUpe khAsa vizvAsapAtra paheredAro rokavAno prabaMdha karavAmAM Ave che. te paheredAre paNa khAnadAna ane hoziyAra hatA. khAnadAna paheredAra te che ke je pratyeka vAtano pUrvApara vicAra kare che; ane je AvezamAM AvI jaI ke krodhamAM AvI jaI koI garIbone trAsa ApatA nathI. je vIra puruSa hoya che te yathAsamaye pitAnI viratAne paricaya ApyA vagara raheto nathI. rANInuM kathana sAMbhaLI paheredAre vicAravA lAgyA ke, A zeTha che. rAjAnA jamaNA hAtha gaNAya che. temanA gharamAM apsarA jevI suMdara strI paNa che. vaLI A zeThanI cAlacalagata kharAba che ema paNa koI divasa koInI dvArA sAMbhaLyuM nathI. tenI cAlacalagata kharAba che ema sAMbhaLyuM hoya te te rANInA mahelamAM koI kharAba vicArathI dAkhala thayA haze ema mAnI zakAya, paNa zeThanI kharAba cAlacalagata viSe koI divasa sAMbhaLyuM nathI. eka paheredAranuM A kathana sAMbhaLI bIje paheredAra kahevA lAgyuM ke, bhAI ! kaI divasa AMbAnA jhADamAM AkaDAMnuM phaLa lAgeluM joyuM ke sAMbhaLyuM che ! chatAM koI mANasa AMbAnA jhADamAM AkaDAMnuM phaLa batAve te tene ema ja kahevAmAM Ave ke e kRtrima che. koIe banAvaTI AkaDAMnuM phaLa AMbAmAM lagADayuM haze. A ja pramANe sudarzananA viSe koI ema kahe ke te durAcArI che ane te durAcAra karavA mATe mahelamAM Avyo che. Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 11]. rAjakeTa-cAturmAsa [341 te te vAta upara vizvAsa bese nahi. chatAM rANI tene durAcArI kahe che ane sudarzana mahelamAM paNa beThe che te A viSe ema ja kahI zakAya ke, A ghaTanA pAchaLa koI rahasya raheluM haze. mATe A rahasyanI ApaNe zedha karavI joIe paNa rANInA kahevA upara vizvAsa rAkhI AvezamAM AvI jaI sudarzanane daMDa Apa na joIe, paNa te viSe vicAra karavo joIe. A pramANe paheredAro paraspara vicAra kare che. have AgaLa zuM thAya che teno vicAra have pachI karavAmAM Avaze vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vadI 11 zukravAra prArthanA samudravijaya" suta zrI nemIzvara, jAdavakulake TIke, ratanamukha dhAraNI "sivAre" tehane naMdana nIke. - zrI jina mehanagAre che, jIvanaprANa hamAre che. 1 che zrI ariSTanemi bhagavAnanI prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA karavAnI IcchA te pratyeka manuSyane thAya che paNa prArthanA karavAnI potAnAmAM yogyatA che ke nahi te jovAnI jarUra rahe che. paramAtmAnI prArthanA karavA mATe pitAnI yogyatAnI vAraMvAra tapAsa karatA rahevuM joIe. potAnAmAM gyatA na hoya te puruSArthArA yogyatA kevI rIte pragaTAvI zakAya che e vAta bhagavAna neminAtha ane satI rAjamatinA jIvanacaritramAMthI maLI Ave che. kavio ane bhakatAe e banenuM jIvanacaritra ghaNI ja sarala rItie cItaryuM che. e caritrane huM pUrI rIte kahI zakuM nahi chatAM paNa eTaluM te kahI zakuM ke, e caritradhArA saguNa paramAtmAnI ane niguNa paramAtmAnI prArthanAnI paddhati jANI zakAya che, ane banne prakAranI prArthanAnI yegyatA pragaTI zake che. saguNu paramAtmAmAM ariSTaneminuM bALapaNa, temanA vivAha vagereno viSaya che. A viSe vizeSa vicAra karavAno samaya nathI. ahIM te kevaLa e ja batAvavAnuM che ke, bhagavAna ariSTanemi ane satI rAjamatinA caritrakArA manuSyamAM paramAtmAnI prArthanA karavAnI yogyatA AvI zake che. Aje to loke, paramAtmAnI prArthanA karavAnI yogyatA na hovAne kAraNe gabharAI jAya che. evA lokone bhagavatI rAjImati pitAnA caritradvArA evI sUcanA Ape che ke, gabharAo nahi. tamArI ja mAphaka eka samaye huM paNa gabharAI gaI hatI. mane paNa saMsAranA vikArI vicArIe ekavAra cakkaramAM gherI lIdhI hatI paNa jyAre mane tanuM jJAna thayuM tyAre mArI badhI gabharAmaNa dUra thaI gaI ane bhagavAna ariSTanemine paNa Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [pra. bhAdaravA eLakhI zakI. bhagavAnane je rIte meM eLakhyA te ja pramANe tame paNa temane oLakheA. tamArA mATe mAruM citra mArgadarzIka che. tame bhale dhIme cAleA ke utAvaLA cAlA paNa je mAge huM cAlI chuM te mArge tame paNa cAlA te tame paNa paramAtmAnI prArthanA karavAnA adhikArI banI zake che ane paramAtmAnI samIpa pahoMcI zakA che. have atre e jovAnuM che ke, bhagavatI rAjImatinuM evuM caritra kayuM che ke jene mAdazyaka mAnI, te mArge cAlavAthI paramAtmAnI prArthanA karavAnI yeAgyatA AvI zake? A praznanA uttaramAM granthakArA vivAha prasaMgane mAdaka tarIke varNave che. jyAre bhagavAna ariSTanemi tAraNadvAra pAse AvI pAchA cAlyA gayA tyAre rAjImatine ghaNI cintA thavA lAgI ane manamAM kahevA lAgI ke, " he prabhu!! jo Apa ja A pramANe chaLa karazo teA pachI A jagatanA nirvAha kevI rIte thaze ? Apane jo paraNavuM ja na hatuM te zA mATe A pramANe vivAhane svAMga ceA, jAna laine AvyA, mAthe mera AMdhIne paraNavA AvyA ane zA mATe paraNyA vagara pAchA cAlyA gayA? A pramANe mane paraNyA vagara pAchA pharIne zuM tame mArI phajetI nathI karI? zuM A pramANe karIne tame mAru gaiArava vadhAryuM che? A pramANe mAruM apamAna karIne tame mArA ghAta karyo che! huM kulIna kanyA chuM. pahelAM te tame mAruM gaiArava vadhAryuM ane pachI mane ekadama apamAnita karI. zuM A pramANe karavuM tamArA mATe ucita kahevAya ! " bhagavatI rAjImati pahelAM teA A paNa jyAre teNIe UMDA vicAra karyAM yeAgya kAMI karyuM nathI. jo teoe mArA hAta tA tA teo upalabhane pAtra hatA; pramANe bhagavAnane mIThA upAlaMbha ApatI hatI tyAre teNIne lAgyuM ke, " bhagavAne upAlaMbhane tyAga karI bIjI kAI strI sAthe vivAha karyo paNa teo teA saMyama dhAraNa kalyANa karavA mATe nIkaLyA che ane mane paNa pratiSedha ApavA mATe ja AvyA hatA. huM jyAM sudhI kumArikA hatI tyAM sudhI te| koi vyaktinI baMdhanamAM sAI zakAta ane e kAraNe na jANe mAre keTalAM bhA karavAM paData paNa bhagavAna mane evA medha ApavA mATe ja AvyA hatA ke, ' he rAjImati! A saMsAramAMthI nIkaLI huM je mArge jai rahyA chuM te mArge tuM paNa Ava. karI jagatanuM jANe atre sAthe vivAha granthAmAM kahyuM che ke, bhagavAnanuM darzana karavAthI rAchiitane jAtismaraNanuM jJAna thayuM hatuM. e kAraNe te potAnAM pUrvanAM ATha bhavAnuM vRttAnta jANI kahetA hatA ke, "huM prabhA! Ape pUrva A bhavAnA saMbaMdha nibhAvIne mane A navamA bhavamAM saMsAramAMthI nIkaLavAne khAdha ApyA che, huM Apane mArA pati mAnuM chuM, ane Apane mahApuruSa samajuM chuM eTalA mATe mAruM e kavyuM che ke, je mAne Ape pakaDayA che te mAne huM paNa pakaDuM. Ape mArI upara anaMta upakAra karyo che ke, Ape mane sadbedha ApI mane A saMsAranI jALamAMthI sAtAM bacAvI lIdhI che. have mArA mATe ApanA mArge cAlavuM e ja ucita che. ' bhagavAna jyAre tAraNadvAre AvI pAchA pharI cAlyA gayA tyAre rAjImatine kheda thayA hatA paNa jyAre teNIe bhagavAnanA pAchA pharavAnuM kAraNuM jANyuM tyAre tenA AnaMdanA Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 11] rAjakATa-cAturmAsa [ 343 66 pAra rahyA nahi. paNa sasAranA leAkeA ke jee saMsArasukhane zreSTa sukha mAne che te lokone rAjImatinA aMtaranA AnaMdanI khabara kyAMthI heAya ? ane e kAraNe ja rAjImatinI sakhIe ke jeo rAjImatine saMsAranAM sukha sAdhanAthI sukhI banAvavA prayatna karatI hatI, te rAjImAMtane kahevA lAgI ke, " priya sakhI! e te bahu sAruM thayuM ke, neminAtha tAraNa dvArathI ja pAchA pharI cAlyA gayA ! mane te e pahelethI pasaMda ja na hatA. tamArI bannenI barAbara joDI ja na hatI. kayAM te e kALA ane kyAM tamArA jevI gaiArI ! vAstavamAM te koi paNa draSTie tamAre yogya na hatA. e te bahu sAruM thayuM ke te peAtAnI meLe cAlyA gayA ! loko te te pAchA pharI na jAya te mATe prayatna karatA hatA paNa huM te manamAM emaja vicAratI hatI ke, A na mAne ane pAchA cAlyA jAya te bahu sAruM! Akhare mArA mananuM dhAryuM thayuM ane tethI mane bahu ja AnaMda thayA ' "5 sakhInuM A kathana sAMbhaLI rAjImati hasIne tene kahevA lAgI ke, bhagavAnanuM mahattva jANatI nathI eTalA ja mATe tuM AvI vAtA kahI rahI kALA kahI temanI avahelanA kare che paNa teo kALA che ke gArA che e adhikAra che, tane nathI. kevaLa zarIre kALA heAvAnA kAraNe temanuM mahattva kAMI ochuM thaI jatuM nathI. zuM kALI cIjo kharAba ja hAya che! kALI cIjonI niMdA karavI e bhUla che. AMkhanI kIkI kALA ja hAya che. jo te sapheda thaI jAya te aMdhApA AvI jAya. mastakanA sapheda vALane leAkeA vadhAre kALA banAvavAnA prayatna kare che. A pramANe badhI sapheda cIjo sArI ja mAnavAmAM AvatI nathI tema badhI kALI cIjo kharAba paNa mAnavAmAM AvatI nathI. teo kALA heAvA chatAM paNa kevA che e vAta te| huM ja jANuM tru, tuM jANatI nathI. eTalA mATe temane kALA ane mane gerI kahI mane vadhAre zaramAva nahi. huM dheALI heAvA chatAM paNa temanI khareAbarI karI zakatI nathI. te prabhune mArI jarApaNu garaja na hatI; paNa tee mArI upara kRpA karI mane khedha devA mATe AvyA hatA. je pramANe kSIra sAgarane sAkaranA gAMgaDAnI garaja hAtI nathI ane dhanapati kukherane eka kADInI garaja hAtI nathI te ja pramANe bhagavAnane paNa mArI garaja na hatI, paraMtu te mane evA medha ApavA mATe AvyA hatA ke, 'rAjImati! tuM A saMsAramAM phasAi jaIza nahi. ' eTalA mATe tame loko bhagavAna AvA hatA, tevA hatA, e prapa`camAM paDe niha. tame teA tamAruM kAma kareA. bhagavAna kevA che ane zA mATe teAraNudrArathI pAchA cAlyA gayA e vAta teA huMja jANuM chuM." A pramANe rAjImati ane tenI sakhIo sAthe ghaNI vAtacIta vijaya tA rAjImatinA ja thayA. rAjImatinA mAtApitAe paNa tene khIjo vivAha kara.' paNa rAjImatie te! e ja uttara ApyA ke, tA bhagavAna ariSTanemi ja che. eTalA mATe kAi bIjAne A zarIranA vicAra sarakhA paNa na kareA. mArA ane bhagavAnanA AtmA eka khIjAnI gayeA che ane parasparanA premabhAvathI etapreAta thai gayA che, '' t "sakhI ! tuM che! tuM temane jovAne mane thai paraMtu Akhare bahu kahyuM ke, ' tuM A zarIranA nAtha nAtha banAvavAnA sAthe maLI Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra0 bhAdaravA rAjImati ane bhagavAna ariSTanemine saMbaMdha kevo ho e batAvavA mATe huM pUchuM chuM ke, artha e ke vANI meTI? je arthane moTe kahevAmAM Ave che te artha vANI vinA vyakta thaI zakato nathI ane vANIne je meTI kahevAmAM Ave te artha vinAnI vANI zA kAmanI? A pramANe ardhayukta vANI ane vANI dvArA vyakta thate artha heya te ja artha ane vANIne meLa khAya. A ja pramANe bhagavAna ariSTanemi arthanI samAna hatA ane rAjImati vANInI samAna hatI. hIrA ane tenI kAntimAM koNa moTuM ane koNa nAnuM kahI zakAya ! je hIrAne mATe ane tenI kAtine nAnI mAnavAmAM Ave te kAnti vinAne hIro zA kAmane! ane je kAntine moTI mAnavAmAM Ave te hIrA vinA kAti rahe zAmAM? A pramANe hIrA ane tenI kAnti vacce saMbaMdha rahe che ane e saMbaMdhane kAraNe ja banenuM mahatva samAna che. eTalA mATe bhagavAna ariSTanemi ane bhagavatI rAjamatine tamArA hRdayamAM sthAna Apo ane je pramANe bhagavatI rAjImatie bhagavAnanA mArgane pakaDo te ja pramANe tame paNa te ja mArga pakaDe te tamArAmAM paNa paramAtmAnI prArthanA karavAnI yogyatA pragaTe ane tame paramAtmAnI prArthanA karavAnA adhikArI banI zako ! satI rAjamati ane bhagavAna ariSTanemine je pAtranA rUpamAM mAnI tamane je vAta kahI teja vAta have anAthI muni ane zreNika rAjAne pAtra banAvIne kahuM chuM - anAthI munine adhikAra--37 anAthI muninI A kathAne kaI mahA manasvI mahApuruSa kahe tyAre ja te kathA pAchaLa raheluM rahasya prakaTa thaI zake. e kathAnA rahasyane huM to pUrI rIte prakaTa karI zakuM nahi chatAM buddhi anusAra te viSe thoDuMka kahuM chuM - anAthI muni, nizcayathI te saMkalpa karatAM ja sAdhu thaI gayA hatA; paNa je pramANe hire ane tenI kAti e bannenI AvazyaktA che te ja pramANe nizcaya ane vyavahAra e bannenI AvazyaktA che. ApaNe ekadama vyavahArane tyAga karI nizcayamAM pahoMcI zakatA nathI. eTalA ja mATe zAstramAM kahyuM che ke, "he rAjana ! meM mArA bhAIonI rajA laI saMyama dhAraNa karyo." anAthI munie nizcayathI te saMyama dhAraNa karI ja lIdhuM hatuM paraMtu zAstramAM A vAta batAvavA mATe ja kahI che. zAstranA siddhA maulika che ane A maulika siddhAnta nizcaya ane vyavahAra e bannene laIne ja che e vAta paNa huM siddha paNa karI zakuM ema chuM zAstramAM nizcayanI sAthe vyavahAra paNa batAvavAmAM Avela che. ane e, batAvavA mATe ja ema kahevAmAM AvyuM che ke, "meM bhAIone pUchIne dIkSA lIdhI.' A kathanadvArA nizcayanI sAthe vyavahAranI paNa AvazyaktA che e spaSTa karavAmAM AvyuM che. nizcayathI paNa saMyamanI AvazyaktA che ane vyavahArathI paNa saMyamanI AvazyaktA che, arthAta nizcayamAM te vata hevuM joIe paNa vyavahAramAM paNa liMga hovuM joIe. A ja rAjamArga che. ema to keTalAkane gRhasthanA liMgamAM ja kevaLajJAna pragaTayuM che ane gRhaliMgamAM rahevA chatAM paNa siddhagatine pAmyA che; paNa siddha thavA mATe A rAjamArga nathI. A ja Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 11 ]. rAjakeTa-cAturmAsa [ 34pa pramANe keTalAkane upadeza vinA ja svAbhAvika rIte samakita thaI jAya che ane keTalAkone upadezadvArA samakita thAya che; paraMtu samakti prApta karavAne rAjamArga te upadeza ja che. A ja pramANe nizcayanI paNa AvazyaktA che paNa nizcayane laIne vyavahArane tyAga karI de e rAjamArga nathI. rAjamArga te nizcayanI sAthe vyavahArane rAkhavAne ja che. muni nizcayamAM te saMkalpadvArA pUratI rIte sAdhu thaI gayA hatA. je temanA sAdhupaNumAM kadAca kAMI khAmI heta arthAta temane saMkalpa apUrNa heta te e dazAmAM temano roga kadAca ja cAlyo jAta ! temaNe daDha saMkalpa karyo hata-nizcayathI teo sAdhu banI gayA hatA, chatAM temaNe vyavahArane sAcavavA mATe temanA bhAIone pUchIne dIkSA lIdhI. A pramANe bhAIonI anumati levAno temano Azaya nizcayanI sAthe vyavahAra sAcavavAne che. anAthI munie jyAre pitAnA kuTuMbIjanone dIkSA levA mATe pUchayuM haze tyAre temanA kuTuMbIjanone keTaluM badhuM duHkha thayuM haze! teo manamAM zuM vicAratA haze ! teo ema vicAratA haze ke, "have emano roga cAlyo gayo che, eTalA mATe teo have saMsAranA sukhano upabhoga karaze, paNa te to svastha thatAM ja saMyama levA mATe taiyAra thaI gayA che. " anAthI muni saMyama levA taiyAra thayA chatAM zuM kaI kuTuMbIjana evI bhAvanA kare kharA ke, "e regI thaIne paDyA raheta te ThIka hatuM?A pramANe koI kuTuMbIjana vicAre nahi. kuTuMbIjanee te ema ja vicAryuM haze ke, jemanI kRpAthI roga dUra thAya che temanA zaraNe javuM e ja ucita che. Ama vicAravA chatAM kuTuMbIjanene virahanuM duHkha thAya e svAbhAvika ja che ane e kAraNe mAtA-pitAnA duHkhane dekhAva paNa thayA haze. to'haM nAho jAo, appaNo ya parassa ya / savvesi yeva bhRyANaM, tassANaM thAvarANaM ya / / 35 // he rAjana! jyAM sudhI meM saMyama lIdhe na hatuM tyAM sudhI huM anAtha hatAparaMtu jyAre meM saMyama dhAraNa karyo tyAre huM sanAtha thaI gayo. have huM pitAne paNa nAtha chuM ane bIjAne paNa nAtha chuM. have te prANImAtrane nAtha thaI gaye. prANImAtramAM paNa je prANIo dekhAya che te ja nahi paNa trAsa ane sthAvara bannene nAtha thaI gayo. nAthane artha rakSA karanAra evo thAya che. A artha pramANe je anAthI muni badhAnA nAtha hatA to ahIM e prazna thAya che ke te pachI teoe potAnA mAtA-pitA bhAI bahenanI rakSA kema na karI ? e badhAne virahanI vedanA thatI hatI te pachI teo anAtha rahyA ke sanAtha? te muninI strI anAthA rahI ke sanAthA? A pramANe jyAre badhA jIvonA muni nAtha thayA hatA te pachI temanA mAtA-pitA vagere anAtha kema rahyA ane zAstramAM "muni badhA tra-sthAvara jIvonA nAtha thaI gayA" ema zA mATe kahyuM? A praznano uttara e che ke, saMsAramAM nAtha kevaLa temane ja kahevAmAM Ave che ke, jemanI dvArA zarIrane poSavAnAM khAna-pAnanAM sAdhane maLe. jemane A cIjo maLe che Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA temane sanAtha kahevAmAM Ave che ane jemane te cIjo maLatI nathI temane anAtha kahevAmAM Ave che. paraMtu sanAtha anAthane A artha vyAvahArika che, AdhyAtmika artha judo ja che. nAthane AdhyAtmika artha e che ke, je pitAnA AtmAno nAtha banI jAya che te ja bIjAne paNa nAtha banI jAya che. koI paNa kArya traNa prakAre thAya che. pahelAM vicAra thAya che, pachI uccAra thAya che ane tyArabAda AcAra thAya che. AtmAmAM pahelAM pratyeka kAryane mATe vicAra ke saMkalpa thAya che. pachI je vicAra thaelo hoya che tene niHsaMkoca uccAra karavAmAM Ave che ane pachI jevo uccAra karavAmAM AvyuM hoya che te AcAra karavAmAM Ave che. A pramANe pratyeka kAryanI utpatti vicArathI ja thAya che, paNa kAryanI siddhi te AcArathI ja thAya che. anAthI muninA kuTuMbIjane dIkSA levA mATe samartha thayA haze ke thayA nahi hoya paNa temane e vicAra te avazya thayo haze ke, jenA saMkalpamAtrathI roga cAlyo jAya che te saMsarA avazya grAhya che je roga amArA aneka prayatnothI paNa dUra thayo na hato te roga je saMyamanA saMkalpamAtrathI cAlyo gayo, te saMyama kadApi upekSaNIya nathI paraMtu grAhya ja che. mAtApitA vagere kuTuMbIjanone e vicAra te avazya thayuM haze ke. amane AnA virahanuM duHkha avazya che paNa amane te A ema kahe che ke, tame tamArA AtmAne paNa sanAtha banAva.zuM A vicArathI mAtApitA vagerene prasannatA thaI nahi hoya ? A dRSTie te muni te mAtApitA vagerenA paNa nAtha banyA ke nahi? te muni to badhAne sanAtha banavAnI zikSA ApI sanAtha banAve che paNa jo muninI A zikSAne koI na mAne te e kAraNe munine doSa kema ApI zakAya? mAne ke, koI mANase eka nizALa kholI ane evI jAherAta karAvI ke, A nizALamAM dareka prakAranI zikSA ApavAmAM Ave che, jemanI IcchA hoya te A nizALamAM AvI zikSA laI zake che. AvI jAherAta karavA chatAM paNa jo koI te nizALamAM bhaNavA na Ave te emAM nizALa khelanArane za doSa ? A ja pramANe anAthI muni pite "nAtha" thaI badhAne sanAthatA Ape che chatAM jo koI sanAthalA na le to temAM munine zo deSa? te muni te badhAnA nAtha che ane badhAne teo sanAtha banAve che. "parama kaThina vyAla grasata hai, sita bhayo bhaya bhArI; cAhata abhaya bherava zaraNAgati, khagapati nAtha bisArI." eka mANasane eka bhayaMkara sApa karaDavA mATe deDyo. te mANasa bhayabhIta thaI eka deDakAne zaraNe javA do. te mANase eTalo paNa vicAra na karyo ke, deDako e te sApane AhAra che. deDake te pite sApathI Dare che te pachI mArI te rakSA zuM karaze? A pramANe pUrvApara vicAra na karatAM te mANasa deDakAnA zaraNe gaye. bIjI bAju garuDa tene belAvI rahyuM che ke, tuM mArI pAse AvI jA. pachI sApanI zuM tAkAta che ke te Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 11] rAjakATa-cAturmAsa [ 347 tane karaDe ? garuDa A pramANe kahe che chatAM te mANasa garuDa pAse te jatA nathI ane deDakAnA zaraNe jAya che. te mANasanI mUrkhatAne kAraNe zuM garuDanuM mahattva ghaTI jaze ane deDakAnuM mahattva vadhI jaze kharuM? A ja pramANe loko sa`sAra kharAba che ema kahe che paNa A kharAba saMsArathI khacavA mATe loko kAnuM zaraNa le che ? koI tA strInuM zaraNa le che, kAI putranuM zaraNu le che, ane kAi dhananuM zaraNa le che. mANase strI-putra, dhana AdinuM zaraNa le che paNa te leAkeA eTaluM vicAratA nathI ke, jyAre tee ja saMsAranA bhayathI mukta thayA nathI te pachI teo amAruM zuM rakSaNa karaze ! - AthI viparIta khIjI bAju garuDanI jevA paramAtmA peAtAnI pAse leAkAne melAvI rahyA che paNa loko temanA zaraNe nathI jatA. maMgalika zaraNA cAra; kevalI bhAsita dha tUTe ATha ka." hirade rAkhI? hA bhaviyana arahinta siddha sAdhutA hai| bhaviyana ce cAreAM japatA thakA hA bhaviyana arihaMta, siddha, sAdhu, ane keli prarUpita dha e cAra, saMsArarUpI sApathI acavA mATe garuDanI samAna che. jo saMsAra-sApathI bacavuM che ! e cAra garuDanA zaraNe jAe. jyAre saMsArarUpI sApa tamane karaDavA doDe tyAre e cAranA zaraNe jazA teA tamArI rakSA avazya thaze. e cAra garuDanI samAna che. bhaya ke lebhamAM paDI jai e zaraNanA tyAga na kareA. je e cAra zaraNAMne svIkAre che, te saMkaTanA samaye paNa jarApaNa gabharAtA nathI; te teA sudarzananI jema draDha rahe che. sudarzana ciratra--37 zAca kare saradAra rAnI, taba khelI kaThina karAla; re! rajapUta raka heAya karyo, pharate DhIlama DhAla, subhaTa zekA paDa rAya hai, lAye khAsa hajUra; dekha seDhamI deharAya mana, hA gayA cakanAcUra. Adhana0 75 nA Adhana chaThThuM || jemane arihaMta, siddhaM AdinA zaraNu upara vizvAsa che, temanI upara game teTaleA trAsa paDe chatAM tee DaratA nathI, A vAta sudarzananA caritra uparathI vizeSa spaSTa thaze. rANIe subhaTAne sudarzanane mArI nAMkhavA mATe khUba ja uzkeraNI karI paNa subhaTA vIra ane vicArazIla hatA eTale te vicAra karavA lAgyA ke, A zeThanI AMkhA kevI saumya che ! ane A rANInI AMkheA keTalI badhI bhayaMkara che! jo ke rANI rAjamAtA che tema chatAM A kAyAne mATe AtmAne bhUlI javA e dhama nathI. eTalA mATe rANInA kathana upara vicAra na karatAM zeThane anyAya karavA na joie. satpuruSo vyavahAranuM kArya karavA chatAM dharmAMne bhUlI jatA nathI. sajjanAnA svabhAva pramANe subhA pUrvIpara vicAra karavA lAgyA. subhaTAne vicAramagna thaelA joi rANI temane kahevA lAgI ke, zuM vicAra kareA che ? jotA nathI ke A duSTe mArI kevI avadazA karI nAMkhI Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra. bhAdaravA che. A juo ! mArAM kapaDAMnAM cIre cIrAM karI nAMkhyAM che. mArA zarIranI paNa dazA juo ! mATe tame jaDabharata jema kema ubhA che. ene jaladI daMDa Ape. subhaTe rANInuM kathana sAMbhaLI vicAravA lAgyA ke, khAlI rANInAM kapaDAM ja dekhIe ke tenI AMkhe paNa dekhIe? mahArANunI AMkhamAM keTale badhe vikAra bharelo che. jyAre A zeTha te paramAtmAnA dhyAnamAM kevo tallIna che ! subha chevaTe e vicAra upara AvyA ke, vAstavika vAta zuM che te viSe zeThane ja pUchIe te kema? A pramANe vicAra karI eka subhaTe zeThane dhIrethI pUchyuM ke, zeThajI ! A rANI zuM kahe che ! tame ahIM zA mATe AvyA ! subhaTonA A praznanA uttaramAM zeTha rANInAM badhAM bhedabharama khullAM karI zakatA hatA, paNa temaNe vicAryuM ke, A rANI to mArI mAtA samAna che te huM temanAM durguNo kema pragaTa karI zakuM? A subhaTone mArI upara vizvAsa che ane rANI upara temane vizvAsa nathI. tema chatAM jemane huM mAtA kahI cUkyo chuM, temanAM durgaNe huM kema pragaTa karI zakuM ! vaLI huM atyAre paiSadhamAM chuM eTale koI vAtane chAnI rAkhI khoTI vAta paNa kema kahI zakuM ! atyAre khoTI vAta paNa kahI zakuM nahi ane mAtAnA dene pragaTa karavA paNa cAhata nathI, AvI avasthAmAM bhAre mauna sevavuM e ja yogya che. - zeTha mauna rahyo. subhaTonA praznanA uttaramAM te kAMI paNa be nahi. zeThane mana beThelo joI subhaTa vicAravA lAgyA ke, have zuM karavuM ! kharI vAta zuM che tene patto kevI rIte lagAvo ! zeTha kAMI bolatA nathI ane rANI gunhegAra tarIke zeThane batAve che. AvI dazAmAM zuM karavuM tenI kAMI sujha paDatI nathI. eTalA mATe atyAre te e ja ThIka jaNAya che ke rANInA hukama pramANe zeThane pakaDI levA. rANI zeThane daMDarUpa katala karavAnuM kahe che paNa temanI katala na karatAM temane rAjA samakSa laI javA-pachI rAjAe je daMDa Apa haze te daMDa Apaze. atyAre te zeThane pakaDI levA e ja ucita che. zeTha sabhyone badhI hakIkta kahI zakatA hatA, paNa te te je pramANe padhazAlAmAM beThe hatuM te pramANe rANInI sAme paNa besI rahyuM ane te ja pramANe subhaTonI sAme paNa besI rahyo. subhaToe zeThane kahyuM ke, tame kAMI bolatA nathI eTale satya hakIkata zuM che tenI amane kAMI khabara paDatI nathI. ame te amArA kartavyanuM pAlana karIe chIe. je vAta satya haze te yathAsamaye pragaTa thaze ja. A pramANe kahI subhaToe zeThane pakaDI bAMdhI lIdhA. zeThane pakaDIne bAMdhyA chatAM subhaToe temanI sAthe jarApaNa asabhya vyavahAra karyo nahi; paNa sabhyatApUrvaka ja vyavahAra karyo. subhaTe zeThane pakaDI nagaranI bahAra rAjAnI pAse laI gayA. leke zeThane A pramANe pakaDAyelA joI vicAravA lAgyA ke, "prabho ! A zuM thayuM. je samudra ja potAnI maryAdAnuM ullaMghana karaze te tenI pALa kema bAMdhI zakAze-te ja pramANe jyAre AvA mahApuruSo maryAdAnuM ullaMdhana karaze te pachI maryAdAnI rakSA koNa karaze !" Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakeTa-cAturmAsa [349 subhaTo zeThane pakaDI rAjAnI pAse lAvyA. zeThane A pramANe pakaDAyelA joI rAjAne ghaNuM Azcarya thayuM. rAjAe sipAIone pUchayuM ke, zuM che ! sipAIeAe javAba Apyo ke, mahArAja ! zuM kahIe ! kAMI vAta kahI zakAya ema nathI ! vAta kahetAM amArI jIbha upaDatI nathI. rAjAe kahyuM ke, jyAre tame zeThane pakaDI lAvyA cho te zA kAraNe pakaDI lAvyA cho e kAraNa te batAvo ! bIjA sipAIe kahyuM ke, ame zeThane rAjamahelamAMthI pakaDI lAvyA chIe. rAjamahelamAM vAstavika vAta zuM banI che e te ame jANatA nathI paNa rANIjI kahe che ke, zeThe mArA zIlavatane naSTa karavAno prayatna karyo hato. A vAta sAcI che ke khoTI e vAtane nirNaya Apa karo. - rAjAe kahyuM ke, zeTha jevA dharmAtmA upara AvuM kalaMka caDAvavAmAM Ave che ? temane choDI mUke. rAjAnI AjJA maLatAM ja sipAIoe zeThane choDI mUkyA. rAjA zeThane ekAMta jagyAe laI gayA ane zuM hakIkata banI hatI te pUchavA lAgyA. rAjA sudarzanane kevI rIte hakIkata pUche che ane zeTha tene kAMI uttara Ape che ke nahi te viSe yathAvasare AgaLa vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 1992 prathama bhAdaravA vada 0)) maMgaLavAra prArthanA "azvasena" nR5 kulasilo re, "vAmA" devIke na cintAmaNi cittameM base re, dUra Tale duHkha kaMda; - jIva re (pAzvajinezvara vada. 1 zrI pArzvanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM AtmA ane paramAtmAnI zuddha nizcayarUpe ekatA batAvI paramAtmA ane AtmA vacce je bhinnatA che te dUra karavAno upAya batAvavAmAM Ave che. zuddha nizcaya nayanI dRSTie AtmA ane paramAtmA eka ja che, ema A prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che. A jIva jo ke, atyAre mAyAnI jALamAM phasAI gayA che, karmakArA azuddha thaI rahyo che ane e kAraNe paramAtmAthI dUra jaI paDe che, paNa jJAnI loko e jIne AzvAsana Ape che ke, paramAtmAthI jIva bhale game teTale dUra jaI paDayo hoya, paNa jyAre e jIva pitAnA svarUpa viSe zuddha daSTie vicAra karaze tyAre tene AtmA ane paramAtmA vacce bhinnatA jaNAze nahi, paNa ekatA ja jaNAze. A pramANe he! chava ! tuM tAruM nija svarUpa je, nija svarUpa jevAthI "tuM paramAtmAnuM ja rUpa cho" ema Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [prathama bhAdaravA tane jaNAze. tuM ane paramAtmA eka ja che paNa pugalonA bhramamAM paDI jaIne tuM e vAta bhUlI gayA che, tuM bhagavAna pArzvanAthanA zaraNe jaI tArA nijasvarUpano vicAra karIza te tArA AtmAmAM ane paramAtmAmAM zuddha nizcayanayanI daSTie kAMI aMtara nathI e tane spaSTa jaNAze; kevaLa upAdhine kAraNe ja aMtara paDI rahyuM che. "vahemI bhaya mane jathA re, sUne ghara vaitAla; mUrakha Atma viSe re, mA jaga bhramajAla." jJAnIjane kahe che ke, "he jIva! tuM ane paramAtmA nizcayanayanI dRSTie eka ja cho, kAMI aMtara nathI, paraMtu je pramANe vahemI mANasa sUnA gharamAM bhUtanI kalpanA kare che ane pitAnI bhUtanI kalpanAthI ja bhaya pAme che, te ja pramANe tuM paNa tArI kalpanAnA bhayane kAraNe ja paramAtmAthI dUra jaI paDyo che. te bhagavAna pArzvanAthanA zaraNe jA te tArAM badhAM bhrame maTI jaze. tuM pAMca bhUtanA prapaMcamAM paDI rahyo che ane te kAraNe ja bhagavAnathI dUra jaI paDyo che. je tuM A prapaMcamAMthI nIkaLI jA te pachI paramAtmA paNa tArAthI dUra na rahe. tuM caitanya che. caitanya thaIne tuM kayA bhramamAM paDI rahyo che? ane tArA dharmane kema bhUlI rahyA che? vicAra kara, ke jaDa padArtho paNa pitAne dharma svabhAva choDatA nathI. pRthvI gaMdhamaya che, pANI rasamaya che, pavana sparzamaya che, agni tejomaya che, ane AkAza avakAzamaya che. A jaDa padArtho paNa potapotAnA dharmamAM sthira rahe che te pachI tuM caitanya thaine paNa pitAnA dharmane kevI rIte bhUlI rahyo che tene vicAra kara. zrI AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke, na vaNNe na gandhe na rase na phAse / arthAta-AtmAne koI prakArano varNa nathI, tene gaMdha nathI, tene rasa nathI, tema kaI prakArane tene sparza nathI. te e badhAthI rahita che. A pramANe he jIva ! tuM tArA nijasvarUpane vicAra kema karate nathI? nijasvarUpa viSe vicAra karatAM tane jaNAze ke, "karmane kAraNe, bahAranI upAdhine kAraNe huM paramAtmAthI jude thaI rahyA che, paNa jo huM karmarUpa upAdhine nijasvarUpa samajIne dUra karI nAMkhyuM te paramAtmArUpa banI zakuM chuM." jJAnIjano koI paNa vastune kevaLa uparathI ja jotA nathI paraMtu tenA vAstavika rUpane paNa jue che. vastunuM vAstavika svarUpa temanI samajamAM AvI jAya che te tene hamezAMne mATe hRdayamAM sthAna ApI de che ane pachI teno kadApi tyAga karatA nathI. A ja sAcuM samakita che. vastunA svarUpane koI paNa samaye, kaI paNa kAraNe na bhUlavuM eja samakita che. - jJAnIo kahe che ke, he jIva! tuM anaMtakALathI karmanA sArA-narasA phalane cAkha Avyo che chatAM tuM nijasvarUpane jANuM zakayo nathI ane tethI tane kaze lAbha pahoMo nathI; mATe tuM nijasvarUpa jANavA mATe paramAtmAnI prArthanA kara. ( paramAtmAnI prArthanAne je uddeza batAvavAmAM AvyuM che te uddezane zAstramAM aneka rItie batAvavAmAM Avyo che. zAstramAM je kAMI kahyuM che te badhAnI samajamAM AvI Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI 0)) ] rAjakATa-cAturmAsa [ 351 zakatuM nathI tene samajavA mATe te kAi sadgurunA zaraNe javuM joie. sadgurunA zaraNe javAthI ja zAstranI vAto barAbara samajamAM AvI zake che ane e kAraNe ja sadgurunI je prazaMsA karavAmAM AvI che te asthAne nathI. jo sadgurunA zaraNe jai zAstramAM kacit rahasyane samajo teA eka divasa evA jarUra Avaze ke, je divase tame AtmasvarUpane samajIzakazeA, ane jyAre AtmasvarUpane samajI jaze tyAre Atma kalyANa thavAmAM paNa vAra lAgaze nahi. je vAta AtmasvarUpa jANavA mATe zAstramAM kahevAmAM AvI che te ja vAta khIjAM zAstrAmAM paNa syAdvAdanI STie jotAM jovAmAM Avaze. pratyeka vAta syAdvAdanI dRSTie jovAmAM Ave te ja tenuM rahasya samajamAM AvI zake che. anya graMthAmAM paNa lakhyuM che ke, AtmA ane paramAtmA eka che paNa upAdhine kAraNe temAM bhinnatA AvI gaI che. chAndogyopaniSamAM kahyuM che keH " atha eSa samprasAdo asmAccharIrAt samutthAya paraM / jyotirupaM sampadya svena rUpeNAbhiniSpadyata eSa Atmaivetica jIva ane AtmA eka che ke bhinna bhinna che evA prazna ubhA nayanI dRSTie jIva ane AtmAmAM kAMi aMtara nathI paNa eka ja che karatAM e bannene bhinna bhinna kahevAmAM AvyAM che. kahyuM che keH-- aTukammaM pAsabaddho jIvo saMsAracAraye TThAI / aTukampAsamuko AyA zivamaMdiraM TThAI // "" 66 ,, 11 thAya che. zuddha paraMtu vyAkhyA arthAt--jyAM sudhI AH karmAMthI jIva baMdhAelA rahe che tyAM sudhI saMsAramAM te jIvane 'jIva' kahe che, paNa jyAre te ATha karmothI mukta thai jAya che tyAre te ja jIva zivapurImAM rahenAra AtmA che. A pramANe jIva ane AtmA vacce bheda batAvavAmAM AvyA che. A ja vAta upaniSamAM paNa batAvavAmAM Avela che ke jyAre A jIva parapadArthImAM AnaMda mAne che tyAre te samprasAda jIva che paNa jyAre tene evuM bhAna thAya che ke, huM parama yeAtirmaya AtmA chuM tyAre te zarIranA adhyAsa cheADI paramajyeAtirUpa banI jAya che. A pramANe jIva peAtAnA vikAsa sAdhe che, tene ame AtmA kahIe chIe. A pramANe upaniSatanuM kathana paNa eja che ke, ATha karmAMnA tyAga karI .je ziva purImAM jAya che te ja AtmA che. A pramANe temAM AtmA ane paramAtmAnI ekatA ane bhinnatA batAvavAmAM Avela che. vamAMthI AtmA thAya che ane AtmA e ja paramAtmA che. jeTalA siMho thayA che te badhA jIvamAMthI nIkaLIne ja anyA che. mATe jIvane ziva banAvavA mATe upAdhineA tyAga karavA joie. have A ja vAta anAthI muninA caritradvArA samajAvuM chuMH Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA anAthI munine adhikAra-38 anAthI munie rAjAne kahyuM ke, paravastu upara adhikAra jamAva e ja anAthatA che ane paravastunI mAlikIne tyAga karI AtmasvarUpane samajavuM e ja sanAthatA che. koI anAtha banavA cAhatuM nathI. badhA sanAtha banavA cAhe che paNa sanAtha banavA mATe yogyatA prApta karavI joIe. jemake tame svarAjya meLavavA cAho cho paraMtu tamArAmAM svarAjya meLavavAnI yogyatA che ke nahi te juo! tame svarAjya te cAho cho paNa tame vilAyatI davA, vilAyatI vastro, vilAyatI cIjothI dUra rahyA cho ke nahi ? je nahi te pachI zuM tame svarAjyane yogya banyA che ! A pramANe jyAre tame vyAvahArika svataMtratA meLavavAne mATe yogya banyA nathI te pachI AdhyAtmika svataMtratA meLavavA mATe keTalI yogyatA meLavavI joie tene vicAra kare ! matalaba ke, tame sanAtha banavA te cAhe che paNa sanAtha kevI rIte banI zakAya te paNa juo. je koI purUSa pate paravastune gulAma banavA cAhata nathI ke paravastu upara pitAne adhikAra jamAvavA Icchato nathI te ja sanAtha che. jo tame sanAthatAnI A vyAkhyAne tamArA hRdayamAM sthAna Apaze te tamAruM sAMsArika jIvana vyartha nahi jatAM sukhadAyaka banI jaze. rAjA zreNike anAthI munine Rddhi batAvIne kahyuM hatuM ke, "mArI pAse ATalI badhI Rddhi che ane huM hAthI, ghaDA tathA rAjyane svAmI chuM chatAM Apa mane anAtha kema kaho che?" paNa munie pitAnI anAthatA batAvIne rAjAne kahyuM ke, "he rAjana ! tuM je cIjone kAraNe pitAne sanAtha samaje che te cIjone kAraNe tuM sanAtha che ke anAtha tene vicAra kara. "he rAjana! tArI pAse cheDA hovAne kAraNe te sanAtha che ema kema kahI zakAya. e te tArI nirbaLatA che ke tuM gheDAnI sahAyatA le che. mATe ghaDAne kAraNe tuM sanAtha nahi paNa vadhAre anAtha bane che! " vaLI, he rAjana ! tuM kahe che ke, mArI pAse gheDA uparAMta hAthIo paNa che eTale huM anAtha nathI paNa he rAjana! jyAre ghaDAthI anAthatA na maTI te hAthIo dvArA sanAthatA kyAMthI AvI zake? gheDAnI apekSA hAthIe tane vadhAre anAtha banAvyuM che. to pachI tuM evuM abhimAna zA mATe kare che ke, mArI pAse hAthI ghoDA hovAne kAraNe huM anAtha chuM?" "vaLI, he rAjana ! tuM ema kahe che ke, mArI pAse ATaluM badhuM rAjya che, ATalAM badhAM gAme che, te pachI huM anAtha zAne ? ' paNa he rAjana ! tuM rAjapATa hevAne kAraNe pitAne sanAtha samaje che paNa tuM tene ja kAraNe anAtha che. A pramANe he rAjana ! tuM je parapadArthone kAraNe pitAne sanAtha samaje che te ja paraMpadArthone kAraNe tuM anAtha banI rahyo che, e Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada )) ] rAjakeTa-cAturmAsa [353 anAthI muni kahe che ke, "he rAjana ! saMsAranAM badhAM padArtho A pramANe anAtha banAve che, sanAtha banAvatA nathI. he ! rAjana ! tuM kahe che ke mArI AjJA AkhA rAjayamAM varte che te pachI huM anAtha zAne ? paNa huM pUchuM chuM ke, tArI AjJA tArA zarIra upara paNa cAle che ke nahi te je. je tArI AjJA tArA zarIra upara cAlatI nathI ane tArI AjJAnuM pAlana karyA vinA ja tArA kALA vALa sapheda thaI jAya che, dAMta paDI jAya che, AMkhanuM teja ochuM thaI jAya che ane zarIranI zakti ochI thaI jAya che te pachI tArI AjJA bIje badhe ThekANe varte che ema kema kahI zakAya ane "mArI AjJA badhA mAne che eTale huM sanAtha chuM' ema paNa kema kahI zakAya?" ' muninA A kathana upara tame paNa vicAra kare ke, A zarIra tathA saMsAranA padArtho judAM che ane A AtmA paNa judo che. je A pramANe tame zarIra ane AtmAne bhinna mAnIne kArya karazo te, saMsArano vyavahAra tame choDI nahi zake te paNa, tamane bahu AnaMda maLaze. anAthI munie jyAre saMpUrNa hiMsAno tyAga karyo hato tyAre ja teo prANImAtranA nAtha banI zakyA hatA. A uparathI evo prazna thAya che ke, anAthI muninI mAphaka je saMpUrNa hiMsAne tyAga kare tene te sanAtha kahI zakAya, paNa jeo hiMsAne sarvathA tyAga karI zakyA nathI evA samadaSTi ke zrAvakone kevA kahevA ? A praznano uttara e che ke, zrAvaka ke samadaSTi, AtmA ane zarIrane bhinna mAnI AtmabhAvamAM magna rahe che ane pitAne saMsAranA padArthone kAraNe sanAtha mAnatA nathI eTalA mATe teo anAthatAthI mukta ja che. rAjA zreNika paNa sAdhu thayA na hatA paNa samadaSTi ja rahyA hatA chatAM te anAtha rahyA na hatA; kAraNa ke temaNe anAthI munine upadeza sAMbhaLI sAMsArika padArthone kAraNe huM sanAtha chuM evuM mAnavuM choDI dIdhuM hatuM. A pramANe samadaSTi sAMsArika padArthone anAthatAnA kAraNabhUta mAne che, e kAraNe teo anAthatAthI mukta thaI jAya che. samadaSTinuM lakSaNa batAvatAM kahyuM che ke - "bheda vijJAna ja jina ke ghaTazItala citta bhayo jima caMdana, keli kare ziva mAragameM jagamAMhi jinezvara ke laghunandana. satya svarUpa sadA jinake prakaTa avadAta mithyAtva nikandana, zAnta dazA jinakI pahicAnI kare, kara jerI banArasI vaMdana." "svArtha ke sAce paramAratha ke sAce citta, - sAce sAce bena kahe sAce jainamatI he. kAhu ke viruddha nAhiM parajAya buddhi nAhiM, Atama-veSI na gRhastha hai na jatI hai. siddhiriddhi vRddhi dIse ghaTameM prakaTa rUpa, antarakI la7i soM ajAci lakhapati , dAsa bhagavantake udAsa rahe jagatase, sukhiyA sadaiva ese jIva samakitI hai." : Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ prathama bhAdaravA samadaSTi ema ja vicAre che ke, amAruM lakSya to saMsAramAM rahevAnuM nathI paNa AtmasvarUpa prakaTa karavAnuM che. je pramANe panihArI hatI ane vAto karatI mAthe beDuM upADI cAlI jAya che paNa tenuM lakSya te mAthA upara upADelA beDA upara hoya che te ja pramANe samadaSTi zrAvake saMsAranAM kAmo karavA chatAM paNa temanuM lakSya te saMsAranAM prapaMcamAMthI nIkaLavAnuM ja hoya che. eTalA mATe samadaSTi ane zrAvake anAtha nahi paNa sanAtha ja che. anAthI munie rAjA zreNikane anAtha- sanAthanI je vyAkhyA samajAvI te vyAkhyA samajIne rAjA vicAravA lAgyuM ke, meM A munine nAtha thavAnuM kahI gaMbhIra bhUla karI che, huM A mahAtmAne nAtha thavA taiyAra thaye e mArI bhUla hatI. A pramANe rAjAe pitAnI bhUlano svIkAra karyo ane jyAre huM pote anAtha chuM te pachI huM temane nAtha kevI rIte banI zakuM ema mAnyuM. A pramANe tame paNa paraMpadArthone kAraNe anAthatA che ema mAne ane te anAthatAne dUra karavAno prayatna karo to paNa temAM tamAruM kalyANa raheluM che. have sanAtha kema banI zakAya e vAta sudarzananI kathAkArA kahuM chuM - sudarzana caritra-38 sipAIo sudarzanane pakaDI rAjAnI pAse lAvyA. rAjAne badhI hakIkata sipAIoe kahI saMbhaLAvI. rAjA A hakIkata sAMbhaLI vicAravA lAgyuM ke, sudarzana zeThadvArA AvuM duSkarma thAya e saMbhavita ja nathI. kAraNa ke, kaMcana upara kITa lage kima, sUrya kare aMdhakAra, caMdra Aga varSo tathApi, zeTha cale na lagAradhana 77 che pAsa bulA narapati pUche, kahe kima bigaDI bAta, agara satya meM bAta kahUM te, ho mAtA kI ghAta. dhana 78 ! jema koI kahe ke, tenA upara kATa caDyo che, sUraje aMdhakAra phelAvyo che ke caMdramAM Aga varasAve che A vAta khoTI che. chatAM koI devaprayAgathI ema banI paNa jAya paNa zeTha mArA mahelamAM durAcAra karavA Ave e vAta te kadApi saMbhave nahi. chatAM A vAta kema banI e jANavuM joIe. A pramANe vicAra karI te zeTha jyAM beThA hatA tyAM rAjA upAsakanI jema jaI temane kahevA lAgyA ke, "zeTha ! Aje tame kaMdAmAM kema phasAI gayA? ane mArA mahelamAM kevI rIte pahoMcI gayA ! je ke, huM sArI rIte jANuM chuM ke tame dharmAtmA che eTale tamArAthI AvuM duSkRtya banI na zake chatAM nyAyanI dRSTie vAstavika vAta zuM che te mane jaNAvo ke jethI mane nirNaya karavAmAM muzkelI na paDe. tame te mArI rajA laIne pauSadhavrata dhAraNa karyuM hatuM to pachI tame mahelamAM kevI rIte AvI gayA e huM jANavA cAhuM chuM, mATe mane vAstavika vAta kahe ke jethI mArI zaMkAnuM paNa samAdhAna thAya ane huM e vAtane nyAya paNa ApI zakuM." rAjAnuM kathana sAMbhaLI zeTha vicAravA lAgyA ke, "rAjAne te mArA upara vizvAsa che eTale huM satya hakIkata badhI kahIza te rAjA rANIne daMDa avazya Apaze; paraMtu Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma vada 0))] rAjakeTa-cAturmAsa [355 rANIne meM IzvaranI sAkSIe mAtA tarIke svIkArela che te mArA kAraNe mAtAsvarUpa rANIne duHkha pahoMce e ThIka nathI. eTalA mATe je saMkaTo mAthe paDe tene samatApUrvaka sahana karI levAM paNa mAtAnI vAta prakaTa karI temane daMDa apAve e ThIka nathI. "punya pA5 jo kiyA hai meMne, hai mere sAtha mauna rahe nahIM bele seThajI, narapati se kucha bAta. . dhana 79 che puNya-pApane sAdhAraNa vicAra te badhA karI zake che paNa puNya-pApane tAtvika vicAra te keIka ja kare che. ISTa vastunI prApti thavI e puNyanuM phala ane aniSTa vastunI prApti thavI e pApanuM phala mAnavAmAM Ave che. A daSTie vicAratAM je zeTha mauna raheze ane rAjA tene daMDa Apaze te zuM te pApanuM phala mAnavAmAM Avaze ! zeTha samajI zakaryo hato ke, je huM mauna rahIza te rAjA taraphathI mane daMDa paNa maLaze ane mArI upara kalaMka 5Na Avaze; paNa je huM mauna besI na rahe ane badhI satya hakIkata kahI dauM te mAruM aniSTa paNa thaze nahi ane mArI upara kalaMka paNa caDaze nahiM. je A pramANe sudarzane puNya-pApane upalaka daSTie vicAra karyo hato te te mauna na sevatAM badhI hakIkata rAjAne kahI deta, paNa tAtvika dRSTie puNya-pApane artha jANatuM hatuM, eTalA mATe teNe mauna sevavAnuM ja yogya dhAryuM. zAstra kahe che ke, puNya-pApane vyAvahArika artha judA hoya che ane puNya-pApane tAtvika artha paNa jude hoya che. zAstrAnusAra granthamAM kahyuM che ke - suhAsuhabhAvajuttA, puNNapAvaM aNuhavaMti khalu jiivaa| arthAta-zubha bhAvathI AtmA puNyavAna thAya che ane azubha bhAvathI AtmA pApavAna thAya che. A kathanAnusAra ja puNya-pApanuM phala jevuM ThIka che. zeThe puNyanuM vyAvahArika phaLa na jotAM tAtvika phaLa joyuM. temaNe vicAra karyo ke, mArA manane kAraNe mane je daMDa maLaze athavA mArI niMdA ke avahelanA thaze te mArA puNyane vadhAranArI haze. A pramANe te bIjAnA kahevAthI puNya-pApa mAnatA nathI paraMtu pitAnA AtmAnI sAkSIe ja puNya-pApa mAne che. A pramANe puNya-pApa viSe pUrvApara vicAra karI te rAjAnA kahevA chatAM paNa mauna ja rahyo; paNa mahelanI ghaTanA viSe kAMI belyo nahi. te te ema ja vicArato hato ke mAruM puNya-pApa to mArI sAthe ja che, je thavAnuM haze te thaze. matalaba ke, dravya puNya ane bhAva puNyanI vAta judI che. lAkho rUpiyAnuM dAna daI devuM te sarala paNa kahI zakAya paNa AvA saMkaTanA samaye mauna dhAraNa karI kSamA rAkhavI bahu ja muzkela che. zuM A ochA puNyanuM kAraNa che ! sAcuM puNya ke pApa potAnA adhyavasAyathI ja thAya che, bahAranAM kAmothI thatAM nathI. A pramANe dravya puNya-pApa ane bhAva puNya-pApa e bane taddana judAM judAM che. Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra. bhAdaravA : -- zeTha vicArato hatuM ke, mauna rahIne puNya karuM chuM, to pachI mAre kaIpaNa prakAranA daMDathI zA mATe DaravuM joIe. huM te koIpaNa bhoge mAtAne saMkaTamAMthI bacAvavA cAhuM chuM. A ja mArI hadayagata bhAvanA che. A bhAvanAne kAraNe je mane koI prakAranuM duHkha thAya te mATe sahevuM joIe. e du:kha te mArA mATe puNya ja che. mArI sAthe puNya ke pApa ja Avaze, bIjuM kAMI nahi Ave. eTalA mATe mAre mauna sevavuM e ja egya che. " rAjA zeThane vAraMvAra pUchato hato ke, vAstavika vAta zuM che te kahe, paNa vAraMvAra pUchavA chatAM jayAre zeTha kAMI na bolyo tyAre rAjA zeThane kahevA lAgyuM ke, tame kAMI vicAratA nathI ke mArA mAthe kevI javAbadArI che ! eka bAju te huM tamArA upara vizvAsa karuM chuM ane bIjI bAju rANI temArA upara abhiyoga calAvI rahI che; 'AvI avasthAmAM jo tame mUMgA besI rahezo to huM nyAya kevI rIte ApI zakIza! ane jo huM A vAta viSe kAMI nirNaya ApI nahi zakuM te loko ema ja kaheze ke, pitAnI rANInA abhiyegane paNa rAjA nirNaya ApI na zako, mATe vAstavika vAta zuM che te kahe." : bahuta pUchane para nahI bele, jaba nRpa jAnI sAcI , Aye mahala nija nAra dekhane ve sUtI khUkI khAMcI. che dhana 80 bAMha pakaDa nRpa beThI kInI, belI phIsa bharAya dhik hai tumAre rAjapATa jae, laMpaTa vaNika vasAya. dhana drA A pramANe rAjAe zeThane bahu kahyuM paNa mAtAne daMDa maLaze e vicArathI zeTha kAMI paNa bolyo nahi. sudarzanane vAraMvAra pUchavA chatAM mina besI rahele joI rAjAne manamAM saMdeha pedA thayo. te vicAravA lAgyo ke, vAstavika vAta zuM che tene pa kevI rIte lagAve? A zeTha te kAMI belatA nathI. mAre mahelamAM jaI A vAtanI tapAsa karavI joIe. ' ' A pramANe vicAra karI te mahelamAM gayA. tyAM jaI sipAIone pUchayuM ke, "tame zeThane kayAMthI pakaDayA? sipAIoe javAba Apyo ke, ame zeThane ahIMthI pakaDayA. rAjAe pharI temane pUchayuM ke, zeTha kaI bAjuethI ahIM AvyA hatA? sipAIoe kahyuM ke, enI te amane khabara nathI. ame temane AvatA joyA nathI. mahelamAM kevala rANInI pUjanI dhAmadhUma hatI. A sivAya bIjuM ame kAMI jANatA nathI." sudarzanane pakaDI sipAIo rAjAnI pAse laI gayA tyArabAda abhayA rANI ane 'paMDitA vacce ghaNI vAtacIta thaI hatI. paMDitAe rANIne kahyuM ke, "meM to mAruM kAma barAbara karyuM hatuM paNa tame tamAruM kAma barAbara bajAvI zakyA nahi. tame Akhare te vANiyAthI hArI ja gayA. have tame samajI gayA ne ke te vANiyo kevo pAka che ?" abhayAe javAba Apyo ke, "bhale huM tenAthI hArI gaI paNa tene pakaDAvI paNa ke dIdhe?" paMDitAe kahyuM ke, emAM zuM thayuM? huM te hoziyAra tyAre ja mAnuM ke jyAre tuM tenuM A Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) is :: rAjakeTa-cAturmAsa : [ 357 saMsAramAM astitva ja rahevA na de! je huM eTaluM paNa karI na zakI to, to kapilAe tArA mATe je kAMI kahyuM hatuM te satya siddha thaze." . - it is se : : - abhayAe kahyuM ke, "juo te kharA! tene mATImAM kevI rIte ragaNuM chuM." rAjA rANIne mahelamAM ATha rAjA mahelamAM Ave che e samAcAra sAMbhaLatAM ja rANI DhoMga karI, kapaDuM. mAthe oDhI : suI gaI. rAjAe mahelamAM AvIne pUchayuM ke, "rANI kayAM che ?'' paMDitA te tyAM hAjara ja hatI. teNIe uttara ApyuM ke, te te oDhIne paDI che ! tenuM duHkha te joI zakAtuM nathI." - rAjArANInI pAse gayA ane tene uThADavA lAgyA, paNa te DhoMga karIne paDI hatI eTale, jhaTa uThe kharI ? rAjAe tene hAtha pakaDI beThI karI, ane Ama kema sutI paDI che ema pUchayuM. meM tane uThADavA mATe ATale badhA prayatna karyo chatAM paNa kema na UDI? rAjAnuM A kathana sAMbhaLI rANI tADukIne kahevA lAgI ke, mahArAja! ApanA rAjazaMsanamAM ane ApanA kSAtratvamAM dhULa paDI ke ApanA nagarane eka sAdhAraNa vANiye A laMpaTa ke te mahelamAM dhusI jAya ! tamArA rAjyazAsananA prabaMdhamAM dhULa paDI ke, ATaluM badhuM aMdhera tamArA rAjyamAM cAle che. de yaha mama gAta, vaNikane ke mAre hAtha; zIla rakhe meM nAtha, aura te bigaDI sArI bAta. . dhana 82 meM javuM yA zeTha jIvegA, nizcaya 1 le jAna che suna nArIke vacana rAyake, manameM AI tAna. dhana 83 rANI rAjAne kahevA lAgI ke, "mahArAja! zuM kahuM ! vAta kahetAM mArI jIbha upaDatI nathI. A mArA zarIra upara najara karI jue ke teNe mArA zarIranI kevI hAlata karI che? A kapaDAM juo ! tene paNa kevAM teDI phADI nAMkhyAM che ! vadhAre zuM kahuM? TUMkAmAM eTaluM ja kahuM chuM ke, ApanI ane pUrvajonI kRpAthI ja huM mArA zIlanI rakSA karI zakI chuM. jyAre e nIca vANiyAe mArI sAthe A durvyavahAra karyo te vakhate meM evI pratijJA karI ke, kAM to A vANiyo che ane kAM te huM jIvuM. kAM te mane talavArathI ThAra kare ane kAM to ene daMDa Apa. basa! mArI A ja prArthanA che. rANInI A vAta sAMbhaLI rAjA vicAravA lAgyuM ke, mAre have zuM karavuM ! zeTha to kAMI bolato nathI ane rANI Ama kahe che. have vAstavika vAta zuM che ene nirNaya kevI rIte karavo ? saMbhava che ke, A badhI kapaTajALa A rANIe bIchAvI hoya ane e ja kAraNe te TaeNga karI meLAmAMthI pAchI AvI hoya ane putaLAMne laI-mUkI javAnA bahAne e zeThane upADI maMgAvyo hoya ! paNa zeTha pitAnA vratamAM daDha rahyo hoya ane e kAraNe tene prANa levA A taiyAra thaI hoya ! strIo pitAnA thaDA svArthane mATe paNa saMsAranuM ahita karI zake che; eTale vAstavika vAta zuM che te koNa jANe? strIonI mAphaka puruSo paNa potAnA thoDA svArtha mATe saMsAranuM ahita karI bese che. strIoe puruSe upara keTalA atyAcAro karyo ane puruSoe strIo upara keTalAM Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ pra. bhAdaravA atyAcAra karyo ene itihAsa jovAmAM Ave te puruSone ja anyAya-atyAcAra vadhAre jovAmAM Avaze. eka pazcinI rANInA kAraNe alAuddIne bAdazAhe keTalA mANasanI katala karAvI nAMkhI hatI ane keTalI badhI strIone e kAraNe agnimAM prANAhuti ApavI paDI hatI ! gujarAtanA prasiddha rAjA siddharAje rAyakheMgAranI rANI ane jasamA oDaNane mATe ke atyAcAra-anyAya karyo hato te te sau jANe che. koI vyaktinI je niMdA karavAmAM Ave che te vyaktinI nahi paNa e vyaktimAM rahelA vikAranI niMdA ja che. je teomAM vikAra na hoya te niMdA karavAnuM koI kAraNa nathI. rAjAnI samakSa paMDitA vagere rANInI dAsIoe paNa rANIne pakSa laI ghaNI vAto karI. rAjA A vAta sAMbhaLI vicAramAM paDI gayo ke, vAstavika vAta zuM che tenI kAMI khabara paDatI nathI. have rAjA A mAmalAne paMca samakSa kevI rIte mUke che ane paMca loko tene kevo nirNaya Ape che; te viSe have pachI AgaLa vicAra karavAmAM Avaze. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatra pAna paMkti azuddha sAtama mAm sAtamI 0 mama 0 - cAda dhyAtam cAra dhmAtam 9 8 8 SidhUna vicArane saMjAyANaM aNusiDI ha vicArato saMjayANaM aNusiddhi ema ha ha ? mArI ane 8 : dhama (kADhI nAMkho) dharma upeya palAiyavvaMmi pabhUyaH upaya pallAhayanvaMmi prabhUya. hare badho ratalAma padArthono sare sAda 105 120 122 (kADhI nAMkha) jalagAma padArthone zabda (kADhI nAMkho) pabhUya0 kherane khUTa tvasmin zakato nathI. vivAha kara e kAMI vyabhicAra jevuM pApa nathI paNa apekSAkRta e gRhasthane dharma che. vimhayanayo chindanti zabANi 144 samabhAvapUrvaka prabhUya0 khIlo tasiAna -- zakatana thI vivAha kare e kAMI pApa nathI, paNa e gRhasthane dharma che. vimAyIMnayo chindanti zAkhANi 187 191 199 19 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mazuddha ve bhI kubuddhi reSAm nijalAbha0 zreyasyatadracanayA samajovAsagA vahemI kubuddhireSA nijalAbha0 zreyasya tadracanayA samaNovAsagA naya pAnuM 250 250 214 214 218 273 279 281 281 281 282 282 283 pratiphalaMtina nAyamanAma pAsAome... kiTTA so . pratiphalaMti na nAyamanAyaM pAsAo me sA vADa chADa 305 31ra 27 prayoga 320 28 321 721 .....14.-- -. mahAbhayANI mahAbhayANi praya mune sayAmaNo sayA maNo rAjApattI rAjapatnI. paMca mAtA ucyate paJcaite mAtaraH smRtAH vilam vilam na AtmabhAva anAmabhAva kalpAnta kAla marutA kalpAntakAlamarutA .. calitA calena calitAcalena calita 321 323 324 331 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I sigArA nama: II zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [dvitIya bhAga] [bIjA bhAdaravA suda 1 thI saM. 1997 nA kArtika suda 15 sudhImAM anAthI suni ane sudarzana caritranAM vyAkhyAne.] [ rAjakoTa-cAturmAsa] saMvata 1992 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigrantha-pravacana visaM tu pIyaM jaha kAlakUDa, haNAi satthaM jaha kuggahIyaM / eso vi dhammo visaovaSanno, haNAi veyAla ivAvivanno // 3. 20-44 jIvana haNe je viSa tAlapUTa, zasa haNe je avidhisahIta dharma haNe che viSayethI yukta, yathA haNAye bhUtasaMpraviNa. arthAtu -hAthamAM levAthI tALavuM phATI jAya tevuM-taLapUTa jhera khAvAthI, avaLuM zastra pakaDavAthI ane avidhithI bhUtane maMtra jApa karavAthI jema te mAlIkane mArI nAkhe chete ja rIte viSayabhoganI AsaktithI yukta hoya te te dharma paNa tevA (adhama)ne mArI nAkhe che. (halakI gatimAM laI jAya che.) vastuta: dharmamAM kadi adharma na hoya ane hoya te te dhama na gaNAya. naidha A pustakanA prakAzana arthe rAjakoTanivAsI zrI cunIlAla nAgajI vorAe rUA. 1001)nI Arthika sahAyatA ApI che. === = Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [rAjakA-cAturmAsa ] ==== vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA zudI 1 budhavAra - 100 prAnA zrI AdIzvara svAmI ho, praNam' sira nAmI tuma bhaNI, prabhu aMtarayAmI Apa, me para mhera karIje ho; meTI je ciMtA mana taNI, mArA kATa purAkRta pApa. --vinayacaMdrajI bhaTa cAvIzI, // zrI // 1 // zrI AdIzvara bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. AtmA paramAtmAnI sAthe kevI rIte tallIna thaI jAya ane AtmA tathA paramAtmAnuM ekIkaraNa kevI rIte thAya e vAta hRdayapUrNAMka prArthanA karanAra bhakatA jANe che. ApaNe paNa e vAtane lakSamAM rAkhI ananyabhAve jo paramAtmAnI prArthanA karIe te A bhavamAM nahi tA anya bhavamAM paramAtmAnI sAthe ApaNuM avazya ekIkaraNa thaI jAya ! bhagavAna RSabhadevanA ciratrane saMpUrNa rIte kahevAne te koI samartha nathI, paNa mane Aje pAlI rAtre bhagavAna RSabhadeva viSe dhyAna dharatAM je vicAra AvyAM te vicAro tamArI AgaLa mUkuM chuM. mane evA vicAra AvyA ke, RSabhadeva bhagavAna samudra samAna che ane jIvA nadInI samAna che. nadI jyAMsudhI samudrane maLatI nathI tyAMsudhI to te ADI avaLI paNa cAle che, ane avAja paNa kare che; paNa jyAre te samudrane maLe che tyAre te zAnta thaI jAya che. A ja pramANe jyAM sudhI jIva bhagavAna RSabhadevane maLatA nathI tyAMsudhI tA dhIMgANAM kare che paNa jyAre bhagavAna RSabhadevane jIva maLe che tyAre te dhIMgANAM choDI de che ane zAnta banI jAya che. o bhagavAna RSabhadevanA 98 putro jyAMsudhI bhagavAnathI judA rahyA tyAMsudhI teomAM tAphAna raghuM, paNa jyAre te bhagavAnanA zaraNe AvyA tyAre teemAM koI prakAranuM tAkAne narahyuM. temanuM caritra ema kahe che ke, jyAMsudhI jIva sarAga athavA kAyayukta rahe che, tyAMsudhI teomAM teAphAna tA rahe che, paNa te tAphAnanI gati kaI bAju che te jovAnI jarUra rahe che. je te teAphAnanI gati bhagavAna RSabhadeva tarapha rahI te teA tAfAna zAnta thaI jaze paNa jo tenI gati IjI bAju rahI teA pachI teAphAna taphAnarUpe ja raheze. je pramANe nadInA tAphAnanI gati jo samudra tarapha rahI te te te samudramAM maLI jaI zAnta thaI jaze, paNa jo te teAphAnanI gati samudra tarapha na rahI te te phAna zAnta thaze nahi. te ja pramANe AtmAnA tAphAnanI gati paramAtmA tarapha rahI teA te tophAna paramAtmAne maLyA bAda sAnta thaI jaze. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [bIjA bhAdaravA ? bharata cakravartIe potAnA 98 bhAIomAM khUba khaLabhaLATa pedA karyA hatA; paNa te 98 bhAIonI gati bhagavAna RSabhadeva tarapha hatI eTalA mATe te vicAravA lAgyA ke, AvA samaye amAre zuM karavuM joIe! atyArasudhI ame svataMtra rahyA chIe eTale ame bharatanI adhInatA krama svIkArI zakIe ! ane jo ame adhInatA svIkAratA nathI te pachI amAre kSatriyAcita yuddha karavuM paDe che. ' A pramANe vicAra karatAM te 98 bhAIo e nikSya upara AvyA ke, " RSabhadeva bhagavAna je pramANe AjJA Ape te pramANe karavuM. jo teo ema kahe ke, bharata mArI jagyAe che mATe enI AjJA tamAre mAnavI joIe, tA bharatanI AjJA mAnavI e ApaNuM karttavya che. ApaNe teA bhagavAnanuM ja kahevuM mAnavuM che. paNa jo bhagavAna yuddha karavAnuM kahe te ApaNe yuddha karavuM. bhagavAnanI salAha pramANe yuddha karIzuM te ApaNA parAjya paNa thaI zakaze nahi." d A pramANe vicAra karI, 98 bhAI A bhagavAna RSabhadevanA zaraNe AvyA. bhagavAne temane upadeza ApyA ane e upadezathI pratikhASita thaI 98 bhAI ee bhagavAnanI pAse saMyama dhAraNa karyo. AnuM pariNAma e AvyuM ke, je bharata kAI paNa rIte e bhAI ene peAtAnuM mastaka namAvatA na hatA, te ja bharata, 98 bhAioe bhagavAnanI AgaLa saMyama dhAraNa karyAM che e samAcAra maLatAM ja, te bhAI enI pAse AvyA ane mAthuM namAvIne kahevA lAgyA ke, " ane je cakra vagere ratnA maLyAM che e badhAM ratnAe mane khADAmAM utAryAM. Apa pAchA cAlA ane rAjya karo. " A pramANe bharata pazcAttApa karavA lAgyA. enuM pradhAna kAraNa 98 bhAI e bhagavAnanA zaraNe gayA ane temaNe saMyama dhAraNa karyo e ja hatuM. " tame kadAca kahezo ke, e 98 bhAI AnI sAme te RSabhadeva bhagavAna hayAta hatA eTale teo temanA zaraNe gayA, paNa Aje tA bhagavAna nathI eTale ame kAnA zaraNe jaIe ? A praznanA uttaramAM jaNAvavAnuM ke, tame bhagavAna RSabhadevane amara mAno che ke nahiM ? jo bhagavAna amara che teA pachI teo dUra kema che ? bhagavAna RSabhadeva zarIrathI te vakhate, te samaye ayeAdhyAmAM rahyA haze paNa temanuM jJAna te Aje paNa saMsAramAM etapreta thaI bhareluM che; A kAraNe tamArA. zvAseAvAsanI mAphaka bhagavAna paNa tamArA samIpa ja che. leAkAe pAtAnI kheATI kalpanAthI ja bhagavAnane dUra mAnyA che. jo tame tamArI kheATI kalpanAo cheADI dA tA bhagavAna tamArA samIpa ja che. huM AjakAla avakAzanA samaye anya graMthaiA paNa joyA karuM chuM. e grantheAnA vAcana uparathI mane je vicArA udbhave che te vicAra| tamArI samakSa mUkuM chuM. e granthAmAM eka evA vicAra darzAvavAmAM AvyA che keH-- hiraNmaye pare koze virajaM brahmaniSkalam / tannu* otiAM kotirthattAtmaviddo vidu: |--upaniSat A zlAkamAM ema kahevAmAM AvyuM che ke, jemane AtmajJAna thayuM haze temane paramAtmAne oLakhavAmAM vAra lAgatI nathI; paNa jemane AtmajJAna thayuM nathI te paramAtmAne oLakhI zakatA nathI. jemane AtmajJAna thayuM che. temane paramAtmAnI prApti kyAM thaze tene mATe kahyuM Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zuda 1]. rAjakoTa-cAturmAsa che ke, hiraNyamaya-suvarNamaya koSamAMthI paramAtmAnI prApti thaze arthAta eka paramati . ' che e paramatimAMthI paramAtmAnI prApti thaze. A kathanane bhAvArtha zuM che? bAlabhASAmAM siddhonI prArthanA karatAM A bhAvArthane spaSTa karavAmAM Avyo che ke candra sUrya dIpa maNi kI, ti yena ullaMdhita te jyotithI keI apara ti, namo siddha niraMjanaM. arthAta-AtmAthI je apara jyoti che te ja paramAtmA che. e paramatine ze. je pramANe sUryane dIvo laI zodhavAnI jarUra rahetI nathI kAraNake sUrya svayaM prakAzamAna che, A ja pramANe AtmA paNa svayaM prakAzita che. sUrya svayaM prakAzita hevAne kAraNe ja sUrya kahevAya che. je te svayaM prakAzita na hoya te tene sUrya keI na kahe. paNa AtmA to sUryathI paNa anaMta prakAzavALo che. sUryane sUrya keNu kahe che ? sUrya asta pAmyuM che ke sUrya vAdaLAthI DhaMkAI gayo che ema koNa kahe che ? A pramANe sUryanI kIMmata AMkanAra ane sUryane sUrya kahenAra A AtmA ja che. eTalA mATe AtmA sUryathI paNa vadhAre prakAzamAna che; e AtmAne tame oLakho te paramAtmAne oLakhavAmAM tamane vAra nahi lAge. e AtmA zuM che ane kevo che ? ene mATe ema kahevAmAM Ave che ke, e AtmA kAnane paNa kAna che, AMkhanI paNa AMkharUpa che, rasane paNa rasika che. A pramANe Indriyo upara je Adhipatya bhogave che te AtmA che. te AtmA amara che. AtmA amara hevA chatAM tene amara tarIke mAnavAne vizvAsa karavAmAM AvatuM nathI e ja moTI bhUla thaI rahI che. A bhUlane kAraNe ja jJAnIone ciMtA thAya che. jo ke mANasa hIsane kAMkare kahe te jhaverIne ciMtA thAya ke nahi ? A ja pramANe AtmAnI amaratA viSe kaI nakAra bhaNe te jJAnIone ciMtA thAya ke nahi ? AtmA kevo che te viSe jJAnIjane kahe che ke, AtmA nirmaLa che, viraja che arthAt kamarathI rahita che. te akhaMDa che. parama ujjavala che ane jyotirUpa che. badhI tio AtmAnI jyoti AgaLa UtaratI che. tame leke je prakAza juo cho te badhAM prakAza AtmAnA prakAzane lIdhe ja prakAzita che. pitAnA prakAzathI ja bIjo prakAza joI zakAya che. AtmAnI jyoti evI che. AtmAnI A jyotinI pAchaLa je paramajyoti che te ja bhagavAna RSabhadeva che. kahevAno Azaya e che ke, sAMsArika kAmono khaLabhaLATa te cAlatuM ja rahe che; paraMtu te khaLabhaLATathI gabharAI na jatAM te khaLabhaLATane paramAtmAnI tarapha pheravI de. saMsAranA khaLabhaLATane paramAtmAnI tarapha pheravI devA mATe ja naitika jIvananI zikSA ApavAmAM Ave che. naitika jIvana vinA AdhyAtmika jIvana TakI zakatuM nathI. naitika jIvanadvArA AdhyAtmika jIvananI pragati karatA jAo te temAM kalyANa che. anAthI munine adhikAra-39 have A ja vAta anAthI muninA caritrakAra samajAvuM chuM. anAthI munie rAjAne kahyuM ke, "he ! rAjana have huM mArA pitAne paNa nAtha chuM ane bIjAne paNa nAtha chuM." je pitAne nAtha hoya che te ja bIjAne nAtha banI - Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [bIjA bhAdaravA zake che. paNa Aje tA AthI viparIta ema bane che ke, pAte pAtAnA nAtha banyA vinA ja khIjAnA nAtha banavA lAMkA taiyAra thaI jAya che. paNa jJAnIjane kahe che ke, 'tame pote ja para padArthAne kAraNe anAtha banI rahyA che teA pachI khIjAnA nAtha kevI rIte khanI zake ? anAthI munie rAjAne kahyuM ke, " he! rAjana ! tuM mArA nAtha zuM bane che ! pahelAM tuM tArA potAnA teA nAtha khana. "" anAthI muninA kathanane tame paNa dhyAnamAM le ane potAnA nAtha karo. jo tame ekadama tamArA nAtha banI na zako te tame eTaluM te saMsAranAM padArthomAM phasAelA anAtha chIe. " banavAnA prayatna mAneA ke, " ame anAthI munie peAtAnuM pUrva vRttAnta saMbhaLAvI rAjAne kahyuM ke, " he ! rAjana! huM pahelAM AvA anAtha hatA paNa A pramANe sanAtha thayA. have huM peAtAne paNa nAtha chuM ane khIjAtA paNa nAtha chuM. trasa ane sthAvara jIvAneA paNa nAtha chuM. " A uparathI kAI ema kahe ke, trasanA nAtha thayA te teA ThIka che paNa sthAvaranA nAtha kevI rIte banI zake? ane je kAine peAtAnA nAtha ja mAnatA nathI temanA nAtha kevI rIte khanI` zake ? kemake sthAvara jIve peAtAne nAtha mAnatA nathI. gajasukumAra muninA mAthA upara jemaNe aMgArA mUkA hatA te seAmala brAhmaNanA gajasukumAra muni mAtha hatA ke nahi ? jo tame A viSe vicAra karo tA gajasukumAra muninA caritramAM ja tamane ajaba vAta jANavAmAM Avaze. # "6 kRSNane gajasukumAra muninA dhAtanA samAcAra sAMbhaLI krodha AvyA ane krodhamAM bhagavAna ariSTanemine kahevA lAgyA ke, " mArA ja rAjyamAM mArA bhAInI ghAta karanAra kANu ?" kRSNane krodha karatA joI bhagavAne temane kahyuM ke, " he ! kRSNa ! tame krodha na kare. te mANase gajasukumAranA dhAta karyo nathI paNa tenI sahAyatA karI che. " zuM sAmale sahAyatA karavAnI icchAe muninA mAthA upara aMgArAM mUkyAM hatAM? zuM semala te muninA sahAyaka hatA ? paraMtu je mahAtmA badhAnA nAtha banI jAya che teo keAIne peAtAnA zatru mAnatA nathI paraMtu badhAne peAtAnA sahAyaka mAne che. te teA badhAnA nAtha che. nirthe pravacananI e ja vizeSatA che ke, te badhAne mitra mAnavAnA ja upadeza Ape che. ame loko tA chadmastha chIe, eTalA mATe amArAmAM Aje kAMi hAya, teA kAle khIjuM kAMI hAya. tame leAkeA nirmAMnthapravacana upara zraddhA rAkhe| ane jo ame nigranthapravacananI anusAra sAdhupaNAnuM pAlana karI tamane ninthapravacana saMbhaLAvIe te te, tame amArI vAtane mAne, nahi te na mAnA. nigranthapravacananI viruddha vAta hovA chatAM tame ' hAjIhA ' karA tA tA e meTI kharAkhI che. matalaba ke, bhagavAne kRSNane kahyuM ke, te puruSe gajasukumAra munine sahAya ApI che. jo ke, teNe muninA mastaka upara temanuM apamAna karavA mATe ja aMgArA mUkyAM hatAM paNa jyAre AtmA saMsAranA badhAM prANIene potAnA AtmAnI mAphaka ja mAne che tyAre tene zatru paNa mitra ja lAge che. temanI najaramAM kAI zatru ja jaNAtA nathI ane e rIte te badhAnA nAtha ja che. Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suda 1] rAjakoTa-cAturmAsa [ 367 tophAnI bALaka potAnA bApanI dADhI paNa kheMce che ane bApane thapATa paNa mArI de che. chatAM bApa bALakane mArato nathI, paNa bALakanI thapATa sahI le che. eTale zuM e bApane kAyara kahevAmAM Avaze ? ane jo te bApa bALakane mAre te te zuM vIra kahevAze ? bApa te sAco te kahevAze ke je abodha bALakaThArA apAelAM kaSTone sahI le paNa badale levAnI IcchAe bALakane mAre nahi. A ja pramANe nAtha paNa te ja che ke je bIjAodvArA apAelAM kaSTone pote sahI le paNa pote bIjAne jarApaNa kaSTa Ape nahi. sAdhuo mATe paNa juo ke teomAM A guNa che ke nahi ? teone koI game teTaluM kaSTa Ape chatAM teo keIne kaSTa ApatAM nathI. teo pote to kaSTo sahI le che paNa teo bIjAne kaSTa ApatAM nathI. munio bhale tarasathI ke bhUkhathI pIDAtA hoya chatAM zuM teo kAcuM pANI pIze ? zuM ke saceta vanaspati khAze ? teo kAcuM pANI pI zakatA nathI ane saceta vastu khAI zaktA nathI. teo pite te kaSTa sahI le che paNa bIjAone kaSTa ApatA nathI ane e kAraNe ja teo trasa ke sthAvara badhAnA nAtha che. sAdhuo mukhatrikA, rajoharaNa vagere upakaraNo zA mATe rAkhe che ? tathA bhikSAcarI mATe ghera ghera zA mATe bhaTake che? zuM temane koI temanA sthAne bhejana lAvIne ApI na zake? jo ke, temane temanA sthAne pagu bhejana ApanArA maLI zake che. paNa teo pitAnA sthAne lAvavAmAM AveluM bhojana letA nathI paraMtu ghera ghera jaI bhikSAcarI kare che, ane jeo dhutkAre che temane ghera paNa bhikSA mATe jAya che. kAraNa ke teo te badhAnA nAtha che. teo badhAnA nAtha che ke nahi e vAtanI parIkSA te ghera ghera bhikSA mAMgatI vakhate ja thaI jAya che. keTalAka loko ema kahe che ke, bAhya kriyAmAM zuM paDayuM che? paNa je bAhya kriyAmAM kAMI nathI te pachI temanAmAM ja zuM paDayuM che? pitAthI kriyA pALI zakAtI na hoya te pitAnI nirbaLatA mAnavI joIe, paNa nircathapravacana upara te dUSaNa AvavA devuM na joIe. anAtha te te ja che ke, je bIjAo dvArA apAtAM kaSTone pote sahI le che paNa bIjAne pite kaSTa ApatA nathI tema apAvavA detA nathI. - A pramANe anAthI munie anAthatA batAvI pite kevI rIte sanAtha thayA te rAjAne kahI batAvyuM. have anAthI munie Apela upadeza kahuM chuM ke, je upadeza sAdhu ke gRhastha badhAne mATe samAna upayogI che; tathA e ja A badhI kathAnA mULarUpa che. mULa hoya che te ja phaLanI AzA rAkhI zakAya che. jo mULa na hoya te phaLanI AzA durAzA mAtra che. anAthI munine je upadeza have saMbhaLAvavAmAM Ave che te upadeza A kathAnuM mULa che. eTaluM ja nahi je A upadezane dvAdazAMgI vANInA mULarUpe kahevAmAM Ave te paNa temAM kAMI khoTuM nathI. anAthI muni kahe che ke - appA naI veyaraNI, appA me kuuddsaamlii| appA kAmaduhA gheNU, appA me nandaNaM vaNaM // 36 // appA kattA vikattA ya, duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ca, duppadviya supaThio // 37 // Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 368] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [bIjA bhAdaravA anAthI muni rAjAne kahe che ke, he! rAjana ! meM mArA duHkhanuM tane je udAharaNa - AvyuM te duHkha te taddana sAdhAraNa che. have tene huM mahAna duHkhanAM daSTAMta ApuM chuM. enA mATe anAthI munie samasta duHkhane saMgraharUpe vaitaraNI nadI ane kUTazAlmalI vRkSanAM ane samasta sukhanA saMgraharUpe kAmadhenu ane naMdanavananAM udAharaNe ApyAM che. AjakAla kaI ema kahe che ke, duHkhanuM kAraNa dharma che. koI kahe che ke, du:khanuM kAraNa ahiMsA che. kAraNa ke ahiMsAne kAraNe kAyaratA AvI che ane kAyaratA e duHkharUpa che. kaI ema kahe che ke, bhagavAna ja duHkha Ape che. A pramANe leke duHkha viSe bhinna bhinna kalpanAo kare che. A ja pramANe sukhane mATe ema kahevAmAM Ave che ke, amane mAtApitA, bhAI-bahena-patni vagere sukha Ape che. keI kahe che ke, khAvA-pIvAmAM ane mojamajA mANavAmAM ja sukha che. keI kahe che ke, dhanasaMgraha karavAmAM ane teno upabhoga karavAmAM ja sukha che. A pramANe sukha ane duHkha ApanAra viSe bhinna bhinna prakAranI kalpanAo karavAmAM Ave che. paNa A pramANe sukha ke duHkha ApanAra tarIke bIjAne mAnavAmAM Ave che. tyAM sudhI AtmA anAtha ja che. kadAca koI kahe ke emane sukha-duHkhanA kAraNabhUta na mAne. paNa eTaluM to mAnavuM paDaze ke, puNyanI prakRti sukha Ape che ane pApanI prakRti duHkha Ape che. 82 prakAranI - pApanI prakRti dukha Ape che ane kara prakAranI puNyanI prakRti sukha Ape che. nava prakAranA che puNathI sukha thAya che ane 18 prakAranA pApathI duHkha thAya che. puNyathI ja ISTa gaMdha, ISTa rU5 Adi maLe che ane pApathI ja aniSTa zabda tathA aniSTa rUpa vagere maLe che. A pramANe puNya ane pApane te sukha ane duHkhanAM kAraNabhUta mAnavAM ja paDaze. paNa ene mATe ema vicAre ke puNya ke pApanI prakRti jaDa che ke caitanya ? je jaDa che, te jaDane caitanya mATe sukha-duHkha denAra mAnavuM e te anAthatA ja che. mATe anAthatAmAMthI nIkaLavA mATe ema mAne che, AtmA ja sukha-duHkhane denAra che. sukha-duHkhane utpanna karanAra ane nAza karanAra paNa A AtmA ja che. A ja pramANe A AtmA ja mitra che ane A AtmA ja zatru paNa che. sArI ke kharAba sthitine prApta karanAra paNa A AtmA ja che. anAtha muni kahe che ke, "he! rAjana! A AtmA ja vaitaraNI nadI che, ane A AtmA ja kUTazAmalI vRkSa che. A ja pramANe A AtmA ja kAmadhenuM che ane A AtmA ja naMdanavana samAna che. AtmA ja kartA che. AtmA ja vikartA che, AtmA ja mitra - che ane AtmA ja zatru che." anAthI munie je upadeza Ape te upadezanuM A mULa che. A upadezane vistAra te yathAsamaye karavAmAM Avaze. atyAre te eTaluM ja kahevAnuM che ke, A upadezane samajI tame paNa anAthatAne dUra karavAno prayatna karaze te tame paNa anAthI muninI mAphaka tamArA pitAnA tathA bIjAnA nAtha banI zakaze. have sudarzana pitAnI anAthatA kevI rIte dUra kare che te juo. Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 1] rAjakeTa-cAturmAsa sudarzana caritra-39 kepa karI kahe rAya zeTha ke, devA zUli caDhAya; ' ' . . : - dhik dhik mArI jAta keya kAMI, nRpake diyA phasAya. dhana 84 subhaTa zeTha pakaDa zulikA, hinAyA gAra !! nagara cevaTe Ubhe karake, bele meM lalakAra. dhana 85 - meM sudarzana zeTha nagara, dhama nAma dharAya . para tiriyA ke pApase meM, zulI caDhA jAya. . dhana 86 . rAjA dadhivAhana vicAre che ke, "rANI to Ama kahe che ane zeTha te kAMI bela nathI. mATe have zuM karavuM?" tyAre bIjI bAjue lokee sudarzanane kahyuM ke, rAjA have AkharI pheMsalo Ape che mATe je kahevAnuM hoya te kahI do, nahi te "maunuM svIkRtiH" e kathanAnusAra tame mauna rahI tamAre aparAdha svIkAra kare che ema mAnavAmAM Avaze; mATe je kahevAnuM hoya te kahI de, sudarzane je badhI vAta karI dIdhI hota te te bacI jAta ane rANIne daMDa maLata. paNa mAtAne kaSTa thaze, e vicArathI teNe satya vAta na kahI paNa mauna rahI badhAM kaSTa pote sahyAM. tamArAthI je eTaluM badhuM kaSTa sahana thaI na zake te tame keIna upara Aropa ke TuM kalaMka te na caDAve. Aje te samAcArapatronI sahAyatAthI 'kAgane vAdha banAvI devAmAM Ave chepaNa te zrAvakane mATe anucita che chatAM keTalAka loko evuM anucita kAma kare che ane sAdhuonA mAthe kalaMka caDAvavAnuM tathA temanI niMdA karavAnuM paNa cUkatA nathI, zrI. sthAnAMga sUtramAM kahyuM che ke "jyAre sAdhunI niMdA ane asAdhunI pUjA thAya tyAre te viSamakAla samajavo joIe." e viSamakAlamAM paNa na gabharAtAM je kAMI kaSTa paDe te samatApUrvaka sahI levAM e sAdhuonuM kartavya che. sudarzane pote kaSTa sahIne paNa bIje upara kalaMka na caDAvyuM te tame niSkAraNa keIna upara baTuM kalaMka te na ja caDA ane sudarzananI mAphaka satya upara daDhatA rAkhe. kahyuM che ke, rAjya kare to Akhare satyano jaya thAya che, asatyano kadApi jaya thatuM nathI. A ArSavacana upara vizvAsa rAkhI satya upara daDhatA rAkho ane koInA upara khATuM kalaMkana co. deSa ahaMkAra ke zatrutAnA kAraNe koIne upara kalaMka caDAvavuM e mahAna pApa che. e vIratA nahi paNa kAyaratA che. kAyara leke ja samAcArapatronI sahAyatA laI bIjAo upara kalaMka caDAve che ane potAnuM pApa chupAve che; paNa pApane game teTaluM chupAvavAmAM Ave te paNa pApa te pApa ja raheze. tame sudarzananA darzane juo ane e dizane anusaravAno prayatna karo. - - rAjAe tathA rAjya karmacArIoe sudarzanane satya hakIkata kahevA mATe ghaNuM kahyuM. paNa sudarzana te chevaTa sudhI mauna ja rahyA. A pramANe sudarzanane mauna beThelA joI rAjAe pheMsale Ape ke, "sudarzanane zULI upara caDAvI devAnI zikSA ApavAmAM Ave che. rAjAe sudarzanane zULI upara caDAvavAne pheMsale te ApI dIdhe paNa pachI tene vicAra Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 370] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA Avyo ke, "je mArA A hukamanI sAthe nagarajane sahamata na thAya ane teo je virodha kare te ThIka nahi kahevAya. nagarajanonA sahakArathI ja mAruM rAjya cAle che eTalA mATe A saMbaMdhamAM nagarajanenI paNa mAre sammati levI joIe." A pramANe vicAra karI rAjAe dUta dvArA nagaramAM e DhaMDhare pITAvyuM ke, "sudarzana zeTha rAtanA samaye rANInA mahelamAMthI pakaDAyA che ane temaNe rANunI AbarU upara hAtha nAMkhyo che e kAraNe temane phAMsInI sajA ApavAmAM AvI che. je koIne A viSe kAMI kahevuM hoya te rAjAnI pAse AvI kahe." paDI nagara ja khabara lega sila, Aye rAja darabAra ( rAkha rAkha mahArAya ! chekake vinave vAraMvAra. . dhana 87 dAtArA sira sahe sare, purajana-jIvana sAra; ' ', sudarzana jo caDhe zulI te, jInA hameM dhikkAra. . dhana 88 che dUta dvArA A DhaDhare sAMbhaLI nagarajane Azcarya karavA lAgyA ke, Ama kema banyuM? sudarzana zeTha rANInI AbarU levA mahelamAM jAya e saMbhavita nathI. dharmAtmA sudarzanane je zULI upara caDAvavAmAM Ave te gajaba ja thaI jAya ne ? ' prajAnA pratinidhi le ke ekatrita thaI rAjAnI pAse gayA ane pUchayuM ke, "sudarzana zeThane zULI upara caDAvavAne Ape hukama karyo che e vAta sAcI che?" rAjAe uttara AM ke, "hA, e vAta sAcI che." prajAnA pratinidhioe kahyuM ke, "Apa ene zULI upara caDAvIne amArA prajAjananA prANane paNa zULI upara caDAvo cho! te kevaLa ekalA ja nathI. enI sAthe samasta prajA che." rAjAe hasIne javAba Apyo ke "huM sArI rIte jANuM chuM ke, tame badhA leke enI sAthe che ane eTalA ja mATe meM tene chUpI rIte zULI upara na caDAvatAM tamane badhAne khabara paDe e mATe meM DhaMDhero pITAvyo che ke jethI tamAre e saMbaMdhamAM je kAMI kahevuM hoya te kahI zake." nagarajane rAjAne kahevA lAgyA ke, "mahArAja! pahelAM te sudarzane e aparAdha karyo ja nahi hoya, ane kaddhacita karyo hoya te prajAnI vinaMtIne mAna ApI Apa hukamane rada karo ane temane choDI mUka; kAraNa ke e zeTha dAnI puruSonA mugaTarUpa che mATe evA dAnI puruSane zULI upara caDAva ThIka nathI." - dAnI puruSane ziramara kone kahevo e jovA mATe sarva prathama "dAnI ' kone kahevo e jANavAnI jarUra rahe che. Aje te samAcArapatramAM dAnavIrenI nAmAvali bahu jovAmAM Ave che. loko DuMka dAna karyuM-na karyuM tyAM te samAcArapatromAM dAnavIrenI zreNimAM pitAnuM nAma chapAvavAne prayatna kare che. paNa sAcA dAnavIra banavA teo cAhatA nathI. sAco dAnavIra te che ke je dAna devAmAM kaI divasa pAchI pAnI karatA nathI ane pite dAna ApyuM che tenI bIjAne khabara paNa paDavA detA nathI. phArasImAM eka evI kahevata che ke, "dAna evI rIte ApavuM joIe ke jemaNe hAthe ApelA dAnanI vAta DAbA hAthane paNa mAluma na paDe." dAna bIjAne sahAyarUpa thavA mATe devAmAM Ave che, bIjAnI AbarUnA kAMkarAM Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 1] rAja keTa-cAturmAsana [371karavA mATe nahi. pitAne dAnI tarIke oLakhAvavA mATe tathA bIjAnI AbarUnA kAMkarAM karavA mATe devAmAM AvatuM dAna, te dAna ja nathI; e te pitAnuM nAma kamAvavAne eka kImI che; paNa AjakAlanA leke pitAne dAnavIra kahevaDAvavA mATe bIjAnI AbarUnI rakSA thAya che ke nahi tene vicAra sarakho paNa karatA nathI. teo te pitAne dAnavIra kahevaDAvavAmAM ja mazagUla rahe che. sAdhAraNa rIte dAnanAM saguNa, rajoguNa ane tamoguNI evA traNa bheda che. A traNe prakAranAM dAnamAM uttama dAna te satoguNI dAna che. lakhanaunA navAba AkulA viSe pUjyazrI zrI lAlajI mahArAje kahyA karatA ke, te chUpI rIte bahu dAna karatA hatA. jyAre kaI mANasa tenA mahelanA pAsethI thALImAM kAMI laI pasAra thatA tyAre navAba yuktithI te thALImAM senAmahera nAMkhI de, paNa tenI khabara thALI laI janArane paDatI nahi. paNa jyAre te mANasa ghera pahoMcI thALImAM senAmahera jete. haze tyAre tene keTale badhe AnaMda thatuM haze ? navAbanI A dAnazIlatA joI keIe tene kahyuM ke, tame bahu sakhI mANasa che. tyAre asukuMdaulAe javAba Apyo ke, mane leke sakhI mANasa na kahe eTalA ja mATe huM chUpI rIte dAna ApuM chuM. A vAtane mATe eka kahevata prasiddha che ke - kaise sIe zekhajI, aisI denA de, je je kara nIcA karo, tye nIcA rAkhe nena. denevAlA aura hai, bhejata hai dina re , lega nAma hamaro kahe, tAte nIce nena. keIe navAbane pUchyuM ke, "tame evuM dAna devAnuM kyAMthI zIkhyA che, jyAre koI tamArI sAme hAtha lAMbo kare che tyAre tame kema AMkho nIcI karI de che?" navAbe uttara Apyo ke, "dAna denAra te bIje ja che, ane te ja lekane mATe dAna mokale che. temanuM puNya ja mArI dvArA dAna apAve che. huM te eka nimitta mAtra chuM. chatAM leke ema samaje che ke, e dAna te huM ja ApuM chuM, ane e kAraNe ja mArI AMkhe nIcI DhaLI paDe che." - jyAre navAbane mATe kaI bIje dAna melo hato te pachI tame jene tamAruM mAne che te dhana tame kyAMthI lAvyA ? e dhana te janatAnI pAsethI AvyuM che te pachI janatAne dAna detI vakhate hai-huM kema karo cho ? je sAce dAnavIra hoya che te te dAna devAmAM ke divasa pAchI pAnI karatuM ja nathI. evuM sAMbhaLyuM che ke, rANuM bhImasiMha ekavAra saMkaTamAM AvI paDyA hatA, tyAre keIe temane kahyuM ke, "tame tamArI dAnazIlatA ochI kare." tyAre rANAe javAba Apyo ke, huM khAvAnuM te ochuM karI zakuM paNa dAna devAnuM ochuM karI zakuM nahi." sAcA dAnavIro AvA hoya che. prajA rAjAne kahevA lAgI ke, "mahArAja ! A sudarzana zeTha dAnIonA ziramora che." A nagara A zeThane lIdhe jeTaluM sukhI che teTaluM ApanA kAraNe sukhI nathI. te zeTha prajAjatene, Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA jIvanaprANa che. eTalA mATe tene zI upara caDAve nahi. basa! amArI. e ja prArthanA che. amArI A prArthanAne svIkAra karI zeThane zULInI zikSA mApha karI Ape." : prajAnI vAta sAMbhaLI rAjA ghaNe prasanna thayA ane prajAne kahevA lAgyo ke, "nagarajane ! mane paNa sudarzana prati prema che, paNa huM zuM karuM? te te A ghaTanA viSe kAMI bolatA paNa nathI. evI dazAmAM ene nirdoSa kema mAnI zakAya ? huM tamane lokone ja paMca banAvuM chuM. je zeTha ema kahI de ke, meM kAMI aparAdha karyo nathI te te niraparAdhI che. tame lake ja enA mukhe ema kahevaDAvI de." prajA kahevA lAgI ke, e vAta ThIka che. zeTha ema zA mATe nahi bole? ame hamaNuM ja temanI pAse jaIne vAta karIe chIe. rAjAe kahyuM ke, ThIka che. tamArI sAthe mAre A vakIla Ave che. zeTha ema pitAnA moDhe kahI de ke, "huM nirdoSa chuM" te huM tene nirdoSa tarIke mAnavA taiyAra chuM. sudarzana zeThanI pAse javA mATe pratiSThita prajAjanuM paMca niyukta karavAmAM AvyuM. have te paMca sudarzana zeThanI pAse kevI rIte jAya che ane temanI sAthe zuM vAtacIta thAya che te viSe have pachI AgaLa vicAra karavAmAM Avaze. -- - vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI 2 guruvAra ? : : : : : prArthanA zrI jina ajita name jyakArI, tu devana devajI; 2 "jitazatru rAjA ne "vijayA rANI ke, AtamajAta tvamevajI. ' 1 i ' - gA jina ajita name jayakArI. -vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI. zrI ajitanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. ke paramAtmAnA nAmamAM ja keI evI zakti che ke jethI bhakatane paramAtmAnuM nAma bahu ja priya lAge che. bhakto paramAtmAnA nAmasmaraNamAM ja pitAnA kalyANanuM darzana kare che. " bhagavAna ajitanAthanuM nAma guNaniSpanna che; arthAta guNanI anusAra temanuM nAma che. e nAma to evuM hoya che ke je kevaLa nAma mAtranuM hoya che ane temAM nAma pramANe guNa hotAM nathI, tyAre bIjuM nAma evuM hoya che ke jemAM nAma pramANe guNa paNa hoya che. bhagavAna ajitanAthanuM nAma guNaniSpanna che. jemane kaI chatI na zake, jemane kaI parAbhava karI na zake te "ajita' kahevAya che. bhagavAna ajitanAtha kAma, krodha, mada, matsara Adi 18 prakAranA dethI aparAjita che; arthAta e deSae bhagavAna ajitanAtha upara jaya meLavyuM nathI paNa bhagavAne temane jItI lIdhA che ane eTale ja temanuM ajitanAtha nAma sArthaka thayuM che.' Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 2 ]. rAjakeTa-cAturmAsa [ 303 - bhakta leke kahe che ke, "he ! prabho ! ApanA nAmano artha ane Apane prabhAva gumukhe sAMbhaLI huM Apane evI prArthanA karuM chuM ke, je zatruone Ape harAvyAM che e zatruo ApathI parAjita thaI mane harAvI rahyAM che. mArA mATe A duHkhane viSaya che. huM Apane sevaka kahevAuM chuM ane Apane huM mArA nAtha mAnuM chuM. paNa jyAre e ja zatruo ApathI parAjita thaI mane-tamArA bhaktane dabAve ane huM dabAuM e mArI mATe te lajjAnI vAta che, paNa sAthe sAthe tamArA mATe paNa e vicAravA jevI vAta che. ApanA je guNo prasiddha che e guNAnusAra te tamAre mane e zatruothI bacAvavo ja joIe." bhagavAnanA guNa kevAM che ene mATe AcArya mAnatuMga kahe che ke - ' . budhyA vinA'pi vibudhAcita paadpiitth| ... .. stotuM samudyatamatirvigatatrapo'ham // he ! prabho! ApanI stuti karavA mATe huM sAhasa karuM e mArA mATe nirlajajatAnI vAta che. kAraNa ke huM te buddhihIna chuM ane Apa evA buddha cho ke ApanAM caraNa jyAM. paDe che e pAdapIThane Indra paNa namaskAra kare che. evI dazAmAM huM ApanA guNonuM varNana karavAnuM sAhasa karuM e mArA mATe nirlajjatAnI vAta che. - jyAre AcArya mAnatuMga paNa Ama kahe che tyAre bhakta kahe che ke, ame keNa ke ApanAM guNonuM varNana karI zakIe ? bhaktanI mAphaka tame paNa ema kahevA lAgo ke, ame vaLI keNu ke ame paramAtmAnAM guNonuM varNana karI zakIe ? A pramANe namratA dhAraNa karI AcArya mAnatuMga ane bhakta je bhAvanApUrvaka paramAtmAnI prArthanA kare che, evI bhAvanAthI tame paNa paramAtmAnI prArthanA karo te tamArA beDe pAra thaI jAya ! - bhakate kahe che ke, "he ! prabha ! je ke tuM amane sahAyatA ApavA taiyAra che chatAM ame tArI sahAyatA kema laI zakatA nathI e viSe vicAra karIe chIe te emAM amArI ja bhUla jaNAya che. he ! prabho! je ame ananyabhAve tamArA zaraNe AvIe te amane koI zatru harAvI zake nahi, evI amane khAtrI che. paNa duHkhane viSaya te e che ke, jevuM ame bolIe chIe tevuM ame karI zaktA nathI. jo ame kahevA pramANe karI batAvIe te amAro AtmA paNa tamArI mAphaka zatruo upara vijaya meLavI zake." A pramANe bhakta pitAnI bhUla svIkAratAM kahe che ke - | he ! prabhu! merA hI saba deSa, zIlasidhu kRpAlu nAtha anAtha AtaSa-he! prabhu veza vacanavirAga mana, adya avagunana ke koza, " . rAma prIti pratIti pilI, kapaTa karataba Thoza. - he! prabhu , - bhakti kahe che ke, "he ! prabho ! ame barAbara joI zakyA chIe ke, e badhA deSa amAro ja che. gurumukhe ane zAstrArA ame e jANI zakyA chIe ke Apa te pUrNa thaI gayA cho ane tethI ApamAM te koI doSa hoI zake ja nahi, mATe e badhe deSa amAre ja che. je pramANe sUrya pUrNakaLAe prakA hoya chatAM koI AMkho baMdha karIne kahe ke, "sUrya ane prakAza Apate nathI" te AmAM sUryane ze doSa? te ja pramANe ame veza Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA ane vacanamAM vairAgya rAkhIe chIe paNa amArA manane te pApanuM ghara banAvI rAkhyuM che. uparathI te ame vairAgyanI vAta karIe chIe ane vairAgyano veza paNa dhAraNa karyo che, paNa amAre mana te vikArathI ja bhareluM che. amane vairAgyane ke Apane vizvAsa te kevaLa lokone bahAra batAvavA pUratuM che. bAkI amAruM mana pApavikArethI bhareluM che. A ja amAre doSa che." ahIM eka prazna thAya che ke, AvI avasthAmAM zuM karavuM ? A praznanA uttaramAM jJAnIo kahe che ke, e bhUlane dUra karavAno prayatna karo. bhUla kema dUra thAya ema kevaLa ciMtA karavAthI kAMI kAma cAlatuM nathI. bhUlane dUra karavAno prayatna karavAthI ja bhUla dUra thAya che. pApane pApa samajavuM e kAMI ochuM nathI. pApane pApa mAnI, te pApane dUra karavAne prayatna kare e kAMI ochI vAta nathI. zAstramAM kahyuM che ke - "mAra mikAThThiI samAja samaviThThI" - je bAhara te bIjuM batAve che ane hRdayamAM bIjuM rAkhe che, arthAta je uparathI te pApane dabAvI rAkhe che ane aMdarathI chaLakapaTa kare che te mithyAdaSTi che; ane je saraLatApUrvaka pApane pApa mAne che, pApane dabAvI rAkhatuM nathI paNa tene dUra karavA prayatna kare che te samadaSTi che. Ane evo artha nathI ke vyavahArane ja baMdha karI devAmAM Ave! saMsAranA lekene vyavahAranI paNa jarUra rahe che, paNa vyavahAra sAdhavAnI sAthe Atmazadhana ane paramAtmAnA zaraNe jaI kAma krodhAdine jItavAne upAya karavo joIe. ema na thavuM joIe. ke, vacana ane vezamAM te vairAgya rahe ane mana pApanuM ghara banI jAya ! Ama karavuM e ja mithyASTipaNuM che. ema keIe vicAravuM na joIe ke, vacana ane vezadvArA te huM vyavahAra sAuM te pachI mana bhalene game tevuM rahe! manane kaNa jevA Ave che? A pramANe manane malina rAkhanAre eTaluM te samajavuM joIe ke, manane pitAnuM mana te jANe ja che.. pitAnA mananI sAkSI pitAnuM mana ja Ape che. A sivAya paramAtmA te badhuM jANe che ke nahi ? je mana malina ane pApanuM ghara rahyuM te pachI bhagavAnanA sevaka kema banI zakAya ? . eTalA mATe bhakate vicAravuM joIe ke, "bhagavAna ajitanAthane sevaka chuM, te mArA prabhu paNa sarvajJa hevAthI mArA mananI vAta paNa jANe che. eTalA mATe huM mArA manane pApanuM ghara banAvIza nahi ane paramAtmA pAse kaI vAtane chupAvIza nahi. he ! prabhu! huM te Apane je kAma pasaMda paDe tevAM ja kAma karIza; bIje kAmo nahi karuM !" A pramANe vicAra karI, je paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave te kAma kedhAdi upara avazya vijaya prApta thaI zake. eTalA mATe paramAtmAnI prArthanAne bahirmukhI na banAvatAM antarmukhI banAvavI joIe. anAthI manine adhikAra-40 anAthI muni paramAtmAnI antarmukhI prArthanA kare che. anAthI munie rAjA zreNikane je kAMI kahyuM te kevaLa rAjA zreNikane mATe ja nahi paNa sakaLa saMsArane mATe kahyuM che. eTalA mATe temanA ApelA upadezane barAbara samajo te bhagavAna ajitanAthanI prArthanA ane anAthI muninA upadezamAM jarApaNa aMtara jaNAze nahi. Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suda 2] rAjakoTa-cAturmAsa [375 anAthI munie upadezano je sAra kahyo che te viSe kAle meM theDAmAM kahyuM che. Aje tene vizeSa marma samajAvavA prayatna karuM chuM anAthI munie kahyuM ke, "AtmA ja vaitaraNI nadI che ane AtmA ja phUTazAlI vRkSa che." A uparathI koI evo prazna kare ke, AtmA e vaitaraNI nadI che e kema banI zake? kAraNa ke, AtmA te arUpI che ane vaitaraNI nadI rUpI che. AtmA te cAreya gatimAM paribhramaNa kare che ane vaitaraNI nadI te kevaLa narakamAM ja hoya che. AtmA aneka yonIomAM paNa bhame che ane Akhare te siddha, buddha ane mukta paNa thaI jAya che; paNa vaitaraNI nadI te narakavAsI-nairayikAe ja bhogavavI paDe che. te pachI AtmA vaitaraNa nadI kema banI zake ? A mahAna praznanuM samAdhAna te kaI mahAna yogI ja karI zake. paNa zAstranA A kathanane evo artha jaNAya che ke, AtmA na hoya te vaitaraNI nadI paNa hoI zake nahi. vaitaraNa nadI duSkarmanu phala che ane duSkarma AtmA ja kare che. je AtmA na hoya te duSkarma keNuM kare ane tenuM phala vaitaraNI nadI paNa kevI rIte hoya? vaitaraNI nadInI sRSTinuM sarjana karanAra AtmA ja che. je AtmA na hoya te vaitaraNI nadInuM nAma paNa na hoya ! AtmAnA duSkarmanuM kala ja vetaraNI nadI che. A pramANe kAraNa-kArya bhAvane vicAra karIne ja zAstramAM ema kahevAmAM AvyuM che ke, AtmA ja vaitaraNI nadI che. . zA zabdonA ADabaramAM na paDatAM je vAstavika vAta kahevAnI heya che te cheDAmAM kahI de che. zAstro kahe che ke, "vaitaraNI nadI dukha ApanArI che eTaluM kahIne ja rahI na jAo, paNa vaitaraNI nadIne kartA temaja hartA AtmA pote che ema mAna. he ! AtmA ! A vaitaraNI nadIne banAvanAra paNa tuM ja che ane jo tuM e vaitaraNI nadImAM paDavA cAhate. na ho te, keI evuM nathI ke tane e nadImAM pADI zake." ' Aje buddhivAdane jamAne cAle che eTale keTalAka leke buddhinuM pUchaDuM pakaDI kahevA lAge che ke, naraka ke svarga keNe joyuM che. A pramANe kahenAra lekene pUchavuM joIe ke, je tame naraka jevuM nathI te jelakhAnuM te joyuM che ne? e jelakhAnAne banAvanAra keNuM che ! e jelakhAnAM ubhAM koNe karyo cheA AtmAe ja ne ? je AtmA jelamAM javAne yogya duSkarmo na kare te saMsAramAM zuM jelakhAnAMo rahI zake kharAM? A daSTie AtmA ja jelakhAnA kartA ane hartA kahevAya ke nahi ? varNanamAM koI pradhAna vastune mukhya rAkhI ane zeSa vastunuM gauNa karI varNavavAmAM Ave che. eTalA mATe ahIM paNa vaitaraNI nadIne mukhya karI zeSa duHkhone gauNa rAkhavAmAM AvyAM che. vyavahAramAM jela ja nahi paNa samasta duHkhane pedA karanAra AtmA ja che. eTalA mATe je ema kahevAmAM Ave che, AtmA ja duHkha pedA karanAra che ke AtmA ja duHkha che te emAM zuM khoTuM che ? matalaba ke, keIpaNa duHkhane A AtmA ja pedA kare che. A ja pramANe sukhane paNa A AtmA ja pedA kare che. duHkhamAM te pradhAnataH narakanAM duHkhane grahaNa karavAmAM AvyAM che ane zeSa duHkhane gauNa karavAmAM AvyAM che. A uparathI samasta duHkhanA kartA AtmA ja che ema samajavuM joIe. A ja pramANe sukhamAM paNa IcchApUrtinA sukhane mukhya mAnI Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ o ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [bIjA bhAdaravA k zeSa sukhAne gauNa karavAmAM AvyAM che. icchApUrtinuM sukha pedA karanAra AtmA ja che. kAmadhenu atre pazu arthamAM nahi paNa ' icchA pUrI thavI' e amAM che. kAmadhenunA atha sabaMdha icchAnusAra sukhanI sAthe che. icchAnusAra sukha paNa AtmA ja pedA karI zake che. tame svaga joyuM nathI paNa rAjAnA mahela, khAga vagere te joyAM che. zuM A suMdara mahelA-bhAgakhagIcAo AtmA vinAM TakI zake kharAM ? tamArA lokeAnI dRSTi saMkucita che. eTalA mATe tame teA mahela-bhAga vagerenA sukhane maryAdita karI nAkhA che. paNa jJAnIjane| tethI AgaLa vadhIne kahe che ke, svarganuM sukha ke narakanuM du:kha AtmAe ja pedA karela che ane eTalA ja mATe AtmA ja sukharUpa ke duHkharUpa che. jo tamArAmAM evI zakti hAya ke, tame gadheDIne kAmadhenu ane kAmadhenune gadheDI banAvI zaMkA to tame zuM banAvazo ? tame ema ja kaheze ke, ame gadheDIne kAmadhenu banAvIzuM, paNu A ja vAta tame AtmA viSe kema vicAratA nathI ! AtmAnA sukhaduHkhanuM taMtra AtmAnA hAthamAM ja che. khIjA kAInA hAthamAM nathI. jyAre sukhaduHkhanuM taMtra tamArA AtmAmAM che te pachI AtmAne kAmadhenunI mAphaka sukharUpa kema banAvatA nathI ? anAthI muni kahe che ke, " he ! rAjana ! rAjya bhaMDAra vagere prApta thavAthI AtmA kAMI sanAtha khanI jatA nathI, paNa mArA AtmAmAM ja sukha ke duHkha pedA karavAnI zakti che enuM jJAna thavAthI ja AtmA sanAtha banI zake che. 'jyAre A AtmA je naMdanavana ke kAmadhenunI samAna sukha ApanAra che, te pachI huM pote ja AtmAne naraka ke vaitaraNI nadInI samAna zA mATe duHkhadAyaka banAvuM' evA viveka pedA thavAthI AtmAne sanAtha banAvI zakAya che." AtmAmAM anaMta zakti che. te pote prakAzamAna che. Ama chatAM e AtmA kyAM che? te AtmA hAthamAM che, pagamAM che, mAthAmAM che ke kyAM che? evA prazna udbhave che. A praznanA uttara e che ke, e AtmA zarIramAM badhe ThekANe che. tamArI AMkheAmAM paNa AtmA che ane tame tamArI AMkheAdvArA ja AtmAne jANI zake che. ene mATe kahyuM che keH-- mAta mAna mAna kahA mAna le merA; jAna jAna jAna rUpa jAna le terA. jAne minA svarUpa ke, miTe na gama kabhI; kahete haiM veda khAra bAra, khAta ce sabhI. satsaMgame dila joDa, teAr3a mAha kA gherA. jo nayana kA bhI nayana, ena kA bhI mena hai; jisake minA MzarIrame, na palaka cena hai. vicAra ke vahI terA, svarUpa hai gherA. A pramANe kahI, kANu kAne manAve che ? jo huM kahuM ke, hu tamane manAvuM chuM te te mArA AtmA paNa parataMtra thaze. paNa A pada sAMbhaLavAthI te ema ja jaNAya che ke, koI koIne manAvI rahyo che, ane 'mAruM mAnI le' ema kahI rahyo che; arthAt khIjAne koI samajAve che. paNa jJAnIjane tA potAnA AtmAne ja samajAve che ke, "huM ! AtmA ! huM zuM kare che? tuM icchita phaLa bhAgavanAra che to pachI zA mATe ahIM tahIM bhaTakatA mAna mAna Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 2] rAjakeTa-cAturmAsa [ 377 che? tuM pitAne ja bhUlI rahyo che, ane te kAraNe ja tuM duHkhI thaI rahyo che. ane jyAM sudhI tuM pitAne oLakhIza nahi tyAMsudhI tAruM duHkha vadhaze, ghaTaze nahi; mATe tArA svarUpane tuM pIchAna. tuM tAruM pitAnuM svarUpa AMkha, kAna, nAka, java vagere dvArA samaja. AMkha sAmuM jovAthI AMkhanI kIkImAM koI eka jaNanI chAyA jovAmAM Ave che. jIvita manuSyanI AMkhamAM ja chAyA jovAmAM Ave che, marelAnI AMkhamAM chAyA jovAmAM AvatI nathI, ema kahevAmAM Ave che. eTalA mATe tuM ema vicAra ke, mRtyu thavAthI AMkhamAMthI e zuM cAlyuM gayuM che ke jethI AMkhamAM chAyA jovAmAM AvatI nathI? eTalA mATe ema samaje ke, jyAMsudhI A zarIramAM AtmA che, tyAM sudhI ja AMkhanI kIkImAM chAyA paDe che nahi te chAyA paDatI nathI. A uparathI e spaSTa jaNAya che ke, dekhanAra AMkhe nathI paNa AMkhe dvArA dekhanAra te bIje ja koI che, ane e ja AtmA che. AtmA, AMkha, kAna vagere indriyane svAmI che; paNa pitAnI bhUlane kAraNe pote gulAma banI rahyo che. eTalA mATe tame tamArA pitAnA mATe zuM karo cho tene vicAra karo. AtmA mATe sukha pedA kare che ke du:kha? kadAca tame ema kahe ke, ame te saMsArI chIe ! paNa tame saMsArI che eTalA ja mATe tamane upadeza ApavAmAM Ave che. jo tame saMsArI na hota paNa siddha, buddha ane mukta banI gayA hatA te tamane upadeza ApavAnI jarUra ja raheta nahi. upadeza sAMsArika lokone mATe ja ApavAmAM Ave che. badhe kharI rIte te upadeza je Ape che, tene ja mATe upadeza che, chatAM paNa je zALA e kathanAnusAra AtmAmAM bheda nathI ane e kAraNe je upadeza sArA mATe che, te ja upadeza tamArA mATe paNa che, eTalA mATe tame upadeza sAMbhaLI AtmAnuM svarUpa jANe. e AtmA AMkhanI paNa AMkha rUpa che, rasane paNa rasa che, te kArane paNa kAna che. arthAta AMkha dvArA te ja jue che, kAna dvArA te ja suMghe che ane jIbha dvArA te ja rasa le che. Ama hovA chatAM AMkha-kAna-nAka duHkhavAthI jeTalI ciMtA thAya che, teTalI ciMtA AtmAnA mATe thAya che ke nahi tene vicAra kare, ane vicAra karI AtmAne jAgrata banAvavAno prayatna karaze. have huM eka prAsaMgika vAta kahuM chuM. rAjakoTamAM aneka apUrva kAme kyAM che ane thaI rahyAM che. A ja paNa mane eka apUrva kAmanI sUcanA maLI che. madrAsavALA zrI tArAcaMdajI gelaDA tathA zrI DAhyAbhAIe patnI sahita zIlavatane svIkAra karyo che, paNa e bane bahAranA che. te pachI rAjakoTa saMdha pAchaLa kema rahI zake ? saMghanA bhUtapUrva sekreTarI, saMghanA AgevAna tathA amane A pradezamAM kheMcI lAvavAmAM vizeSa prayatna karanAra zrI . cunIlAlabhAIe paNa patnI sahita Aje zIlavatane svIkAra karavAno vicAra darzAvyo che. ame temanA banAvelA makAnamAM UtaryA chIe ane AhArapANI laIe chIe, paNa have teo amane bahAranA makAnamAM ja rAkhavA sAhatA nathI paNa pitAnA hRdayamAM sthAna ApatA cAhe che, ane te ja mATe teo zIlavatane svIkAra karI rahyA che. jo ke, teo prakAramAM zIlavatane svIkAra karavAnI IcchA dharAvatA na hatA, paraMtu meM tene kahyuM ke, tame vyAkhyAnamAM prakaTarUpe vratane svIkAra kare te lekene uttejata paNa maLaze, ane huM paNa zIlatrata viSe be cAra zabdo kahI zakIza. mArA A kahevAthI ja teoe bhAkhyAnamAM zIlavrata levAne svIkAra karyo. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA [ zrI. cunIlAla nAgajI vorA tathA temanA dharmapatnI a. sau. bAI sAMkaLIbAIe ubhA thaI zIlavatane svIkAra karyo, ane temaNe A vratanI maMgalasmRtimAM jaina sAhityanA pracAra mATe rUA. 1001 ApavAnI udAratA batAvI, ane jAhera karyuM ke jyAM sudhI koI bIjo prabaMdha na thAya tyAMsudhI A pUjImAMthI zrI mahAvIra jaina jJAnodaya sosAyaTI dvArA pUjya zrI javAhiralAlajI mahArAja sAhebanA vyAkhyAno gujarAtI anuvAda karAvI prakAzita karAvavAM. ane te ja vakhate zrI. durlabhajIbhAI tri. jhaverIe AvAM sAhitya pracAranA kAryamAM rU. 251 ane zrI. gopAlajI bhImajI pArekhe rU. 101] A phaMDamAM ApavAnuM jAhera karyuM hatuM.* anya lekee paNa pratyAkhyAna karyA hatAM. ] sudarzana caritra-40 - ApaNA dharmamAM sudarzana jevA mahApuruSa thayA che; ke jemane puNya prabhAva prakaTa ke guptarUpe Aje paNa paDI rahyo che. eTalA mATe temanA Adarzane pitAnA hRdayamAM sthAna ApI parastrInA pApane te tyAga karavo joIe. * tuma hI pUcho seTha kahe kucha, usa para kare vicAra; nahIM bele te bhUlI denekA, saccA hai niradhAra. dhana 89 mahAbhAga! tuma mukhaDe bele, jo hai saccI bAta; - bina belyA se seTha sudarzana, heta dharmakI ghAta. dhana kA nagarajanoe rAjAne kahyuM ke, "sudarzana dharmAtmA che, dAnIomAM ziramera che ane nagarajanenA prANarUpa che. mATe enA zarIrane nAza thavAthI amArA badhAne nAza thaze, mATe Apa pUrvApara vicAra karI tene daMDa Apo." prajAjananI A vAta sAMbhaLI rAjAe temane kahyuM ke, "sudarzana dharmAtmA, dAnIomAM ziramora che e badhuM huM sArI rIte jANuM chuM. huM e paNa mAnuM chuM ke sudarzana pahelAM che ane huM pachI chuM. meM te paitRka rAjya prApta karyuM che, ane e rIte huM to pUrvajonI kRpAthI meTo thayo chuM. paNa sudarzana te pitAnA guNane kAraNe moTe thayo che. A badhI vAta sAcI che, meM sudarzanane vAstavika vAta kahevA mATe khUba manAvyo paNa e te eka zabda paNa bolyA nahi. eTalA mATe aMdarakhAne zuM che evo saMdeha pedA thAya che. have tame loke ja tenI pAse jaIne pUcho. je te badhI hakIkta kahetA hoya to pachI ApaNe badhA e viSe vicAra karavA taiyAra chIe. paNa jo te tamArI sAthe paNa kAMI na bole te pachI zULIe caDAvavAne meM je hukama Ape che te zuM barAbara nathI ? " " rAjAnuM kathana sAMbhaLI badhA nAgarika kahevA lAgyA ke, "rAjAnuM kahevuM barAbara che. ApaNane bhAgyathI ja AvA, sArA rAjA maLyA che ke jeo ApaNI vAta sAMbhaLe che ane mAne paNa che." * A jAherAtanA pariNAme zrI. cunIlAlabhAInI Arthika sahAyatA vaDe prastuta "zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha', zrI durlabhajI jhaverInI Arthika sahAyatA vaDe "dharma ane dharmanAyaka" ane zrI. gepAla pArekhanI Arthika sahAyatA vaDe "javAhira jyoti" prakAzanane pAmyAM che, Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda ] rAjakATa-cAturmAsa [ 379 Aje lokA 'svarAjya' nI mAMgaNI kare che paraMtu jo rAmarAjya ke surAjya hAya tA svarAjyane prazna ja pedA na thAya ! rAmarAjya ke surAjya na heAvAne kAraNe ja svarAjyanA prazna ubhA thavA pAmyA che. nagarajane kahevA lAgyA ke, mahArAjanuM kahevu` barAbara che. ame hamaNAM ja zeThanI pAse jaIe chIe. teo zA mATe nahi khele ! khelyA vinA kAma thADuM ja cAle che! temaNe khelavuM teA paDaze ja ! rAjAe nagarajanAne kahyuM ke, jue! tyAM sudarzana zeThe beThA che. tene mArA taraphathI krAI prakAranuM kaSTa ApavAmAM AvyuM nathI. tame leAkA temanI pAse jaI, badhI hakIkata pUchI zakeA che ? prajAnA pratinidhi leAkA sudarzananI pAse jaI kahevA lAgyA ke, " he ! mahAbhAga ! tame teA pauSadha vrata laI dhama dhyAnamAM beThA hatA teA pachI ahIM kyAMthI ! evI zI ghaTanA banavA pAmI ke, tame ahIM AvI gayA ! rAjanA mahelamAM AvavAne kAraNe tamArA upara AreApa mukavAmAM AvyA che, are! e ArApane kAraNe rAjA tamane zULIe caDAvavAnA daMDa ApI rahyA che. eTalA mATe sAcI hakIkata zuM banavA pAmI che. te Apa kahe!! nahi mele tA kAma nahi cAle ! A tamAruM zarIra tamArA potAnuM ekalAnuM nathI, paNa prajAnuM ane dharmAnuM paNa che. niSkAraNa tamArA A zarIrane nAza thAya e ucita nathI, eTalA mATe dhanI rakSA mATe paNa tame satya hakIkata kahe. tamArA maunathI to dharmanI hAni thaze. tame nagarajaneAnA nAyaka che. jo tamArA jevA dharmAtmA upara kAI Apa caDAve teA tethI dharmanI niMdA thaze ane dharmamAM zuM paDyuM che? ema leAkA paNa kahevA lAgaze. A kAraNe paNa tame mauna khAlI satya hakIkata kaheA. nagaranenI vAta sAMbhaLI sudarzana zeTha vicAravA lAgyA ke, " nagarajanAM 'dharmanI hAni thavI na joIe' ema kahe che ane mAruM paNa e ja lakSya che ke, dharmanI hAni kAIpaNa rIte thavI na joIe. paraMtu A lokeA dharmane khAdghadaSTie jue che ane huM dharmane aMtardaSTie jouM chuM. basa A ja aMtara che. huM ema vicAruM chuM ke, mArA khAlavAthI mAtAne kaSTa thaze ane me dharmInI dRSTie ja e vicAra karyAM che. AvI avasthAmAM huM kevI rIte khAlI zaku...! mArA khelavAthI teA dharmanI vadhAre hAni thaze. " A pramANe vicAra karI prajAjaneAnI vAta upara sudarzana zeTha hasyA. zeThane hasatA joI nagarajanA kahevA lAgyA ke, Apa te amArI vAtane hasI kADhe che paNa amArI vAta hasI kADhavA jevI ke upekSA karavA jevI nathI. amArI vAtane hasI kADhe nahi paNa sAcI vAta zuM che te Apa kahe. vyakti-svAtaMtrya ane samAja-svAtaMtryamAM krAne mahattva ApavuM joIe ! dharmamAM vyaktisvAta'tryane ja sthAna che ane e kAraNe pratyeka vyakti pAtAnI unnati karavA mATe svataMtra che. sudarzana vyakti-svAtaMtryanI dRSTie ja cUpa rahI dharmanI rakSA karI rahyA che. khIjI bAjuM nagarajane sudarzInane khelavA mATe preraNA kare che, te leAkeA vyaktisvAtaMtryanuM mahattva jANutA nathI ane e kAraNe ja samAja svAtaMtryane mahattva Ape che. jo ke samAjasvAtaMtryanI paNa AvazyakatA che paNa tenA bhoge vyakti-svAtaMtryane bhUlI javuM na joIe. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA bhArata dezamAM vyakti-svAtaMtryanAM jeTalAM udAharaNe maLe che teTalAM ane tevAM udAharaNa bIjA dezamAM kadAca ja maLe. vyakti-svAtaMtryane artha svachaMdatAne apanAvavI e nahi. ame game tevuM khAnapAna karIe, ame game te strI sAthe vivAha karIe ema kahI ene vyakti svAtaMtryanuM rUpa ApavuM anucita che. vyakti-svAtaMtrya che temAM che ke je pote te kaSTa sahe, paNa bIjAne kaSTa na Ape. dharmamAM te vyakti svAtaMtryane ja sthAna che. samAjane mATe vyakti-svAtaMtryane bhUlI jaI dharmanI hAni karavI e anucita che. jemake, sItAne ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke, "jo tame rAvaNane apanAvI le te samAjanI ATalI hAni thatI bacI jaze." chatAM zuM sItAe samAjane mATe pitAnA vyakti-svAtaMtryane tajI dIdhuM hatuM ? yudhiSThirane ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke, droNAcAryo hAthamAM dhanuSya upADayuM che ane hamaNAM dhanuSya choDaze mATe tame "azvasthAmAM ho" ema kahe te senAnuM rakSaNa thaze nahi te lemAne kacaDaghANa vaLI jaze. chatAM yudhiSThire te ema ja kahyuM ke, je vAta huM jANate na he te vAta huM kema kahI zakuM ! A pramANe vyakti-svArtavyanI rakSA karI samAjanI sevA kare ke samAja-svAtaMtryane mahattva Ape e vAta judI che, paNa vyakti-svAtaMtrane samAjasevA ke samAjakSAnA mAme gumAvI devuM te ThIka nathI. - sudarzana vicAre che ke, A nagarajane samAjane jue che ane huM vyakti-svAtaMtryane jouM chuM. mAre lavAthI mAtAne kaSTa pahoMcaze eTalA mATe huM kevI rIte belI zakuM? have AgaLa zuM thAya che tene vicAra yathAvasare have pachI karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 192 bIjA bhAdaravA sudI 3 zukravAra prArthanA Aja mahArA saMbhava jinake, hitacitam guNa gAsyAM; madhura madhura svara rAga alApI, gahere zabda guMjavyAM che Aja mahArA -vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI, zrI saMbhavanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM "Aja" zabdane je upayoga karavAmAM Avyo che tene ze Azaya che? e viSe vicAra karatAM ema jaNAya che ke, jyAre manuSya potAnAmAM koI prakAranI vizeSatA e che tyAre te kahe che ke, Aje kRtakRtya thayo che. e kAraNe jemanI kRpAthI huM kataka thayo chuM tenA Aje huM guNagAna karIza. vyavahAramAM paNa jyAre keInI kRpAthI kAMI paNa prApta thAya che tyAre upakArakanAM guNagAna karavAmAM Ave che. have ApaNe atre e jovAnuM che ke paramAtmA pAsethI evI kaI cIjanI prApti thaI che ke, je kAraNe bhakta ema kahe che ke, Aje huM paramAtmAnA evA guNagAna karIza ke temanA guNagAnamAM mArAM tana-manane paNa Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 3] rAjakeTa-cAturmAsa [ 381 lagAvI daIza. bhakta loko, Ama kahe che e uparathI ema jaNAya che ke, paramAtmA pAsethI kaI apUrva cIja temane maLI che. paramAtmA pAsethI je apUrva cIja maLI che tenA eka aMgane ja atre kahuM chuM. bhakate kahe che ke, he ! prabho ! tArI kRpAthI mane mArI ajJAnatAnuM bhAna thayuM che. bhagavAnanA svarUpathI pitAnI apUrNatAnuM jJAna thAya che. pitAnI apUrNatAne jANavI e kAMI ochI vAta nathI. bhaktisUtramAM kahyuM che ke, "paramAtmAnI bhaktimAM abhimAnadaMbhAdine tyAga karavo joIe? jyAre pitAne pUrNa mAnI levAmAM Ave che tyAre ja taMbha ane abhimAna pedA thAya che, paNa paramAtmAnuM darzana thatAM ja pite apUrNa che tenuM bhAna thAya che. jyAre pitAnAmAM DAM guNa hovA chatAM potAnAmAM vadhAre guNa che ema mAnavAmAM Ave che, tyAre abhimAna pedA thAya che; paNa paramAtmAnuM darzana thatAM ja pitAnI ajJAnatAnuM bhAna thAya che ane tenuM abhimAna gaLI jAya che. bhakta leke paramAtmAnA svarUpane joI pitAnAmAM abhimAna rAkhatA nathI paNa pitAne laghuthI paNa vadhu mAne che. saMsAramAM evA paNa leke hoya che ke jeo pitAne paMDita mAne che, ane pitAne pUrNa mAne che eTaluM ja nahi paNa bIjAo pAse evo manAvavAno prayatna kare che, paraMtu je paramAtmAnA sAcA bhakta che te te pitAne apUrNa mAnI namra rahe che. matalaba ke, paramAtmAnI kRpAthI apUrNatAnuM bhAna thayuM che ane e kAraNe ja maka ema kahe che ke, Aje "ame paramAtmAnuM bhajana karIzuM, ane temanA guNagAna gAIzuM." jeo potAnI apUrNatA mAne che, teo paNuM eAchA upakArI nathI. temane paNa bahuM upakAra che. A vAta eka kathAkArA samajAvuM chuM. dehalI jevA zaheramAM eka AbarUdAra ane catura jhaverI raheto hato. ke jhaverI hozIyAra hatA paNa hozIyAra mANasathI paNa kaIvAra bhUla thaI jAya che. "manuSya mAtra bhUlane pAtra" e kathanAnusAra te jhaverInI paNa moTI bhUla thaI gaI. teNe eka peTA hIrAne sAco ane kIMmatI hIre samajI kharIdI lIdhe, ane e khoTA hIrAnI kharIdImAM teNe patenA gharanI badhI pUMcha rekI dIdhI. hIsanI kharIdI karyA pachI tene khabara paDI ke, kharIdele e hIre te taddana khoTo che. te vicAravA lAgyo ke, have zuM karavuM! vecanAra mANasa cAlyo gayo che. have e viSe ho-hA karavAthI kAMI vaLe ema nathI. UlaTI pitAnI AbarUnA kAMkarAM thaze, paNa meM e hIrA pAchaLa gharanI badhI pUMjI kharacI nAkhI che eTalA mATe mArA mRtyu bAda mArA kuTuMbIjane zuM khAze? atyAre mAthe AvI paDelA A duHkhane sahyA sivAya chUTake paNa nathI. paNa mAre eka mitra che te jarUra duHkhanA samaye sahAyabhUta nIvaDaze. A hIre te kheTe nIkaLyo, paNa mAre mitra te kheTo nIkaLe evo nathI. granthamAM sanmitranI bahu ja prazaMsA karavAmAM AvI che ane kahyuM che ke, saddabhAgye ja sanmitranI prApti thAya che. sukhanA samaye te sAtha ApanAra aneka mitro maLI Ave che paNa duHkhanA samaye sAtha ApanAra mitre bahu ja ochA maLe che. te jhaverI vicAravA lAgyo ke, mAre mitra te sAco mitra che. paNa mAre mitra pAse mAMgavAnI nahi paNa tene ApavAnI buddhi rAkhavI joIe. eTalA mATe jyAM sudhI huM Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ khIjA bhAdaravA jIvita chuM tyAM sudhI te mitrane kAI prakAranuM kaSTa na ApavuM. mArA mRtyu bAda A mArA mitra mArA gharanI saMbhALa rAkhaze. thADA divaseA bAda te jhaverIneA maraNa samaya najadIka AvyA. jhaverI vicAravA lAgyA ke, mArI strI tA ema samajatI haze ke, huM meATA jhaverInI patnI chuM eTale jo huM ene ema kahIza ke, ApaNA dharamAM te have kAMI nathI te tene bahu AghAta pahoMcaze. eTalA mATe evA upAya vicAravA joie ke, patnInA cittane paNa AdhAta na pahoMce ane putranuM paNa ahita na thAya. mArA mitra evA che ke, te bhale sukhanA samaye kAmamAM Ave ke na Ave paNa duHkhanA samaye avazya kAmamAM Ave evA che. " A pramANe vicAra karI, jhaverIe pAtAnI patnIne pAse kheAlAvI kahyuM ke, " mArA aMta samaya najadIka AvyA che. jo ! ApaNA gharanI saMpattinA sArarUpa A hIrA che. A hIrAne saMbhALIne rAkhaje. khIjAnA hAthamAM A hIrA cAlyA na jAya tene khyAla rAkhaje. jyAre kAI Arthika muzkelI mAthe AvI paDe tyAre A hIrAne putranI dvArA mArA mitrane tyAM mekalaje. pachI te je pramANe kahe te pramANe karavuM. " ! jhaverI tA maraNa pAmyA. tenI strIe keTalAMka mahinAe te| jema tema kADhavAM paNa pachI tene Arthika muzkelI jaNAvavA lAgI. tyAre teNIe vicAryuM ke, " A putra mATA thayA nathI tyAMsudhI ja muzkelI che. paNa jyA sudhI chekarA mATA thAya nahi tyAMsudhI gharanuM kha kADhavA mATe A hIrA ThIka kAmamAM lAgaze. jo ke, A hIrA bahu mUlyavAna che paNa jo tenA kaSTanA samaye upabhAga karavAmAM na Ave te pachI A hIrA zA kAmanA ? jyAre chekarA meATA thaze ane kamAvA lAgaze tyAre na jANe te keTalA hIrA kamAvI lAvaze ! A pramANe vicAra karI, peAtAnA karAte navarAvI dheAvarAvI, navAM kapaDAM paherAvI taiyAra karyo ane tene hAthamAM hIrA ApI teNIe kahyuM ke, " beTA ! A hIrAne tArA pitAnA mitra pAse laI jA ane temane pitAtulya mAnI, namaskAra karI vinayapUrvaka kaheje ke, mArA pitA kahI gayA che ke, A hIrA e dharanI saMpatti che mATe Apa ene ucita upayega kare. Apane yeAgya lAge te te vecI nAkheA ke giravIe mUkA paNu, dharanI vyavasthA calAvavA mATe paisAnI jarUra che tenI cAgya vyavasthA karA. "" chokarA hIrAne laI pitAnA mitranI pAse gayA ane tenI mAtAe je kAMi kahyuM hatu. te jhaverI mitrane kahI saMbhaLAvyuM, ane temanA hAthamAM hIrA ApyA. hIrAne joI te jANI gayA ke, A hIrA khATA che. paNa temaNe vicAyuM` ke, " jo huM Ane A hIrA khoTA che ema kahIza tA tene ane tenI mAtAne AdhAta pahoMcaze. ane jo huM e hIrAne mArI pAse rAkhuM chuM te mArA vizvAsa jokhamamAM paDe che. eTale A vakhate hIrA viSe mAre kazI ceAkhavaTa na karavI e ja yAgya che." A pramANe vicAra karI jhaverI mitra chekarAne kahyuM ke, tArA pitAnuM mRtyu thayuM e ahu ja du:khanI vAta che paNa tane joI mane satASa thAya che. A mAruM ghara tuM tAruM ja samajaje, mATe kAMi paNa Arthika muzkelI na sahetAM je kAMI kharca mATe joI e te ahIMthI laI jaje. paNa A hIrA bahu ja kImatI che, eTale enI kIMmata atyAre barAbara Upajaze nahi. e hIrAne teA koi atyAre rAjA kharIdI zake ema nathI. tema koi vepArI Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 3 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 383 kharIdI zake ema nathI. e tA koi bahAranA vepArI Ave te te kharIdI zake. eTalA mATe tuM A hIrA pAchA ghera laI jA ane tArI mAtAne ApI kaheje ke, " A hIrAne barAbara sAcavI rAkhe. huM e hIrAne sAcavI zakuM ema nathI. bAkI kharcI mATe je kAMi joI e te tuM mAre tyAMthI khuzIthI lai jA. jo ema ja tuM paisA lai javA na cAhe te nAme lakhAvIne paisA lai jA ane hIrA vecAya tyAre e paisA bharI deje. paNa mArI eka vAta mAna. tuM mArI dukAne AvatA jA. mArI dukAnane tuM tArI ja dukAna samaja. ,, chokarA ghera gayA ane badhI hakIkata mAtAne kahI. tenI mAtA prasanna thaI ane vicAravA lAgI ke, mArI pAse e hIrA che. eka hIrA tA A che ane bIjo hIrA A mArA putra che. te pachI mane kaI vAtanI ciMtA che? te patinA mitrane tyAMthI rUpiyA magAvI dharanA kharca kADhavA lAgI. ane putrane kahyuM ke, tArA pitAnA sthAne tArA pitAnA mitrane samaja ane temanI dukAne jaI esa. chokarA dukAne javA lAgyA, te chekarA heAziyAra ane saMskArI hatA. te ratnAnI pArakhaM karavA lAgyA. ratneAnI pArakha karatAM karatAM te ratnAnA evA parIkSaka thaI gayA ke, ekavAra je ratnane koI jhaverI pArakhI na zakyA te ratnane te pArakhI gayA. badhA jhaverIe tenA upara bahu prasanna thayA ane kahevA lAgyA ke, Aje ApaNA badhAnI ANe AbarU sAcavI che. te cheAkarAnA pitAnA mitra paNa bahu prasanna thayA ane kahevA lAgyA ke, putra! tArI hAzIyArIthI badhA lAko bahu prasanna thayA che ane tArI prazaMsA kare che. pahelAMnA loko kRtajJa hatA ane guNAne Adara karatA hatA. jyArathI kRtajJatAne irSyAbhAve kotarI lIdhI che tyArathI guNAnI kadara paNa rahI nathI. pitAnA mitranI vAta sAMbhaLI te chekarAne paNa prasannatA thaI ane teNe javAbamAM kahyuM ke, e badhI ApanI kRpAnuM ja pariNAma che. pitAnA mitre kahyuM ke, "tuM have ratnAnA parIkSaka banyA che. teA have je hIrA tArA dharamAM che te hIrA kevA che tenI tA parIkSA kara. meM teA anumAnathI ja hIrA bahu kIMmatI che ema kahyuM hatu, paNa have tu pAte hIrAne parIkSaka thayA che teA tuM tenI parIkSA teA karI jo ! " cheAkarA ghera gayA. teNe peAtAnI mAtAne kahyuM ke, mA, te hIrA mate kADhI Apa. mAtAe pUchyuM ke, zuM koI grAhaka AvyA che ? putre uttara ApyA ke, mAtAjI, koI grAhaka teA nathI AvyA paNa te hIrA kevA che, keTalI kIMmatanA che tenI tA parIkSA karI jouM ? mAtAe kahyuM ke, have te tuM pAte hIrAnA parIkSaka thayA che ne? cheAkarAe javAba ApyA ke, e paNa tArI kRpAnuM ja pariNAma che. tuM mehavaza mane dukAne javA na deta teA huM parIkSaka anI na zakata. mAtAe te khATA hIrA putrane ApyA. putre hIrAne hAthamAM letAM ja pArakhI lIdhuM ke, A hIrA nathI, A teA kAca che. A pramANe kahI teNe te hIrAne pheMkI dIdhA. mAtA kahevA lAgI, kheTA A te zuM karyuM ? AvA kIMmatI hIrA te zA mATe pheMkI dIdhA? putre javAba ApyA ke, te hIrA nathI. tArA mATe teA huM hIrA chuM. te teA kAca hatA. atyAra sudhI e kAcane hIrA samajI tenA AdhAre ATalA divase| kADhayA e ja dhaNuM che ! Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA chokare pahelAM jene hIre samajato hato te ja hIrAne jhaverInI dukAne besavAthI kAca samajavA lAge ane te beTA hIrAne teNe pheMkI paNa dIdhe. eTalA mATe te pitAnA mitra jhaverInI prazaMsA karaze ke niMdA? tenA guNa gAze ke niMdA karaze ? A jhaverIe mane ranI parIkSA karatAM zIkhavyuM e vicArathI te jhaverIne upakAra ja mAnaze ke mane A jhaverIe hIrAnI parIkSA zIkhaDAvI bheTI saMpatti ApI che. je kharA-khoTAnuM jJAna karAve che, tenA jevo bIjo koI upakArI nathI. duHkhanA divase cAlyA gayA. eTalA mATe have e khoTA hIrAnI jarUra nathI. jo pahelAM koI A hIrAne kheTe kaheta to te duHkha thAta paNa have hIrAne samajIne pheMkI dIdho che te pachI emAM duHkha mAnavAnuM zuM kAraNa? jo ke, te chokarAe jhaverInI dukAne besavAthI ane ratnane parIkSaka banavAthI pitAnA gharanI saMpatti rUpe mAnavAmAM AvatA hIrAne kI dIdho hato, chatAM tene duHkha thayuM na hatuM. tema te jhaverI upara koI prakAranI nArAjagI thaI na hatI, paraMtu te UlaTa jhaverIne pitAne upakArI mAnatA hatA ke A jhaverIe ja mane sAcA-khoTA hIrAnI pArakha karatAM zIkhaDAvyuM che. paramAtmAnA viSe bhakto paNa Ama ja mAne che. teo kahe che ke, "mAro AtmA maNu ajJAnane kAraNe khAne kharuM ane kharAne khoTuM mAnI rahyo hato, paNa bhagavAna saMbhavanAthanI kRpAthI mane satyAsatyanuM jJAna thayuM che eTalA mATe have asatyane tyAga karavAmAM vAra lAgaze nahi, paramAtmAe mane mratyAsatyanuM bhAna karAvyuM che, eTalA mATe huM temanA guNagAna karIza. tRNa para je SaTa khaMDa Rddhi tyAgI, cakravartI piNa variye; te cAritra Ale sukha kAraNa, te meM manamAM dhariyo. bhavijana. satyAsatyanuM svarUpa jANavAne kAraNe ja cha khaMDanI Rddhine tRNanI mAphaka tyAga karyo chatAM paNa duHkha na thayuM. Avo tyAga paNa satyAsatyanuM jJAna thavAthI ja thayo hato athavA thAya che. jo tame gharabAra choDI na zake te bhale paNa satyAsatyanuM te tame jJAna karo. e vivekajJAnathI jaDa ane caitanyanI pRthatAnuM bhAna thaze. A pramANe vivekajJAna pedA thavAthI saMsAranAM padArtho tyAjya che enuM te tamane bhAna thaze. je satyAsatyane viveka karI saMsAranAM padArthone tyAjya mAne che te ja samadaSTi che. jamadaSTi ema vicAre che ke, atyAra sudhI te huM jANato na hato, paNa have huM e jANI zakyo chuM ke, kAma, krodhAdi vikAre tyAjya che. A pramANe vicAra karI teo kahe che ke, "he prabhu! A vikAra abhimAnane vadhAranArAM che ane ajJAnatA e abhimAnanuM kAraNa che. have tArI kRpAthI vicAro tyAjya che evuM mane jJAna thayuM che. Apane mArI upara bahu upakAra che ane e kAraNe Aje huM tArAM guNagAna karIza." je pramANe te chokare kharA-khoTA hIrAnI pArakha zIkhaDAvavAne kAraNe pitAnA mitra karIne upakAra mAne che te ja pramANe bhakta paNa paramAtmAne upakAra mAne che ane cazvatyane tyAga karavA cAhe che. bhaktonI mAphaka tame paNa kheTAM padArthone tyAra kare ane je tyAga karI na zako te ema mAno ke, hajI huM paramAtmAne pUrNa bhakta banyuM nathI ane hajI sudhI saMsAranAM padArthonuM svarUpa huM barAbara samajyo nathI. Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakATa-cAturmAsa suda 3 ] anAthI muninA adhikAra--41 "" "" have A ja vAta huM zAstradrArA kahuM chuM. anAthI muni jhaverInI samAna che ane rAjA zreNika jhaverInA putra samAna che. zreNika rAjAmAM jyAMsudhI ajJAna hatuM tyAMsudhI te te munine ema kahetA hatA ke, " tame saMyamamAM kA zA mATe saheA che ? mArI sAthe cAle ane bhAgAnA upabheAga karI. rAjAnA Ama kahevA chatAM paNa anAthI munine kArda prakAranA krodha na AvyA paNa temaNe ema ja kahyuM ke, "emAM tArA doSa nathI, e te tArI ajJAnatAnA ja deSa che. tuM jarA amArI saMgati kare te tane jaNAze ke, tuM mArA nAthu banI zake che ke nahi ? " je pramANe te jhaverI mitra cheAkarAne peAtAnI dukAne khesADI ratnene parIkSaka banAvI dIdhA te ja pramANe anAMthI munie paNa rAjAne peAtAnI sthiti kahI saMbhaLAvI e batAvI ApyuM ke, tuM sanAtha che ke anAtha che tenI parIkSA tuM pAte ja karI le. anAthI munie rAjAne kahyuM ke, sanAthatA ke anAthatA kAMI bahArathI AvatI nathI paNa e te potAnA AtmA dvArA ja Ave che. jo ke AtmA sanAtha banavA cAhe te sanAthatA meLavI zake che ane anAtha banavA cAhe te anAthatA meLavI zake che. tamArA leAkrAnI pAse bhale rAjA zreNika jeTalI bAhya saMpatti na hoya paNa AtmA ta che ne? teA pachI AtmAne anAtha zA mATe banAvA che? [ 385 anAthI munie peAtAnI sthiti saMbhaLAvI je tattvA rAjAne khatAvyAM e tattvAmAM badhAM tattvonA saMgraha che. teo kahe che ke, " he ! rAjana ! saMsAramAM sukha ane duHkha e khe sthiti che. " A pramANe kahI temaNe sukha ane duHkhanI je parAkASThA mAnavAmAM Ave che tene samuccayarUpe nirdeza karyAM che ane zeSane gauNa rUpe nirdeza karyo che. je pramANe badhAM padArthAMmAM cintAmaNinA naMbara UMcA mAnavAmAM Ave che ane cintAmaNi kahevAthI temAM badhAM padArthonA samAveza thaI jAya che; te ja pramANe sukha ke duHkhamAM je sukha duHkhanA nakhara sauthI UMcA mAnavAmAM Ave che tene pradhAnarUpe grahaNa karI zeSa sukha du:khate gauNa karI devAmAM Ave che. kAI vAtanA Adi-antane samajavAthI AkhI vAta samajavAmAM AvI jAya che; te ja pramANe munie paNa sukha ke duHkhamAM je pradhAna rUpe gaNavAmAM Ave che te pradhAna vastumAM sukhaduHkhanA samAveza karI lIdhA che. du:khanI aMtima sImA rUpe vaitaraNI nadI ke phUTazAlmalI vRkSa mAnavAmAM Ave che. duHkhanAM A e ja mukhya cheDAM che. Aja pramANe sukhanAM kAmadhenu ane naMdanavana e e mukhya cheDAM che. kAmadhenunA artha icchAnusAra kAma thavuM ane naMdanavananA artha manane AlhAda maLavA e che. prAcIna granthAmAM naMdanavana ane kAmadhenunI vAtA ghaNI vavavAmAM AvI che. jo ke, kAI e kAmadhenu gAya ke naMdanavanane joyAM nahi heya paNa duniyAmAM e bannenI vAtA bahu pracalita che. naMdanavana ke naMdanacaityane mananA AlhAdanuM kAraNa mAnavAmAM AvyuM che. caitya zabdanA artha e che keH-- suprasannamanahetutvAditi caitya / arthAt--je manane AhlAdata kare te caitya che, pachI bhale te khAga hoya ke khIjuM kAMI hAya. A pramANe munie sukha ane duHkhamAM pradhAna manAtI vastu kahI zeSa gauNurUpe kahI che, Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA | muni kahe che ke, "he ! rAjana ! kAmadhenu, naMdanavana, vaitaraNa nadI ke phUTazAlmalI vRkSa vagere bIjuM koI nathI, A mAre AtmA ja che. svarga ke mekSanI IcchAne pUrI karanAra mAre AtmA ja che. A ja pramANe prasannatA ApanAra naMdanavana paNa mAre AtmA ja che." jo tamane ema kahevAmAM Ave ke, tame je gharabAra, ddhisiddhi tathA gAma-nagara vagerene joI rahyA cho te bIjuM kAMI nathI, e te tamAre AtmA ja che; te tame ema kaheze ke amAre AtmA e che e kevI rIte banI zake? paNa zuM tame e jANatA nathI ke, jyAre zarIramAMthI AtmA nIkaLI jAya che tyAre gharabAra, Rddhisiddhi, gAma nagara vagere kAMI AtmA mATe rahetuM nathI. jyAM sudhI AtmA che tyAMsudhI ja te badhuM che. eTalA mATe ema kahevAmAM Ave che, AtmA ja gAma-nagara, gharabAra, Rddhisiddhi vagere che te emAM zuM khoTuM che? A sivAya, pADozInI saMpadA upara tame adhikAra jamAvI zakatA nathI. je pitAnI pedA karelI saMpatti hoya che tene ja pitAnI saMpatti mAne che. jyAre potAnI pedA karelI saMpattine ja potAnI mAne che te pachI pedA karanAra koNa rahyo ? AtmA ja rahyo ne ? sArI ke kharAba dareka prakAranI cIjone AtmAe ja pedA karela che. eTalA mATe A badhI saMpadA AtmAthI ja che ema thayuM ne? kAraNa ke je AtmA na hatA te A saMpadA na heta ! . je AtmA AvI che te cAlyA gayA bAda zuM revAthI pAchA lAvI zakAya che ! jo revA-phUTavAthI te AtmA pAcho lAvI zakAtuM nathI te pachI revA-phUTavAnI prathAne zA mATe mahatva ApavAmAM Ave che? zuM A khetI prathA baMdha thaI na zake? je A prathA baMdha thaI zake ema che te pachI ene baMdha karavAnA vicAramAM kyAMsudhI vilaMba thayA karaze? jyAre tame jANo cho ke, AtmA amara che te pachI e AtmA mATe rovuM-phUTavuM e zuM ucita che ane revA-phUTavAthI dharmane nIce pADavo zuM ThIka che! je hRdayathI ravuM AvatuM hoya te e rudanane rekI zakAtuM nathI paNa kevaLa prathArUpe revuM-phUTavuM ke chAjIyAM levAM e te bilakula tyAjya ja che, ane e tyAjya vastu hovAthI tene tyAga karavo joIe. sudarzana caritra-41 satya dharmakA marma jAna ke, rahyA mauna ke dhAra; hAra khAya jana maneramA ke, kahA sabhI niradhAra. che dhana ha1 prajAnA pratinidhio kahevA lAgyA ke, "Apa belatA kema nathI ! ApanA maunasevanathI dharma upara niMdA thaze?" zeThane samajAvanArA te Ama kahe che paNa zeTha ema vicAre che ke, A leke te bahAra ja jue che paNa atyAre mAruM kartavya zuM che e vAta te mAre mArA AtmAne ja pUchavI joIe. AtmAnA avAjane dabAvI rAkhavo na joIe." zeThanuM A kArya alaukika ane mAnavIzaktithI paranuM che. vratanI je maryAdA rAkhavAmAM AvI che te mAnavI zaktine dRSTimAM rAkhIne ja karavAmAM AvI che; paNa zeTha mAnavI zaktithI paranuM kArya karI rahyA che. zeTha dharmane marma jANe che. satyadharmane marma zuM che te barAbara jANe che. eTalA mATe te satya vrata levAne uddeza zuM che te viSe vicAra kare che. "A leke te satyavatanA uddezane jANatA nathI paNa huM te jANuM chuM ne ? eTalA mATe Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 3] rAjakeTa-cAturmAsa [387 huM satyavratane uddeza jANavA chatAM tenI viruddha kema jaI zakuM ane belI zakuM ? jene meM mAtA tarIke saMbaMdhI che tene kaSTamAM zI rIte pADI zakuM? eTalA mATe mArA upara bhale game teTalAM kaSTa paDe paNa huM mAtAne te kaSTamAM pADavA nahi dauM ?" sudarzananA A kAryanuM nAma ja vyakti svAtaMtrya che. vyakti svAtaMtryane mahattva ApanAra vyakti, anAthI muninI mAphaka svataMtra banI zake che. vyakti svAtaMtryanuM nAma ApavuM ane svachaMda banavuM e taddana anucita che. jene meM ekavAra mAtA tarIke svIkArela che ane kaSTamAM utAruM e kema banI zake! A pramANe vicAra karI sudarzana mauna rahyo. bhAratamAM satyanA tattva upara leke kevI rIte daDha rahyA che ane rahe che ene ItihAsa ghaNo ja ujajavela che. harizcaMdra rAjAnI rANI pitAnA marelA putrane khoLAmAM laI retI hatI, chatAM rAjAe te ema ja kahyuM ke, "kara Ape te ja putrane agnisaMskAra karI zakaze?" rANIe kahyuM ke, "tame kara konI pAse mAgo cho ? zuM huM tamArI patnI nathI? tamAre vivAha mArI sAthe thayo nathI ? zuM A putra tamAre nathI ? ane zuM A putrane dAha saMskAra karavAne bhAra tamArI upara nathI ? che to pachI mArI pAse kara zA mATe mAMge che?" rANInuM A kathana sAMbhaLI rAjAe putrane agnisaMskAra zuM karI Apavo joIe? ghaNuM leke ema kahe che ke, meM amuka kAma dabANamAM AvI karI nAMkhyuM paNa je leke vIra hoya che teo keInuM dabANa thAya te paNa satya vAtane choDI detA nathI. harizcaMdra rAjAe paNa pitAnI rANIne kahyuM ke, "rANI ! tame je kAMI kahe che te ThIka che paNa pahelAM tame e vicAra kare ke, ApaNe zA kAraNe vecAyAM chIe, zA kAraNe huM dAsa ane tame dAsI banyA chIe ? ane zA kAraNe A mRta putrane laI tame pote ahIM AvyA che ? A badhuM satyane mATe ja thayuM che ne ? te pachI Aje eka paisA mATe satyane tyAga karyuM ane kara lIdhA vinA A putrane bALavA dauM e zuM ucita che? thoDA kAmane mATe satyane tyAga kema thaI zake?" satyanuM AvuM laMta udAharaNa bIje kyAM maLe ema che ke bhAratamAM AvI kaparI sthitimAM paNa satyanuM pAlana karavuM Avazyaka batAvavAmAM AvyuM che. have tamAre zuM karavuM joIe tene tame pote vicAra kare. ema thavuM na joIe ke, tame ahIM te hAtha joDI vatapratyAkhyAna laI le ane ghera jaIne e vratapratyAkhyAnane bhUlI jAo. Aje ghaNI jagyAe AvuM ja bane che, ane tethI ja ame badhAnI sAkSIe vratapratyAkhyAna ApIe chIe. vrata levAmAM saMghanI sAkSInI jarUra rahe che. keTalAka loko kahe che ke, pratijJA levAthI ze lAbha ? paNa Ama kahevuM e bhUla che. pratijJAne lIdhe ja saMsAra TakI rahyo che. pratijJA levAthI daDhatA Ave che, eTalA mATe pratijJA avazya levI joIe; evo bhagavAna mahAvIrane siddhAnta che. vyavahAramAM paNa pratijJAnuM kevuM mahattva che te juo. keTalAka loko kahevA lAge che ke, amuka vAtamAM mAruM mana te pUruM hatuM paNa pratijJA na levAthI ema banI na zakyuM. arthAta pratijJA na levAthI karavA dhAreluM kAma karI zakAyuM nahi. mArI pitAnI ja vAta kahuM. jayAre upavAsanI pratijJA laI lauM chuM tyAre te upavAsa karuM ja chuM; paNa jyAre upavAsanuM mana te heya paNa pratijJA lIdhI hatI nathI, tyAre jaMgalamAMthI AvyA Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388), zrI javAhira-vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA bAda zarIramAM azakti jaNAtAM ema vicAra karuM chuM ke, dUdha nahi lauM te ThIka nahi rahe. A pramANe pratijJA na levAne kAraNe upavAsa karavAmAM zithilatA AvI jAya che. jyAre mArA viSe Ama bane che te bIjAne paNa Ama banatuM hoya emAM zuM Azcarya ? zeTha paNa pitAnI satyanI pratijJAno vicAra karI mauna rahyA. samajAvavA AvanAra prajAnA pratinidhi loko nArAja thaIne sudarzanane kahevA lAgyA ke, "A te vaLI kevI haTha ?, kAMI balavuM ja nahi. rAjA ThIka kahetA hatA." A pramANe pratinidhi leko nArAja thavA lAgyA paNa meghanI garjanA sAMbhaLI jema papaiye prasanna thAya tema zeTha paNa lokonI nArAjIthI bhayabhIta na thatAM UlaTA prasanna thavA lAgyA. leke zeThathI nArAja thaIne rAjAnI pAse gayA. | jUThA bhUkA bena jagatameM, yaha saccA le jAna; 1 vidha vidha se meM pUchI zeTha, ukhalata nahIM jabAna. e dhana 92 cAra jJAna caudaha pUravadhara, meha udaya gira jAya; - zeTha bicAre kona ginatameM, meM le mana samajAya. dhana ha3 prajAnA pratinidhi leko rAjA pAse gayA ane kahevA lAgyA ke, "he mahArAjA ! amAre aparAdha kSama kare. ame ApanA kathana upara vizvAsa rAkhyo nahi, ane ame zeThane samajAvavA gayA. A amAre aparAdha che. ame ema vicAryuM ke, koI kAraNa haze eTale zeka kAMI bolyA nahi hoya! paNa have amane jaNAyuM ke, Apa dayALu, kRpALu ane mAtApitAnI mAphaka rakSaka che eTale zeThanI jeTalI ciMtA tamane hoya teTalI amane na hoya! ame bahu utAvaLa karI ane utAvaLamAM zeThane pUchavA cAlyA gayA. A amAre aparAdha che. ame A aparAdha karyo chatAM tenuM koI suMdara pariNAma na AvyuM. ame ghaNe prayatna karyo paNa zeThe kAMI bolyA ja nahi. !" . . ' ''prajAnA pratinidhiomAMthI eka pratinidhie Ama kahyuM, tyAM bIjA pratinidhie kahyuM : ke "zeTha bele paNa zuM? saMsAramAM e vAta te prasiddha ja che ke , jUThe mANasa kAMI belI zakatA nathI. A sivAya ame gurunA mukhe sAMbhaLyuM che ke, sAruM jJAna ane cauda pUrvadhArI mahAtmAo paNa paDI jAya che te pachI bicArA zeTha te gaNatrImAM ja zuM che!" 2. rAjAe prajAnA pratinidhione pUchayuM ke, "tamArI have salAha zuM che?" pratinidhioe javAba Apyo ke, "ApanI salAhamAM ame sahamata chIe. jo ke, zeThane zULIe cAvavAthI nagarane hAni avazya pahoMcaze paNa Avo mANasa rahe te paNa zA kAmane? - te te kharAba mANasa che." - rAjA vicAravA lAgyo ke, "zeThane huM halakI sajA paNa ApI zakuM paNa rANIe evI pratijJA karI che ke, kAM te zeTha jIvatA rahe ane kAM to huM jIvatI rahuM. A pratijJAnA kAraNe tathA nAgarikonI dRSTie paNa sudarzana aparAdhI che. e kAraNe zeThane zULIe caDAvavAnI ja sajA ApavI joIe." A pramANe vicAra karI rAjAe zeThane zULIe caDAvavAno hukama karyo. have zeThane zULIe kevI rIte caDAvavAmAM Ave che ane tyAre zuM thAya che te viSe have pachI AgaLa ' vicAra karavAmAM Avaze. ' Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudgha 4 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 3891: vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA zudI 4 zanivAra prArthanA zrI abhinaMdana duHkhanikandana, vaMdana pUjana jogajI; AzA pUrI ciMtA cUro, Apa sukha ArogajI. 'sa'bara' rAya 'siddhAratha' rANI, tehanA AtamajAtajI; prANa piyArA sAhaba sAcA, tuhI ja mAta ne tAtajI. zrI abhinaMdana // 1 // --vinayacaMdrajI kuMbhaTa cevIzI. zrI abhinandana bhagavAnanI prArthanA karavAmAM AvI che. sAcI prArthanA prAthI puruSa jyAre paramAtmAnI prArthanAmAM potAnA AtmAne Atapreta karI de che tyAre tenA hRdayamAM vicitra camatkAra pedA thAya che. e camatkAranA karanArane ja thaI zake che. bAkInA loko tA tamAzAnI mAphaka pramANe khela ke nATakamAM khela karanArAo te potAnA bhAva ane kriyA pramANe khelanuM kAma kare che, ane bAkInA loko to khela jonArA ja hoya che; e ja pramANe prAthanAmAM camatkAra rahelA che e tA prArthanA karanAra ja jANI zake che, bAkInA loko jANI zakatA nathI. vAstavamAM prArthanAnA viSaya ja kaThina che. zAstramAM lavaNu samudranA hisAba batAvatAM kahyuM che ke, lavaNa samudramAM 95 aMzula dUra jatAM eka aMzula uMDu pANI Ave che. ma hAtha dUra jatAM eka hAya uMDu pANI Ave che, ane 95 gAu dUra jatAM eka juve jemAM paNa upa uttarAttara pANI Ave che, A pramANe jema jema AgaLa javAmAM Ave che tema tema Ave che. A ja vAta jJAnane viSe paNa lAgu paDe che. jyAMsudhI AtmA pUrNa nathI, apU che tyAMsudhI te jJAnasAgaramAM jema jema praveza kare che, tema tema jJAnaneA sAgara uMDA jaNAya che. eTalA mATe jJAnasamudramAM kevI rIte javu e eka prazna che. Ane upAya te paramAtmAnA zaraNe javuM e ja che. eTalA mATe bhakta loko kahe che jabalaga AvAgamana na chUTa, takha laga yaha aradAsajI; samakita sahita jJAna guna samakita, pAuM dRDha vizvAsajI. bhakto kahe che ke, he! prabhA! jyAMsudhI huM apUNuM chuM tyAMsudhI mane tArA caraNa naukAnA AdhAra maLavA joIe. bhakta loko A pramANe paramAtmAnI prArthInA kare che, ane je ananya bhAve paramAtmAnI sAcI prArthanA kare che tene paramAtmAnI caraNanaukA avazya maLe che. G kAI mANasa e hAtha vaDe samudrane tarI rahyo hAya tA tene keTalI badhI muzkelI paDe ? paNa jo tene te vakhate naukA maLI jAya tA te ja dustara samudra tene mATe krIr3AsthaLa banI jAya. A ja pramANe bhakto kahe che ke, " he ! prabhA! amane tArI caraNanaukA maLI jAya tA saMsAra paNa amArA mATe krIDAsthaLa banI jAya." paramAtmAnA caraNa zaraNe javA mATe ApaNI gati te tarapha ja hAvI joI e, ane te mATe ApaNe badhAe paramAtmAnI prArthanA eka bhAvanAe evI karavI joIe keH-- Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 ] [ khIjA bhAdaravA zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha zrI abhinaMdana du:khanikandana, vadana pUjana ogajI; AzA pUro ne cintA cUro, Ape sukha ArogajI. tr A prAtha nAmAM paramAtmA duHkhanikandana che ema kahevAmAM Avyu che paNa atre prazna e thAya che ke, paramAtmA te| vItarAga che teA pachI duHkhanika`dana kevI rIte che? vaLI te teo AzA pUrI kare che te pachI sa'sAramAM kAI dhanane mATe, kAI strIne mATe, koI putrane mATe jhUrI rahyAM che te paramAtmA temanI AzA pUrI karI temanA duHkhane zA mATe maTADatA nathI! jo paramAtmA AzA pUrI kare te te duHkhanikaMdana che, nahi te te du:khanikadana krama kahevAya ?" A praznanA uttara e che ke, pratyeka vastune upAdAna ane nimitta e be aMgeAdvArA tapAsavI joIe. je sAcA bhakta che te leAkA nimittane bahu UMcI daSTie jue che ane nimittane bahu mahattva Ape che. jemake lekhakA kalama khaDIyAne keTalA badhA Adara kare che! te khaDIyA kalamanI avajJA nahi paNa pUjA kare che. je nimittadvArA potAnI AjIvikA cAle che te jIvanavyavahAramAM paNa AdhArabhUta manAya che. kAI vyApArInA hajAra rUpiyA cAlyA jAya te tene eTaluM badhuM du:kha nahi thAya, jeTaluM du:kha tenI khAtAvahI gUma thavAthI ke baLI javAthI thaze. khAtAvahI jo ke kAgaLanI banAvelI sAmAnya vastu che paNa te khAtAvahI vyApArInI AjIvikAnuM nimitta hAvAthI te khAtAvahIne te vadhAre kIMmatI mAne che. vyavahAranA A udAharaNa pramANe bhakta leke paNa kahe che ke, " he ! prabhA ! mane je kAMI prApta thayuM che, mane je guNAnI prApti thaI che ane mane je sukha maLyAM che e badhAM tArI kRpAne lIdhe maLyAM che. e badhA tArA ja pratApa che." ** paramAtmAnA pratApa keTalA badhA che te viSe jeTaluM kahevA cAhie teTaluM kahI zakAya, paNa e vAta huM ceDAmAM ja samajAvuM chuM. sAtA vedanIyanA baMdha prANI, bhUta, jIva, sattva Adi upara anukaMpA rAkhavAthI thAya che. " bhakto kahe che ke, " he ! prabhu! ! sAtAvedanIyane mULa AdhAra paNa tame ja che. mArAmAM je anukapA pedA thaI che te ApanI kRpAthI ja pedA thaI che. ApanA pratApathI ja mArAmAM e badhAM saguNA AvyAM che. " sUrya udayamAna thAya che tyAre te kAI te hAtha pakaDI kAme lagAvatA nathI, chatAM dvArA kAma karavAmAM keTalI badhI sahAyatA maLe che ? ane jo sUryanA uya na thAya te keTalI badhI muzkelI paDe ? sUryodayathI ja badhI pravRttie cAle che. A ja pramANe paramAtmA koI nA hAtha pakaDI kAMI karAvatA nathI, paraMtu je kAMI paNa thAya che te tenI kRpAthI ja thAya che, ane e ja kAraNe bhakto kahe che ke, " he ! prabhA ! mArAmAM je saguNA che te tArI kRpAthI ja prApta thayAM che. Adhidaivika, Adhibhautika ane AdhyAtmika duHkha e trividha duHkha tArI kRpAthI ja maTe che. A pramANe sUrya je pramANe sahAyaka che te pramANe paramAtmA paNa sahAyaka che ane eTalA ja mATe bhakto emanA viSe kahe che ke: * AzA pUrA ne cintA cUrA, Ape| sukha AreAgajI. ' paramAtmAnA zaraNe javAneA sAcA mArga zuM che te anAthI muni batAve che. kAI mANusa paramAtmAnuM nAma moDhethI le paNa paramAtmAne hRzyamAM sthAna Ape nahi te te Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudgha 4 ] rAja phATa-cAturmAsa [ 391 paramAtmAnA zaraNe gayA che ema kahI zakAya nahi, leAkeA paramAtmAnuM nAma teA mADhethI le che paNa temane hRdayamAM vasAvatA nathI e temanI bhUla che. A bhUlane dUra karavA mATe ja anAthI muni upadeza Ape che, anAthI munie je upadeza ApyA te kAle kahyo hatA ane Aje pharI kahuM chuM:~ anAthI muninA adhikAra--42 bhagavAna anAthI muni kahe che ke, nizrayamAM AtmA ja vaitaraNI nadI, phUTazAlmalI vRkSa, kAmadhenu ke naMdanavananI samAna che; khIjo kAI nathI. AtmA ja AtmAne vaitaraNI nadI ane phUTazAlmalI vRkSanI mAphaka duHkha Ape che ane AtmA ja AtmAne kAmadhenu ke naMdanavananI samAna sukha Ape che, * AtmA ja AtmAne sukha ke duHkha Ape che tenuM zuM kAraNa ? enA mATe anAthI muni kahe che ke, AtmA karyAM che. A AtmA pAte ja sukha duHkhanA kartA che eTalA mATe sukha ke duHkharUpa A AtmA ja che, khIjAM kAI nathI." ahIM huM gheADI dAzInIka carcA karu' chuM. kAI tA phAlane kartA mAne che, kAI svabhAvane kartA mAne che, kAI ema kahe che ke je kAMI thAya che te IzvaranA karavAthI ja bane che mATe Izvara ja kartA che, kAi je kAMI thAya che te puruSArthathI ja thAya che ema kahe che ane krAI pUrNAMkamAMnusAra ja thAya che ema kahe che. A pramANe pAMca prakAranA lokA, pAMca prakAranI vAtA kare che ane eka bIjAne khATA kahe che; paNa jaina darzana e pAMceya jaNAnI vArtAne mAnya kare che ane kahe che ke, kevaLa eka eka vAta pakaDI na rAkhA paNa e pAMceya vAtAne dareka daSTie tapAso. kAla, svabhAva, Izvara, puruSArtha ane pUkanI paNa jarUra rahe che paNa A badhAMya hovA chatAM kartA koNa che ene jue. je mULa kartA che ene bhUlI na jAe, jo kAlane ja kartA mAnavAmAM Ave te vAMdhA Ave che. mAne ke, atyAre varSAkAla che eTale varSAne lIdhe anna pedA thaI zake che. paNa jo kheDuta anna vAve ja nahi te varSAkAla zuM kare ? kAla teA jaDa che, kAlanI AvazyakatA avazya che paNa te mULa kartAnI sAthe, jemake sU` vinA kAma cAlI zakatuM nathI paNa sUryodaya thavA chatAM kAI mANasa sUtA rahe te sUrya zuM kare ? A ja pramANe kAla tA che paNa mULa kartA na heAya teA kAryaM kevI rIte thAya ? eTalA mATe vastunAM dareka aMgAne tapAse. vastunA kevaLa eka ja aMgane pakaDI na rAkhA, je pramANe kAlanI AvazyakatA che te ja pramANe svabhAvanI paNa AvazyaktA che, mAnA ke, varSAkAla paNa hAya ane kheDute bAjarA ke ghauM vAvyAM paNa hAya paNa jo bAjarA ku ghauM'mAM pedA thavAnA svabhAva ja na hoya to kAla ane kartA zuM karI zake ? A ja pramANe svabhAva ane kAla na heAya teA paNa kAMI thaI na zake ane e banne heAya ane jo kartA na heAya te pazu kAMI thaI zake nahi. eTalA mATe kaivala kAla ke svabhAvane ja karyAM mAnI esavA e kevaLa kadAgraha che, kAla, svabhAva, puruSAtha vagere badhAnI AvazyakatA rahe che te pachI dArzanika kalahathI zeSa lAbha jainadarzane A dArzanika takarArane dUra karavAne prayatna karyo che. jainadana kahe che ke, e badhAnI jarUra che. A pramANe jainadharma badhAnI laDAIne zAMta kare cheH jainadarzIna kahe che ke, pratyeka vastune badhI bAjuethI jue, kevaLa eka bAju tapAsIne besI na jAo, Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3i92] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA anya dArzanika vastunA eka ja aMgane pakaDIne kevI rIte laDe che ane e laDAIne jainadarzana kevI rIte zAMta pADe che e vAta eka prasiddha udAharaNuThArA samajAvuM chuM - ' keTalAka AMdhaLAonI sAme eka hAthI Avyo. eka AMdhaLo e hAthI pAse gaye ane hAtha pheravatAM tenA hAthamAM hAthInI pUMchaDI AvI, eTale te kahevA lAge ke hAthI deLI jevo hoya che. bIjAnA hAthamAM hAthInA paga AvyA, eTale te kahevA lAgyo ke, hAthI deLI je hete nathI, hAthI te thAMbhalA jevo hoya che. trIjAnA hAthamAM hAthInuM piTa AvyuM, eTale te kahevA lAgyo ke, tame banne khoTA che, hAthI te koThI jevo hoya che. thAnA hAthamAM hAthInI sUMDha AvI eTale te kahevA lAgyuM ke, tame badhAM khoTAM cho, hAthI te DagalAnI bAMya jevo hoya che. pAMcamAnA hAthamAM hAthInA kAna AvyA hatA, eTale te kahevA lAgyo ke, hAthI te sUpaDA jevo hoya che ane chAnA hAthamAM hAthInA dAMta AvyA hatA eTale te kaheto hato ke, hAthI te sAMbelA jevo hoya che. A pramANe e cha AMdhaLAo juduM juduM kahetA hatA ane paraspara laDatA hatA. e AMdhaLAo hevAthI hAthInAM badhAM aMgene joI zakatA na hatA ane tethI hAthInA keI eka aMga pakaDIne paraspara laDatA hatA. eTalAmAM eka satra puruSa Avyo. teNe pUchayuM ke, bhAI e tame zA mATe laDo cho ? javAbamAM eka AMdhaLAe kahyuM ke, hAthI thAMbhalA jevo hoya che chatAM A ene daLI je kahe che? tyAre bIjAe kahyuM ke, hAthI te daLI je heya che chatAM A ene thAMbhalA je kahe che. A bannenuM kathana sAMbhaLI netra puruSa kahevA lAgyuM ke tame banne ThIka kahe che ? eTalAmAM trIjA AMdhaLAe kahyuM ke, hAthI te kAThI jevo hoya che, cothAe kahyuM ke, hAthI te sUpaDA jevo hoya che, pAMcamAe kahyuM ke hAthI te DagalAnI bAMya jevo hoya che. A pramANe badhA AMdhaLAoe pitApitAnI mAnyatA kahI saMbhaLAvI ane satra puruSa tamArI badhAnI mAnyatA sArI che ema kahete gaye. AMdhaLAo kahevA lAgyA ke, tame moTuM joIne dhAne hA-hA karo cho ane badhAne sAcA cho ema kahe che. je vAta paraspara viruddha che evI viruddha vAtane kahenArAo sAcA kema hoI zake ? satra puruSe badhAne ThaMDA pADatAM kahyuM ke, tame badhA vastunA eka eka aMgane pakaDIne juo che, sagane pakaDIne jatA nathI. eka eka aMgathI hAthI banatuM nathI paraMtu tame lako- je eka aMgane pakaDI kahe che te eka aMga hAthImAM te che. hAthInI pUMchaDI daLI jevI hoya che, tenA paga thAMbhalA jevA hoya che, sUMDha DagalAnI bAMya jevI hoya che, kAna sUpaDAM jevAM hoya che, peTa kAThI jevuM hoya che ane dAMta sAMbelA jevAM hoya che. A pramANe tame hAthInA eka eka aMga pakaDIne laDe che paNa jo tame badhA aMge tapAso te kaI prakAranI laDAI ja na thAya. A pramANe te satra puruSe e badhA aMdhajanonI zaMkAnuM samAdhAna karyuM. , , samudramAM kaI nadI jatI nathI ? samudramAM badhI nadIo che paNa samudra kaI paNa nadImAM nathI. A ja pramANe jenadharmamAM kaI dRSTi nathI ? jenadharmamAM badhI daSTie che ane tethI ja jainadarzane badhAnA jhaghaDAone dUra kare che paNa pite keAI jhaghaDAmAM paDatuM nathI. anAthI muni rAjA zreNikane je kAMI kahI rahyA che tene pratyeka dRSTie jovAnI jarUra che. jenadarzana anekAntavAdI che, ekAntavAdI nathI. eTalA mATe pratyeka vAtane anekAntanI dRSTie juo Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 4 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 393 ane anekAntadRSTie khIjAne paNa samajAvA. anekAntadaSTie pratyeka viSaya upara vicAra karavAmAM Ave te koI prakAranI laDAI ja na thAya ! ahIM prazna e thAya che ke, jo koI mANasa samajAvavA chatAM paNa potAnI haTha naM cheDe te e dazAmAM zuM karavuM? zuM tene mATe peAtAnA tattvane paNa cheDI devuM ? A praznane uttara e che ke, peAtAnA AtmAnI svataMtratA vinA kAI tattva TakI zakatuM nathI. eTalA mATe peAtAnA tattva viSe evA vizvAsa rAkhavA ke, amArAM tattvA saMpUrNa dRSTie batAvavAmAM AvyAM che; eTalA mATe jo pUrNa dRSTie batAvavAmAM AvelI kAI paNa vAta heAya te huM tene svIkAravA taiyAra chuM, paNa apUrNa dRSTie kahevAmAM AvelI vAtane mATe huM pUrNa STie kahevAmAM AvelI vAtane cheDI zake nahi! A pramANe vicAra karI potAnA tattva upara kevI rIte dRDha rahevuM joIe ene mATe araNaka ane kAmadevanAM dRSTAMte jue. kAmadevane ze| aparAdha hatA ? deve tene kahyuM ke, tuM mahAvIne dharma cheADI de, nahiM ta tArA zarIranAM TUkaDe TUkaDAM karI nAMkhIza ! deve A pramANe kahyuM chatAM kAmadeva tA ema ja vicAratA hatA ke, jo koI A nintha pravacanamAM bhUla batAvatu hoya te e avasthAmAM te huM nirAndhadha cheDI paNa zakuM; paNa dharma cheDavA mATe talavArathI mArI nAMkhavAne bhaya batAve te e avasthAmAM huM koi paNa rIte dhane tyAga karI zakuM' nahi." 66 CC kadAca koI kahe ke, koI vAtane pakaDI rAkhavI e haTha che, paNa haTha te tyAre kahI zakAya ke jyAre samajAvavA chatAM mAne nahi. te deva kAmadevane kAMI samajAvate nahatA paNa talavAranA bhaya batAvI dharmanA tyAga karavAnuM kahetA hatA. kAmadeva tA peAtAnA tattvamAM nizcala hatA. te ema ja vicAratA hatA ke, A deva mane ja talavAra dvArA mAraze te te talavArane dhA A zarIra upara ja paDI zake che, mArA AtmAne kAMI nukazAna karI zake ema nathI. huM talavAranA DarathI mArA Atmatattvane tyAga karI zake nahi. e Atmatattvane te huM mAnuM chuM. eTale mArI upara game teTalAM saMkaTA paDe chatAM huM mArA e Atmatattvane cheDI zaku nahi." kAmadeva vicAre che ke, " A deva mane talavAra mArI zake nahi. mArA AtmA ja kartA che eTalA mATe mArA AtmA ja talavAra mArI zake; mArA AtmAne khIjo koi mArI zake nahi. A AtmA je banAvanAra che ane A AtmA ja bagADanAra che. saMsArane nAza karI mekSa janAra paNa AtmA ja che. khIjA tA badhAM nimitta che. sukha ke duHkha, suprayAsa ke duHprayAsa karanAra paNa A AtmA ja che. AtmAnA karyA vinA sukha duHkha pedA thaI zakatAM nathI. A ja pramANe AtmAnA adhyavasAya vinA puNya-pApa paNa lAgI zakatAM nathI. AtmA ja potAnA adhyavasAyathI vaitaraNI nadI, phUTazAlmalI vRkSa, kAmadhenu ke naMdanavananI samAna duHkha sukhane peA kare che. AtmAnA karttavyane na jotAM khIjAne mATe ema kahevuM ke, A khIjo ja sukha du:khate ApanArA che, e teA kutarAnI mAphaka bhUla karavA jevuM che, eka kutarA kAca jaDelA mahelamAM jaI caDayA. kAcanA pratibiMbane kAraNe kutarAne peAtAnI jevA kutarA ja dekhAvA lAgyA. kutarA potAnA jAti svabhAvavALA kutarAthI bahu nArAja rahe che, eTalA mATe te potAnA pratiSmi bane khIjo kutarA samajI bhasavA lAgyA. e kutarAne e khabara kyAMthI hoya ke pratibiMbamAM je kutarA dekhAya che te jAte che. pa Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA kutara pitAnuM pratibiMba joI bhasate heya ane te vakhate tame tyAM ho te tame zuM karaze! e kutarAne tame kADhI mUkaze, ke vadhAre bhasavA deze! jo tame tene kADhI na mUkatAM bhasavA de che e tamArI bhUla gaNAze ne! A ja pramANe amuka mANasa sukha Ape che ane amuka mANasa duHkha Ape che ema kahevuM che te kutarAnA bhasavA jevuM che. kAmadeva sArI rIte jANatuM hatuM ke AtmA ja sukha duHkhane kartA che. ane tethI ja te pitAnA satya tatva upara daDha rahI zakyo hato, matalaba ke, satyane samajIne asatyane choDavuM e kartavya che; paraMtu koI bhaya batAvI satyathI patita karavA cAhe te, evA samayamAM vIra leze prANa ApavAne svIkAra karI le che, 5raMtu satyane tyAga karatA nathI. anAthI muni kahe che ke, "he: rAjana ! huM e nizcaya upara Avyo chuM ke AtmA ja kartA che ane eTalA mATe AtmA ja supratiSThita ke duSpatiSThita banI zake che ane A ja pramANe AtmA pite ja pitAne mitra ke zatru banI zake che." anAthI muni je kAMI kahe che te ja vAta theDA ghaNA pheraphAra sAthe gItA paNa kahe che, gItAmAM paNa kahyuM che ke - uddharedAtmanAtmAnaM nAtmAnamavasAdayet / ___ Atmaiva yAtmano bandhurAtmaiva ripurAtmanaH // kRSNa kahe che , "he arjuna AtmAne uddhAra tuM pote ja kara. kAraNa ke AtmAne uddhAra pitAnA AtmAdvArA ja thaI zake che. mATe AtmAne uddhAra kare, tene nIce pADe nahi, AtmAne mitra ke zatru A AtmA pite ja che. bIjuM koI nathI." jaina zAstramAM je vAta kahI che te ja vAta prakArAntare gItAmAM paNa kahevAmAM AvI che. eTalA mATe Agama upara vizvAsa rAkhI AtmAnI unnati kare. e ja puruSArtha che. AtmoddhAra karavAne puruSArtha karavAthI sudarzananI mAphaka AtmAnuM kalyANa thayA vinA raheze nahi. sudarzana caritra-4ra ja di cAra cata suti tata! jati | je pitAnA kalyANanuM kAma kare che, tenuM akalyANa koI karI zakatuM nathI eTalA mATe bIjAe zuM kare che te tarapha dhyAna ne ApatAM pitAnA kAma tarapha jue. A vAta sudarzananI samajamAM kevI rIte AvI haze e te e jANe paNa e vAtane tame paNa samaje. sudarzananI mAphaka tame paNa AtmakalyANa sAdhazo te tamAruM paNa kalyANa thaze. prajAnA pratinidhioe sudarzanane bahu pUchayuM paNa sudarzana kaI bolyA nahi. pratinidhi leze asamaMjasamAM paDI gayA ane sudarzanane pakSa choDI rAjAnA pakSamAM cAlyA gayA. pratinidhione paNa pitAnA pakSamAM AvyA jANI rAjAe sudarzanane zULIe caDhAvavAne nizcaya karyo. leko vicAravA lAgyA ke, have zuM karavuM? eke kahyuM ke, cAla jaIne sudarzananI strI mane ramAne A vAta kahIe. kadAca tene samajAvavAthI sudarzana samajI jAya. keTalAMka kAmo Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suda 4] rAja keTa-cAturmAsa [395 je puruSathI thatAM nathI te strIothI thaI jAya che. eTalA mATe mane ramAne kahevuM ke tAruM saubhAgya jokhamamAM che mATe sudarzanane kahe ke te bele. je manoramA sudarzanane ema kaheze ke, meM e zo aparAdha karyo che ke tame zULIe caDI ane vidhavA banAve che ? eTalA mATe bele. A pramANe kahIne manoramA reI paDaze tyAre sudarzana avazya bolaze e mane vizvAsa che. AvI vicAraNane aMte keTalAka loke ema kahevA lAgyA ke, manaramA pAse javuM. keTalAka loko ema paNa kahevA lAgyA ke, e te zeThanI khoTI haTha che ke teo bolatA nathI. athavA na belavA pAchaLa koI rahasya raheluM haze. Akhare loko e nizcaya upara AvyA ke ekavAra maneramA pAse jaI enI dvArA sudarzanane belAvavA prayatna karavuM joIe. prajAnA AgevAna keTalAka loko manemA pAse gayA ane kahevA lAgyA ke, tame kAMI sAMbhaLyuM ke nahi ? maneramAe javAba Apyo ke, nA, meM te kAMI sAMbhaLyuM nathI. patinI kRpAthI huM te AnaMdapUrvaka dharmadhyAna karuM chuM. mArA sadbhAgye mane AvA dharmAtmA pati maLyA che eTale mAre koInI paMcAtamAM paDavAnI zI jarUra che? leko kahevA lAgyA ke, tamane sArA pati maLyA che e te ThIka, paNa tamArA patinuM aniSTa thayuM che te tame sAMbhaLyuM che ke nahi ? mane ramAe javAba Ape ke, mArA patinuM aniSTa thayuM che? mArA pati che ema kahetA hatA ke, pitAnuM aniSTa pote ja karI zake che! bIjo koI aniSTa karI zakatuM nathI. te pachI mArA patinuM aniSTa kevI rIte thayuM ? te leko mane ramAne kahevA lAgyA ke, tame bahu bhoLA che. vAstavamAM moTA gharanI strIo bahu bhoLI hoya che. Aje tamArA patinuM bahu aniSTa thaI rahyuM che. tamArA pati kevA che e te ame jANatA nathI. e vAta te tame ja jANatA haze paNa Aje tamArA patine rAjAnA mahelamAM pakaDavAmAM AvyA che ane rAjAnA mahelamAM jaI rANInA zIlane naSTa karavAne temaNe prayatna karyo ane temanA upara Aropa caDAvavAmAM Avyo che. A aparAdhane kAraNe rAjAe temane sULIe caDAvavAne hukama Ape che. atyAre temane bacAvavAne eka ja upAya bAkI che ane te upAya tamArA hAthamAM che. ame te aneka upAyo ajamAvI joyA paNa amane saphaLatA maLI nahi. saMbhava che ke, tamArA prayatnathI tamane saphaLatA maLI jAya. rAjAe kahyuM che ke, e zeDa pitAnA mehe sAcI hakIkta kahI de te huM tene zULIe caDAvavAnI zikSA mApha karI dauM. ame te zeThane kahI-kahIne thAkI gayA paNa zeTha te eka akSara paNa belatA nathI. mATe tame temane kahe ke, sAcI vAta je banI heya te kahI Ape. sAcI vAta kahevAthI temane sULI caDAvavAnI zikSA paNa mApha karI devAmAM Avaze. suna murajhAI mUcha AI, paDI dharaNI kumalAI. pAMca putra taba mAmA karate, paDe geda AI. dhana 94 ceta laI cate jaba manameM, huI ne have bAta; zIla cUke nahIM pati hamAre, niyama dhama vikhyAta, dhana kyA Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha nahIM nikalI ghara, bAhara zeThAnI, dhIraja, manameM dhAra; diyA dha pAMceAM putranake, eka dharma AdhAra. satya na maratA sunA putra tuma, jhUna mujhe sahAya; Aja zeTha sUlIse ugare, tA meM nirakhUjAya. : [ bIjA bhAdaravA "dhana 965 "dhana 97 zeDane zULIe caDAvavAnI vAta sAMbhaLatAM ja maneAramA mucchita thaI nIce DhaLI paDI. tenA pAMceya putra! ' mAmA ' karatAM tenA kheALAmAM besI gayA. theADIvAra bAda upacAra karavAthI te beThI thaI ane vicAravA lAgI ke, have mAre zuM karavuM ? A leAkeAnA kahevA pramANe mAre patinI pAse javuM ke patinA kAryamAM vizvAsa rAkhI mAre temanI pAse na javuM ! mane teA evA daDha vizvAsa che ke, mArA pati rANI upara humalA kare e kadApi saMbhave evuM nathI. e tA, sUrya aMdhakAra Ape che, amRta mRtyu nIpajAve che ane caMdramA agni varasAve che ema kAI kahe enA jevI vAta che. kadApi A vAta kadAca banI zake paNa mArA pati * parastrI upara kudRSTi pheke e kadApi saMbhavita nathI, evA mane hRDha vizvAsa che. pati-patnI vacce hRdayane vizvAsa kevA heAvA joIe te manAramAnA caritra uparathI jue. patipatnInI laganInuM udAharaNa, bhakta leA paramAtmAnI bhaktimAM le che ane kahe che ke ' palaka na vasare padmamaNi piyu bhaNI ' je pramANe pativratA strInA prema potAnA patimAM apUrva hoya che te pramANe bhakta leAkA pAtAnI kAntArUpI bhaktinA prema paramAtmA pratye apUrva rahe ema kahe che. A uparathI pati patnInA prema kevA apUrva hoya che tene vicAra karI. .. maneAramAnA bALako rezatAM rAtAM kahevA lAgyAM ke, " mA, tame mUrchita thaI te kema nIce DhaLI paDaDyAM hatAM ? ane amArA pitAne jo zULI upara caDAvavAmAM Avaze te pachI amAruM zuM thaze ?" v_1_ bALakAne kevuM duHkha thAya che. e vAta teA bALakA ja jANe che ane jemane bALaka che tee ja jANe che. manAramAe, duHkhita thatAM bALakane haiya ApatAM kahyuM ke, " putrA ! tame kema ruvA che ! mane evA dRDha vizvAsa che ke, satya kAI divasa maratuM nathI ane je asatya che te to mavuM ja joi e. mane asatya khIlakula pasaMda nathI. lokA kahe che ke, cAra jJAna ane cauda pUrva dhAraNa karanAra paNa calita thaI jAya che. saMbhava che ke, e leAkeAnA kathanAnusAra tamArA pitAjI paNa calita thayA hAya ! paraMtu jo teo calita thayA hAya te| pachI jIvanamAM zuM mA? jyAMsudhI teo satyadharmI che tyAMsudhI huM temanI adhoganA huM paNa jo temAMthI satya cAlyuM gayuM heAya te pachI temanA mATe maravuM e ja sAruM che." have kadAca kAi evA prazna kare ke, zuM maneramA eTalI badhI dhyAhIna che ke teNIe A pramANe kahyuM ? te jgAvavAnuM ke, rAjImatie sthatemIne kahyuM. hatuM ke, " he ! apayazakAmI ! tane dhikkAra che ! tuM marI kesa jtA nathI ! A pramANe patita thavA karatAM tA marI javuM e sAruM che. " rAjImatie paNu, A pramANe kahyuM hatuM. te zuM temane dayAhIna kahI zakAya ? Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 5] rAjakoTa-cAturmAsa [ 397. - leko kahe che ke, dayAnA kAraNe kAyaratA AvI che; paraMtu vAstavamAM dayAdharma e vIra puruSone dharma che. kAyaroThArA dayAnuM pAlana thaI zakatuM nathI. AjanA lekoe dayAne kAyaratAnuM rUpa ApyuM che, paNa vAstavamAM dayA vIrAnI che, kAyaranI nahi. je leAko vIra hoya che te loko satyane pahelAM jue che ane satyanI sAthe ja dayAnuM pAlana kare che. vIro satyane dayAnA nAme nAza karatA nathI. manaramA kahe che ke, satyane kAraNe ja huM patinI adhoganA chuM. je patimAMthI satya cAlyuM gayuM te pachI patine eka kSaNa mAtra paNa jIvita rahevAne adhikAra nathI. ' * Aje ghaNuM leko yuvAnInA nazAmAM masta banI satya-zIlane tuccha mAne che paNa e temane UlaTe mArga che. sanmArga te te che ke, jenAmAM satya-zIla nathI tene jIvavAne paNu adhikAra nathI. | manaramAe pitAnA bALakone kahyuM ke, "ApaNe badhAM satyanA khoLAmAM beThelo chIe." pachI tame zA mATe ? cho ? leke kahe che ke zeThane samajAvo, paNa satyane zuM samajAvavuM ? eTalA mATe cAle, ApaNe badhA dharmakArya karIe!" - Aje gharamAM mahemAnone utAravA mATe judA judA esTAo rAkhavAmAM Ave che paNa dharmakArya karavA mATe koI juduM sthAna rAkhavAmAM AvatuM nathI. dharmakArya karavA mATe evuM sthAna hovuM joIe ke, jyAM kharAba bhAvanA paNa na Ave. pahelAnA leke gharamAM ja pauSadhazALA paNa rAkhatA hatA. maneramA pitAnA bALakane laI pauSadhazALAmAM dharmakArya karavA gaI. have AgaLa zuM thAya che te viSe have pachI "vicAra karavAmAM Avaze.' vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI pra ravivAra prArthanA sumati jinezvara sAhibAjI, "megharatha" nRpane naMda; sumaMgalA mAtA taNe, tanaya sadA sukhakaMda. prabhu tribhavana tileja, sumati sumati dAtAra; mahA mahimA nIlajI, praNamuM vAra hajAra. prabhu " -vinayacaMdrajI kuMbhaTa covIzI. ' zrI sumatinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che.. prArthanA karanAre paramAtmAnI prArthanA karatI vakhate ke Adarza sAme rAkhavo joIe ane kevI rIte AtmavikAsa karavo joIe, e vAta A prArthanAmAM batAvavAmAM AvI che. je upadeza bALaka, vRddha, sAdhu, gRhastha vagerene mATe samAna upayogI hoya te ja upadeza samAja samakSa mUkavAmAM Ave che ane te ja upadeza samAjane vadhAre lAbhaprada siddha thAya che. paramAtmAnI prArthanA karatI vakhate daSTi samakSa kevo Adarza rAkhavo joIe e vAta sAMsArika padArtho upara dRSTipAta karavAthI spaSTa jaNAya che. manuSya potAnA jJAnathI AgaLa Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA paNa vadhe che ane pAchaLa paNa paDe che, iSTane paNa pAme che ane aniSTane pazu pAme che. A ja kAraNe jJAnanAM jJAna ane ajJAna evA be bheda pADavAmAM AvyAM che. kAI vAtane na jANavI e ja ajJAna nathI, paraMtu kAI vAtane UlaTI jANavI e viparIta jJAna paNa annana ja che. A mATe A prAnAmAM manuSyanuM udAharaNa na ApatAM prakRtinuM udAharaNa ApavAmAM AvyuM che. prArthanAmAM kahyuM che ke, bhramara puSpanI sAthe niSThApUrvaka gADha prIti Ave che ane eTlA mATe te puSpanI sugaMdha cheADI khIje yAMya durgaMdha levA jatA nathI. puSpa vikasita thayuM te bhramara custa paDI rahetA nathI paNa te harSoMmAM AvI jAya che. kadAca kAI ema kahe ke, eka khAga suMdara puSpAnI sugadhathI khUba mheke che. te bhAgamAM eka vRkSa upara eka bhamarA cupaDyApa kheDA che, te gaNagaNATa karatA nathI, tema puSpanA rasa puSNu pIte nathI. A kathananA javAbamAM tame e ja kaheze| ke, e bhamarA nahi haiAya, e te kAI khIjAM vaDuM haze ! athavA e bhamarA marelA haze! jo e bhamarA hAya ane te jIvatA kAya tA tA thyAganAM puSpA ATalAM khIlyAM hoya ane te gaNagaNATa kare nahi e mAnI zakAya evI vAta nathI. bhramaranA A udAharaNa uparathI tame e jue ke, mahAmahimAnidhAna paramAtmA, zuM vikasita puSpanI samAna paNa nathI! jo che to pachI paramAtmAnA bhakta hevA chatAM nirusAhI anevAnuM zuM kAraNa che ? enA mATe e ja kAraNa hAI zake. kAM te te nAmanA ja bhakta che athavA pahmAtmA prati temane pUrNa zrA nathI, ke temanI zraddhA marI gaI che. je pramANe bAga khIlyuM. hAvA chatAM bhamarA gaNagaNATa na kare ke puSparasanuM pAna na kare tA emAM bAganA doSa che ema kahI zakAya nahi; te ja pramANe paramAtmArUpI bAga khIlyA hAvA chatAM bhramarUpI bhakta bhaktirasanuM mAna na kare te! emAM paramAtmAne ze| deza ? paramAtmAnI prArthanA karatI vakhate kevAM bhAvA hAvA joIe enA mATe bhaktA eka khIjuM udAharaNa paNa Ape che. teo kahe che ke, sUryodaya thatAM kamala vikasita thayA vinA rahetuM nathI. jo kamala sUryodaya thavA chatAM vikasita na thAya te te kamala marI gayuM che ema ja kahI zakAya; paNa jo kamala jIvita haiAya te te sUryodaya thatAM vikasita thayA vinA rahetuM nathI. svAtinuM jalabiMdu paDavA chatAM paNa papaiyA e jalabiMdune dhAraNa na kare evu' jovAmAM AvatuM nathI. jo svAtinuM jalabiMdu papaiyA dhAraNa na kare to kAM to te rAgI haze athavA te marI gayA haze ema ja kahI zakAya. A badhAM udAharaNo ApI bhakta leAkA kahe che ke, je paramAtmAnA sAcA bhakatA che te tA paramAtmAnA guNagAna ja karyA kare che. je pramANe kamalanI zraddhA sUrya upara, bhramaranI zraddhA phula upara ane cAtakanI zraddhA svAtinA jalabiMdu upara hoya che, te ja pramANe sAgrA bhaktanI zraddhA paramAtmA upara heAya che. paramAtmA pratye je bhaktanA hRdayamAM ananya ekAMgI zraddhA hAya che te zraddhAvAna bhakta prazaMsAne pAtra che, paNa jeo evA bhakta nathI temanuM lakSya paNa ekAMgI bhakti tarapha hAvuM joI e. sAdhAraNa rIte bhakta loka te pANInI mAphaka badhAnI sAthe maLI jaI prema kare che. bhakta loko badhAne Atmatulya AtI khannAnuM hita ja cAhe che. ane tethI ja teo kahe che keH-- Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 5] rAjakoTa-cAturmAsa [19 kAmaga kI lAlasAjI, thiratA ne dhare mana, piNa tuma bhajana pratApathI, dAjhe dumita vana, prabhu he! prabho ! jyAre kAma, krodha, lobha, meha, mada matsaranI dhArA vahe che tyAre enA pravAhamAM nirbala prANIo taNAI jAya che. temane e pravAhamAMthI pAra javuM muzkela jaNAya che. je pramANe pANInA pravAhamAM paga lapasI javAthI te mANasa pravAhamAM taNAI jAya che ane pachI tene patto lAga kaThIna jaNAya che; te ja pramANe kAma, krodha AdinA pravAhamAM taNAI janAra prANIone patto meLavo muzkela thaI paDe che. ane e kAraNe te prANIonI dazA dayApAtra banI jAya che. temanI dayanIya dazA joI konuM hRdaya dravita nahi bane? pANInA pravAhamAM taNAtAM lekine joI kyA dayALunuM hRdaya dravita nahi thAya ane yathAzakti pramANe temane bacAvavA prayatana nahi kare? A ja pramANe jJAnIjanone paNa kAma-krodhanA pravAhamAM taNAtAM lekone jeI karuNA Ave che ane teo kahe che ke, "he ! prabho! tArA jevA tribhuvananAtha hovA chatAM paNa A leko tArA zaraNe na AvatAM, kAma, krodhAdinA pravAhamAM zA mATe taNAI jAya che?" A pramANe jJAnIjane kAma-krodhAdinA pravAhamAM taNutAM prANIo pratye karUNa bhAva batAve che. teo badhA prANIone Atmatulya mAne che, ane temane kAma-krodhAdinA pravAhamAMthI bacAvavAno prayatna paNa kare che. teo kahe che ke, jo ke kAma-krodhAdine pravAha kAMI ochA nathI paNa ethI kAMI gabharAI javAnI jarUra nathI. A pravAhamAMthI aneka leke avalaMbana laI bahAra nIkaLI paNa zakyA che. A ja pramANe kAma krodhAdinA pravAhamAMthI bacavA mATe paramAtmAnI prArthanAnuM avalaMbana levAmAM Ave te kAma-krodhAdinA pravAhamAMthI nIkaLI bhavapAra jaI zakAya che. je tame ema mAnatA che ke, paramAtmAnI prArthanAnA avalaMbanathI kAma-krodhAdinA pravAhamAMthI nIkaLI bhavapAra jaI zakaze, te paramAtmAnI bhaktine jIvanamAM vaNe. ahIM te bhaktino kevaLa upadeza ApavAmAM Ave che paNa enA vyavahAra te saMsAranAM kAmakArA ja thaI zake che. ahIM te paramAtmAnI bhakti batAvo ane bahAra jaI paramAtmAne bhUlI jAo ane ema samajavA lAgo ke, ame game te karIe tene ahIM ke| jue che ! paNa Ama TaeNga karavo e te avalaMbanane choDI daI kAmakrodhAdinA pravAhamAM taNAI javA jevuM che. eTalA mATe jyAre tamArA bhaktimArganI vacce kAma, krodha, lobha, mehane pravAha ADe Ave tyAre je te vakhate paramAtmAnI prArthanAnuM avalaMbana lezo te pravAhamAMthI nIkaLI sAme pAra jaI zakazo. matalaba ke, bhaktae kAma-krodhAdine vikAra mAnyA che ane e vikAre upara vijaya meLavavA mATe ja paramAtmAnI prArthanAnuM avalaMbana lIdhuM che. tame paNa kAma-krodhAdi vikArane jItavA mATe paramAtmAnI prArthanAnuM avalaMbana le; ane paramAtmAne bhUlI na jAo, A pramANe paramAtmAnA nAmanuM avalaMbana leze te kAmakrodhAdinA pravAhamAMthI pAra jaI zakaze. paNa ema thavuM na joIe ke paramAtmAnA nAmane kAmakrodhAdinA pravAhamAM DubADI de. jemake, tame je khoTo dAvo kare ane paramAtmAne kahe ke A khoTA dAvAmAM huM jIvuM te tamArI zakti jANuM. keIne beTe mAla ApIne paramAtmAne evI prArthanA kare Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = 400 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA A mArI cAlAkI kAI na jANe te tamArI zakti jANuM. A ja pramANe parastrIsevananuM kaI pApa kare ane ema kahe ke, je mAruM pApa prakaTa na thAya ane duniyAmAM huM sAre kahevAuM te huM paramAtmAnI zakti jANuM ! A pramANe pite unmArge cAle ane pachI paramAtmAnA nAmane paNa kAmakrodhAdinA pravAhamAM ghaseDe che te kAma krodhAdinA pravAhamAMthI, paramAtmAnA kevaLa nAmanuM avalaMbana laI bahAra nIkaLI zakatA nathI. paraMtu je paramAtmAnA mArge cAle che te mANasa paramAtmAnA nAmanuM avalaMbana laI avazya kAmakrodhAdinA pravAhamAMthI bahAra nIkaLI bhavapAra jaI zake che. - je loko paramAtmA pAse kAma, krodha, lobhanI AzA kare che temanI AzA pUrI thAya e sAruM ke kharAba ? tame ema ja kaheze ke evA mANasanI AzA pUrI na thAya e je sAruM che paNa A vAta upara daDha rahevuM muzkela che. je tame A vAtane hRdayapUrvaka svIkAre cho, te paramAtmA prati evI prArthanA kare ke, " he! prabho ! dhUrta lekonI AzA pUrI na thAya e ja sAruM che ane jeo sAcA bhakta che ane jeo kAmakrodhAdinA pravAhamAMthI nIkaLI bhavapAra javA cAhe che temanI AzA pUrI thAya e sAruM che." - A te tamArA lokonI vAta thaI paNa ame sAdhuoe paNa kevaLa vezamAM ja rahevuM na joIe. ema thavuM na joIe ke ame kevaLa veza dhAraNa karI lokone namAvavAmAM ja rahIe. amAre uNa AtmoddhAra viSe vicAra karavo joIe. je ame kevaLa veza dhAraNa karI lokone namAvavAmAM ja rahIe ane AtmoddhAra na karIe te amArA mATe anAthI muni zuM kahe che te juo - anAthI manine adhikAra-43 anAthI muni kahe che ke, "he! rAjana! keTalAka mANase gRhasaMsAra choDIne ane saMyama laIne paNa anAthatAmAM paDI jAya che." saMyama laIne paNa anAthatAmAM kevI rIte paDe che ane pachI temanI sthiti phevI kharAba thAya che te juo - imA hu aNNA vi aNAhayA nivA, tamegacitto nihuo suNehi me / niyaMdhamma lahiyA Nivo jahA, soyanti ege bahu kAyarA narA // 38 // , , "he ! rAjana ! eka anAthatA bIjA prakAranI paNa che te tame zAnta citte sAMbhaLo. sanAtha banAvanAra nircanvadharmane prApta karIne paNa ghaNuM kAyara manuSya patita thaI jAya che ane nigraMthapaNAmAM duHkha pAme che." keTalAka loko te ema kahe che ke, ame guruo chIe eTale ame je kAMI karIe te ja ThIka che paNa anAthI muni ema kahetA nathI. paNa teo te ema kahe che ke "keTalAka sAdhuo kAyara thaIne anAtha banyA rahe che ane nircanthapaNumAM du:kha pAme che." anAthI munidvArA karavAmAM AvelI A TIkAthI saMbhava che ke, keTalAka sAdhu-sAdhvIo nArAja, paNa thAya paNa je vAta zAstramAM AvI che te vAta te kahevI ja paDe che. jyAre bIjAnI TIkA karavAmAM Ave che te potAnI TIkAthI zA mATe DaravuM? A TIkA sAMbhaLIne sAdhueAe te ema samajavuM joIe ke, saMsAramAM je pApa thAya che tenI javAbadArI Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 6] rAjakeTa cAturmAsa [ 401 amArI upara ja che. je ame sAdhuo pavitra spIe te duniyAnA badhAM pAye bhasmIbhUta thaI jAya. je ame sAdhuo pitAnAmAM chupAI rahelAM pApeme rahevA na daIe te pite pavitra thaI jaIe ane bIjAne paNa pavitra karI zakIe. je pramANe sapheda cAdaramAM paDela kALA DAMdha AMkhane khUMce che te ja pramANe sAdhuo sanAtAmAMthI nIkaLI pAchA anAthAmAM paDe che e mahApuruSone khUce che. anAthI muni kahe che ke, he ! rAjana ! have huM tane eka judA prakAranI anAthatA saMbhaLAvuM chuM te tuM ekAgra ane nizcala citte sAMbhaLa:- anAthI munie A pramANe rAjA zreNikane kahIM eka mahAna siddhAntanI sUcanA karI che. e siddhAnta-tatvane dhyAnamAM levAnI khAsa AvazyaktA che. leke kahe che ke, ame ATale upadeza sAMbhaLIe chIe chatAM paNa amane jJAna kema thatuM nathI ! paNa upadeza sAMbhaLavAmAM paNa cittane ekAgra ane nizcala rAkhavuM paDe che. paraMtu mana ekAgra na hovAne kAraNe upadeza zravaNanuM phaLa maLatuM nathI. yogI-munionuM citta ekAgra hoya che. yogazAstramAM kSipra, mUDha, vikSipta, ekAgra ane nirodha ema cittanI pAMca vRttio batAvavAmAM Avela che. A pAMca vRttionuM vivecana karavA mATe samaya joIe paNa atyAre e viSe bahu vistArathI na kahetAM saMkSepamAM je kahuM chuM manamAM rAgadveSane vadhAranArI je rajoguNathI yukta vRtti hoya che arthAta mane jyAre rAgadveSavardhaka rajoguNamAM ja AnaMda mAne che tyAre mananI vRtti kSika hoya che. je vRtti tame guNa pradhAna che te mUDha vRtti che. mAdaka padArthonA sevanamAM Anada mAna te mUDha vRtti che. keTalAka loko cittane nizcala karavA mATe aphaNa, bhAMga-gAMjA vagere mAdaka padArthonuM sevana kare che. A pramANe tAmasika padArthonA sevAra cittane nizvala banAvavuM e mUDha vRtti che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha vagere indrinA viSayomAM AnaMda mAne e cittanI vikSipta vRtti che. zAstra kahe che ke A traNe vRttio pachInI je ekAgra vRtti che te ekAgravRttio dharmazravaNa karavAthI zastra saMmajavAmAM Ave che. A ekAgra vRtti ja yogInI vRtti che ane A ja vRttimAM yoga hoya che. jyAM sudhI citta ekAgra thatuM nathI tyAMsudhI zAstranI vAta samajavAmAM AvatI nathI. tame ahIM zAstrazravaNa karavA mATe AvyA chatAM jo tame rAgadveSamAM paDe ke rUpa, rasa, gaMdha, AdinI IchAmAM paDo athavI nidrA le che te tamAruM citta kSipta, vikSita ke mUDha vRttimAM ja rahyuM ane e dizAmAM zAstrazravaNa karavA chatAM tamane jJAna kevI rIte thaI zake ? zAstranI vAta sAMbhaLI jJAna che tyAre ja thaI zake ke jyAre citta ekAgra hoya. kadAcita zretAonuM citta ekAgra hoya ke na hoya paNa zAstra saMbhaLAvanAra vatAnuM citta te ekatra hevuM ja joIe. Aja kAla amAre sAdhuo upara paNa tamArI sisa, mUDha ane vikSipta cittavRttinI asara paDI rahI che. amane paNa ema kahevAmAM Ave che ke, nmAna pramANe bolavuM-cAlavuM. paNa je ame jamAnAne joI tamane khuza karavA mATe satyane dabAvI rAkhIe te te ame paNa pahelI traNa cittavRttiomAM ja rahyA. amArI cittavRtti paNa ekAgra thaI na kahevAya. amAre sAdhuoe to cittane ekAgra rAkhI satya hakIkata ja pragaTa karavI joIe. Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA pachI bhale tethI koI prasanna thAya ke nArAja thAya ! sAthe sAthe tamane paNa e ja kahevAnuM che ke, tame paNa zAstrane ekAgra citte sAMbhaLo. rAjA zreNike muninuM kathana ekAgra citte sAMbhaLyuM che te sAdhu na thayA chatAM sanAtha-anAthanA jANakAra te thayA. A ja pramANe tame paNa ekAgra thaI zAstrazravaNa kare. Ama kahevA chatAM paNa jo tame ekAgra thaI zAstrazravaNa na kare te e tamArI marajInI vAta paNa amAre te ekAgra thaI zAstrazravaNa karAvavuM joIe. amAre sAdhuoe to cittavRttine chUTI phelAyelI na rAkhatAM ekAgra rAkhavI joIe. keTalAka sAdhuo, pitAnI cittavRttine saMyamamAM ekAgra na rAkhatAM, saMsAranAM kAmenI dhamAlamAM sAmAjika sudhArane nAme paDI jAya che paNa ema karavuM te ThIka nathI. sAdhuoe te pitAnI cittavRtti saMyamamAM ja sthira rAkhavI joIe. tamAre paNa cittane ekAgra rAkhavAnI sAvadhAnI rAkhavI joIe. rAjA zreNike muninA kathanane ekAgracitte sAMbhaLyuM te teNe tIrthakaragotra bAMdhyuM. tene A tIrthakaragetranI saMpatti kAMI ochI na maLI. A ja pramANe tame paNa manane ekAgra rAkho. kadAca tame ema kahe ke, saMsAranI dhamAlamAM mana ekAgra kevI rIte rahI zake ? paNa saMsAranA saMkaTanA samaye te mana vadhAre ekAgra rahevuM joIe. jema sudarzane pitAnA manane saMkaTanA samaye ekAgra rAkhyuM hatuM ! sudarzana caritra-43 mane ramAne potAnA pati upara vizvAsa hato. jo koI bIjI strI hatA te te ema ja kahetA ke, AvI saMkaTanA samaye paNa pati belatA nathI te kyAre belaze? paNa manoramAne pitAnA pati upara pUrNa vizvAsa hato. eTalA mATe lekene atyAgraha hovA chatAM te te ema ja vicAravA lAgI ke, huM lekenA kahevAthI patine ema kahevA jAuM ke "tame bele" te ene e artha thayo ke huM vadhAre buddhimatI chuM ane pati ochI buddhivALA che. jyAre mane e vizvAsa che ke, mArA patinA remamAM paNa koI prakArano deSa nathI te pachI mAre patine kAMI kahevA javuM e yogya nathI. dhama rUpa pati kI patnI me, usa para caDhA kalaMka; sUrya casA hai Aja rAhune, jagameM vyAkhyA paMka. dhana 98 dharmadhyAna do dAna lAlajI, pApa rAhu Dhala jAya; pitA tumhAre sadana, ravi rUpe pragaTAya. dhana 99 mAtA putra mila dhyAna lagAyA, prabhu tere AdhAra; je bace Aja ye pitA hamAre, te have jayajayakAra. dhana 100 A pramANe vicAra karI manoramA potAnA putrone kahevA lAgI ke. " he ! putro! loko kahe che ke tamArA pitA marI jaze. lokonA A kathanane artha e thayo ke tamArA pitA khoTA che ane je khoTuM hoya che te marI jAya che. satya koI divasa maratuM nathI. satyane kAraNe ja huM tamArI mAtA chuM ane e ja pramANe satyane kAraNe sudarzana tamArA pitA che ane tame paNa satyane kAraNe ja amArA putro che. eTalA mATe satya upara vizvAsa rAkhI kaI prakAranI ciMtA na kare. A zArIrika saMbaMdha te bahArane che. sAce saMbaMdha te dharmane ja che. loko mane tamArA pitA pAse javAnuM kahe che paNa huM hamaNAM temanI pAse jaIza nahi. jyAre temane zULIe caDAvavAmAM Ave ane e zULInAM TUkaDe TUkaDAM thaI jAya ane tamArA pitAne jarApaNa AMca na Ave tyAre ja huM temanA darzana karIza." Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * * - * - ke ma che mArA ka ka ma na ke. kA. . . . . * * * * * * zuda 6] rAjakeTa-cAturmAsa [403 mane ramA kahetI hatI ke, "dharmanA kAraNe ja ApaNuM badhAne saMbaMdha che. e dharmane tyAga karI dayAnA nAme deDavuM e anucita che. he ! putra ! huM nizcayapUrvaka kahuM chuM ke, tamArA pitAne koI prakArane deSa nathI, chatAM temane mAthe kalaMka kema caDAvavAmAM AvyuM che! ene mATe ema ja kahI zakAya ke, jema gaganavihArI, tejasvI ane kalApUrNa sUryane paNa rAhu gherI le che te ja pramANe tamArA pitAne paNa A kalaMkarAhue gherI lIdhA che. sUryane rAhuthI choDAvavA mATe je pramANe dAna ApavAmAM Ave che te ja pramANe he ! putro ! tamArA pitAne A pApa-rAhuthI choDAvavA mATe dAna Ape. paNa bIjAne dAna ApavA pahelAM pitAnA AtmAne ja dAna Ape. pitAnAM pApa chUTayAM nathI ane sUryane rAhuthI choDAvavA mATe dAna devA mAMDavuM e te UlaTo mArga che. eTalA mATe pahelAM dharmadhyAnanuM pitAnA AtmAne dAna Ape. cAlo ApaNe dharmadhyAna karIe. eTalA mATe sAcA manathI paramAtmAnuM bhajana kare." mAtAne prabhAva putra upara paDe ja che. je mAtA putramAM viratAne bhAva bhare te bALaka jarUra vIra banI zake che. mAtA pitAnI IcchAnusAra bALakane banAvI zake che. paNa AjakAlanA mAtApitAo zuM kare che te juo. teo bALakemAM saddaguNa bhare che ke durguNo? bALaka te mATInA piMDAnI mAphaka che. tene jevo ghATa ghaDavA cAhie tevo ghaDI zakAya che. je mAtA-pitA gALo bhAMDaze te bALako gALo bhAMDatAM zIkhaze ane je mAtA-pitA mIThAM veNa bolaze te bALako paNa mIThAM vacane bolatAM zIkhaze. A te badhAne pratyakSa anubhava che. bALakane kAraNe ja mAtApitAnI niMdA ke prazaMsA thAya che. je bALaka sAruM haze te mAtApitAnI prazaMsA thaze ane kharAba haze te niMdA thaze. A uparathI bALakane sudhAravA mATe mAtA-pitAe kevA saMskAre bALakomAM utAravA joIe tene vicAra kare. keTalAka loko bALakonI vAtamAM zuM pazu che ema kahI upekSA kare che, paNa bALakonAM koI koI kAma paNa zIkSAprada hoya che. bALako koIvAra gADInI pachavADe deDe che ane gADInA pATIyA upara besavAne prayatna kare che. gADIvALo mAre che chatAM potAne prayatna choDatA nathI. A ja pramANe bALako kAryanA phaLane na jotA kArya karatAM ja rahe che. bALakonA A kAryathI zikSA e levAnI che ke, je pramANe bALako phala na jotAM kriyAmAM pravRtta thAya che te ja pramANe tame paNa phala na jotAM dharmakriyAmAM pravRtta thAo-arthAta niSkAma thaI dharmakriyA kare che temAM kalyANa che. maneramAe ane tenA pAMceya putroe paramAtmAnuM dhyAna dharI prArthanA karI ke, "he! prabho ! ame tamArA zaraNe AvyA chIe. amane bIjA koIne AdhAra nathI. Aje je sudarzana zULInI zikSAmAMthI bacI jAya ane temanA mAthe caDAvavAmAM AveluM kalaMka maTI jAya te saMsAramAM satyane jaya jayakAra thaI jAya." mane ramA ane tenA putrae bhagavAnanuM dhyAna dharyuM te zuM bIjA koI deva-devI na hatAM ke temaNe bhagavAnanuM ja dhyAna dharyuM? keTalAka loko kahe che ke, vItarAga bhagavAna sahAyatA karavA AvatA nathI eTalA mATe evAM kAma mATe te sarAgI devane mAnavA paDe che. A pramANe pitAnI nirbaLatAne kAraNe Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA leke dharma upara daDha rahetA nathI paNa manoramAne dharma upara daDha vizvAsa hato eTale te dharma upara daDha rahI. mAtA-putra paramAtmAnA dhyAnamAM beThA che. A bAju sudarzana paNa vicAre che ke bhale mane zIe caDAvavAmAM Ave paNa rANI mAtAne te kaSTamAM pADavA nahi dauM. eTalA mATe mAre mauna ja sevavuM e yogya che. - je pramANe vIjaLInA banne tAro kAma kare che te ja pramANe ahIM paNa bannenI zakti kAma karI rahI che. paNa vijaLInAM be tAremAMthI kenI dvArA prakAza thAya che e keNa jANe A ja pramANe bannemAMthI kenI zakti kevuM kAma kare che ema kema kahI zakAya ? loko bahAra UbhA UbhA ema vicAre che ke, zeThANI hamaNAM pozAka paherI bahAra Avaze paNa ahIM te zeThANI bIje ja pizAka paherI rahI che. have AgaLa zuM thAya che te 'viSe have pachI vicAra karavAmAM Avaze - -- vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI 7 budhavAra prArthanA pratiSThana" nathirake suta, "pRthvI" tuma mahatArI; suguNa nehI sAhaba sAthe, sevakane sukhakArI. zrI jinasaja supAsa, pUre Asa hamArI. -vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI, zrI supArzvanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmA pratye sAthI evI prArthanA kare che ke, "he ! nAtha ! mArI badhI AzAo pUrI karanAra Apa ja che, mATe mArI AzAo pUrI kare; huM bIjA pAse jaIne kyAM kahuM ? mArA mATe te tame ja AdhArabhUta che. pakSIone AkAzane AdhAra che. jalacarene jalane AdhAra che, vAchaDAne gAyane AdhAra che, bALakane mAtAne AdhAra che ane vahANane samudrane AdhAra che. A ja pramANe he ! prabho ! mane Apane ja AdhAra che mATe mArI AzAo pUrI kare. "'' vyavahAramAM te A rIte paramAtmAne AdhArabhUta mAnavAmAM Ave che, paNa paramAtmAne hRdayapUrvaka AdhArabhUta mAnavAmAM Ave che ke nahi e mATe hadayane tapAsavAnI jarUra rahe che. pakSoone AkAzane AdhAra hoya che eTalA mATe pakSIo pRthvI upara dANA caNavA mATe ja Ave che ane dANuM caNIne AkAzamAM uDI jAya che. jo ke pakSIo pAMkha vaDe AkAzamAM uDe che paNa je pAMkha hovA chatAM AkAza-avakAza na hoya te teo kyAM gati kare ? uDIne kyAM jAya ? A ja pramANe AtmA jJAnathI urdhvagAmI bane che; paNa te urdhvagAmI thaIne kyAM jAya ? AtmA urdhvagAmI thaIne bIje kyAMya na jAya, paNa paramAtmAnI pAse ja jAya, evI AtmAnI gati hovI joIe. je pramANe pakSI uDIne AkAza tarapha ja jAya che, te ja pramANe AtmAe paNa urdhvagAmI. thaIne paramAtmA tarapha Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIda 7 ] rAjakoTa-cAturmAMsa [405 ja javuM joI e. AtmA paramAtmA sivAya kAI khIjI bAju na jAya teA ema samajavuM ke tene paramAtmAne ja AdhAra che, bIjA kAI nA AdhAra nathI. paramAtmAne AdhArabhUta banAvavA mATe AtmAe ema vicAravuM joIe ke, atyAre mArI kevI dazA che ? ane paramAtmAne AdhArabhUta banAvyA bAda mArI kevI dazA heAvI joI e ? pakSI te AkAzane ja potAnA AdhAra mAne che. mAne ke, kAI eka vRkSa upara eka bAju AkAzane AdhAra mAnanAra pakSI kheDela che ane khIjI bAju vAMdarA kheDela che. have pavananA vegathI, potAnA bhArathI ke kAI khIjA kAraNe jo vRkSa paDavA lAge te| kAne duHkha thaze ? pakSI te ema ja vicAraze ke, mArA mATe teA AkAzanA AdhAra che ane mArI pAMkhAnI sahAyatA vaDe huM AkAzamAM uDI zakuM chuM. A pramANe vRkSanA paDavAthI pakSI tA uDI jaze paNa vAMdarA tA e vRkSanI sAthe ja paDI jaze. jJAnIjane, jJAnI ane ajJAnIemAM paNa AvuM ja aMtara jue che ane bannenI sthiti A prakAranI ja mAte che. nAnI ane ajJAnIo sAdhAraNa rIte khAna-pAna te eka sarakhuM kare che, chatAM paNa bannemAM aMtara che. je jJAnI heAya che te tA ema vicAre che ke, huM A saMsAranA AdhAre rahyo nathI. A saMsAra rahe ke na rahe, mane tethI kAMI du:kha thavAnuM nathI. kAraNa ke huM teA jJAnanI pAMkhadvArA paramAtmAnI tarapha uDI jaiza. A ucca bhAvane kAraNe jJAnIjA sasArA meha rAkhatA nathI. jJAtIe saMsAramAM kevI rIte rahe che te viSe kahyuM che keH-- 21 ve samaSTi jIvA, kare kuTuMba pratipAla, aMtarase nyArA rahe, jyAM dhAya khilAve khAla. samadaSTi jIve saMsAramAM rahevA chatAM saMsArane peAtAne AdhAra mAnatA nathI; paNa peAtAnA jJAnanI sahAyatAthI paramAtmAne AdhAra le che. vRkSa aa paDe che, teA tenI sAthe paDavuM zuM ThIka che ? A ja pramANe saMsAra paNa paDanAra che, te pachI tenI pAchaLa hAyavAya karI zA mATe maravuM ? te vakhate te ema vicAravuM joie ke, saMsAra jAya ke rahe, mane tethI zuM ! huM teA jJAnanA AdhAre chuM. te pachI mane zAnuM duHkha ? A pramaNe U~cA vicAra rAkhavA Avazyaka che. matala" ke, je pramANe pakSI pAMkhadvArA AkAza tarapha gati kare che te ja pramANe AtmAe paNu jJAnadvArA paramAtmA prati gati karavI joIe. je pramANe pakSIone pAMkhA svAbhAvika che ane AkAza paNa svAbhAvika che, kevaLa uDavAnI vAra che; te ja pramANe AtmA paNa che, jJAna paNa che ane trikAlamAM rahenAra paramAtmA paNa che. kevaLa paramAtmA tarapha gati karavAnI jarUra che. eTalA mATe paramAtmA tarapha gati kareA tA temAM kalyANa ja che, paramAtmA pAse kevI AzA rAkhavI joIe e vAtanA nirNaya karavAnI AvazyaktA rahe che. temanI pAse nAtha banavAnI AzA rAkhavI joI e ke anAtha banavAnI ? je anAtha thavAnI AzA pUrI karAvavI heAya te paramAtmAnI prArthanA karavI vyartha che. AvI AzAne a` e thAya che ke paramAtmAnI pAse javuM ja nathI teA pachI prArthanA zuM karaze? eTalA mATe paramAtmA pAse sanAtha banavAnI ja AzA karavI joI e. A AzAnI pUrti paramAtmA Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA pAse karAvavAmAM ane bIjAnI pAse karAvavAmAM zuM aMtara che ene mATe bhojana kahe che ke toya mAMgi mAMgi na mAMgi kahAye, suni subhAva zIla suyaza mAMgana jana Aye. bhakto kahe che ke, he! prabho ! huM bIjA pAse mAMguM chuM te te te mane bhikhArI ja rAkhavA cAhe che, ane te te dAtA bane che. paNa tuM e che ke mAMganAranI mAMgaNI ja tuM sadAne mATe maTADI de che. je pramANe sAkaranI putaLI pANInI pAse mAMgavA jAya che te pANI tene pitAnAmAM ja meLavI le che, te ja pramANe tArI pAse mAMgaNI karavAthI tuM te mAMganArane yAcaka rAkhatuM nathI, paraMtu pitAnA jevo banAvI le che. eTalA mATe sanAtha banavA mATe paramAtmAnI ja prArthanA karavI joIe. anAthI munine adhikAra-44 anAthI muni rAjA zreNikane paNa A ja vAta kahI rahyA che. rAjA gRhastha che ane muni tyAgI che; chatAM paNa muni rAjAne batAvI rahyA che ke, keTalAka leke sAdhu thaIne paNa anAthatAmAM paDI jAya che ! keTalAka leke ema kahe che ke, gRhasthanI AgaLa sAdhu-AcAra kahevAnI zI jarUra che ? sAdhu-AcAranI vAta sAdhuoe eka jagyAe besI aMdaroaMdara karI levI joIe. grahasthAnI sAme e vAte mUkavAthI zo lAbha ! A kathana ThIka heya te te anAthI munie rAjA zreNikanI sAme sAdhu-carcA karavI na joIe, paNa temaNe sAdhu viSe carcA karI che e uparathI spaSTa jaNAya che ke, sAdhu viSenI carcA gRhasthanI sAme karavI nakAmI nathI. A sivAya je sAdhu AcAra saMbaMdhI sAdhuo aMdara aMdara vAta karI le, ane gRhasthane sAdhu-AcAra saMbaMdhI vAta karavAmAM na Ave te gRhasthone e kevI rIte khabara paDe ke, A sAdhu che ke nahi ? eTalA mATe gRhasthonI sAme sAdhu-AcAra saMbaMdhI vAta mUkI e batAvavAmAM AvyuM che ke, AgamanA A kathanAnusAra jeo AcaraNa karatA hoya tene sAdhu mAne ane jeo tadanusAra AcaraNa na karatA hoya tene sAdhu na mAne. koI ema kahe ke, AgamamAM A pramANe kahyuM che chatAM A sAdhu che ke nahi te vAtane nirNaya ame Agama pramANathI kevI rIte kahI zakIe ? kAraNa ke keTalAka sAdhuo uparathI te AgamAnusAra vyavahAra rAkhatAM jovAmAM Ave che paNa aMdarathI teo AgamAnusAra vyavahAra rAkhe che ke nahi e vAta ame gRhastho kevI rIte jANI zakIe ? A praznano uttara e che ke, tamAre sAdhunI apekSAe zAstrane vadhAre pramANabhUta mAnavAM joIe ane jovuM joIe ke, zAstramAM je pramANe kahyuM che te pramANe tenuM AcaraNa che ke nahi ? tame gRhastha nircanya pravacananA dAsa che. nircanya pravacanane AcaraNamAM utAravAM e te pitAnI zakti upara AdhAra rAkhe che paNa zraddhA che tenI ja rAkhavI joIe. jeo sAdhu che temaNe to nigrantha-pravacana anusAra ja cAlavuM joIe. je zAstra anusAra cAlI na zakAya to sAdhupaNuM choDI cAlI janAranI zAstra nidA karatuM nathI. paNa sAdhu thaIne nircanya-pravacananI viruddha pravRtti karanAranI anAthI muni TIkA kare che. Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 7] rAjakoTa-cAturmAsa [407 have e prazna bAkI rahe che ke, koI sAdhu, uparathI e ninya pravacana anusAra vyavahAra kare, paNa aMdarathI vyavahAra na kare to e dazAmAM e sAdhu nigrantha-pravacana anusAra vyavahAra kare che ke nahiM tene nirNaya kevI rIte karI zakAya ? Ane uttara e che ke, aMdarathI kAMI karavuM ane bahArathI bIjuM batAvavuM e te bhUtakALamAM thayuM che. vartAmAnamAM thAya che, ane bhaviSyamAM paNa thaze. ene kaI rekI zakyuM nathI. eTalA mATe tamAre te nizva-pravacana upara zraddhA rAkhavI joIe. ane vyavahAramAM nircanya pravacana pramANe te sAdhunuM AcaraNa che ke nahi, te jovuM joIe. tame pUrNa nathI ke tame AMtarika bhAva ane hakIkta jANI zake. apUrNa mATe te vyavahAra ja je ucita che, ane tethI je sAdhuo vyavahAramAM nigrantha-pravacananuM pAlana kare che, temane sAdhu tarIke mAnavA joIe. ane jeo tenuM pAlana karatA nathI temane na mAnavA. kAraNa ke, apUrNa leke pAse nizcayane jANavAnuM koI sAdhana nathI. apUrNa to vyavahAradhArA ja badhuMya jANI zake che. udAharaNa tarIke tame koIne tamArI dukAnamAM munIma rAkhyo. te munIma vyavahAramAM jamAkharca vagerene badhe hisAba barAbara rAkhe che. have tame A munImane mAnaze ke nahi ? nizcayamAM tenuM hRdaya kevuM che te tame jANatA nathI paraMtu te vyavahAranuM pAlana kare che eTale tame mAnaze. AthI viruddha koI munImanuM hRdaya sApha paNa heya paNa je te vyavahAranuM kAma barAbara karatA na hoya te tene tame munIma mAnI zako kharA ? tame te ema ja kahezo ke, je vyavahAra jANato nathI te munIma amAre zA kAmane rAjyamAM paNa A ja vAta che. bhale polisakhAtuM hoya ke dIvAnIkhAtuM hoya paNa je kAyadAnuM pAlana kare che tene koI kAMI kahI zake nahi. kAraNa ke tyAM kAyadAnuM pAlana karavuM Avazyaka che. hRdaya game teTaluM sApha heya paNa je kAyadAnuM pAlana karatA nathI te upAlaMbhane pAtra bane che. matalaba ke, jyAM sudhI pUrNa na thAya tyAM sudhI vyavahAra dvArA ja koI vAtanI parIkSA thaI zake che. jo ke, vyavahAranI sAthe nizcayanI paNa AvazyakatA che paNa nizcaya te AtmasAkSIthI ja jANI zakAya che. bAkI to vyavahArathI ja jANI zakAya che. 266 mAvati iratA tarita : zreSTha loko jevuM AcaraNa kare che, tevuM ja bIjA loko temanuM ja anukaraNa karI AcaraNa kare che; kAraNa ke, vyavahAramAM AcaraNa ja joI zakAya che, nizcaya joI zakAto nathI. eTalA mATe nizcayanI sAthe ja vyavahAranuM pAlana to karavuM ja joIe. anAthI muni kahe che ke - imA hu aNNA vi aNAhayA nivA, tamegacitto nihuo suNehi me / niyaMdudhamma lahiyA Nivo jahA, sIyanti ege bahu kAyarA narA // 38 // jo pavvaittANaM mahavvayAI, sammaM ca no phAsayaI pmaayaa| aniggahappA ya rasesu giddhe, na mUlao chiMdaI baMdhaNaM se // 39 // "he ! rAjanA je gRhasthAzramamAM rahIne vyavahAra dRSTie AraMbhI tathA parigrahI che te te anAtha che ja; paNa gRhasthAzrama tathA AraMbha-parigrahamAMthI nIkaLI sAdhu thaIne je Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA nirAraMbhatA tathA niSparigrahatAnuM pAlana karatA nathI, teo paNa anAtha ja che. A anAthatA kevA prakAranI hoya che te huM tane samajAvuM chuM to tuM ekAgracitte mAruM kathana sAMbhaLa." ekAgracittatAnI AvazyakatA zA mATe che te viSe kAle kahI devAmAM AvyuM che. nizcala thaIne sAMbhaLavAne uddeza e che ke je uddeza kahevAmAM Ave che te udezane barAbara samaje. pAMca ane pAMca dasa thAya che e badhA jANe che. koI vilAyatamAM UMcI parIkSA pAsa karI Avelo mANasa ema kahe ke, pAMca ane pAMca meLavavAthI agyAra thAya che te zuM tame tenuM kahevuM mAnaze ? nahi mAne. kAraNa ke pAMca ane pAMca daza thAya che e tamAre svAnubhava che. muni kahe che ke, A ja pramANe huM je kAMI kahuM chuM tenA upara vizvAsa rAkhI tame ekAgra citte sAMbhaLo.. "he ! rAjana ! ghaNA loko evA kAyara hoya che ke jeo nircanyadharmane svIkAra karI pAchaLathI anAthatAmAM paDI jAya che ane duHkha pAme che." anAthI muni pahelethI kahI cUkyA che ke, kAyara leke saMyamamAM duHkha pAme che. eTalA mATe saMyamane na pALanArAoe ema ja vicAravuM joIe ke, jeo saMyamanuM pAlana kare che temanI balihArI che. keTalAka leke ghaDAne kAbumAM na rAkhavAne kAraNe ghoDA uparathI paDI jAya che. evuM te thAya ja che, eTalA mATe ghoDA uparathI nIce paDI janAre e ja jovuM joIe ke saMyamanuM pAlana karanArA pitAnA ghoDAne kAbumAM rAkhI yathAsthAne kevI rIte pahoMcI jAya che! A ja pramANe saMyamanuM pAlana na karanAre saMyamIo kevI rIte saMyamanuM pAlana kare che te ja jovuM joIe. jeo saMyamathI patita thaI jAya che, temane mATe anAthI munie pahelethI kahI dIdhuM che ke, "je leke kAyara hoya che teo saMyamathI patita thAya che ane duHkha pAme che." tame leke anAthatAnI vAte vyavahAramAM jaldI jue che ane tene jaldI apanAvI le che paNa sanAthatAnI vAtane tame jotA nathI. tame juo cho ke bhUtabhavAnInI mAnatA 50-100 mANaso kare che. temAM prAyaH be eka jaNAnI mAnatA pUrI thAya che ane bAkInAonI mAnatA pUrI thatI nathI. paNa te be jaNe ke jemanI mAnatA pUrI thaI che, te loke bAkInA ghaNuM lekenI mAnatA pUrI thaI nathI te jotA nathI. teo te pitAnI AzA pUrI thavAne kAraNe vAjAM vagaDAvI bhUtabhavAnInI mAnatA kare ja che. A pramANe bhatabhavAnInA bhakatamAM te ATalI daDhatA hoya che paNa tamArA lekamAM eTalI dRDhatA rahetI nathI. tame leke jeo saMyamanuM pAlana kare che temane te jotA nathI paNa jeo saMyamathI patita thaI jAya che temane sanmAna cho. zuM Ama karavuM te bhUtabhavAnInA bhaktathI paNa UtaratuM kAma nathI ! - tame lake bhale mAno ke na mAne paNa sAdhuo upara te e javAbadArI che ke teo saMyamanuM barAbara pAlana kare ane nircanya dharmathI patita thaI "yatA bhraSTastate bhraSTaH" jevI gati na thAya tenuM dhyAna rAkhe. atre e prazna thAya che ke, nircanvadharmamAM evuM zuM duHkha che ke AtmA saMyama dhAraNa karIne tethI pAcho paDe che ? nirca dharmamAM evuM kAMIka duHkha haze eTale ja keTalAka Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 7] rAjakoTa-cAturmAsa [409 leka nigraMnyadharmane svIkAra karIne pAchA paDatA haze ! A praznano uttara e che ke, keTalAka leke sArAM kAryomAM paNa duHkha pAme che ane pAchA paDe che. mAne che, keIema kahe ke, ahIMthI pacAsa gAu upara eka dhanane khajAne paDyo che. je tyAM jAya tene te khajAne maLI zake. khajAnAno lAbha kone na hoya ! dhana levAnI AzAe ghaNuM loke cAlavA mAMDyA paNa keTalAka leke te tyAM sudhI pahoMcyA ane keTalAka mArgamAM ja thAkIne pAchA ryA. A ja pramANe keTalAka mANaso mekSamArge javA mATe saMyama dhAraNa kare che temAMnA keTalAka leke te yathAsthAne pahoMce che ane keTalAka te mArgamAM ja thAkIne mArgamAM AvatAM pralobhanothI bhraSTa thaI jAya che. saMyamamAM leko kyA kyA kAraNothI bhraSTa thaI jAya che e viSe zrI jJAtAsUtramAM bahu lAMbe vicAra karavAmAM Avyo che ane e viSe eka udAharaNa paNa ApavAmAM AvyuM che, je A pramANe che eka dhanAvA nAmane zeTha hato. te kevaLa nAmane ja zeTha na hatA. lekenuM duHkha dUra karavAmAM te pitAnI zeThAIne upayoga karo. vAstavamAM zeTha te te che, ke je bIjAnuM duHkha dUra kare ane bIjAo upara kRpAbhAva rAkhe. dhanAvA zeThe nagaramAM e DhaDhero pITAvyo ke, "mAre eka saMgha kADhavo che, te jenI IcchA hoya te mArI sAthe Ave. mArgamAM badhI vyavasthA huM karIza. rastAmAM khAna-pAna, kapaDAM-lattA vagere huM ApIza ane jene kamAI karavA mATe pUMcha joIze tene pUMjI paNa ApIza." A avasara kaNa bhUle. eTalA mATe ghaNuM leke zeThanI sAthe javA taiyAra thayA. zeThe saMdha taiyAra karyo ane badho prabaMdha karI saMgha ravAnA thayo. cAlatAM cAlatAM rastAmAM eka moTuM jaMgala AvyuM. zeThe te badhA lekane kahyuM ke, tamArA badhAnI javAbadArI mArA upara che eTalA mATe tamane eka sUcanA ApuM chuM te te khAsa dhyAnamAM rAkhaze. "A jaMgalamAM naMdIphala nAmanAM vRkSo che. te vRkSo dekhAvamAM ghaNAM ja suMdara che. temanI gaMdha paNa mehaka che ane temanI chAyA paNa zItala che. te vRkSa evAM AkarSaka che ke te manuSyAna pitAnI tarapha kheMce che. temanAM phaLo paNa dekhAvamAM bahu suMdara ane khAvAmAM bahu mIThAM che. te vRkSa nIce jaI besavAthI tenuM phaLa khAvAnI IcchA thAya che. te phaLa dekhAvamAM suMdara ane khAvAmAM mIThuM che, paNa te khAvAthI tenuM pariNAma bahu kharAba Ave che. te khAnAranuM mRtyu thaI jAya che. kharuM kahIe te te phaLa "mIThuM viSa" che, mATe tenI barAbara sAvadhAnI rAkhaze. kaDavA viSathI bacavuM te sarala che paNa mIThA viSathI bacavuM bahu ja muzkela che. eTalA mATe tame leke vRkSanI suMdaratAthI, chAyAnI zItaLatAthI ke phalanI svAdiSTatAthI lebhAI jaze nahi. A mAruM kahevuM mAnI, tame ja mArI pachavADe cAlyA Avazo te te A jaMgalane sukharUpe pAra karI zakaze, paNa jo vRkSanAM phala khAvAmAM lebhAI jaze te to tame rastAmAM ja maraNane zaraNa thaI jaze. mATe naMdIphaLa vRkSonA pralobhanamAM paDaze nahi. A mArI sUcanA khAsa dhyAnamAM rAkhaze." A pramANe badhAne sAvadhAna karI zeThe AgaLa cAlavA mAMDayuM, je leke zeThanA kathana upara vizvAsa rAkhI temanI pAchaLa cAlyA ane naMdIlanA vRkSomAM lebhAyA nahIM teo te Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41.] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA jaMgalane sukharUpe pAra karI gayA, paNa keTalAka loko evA paNa hatA ke, jeo zeThane divAnA kahevA lAgyA, ane vRkSanI suMdaratA, chAyAnI zItaLatA tathA phaLanI madhuratA joI lalacAyA ane phaLane cAkhavA lAgyAM. phaLane khAdhA bAda temanI naso jyAre taNAvA lAgI tyAre zeThanI zIkhAmaNa yAda AvI, paNa bhUla karyA bAda zIkhAmaNa yAda karavAthI zuM vaLe? te leko te bhUlanA bhoga thaI paDayA. ahIM eka vicAravA jevI vAta e che ke, zeThe khAna-pAna, kapaDAM-lattA vagerenI vyavasthA karI ApI hatI. uparAMta jaMgalamAM naMdIphaLa khAvAnI manAI karI hatI. tema chatAM je lekee zeThanA kathana upara vizvAsa karyo nahi ane naMdIphaLane AsvAda karyo enuM pradhAna kAraNa vicArIe te te e lekanI kAyaratA ja che. kAyaratAne vaza thaIne ja teoe jANavA chatAM bhUla karI ane bhUlanA bhegA thaI paDayA. je loke vIra hatA teo te zeDanA kathana upara vizvAsa rAkhI naMdIlane cAkhyA nahi ane jaMgalane sukhapUrvaka pAra karI gayA. ; A udAharaNa ApI zrI jJAtAsUtramAM bhagavAna mahAvIra kahe che ke, "huM badhAne sArthavAhI chuM. je mArI sAthe cAlanArA leke mArI pAchaLa pAchaLa cAlyA Ave ane mArA kathananI upekSA na kare te huM badhAne kuzala saMsAra aTavIne pAra karAvI moze pahecADI ApuM paNa Ama tyAre ja banI zake ke jyAre sAdhu-sAdhvI, zrAvakazrAvikA badhAMya mArI pAchaLa cAlyA Ave. jo teo naMdIphalanI mAphaka saMsAranAM pralobhamAM paDI jAya ane AtmAne vazamAM na rAkhatAM rasamRddhimAM sapaDAI jAya te saMsArATavIne pAra jaI zake nahi. ane duHkhanA bhAgI bane." " je ke bhagavAna mahAvIra jevA mahAna tyAgI puruSanA kathana upara avizvAsa thavAnuM koI kAraNa nathI chatAM paNa keTalAka leke khAnapAnanI lAlasAmAM ane mojamajAmAM paDI jaI bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana kare che. anAthI muni kahe che ke, evA loke kAyara che ane kAyaratAne kAraNe ja te leke anAthatAmAM paDI jAya che ane duHkhI thAya che. - je pramANe zeThanA tyAgane dRSTimAM rAkhI temanI vANI upara vizvAsa kare che te hate te ja pramANe bhagavAnanI vANI upara paNa bhagavAnanA apUrva tyAgane kAraNe vizvAsa karavo ja joIe. chatAM paNa je leke zeThane uparathI zeTha-zeTha te kahe che paNa tenI vANIne mAnatA nathI te e avasthAmAM zeTha te lekanI rakSA karavAmAM samartha thato nathI. te ja pramANe uparathI te bhagavAna-bhagavAna kare paNa je bhagavAnanI vANI na mAne te te bhagavAnane nathI ane bhagavAna tenI rakSA karI zaktA nathI. bhagavAnanA te teo ja che ke, jeo bhagavAnanI vANI mAnI naMdI phalanI samAna viSamaya kAmabhogone tyAga kare che. - A te sAdhuonI vAta thaI. paNa tame zrAvaka leke paNa tamArA pitAnA mATe juo ke tame zuM kare che ? tame kaho cho ke, nATaka-sinemA vageremAM kevo AnaMda che chatAM tene tyAga zA mATe karAvavAmAM Ave che. paNa je tyAganA kAraNe tamAruM saMsArajIvana saMkucita banatuM hoya ke cAlatuM na hoya e tyAganI niMdA kare te ThIka paNa kahI zakAya paNa jene tyAga karyA vinA tamAruM jIvana vadhAre bagaDatuM hoya ane je vastu naMdIphanI samAna mIThA viSadhI bharelI che te vastuno tyAga karavo zuM kharAba che? jemake nATakasinemA ke bIDIne tyAga kare te zuM tethI jIvanamAM kaMI kharAbI pedA thAya che? nathI Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 7] rAjakoTa-cAturmAsa [411 thatI te pachI tene tyAga zA mATe karavAmAM nathI Avata? tame bhagavAnanA kathanane na mAne te tame tamArI vAta jANe paNa ame sAdhuo te bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavA mATe ja nIkaLyA chIe eTalA mATe amAre to bhagavAnanI AjJAnusAra ja cAlavuM joIe. bhagavAna kaI sAdhune khAvA-pIvAthI taddana rokatA nathI paNa teo te ema kahe che ke, "he!. sAdhuo ! tame khAvA-pIvA vagerenA prabhamAM na paDe. kadAcita pralobhane upara vijaya meLavavAmAM tamane kaSTa jaNAya te kone sahiSNutApUrvaka sahI le. A pramANe je tame kaSTone sahIne pralobhane upara vijaya meLavazo te tamane mekSaprApti thaze. vAstavamAM tyAgamAM duHkha te nathI ja paNa leke pitAnI kAyaratAthI ja ene duHkha mAne che. je sahiSNutApUrvaka kone sahana karavAmAM Ave te sudarzananI zuLI jevA kaSTathI paNa gabharAmaNa na thAya.. sudarzana caritra-44 sudarzanane zULIe caDAvavAno hukama karavAmAM Avyo. A kaSTa zeTha upara hatuM ke zeThANI upara? je leke pati-patnI vacce bheda mAne che temanI daSTie te zoTha upara ja e kaSTa hatuM paNa maneramA ane sudarzana vacce bhedabhAva na hata; eTalA mATe je kaSTo zeTha upara hatAM te ja kaSTo zeThANI upara paNa hatAM, chatAM paNa mArA pitAnA dharmamAM kevI daDha rahe che te juo. manoramA vicAre che ke, "mAre dharmane ja vicAra kare jaIe. kavaLa lekenA kahevA upara DhaLI javuM na joIe. jo ke A saMsAra bhayaMkara che paNa mane saMsAranI bhayaMkaratAmAM paNa addabhutatA dekhAya che. je pramANe samudra bIjAone te bhayaMkara jaNAya che paNa DUbakI mAranAra khAravAone te te bhayaMkara samudra paNa ratnAkara-ratnanI khANa-jaNAya che. A ja pramANe ajJAnIone te A saMsAra bhayaMkara lAge che paNa jeo jJAnI che. temane te addabhutatA ja jaNAya che." A pramANe vicAra karI zeThANI pitAnA putrane sAthe laI dharmadhyAna karavA besI gaI. bALake jo ke bALaka ja che; paNa e bALake je zraddhA ane vizvAsa sAthe kAma kare che tevI zraddhA ane tevo vizvAsa ja badhAmAM AvI jAya te pachI joIe ja zuM ? jJAnIjano bALakanI bhAvanA prApta karavAno je prayatna kare che ane bAlabhAvamAM ja magna rahe che. bALaka jyAre dUdhabhara hoya che tyAre je mAtA kyAMya bahAra gaI hoya ane te vakhate bIjI koI strI tenI sAme Ave to te bALaka te strIne paNa potAnI mAtA ja mAne che. A ja pramANe sAdhuone strI mAtra ane gRhasthane parastrI mAtra mAtA samAna ja jovAmAM AvavI joIe. bALakonI saralatAthI A zikSA levI joIe, ane bALakenI samAna, vizuddha banavA prayatna karavo joIe. putra sahita zeThANI dharmadhyAna karavA beThI. je leke zeThANIne samajAvI sudarzananI pAse laI javA AvyA hatA te leke ThAra upara besI ema vicAratA hatA ke, hajI sudhI zeThANI bahAra kema na AvyAM ? ATalI badhI vAra kema thaI ? keIe kahyuM ke, cAlo. joIe, zeThANI zuM kare che ? A pramANe kahI eka mANasa aMdara gayo. ane joIne pAcho AvI kene kahevA lAgyo ke, cAlo ! cAlo! Akhare zeThANuM paNa zeDanI ja patnI che ne? zeTha Dage te zeThANI Dage ! te te dharmadhyAna karavA beThI che. mATe cAle. cAlo Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA keTalAka mazkarA leke kahevA lAgyA ke, zeTha-zeThANInI ThIka joDI maLI che. zuM A samaya dharmadhyAna karavAno che? kaI ema paNa kahevA lAgyA ke, koNa jANe! AnI pAchaLa zuM rahasya raheluM haze ? pati upara saMkaTa Ave ane patinuM apamAna thatuM hoya tyAre patnIne keTaluM badhuM duHkha thAya! Ama hovA chatAM zeThANI dharmadhyAna karavA beThI che te enI pAchaLa kaI rahasya raheluM hovuM joIe ! A joI leke vicAravA lAgyA ke have zuM karavuM? Akhare badhA leke rAjA pAse javAnA nizcaya upara AvyA ane rAjAnI pAse jaI teo kahevA lAgyA ke, "Apane ucita lAge tema kare. zeTha kAMI belatA ja nathI ane zeThANI paNa tenA patinAM lakSaNa jANatI hovAthI sudarzanane samajAvavA AvatI nathI. te paNa kAMI belatI nathI. bele paNa kayA moDhe ? eTalA mATe Apane jema ucita lAge tema kare." lekenuM A kathana sAMbhaLI rAjAe nizcaya karyo ke, have bIjo koI mArga nathI mATe rAjadharmanA niyamAnusAra sudarzanane thaLI upara caDAvI de. A pramANe nizcaya karI rAjAe sipAIone hukama karyo ke, sudarzanane zULI upara caDAvI devAmAM Ave. hukama maLatAM ja zULI upara caDAvanAra sipAIe sudarzananI pAse AvyA. subhaTa zeTha pakaDa jUlikA, pahanAyA zuMgAra; nagara cauTe ume kara ke, bele yeha lalakAra. che dhana101 che yaha sudIna zeTha nagarakA, dhamI nAma dharAya; paratiriyA ke pApase, ye zUli caDhAye jAya. e dhanava 102 . . rAjAnA hukamanA tAbedAra subhaTo yamarAjanA dUtanI mAphaka sudarzanane pakaDI, temanAM kapaDAM utArI zuLIe caDAvavAnAM kapaDAM paherAvavA lAgyAM ke jethI leke jANI zake ke, A mANasane zULIe caDAvavAmAM Avaze. zeThanuM pauSadha vrata pUruM thayuM haze ke nahi tenI carcA atre karavAmAM AvatI nathI. ahIM te kevaLa eTaluM ja kahevAnuM che ke, jyAre zULIe caDAvavAnAM kapaDAM paherAvavAmAM AvyAM tyAre e samaya keTale badhe trAsajanaka ane bhaya pedA karanAre ho ! tema chatAM paNa AvA saMkaTanA samaye sudarzana te mauna ane zAnta besI rahyo. tene jarApaNa bhaya na lAge. zULIe caDAvavAnAM kapaDAM paherAvI subhaTa sudarzanane pakaDI nagaranAM cauTA upara lAvyA ane hajAro lokonI sAme subhaTo jorathI kahevA lAgyA ke, "A sudarzana, nagaranA zeTha ane dharmAtmA kahevAtA hatA paNa parastrIne pApanA kAraNe Aje tene zULIe caDAvavAmAM Ave che, ane A pramANe je kaI parastrIsevananuM pApa karaze tenI dazA A sudarzana zeTha jevI karavAmAM Avaze." tame leke abhayA rANInA pakSamAM che ke sudarzana zeDanA pakSamAM che ? je sudarzana zeThanA pakSamAM che, te tame sudarzananI mAphaka strIne mAtA samAna mAne. tame 'parastrIne mAtA ane paradhanane dhULa" mAne te A saMsArasAgarane pAra karavAnI tamane jANe eka naukA maLI che ema mAnajo. saMsAramAM je moTAM moTAM pApa thAya che te pApe prAyaH parastrI ane paradhanane kAraNe ja thAya che. sudarzanane zULI viSe subhaTonI vAta sAMbhaLI pApIonAM mana upara paNa parastrInA sevanathI bacavAne prabhAva e paDyo haze ke, je ame parastrInA sevananA pApathI nahi Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 8 ] rAjakoTa-cAturmAsa [413 bacIe tA kAI divasa amArI paNa AvI ja avadazA thaze. kAI ema paNa kahetA hatA ke, AvA dharmAtmAne rAjA nirNaya karyAM vinA ja daMDa Ape che ! ane kAI ema kahetuM hatuM ke, AmAM kAMI rAjAnA deSa nathI. meATA meTA pratiSThita leAkeA paNa suda'nane samajAvavA gayA paNa te te kAMI khelyA ja nahi. subhaTA A pramANe nagarajane samakSa avAja karatAM karatAM sudarzananA gharanI AgaLa AvyA. eTale lokA zeThANI pAse jaI kahevA lAgyA ke, have A chellA avasara che mATe bahAra nIkaLI patinA darzIna teA karI le ! paNa zeThANIe kAMI uttara na ApatAM, te teA dhyAnamAM besI rahI. have AgaLa zu thAya che te viSe have pachI vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA zudI 8 gurUvAra prAthanA jaya jaya jagata zirAmaNa, huM sevakane tUM dhanI; aba tausuM gADhI aNI, prabhu AzA pUrA hama taNI. muja mhera karA, caMdraprabhu, jagajIvana aMtarajAmI; bhava duHkha harA, sunie araja hamArI tribhuvana svAmI. // jaya jaya0 1 --vinayaca'drajI kuMbhaTa cAvIzI. zrI caMdraprabhu bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhakatAe peAtAnA hRdayamAM pedA thatAM bhAvAne prArthanAnI kaDiomAM vyakta karela che. temanA hRdayamAM keTalAM badhAM bhAve bharyA haze e teA kahI zakAya nahi; paNa e te spaSTa che ke, jyAre hradayamAM bahu bhAvA bharAI jAya che tyAre keTalAka bhAve stuti rUpe bahAra nIkaLI Ave che. jyAre enjInamAM bahu Aga hAya che tyAre thADI Aga takhAnA rUpamAM bahAra nIkaLI Ave che. A ja pramANe bhakatAnA hRdayamAM jyAre bahu bhAvA bharAI jAya che tyAre keTalAka bhAveA prArthanAnA rUpamAM bahAra Ave che. kadAca koI kahe ke, amArA hRdayamAM paNa bhaktAnA jevA bhAvA bhAvAne vyakta karavAnI rIta AvaDatI nathI; teA pachI ame bhAveAne rIte vyakta karI zakIe? A praznanA uttara e che ke, bhale prArthanAnI na joDAya paNa hRdayamAM tA bhAvA evA ja hAvA joI e, ane je bhAvA bhakatAe pragaTa karyA che tethI anaMtagaNA bhAvA potAnA che. bhakto kahe che ke, hAya, paNa amane prArthanAnA rUpe kevI kaDIe joDAya ke vyaktisvAtaMtryanI dRSTie hRdayamAM pedA karI zakAya " he ! prabhA ! huM tArA guNo kevI rIte gAuM ? tArA zaraNe kevI rIte AvuM ? tuM tribhuvananeA nAtha ane rAgadveSa rahita jina che. tArI stuti karavAmAM indra paNa samaya nathI tA pachI huM tuccha tArI stuti kevI rIte karI zakuM? ane tArA zaraNe kevI rIte AvI zakuM? paNa tuM vItarAga che e jANIne tArA zaraNe AvavAnI ane tArI stuti karavAnI mane hiMmata Ave che. eTalA mATe mArAmAM je bhAvA che e bhAvAne huM mArI zakti anu Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ khIjA bhAdaravA sAra tArI AgaLa vyakta karuM chuM. mArA koI bhAvane ane koI zaktine chupAvuM nahi, paNa mArAmAM je bhAva ane je zakti che te tArI AgaLa prakaTa karuM ke jethI tuM mArI AzA pUrI karI zake ane huM tArI bhakti karI zakuM ! " koI moTA mANusa tamArA ghera Ave ane tame tamArA gharamAM je kAMi hoya te badhuM te mANusanI AgaLa mUkI de, te zuM te mANasa tamArI e bheTane svIkAra nahi kare? ke zuM tamArI e bheTanI prazaMsA nahi kare? jo te kharekhara meATA mANasa haze te te avazya prazaMsA karaze. caMdanabALAe bhagavAna mahAvIrane aDadanAM bAkaLAM ApyAM hatAM ane te paNa sUpaDAmAM bharIne ApyAM hatAM. te vakhate teNIe hAthakaDI tathA kheDI paherelI hatI ane mAthuM muMDAvela hatuM. chatAM bhagavAne teNIe ApelAM aDadanAM bAkaLAM bhAvapUrvaka svIkAryAM. A ja pramANe bhale tamArI bhASA apUrNa hAya paNa tamArA hRdayanA bhAve paramAtmA samakSa rajI karaze te paramAtmA jarUra tene svIkAra karaze. jo hRdayanA bhAveA pragaTa karavA mATe tamArAthI khIjAM kAMI na thAya tA chevaTe ema kaheA keH-- jaya jaya jagata ziromaNi ! ' A pramANe hRdayanA bhAvene sa MkSepamAM te avazya vyakta karA; paNa hRdayanA bhAve dabAvI rAkheA nahi. kevaLa bahArathI hAtha joDI jaya jaya khele paNa hRdayamAM bheda rAkhe| tA te sAcA jayakAra nathI. jo hRdayamAM bheda rAkhI tuccha kAmA mATe paramAtmAnA ya mAne te e jayakAra sAcA nathI. e tA jayakArane badale UlaTA tucchakAra che. eTalA mATe evI bhAvanA karA ke, " he ! prabhA! huM rAgadveSane dUra karavAmAM ja tArA jayakAra mAnuM ane tArA kAramAM ja huM mArA jayakAra mAnuM. " A pramANe paramAtmAnI prArthanA karavAthI kalyANuM ja caze. anAthI muninA adhikAra---45 A ja vAta anAthI muni rAjAne kahe che ke, " he! rAjana! keTalAka kAyara sAdhu sAdhupaNAne veza tA dhAraNa kare che; ane kezaneA laca paNa kare che, paNa te bahAra kAMI khIjuM batAve che ane aMdara kAMI bIjo bheda rAkhe che. ane te kAraNe te anAthanA anAtha ja rahe che. sAdhupaNuM levAne kAraNe temanA sa'sArasaMbadha saMsArI jevA rahetA nathI ane sAdhupaNAnuM paNa barAbara pAlana thatuM nathI; e kAraNe tenI sthiti kaDhaMgI banI jAya che.'' tame sAdhutAnA pUjArI cheA. kevaLa veza ke vidvatAnA pUjArI nathI. kAzInA paDita bahu bhaNelA paNa heAya che paNa zu' temane sAdhu mAnI temane vaMdanA karI che ? temane vaMdanA tame eTalA mATe karatA nathI ke tame kevaLa piDatAInA pUjArI nathI; paNa sAdhutAnA ja pUjArI che. kahevata che keH-- (6 bhaiSapUjA te mata krUjA ! jha bhagavAna mahAvIrane siddhAnta kevaLa vezapUjA karavAne nathI. guNanI ja pUjA karavAnA che. eTalA mATe guNane joI te tenI pUjA karavI. je kAI sAdhumAM sAdhutAnA guNa nathI paNa kevaLa veza che te tene na mAnavA. Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 8] rAjakeTa-cAturmAsa [415 sAdhumAM guNa che ke nahi te vAtanI sAkSI tamane tamAre "AtmA" ja Apaze. e vAta judI che ke tame tamArA AtmAnI salAhanI upekSA kare, paNa jo tame tamArA A bhAnI salAhanI upekSA na karo te tamAre AtmA tamane sAcI salAha ane sAkSI avazya Apaze. vRkSa kevaLa uparathI ja jovAmAM Ave che, tenuM mULa jovAmAM AvatuM nathI, chatAM vRkSane uparathI sAruM joIne e anumAna thaI zake che ke tenuM mULa paNa sAruM ja haze, ane tyAMnI bhUmi paNa sArI haze. A ja pramANe sAdhunI mukhamudrA ane vyavahAra joI tenAmAM guNa che ke nahi tene nirNaya karI zakAya che, Ama hovA chatAM paNa je evo ja Agraha rAkhavAmAM Ave ke, ame te amukane ja mAnIzuM, pachI bhale te game tevA kema na heya? A te jANI joIne khADAmAM paDavA jevuM che. have koI ema kahe ke, koI sAdhu uparanuM sAdhupaNuM batAvI cAlAkIthI amane ThagI le te amAre zuM karavuM? A praznano uttara e che ke, tame sAdhune oLakhI na zakyA che te e vAta judI che. paraMtu tamArA aMtarAtmA te guNane ja upAsaka che ane tamAruM dhyeya kevaLa vezane ja sAdhu mAnavAnuM nathI. eTalA mATe tamane te guNane lAbha ja thaze. zAstramAM " samayaMti mannamANe samayA vA asamayA vA samayA hoI tti uvhaae|" arthAta-je tamAruM hRdaya sama che ane tame samatAnA ja upAsaka cho, te tamane to lAbha ja thaze. paNa jo tamArAmAM asamatA hoya, tamArA hRdayamAM malinatA hoya to te sAcA sAdhuthI paNa tame tamAruM kalyANa karI zakaze nahi. eTalA mATe koI sAdhunI cAlAkI tamArI samajamAM na Ave ane tame te sAdhutAnA upAsaka banI, uparathI sAdhutA batAvanAra sAdhunI upAsanA paNa kare, to paNa tamane koI prakAranI hAnI thaI zake nahi; kAraNuM ke, tamAruM hRdaya te kevaLa sAdhutAnuM upAsaka banAvI rAkhavuM joIe. koI ema kahe ke, amane sAdhuonI vAtethI zuM matalaba! amane to saMsAra sudhAra thAya evI vAta saMbhaLAvo! A praznano uttara e che ke, saMsArane sudhAra tyAre ja thaI zake ke jyAre sAdhune sAdhu mAnavAmAM Ave. jyAM sudhI asAdhune sAdhu mAnavAmAM Avaze tyAMsudhI saMsArane sudhAra thaI zakaze nahi. ane jyAM sudhI sAdhuone sudhAra thaze nahi tyAMsudhI saMsArane sudhAra thavo muzkela che. eTalA mATe pahelAM sAdhuone sudhAra kare ane sAdhuone sudhAra karavA mATe pitAnA AtmAne sudhAre. anAthI muni kahe che ke, "he ! rAjana! huM kevaLa vezathI ja sAdhuM na thayo paNa dravya ane bhAva banne prakAre sAdhu thayo. A pramANe huM anAthatAmAMthI nIkaLI sanAtha thaye. je leke kevaLa vezathI ja sAdhu bane che teo nigraMtha dharmane svIkAra karIne paNa duHkha bhogave che ane anAthatA anubhave che." have AgaLa anAthI muni je kAMI kahe che te bhAva muni mATe kahe che. dravya muni mATe te temaNe pahelAM ja kahI dIdhuM ke nigrantha dharmane svIkAra karyA pachI veza dhAraNa karyo. A pramANe dravya sAdhu te thayA paNa bhAva sAdhu thayA che ke nahi ane thayA nathI te zA kAraNe thayA nahi vagere viSe anAthI muni AgaLa batAve che. Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA jo kAI polIsaneA mANasa cArI kare te tene aparAdha sAdhAraNa cArathI adhika mAnavAmAM Ave che. tenI ceArI sarakAranI cerI mAnavAmAM Ave che. sarakAra A prakAranA peAlIsa nAkarane daMDa ApyA vagara rahetI nathI. kadAcita sarakAra AvA aparAdhIne mAphI paNa ApI ?, paNa zAstra tA sAdhu thaIne je sAdhupaNuM pALatA nathI tenI niMdA karyAM vagara rahI zake nahi ane evA pApazramaNane aparAdhI mAne ja che. zAstra kahe che ke, ninyadhA svIkAra karI je tenuM pAlana karatA nathI te anAtha ja che. tene gRhatyAga vya che. anAthI muni AgaLa kahe che ke: " sIyanti ne vahu jhAyarA nA " A padamAM je ' bahu ' zabda ApavAmAM AvyA che tene uddeza e che ke, jeo ningadha nA aMgIkAra karatA ja nathI teo teA kAyara che ja, paNa jeo nigranthadharmAMtA svIkAra karI pharI pAchA anAthatAmAM paDe che teo te vadhAre kAyara che. je pramANe polIsanA mANase karela cerI meTI cerI mAnavAmAM Ave che, te ja pramANe je sAdhu thaIne paNa sAdhupaNAnuM pAlana karatA nathI te vadhAre kAyara che. A uparathI kAI ema kahevA lAge ke, te pachI sAdhupaNuM na levuM e ja sAruM che. paraMtu e vAta paNa ThIka nathI. je kAI mANasa senAmAM dAkhala ja thatA nathI ane gharamAM ja paDyo rahe che, te mANusa senAmAM dAkhala na thavAne kAraNe kAMI vIra kahevAtA nathI. je mANasa senAmAM dAkhala thaI kAma kare che te ja vIra kahevAya che. paraMtu je mANasa senAmAM dAkhala thaIne paNa kAyaratA batAve che te khacIta ja kAyara che. tamane jo senAmAM dAkhala thavA mATe kahevAmAM Ave, ane tame 'senAmAM dAkhala thaI kAma na karavAne kAraNe kAyara kahevAIzuM ' e bhayathI senAmAM dAkhala ja na thAo tA e kAMI tamArI vIratA nahi paNa > kAyaratA ja che. eka prakAre te senAmAM dAkhala na thanAra ane dharamAM ja paDyo rahenAra e kAyarAthI sArA che, ke je senAmAM jaIne paNa kAyaratA batAve che. tame kahezeA ke e kevI rIte ? A tA paraspara viruddha vAta thaI. Ane uttara e che ke, mAtA ke, eka mANasa cerI karavA mATe senAmAM dAkhala thatA nathI ane bIjo mANasa senAmAM dAkhala thavAthI cerI karavAmAM suvidhA raheze ema vicAra karI senAmAM dAkhala thAya che. A banne mANasAmAM je mANasa senAmAM dAkhala thaIne cArI kare che tene sArA kahI zakAya niru. peAlIsa banIne cerI karanAra mANasanI apekSAe, cerI karavA mATe polIsa banatA nathI te mANasa sArA kahevAze. jo ke polIsamAM dAkhala na thavuM te paNa kAyaratA kahevAze paNa A kAyaratA karatAM peAlIsa thaIne cArI karavI e kAyaratA vadhAre kharAba che. A eka udAharaNa che. A udAharaNa pramANe sAdhu na thavuM e te kAyaratA che ja, paraMtu sAdhu thaIne sAdhupaNAnuM pAlana na karavuM e vadhAre kAyaratA che. eka rIte A kAraNe je sAdhu thatA nathI te ochA kAyara che, paNa A kAraNe sAdhupaNuM levuM kharAba che ema kahI zakAya nahi. je leAkeA sAdhupaNuM le che temAMthI sAdhupaNAnuM pAlana karanAra sAdhu paNa nIkaLe che paNa jee sAdhupaNuM letA ja nathI temAMthI sAdhupaNAnuM pAlana karanAra nIkaLI zakatA nathI. peAlIsavALAomAMthI kAI kAI cArI paNa kare che chatAM peAlIsa vinA Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 8 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 417 kAma paNa cAlI zakatuM nathI. A ja pramANe sAdhupaNuM lenArAomAM paNa keTalAkA khATA paNa hoya che, paNa saMsAranuM kAma sAdhue vinA cAlI paNa zakatuM nathI. eTalA mATe ema kahI zakAya nahi ke, sAdhu thavuM e kharAba ja che. hAM, je lAkA sAdhupaNuM laIne paNa tenuM pAlana karatA nathI temane sudhAravAnA prayatna karavA joIe, paNa sAdhupaNuM ja kharAba che ema mAnI besavuM e bhUla che. tame leAkeA je divase A sudhAranI tarapha dhyAna Apaze|, dharmAMte hRdayathI mAnaze| ane dharmane mATe Atma-balidAna ApavA paNa taiyAra raheze te divase saMsArane sudhAra thayA vinA raheze ja nahi anAthI muni kahe che ke, have huM bIjI anAthatA batAvuM chuM. A khIjI anAthatA kevA prakAranI che e batAvatAM anAthI muni kahe che keH-- jo pavvaittANaM mahavvayAI, sammaM ca no phAsayaI pamAyA / anigahappA ya rasesu giddhe, na mUlao chindaI baMdhaNaM se // 39 // " hai! rAjana ! je nirmAMndhadhane pAmI kAyaratAthI tenuM pAlana karatA nathI te kabaMdhanA mUla kAraNane chedI zakatA nathI. sAdhupaNAne svIkAra karavAthI AtmA te bhave ke paraparAe mekSane prApta thAya che; paNa je kAI sAdhupaNAmAM kAyara banI jAya che te karmIbaMdhanA mUla kAraNane chedI zakatA nathI. kAraNa ke teNe veza aa dhAraNa karyo che ane mahA vratAne paNa svIkAra karyAM che paNa te pramAdavazAt hai rasamRddha thavAne kAraNe mahAvratanuM pAlana karatA na heAvAthI ka`baMdhanA mUla kAraNane chedI zakatA nathI. sAdhupaNuM laIne paNa karmabaMdhanA mUlane na chedavAnuM kAraNa pramAda che. jo potAnA hRdayamAM pramAda na hoya te bhale koI svArthI tene mahAvratane pAlana karavAnI nA pADe chatAM te mahAvratanuM pAlana karavuM cheADI zakatA nathI. mahAvrata viSe vistArathI kahevuM joI e paNa atyAre samaya na heAvAne kAraNe saMkSepamAM ja kahuM chuM. mahA laghunI apekSAe che. jo laghu na heAya te mahA paNa heAI zake nahi. laghunI apekSAe mahA ane mahAnI apekSAe laghu kevI rIte che e viSe meM eka pustakamAM vAMcyuM hatuM ke, eka bAdazAha bajAramAM jaI rahyo hatA. rastAmAM teNe chokarAone ramatAM joyA. e chekarAomAM vajIrane eka chokarA hatA. bAdazAhe vicAryu ke, vajIranA chekarA kANu che ane te kevA buddhimAna che e vAtanI guNaparIkSAdrArA nirNaya karavA joIe. A pramANe vicAra karI bAdazAhe potAnI lAkaDI vaDe jamIna upara eka lIMTI derI ane chekarAone kahyuM ke A lITIne teDavA ke bagADayA vinA nAnI banAvI Apo. badhA cheAkarA eka bIjA sAmuM jovA lAgyA paNa bAdazAhanA praznane kAI kala karI zakayuM nahi; paNa vajIranA karAe kahyuM ke, tame tamArI lAkaDI Ape| te! huM hamaNAM ja A lIMTIne teADavA ke bagADayA vinA nAnI banAvI ApuM. bAdazAhe tene lAkaDI ApI. vajIranA chekarAe lAkaDI vaDe pelI lIMTInI sAme ja khIjI eka lAMkhI lITI dArI, je pelI lITI karatAM lAMkhI hatI. pachI teNe bAdazAhane kahyuM ke, have jIe ApanI lI'TI nAnI che. jo tame A na mAnatA hai| tA kAIne pUchI juo ke Ape ddArelI lITI nAnI che ke nahi ? bAdazAhe pUchyuM ke, " tuM . Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '418] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA kene putra che?" teNe kahyuM ke, "huM vajIrane putra chuM." bAdazAhe kahyuM ke, "eTale ja vAstavamAM A chokaro buddhimAna che." matalaba ke, mahAnanI apekSAe laghu che, ane laghunI apekSAo mahAna che. A niyamAnusAra mahAvratanI apekSAe aNuvrata che ane aNuvratanI apekSAe mahAvata che. jo zrAvakomAM aNuvrata na hAya arthAta teo sthUla hiMsA paNa karavA lAge, asatya bolavA lAge, corI karavA lAge ke, vyabhicAra karavA lAge te mahAvrata paNa rahI zake nahi. eTalA mATe je tamone saddaguru joIe te tame paNa tamArA aNuvratanuM pAlana kare. AjanA leke pote aNuvratanuM dhyAna rAkhatA nathI ane e kAraNe guru paNa evA ja cAhe che; ane jevAne tevA maLI paNa Ave che. keTalAka leke, kharAba kAma thatuM joI kahe che ke, ame zuM karIe ! ame te gRhastha chIe paNa teo eTaluM jANatA nathI ke, gRhastha te cAreya gationA mahemAna che ane ame zrAvake te svarganA mahemAna chIe. jo tame zrAvaka aNuvratanuM barAbara pAlana kare to tamArI pAse kharAba sAdhuo TakI ja na zake. paNa bane che evuM ke - guru lebhI celA lAlacI, dene khele dAva; dene DUbe bApaDA, caDha pattharakI nAva. * jyAre guru bhI hoya ane ziSya lAlacu hoya tyAre banneya samAna ja banI jAya che. ziSya ema vizcAre che ke, gurunuM kAma amArA vinA cAlatuM nathI eTalA mATe teo guruo pAse evI AzA kare ke, ame tamAruM kAma karI ApIe ane tame amAruM kAma karI Ape. A pramANe guru-ziSya banne paraspara pitApitAnI cAlabAjI rame che, ane banne eka bIjAne dhakkA mArI DUbADe che paraMtu jo tame leke zrAvakavrata pALo ane mahAvratane dhAraNa karanAra kharA sAdhuo tarapha saddabhAva ane zraddhA rAkhI temane sahAyatA kare te anAthI muni ane rAjA zreNikane jamAne Aje paNa upasthita thaI jAya. sudarzana catri-45 aNuvratanuM pAlana karanAra zrAvake paNa kevA hoya che te vAta sudarzananI kathA uparathI - juo. sudarzanane zaLIe caDAvavAmAM Avaze e khabara manoramAne maLyAM chatAM te jarApaNa ' DagI nahi ke daI nahi paNa dharmadhyAna karavA lAgI. * tame leke rItarivAjanA niyama pramANe reIne ke chAtI phUTIne zuM kaI marelAne pAchA lAvI zake cho? je nahi te prathArUpe rovA-phUTavAno rivAja zA mATe baMdha karI detA nathI? mAMgaroLanI eka bAIe rovAne Aje tyAga karyo. te kahetI hatI ke, huM tyAga te " Aje lauM chuM paNa mAre 21 varSane juvAnajodha putra jyAre marI gayo hato tyAre paNa " huM rAI na hatI. A zuM ochI vAta che? ahamadanagaramAM zrI. phIdiyA vakIla kahetA hatA ke, lokamAnya tilakane putra ke jenuM bhAvijIvana bahu ujjavaLa jaNAtuM hatuM-te bahu bImAra paDayo. te vakhate tilakane bIrAramAM kaI khAsa kAraNane aMge bolAvavAmAM AvyA hatA. tilake vicAryuM ke, jo huM ahIM rahIza te putra sAjo thaI jaze ema nathI. vaLI atre putranI sArasaMbhALa barAbara rAkhavAmAM Ave che. tenI sevA karavAmAM kaI khAmI nathI. * A bAju jo huM bIrAramAM jaIza nahi te tyAMnuM kAma bagaDI jaze. A pramANe vicAra Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 8] rAjakoTa-cAturmAsa [419 karI teo bImAra putrane choDI bIrAramAM gayA. evuM paNa sAMbhaLyuM che ke, teo potAnA 'kesarI " patramAM sampAdakIya lekha lakhI rahyA hatA. temaNe aDadho agralekha lakhyo haze te vakhate ja eka mANasa Avyo ane temane kahyuM ke, bhAI sAheba marI gayA. pitAnA yuvAna putranA mRtyu samAcAra sAMbhaLIne hRdaya ane hAtha kAMpI UThe e svAbhAvika hatuM, paNa tilaka e duHkhada samAcAra sAMbhaLIne paNa dhIra-gaMbhIra besI rahyA ane dhImethI te mANasane kahyuM ke, tame vyavasthA kare. huM hamaNAM AvuM chuM. A pramANe kahI te mANasane ravAnA karyo ane pite apUrNa agralekhane pUrNa karyo. jo ke te agralekha pitAnA yuvAna putranA mRtyu samAcAra sAMbhaLyA bAda pUre karavAmAM Avyo hate chatAM temanA e agralekhamAM AdithI aMta sudhInA kaI paNa bhAgamAM koI prakAranuM aMtara jaNAtuM na hatuM. tilake rudana na karyuM e temanI daDhatA hatI. paNa je teo rudana karatAM te zuM teo potAnA putrane pAchI lAvI zakta ! je nahi te tame leke paNa e nizcaya kare che, ame prathAnA rUpe rudana nahi karIe te zuM te kAMI kharAba che ? kaI prazAse keI ni, zeTha zUlI para jAya; lAkhe nara rahe dekha tamAzA, zeTha ne mana ghabarAya che dhana 103 sAgArI anazana vrata lI, pA5 aThAraha tyAga; jIva khamAye zAnti bhAvase, veSa na. kisame rAga. . dhana 104 . mahA yogIzvara dhAre dhyAna ryo, jima mudrAko dhAra; & dhyAna dhare navakAra maMtrakA, aura na kaI vicAra che dhana 105 che A jo ke ItihAsa nathI, tema itihAsanA tatvathI A viruddha paNa nathI. saMsAramAM prAyaH evuM jovAmAM Ave che ke, koI paNa kAmamAM badhA leke sahamata thatA nathI. koI amuka kAmanI prazaMsA kare che, te kaI amuka kAmanI niMdA kare che. jo ke lokApavAdane bhaya rAkhavo e ThIka che, paNa sAthe sAthe lekapravAhamAM. paNa vahI javuM e ThIka nathI. lekapravAhamAM vahI janAra vyakti AtmAne nizcala rAkhI zakatI nathI. sudarzananI keTalAka loke evI niMdA karatA hatA ke, A keve mUrNa che ke te maravAnA samaye paNa bela nathI. ane sAcI vAta prakaTa karatuM nathI. A ja pramANe keTalAka leke zeThANInI paNa niMdA karatA hatA ke, A strI kevI mUrNa che ke te pitAnA patine paNa samajAvatI nathI, ane pati zULIe caDavA jAya che chatAM temanuM aMtimadarzana karavA mATe paNa bahAra nIkaLatI nathI ane dharmadhyAnane Dhaga karI besI gaI che. keTalAka leke aghaTita TIkA paNa karatA hatA. teo kahetA hatA ke, "A zeTha pauSadhano Dhaga karI beTho hate. ame tene kahyuM ke, cAle ApaNe meLAmAM jaIe, tyAre teNe amane javAba Apyo ke, karmabaMdhanA kAraNabhUta meLAmAM keNu jAya te meLAmAM te na Avyo, paNa rANInA mahelamAM gayo. AvA dharmaDhoMgI mANasa karatAM te ame loko sArA ke bhale ame dharmadhyAna na karIe. ke sAdhu pAse na jaIe, paNa enA jevo durAcAra te sevatA nathI. joke kahetA hatA ke, zeTha-zeThANI vacce, bahu prema che paNa temane kevo prema hato te te Aje jaNAI gayuM. zeThANuM pitAnA patine maLavA ke tenAM mukhadarzana mATe gharamAMthI paNa na nIkaLI." Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA A pramANe leAkA mana phAve tema zeTha ane zeThANInI niMdA karatA hatA, paNa zeTha te jANe nirmUla ke khala rAmanI mAphaka cUpacApa badhAnI niMdA sAMbhaLatA hatA. sunerI maiMne nirmUla ke ala rAma, pichalI sAkha bharUM santana kI aDe sudhAre kAma. dekhe janma laga gajakhala apanA rAkhyA, neka so nahi kAma; Anava hA ala rAma pukAre, Aye Adhe nAma. dekhe lekA kahe che ke, dhArmika leAkeA kAyara che, nirbhIla che, paNa dhArmika leAkeA jo sAcI ni latA prApta karI le te teemAM IzvaranuM khala AvI jAya. izvarIya baLa kevuM jabarajasta che? eka bAju tA saMsAranuM badhuM baLa heAya ane khIjI bAju IzvarIya khaLa heAya te kAnuM baLa vadhe ? jo tame saMsAranA baLane tuccha ane paramAtmAnA baLane mahAn mAnatA he! te tuccha baLane tyAga karI mahAn baLane dhAraNa karA. IzvarIya baLanI AgaLa saMsAranuM khaLa tuccha che, tyAjya che ane hIrAnI AgaLa kAMkarAnI samAna che. jo tame IzvarIya baLane hIrAnI samAna mAne che te| e baLanI prApti mATe saMsAranAM kAMkarA jevA tuccha baLanA tyAga karI. je vIra haze te teA IzvarIya baLanI prApti mATe saMsAranA baLane cheDavA vagara rahetA nathI. jema sudana zeThe saMsAranA baLaneA tyAga karI IzvarIya baLane apanAvyuM. sudarzana zeThanI koI koI tA niMdA karatA hatA, to koI koI praza MsA karatA hatA. paNa sudana tA nila banI gayA hatA eTalA mATe te badhAnI vAta sAMbhaLye jatA hatA. sudarzana khelatA paNuM nathI ema kahI koI tenI niMdA karatA hatA. tyAre khATA mANasa tA khambhaka kare che, zAnta khesI rahetA nathI, paNa sudana teA kevA zAnta che ema kahI koI koI tenI prazaMsA karatA hatA. saMsAramAM hIrA vadhAre che ke kAMkarA ? je kAMkarA vadhAre che teA zuM e kAraNe hIrAnI upekSA karI zakAya ? A ja pramANe sunanI prazaMsA karanArA echA ane niMdA karanArA vadhAre hatA, eTale e kAraNe zuM sudarzana potAnA dRDha vicArane tyAga karI zake kharA? saMsAramAM ema kahevAmAM Ave che ke bahumatane vaza thavuM. saMsAravyavahAranI dRSTie A ThIka che. kahyuM paNa che keH--"mahAnano cena gata: sa pazcA:' bahumata e ja mahAjana che. eTalA mATe saMsAravyavahAramAM te bahumata pramANe cAlavuM ThIka che, paNa Atmika dharmamAM bahumatane sthAna nathI. Atmika dharmImAM te vyakti svAtaMtryane ja sthAna che. saMsAranA sudhArakAryomAM bahumatane sthAna ApavAmAM Ave che ane ema karavuM te anucita paNa nathI, paraMtu Atma--kalyANune mATe bahumatane mahattva ApavuM Avazyaka nathI. gAMdhIjIe paradeza jatI vakhate ecarajI svAmI nAmanA tamArA A rAjakATa zaheramAM eka jaina sAdhunI pAse mAMsa, madirA ane parastrIne tyAga karyAM hatA. jo te A pramANe niyama laI paradeza gayA na heAta teA teo A sthitie paheAMcyA heta ke nahi e saMdehanI vAta che. keTalAka lokeA niyama levAnI zI jarUra che ema kahe che, paraMtu niyama levAmAM kaivI zakti rahelI che e vAtane gAMdhIjIe peAte paNa svIkAra karyo che. gAMdhIjI mAMsa, madirA ane parastrIne tyAga karI vilAyata gayA hatA. tyAM te bImAra thaI gayA, te vakhate DaoNkaTarAe temane kahyuM Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | ka ka ka ka = =. zuda 9] rAjakeTa-cAturmAsa [421 ke, svasthatA meLavavA mATe tamAre IDAM khAvAnI jarUra che. gAMdhIjIe kahyuM ke, mAMsa khAvAne meM tyAga karyo che. eTale mArAthI IDAM khAI zakAya nahi, tyAre te DaoNkaTaroe dalIlo dvArA e siddha karavA prayAsa karyo ke, IMDAM e kAMI mAMsa nathI. A pramANe tyAM upasthita ghaNA lokoe paNa evo nirNaya Apyo ke, iMDAMnI gaNanA mAMsamAM thatI nathI. bahumata IDAM khAvAmAM vAMdho nathI evo hovA chatAM gAMdhIjIe DaoNkaTarone kahyuM ke, "huM tamArI dalIlene javAba te ApI zakato nathI, paNa meM je vrata lIdhuM che te meM tamArI sAkSIe lIdhuM nathI, paraMtu mArI tathA muninI sAkSIe e vrata lIdhuM che, ane teo Ikane mAMsamAM mAne che. te pachI huM kevI rIte mAnI zakuM ke iMDAM mAsamAM nathI." A ja pramANe sudarzana zeTha vicArI rahyA hatA ke, bahumata bhale game te kahe paNa huM te mArA Atmika dharmamAM daDha rahIza; pachI bhalene mane zULI upara caDAve. thaLI Apaze te A zarIrane Apaze, A AtmAne te zULI upara koI caDAvI zake ema nathI. sudarzananA hRdayamAM te Avo bhAva hato, paNa sAthe vyavahArasAdhanAnI paNa AvazyakatA rahe che. eTalA mATe teNe kahyuM ke, "he! prabho! je huM zULInI zikSAthI bacI gayo te te meM je vrata dhAraNa karyA che te te che ja; paNa jo mane sULIe caDAvavAmAM Ave te . ane huM tenAthI na banyuM te huM aDhAra pApane traNa karaNa ane traNa vegathI tyAga karuM chuM." A pramANe kahI teNe badhAM jIvone khamAvyA. teNe rANI pratye potAnA hRdayamAM dveSa na rAkhyo paNa teno upakAra mAnI kahyuM ke, "he! mAtA ! e tAre ja pratApa che ke tArI kRpAe huM aDhAra pApane traNa karaNa ane traNa vegathI choDI zako chuM tathA A zarIrane paramAtmAne samarpita karI zako chuM. eTalA mATe huM tane hRdayapUrvaka khamAvuM chuM." sudarzane A pramANe aDhAra pApane tyAga karyo. have AgaLa zuM thAya che te viSe have pachI vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI 9 zukravAra prArthanA "kAkaMdI" nagarI bhalI he, zrI "sugrIva nRpAla; rAmA" tasu paTarAyanI ho, tasa suta parama kRpAla.. zrI suvidhi jirNosara baMdie hA. 1 -vinayacaMdra kuMbhacovIzI zrA sadvinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA prAyaH badhA dharmavALAo kare che. prArthanAne mahimA pratyeka Astika darzanomAM varNavAmAM Avyo che. tathA paramAtmAnI prArthanAne Avazyaka mAnavAmAM AvI che. jenazAmAM paNa prArthanAne mahimA khUba batAvavAmAM Avela che. jene darzana, pratyeka vAtane pUrNa rItie kahe che. pUrNa puruSe kahelI vAta apUrNa che kema hoI ja zake? Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara2]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA eTalA mATe jainazAstra pratyeka vAtane pUrNa rItie ja kahe che. jeo rAgadveSanA vijetA che teo ja pUrNa che. A pramANe jaina darzanamAM paramAtmAnI prArthanA paNa pUrNa rItie batAvavAmAM Avela che. A prArthanA bhagavAna subuddhinAthanI karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM kahyuM che ke, bhagavAna subuddhinAtha paNa eka samaye karmothI gherAelA hatA. temane AtmA paNa karmAdhIna hatA. jyAre teo karmothI gherAelA hatA, tyAre teomAM ane ApaNAmAM kAMI vizeSa aMtara na hatuM. paNa jyAre temaNe potAnI zakti ane puruSArthadvArA karmone naSTa karyA ane teo karmavimukta thaI siddha, buddha ane mukta thayA tyAre ApaNe temanI prArthanA karIe chIe ane temane vaMdanIya mAnIe chIe. AtmA jyAre paramAtmAnI zuddha hRdaye prArthanA karavA lAge che tyAre tene evo bhAsa thAya che ke, mArAmAM ane paramAtmAmAM kAMI bhinnatA nathI, paNa ekatA ja che. jyAre AtmAnI paramAtmAnI sAthe ektAnatA thAya che tyAre AtmA ema samaje che ke, huM AtmA upara AvelAM karyAvaraNane kharAba samajatA hatA, paNa have mane mAluma paDyuM ke, emAM karmane kAMI doSa nathI. je pramANe cora dhana upADI laI jaze evA bhayanA kAraNe dhana upara dhULanuM AvaraNa AvI javuM sAruM samajAya che. te ja pramANe AtmArUpI dhana upara meM ja karma rUpI AvaraNa DhAMkyuM che. have mAre AtmArUpI dhana joIe che, te karmarUpI AvaraNa dUra karI lauM, te AtmArUpI dhana hAthamAM Avaze. "aSTa guNAkara ulakhyo che, jenI svarUpa bhagavaMta." bhakta kahe che ke, he. AtmA! te paramAtmAne ATha guNoThArA oLakhyA che te temanI evI prArthanA karI ke, "he! prabho! tamArA guNone joI mane evI hiMmata thAya che ke eka divasa tamAro AtmA mArA AtmA jevo ja kamarajathI DhaMkAelo hato, paNa tame tamArA AtmA uparathI karmarajane dUra karI AtmAnuM svarUpe pragaTa karyuM, te ja pramANe huM paNa mArA AtmA uparanI karajane dUra karI mArA AtmasvarUpane pragaTa karI zakuM tema chuM." AtmAnI jyoti pragaTAvavA mATe anya dArzaniko je kAMI kahe che te che ke bIjA rUpamAM che, chatAM tene jenadRSTie jotAM badhI vastuo satya jaNAze, ane jainadaSTie jevAmAM na Ave te mithyAtvamAM pariNata thaI jaze. eTalA mATe pratyeka vAta jainadaSTie jevI joIe. anya dArzaniko kahe che ke Tda : kRttimaH punaH zarmaviraoNH svargagrAmakuTInivAsaphaladaiH karmakriyAvibhramaiH / muktyaikaM bhavabandhaduHkharacanAvidhvaMsakAlAnalaM svAtmAnandapadapravezakalanaM zeSA vaNigvRttayaH / / A lekamAM kahyuM che ke, eka kAmane choDI bAkInAM badhAM kAme vaNikavRttinAM che. vaNikavRttino matalaba e che ke, "A de ane A le.' je pramANe cAra AnAnA vyAja mATe se rUpiyA kADhIne ApI dIdhA paNa te eTalA mATe ke, te rUpiyAnI sAthe cAra AnA vadhAre maLe. A pramANe jyAM thaDe paNa badale levAnI IcchA hoya che tene vaNikavRtti kahe che. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suda 9 ] rAjakeTa-cAturmAsa [423 ahIM prazna e thAya che ke vaNikavRtti vinAnuM kAma karyuM che? ane vaNikavRttivALAM kAmo kayAM che? sAdhAraNarIte vaNikavRttivALAM kAmenI gaNanA karavI muzkela che. eka zlekamAM tene ceDAmAM saMgraha karavAmAM Avyo che. temAM kahyuM che ke, "vedanuM paThana karavuM e paNa vaNikavRtti che. smRti zAstra-purANa vagerenuM paThana karavuM te paNa vaNikavRtti che. kAraNa ke veda-smRtipurANanA paThananuM phala svarga batAvyuM che, ane eTalA ja mATe temAM vaNikavRtti che. kAraNa ke saMsAramAM sukhanuM bindu che te svargamAM sukhane sibdha che. A pramANe biMdu mAtra sukhane choDI siMdhu samAna sukha levA mATe ja karmakAMDe yajJayAga e badhAM upAya batAvavAmAM AvyAM che. A badhAM upAyomAM vaNikavRtti che. kevaLa Atmatattva vicAramAM ja vaNikavRtti nathI. eTalA mATe Atmatatvano vicAra kare." - Aje paNa leke bhaNIgaNIne moTI meTI padavIo meLave che. paNa zA mATe ? meTa pagAra maLe eTalA mATe. je be hajAra rUA. no pagAra meLave che te mATe mANasa manAya che, je cAra hajAra rUA. ne pagAra meLave che te tenAthI moTo mANasa gaNAya che ane je tenAthI paNa vadhAre pagAra meLave che te bahu me mANasa gaNAya che. A pramANe rUpiyA moTA ke vidyA moTI ? bhakate kahe che ke, rAgadveSAdi bhavabaMdhanene naSTa karanAra kALa agninI samAna je che te amane pasaMda che. ATha karmonI upAdhI naSTa thavAthI je AtmAnaMda pedA thAya che te ja amane ArAdhya che bAkI te badhI vaNikavRtti hevAthI tyAjya che. AtmAnaMdane prApta karavAnI ja vRtti che te paramAtmAnI prArthanA kare ke - zrI subuddhi jinezvara vadiye re." jo ke A prArthanA bhagavAna subudhinAthanuM nAma laI karavAmAM AvI che paNa vAstavika rIte jovAmAM Ave te A prArthanA AtmAnaMdanI ja che. A namaskAra AtmAnaMdane ja karavAmAM AvyAM che. tame loko sAMsArika upAdhimAM paDI jaI AtmAnaMdane bhUlI rahyA che paNa je tene bhUlI na jAo te ghaNe ja AnaMda Ave. jo ke saMsArika lokone AtmAnaMdane prApta kare muzkela jaNAya che paNa jemane AtmAnaMda priya lAge che temane mATe te A vAta sarala che ane sAMsArika vAte muzkela jaNAya che. kalpatara" mAsikapatra dvArA evuM sAMbhaLyuM che ke, koI mANasanI jAMghanuM hADakuM tUTI gayuM hatuM. sarjana DaoNkaTare te mANasane kahyuM ke, oNparezana karyA vinA A tUTeluM hADakuM sAMdhI zakAze nahi. te mANasane oparezanane bahu Dara lAge eTalA mATe tene AkhI rAta uMdha na AvI. eTale te AkhI rAta paramAtmAnuM dhyAna dharato rahyo. savAre tene thoDI uMdha AvI gaI. UThIne teNe joyuM ke, tenuM tUTeluM hADakuM saMdhAI gayuM che ane te thoDA dIvasamAM pahelAMnI mAphaka barAbara cAlavA lAgyuM. teNe DokaTarane paga batAvyo ane badhI hakIkata kahI. DokaTara tene paga joI Azcarya pAmyA ane kahevA lAgyA ke, A pagamAM hADakuM kaI divasa tUTeluM ja nathI ema lAge che. paramAtmAnI prArthanA je sAcI rItie karavAmAM Ave te A nAstiktApradhAna A yugamAM paNa ghaNe camatkAra jevAmAM Ave. AjanA bhaNelAgaNelA leke jANe nAstika thaI Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA rahyA che ane temane badhe ThekANe DhoMga ja jaNAya che. paNa Aje paNa keTalIka evI vAta jovAmAM Ave che ke je AstikatAnA prabala pramANurUpe che. prArthanAmAM kevI zakti rahelI che e te Aje paNa jovAmAM Ave che. mane pitAne paNa prArthanAnI zaktine anubhave che. jo tame paNa sAcA hRdayathI paramAtmAnI prArthanA kare te tamane paNa prArthanAnI zaktine anubhava thayA vagara raheze nahi. anAthI munine adhikAra-46 anAthI muni A ja vAta rAjA zreNikane samajAvI rahyA che. teo kevaLa rAjAne ja A vAta kahI rahyA nathI paNa badhAne A vAta kahI rahyA che. je teo kevaLa rAjAne ja vAta kahe ane bIjAne na kahe che te teo tuccha thaI jAya. zAstramAM sAdhuo mATe kahyuM che ke - jahA punnassa katthaI tahA tucchassa katthaI, rchA tha6 taddA punnara ratha -zrI AcArAMga sUtra arthAta-sAdhuo badhAne samAna rUpe dharma saMbhaLAve. je pramANe koI eka mahAna ne dharma saMbhaLAve te ja pramANe eka tucchane paNa dharma saMbhaLAve; ane A ja pramANe eka tucchane je dharma saMbhaLAve te ja dharma eka mahAna ne paNa saMbhaLAve. A kathanAnusAra anAthI muni AgaLa te rAjA zreNika ane eka daridrI badhAM samAna ja hatAM chatAM temaNe rAjA zreNikane saMbodhana karI A badhI vAta kahI che tenuM kAraNa e che ke, pAtra vinA vastu jhIlI zakAtI nathI. je leke vIra che teo ja A upadezane jhIlI zake che. DhIlI dhetInA vANIyA A upadezane jhIlI na zake. DhIlI chetInA vANIyAone te sAmAnya vAtane choDavAmAM paNa muzkelI jaNAya che. anAthI muni rAjA zreNikane sAdhuonI vAta samajAvatAM kahe che ke - he ! rAjana ! sAdhupaNuM laIne paNa je vaNika-vRttino tyAga karatA nathI te anAtha ja che. ame A pramANe karIzuM te leke amane mAnaze. A pramANe vicAra karI bAhya sAdhukriyA karavI e vaNikavRtti che. A prakAranI vaNikavRtti karanAra sAdhu thaIne paNa anAtha ja che, sanAtha nathI." - "he ! rAjana ! je karmabaMdhanamAM paDelo che te anAtha che ane je karmabaMdhanane toDe che te sanAtha che. dravya sAdhu karmabaMdhanane teDI zakato nathI eTalA mATe te anAtha che. te mahAvratane svIkAra te kare che paNa pramAdanA udayathI pramAdane vaza thaI mahAvratane jIvanaspazI banAvatuM nathI. eTalA mATe te anAtha che." mahAvrata aNuvratanI apekSAo che eTalA mATe mahAvratane viSe je kAMI kahevAmAM Ave che tenI sAthe aNuvratanI paNa zikSA ApavAmAM Ave che. tame sAdhu ane temanAM mahAvrato viSe vicAra kare te pahelAM tamArAM aNuvratane vicAra karI juo. te aNuvrata ane mahAvratamAM zuM aMtara che e vAta gheDAmAM kahuM chuM. je temAM koI prakAranI chUTa che te aNuvrata che, ane je vratomAM koI paNa prakAranI chUTa nathI te mahAvrata Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 9 ] rAjakeTa-cAturmAsa [42pa che. jainazAstramAM pAMca mahAvrata ane gadarzanamAM pAMca yama kahevAmAM AvyAM che. paNa balihArI to temanI che ke jeo pAMca mahAvrate ke pAMca yamonuM barAbara pAlana kare che. yogazAstramAM kahyuM che ke, ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca yAma che. A ja pramANe jenazAstramAM paNa kahyuM che ke, koInI hiMsA na karavI, asatya na bolavuM, aNudIdheluM na levuM, zIlavratanuM pAlana karavuM ane koI paNa vastu upara mamatva na rAkhavuM e pAMca mahAvrata che. aNuvratamAM cheDI chUTa rahe che. jemake ahiMsAnuM pAlana karIza paNa je mAre aparAdha karaze tene huM daMDa ApI zakIza. A pramANe ahiMsA pAlanamAM eka chUTe rAkhI eTalA mATe A vratanuM nAma aNuvrata che. A prakAranI 2 sakhI je mANasa aparAdhI sivAya bIjA koIne kaSTa ApatuM nathI te mANasa aNuvratanuM pAlana karanAra che. aNuvrata ane mahAvratamAM A ja aMtara che ke, aNuvratamAM te koI prakAranI chUTa rAkhavAmAM Ave che, jyAre mahAvratamAM koI prakAranI chUTa rAkhavAmAM AvatI nathI. gadarzanamAM pAMca yAmenI vyAkhyA karatAM kahevAmAM AvyuM che ke, deza, jAti, kAla samaya vagerene koI paNa prakArane apavAda rAkhyA vinA ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigrahanuM pAlana karavuM e pAMca yamonuM pAlana karavuM che. pAMca yAmAM ke pAMca mahAvatemAM deza, jAti, kALa ke samaya vagereno koI prakArane apavAda rAkhavAmAM AvatA nathI. aNuvratamAM amuka apavAda rAkhavAmAM Ave che. jainadarzanamAM e ja vizeSatA che ke, pratyeka vyakti pitAnI zakti pramANe dharmano svIkAra karI zake che ane tenuM pAlana karI zake che : dezathI pratibaMdhane artha e che ke, huM amuka dezamAM te ahiMsAdinuM pAlana karIza paNa amuka dezanI bahAra ahiMsAdinuM pAlana karI zakIza nahi. A prakAranI chUTa mahAvratamAM ke pAMca yAmamAM hoI zakatI nathI. A ja pramANe amuka jAtinA ume nahi mATe e apUrNa ahiMsA che. paNa jenazAstra kahe che ke, mahAvratamAM ekendriya, hIndriya vagere keI jAtinA chanI hiMsA karavAnI chUTa hoI zake ja nahi. je ahiMsAmAM A prakAranI apUrNatA che te ahiMsA aNuvratamAM che, mahAvratamAM nathI. mahAvatemAM te ekendriya Adi pratyeka jAtinA chanI ahiMsA karavI, karAvavI tathA anudavAnI pratijJA ekI sAthe karavAmAM Ave che ane tene ja ahiMsAmAM samAveza thAya che. Aje mahAvratanI A vyAkhyA na samajavAne kAraNe ghaNuM ja gaDabaDa thavA pAme che. lAka loko kahe che ke ame hiMsA to na karIe paNa bIjAne kahIne karAvIe ke hiMsAno upadeza ApIe to temAM zuM harakata che ? kharI rIte bIjAe karelI hiMsAne anumodane Ape che te sAdhu nathI. sAdhu te te che ke, je hiMsA kare nahi, kAve nahi tathA hiMsAne anumodana paNa Ape nahi dezamAM, amuka dezamAM hiMsA nahi karuM ane amuka dezamAM karIza evI sImA bAMdhavAmAM Ave che te aNuvratamAM che. jemake diggatamAM evI pratijJA levAmAM Ave che ke, huM amuka sImAnI bahAranI hiMsAne tyAga karuM chuM. A aNuvrata mATe che. sAdhuo mATe te mahAvrata che ke jenuM pAlana badhA dezamAM samAnarUpe karavuM Avazyaka che. sAdhune aDhIdIpanI bahAra paNa keI laI jAya te paNa te sAdhu ahiMsAdi mahAvratanuM pAlana apavAda rAkhyA vinA pUrNarUpe Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4ra6] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA karaze. ema thaI na zake ke, aDhIdvIpamAM te bIjAM vrata che ane aDhIdIpanI bahAra bIjA vrata che. A pramANe deza ke jAtinI maryAdA mahAvratamAM hetI nathI. - A te deza ane jAtinI vAta thaI. have kALanI vAta laIe. kALane mATe evI chUTa rAkhavAmAM Ave ke, "sukALa hoya che te ahiMsA vratanuM pAlana karIza paNa duSkALa ke, ApattikALa hoya tyAre amAre "Apaddharma judo che. jemake strI ke putrane kaI satAvatuM hoya tyAre ahiMsAnuM pAlana thaI zake nahi, tyAre te AtatAyIne-pIDA ApanArane daMDa ApavAmAM Ave. A pramANe ahiMsA vratamAM chUTa rAkhavI e mahAvata nathI. zAstra A prakAranuM vrata levA mATe aTakAvatuM nathI paNa e prakAranuM vrata aNuvrata che. mahAvrata te te che ke, bhale game te aparAdhI hoya paNa tene daMDa ApavAmAM na Ave-tenI hiMsA karavAmAM na Ave. je mahAvratano svIkAra te kare che paNa ahiMsAnuM A pramANe pUrNa rIte pAlana karatuM nathI te anAtha ja che, sanAtha nathI. " kAlanI bAda samayane apavAda batAvavAmAM Avyo che. mahAvratamAM samayane paNa apavAda rAkhavAmAM AvatuM nathI. samayane artha avasara che. jemake jANI joIne te koIne mATe nahi paNa evI chUTa rAkhavAmAM Ave che, je mane koI bhayaMkara roga thAya te rogane maTADavA mATe hiMsAne Azraya levo paDe ke mane koI jIva jovAmAM na Ave paNa reganivAraNa mATe tenI hiMsa thaI jAya te chUTe che. mahAvratamAM A prakAranI chUTa rAkhI zakAya nahi. aNuvratamAM A prakAranI chUTa jANI joIne rAkhI zakAya che. aNuvratamAM (AkuTI buddhie) jANI joIne ane anAkuTI buddhie hiMsAnI chUTa batAvavAmAM Avela che, paNa mahAvratamAM evI kaI prakAranI chUTa ApavAmAM Avela nathI. sAdhuo AvI chUTa rAkhI paNa zake nahi. teo te. rAtanA samaye je cAlavuM paDe che te jIva hoya ke na hoya paNa ghAdArI jagyA puMjIne ja cAlI zake che. zAstramAM kahyuM che ke, je sAdhunI pAsethI e pAMca hAtha dUra rahe te temane mAsika daMDa Ave che. matalaba ke, je temAM deza, kAla, samaya ane jAti vagere koI prakArane apavAda rAkhavAmAM AvatuM nathI te mahAvate che. mahAvrata sArvabhauma che, eTalA mATe mahAvratomAM kaI prakAranI chUTa hoI zake nahi. sudarzana caritra-46 'A saMsAra vicitra che. eTalA mATe kaI te sudarzananI prazaMsA karatA hatA te kaI niMdA. koI te kahetA hatA ke, A te dharmane DhoMga karatA hatA, te koI ema kahetA hatA ke, ApaNe hadayanI vAta samajI zaktA nathI te zA mATe tenI nakAmI niMdA karI pApa bAMdhavuM ? e pitAnA maDhe be cAra zabdo bole to tenI zULIe caDAvavAnI zikSA mApha thaI zake ema che, ane badhAe tene belavAne Agraha paNa karyo, chatAM te belatA nathI, te mauna rahevAmAM koI sadAzaya rahyo haze ema ApaNe samajavuM joIe. zeTha te badhAnI prazaMsAtmaka ke nidAtmaka vAte zAnta bhAve sAMbhaLyuM jatA hatA. bhale badhA devo eka thaI jAya paNa satya tattvane mAnanAra pitAnA satyadharmathI calita thatuM nathI. je ke badhA deve eka bAju thaI jAya e asaMbhava che, ane kadAcita Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 9 ] rAjakoTa-cAturmAsa [427 e saMbhavita thaI jAya te paNa satyadhama te pitAnA satyadharma upara daDha ja rahe che. satyadhamAM te ema ja vicAre che ke, je huM mArA satyadharma upara daDha rahIza te deva paNa mAruM kAMI karI zake ema nathI. sudarzana zeThe sAgArI saMthAro karyo. teNe kahyuM ke, "he ! prabho ! je huM jIvita rahyo te te mArAM pahelAMnA vrata che ja, paNa je meM kALa karyo te mAre aDhAre pApane tyAga che." je ke nizcayamAM te teNe ema karyuM, paNa vyavahAra rAkhavo paNa Avazyaka che. vyavahAra rAkhyA vinA kAma cAlI zakatuM nathI. sAdhu, tIrthakara ane siddha vagere badhA vyavahArathI ja che. nizcayamAM te je kathA e kathanAnusAra badhA sarakhA ja che. tame vyavahArane mATe ja AvyA che, ane tamArI utpatti ane tamAre laya paNa vyavahArathI ja che. khAvuM-pIvuM vagere vyavahAra mATe ja che, te pachI dharmamAM vyavahAranI AvazyaktA kema na hoya ? je dharmane mATe vyavahArane lepa kare che arthAta dharmamAM vyavahArane sthAna ApatA nathI te dharmane ja lepa kare che ema kahI zakAya. sudarzane vyavahArane mATe ja aDhAra pApane tyAga karyo. teNe kahyuM ke, jo mAruM zarIra zULIthI chedAI gayuM ke mAre aDhAra pApone traNa karaNa ane traNa yogathI tyAga che. teNe A pramANe tyAga to karyo, paNa A tyAga karavA chatAM paNa jo tenA manamAM thaDe paNa rAgadveSa rahI jAta te e dizAmAM te pitAnA dhyeyathI patita thaI jAta. abhayAe sudarzana upara ke julma gujAryo hato? te kevI pApAtmA hatI ? je kaI pote saccaritrA banI bIjA upara kalaMka caDAve che tethI vadhAre ke pApAtmA hoI zake? eTalA mATe sudarzananA hRdayamAM abhayA prati krodha Ave e svAbhAvika hatuM. chatAM paNa sudarzana je satyadharmI te ema ja vicAratuM hatuM ke, A abhayA rANuM te mArI sAcI mAtA che, ke temaNe ja mane aDhAra pApane tyAga karavAno zubha avasara Apyo che. jo tame paNa A vAtane barAbara samajyA che te tamArAmAM evo vicAra sarakho paNa na Ave ke amuka mANasane satyAnAza thaI jAya te mane zAti thAya. jo tamane Avo vicAra Avyo, te tame ema nakkI samajajo ke tame satyadharmane ke arihaMta devane hajI samajI zakyA nathI. tamArAmAM te evI bhAvanA hovI joIe ke, "he ! prabhe ! he ! zAntinAtha bhagavAna ! Ape eka kabutaranI rakSA mATe jevI rIte zarIranuM samarpaNa karyuM hatuM, te ja pramANe huM paNa bIjAnA kalyANa mATe mArA zarIrane samarpita karI zakuM evI zakti mArAmAM Ave." paNa tame leke mahAjana che, eTalA mATe ema vicAratA hazo ke, jo ame ema kahIe te amAro saMsAra-vyavahAra kema cAlI zake ! paNa je evo vicAra tamane thAya te emAM vicArazIlatAne zuM aMza che, tene UMDe vicAra kare. sudarzana kahe che ke, "he ! prabho ! mArA hRdayamAM koIne prati rAgadveSa nathI. joke bhale ema samaje ke mane zULIe caDAvavAmAM Ave che paNa huM te ema samajuM chuM ke, mAro AtmA potAnA AtmatatvamAM maLI rahyo che." A pramANe vicAra karI sudarzane dhyAna dharyuM. dhyAnamAM te navakAramaMtra ja japato hatA. sAdhAraNa rIte navakAramaMtra te ghaNA lokone yAda haze ane tene jApa karatA haze; paraMtu navakAramaMtra japavAmAM bhAvanuM aMtara rahe che. eTalA mATe navakAramaMtrane bhAvapUrvaka Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA japa joIe. je hRdayamAM navakAramaMtranA mahimAnuM sthAna hoya, te pachI te mANasa kaSTane kaSTa mAnatA nathI, paraMtu e kaSTa samayane navakAramaMtranA mahimAne samaya mAne che. je navakAramaMtra upara daDha vizvAsa rAkhe che tenAmAM daDhatA AvyA vagara rahetI nathI. niSkAma thaI paramAtmAnI daDhatApUrvaka prArthanA karavAmAM Ave te avazya AtmakalyANa thAya. vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA sudI 10 zanivAra . prArthanA zrI "Dharathe' pati pitA, "nandA thArI mAya; rema rema prabhu me bhaNI, zItala nAma suhAya. jaya jaya jina tribhuvana dhaNI. 1 -vinayacaMdrajI kuMbha, covIzI zrI zItalanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmA zItalanAthanuM nAma japavAthI zuM lAbha thAya che e atre jovAnuM che. AtmA je upAdhione kAraNe saMtapta thaI rahyo che te upAdhione bhagavAna zItalanAthanI prArthanA zAna karI zItalatA Ape che. upAdhione zAnta karI zItalatA prApta karavA mATe paramAtmA zItalanAthanI prArthanA e eka amegha upAya che. paNa e upAyane kAmamAM letAM pahelAM pitAnA svarUpane vicAra kare jarUrI che. - rogI jyAM sudhI pitAnA rogane jANatA nathI tyAM sudhI tene davA upara vizvAsa pedA, thatuM nathI. eTalA mATe davA lIdhA pahelAM rogIe potAnA rogane jANI levo Avazyaka che. rega jANI lIdhA bAda davA levAnI bhAvanA pedA thAya che, ane vaidyonuM kahevuM che ke, UgInI bhAvanA davAthI paNa vadhAre kAma kare che. A pramANe jyAre prArthanA karanAra pitAnuM svarUpa jANI leze ane upAdhiothI mukta thavA mATe paramAtmAnI prArthanA karaze, tyAre, prArthanAmAM tene ajaba zakti jaNAze. eTalA mATe sarvaprathama AtmAne kaI kaI upAdhioe gherI lIdhela che e jANIne paramAtmAnI prArthanA karavAno bhAva pedA kare joIe ane pachI paramAtmAnI prArthanA karavI joIe. prArthanA karavA mATe tamArA suSupta bhAva jAgrata thAya e daSTie tamane hamezAM prArthanA viSayaka theDuM ghaNuM saMbhaLAvavAmAM Ave che. je pramANe sUryodaya thavAthI kamaLo vikasita thAya che te ja pramANe tame paNa prArthanA viSe sAMbhaLI AtmAne jAgrata karo. AtmAne jAgrata karI je paramAtmAnI prArthanA, bhAvapUrvaka karaze te AtmAnI badhI upAdhio maTI jaze, ane tamAre AtmA zAnti ane zItaLatA prApta karaze. tame kadAca ema kahezo ke, ame jAgrata kevI rIte thaIe ? jyAre ame jAgatA chIe tyAre je te ame tamArI sAme beThA chIeH Ane uttara e che ke, A jAgRti te dravya jAgrati che. huM dravya UMdha uDADavAnI vAta kahetA nathI, paNa bhAva nidrA uDADavAnI Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 10 ] rAjakoTa-cAturmAsa [429 vAta karI rahyo chuM. dravya UMdha uDADavI te sarala che paNa bhAva nidrA uDADavI te bahu ja muzkela che. eTalA mATe bhAva nidrA uDADI paramAtmAnI prArthanA kare. kahyuM che ke - " jevo muvA re ajaitu ? aneka tatvavettAo kahe che ke, Izvara thaIne Izvarane bhajo. tame kaheze ke, jo ame pote ja paramAtmA banI jaIe te pachI paramAtmAnI prArthanA karavAnI amane zI jarUra ? paNa A kathanane evo artha che ke, prabhumaya thaIne prabhune bhaje. vikAra na rAkhe. je dhI hoya che te krodhane jAgrata karavA mATe kevIne bhaje che. kAmI puruSa kAmavAsanAne jAgrata karavA mATe kAmadevane bhaje che. paNa je kAmakrodhano nAza karavA cAhe che te te kAmadhanA vijetA devane ja bhajaze. lobhI mANasa bhI devanI ja prArthanA karaze paNa je lobhane nAza karavA cAhe che te te lebharahita devane ja bhajaze. eTalA mATe tame je kAma, krodha, labha vagerethI mukta thavA cAhe che te tame kAma, krodha, lobha, meha vagerethI vimukta thaelA vItarAga paramAtmAnI prArthanA kare. ane temanI prArthanA paNa pitAnA aDhAra prakAranA doSane dUra karavA mATe ja kare. paramAtmAnI prArthanA doSamukta thavAnI bhAvanAe karaze te prArthanA-bedhathI tamArA AtmAmAM apUrva prakAza Avaze. tame kaheze ke prabhumaya kevI rIte banavuM ? A praznano uttara e che ke, jyAre AtmA bhAvanikSepa upara jAya che ane zabdAdi traNa nayathI paramAtmAnI prArthanA kare che, tyAre AtmAnI sthiti viSe zAstra kahe che ke, te vakhate AtmA jene upaga kare che, AtmA, te ja kahevAya che. arthAta paramAtmAmAM upayoga rAkhI AtmA paramAtmAnI prArthanA kare te AtmA A bhavamAM nahi te bIjA bhavamAM paramAtmAmaya banI jAya. tuja darzana muja vAla he lAla, darzana zuddha pavitra ho vAlesara, darzana za3 naye kare re lAla, saMgraha evaMbhUta re vAlesara. A kaDImAM kahyuM che ke, he ! prabhe ! tAruM darzana ane priya che. kevaLa AMkhethI jevuM e ja darzana nathI paraMtu hRdayane ekAgra karI vivekapUrvaka tArAmAM upayoga lagAve e ja tAruM darzana che. A pramANe tAruM darzana karavAthI tuM mane bahu priya lAge che. anya devane paNa joyA che temanuM darzana mane priya lAgatuM nathI. kAraNa ke, te deva badhA darzakone darzaka ja rAkhe che. te pote te Izvara rahe che ane je temanuM darzana kare che, temane te darzaka ja rAkhe che. darzakane pitAnA jevo banAvI de e guNa tArAmAM ja ; che, paNa tAruM darzana zabdayathI karavuM joIe. je zabdanayathI tAruM darzana kare che tene saMgrahatya evaMbhUtamAM pahoMcI jAya che. saMgraha yamAM je vastu hoya che te ja vastu pUrNa thaI evaMbhUtamAM jAya che. je vastu, saMgraha nayAmAM nathI te evaMbhUtamAM paNa jatI nathI. jemake saMgrahanayanI daSTie mATImAM ghaDe che, paNa je saMgrahAyanI daSTie mATImAM ghaDo na hoya to lAkho upAya karavA chatAM paNa mATImAMthI ghaDe banI zakatuM nathI. saMgrahanayathI mATImAM ghaDe che tyAre ja kartA ane nimittanA sahakArathI ghaDe bane che. A udAharaNa pramANe badhAnA AtmA samAna che. saMgrahanayanI daSTie mAre AtmA paNa "he ! prabhu ! tArA ja samAna che. paNa je pramANe jyAM sudhI Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA mATIne ghaDo banate nathI tyAM sudhI mATI paga taLe kacaDAya che--koInA mAthA upara caDI zakatI nathI, te ja pramANe saMgrahAyamAM ja rahevAnA kAraNe huM paNa saMsAramAM ja bhramaNa karI rahyo chuM. have mane mAluma paDayuM ke, jo huM zabdanayathI tAruM darzana eka vAra paNa karI lauM te huM saMgrahamAMthI evaMbhUta nayamAM pahoMcI jAuM arthAta huM tArA ja je banI jAuM." matalaba ke, bhakta kahe che ke, "he! prabho! mArA AtmAne unnata banAvavAmAM tuM ja amegha sAdhanabhUta che; tArA sivAya bIjo koI nathI. eTalA mATe huM tArI prArthanA karuM chuM." anAthI munine adhikAra-47 A ja vAta anAthI muni rAjA zreNikane kahI rahyA che. teo kahe che ke, "he! rAjana ! je loko vipula saMpatti pAmIne paNa ahIM tahIM rakhaDe che te leka bhAnabhUlelA che. je avasara, mATIne cAka upara caDAvI ghaDo banAvavAnuM hoya, te ja avasare ja mATIne cAka uparathI utArI pheMkI devAmAM Ave te e avasara ke gumAvyo kahevAya ? A ja pramANe manuSyajanma ane nigraMthadharma prApta thavA chatAM jeo duHkha pAme che, teo kevo suavasara gumAve che ? UMcI sthitie jaI A kevuM nIce paDavA jevuM che? AvA nIce paDanArA leke upara jJAnIjano karuNuM kare che." tame koIne nIce paDatA juo te temanA upara tamane karuNuM Avaze, paNa bIjAo upara karuNuM karatAM pahelAM pitA upara karuNA karavAnI jarUra che. sarvaprathama pitAnA AtmA upara ja karuNa karavI joIe. AuttayA jassa ya natthi koI, iriyAe bhAsAe thesnnaae| AyANanikkhevadurgucchaNAe, na vIrajAyaM aNujAi maggaM // 40 // anAthI muni kahe che ke, "he ! rAjana! have huM judA prakAranI anAthatAno vicAra karuM chuM. jeo nigraMthadharmane prApta karIne paNa patita thaI jAya che te lokonI have huM vAta samajAvuM chuM. A vAta samajAvavAnuM kAraNa e che ke, eka mANasa te bIjAne patita thate joI sAhasahIna thaI jAya che ane bIjo mANasa, bIjAne patita thatA joI vadhAre sAhasI bane che." meM eka pustakamAM joyuM che ke, A paMcamakALanI viSamatA joI ajJAnIo te DarI jaI paDI jAya che, paNa jJAnIjane te temane joI navo vicAra kare che. teo kahe che ke, " A paMcama Aro te che ja. A paMcama ArAmAM viSamatA hoya to emAM AzcaryanI vAta zuM che! A paMcama ArAnI viSamatAthI bacavA mATe amAre daDha rahevuM joIe." A pramANe vicAra karI jJAnI te vadhAre daDha thAya che paNa ajJAnI leke paMcama ArAnI viSamatA joI UlaTA zithila thaI jAya che. paNa vAstavamAM A prakAranA patita thatA lekene joI pratyeke sAvadhAna thavuM joIe. koI mANasa jyAre pattharanI ThesathI nIce paDe che te bIje mANasa tene paDatA joI pite paNa nIce paDe che ke vadhAre sAvadhAna bane che? sAvadhAna ja bane che, ane te ema vicAre che ke A mANasa pattharanI ThesathI nIce paDI gayuM te mAre sAvadhAna thaI cAlavuM joIe. A ja pramANe saMyamamAM paNa bIjAne paDatA joI pitAe sAvadhAna banavuM joIe. Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -: : pa s zuda 10 ] rAjakeTa anAthI muni kahe che ke, "he ! rAjana ! ghaNA loko nircanvadharmane svIkAra kare che paNa mahAvratanuM pAlana thaI na zakavAne kAraNe paDI jAya che. AvA leko anAtha ja che." mahAvatemAM kevI rIte sthira rahI zakAya ene mATe pAtaMjali yogadarzanamAM kahyuM che ke vitavAre pratipakSama uparyukta kathanano sarala artha e ja che ke, vitane dUra karavA mATe pratipakSI bhAvanA karavI joIe. vitaka zuM che ane pratipakSa bhAvanA zuM che e vicAra ghaNo lAMbe che, eTale atre e viSe saMkSepamAM kahuM chuM. vitarka'ne artha UlaTe tarka thAya che. jemake pAMca mahAvratAthI viparIta hiMsA, asatya, cerI, maithuna ane lebhatRSNa che. mahAvate te dhAraNa karyo che paNa te tratAthI viparIta hiMsAdine vitarka ADe Ave che te vakhate zuM karavuM? ene mATe kahyuM che ke e vitarkone haTADavA-dUra karavA. paNa e vitarkone kevI rIte dUra karavAM? ene mATe kahyuM che ke, pratipakSI bhAvanAdhArA e vitarkone dUra karavA. A mahAvate mATe kahevAmAM AvyuM che paNa aNuvrata viSe paNa jyAre vitarka UbhAM thAya tyAre pratipakSI bhAvanAdvArA tene paNa dUra karavA ema samajavuM. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya ane aparigraha e pAMca mahAvate che. ahiMsAne sAmAnya artha hiMsA na karavI e thAya che. keTalAka loko kahe che ke, ahiMsA te kAyaronI che. paNa vAstavamAM ahiMsA kAyanI nahi paNa virenI che. je sAce vIra haze te ja ahiMsAnuM pAlana karI zakaze. sAce ahiMsaka evo hoya che ke te indrone paNa harAvI zake che. te hamezAM laDate ja rahe che. vipakSane nAza ja karate rahe che. kadAca tame kahe ke, ahiMsakanA hAthamAM talavAra te hetI nathI te pachI te kevI rIte laDe che? A praznane uttara e che ke temanI pAse te jIvanI rakSA karavAnuM sAdhana je rajoharaNa hoya che, e rajoharaNa ja ahiMsakanI talavAra che. A rajeharaNa paNa eka dravya cinha che. ahiMsaka pAse sAcuM zastra te pitAnI bhAvanA ja che. ahiMsAnA vipakSane haTADavAnI je bhAvanA che te ja ahiMsakanuM zastra che. - matalaba ke, vipakSane haTADavA mATe pratipakSI bhAvanA karavI joIe. ahiMsAne vitarka hiMsA che. e hiMsAne haTADavA mATe hiMsAnI pratipakSI bhAvanA-ahiMsAne apanAvavI joIe. arthAta hiMsAnA vitarkane ahiMsAdvArA dUra karavo joIe. hiMsAnA vitane dUra karavA mATe maitrI, prameha, karuNA ane madhyastha bhAvanA bhAvavI joIe. bAlabhASAmAM paNa kahyuM che ke -- guNIjane ke vaMdanA, avaguNa jAna madhyastha;, du:khI dekha karuNA kare, mitra bhAva samasta. A cAra bhAvanA che. pahelI bhAvanA pramoda bhAvanA che. arthAta guNIjanone joI vaMdanA karI pramoda pAmo. guNIjanonA guNono matalaba vyavahAranA guNothI nathI. kAraNa ke vyavahAranA guNo jeTalA vadhAre teTalI vadhAre dhamAla thAya che. vyavahAranA guNemAM te saMsAramAM je guNI che tethI vizeSa guNa deva che, deva traNa jJAnanA svAmI che, paNa temane vaMdanA Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha 432 ] karI zakAya nahi. guNI tA te loko ja che ke je pAlana kare che. A pramANe saMyamaguNane dhAraNa karavI joI e. [ bIjA bhAdaravA traNa gupta ane pAMca samitinuM karanAra prati pramAdabhAvanA rAkhI vaMdanA khIjI madhyastha bhAvanA che. je kharAba che, je hiMsaka che tenA prati paNa madhyastha bhAvanA rAkhI ema vicAravuM ke, A AtmA hiMsA kare che. eTale te kharAba che paNa jo te hiMsAnA tyAga karI ahiMsaka banI jAya te te paNa mArA mATe vaMdanIya--pUjanIya banI zake che. arjunamAlI hiMsaka hatA, paNa jyAre bhagavAnanA ziSya banI teNe hiMsAne tyAga karyo tyAre te paNa vaMdanIya banI gayA ane sudarzane temane vaMdanA paNa karI. zuM AvA avaguNIne vaMdanA karavI e ucita hatuM? zeThe tene paNa guru mAnyA e zuM ThIka hatuM ? paNa je guNanA grAhaka heAya che te pahelAMnI vAtA bhUlI jaI guNAne ja grahaNa kare che. A pramANe je leA hiMsaka che tee ahiMsaka banI jAya evI ja bhAvanA bhAvavI joi e. Ama chatAM jo tenI hiMsA chUTe nahi teA temanA prati madhyastha bhAvanA to avazya rAkhavI joIe. temanA prati krodha karavA na joIe. kAmadevane dharmAMthI cyuta karavA mATe deva pizAcanuM rUpa dhAraNa karI talavAra laI AvyA hatA, chatAM kAmadeve tenA upara krodha na karyA. kAmadeva 65 O to ema ja vicAratA hatA ke, " mane paramAtmA tarapha premabhAva che ke niha tenI parIkSA karavA mATe A deva AvyA che. A sivAya te deva mane ' apatyapathiyA ' ane ' avAMchanIya' nI vAMnA karanAra kahe che teA te ThIka ja kahe che, je cIja avAMchanIya che tenI vAMchanA na karavI joIe. e deva kahe che teA ThIka, paNa tenA kathanamAM aMtara kevaLa eTaluM ja che ke, te dharmAMte avAMnIya mAne che ane huM pApane avAMchanIya samajuM chuM. te dharmAMte avAMchanIya samaje che tA tenuM kevuM kaSTa bhogavavuM paDe che! e bicArAmAM eTaluM badhuM duHkha bhareluM che ke, te duHkha tenA zarIramAMthI nIkaLI mArI pAse AvI rahyuM che. te bahu ja du:khI che. eTalA mATe tenAM upara karuNA karavI joie. he ! prabhA ! huM e ja cAhuM chuM ke, tenuM paNa kalyANa thAo ! " ghaNIvAra evuM bane che ke, bIjAmAM kharAkhI joI potAnAmAM paNa kharAkhI thAya tevuM karavAmAM Ave che ane peAtAnAM je guNA hoya te paNa cheADI devAmAM Ave che. tame evuM kRtya karI na besA tene khyAla rAkhaze!. mahApuruSonA jIvanaciratramAMthI e ja zikSA maLe che ke, durrAne sadguNAdvArA jItI levA. sudarzona zeThe arjunamAlIne pratipakSI bhAvanAdarA ja jItyA hatA. bhAvanI vAta judI che . paNa uparanA zrama te arjunamAlIne ja vadhAre paDayA hatA; chatAM paNa vijaya tA sudarzanane ja thayA. kAmadevane dharmAcyuta karavA mATe devane keTalAM badhAM kaSTo sahana karavAM paDayAM hatAM. tene pizAcarUpa paNa dhAraNa karavuM paDayuM hatuM. jene jovA mAtrathI dhRNA pedA thAya evuM dhRNita rUpa paNa tene dhAraNa karavuM paDayuM hatuM. teNe AsurI prakRti anusAra bibhatsa rUpa dhAraNa karyuM hatuM paNa jyAre AsurI prakRti sAme daivI prakRti pragaTa thaI tyAre deva pazu parAjita thaI bhAgI gayA. daivI prakRtinA prAgaTyathI AsurI prakRti paNa adazya thaI gaI. eTalA mATe hiMsAnI sAme ahiMsAnI bhAvanA bhAvavI joI e. trIjI karuNA bhAvanA che. je lokeAmAM karuNA--bhAvanA heAya che te ema kadApi vicAra paNa na kare ke, " khIjo mare che te! bhale mare, ame tA meAjamajhA mANIzuM. karuNA bhAvanAvALA k Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa [433 te bIjAnA hita mATe pitAnA zarIrane paNa bhoga ApI de che. te bIjAne du:kha joI pite duHkhI thAya che. anukaMpAne artha ja e che ke - kA ina ti sanu arthAta-bIjAne je duHkha che te mane ja duHkha che. A prakAranI bhAvanA bhAvavI e ja anukaMpA che. tame loke ahiMsaka kahevaDAvIne paNa je gharanA leke ke potAnA nokara upara karuNa na rAkhe che te zuM ThIka kahevAya ? kaI nokara bImAra hoya chatAM tenI pAsethI kAma levuM athavA teno pagAra kApI nAMkhavo e zuM ahiMsakane zobhe kharuM ? aMgreja leke paNa pitAnA bImAra nokarInI sArasaMbhALa rAkhe che ane asvastha avasathAmAM temano pagAra paNa kApatA nathI, te pachI tame leke ahiMsaka thaIne nokara mare ke jIve ema upekSA karI tenI pAsethI kAma le ane teno pagAra kApI nAMkhe te zuM evuM kAma ahiMsakane zobhe kharuM? jenA hRdayamAM anukaMpA ke karaNa che te leke te bIjAnA duHkhane pitAnuM dukha mAne che, ane bIjAne duHkhamukta karavA mATe pitAthI zakya badhAM prayatno kare che; paNa tame loko zuM kare che tene vicAra kare. mAne che, tamArI pAse be kaTa che. tamane kevaLa eka ja keTanI jarUra che. tamArI pAse bIjo koTa vadhArAno che. have e kaI garIba mANasa tamArI sAme kaDakaDatI ThaMDIthI duHkhI thaI rahyo hoya te tame tamAre bIjo koTa ApI do ema te nahi kahone ke, maravAno hoya te bhale mare. jo tame Ama kahe te zuM tamAsamAM karyuM che ? karuNALu te te che, ke je bIjAne duHkha na thAya e mATe te du:kha sahana kare che. dhanya che dharmaraci munine, ke jeNe kIDIonI anukaMpA karI pote kaDavI tuMbaDAMnuM zAka khAI gayA ane pitAne Atmabhoga ApI kIDIonI rakSA karI; ane dhanya che bhagavAna neminAthane ke jemaNe pazuonI rakSA mATe rAjImati jevIne paNa tyAga karyo. teoe te karuNA mATe A apUrva tyAga karyo, paNa tamArAthI te garIbonI karaNa mATe phensI kapaDAMono paNa tyAga thaI zaktA nathI. je karuNALu haze te te ema ja vicAraze ke, mArA koI paNa kAmathI bIjAne jarA paNa duHkha thavuM na joIe. cethI maitrI bhAvanA che. A bhAvanA pramANe saMsAranA badhA prANIone mitra banAvavA joIe. tame leke pratikramaNamAM to e pATha hamezAM bele ja che ke -fmatta je satramavg arthAta-badhA prANIo pratye mAre maitrIbhAva che. saddabhAgye tamane A pATha te yAda che paNa kevaLa pAThane uccAra karavAmAM ja tenI itizrI na mAne paNa te pAkane jIvanamAM utArI badhA jIvone mitra banAvo. A pramANe upara kahelI cAra bhAvanA bhAvavAthI ahiMsA viSe pedA thatAM kutakane nAza thaze ane ahiMsAbhAva pragaTa thaze. sudarzana caritra-47 badhA prANIo pratye maitrIbhAva kevI rIte rAkhI zakAya e vAta have sudarzananI kathA uparathI kahuM chuM. sudarzana abhayA jevI apakAriNI sAthe paNa maitrIbhAva rAkhI zako cho. sudarzana evo vicAra karI zakatA hatA ke, zULIe caDavAthI mArI strI tathA putrane hAni thaze ane mAruM paNa apamAna thaze, paNa jo huM sAcI hakIkata kahI dauM te abhayAre ja 10. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA daMDa maLaze ane ame bacI jaIzuM. A pramANe vicAra karI sudarzana badhI hakIkata kahI zakatA hatA paNa temanI pAse vANiyAzAhIne hisAba na hato ke teo ema karI bese. teo te ema ja vicAratA hatA ke, game te thAya paNa mArI mAtAne te kaSTamAM nahi ja pADuM. IsI matra ke dhyAna zeThane, taje pUrva bhavaprANa; Dige deva siMhAsana usase, mahimA.maMtrakI jAna. te dhana106 zIla, satya ara dayA sAdhanA, lagI maMtra ke sAtha; hiye hulAsAye deva gaganameM, Aye jeDe hAtha. dhana- 107 kAle kahyuM hatuM ke, sudarzana zeThe sAgArI saMthAro karyo, ane jANe temaNe jinamudrA dhyAnaThArA pragaTa karI hoya ema lAgatuM hatuM. je zarIra, arihaMto, gaNadharo, moTo meTA munivara tathA moTA moTA zrAvakone maLyuM hatuM te ja zarIra tamane paNa maLyuM che. dhyAnapUrvaka jAo te tamane jaNAze ke, A zarIramAM kevI suMdaratA che! je A zarIrane sadupayoga karavAmAM Ave te paramAtmA ane AtmAnI ekatA thavAmAM vAra na lAge. AvuM zarIra maLyuM e keTalAM puNyanuM phaLa che! chatAM A zarIrane paramAtmAnI sAthe ekatA karavAmAM sadupayoga na kare ane nIca bhAvanAne poSavAmAM tene durupayoga kare, e kyAMsudhI ThIka che? teno vicAra kare. zuM A zarIra mATe ema kahevuM ThIka che ke, kAluka kasAIne maLyuM hatuM te ja zarIra tamane maLyuM che ? jo Ama kahevuM ThIka na hoya te pachI e vAtane tame barAbara khyAla rAkho ke, A zarIra kyAMka kAluka kasAInA zarIra jevuM banI na jAya! padmAsana lagAvI, AMkhane nAsikA upara kendrIbhUta karI dhyAna dhare te zuM A zarIramAM jinamudrA pragaTAvI na zakAya! jo te zakya che te pachI jinamudrA na pragaTAvatAM rAkSasI mudrA pragaTAvavAmAM A zarIrano durupayega kare te. e kevI gaMbhIra bhUla kahevAya ? zeTha jinamudrA dhAraNa karI, jANe paramAtmAmaya banI gayA. A zarIra ja jinamaMdira che. tame bIjA devaLone jovA karatAM A zarIrarUpI devaLane ja juo. A zarIra devaLamAM je caitanyaprabhu beThA che temane na bhUlo paNa temanI ArAdhanA kare. - zeTha te pitAne dhyAnamAM mazagUla hatA, ane subhaTe zaheranA cauTe cauTe pheravatAM zeThane tenA gharanI sAme lAvavAmAM AvyuM ane kahyuM ke, "zeTha A tamAruM ghara AvyuM che !" rAjAnA subha zeThane Ama kahetA hatA paNa zeTha te vicAratA hatA ke, mAruM ghara to bIjuM ja che. zeThane tenA gharanI sAme Ubho karavAmAM AvyA chatAM zeThe gharanI tarapha dRSTi paNa na karI. leke kahevA lAgyA ke A kevo dharmaDhoMgI che. tene pitAnA ghara tarapha paNa prema nathI. keTalAka leke ema kahetA hatA ke AvA dharmathI te dUra rahevuM e ja sAruM; tyAre keTalAka leke ema kahetA hatA ke, dhanya che manoramAne ke je AvA samaye paNa dhyAnamAM beThI che. leno ghaMghATa sAMbhaLI te sArI rIte jANe che ke mArA pati bahAra AvyA che, chatAM paNa jANe tene dhyAnyajJamAM Ahuti homavAmAM AvI na hoya tema tenuM dhyAna vadhAre prajvalita banyuM che. koI ema kahetA hatA ke, zeThANIne te juo ke patine zULIe caDAvavA mATe laI javAmAM Ave che, ane gharanI sAme pati ubhA che, chatAM zeThANI gharanI bahAra paNa Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakATa-cAturmAsa [ 435 nIkaLatI nathI. leAkeA kahe che ke, zeTha-zeThANI vacce bahu prema che, te e prema kyAM gayA ? ke AvA mRtyu samaye paNa patine maLavA te bahAra nIkaLatI nathI. suda 10 ] sudananI AsapAsa leAkeA evI rIte gherAI gayA hatA ke jANe saradhasa banI gayuM na hAya ! gheADIvAra teA subhaTAe sudarzanane tenA makAna pAse UbhA rAkhyA, paNa jyAre zeThe potAnA makAna tarapha dRSTi paNa na karI ane zeThANI paNa bahAra na nIkaLI tyAre subhaTAe vicAryuM ke, ahIM nakAmA UbhA rahevuM ThIka nathI. ema kahI tee sudarzanane laI zULI pAse AvyA. zULIne joI leAkA DaravA lAgyA paNa suna te tyAM paNa prasanna ja rahyo. thADIvAra bAda mArA AtmA paramAtmAne maLaze e vicArathI tenAM rAmerAma vikasita thatAM hatAM. .. sudarzanane prasanna thatA joI keTalAka leAkeA kahevA lAgyA ke, " he ! prabhu ! ame ema kahetA hatA ke, " tuM " kyAM che? paNa Aje amane " tuM " A sudarzanamAM sAkSAt dekhAI rahyo che! ame vicAratA hatA ke, A sudarzana bhakta che chatAM tenI rakSA kema thatI nathI! paNa amane e te| atyAre jaNAyuM ke, A badhuM amArI bhAvanA dRDha karavA mATe ja thaI rahyuM che ane eTalA ja mATe AvA samaye paNa sudana, paramAtmA pAse mArI rakSA thAya ema cAhatA nathI. A sudarzana te AvA saMkaTanA samaye paNa bhaktinuM phala cAhatA nathI, paNa ame te nAnAM nAnAM kAmamAM paNa phalanI AzA rAkhIe chIe. ane jyAre amArI phalAzA phaLatI nathI tyAre ame ema kahevA lAgIe chIe ke paramAtmAnI bhaktimAM zuM paDayuM che ! ATalI bhakti karI chatAM amane tenuM kAMIla maLyuM nahi paNa Aje ame jANyuM ke, bhakti kevI heAya che! kaise dekhe nAthahiM kheAri, . kAma leAlupa bhramata mana, prabhu bhakti pariharI tAra. kaise bahuta prIti pujAive para pUjile para ghera; zveta sikha sikhyA na mAnata, mUDhatA akhameAri. se. kice sahita saneha je, adya hRdaya rAkhe cAri; saMgavaza kiye zuSka sunAye, sakala leka niheAri. kaise karAM je kucha dharAM saci, paci sukRta` zIla khaTAri; paiThI ura arabasa dayAnidhi, da Mbha leta jori kaise bhakta kahe che ke, " he ! prabhA ! have mane jaNAyuM ke, huM tane apayaza kevI rIte ApI zakuM! huM atyArasudhI kahetA hatA ke, huM ATalAM badhAM dharma karmo karuM chuM, chatAM paNu mAruM kAma pAra paDatuM nathI. A pramANe kahI huM tane upAlaMbha ApatA hatA, paNa suda na dharmAtmA, zULI upara caDAvavAmAM Ave che chatAM paNa te tane apayaza ApatA nathI, e joI mane hU thAya che, ane huM paramAtmAne kevA apayaza ApuM chuM tene mane vicAra Ave che. huM kevAM kAmeA karuM chuM ane paramAtmAne kevA apayaza ApuM chuM e viSe jyAre huM mArA potAnA tarapha najara karuM chuM tyAre mArI bhUla mane jaNAI Ave che. mAruM kAmaleAlupa mana ahIMtahIM bhaTake che. huM ene sthira rAkhI zakatA nathI. evI avasthAmAM kyAM huM ane Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA kyAM A tAre sudarzana bhakta ! tArA A bhaktane joI mane evo vicAra Ave che ke huM tane upAlaMbha kevI rIte ApI zakuM?" "he ! prabho ! mArAmAM pUjAvavAnI prIti vadhAre rahI che. pUjavAnI prIti rahI nathI. mArI pUjA thAya ema ja huM cAhuM chuM. huM bIjAnI pUjA karuM e vAta te dUra rahI, paNa je kaI bIjAnI pUjA thatI jouM chuM te huM baLIne khAkha thaI jAuM chuM. huM bIjAne te zIkhAmaNa ApuM chuM paNa huM pite ja e zIkhAmaNane mAnatA nathI. huM sneha ane premavaza thaI meM je pApakarmo karyA che, e pApakarmone te huM hRdayamAM chupAvI rAkhuM chuM; paNa thoDuM ghaNuM cukata karuM chuM, te e sukatane moTuM rUpa ApI jagajAhera karuM chuM. evI avasthAmAM he! pro! huM tamane upAlaMbha kevI rIte ApI zakuM ! A vAta mane sudarzana bhaktane joI jANavAmAM AvI." "he ! prabho ! huM thoDuM ghaNuM sukRta karuM chuM te chaLakapaTa te sukRtane chInavI laI jAya che. huM eTale badhe daMbha karuM chuM ke meM je kAMI thoDuM sukRta karyuM te paNa naSTa thaI jAya che. A pramANe sudarzana bhaktane joI mArI bhUla mane samajamAM AvI. ane huM samajI zakAya ke, paramAtmAne bhakta te tyAre ja banI zakuM ke jyAre huM sudarzana jevo banuM." keTalAka loke sudarzanane joI Ama kahetA hatA te keTalAka leke sudarzanane hasato joI A ke divAne che ema kahetA hatA. sudana badhA lokonI prazaMsAtmaka ane niMdAtmaka vAta sAMbhaLate hato. paNa tene te koInA prati rAga na hatuM tema deSa paNa na hatuM. te te pratipakSI bhAvanAdvArA vitarkone taDato jate hate. tame paNa sudarzananI mAphaka pratipakSI bhAvanAdvArA vitarkone teDatA jAo te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA sudI 11 ravivAra prArthanA cetana jANu kalyANa karana ke, Ana mile avasara re; zAstra pramANu pichAna prabhu guna, mana caMcala thira kara re. zreyAMsa jijda sumara re. . 1 -vinayacaMdrajI kuMbha, cevazI zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. '' paramAtmAnI prArthanA ane paramAtmAnA nAmasmaraNadvArA bhakatane je AnaMda maLe che te AnaMda jagatanA jIvane paNa maLe evI bhaktine IcchA rahe che. je pramANe koI udAra mANasa pitAne tyAM pedA thatI sArI vastune pote ja upabhoga karavA cAhata nathI, paNa e sArI cIja badhAne maLe ema te cAhe che; te ja pramANe Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 11] rAjakeTa-cAturmAsa [ 437 bhakta paNa udAra thaIne je vastu pitAne sArI lAgI che, te vastu mATe badhA jIvane AmaMtrita kare che. e vAta judI che ke, koI tenA AmaMtraNane svIkAre nahi, paNa te te pitAnA taraphathI badhAne AmaMtrita kare che ane kahe che ke - cetana jANa kalyANa karana ke, Ana milya avasare re zAstra pramANa pichAna prabhu guna, mana caMcala thira kara re. he ! bhAIo ! je mAruM kahevuM mAnatA ho te huM kahuM chuM ke, bIjAM badhAM kAme choDI daI paramAtmAnuM bhajana kare, temAM vilaMba na kare. tamArI IcchA paNa kalyANa karavAnI che, ane A avasara paNu kalyANa karavAne maLyo che. sAdhane paNa maLyAM che te pachI vilaMba zA mATe kare che. mATe vilaMba na karatAM bhagavaddabhajana karo." bhakta leko Ama kahe che ane ApaNe paNa jANIe chIe ke, paramAtmAnuM bhajana kalyANakArI hoya che. Ama hovA chatAM paramAtmAnuM bhajana karavAmAM ALasa thAya che tenuM zuM kAraNa? enuM kAraNa batAvatAM jJAnIjane kahe che ke, A caitanya-AtmAne, je kAma karavAne anaMtakALathI abhyAsa paDyo che, te kAma karavuM te sarala jaNAya che, paNa paramAtmAnI prArthanA karavAne abhyAsa na hovAnA kAraNe bhagavaddabhajana karavAmAM tene ALasa Ave che. pANIne nIcI jagyAe laI javuM hoya te kAMI muzkelI jaNAtI nathI, paNa jyAre pANIne upara laI javAnuM hoya tyAre bahu prayatna kare paDe che. A ja pramANe AtmAno abhyAsa che ane te kAraNe kAma-krodha AdimAM to upadeza vinA ja AtmAnI pravRtti thaI jAya che, paNa paramAtmAnuM bhajana karavAmAM upadeza ApavA chatAM muzkelIthI pravRtti thAya che. tame je bhakatonA kathanAnusAra bhagavaddabhajanane AnaMda levA cAhatA he te kAmakrodhAdine tyAga kare. tene tyAga karavAthI samyaka dRSTi thaze ane pariNAme sahaje sukhanI prApti thaze. IzvaranuM bhajana karavAthI kAma-krodhAdi naSTa thaI jaze. je pramANe gharanA mAlika jAgI javAthI gharamAM peThela cera bhAgI jAya che, te ja pramANe jJAnIo kahe che ke, he! caitanya ! tuM je jAgrata thA te kAma-krodha vagere cAra bhAgI jAya. . je kAma-krodhane bhagADavA cAhate haze te te paramAtmAnI prArthanA karaze ja; ane je, cAhate nahi hoya te nahi kare. kAma-krodhAdine paNa hRdayamAM rAkhavAM ane paramAtmAnI prArthanAne AnaMda paNa le e banne kAryo eka sAthe thaI zakatAM nathI. tuM avikAra pichAna Atama guNa, bhrama aMjAla na. para re; pudagala cAha miTAya vinayacaMda, te jina tU na avara che. eka "he! AtmA ! tuM avikArI che. tuM tArA guNone jANa. tuM je bhramane kAraNe jALamAM paDI rahyo che e bhrama jaMjALane tuM naSTa kara. pudgalanI IcchA ja tane bhrama jaMjALamAM pADI rahI che. te icchAne tyAga kara to tAre vikAra maTI jAya ane tene sahaja sukhanI prApti thAya." bhaktonA A kathanane dhyAnamAM laI tame paNa pudgalonI IcchAno tyAga kare ane ' Atmajyoti jagAvo, te temAM kalyANa che. Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I " * * * 438] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA anAthI munino adhikAra-48 A ja vAta anAthI muni rAjA zreNikane kahI rahyA che. bIjA zabdomAM kahIe te anAthI muni, rAjA zreNikane pAtra banAvI, amane sAdhuone amRta ApI kahe che ke, "tame amRtanuM pAna kare, viSapAna na kare." temanuM A kathana badhAne mATe grAhya che. kAraNa ke temane koInA prati rAgadveSa nathI, tema temane koInI niMdA karavAnuM prayojana nathI. teo te badhAnA nAtha banI kevaLa vastusvarupa batAve che. koIne vastusvarUpa samajAve te nAtha banIne samajAva, anAtha banIne nahi. hRdayamAM rAgadveSane jarApaNa sthAna na Ape. je hRdayamAM rAgadveSane jarApaNuM sthAna ApyuM te tame anAtha ja rahevAnA ane e avasthAmAM bIjAne vastu-svarupa zuM samajAvaze ? eTalA mATe samabhAva rAkhI zikSA Ape. je viSamabhAva rAkhI zikSA Apaze te zikSA ApanAra ane zikSA sAMbhaLanAra bannene hAni thaze. kadAcita zikSAne grahaNa karanAra samabhAva rAkhavAne kAraNe zikSAne lAbha paNa laI le, paNa jeo bIjAne viSamabhAve zikSA Ape che teone te avazya hAni thAya ja che. anAthI muni badhAnA nAtha banI kahe che ke, je mArga pakaDI meM anAthatAne tyAga karyo che te mArge jaI tame pAchA anAthatAmAM na paDe. ane eTalA ja mATe teo bIjA prakAranI anAthatA batAve che ke, "he ! rAjana, mahAvratane svIkAra karIne paNa keTalAka kAyara leke pramAdavazAta mahAvatene sparzatA nathI ane e kAraNe teo pAchA anAthatAmAM paDI jAya che." mahAvratomAM sthira kema rahI zakAya e viSe kAle the kahyuM hatuM. Aje te viSe thoDuM vizeSa kahuM chuM. jo ke, gRhastha mahAvratane svIkAra karatA nathI paNa teo je aNuvratane svIkAra kare che e aNuvratanA AdhAre paNa mahAvratanI siddhi thAya che. A ja pramANe mahAtrate ja aNuvratanI siddhi kare che. aNuvrata gRhasthane pitAne mATe te lAbhaprada che ja paNa bIjAone mATe paNa lAbhakArI che. A ja pramANe mahAvate paNa pitAnA ja mATe nahi paNa bIjAone mATe paNa lAbhaprada che. Avrata ke mahAvratanuM khaMDana karanAra pitAnI te hAni kare che paNa sAthe sAthe bIjAonI paNa hAni kare che. eTalA mATe mahAvrata zuM che ? ane tene sthira kema rAkhI zakAya ? e viSe samajAvavAnI jarUra che. keTalAka lokone satya samajavuM paNa muzkela jaNAya che paNa satya vAtane samajavAthI ane satya vAtano svIkAra karavAthI paNa ghaNo lAbha thAya che. rAjA zreNika satya vAtane svIkAra karavAmAM saMkoca karato nahi eTalA mATe anAthI muninI vAta samajavAmAM tene vAra lAgI nahi. anAthI muni tene kahe che ke "he ! rAjana ! je mahAvratanuM pAlana karavuM kAyaratAne kAraNe choDI de che te anAtha ja che." mahAvratanI rakSA pratipakSI vastune nAza karavAthI thAya che. je vastune lIdhe eka pakSane nAza thAya te pratipakSI vastu che. jemake bilADIne dUdhanuM kAma ApavAmAM Ave ke kAgaDAne dahIMnI rakSAnuM kArya soMpavAmAM Ave to te banne vastune bagADaze. kAraNa ke, bilADI dUdhane ane kAgaDe dahIMne naSTa karI nAMkhe che. uMdaranI rakSA bilADI dvArA karavAmAM Ave te rakSA thaI zake nahi; kAraNa ke bilADI uMdaranI pratipakSI che. A ja pramANe mahAvratanA je pratipakSI Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suda 11 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 439 kAraNeA che te kAraNeAthI mahAvratane bacAvatA raheze| te ja mahAvratanI rakSA thaI zakaze. jainadarzanamAM tA A vAta vAraMvAra kahevAmAM AvI che, paNa pAta...jila yAgadarzanamAM paNa ema kahyuM che keH vitarkabAdhane pratipakSabhAvanA-ityAdi AmAM kahyuM che ke, mahAvratanA pratipakSI hiMsAdi che. ahiMsAnI viruddha hiMsA, satyanI viruddha asatya, asteyanI viruddha cArI, brahmacaryanI viruddha maithuna ane aparigrahanI viruddha mamatvabhAva che. ahIM eka prazna thAya che ke, hiMsA karavAthI ahiMsA mahAvrataneA nAza thAya che. ke, hiMsA karAvavAthI, ke hiMsAne anumedavAthI ? A praznanA uttaramAM pAtajila yeAgasUtramAM paNa kahyuM che ke, e traNeya ne ahiMsAnA pratipakSI samajavA joI e. hiMsA karavAthI, hiMsA karAvavAthI ane hiMsAne anumedavAthI ahiMsAneA nAza thAya che. keTalAka leAkeA kahe che ke, pote hiMsA karatA nathI paNa bIjA kAIne kahevaDAvIne karAve te zuM vAMdhA che ? paNa A viSe AgaLa kahevAmAM AvyuM che ke hiMsA karavAthI ahiMsAne nAza thAya che. hiMsA karAvavAthI ahiMsAnA nAza thAya che ane hiMsAne anumedavAthI paNa ahiMsAne nAza thAya che. kAraNa ke e traNeya ahiMsAnA pratipakSI che. have ahIM eka khIjo prazna ubhA thAya che ke, hiMsA karavAmAM vadhAre pApa che ke hiMsA karAvavAmAM ? A praznanA uttara ekAntarUpe ApI na zakAya, paNa e viSe UMDA vicAra karavAthI jaNAze ke, potAnI dvArA thaela kAI paNa kAryamAM je viveka jaLavAya che, te viveka bIjAnI dvArA karavAmAM AvatAM kAryomAM jaLavAtA nathI. A sivAya peAtAnA hAthe kAya karavAmAM jeTalI maryAdA rahe che teTalI maryAdA khIjAnA hAthe thatAM kAryomAM rahI zakatI nathI. A dRSTie vicAratAM kAIvAra karavAnI apekSAe ' karAvavAmAM ' vadhAre pApa thaI jAya che. vaLI krAIvAra peAtAnA hAthe kAma karavAmAM viveka na rAkhavAne kAraNe vadhAre pApa thaI jAya che ane kArdavAra khIjAnA hAthe kAma karAvavAmAM viveka na rahevAne kAraNe vizeSa pApa thaI jAya che. A pramANe * karavAmAM 'vadhAre pApa che ke karAvavAmAM 'vadhAre pApa che e ekAntarUpe kahI zakAya nahi. paNa vizeSataH "lokA ALasamAM paDI rahevAne kAraNe ane avivekapUrNAMka kAma karAvavAne kAraNe ' karavAne ' badale ' karAvavAmAM 'vizeSa pApa thAya che, Aje pote te ALasamAM paDacA rahe che ane bIjA pAse kAma karAve che ane tethI saMsAramAM ALasa vadhavA pAmI che. zAstramAM je 72 kalA batAvavAmAM AvI che te eTalA mATe ke, leAkeA ALasamAM na paDe ane peAtAnuM kAma vivekapUrvaka karI zake. matalaba ke, sAdhu pote hiMsA na kare paNa bIjA pAse hiMsA karAve te zA vAMdhA che? ema kahenArAee samajavuM joIe ke, hiMsA karavI, hiMsA karAvavI ane hiMsAne anumeAdavI e traNeya ahiMsAnA pratipakSI che ane e kAraNe e traNeya varjya che. pAta...jila yogasUtramAM AgaLa kahyuM che ke, krodha, leAbha ane mehane vaza thavAthI hiMsA thAya che. ahIM jo ke meAha zabdane pAchaLa rAkhavAmAM AvyA che paNa jJAnIjanA kahe che ke, je hiMsAdi pApakarmo che te badhA meAhane kAraNe ja thAya che. sat vastune asat ane asat vastune sat mAnavI e meAha che. jaina zAstramAM Ane ja mithyAtva kahela che. Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA - hiMsA karavI, karAvavI ane anumodavI ema hiMsAnA traNa bheda thayA. pachI krodhathI, lAbhathI ane mehathI hiMsA karavI, karAvavI ane anumodavI ema hiMsAnA nava bheda thayAM. krodha, lobha ane meha paNa traNa prakAranA che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa jenAmAM utkRSTa krodha hoya te utkRSTa hiMsA kare che. jadhanya hoya te jaghanya ane madhyama hoya te madhyama. A pramANe utkRSTa, madhyama ane jaghanya krodha, lobha ke mehathI hiMsA kare che, karAve che ane anumode che. A pramANe hiMsAnA 27 bheda thayA. ane trividha kAraNa ane trividha yogathI enAM 81 bheda thayAM. A badhAM hiMsAnAM bhede duHkha ApanArAM che. ane anaMta janmamanuM duHkha vadhAranArAM che. A duHkhathI bacavA mATe hiMsAnI pratipakSI bhAvanA bhAvavI joIe. je hiMsAnI pratipakSI ahiMsA bhAvanAne bhAvatuM nathI, te kaIvAra hiMsAnuM paNa pratipAdana karavA lAge che. te pote paNa patita thAya che ane bIjAne paNa patita kare che. A ja kAraNe AvA leke anAthI muninA kahevA pramANe anAtha ja che. A te sAdhuonI mukhyataH vAta thaI. have zrAvakanI vAta viSe vicAra karIe. tamane aNuvratanA viSe vitarko uThe te te vakhate pratipakSI bhAvanA bhAvazo te tamAruM paNa kalyANa thaze ane sAthe bIjAonuM paNa kalyANa karI zakazo. manamAM vitarko pedA thavAthI hRdayamAM bahu udAsInatA AvI jAya che; paNa pratipakSI bhAvanA bhAvavAthI vitarkone nAza thaI jAya che ane hRdayamAM kaI juduM ja teja AvI jAya che. jemake mahAbhArata yuddhamAM arjunane udAsInatA AvI gaI hatI ane e udAsInatAne kAraNe teNe zithila thaI dhanuSya paNa eka bAju mUkI dIdhuM hatuM, paNa jyAre kRSNa tene godhadAyaka vacanA saMbhaLAvyAM tyAre ane pUrvavata tejasvI banI gayA hatA. A ja pramANe tyAMsudhI gRhastha sAdhuonAM saphavacana sAMbhaLatA nathI tyAM sudhI teo udAsIna rahe che, paNa sAdhuonAM savacane sAMbhaLatAM temanI udAsInatA maTI jAya che ane teomAM navI tejasvitA Ave che. jyAre mahAbhArata yuddha thavAno nizcaya thaI gayo tyAre kaura banne vijayaprAptinI bhAvanA karavA lAgyA. bhAvanA te bannenI vijaya prAptinI hatI paNa ekanI bhAvanA te satyAre vijaya meLavavAnI hatI, te bIjAnI satyane gumAvIne paNa vijaya prApta karavAnI bhAvanA hatI. ' duryodhane vicAryuM ke, je kRSNa amArI bAju AvI jAya te amAro vijaya acUka thAya. kRSNa bahu ja nIti ane dUradarzI che. A ja pramANe arjuna paNa vicAratA hatA ke, kRSNa je amArI bAju AvI jAya te amAre vijaya avazya thAya. duryodhana ane ane banne kRSNane pitAnA pakSamAM lAvavA cAhatA hatA, ane eTalA mATe teo banne kRSNane pitAnA pakSamAM AvavA mATe AmaMtraNa devA gayA. te vakhate kRSNa sutA hatA. duryodhane vicAryuM ke, kRSNa sutA che eTale mAre kyAM besavuM? huM rAjA chuM ane vijayAkAMkSI chuM eTale pratiSThAnI rakSA mATe paNa kRSNanA mastaka AgaLa besavuM ThIka che. A pramANe vicAra karI duryodhana kRSNanA mastaka AgaLa Ubho rahyo. paNa arjuna dAsabhAva-namrabhAva rAkhate have eTale teNe vicAryuM ke, kRSNane mArA pakSamAM levA che te temanA prati namratAne vyavahAra karavo joIe. A pramANe vicAra karI arjuna kRSNanA paga AgaLa Ubho rahyo. kRSNa Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 11 ] rAjakoTa-cAturmAsa [441 yacAsamaye uThayA. manuSya jyAre suI uThe che tyAre tenuM zarIra svAbhAvika rIte paga tarapha jAya che ane tenuM mukha paNu paganI tarapha ja phare che. A pramANe kRSNa jyAre jAgIrta uSA tyAre tenuM mukha arjuna tarapha karyuM, ane durgaMdhana kRSNanI pITha tarapha rahI gayeA. durgaMdhana vicAravA lAgyA ke, arjuna kRSNane pahelAM AmatraNa ApI deze ane saMbhava che ke kRSNa tenuM AmaMtraNa svIkArI le, mATe mAre Agamananu kAraNa pahelAM batAvI devuM joIe. A pramANe vicAra karI durgaMdhane kahyuM ke, "mahArAja ! ApanI sevAmAM huM paNa Avye chuM. huM paNa ApanA mastakanI sevA karI rahyo hatA. " duryodhananA avAja sAMbhaLI kRSNe tenI tarapha joyuM ane tame paNa AvyA che ? ema kahyuM. kRSNe bannene AvavAnuM kAraNa pUchyuM. bannee peAtAnA AgamananA uddeza hI saMbhaLAvyA. kRSNe kahyuM ke, " tame banne mAre tyAM AvyA eTale tamane bannene huM saMtuSTa karavA cAhuM chuM. have eka bAju teA mArI yAdI senA che ane khIjI bAju huM ekalA chuM. A bannemAMthI tame jene cAheA tene pasaMda karI zA che. paNa arjuna! tuM hamaNAM zAnta rahe, pahelAM durgaMdhanane mAMgavA de. duryodhana pahelAM mAgI le pachI je bAkI rahe tethI tuM sASa mAnaje." kRSNanuM kathana sAMbhaLI duoNMdhana prasanna thayA. ane te manamAM vicAravA lAgyA ke, " yuddhamAM tA senAnI jarUra raheze. yuddhanA vakhate eklA kRSNa zuM karI zake? mATe huM yAI senAne mAMzu. yAdavI senAdvArA huM pAMDavAne parAnti karI zakIza. mAruM bhAgya caDIyAtuM che ane tethI ja kRSNe mAruM mAna pahelAM sAcavyu che. Akhare mArAM baLanA prabhAva paDyo kharA !' << 3) A pramANe vicAra karI durgaMdhane kahyu ke, Apa mane yAdavI senA Ape. kRSNe kahyuM ke, ThIka. yAdavI senA tamArA pakSamAM yuddha karavA Avaze. pachI kRSNe arjunane kahyuM ke, " tamAza pakSamAM tA have huM rahyo. " arjuna ghaNA ja prasanna thayA ane kahevA lAgyA ke, huM je dhAratA hatA te ja thayuM. kRSNe potAnI yAvI senAne duryodhananI sAthe javAnA hukama karyAM, ane pachI arjunane kahyuM ke, "teM tA mane yAdavI senA ApI kharIdI lIdhA che, eTalA mATe have huM tArI sAthe chuM." zuM tame paNa zvirane kharIdavA cAhe ? jo kharIvA cAheA che teA tame badalAmAM zu ApavA cAheA che? tame kaI vastune tyAga karaze? mIrAMe kahyuM che keH-- mAI maiMne giridhara lInA mAla, kAI kahe halakA, koI kahe bhArI, koI kahe anatAla, mAI koI kahe mahegA, kAI kahe sastA, koI kahe anamAlamA jemane padmAtmA pratye premabhAva haze te tA, te sastA che ke medhA che eMnI carcAmAM Utaraze nahi paNa tene kharIdI leze. temanI kIMmata keTalI devI paDe che ane mATe kahyuM che keH---- pAsa na kauDI rahI mane muphtakhudA ke meTala liyA, aisA saudA kiyA. jyAre pAtAnI pAse kADhI pazu na heAya tyAre paramAtmAne kharIdI zakAya che, arjunanA jevA dAsa khatA tyAre ja kRSNane kharIdI zakAya che, 11 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA laDAInA samaye A pramANe ekanI AjJAmAM rahevuM e kAMI nAnI sUnI vAta nathI. ame A prakAranI dravya laDAIne ThIka mAnatA nathI, tema gItA paNa tene ThIka kahetI nathI. leke gItAne yuddhanuM pustaka kahe che, paNa ame te kahIe chIe ke, temAM paNa ahisAnuM ja nirupaNa che. gItAmAM je yuddhanuM varNana che te yuddha te daivI prakRti ane AsurI prakRtinuM yuddha che. A vAtanI atre carcA karavAnI nathI. ahIM to kevaLa eTaluM ja kahevAnuM che ke, e bhautika yuddhamAM paNa ajune kahyuM hatuM ke, bhale AkhI senA ke rAjya cAlyuM jAya paNa huM kRSNane te choDI zakuM nahi. A ja pramANe je tame paNa paramAtmAne tamArA pakSamAM levA cAhe te tame e nizcaya kare che, bhale AkhA saMsAranI saMpatti cAlI jAya paNa huM satyane choDIza nahi. zAstramAM kahyuM che ke, te zuM hu maghaM . arthAt satya e ja bhagavAna che. arjuna paNa kRSNane ema kahI zakatA hatA ke, huM paNa AmaMtraNa ApavA mATe Avyo chuM, eTalA mATe aDadhI senA mane paNa maLavI joIe. paNa ajune ema na kahyuM. teNe te senAne tyAga karI kRSNane ja pitAnA pakSamAM lIdhA, ane e kAraNe ja kRSNa arjunane kahyuM hatuM ke, "he! arjuna ! tuM daivI saMpattine bhogavanAra che huM ema vicArato hato ke, saMsAramAM daivI saMpattine kAI bhoktA che ke nahi ? paNa have daivI saMpattine bhagavanAre tuM mane maLe che te huM AkhA saMsArane tArI samakSa upasthita karI zakuM chuM." arjuna ane kRSNane nara-nArAyaNanI joDI kahevAmAM Ave che. ane narane pakSa lIdho che, ane kRSNa nArAyaNane pakSa lIdho che. ane eTalA mATe temane nara-nArAyaNanI jeDI kahevAmAM Ave che. gItAmAM daivI saMpattinA lakSaNa tarIke nirbhayatA ane ahiMsAne batAvavAmAM Avela che. A uparathI gItA kAIne mAravAnI zikSA ApanAruM pustaka nathI ema kahevAya che. pitAnA AtmAne nirmala banAvavA mATe daivI saMpattinAM guNone apanAvavA joIe. kevaLa bAhya snAna karavAthI kAMI vaLatuM nathI, paNa jJAnayoga vaDe pavitra thavAthI AtmakalyANa thAya che. AtmAne oLakhavAnuM phaLa prANI mAtra pratye dayAbhAva rAkha e che. jyAre tamArAmAM jJAna pragaTaze tyAre tame prANI mAtra upara dayA karaze. kRSNa arjunane kahyuM ke, teM mane caturAIthI tArA pakSamAM laI lIdhe eTalA ja mATe huM kahuM chuM ke, tuM daivI saMpattine bhaktA che. daivI saMpatti AtmAnI unnati sAdhe che ane AsurI prakRti AtmAnI avanati kare che. matalaba ke, A daivI saMpattine apanAvavI e Izvarane ja apanAvavA jevuM che. pachI e Izvarane Izvara kahe ke bIjA kaI kahe. nAmane bheda bhale rahe, guNa ja jevA joIe. kahyuM che ke - rAma kahe rahamAna kahe, kAnha kahe mahAdeva rI; - pArasanAtha kaho keI brahmA, sakala brahma svayameva rI--AnaMdaghanajI - rAma kaho, rahemAna kaho, kRSNa kahe ke brahmA kahe athavA bIjA koI nAmathI kahe. nAmanAM guNamAM kAMI bheda nathI. guNa ja jovA joIe. je koI AdamI Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 11] rAjakeTa-cAturmAsa " [443 allAnuM nAma laI keInA gaLA upara charI pherave te zuM te ThIka kahevAze ? eTalA mATe kevaLa nAmane bheda na juo paNa guNa juo. paramAtmAnuM nAma laI kevAM kAma karo cho tene vicAra kare, ane kharAba kAmono tyAga kare che temAM kalyANa che. sudarzana caritra-48 koI vAra AsurI prakRtine vijaya thato hoya evuM jaNAya che paNa AsurI prakRtinI Akhare kevI hAra thAya che e vAta sudarzananA caritra uparathI juo. sudarzana sAco hate chatAM tene zULIe caDAvavA mATe laI javAmAM Avyo. leke sudarzananI niMdA karatA hatA ane abhayAnI prazaMsA karatA hatA. koI ema kahetA hatA ke, A sudarzane te rANInA zIlane naSTa karavAno prayatna karyo ja hato paNa rANI pitAnA zIlamAM daDha rahI eTale ja tene prayatna niSphaLa gayo. A pramANe abhayA AsurI prakRtinI hatI chatAM paNa tenI prazaMsA thatI hatI, ane sudarzana daivI prakRtine hovA chatAM tenI niMdA thaI rahI hatI. bahumata te AsurI prakRtivALI abhayAnA pakSamAM ja hato e kAraNe zuM AsurI prakRtivALAne sArA kahI zakAya ? duniyAmAM kapaTI ane ThagArA leke vadhAre haze paNa ethI zuM kapaTane sAruM kahI zakAya ? bhale satyanA pakSamAM kaI na paNa hoya, paNa paramAtmA te satyanI sAthe ja che. eTalA mATe satyane ja mAnavuM, khoTAne na mAnavAM. zaLIne joI sudarzana vicArato hato ke, A zULI mArA navakAra maMtranI ISTasiddhi karavA mATe mane bheTavA cAhe che. huM ema nathI cAhatuM ke, zaNI tUTI jAya ane tenuM siMhAsana banI jAya paNa eTaluM te avasya cAhuM chuM ke, zarthIe caDavA chatAM paNuM mArA hRdayamAM keInA prati-rANInA prati-paNa dveSabhAva na Ave. mArAmAM evI bhAvanA paNa na Ave ke te aparAdhI che ane huM niraparAdhI chuM. pahelAM huM aparAdhI-niraparAdhIne bheda mAnate have paNa have te mArA mATe e banne samAna ja che. subhaTa zeTha ke dhare zUlI para, hAhAkAra kA nAda; zailI sthAna " huA siMhAsana, baje duMdubhi nAda, dhana, 108 chA ghare aura cAmara vaje, varSe kusumadhAra; dhvajA uData hai vIjayA jayantI, sura bele jyakAra. . dhana 109 anekajanmasaMsiddhistato yAti parAM gatim / A mahAvAkya che. siddhine sAdhavA mATe jyAre tIvra vairAgya pedA thAya che tyAre A bhavamAM nahiM te AvatA bhavamAM avazya siddhi maLe che. A vAta sudarzana caritra uparathI vizeSa spaSTa thAya che. sudarzanane pUrva bhavamAM peTamAM khIle kheMcI gayo hato ane tenuM mRtyu thayuM hatuM paNa tenuM dhyAna te navakAra maMtramAM ja hatuM. te vakhate tenA pUla zarIranI rakSA navakAra maMtrathI na thaI. A vAtane sudarzanane kAMI vicAra paNa na AvyuM. sudarzana te ema ja vicArate hato ke, mAruM A pUla zarIra kaI kAraNathI ja chUTe che. tenuM dhyAna te navakAra maMtramAM ja hatuM. ane navakAra maMtrane pUrvajanmathI tene abhyAsa hato eTale tene navakAra maMtranu dhyAna A janmamAM paNa rahyuM. A uparathI adazya zakti chUpI rIte keTaluM kAma kare che te jaNAI Ave che. AjanA leke kevaLa dazya zaktine ja jue che paraMtu adazya zakti Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 444] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA zuM che e vAta temaNe jANavI joIe. AjanA vaijJAnike paNa kahe che ke, kaI adazya zakti avazya che paNa te jovAmAM AvatI nathI. paraMtu te adazya zakti kevI rIte dekhI zakAya ! e te pUrNa thaze ja joI zakAya che. tame ahaMkArane saMpUrNa tyAga karI nAkho te tame paNa adazya zaktine joI zakaze. paNa tamArI pUrNatAne te. ahaMkAra AvI rahyo che mATe ahaMkArane dUra karI pUrNatA pragaTAve. sUrya prakAza zA mATe Ape che. pRthvI zA mATe sthira rahe che ane samudra zA mATe maryAla rAkhe che! A viSe vicAra karavAthI tamane jaNAze ke, adazya kaI zakti avazya che. - tamAre tyAM zuM bhejana banyuM che tenI tamane ghaNIvAra khabara hotI nathI. paNa jyAre tame jamavA bese tyAre tamArI prakRtine anukUla bhejana Ave te tame prasanna thAo che. eTalA mATe tyAM paNa kaI adaSTa kAma kare che ke nahi ? kare che. chatAM tame rasoI jamIne dasya vastunI ja prazaMsA kare che; ane adazya zaktine bhUlI jAo che ! jo anna-ghI vagere na hota te zuM e rasoI banI zakta? je adazya zaktinA pratApathI anna-ghI Adi banela che tene te bhUlI jAo che ane abhimAnane vaza thaI dazya vastunI prazaMsA kare che jyAre A prakAranA abhimAnane tyAga karazo tyAre ja adazya zaktinuM bhAna thaze ane pachI tame AgaLa jatAM pUrNa paNa banI zakaze. sudarzana adazya zaktine jANato hato. tene adazya zakti upara pUrepUre vizvAsa hato. pUrva bhavamAM tenuM AyuSya lAMbuM nahatuM eTale devoe tene bacAvyuM na hatuM paNa A bhavamAM tenuM AyuSya bAkI hatuM. eTalA mATe sudarzananI satyazIlanI sAdhanAe devonuM Asana calAyamAna karyuM. Asana cajita thavAthI deze vicAravA lAgyA ke A zuM thayuM ? dhyAna karatAM jyAre temane jaNAyuM ke, sudarzanane LIe caDAvavAmAM AvyA che. tyAre teo kahevA lAgyA. ke, "A te bahu anartha thaI rahyo che! je ame A anarthane aTakAvIzuM nahi te amAruM Asana paNa paDI jaze. eTalA mATe zeThane vALa paNa vAMke thavA devo na joIe. zeTha pahelAM paNa ghaNo tyAga karyo hato ane Aje paNa zehane keAInA prati krodha ke kaSAya nathI." A pramANe viara karI devA sudAnanI rakSA karavA mATe taiyAra thayA. rAjAnA subhaToe sudarzanane uDI je zaNI upara caDAvyo ke tarata ja zuLInA sthAne siMhAsana banI gayuM. subhaTa ema vicAratA hatA ke, ame zeThane zULI upara caDAvIe chIe ane dhArmika nagarajane paNa zeThane zULI upara caDAvatAM jeI hAhAkAra karavA lAgyA. ane kahevA lAgyA ke, "he ! prabho ! bhale amane zULI upara caDAvo paNa A dharmAtmA sudarzanane te bacAve. je leke sudarzananA pratipakSI hatA temanuM hRdaya paNa pIgaLI gayuM. bhakta leke kahetA hatA ke, ame ema jANatA hatA ke, have te sudarzana zeTha belaze paNa emane te paramAtmA pratye pUrNa vizvAsa hevAthI hajI sudhI kAMI bolatA nathI. kharekhara ! temanAmAM paramAtmika zakti ja che." subhaToe sudarzanane zULI upara caDAvyo paNa dee e zULIne siMhAsana banAvI dIdhuM ane mAthe chatra paNa karI dIdhuM. zuLIne sthAne siMhAsana thayeluM joI nagarajano Azcaryacakita thayA ane prasanna thaI sudarzanane jaya jayakAra karavA lAgyA. have AgaLa zuM thAya che tene AgaLa vicAra karavAmAM Avaze. Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zukra 14 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 445 vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA zudI 14 magaLavAra *o prAthanA praNam' vAsupUjya jinanAyaka, sadA sahAyaka tU meMza; viSama vATa ghATa bhayathAnaka, paramAzraya saranA terA. --vinayacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI vAsupUjya bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. je paramAtmAnI prArthanA sAcA aMtaHkaraNathI kare che, paramAtmAnI prAcInA upara je dRDha vizvAsa rAkhe che ane je sakaLa saMsArane prAnAmaya ja jue che tenI bhAvanA kevI hAvI joI e ! e A prArthanAmAM batAvavAmAM AvyuM che. A prAnAmAM kahyuM che ke, prArthInI bhAvanA evI hAvI joI e ke, AkhA sasara peAtAne anukUla rahe ke pratikUla rahe; athavA saMsAranAM badhAM padAthe sukhadAyI hoya ke duHkhadAyI hAya, paNa teNe teA ema samajavuM joIe ke e badhAM padArtho peAtAne paramAtmAmAM tarapha dhakele che, ane sAthe sAthe prabhumaya jIvana vyatIta karavAnI zikSA Ape che. bhakta lekA kahe che ke, amane koI evA prazna kare ke, paramAtmAne prApta karavAnA sarala mAga karyo che? te ame uttaramAM e ja jaNAvIzuM ke, paramAtmAne prApta karavAnA sarala mA paramAtmAnI prAthanA ja che. ananya bhAve paramAtmAnI prArthanA OM' bhakti kara vAthI paramAtmAne bheTA thaI zake che. kAI kahe ke, e to badhuM ThIka paNa paramAtmAtI prAthanA kaI rItie karavI joI e ? e to batAve. paramAtmAnI prArthanA karavA mATe tenI rIti paNa jANuvI joI e. Ane mATe bhakatA kahe che ke paramAtmAnI pUrNa rIte prArthanA karamArAe peAtAnuM caritra pAchaLa mUkI gayA che, ane tee kahI gayA che ke, je mAge ame cAlyA chIe te mAge tame paNa cAlyA Ave to ame je sthitine prApta karI che te sthitine tame paNa prApta karI zakeA che. A prAthanAmAM kahyuM che ke: khala dala prakhala duSTa ati dAruNu, jo cAtaraph kare deza; tadapi kRpA tumhArI prabhujI, arica na heAya prakaTe ceze. bhakto kahe che ke, " he ! prabhA ! mane duSTo dala-balathI cAre tarapha gherI le ame tA vArathI mArA zarIranAM TUkaDe TUkaDAM paNa karI nAMkhavA cAhe chatAM paNa mArI bhAvanA e ja rahe ke, A duSTa lAkA nathI paNa paramAtmAnI kRpA prApta karAvanAra che. mArI AvI bhAvamA rahe ane e bhAvanAmAM kAI prakAranI zithilatA na rahe te te duSTa paNa mArA mATe bhakSakane badale rakSaka banI jaze. eTalA mATe he ! prabhA ! huM evI bhAvanA karuM chuM ke, ArI prArthanA evI Adaza heAvI joI e ke, bhale mane zatruo mAravA paNu Ave chatAM ve te te vakhate jarApaNu krodha na Ave ane zatru pratye paNa mitratA rahe" Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA tame kaheze ke, ame te ema samajatA hatA ke, jyAre saMsAranuM sukha vadhe tyAre prArthanAnuM bala vadhyuM che ema manAya. paraMtu zatrune paNa mitra mAnavAmAM paramAtmAnI prArthanA nAnuM bala raheluM che ema mAnavuM e te bahu muzkela mArga che. ane vAstavamAM paramAtmAnI prArthanAne mArga evo ja che. pitAnI viSayavAsanAne poSavA mATe paramAtmAnI prArthanA karavI e to kevaLa prArthanAne TaeNga che. jyAre pratikUla padArtho anukUla lAgavA mAMDe tyAre pratikUla padArtho paNa anukUla thaI jaze. ane sAthe sAthe tamAro AtmA paNa baMdhanamAM sapaDAze nahi. jyAre tame kaI cere vagerenA gherAmAM gherAI jAo tyAre ema mAne che, he ! prabho ! e leke mane, mArI bhUla batAvI tArI tarapha dhakelI rahyA che. huM tane samajI zakyo nathI. enI sajA ApavA mATe e loke taiyAra thayA che. jyAre tame A prakAranI bhAvanA bhAvaze tyAre zuM kaI mANasa tamAre vairI rahI zake khare? paraMtu AvI bhAvanAne keLavavA mATe tenA abhyAsanI jarUra rahe che. bhakta kahe che ke, "he! pra! je satyanI rAha upara houM te bhale kaI rAjA nArAja thaIne mane kArAgAranI sajA ApI mArI upara trAsa vartAve to paNa huM te tene . upakAra ja mAnIza. huM te ema ja vicArIza ke, e rAjAe mane zAnti ja ApI che ane mAre upakAra karyo che; temaja mArA AtmAnI je dazA huM atyAra sudhI samajI zako nathI e dazA samajyAre eNe mane A suavasara Ave che." pahelAMnA vakhatamAM vidyArthIo jyAre barAbara abhyAsa karatA na hatA tyAre temane dhamakI ane zArIrika daMDa ApavAmAM AvatuM. jo ke Ama karavuM e atyAre eka prakAranI bhUla mAnavAmAM Ave che, paNa ema karanArAone uddeza te e ja rahe ke vidyArthIo barAbara abhyAsa kare. A ja pramANe bhakta lekone mAthe jyAre kaSTa AvI paDe che tyAre teo ema kahe che ke, "he ! prabho ! A kanTe mane tArI prArthanA karavAne abhyAsa karAve che. A mahAdi kaSTone atyAra sudhI huM kaSTa rUpe mAnato hato paNa have mane jaNAyuM ke, e kaSTa vAstavamAM kaSTa rUpa nathI paNa prArthanAne abhyAsa karavA mATe eka zikSA rUpa che." jyAre tame paNa bhaktonI mAphaka AvI ucca bhAvanA bhAvatA thaze ane tamArA AtmAne ujjavaLa banAvaze, tyAre rAjA paNa tamane hAtha joDavA lAgaze. bhakta leke kahe che ke, "he ! prabhe ! bhramane kAraNe A AtmA DAkaNa-zAkaNa vagerathI bhayabhIta thaI ahIM tahIM bhaTake che paNa mane evo vizvAsa che ke, ApanA zaraNe AvavAthI e kalpanAnAM bhUto te kSaNabhara paNa ubhA rahI zakaze nahi ane je kaI deve paNa bhayaMkara pizAca rUpa dhAraNa karI, hAthamAM talavAra laI mane DarAvavA cAhaze te paNa tenAthI na DaratAM, huM ema ja mAnIza ke, e te mArI upara upakAra kare che, ane mArI parIkSA laI rahyo che. " ' kaI vighAthI, je te potAne abhyAsa barAbara karate heya, te te parIkSAthI jarA paNa Darate nathI, paNa te te UlaTe mArI parIkSA avazya le ema kahe che te ja pramANe je kaI deva parIkSA le, te te bhakta ema ja mAne che ke, "A mAruM zarIra bhale te naSTa karI nAkhe, paNa AvA samaye je paramAtmA upara mAre vizvAsa dRDha rahe ane Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 14] rAjakoTa-cAturmAsa [447 devane huM mAre upakArI ja mAnuM, te ja huM sAco bhakta chuM ane tyAre ja mane paramAtmAnI bhaktine barAbara abhyAsa che evI mane khAtrI thAya." Aje tamArI bhAvanA paramAtmAnI prArthanA viSe ghaNI nabaLI banI rahI che. ane e ja kAraNe paramAtmAnI prArthanA mATe tamane kaSTa sahana karavuM muzkela jaNAya che. paraMtu zuM tamane e khabara nathI ke daza-bAra rUpiyAnA pagAradAra sipAIo paNa rAjAne mATe pitAnuM mAthuM ApavA taiyAra thaI jAya che ? jyAre sipAIo paNa potAnA rAjAne mATe ATaluM AtmasamarpaNa karI zake che, te pachI zuM tame leke e sipAIothI paNa UtaratA cho ? ane paramAtmA keAI rAjAthI paNa halakA che ke temane mATe kaSTa sahyuM na jAya ? yuddhanI raNabherIne avAja kAne paDatAM vIra sipAIo te AgaLa kUcakadama kare che! pAchaLa paDatA nathI. A ja pramANe mAthe game teTalAM kaSTo AvI paDe chatAM bhAvanA te paramAtmAnI tarapha ja vadhe ane Akho saMsAra lIlAmaya jaNAya te samajavuM ke ame paramAtmAnA sAcA bhakta chIe. bhale prANa paNa jokhamamAM AvI paDe chatAM te vakhate paNa paramAtmAnI ja bhAvanA bhAvavI joIe. bhagavAne kahyuM che ke, "he ! munio ! tame maraNathI paNa na Dare. jIvanaAsamaraNabhayavimukkA arthAta-jIvavAnI te AzA na kare ane maravAne bhaya paNa na rAkhe. Ama karavAthI ja tame saMyamanuM pAlana karI zake che. " bhagavAne sAdhuo mATe Ama kahyuM che te zuM zrAvakemAM evI daDhatA na hovI joIe! tamAre paNa vratanuM pAlana karavA mATe daDha banavuM ja paDaze. keInA prati dveSa na kara, kAInA upara khoTAM kalaMka na caDAvavAM e to ThIka che, paraMtu satya upara sthira rahetAM je je kaSTo mAthe paDe te badhAM kaSTonuM saharSa svAgata karavuM e bhaktanuM paheluM kartavya che. A pramANe paramAtmAnI bhakti viSe bhinna bhinna bhaktoe bhinna bhinna vAta kahI che paraMtu lakSya te badhAnuM eka ja che; kevala zabdomAM ja aMtara che eTalA mATe kevaLa zabdone na pakaDatAM lakSyane pakaDavuM joIe. lakSyane pakaDI paramAtmAnI prArthanAmAM AtmAne para te temAM kalyANa ja che. anAthI munine adhikAra-49 anAthI muni rAjA zreNikane Aja vAta kahI rahyA che. teo kahe che ke, je kevaLa zabdone ja pakaDI rAkhe che ane lakSyane pakaDato nathI te nAtha banI zakato nathI. je lakSyane bhUlato nathI te ja nAtha banI zake che. jo tame sanAtha banavA cAhe che, te lakSyane hamezAM daSTi samakSa rAkhe. je tame sanAtha banI na zake, te sanAthanA sevaka banI rahe te paNa tamAro beDo pAra thaI jaze. jemake relvenA DabAomAM to pAvara heta nathI. pAvara te relvenA ejInamAM hoya che. paNa jyAre DabAonI sAMkaLa ejInane joDI devAmAM Ave che tyAre ejananI sAthe DabAo paNa mukarara sthAne pahoMcI jAya che. A ja pramANe tame jo pite sanAtha banI na zake, te pachI sanAthanI sAthe tame tamAro saMbaMdha joDI Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA de, te paNa anAthI muninA saMbaMdhathI rAjA zreNikane jevo lAbha thayo hato te lAbha tame paNa meLavI zakazo. anAthI munie rAjAne kahyuM ke, "he rAjana ! kevaLa sAdhupaNuM levAthI ja koI sanAtha banI jato nathI paNa je sAdhupaNAnI kriyA barAbara pALe che te ja sanAtha banI zake che. ane kriyA pALatA nathI teo anAtha ja rahe che. " jainadarzana maulika che. ane eTalA ja mATe jenadarzana sAdhutAnI rIti spaSTa batAve che. anAthI muni sAdhuonuM ghara batAve che. je kaI sAdhutAnI rIti dabAvI rAkhe che ane ema vicAre che ke, "je kaI amAruM ghara, amArI rItinIti jANuM jaze te amane Thapake Apaze" AvA loko anAtha ja che. jeo satya vAtanuM pAlana kare che ane satya vAtane prakaTa paNa kare che te ja sanAtha che. anAthI munie kahyuM ke, "he ! rAjana ! jeo pAMca mahAvratane svIkAra te karI le che, paNa tenuM pAlana barAbara karatA nathI teo anAtha che. je mahAvatene svIkAra karI le che paNa mahAvratane sparzatA nathI teo mahAvratanuM pAlana karatA nathI. " - tame badhA leko ema te kahe che ke, pAMca mahAvratadhArI ja amArA guru che. eka jene bALakane pUchavAmAM Ave che te paNa e ja kaheze. zAstramAM paNa ema ja kahyuM che ke, pAMca mahAvratadhArI ja, guru che. pachI te guru koIpaNa deza ke sampradAyane kema na hoya ? A pramANe pAMca mahAvratadhArIne ja guru mAne che te pAMca mahAvratadhArInuM lakSaNa paNa jANavuM joIe. pAMca mahAvratadhArIne jANavAnuM zuM lakSaNa che e huM eka udAharaNa dvArA samajAvuM chuM - mAno , kaI mANase gAya joI nathI. te pahelavahelAM gAyane jue che. paNa e gAya che e te gAyanuM lakSaNa jANe tyAre ja kahI zake. gAyanuM lakSaNa zIMgaDAM ke pUchaDuM che ema koI kahe te e lakSaNamAM ativyApti doSa Ave che. kAraNa ke zIMgaDAM ke pUchaDuM te bheMzane paNa hoya che. e lakSaNa to aneka pazuomAM paNa maLe che. jo keI kahe ke gAya kALI hoya che te temAM avyApti doSa Ave che kAraNa ke gAya sapheda paNa hoya che ane pILI paNa hoya che. jo keAI ema kahe ke gAyane cha paga hoya che te temAM asaMbhava doSa Ave che kAraNa ke cha paga to koI paNa pazuone hetAM nathI. A pramANe lakSaNanA A traNa de che. sAcuM lakSaNa che te ja che ke jemAM A traNeyamAMthI eka paNa doSa na hoya! je kevaLa lakSyamAM ja jAya-bIjAmAM na jAya te ja lakSaNa doSarahita che, eTalA mATe gAyanuM lakSaNa batAvavA mATe ema kahevuM paDaze ke, cAra paga, zIMgaDAM ane pUchaDuM e badhuM gAyane hAya ja che paNa jene galakaMbala hoya te ja gAya che. galakaMbala-gAyanA gaLe laTakatI godaDI-gAyanI sivAya bIjA pazuomAM hotuM nathI eTalA mATe A nirdoSa lakSaNathI ja gAyane oLakhI zakAya che. A ja pramANe pAMca mahAvratadhArIne oLakhavA mATe paNa koI evuM lakSaNa hovuM joIe ke je lakSaNadvArA pAMca mahAvratadhArInI oLakhANa thaI zake. pAMca mahAvratane dhAraNa karanAra gurupadane pAme che e kathananI sAthe koIne matabheda hoI zake nahi. paraMtu atre jovAnuM e che ke, kevaLa pAMca mahAvratano svIkAra kare che te guru che ke pAMca mahAvratanuM pAlana kare che te guru che? Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 14 ] rAjakoTa-cAturmAsa [449 jainazAstra ane pAta'jila yAga sUtra baMnemAM ema kahyuM che ke, pratipakSI bhAvanAdvArA je vitarkonA vinAza kare che te ja mahAvratAnuM pAlana karI zake che. Ama ha|vA chatAM paNa koI mANasa hiMsAne te rAke nahi ane ema kahe ke, huM ahiMsA mahAvratanuM pAlana karuM chuM tA zuM e ThIka che ? Ama kahevuM e te kevaLa mahAvratanuM nAma rahyuM paNuM kAma rahyuM nahi. A pramANe nAmathI mahAtratAnuM pAlana karanAra teA ghaNA lAkA maLI Avaze eMTaluM ja nahi evA paNa loko maLI Avaze ke je prakaTamAM te evI vAteA karaze ke je mahAvratAnuM pAlana karanAra sAdhuethI paNa caDiyAtI haze. je pramANe ImiTezana hIrA asalI hIrAthI paNa vadhAre camake che, te ja pramANe mahAtratAnuM nAma lenArA ane mahAtratAnuM pAlana na karanArAo uparathI te sArI sArI vAte batAvaze, paNa je sAcA parIkSaka hAya che temanI sAme e vAtanuM kAMI mUlya aMkAtuM nathI. je pramANe ratnAnA parIkSaka kharA jhaverI AgaLa ImiTezana ratnanuM kAMI mUlya aMkAtuM nathI. pAMca mahAvratadhArInI badhA leAkeA parIkSA karI zakatA nathI, e kAraNe A viSayamAM kAI paNa prakAranI bhUla na thAya e vAtane diSTamAM rAkhI zAstramAM AcArya, upAdhyAya, gaNI, gaNAvada AdinI vyavasthA karavAmAM AvI che ane kahyuM che ke, " jemane mATe AcArya - upAdhyAyAdi sAkSI Ape ke, e mahAvratanuM pAlana kare che teA tene mAne. " e pAMca mahAtratAnuM pAlana kare che e vAtanI parIkSA tame na karI zake teA AcAryAdinI AjJAthI pAMca mahAvratadhArIne guru tarIke mAne. jo AcAryAdi A viSe kAI prakAranI khATI AjJA Ape te te aparAdhI che. e tamane pAMca maMDAvratadhArIonI eLikhANa karAvanAra ejanTo che. tame jyAre bajAramAM kAI cIjanI parIkSA karI kharIdI karI zakatA nathI tyAre tamArA taraphathI dalAlA mAraphata tame kharIdI kareA che. jo kAI dalAla kharAba cIjane sArI kahI apAve te te aparAdhI gaNAya che. A ja pramANe jo AcAya vagere kAI mahAvratanuM pAlana nahi karanAra mANasane mahAvratanuM pAlana karanAra batAvI pUjAve che te te AcAryAdi peAtAnI javAbadArI bhUle che ane aparAdhane pAtra bane che. je pAMca mahAvratadhArI hoya che te pAte hiMsA karatA nathI, hiMsA karAvatA nathI. ane hiMsA karanArane anumedana paNa ApatA nathI. te asatya khelatA nathI, asatya khelAvatA nathI ane asatya khelanArane anumAdana ApatA nathI. A ja pramANe te cerI, maithuna ke parigraha pote karatA nathI, karAvatA nathI ke karanArane anumedana ApatA nathI. Aje kahevAmAM Ave che ke, amuka sAdhue ziSya banAvavA mATe phrAI karAne uThAvI lIdhA; paNa zAstra kahe che ke, sAdhue AjJA vinA eka taNakhaluM paNa laI zakatA nathI tA pachI AjJA vinA ziSya teA banAvI ja kema zake? jo keAI ema kare arthAt cerI chUpIthI kAI te ziSya banAve te tene ziSyacArInA aparAdha lAge che, ane te navI dIkSAnuM prAyazcitta levAto. aparAdhI mAnavAmAM Ave che ane tene AThamuM prAyazcitta Ave che. jyAre mane vairAgya AvyA hatA tyAre mArA mAmAne sAdhue upara bahu nArAjaMgI pedA thaI, te eTale sudhI ke temaNe upAzraye javAnuM paNa choDI dIdhuM. eka divasa mArA guru maganalAlajI mahArAja bhikSA levA mATe nIkaLyA, tyAM rastAmAM mArA mAmA temate maLyA. tyAre maganalAlajI mahArAje temane kahyuM ke, " jaDAvaca Mda ! AjakAla te tame 12 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA upAzraye AvavAnuM paNa choDI dIdhuM ?" mArA mAmAe javAba Apyo ke, "ame kevI rIte AvIe ? tame amArA bhANejane bharamAvyo che ! tame eTaluM paNa na vicAryuM ke, te keTale dubaLo che! tenAthI pAdavihAra kevI rIte thaI zakaze? ane tenA mAthAmAM keTalAM badhAM gumaDAM thayAM che ! eTale te kezalecananuM kaSTa paNa kema sahI zakaze ?" maganalAlajI mahArAje kahyuM ke, "e badhuM ThIka che. paNa tame e jANe che ke, jyAre ame AjJA vinA eka taNakhaluM paNa laI zaktA nathI te pachI zuM tamArI badhAnI AjJA vinA tamAre bhANejane laI jazuM?" matalaba ke, AjakAla ema kahevAmAM Ave che ke, amuka sAdhue amuka chokarAne ziSya banAvavA mATe chupAvI dIdho. paNa zrI dazavaikAlika sUtramAM sApha kahyuM che ke, "aNu ke yula, jaDa ke caitanya koI paNa cIja je AjJA vinA letA nathI te ja mahAvratanuM pAlana karanAra che." cethuM brahmacaryavrata che. brahmacarya mahAvratane mATe kevala strIne bhaga karavAnI ja manA nathI paNa strIbhega karo nahi, karAve nahi ane karanArane anumoda nahi. mana, vacana ane kAyAthI ema vidhAna karela che. eTaluM ja nahi paNa saMsAranI samasta strIone-devaganAo ane apsarAone mATe paNa e mArI mAtA che ema samajavAnuM che. bhagavAne A cethA mahAvratanI rakSA mATe nava vADa ane dazame keTa batAvela che. A ja pramANe parigraha paNa na rAkhave. keI paNa cIja tarapha mamatvabhAva na rAkha. tema keI anAvazyaka cIja pitAnI pAse na rAkhavI; zAstramAM batAvyuM che tethI vadhAre ke jitAcAramAM kahela cIthI vadhAre kaI cIja pitAnI pAse na rAkhavI. kAlAnusAra aneka AcAryo maLIne je niyama banAve che tene "jitAcAra" kahevAmAM Ave che ane e jitAcAra pramANe vyavahAra karavo e bhagavAnanI AjJAmAM ja manAya che. eTalA mATe jitAcAramAM je cIjone rAkhavAnuM kahevAmAM AvyuM che, tethI vadhAre kaI cIja na rAkhavI. jemake zAstramAM lAkaDInI kApI vagere rAkhavAnuM kahyuM nathI paNa jyArathI zAstro lipibaddha thayAM tyArathI jitAcAra pramANe te cIja pAse rAkhavAnI AvazyaktA batAvavAmAM Avela che. A pramANe jitAcAra ane zAstramAM kahelI cIja sivAya koI cIja na rAkhavI ane je je cIjo rAkhI che tenA prati mamatA na rAkhavI e sAdhuonuM aparigraha vrata che. sAdhu ema kahI na zake ke jJAnakhAtAmAM paisA Ape. jJAnane uttejana Ape, eTaluM te kahI zake paNa paisA Ape ema kahI zake nahi. pitAnI pAse be zAstro che. eka zAstra te pote kAmamAM le che paNa bIjuM zAstra tenA kAmamAM AvatuM nathI chatAM koI ziSya ke bIjuM kaI mAMge ane na Ape te ema samajavuM ke tene mamatva che. zAstranA bhaMDAra bharI rAkhavAmAM Ave ane kIDAo tene upayoga kare te e paNa tenA tarapha mamatvabhAva che. aparigraha mahAvratane mATe Ave mamatvabhAva sarvathA tyAjaya che. anAthI muni kahe che ke, "he! rAjana! A pramANe mahAvatanI pratipakSI bhAvanAne je dara karatuM nathI te mahAvratanuM pAlana karI zakatA nathI. je rasaruddha chete paNa anAtha ja che." Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 14] rAjakoTa-cAturmAsa [451 matalaba ke, saMsAranI kaI paNa vastu tarapha mamatvabhAva na rAkhavo ane ananyabhAve paramAtmAnI prArthanA karI paramAtmAne bheTe ka e ja vAta prArthanAmAM kahevAmAM AvI che. sudarzana caritrathI e vAta vizeSa spaSTa thaze. sudarzana caritra-49 deve tene cAmara DhoLatAM jayakAra belatA hatA. sudarzana te vakhate trilokapati hoya tema siMhAsana upara beTho hato. te vakhate zeTha lekene kahI zako hato ke, mArI daDhatA ane rANInI cAlAkInuM pariNAma juopaNa te ema kahe che te tenI apUrNatA ja pragaTa thAta. te siMhAsana upara jANe pita pisAmAM beThe hoya tema besI rahyo. sudarzana te pitAnI bhAvanAmAM ja daDha rahyo. A ja pramANe tame paNa bhAvanAmAM daDha rahe. kAraNa ke badhA kAryonI saphaLatAnuM mULa kAraNa bhAvanA ja che. dhana dhana hai ye zeTha sudarzana, zIlavaMta siratAja; dhik dhik hai abhayA rANake, nipaTa gAI lAja. . dhana0 110 che jagana mujhase ye kIti, gaI rAyake pAsa; dadhivAhana 5 AyA dauDake, dhara maname dulalAsa. e dhana 111 che zeThane te prabhumaya banavAne svabhAva hate. eTalA mATe te te kaMI be nahi paNa natA bolyA vinA kyAM rahI zake ema hatI ! eTalA mATe janatA kahevA lAgI ke, joyuM! sULInuM paNa siMhAsana banI gayuM. have te tamAro bhrama maDyo ke nahi je loko ema kahetA hatA ke A dharmAtmA zeThane zIe zuM caDAve che, amane zULIe caDAve che. je loko bhULIne siMhAsana thaeluM jaI bahu ja prasanna thayA ane sudarzanane dhanyavAda ApavA lAgyA. koI ema kahetA hatA ke raNuM kevI nirlajaja che ke jeNe pitAnI lAja gumAvI, zeThanA mAthe kalaMka caDAvyuM paraMtu satya zuM koI divasa chUpuM rahI zake che ? ame paNa kahetA hatA ke, A zeTha ke mUDha che ke te eka paNa zabda pitAnA maDhe bela nI; paNa Akhare pApano kSaya ane satyano jaya ja thayo. duniyAmAM badhA lokonI prakRti eka sarakhI hotI nathI. vastu te eka heya che paNa te vastu pitAnI prakRtinI anusAra bhinna bhinna rUpamAM jovAmAM Ave che. sUrya prakAza te. samAna Ape che paNa kAcane raMga je hoya che, te prakAza paNa te ja banI jAya che. A ja pramANe sudarzananI ghaTanAne leAko bhinna bhinna rUpa ApavA lAgyA. - sudarzanane je jaya jyakAra thaI rahyo hato te sudarzanane jayAra na hatuM paNa tenI zuddha bhAvanAne jayakAra hatA. bhAvanA ke pavitratA sUkSamarUpamAM joI zakAtI nathI paraMtu jyAre te sthUlarUpa dhAraNa kare che tyAre ja badhAne jovAmAM Ave che. sUkSma vastune badhA leke joI zakatA nathI paNa jyAre te sthUla rUpamAM Ave che tyAre ja te jovAmAM Ave che. kathanAnusAra sudarzananI bhAvanAne te badhA leke joI zakyA na hatA paraMtu jyAre aLInuM siMhAsana thaeluM joyuM tyAre leke jevA lAgyA ane jayajayakAra karavA lAgyA. badhA le ema kahevA lAgyA ke, zeThanA hRdayamAM jarA paNa kharAba bhAvanA na hatI. zakInuM siMhAsana banavAthI ApaNane nizcaya thaI gayA ke, zekanI bhAvanA keTalI zuddha hatI. Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ E - para ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA khame khAmo aparAdha hamArA, vAraMvAra mahAbhAga ! dharma mama nahIM jAnA tumhArA, nArI cAle lAga. . dhana 11ra che sunI bAta jaba manoramAne, pulakita aMga na pAya; pAMca putra saMga patidarzana, zIdhra calAkara Aya. dhana 113 che rAjA prajA mila pativratA ke, siMhAsana baiThAya; daMpati. jaDI dekha devagaNa, manameM ati harSAya. e dhana 114 A badhA leke Ama kahI rahyA hatA. keTalAka leke rAjA pAse doDI gayA ane kahevA lAgyA ke, mahArAja ! gajaba thaI gayuM. rAjAe pUchyuM ke, zuM gajaba thayo ! lekethI prasannatA hovAne kAraNe bolI paNa zakAtuM na hatuM. jokee ruMdhAtA kaMThe eTaluM ja kahyuM ke, zeThane zULI upara caDAvavAmAM AvatA hatA tyAre gajaba thayA. rAjAe temane pairya ApI pUchayuM ke, zuM gajaba thayo? zuM zULI tUTI thaI ke bIjuM kAMI thayuM? lekee uttara Apyo ke, zULI, tUTI nahi paNa tenuM siMhAsana banI gayuM che ane siMhAsana upara beThelA sudarzana upara chatra zobhI rahyuM che ane cAmara tene DhoLAI rahyA che. A sAMbhaLI rAjA kahevA lAgyo ke, have mAre saMzaya dUra thaze. huM pahelAMthI ja jANatA hatA ke, "zeTha evA nathI. e te rANInI ja badhI cAlabAjI che; paraMtu zeTha kAMI bolyA nahi ane rANInA pakSamAM sAkSIo hatI eTale nirupAye e mahApuruSane mATe mAre A hukSma kADhavo paDyo; dhikkAra che saMsAranA prapaMcane ke jene vaza thaImAre Avo anarthe karavo paDaze. sAruM thayuM ke, zeThanI zULI tUTI gaI. zeThanI zULI zuM tUTI che, jANe mArI ja zULI tUTI gaI che. meM te mArI taraphathI te e mahApuruSanI hatyA ja karI hatI. dhanya che e mahAtmAone ke je saMsAranA prapaMcathI pRthapha thaI jaMgalamAM rahe che. have huM zeTha jevA mahApuruSanA darzana karyuM ane temanI hAtha joDI kSamA mAMguM e ja cAhuM chuM." . " rAjA dadhivAhana hAthI-ghoDAnasihAsana vagerene bhUlI jaI pagapALA ja zULInI jagyAe deDI gayo. leke sAme AvIne kahevA lAgyA ke, A pramANe ane AnaMda chavAI rahyo che. rAjA paNa harSathI temane saMketadvArA ema kahI rahyo che ke, bahu sAruM thayuM. ApaNI lAja prabhue rAkhI che. - rAjA sudarzana zeThanI sAme AvyuM. rAjAne viya karavA mATe sudarzana siMhAsana uparathI UtaravA lAgyo paNa rAjAe kahyuM ke, Apa tyAM ja besI rahe. Apa tyAM ja besavAne gya che. A pramANe jyAre rAjA paNa mamra thaIne sudarzananI sAme gayo tyAre na jANe lekanA manamAM kevAM kevAM vicAra AvyAM haze? A bAju mane ramAe paNa sAMbhaLyuM ke, pati zULImAMthI UgarI gayA che ane zULInuM siMhAsana banI gayuM che. rAjA paNa tenA sanmukha mAthuM namAvI kSamAprArthanA karI rahyo che. patinI mahimA thaI rahI che. A sAMbhaLI mane ramAne keTale badhe harSa thayo haze e vAta te sAcI pativratA strI ja jANI zake che. je kevaLa viSayalolupatAne kAraNe ja patine pati mAne che te A vAtane zuM jANe ? . maneramAM kahevA lAgI ke, "he ! prabho! mArA pati evA ja udAracarita che. temanA rezamAM paNa kharAbI nathI. chatAM saMsAramAM temanI je niMdA thaI rahI hatI, te niMdA paNa Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 14] rAjakoTa-cAturmAsa [453 ApanI kRpAthI dUra thaI." A pramANe vicAra karI teNIe pitAnA putrone kahyuM ke, putra! uThe, tamArI bhAvanA saphaLa thaI che. cAle, tamArA pitAne vadhAvIne ghera lAvIe ! " " zeTha zULInA sthAne jaI rahyA hatA tyAre zeThANI bahAra paNa nIkaLI na hatI paNa have tene vadhAvavA jaI rahI che. A utkRSTa bhAvanAne ja pratApa che. | manaramA sakhIonI sAthe zeTha ane dharmanAM maMgala gIta gAtI bahAra nIkaLI. te. vakhate temane keTalI badhI prasannatA thatI haze! te zeThanI sAme AvI. zeThane paNa maneramAM. ane putrane joI keTalI badhI prasannatA thatI haze! keI upavAsIne anna kevuM priya lAge. che e vAtano jemaNe upavAsa karyo hoya te ja jANI zake che. A ja pramANe zeTha ane zeThANanI prasannatAne paNa te ja jANI zake che ke jemaNe temanI mAphaka bhAva tapa karyuM hoya; bIjo koI jANI zake nahi. annane rasa upavAsa karanArane ja sAro lAge che. zeThane jaI zeThANInA hRdayamAM ane zeThANIne joI zeThanA hRdayamAM ke AnaMda thayo haze. tyAM upasthita strIo mane ramAne joI kahevA lAgI ke, A satIe ApaNuM mastakaUMcuM rAkhyuM che, ane ApaNA mukhane ujavala banAvyuM che. . A pramANe guNagAna karI strIoe manoramAne AdarapUrvaka Asana upara besADI paNa leke kahevA lAgyA ke, Aje amAre tyAM sItArAmanI joDI pragaTa thaI che eTalA mATe A satIne te zeThanI pAse ja besADavI joIe. adhuM zarIra te upara rahe ane adhuM. zarIra nIce rahe e ThIka nathI. ' badhA lekee maLIne mane ramAne paNa sudarzananI pAse siMhAsana upara besADI dIdhI. zeTha zeThANI, jANe sItArAmanI joDI beThI hoya ema lAgatAM hatAM. " lokoe sudarzanane kahyuM ke, atyAre ahIM sabhA ekaThI thaI che eTalA mATe Apa e batAvo ke, tame tamArA kyA nizcaya upara kevI rIte daDha rahyA ane ame tamane atyAgraha karyo chatAM tame zA mATe bolyA nahi ? - sudarzane javAbamAM kahyuM ke, tame loko tathA A rAjA paNa mane hAtha joDe che te mArA A hADane nahi paNa kaI zaktivizeSane hAtha joDe che. je zaktine tame badhA ke, hAtha joDo cho. e zakti tamArA badhAmAM paNa che eTalA mATe tame leke ema na samaje. ke, huM siMhAsana upara beTho chuM paraMtu ema samajo ke, ApaNe badhAnI zubha bhAvanA ja A siMhAsana upara beThela che. zarIranI vAta te judI che paNuM AtmAnI ekatAmAM baMdhAyane samAveza che ane badhA AtmA siddha thayA bAda samAna ja che. . A vAta tamane jahadI samAjamAM AvI jAya eTalA mATe A vAtane saraLa karIne tamane kahuM chuM... eka mANasanuM ratna khavAI gayuM. tene yAda AvyuM ke, huM amuka rastethI Avyo hate.. eTale mAruM ratna tyAM ja kyAMya khovAI gayuM haze. te ratnane zodhavA mATe pAcho pharyo. tene mArgamAM aneka cIjo jovAmAM AvI paNa te cIjo mATe te ema kahevA lAgyA ke, e ratna nathI. A pramANe mArgamAM je koI cIja jovAmAM AvatI tene mATe te ema ja kahe ke, e ratna nathI. A daSTAnta pramANe jJAnIjane paNa reta ti kahe che arthAta Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA ema kahe che ke, ame je vastunI dhamAM chIe te vastu A nathI. ame cIjane zodhIe chIe te vastu A saMsAranA padArthathI bhinna che. indriyANi parANyAhurindriyebhyaH paraM mnH| __ manasastu parA buddhiryo buddheH paratastu saH // je dazya IndrioThArA jevA-sAMbhaLavAmAM Ave che te Izvara nathI. zabda, rUpa, rasa, gadha ane sparza e Izvara nathI. zrI AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke, A AtmA lIla nathI, pILe nathI, lAla nathI, gaMdhavALo nathI, rasavALo nathI, paraMtu A AtmA e badhAthI para che. paNa AtmAne zodhanAra mArgamAM ja bhUlI jAya che e tenI bhUla che. mo ke kahAM tU tU meM te haradama tere pAsameM, nA ma maMdira nA ma masajiMda nA kAzI kailAsameM; nA meM bas ajaba dvArikA merI bheTa vizvAsameM. meM koi te ratna te jyAM paDayuM haze tyAM ja haze. te ratna pate te gati karI zakatuM nathI eTalA mATe ratnane zodhanAre mArgamAM paDelI cIjomAM lebhAI javuM na joIe. je te mArgamAM paDelI cIjomAM lebhAI jAya te zuM te ratnane prApta karI zake? te mANasa ratnane zodhI rahyo hato eTalAmAM ja keIe kahyuM ke, tuM zuM zodhe che! te ratna to tArA khAssAmAM ja che. A ja pramANe jJAnIjane kahe che ke, te AtmAne kyAM zodhI rahyo che ! e AtmA te tArI pAse ja che. rUpa, rasa, gaMdha vagere padArtho je che te AtmA nathI. e padArthothI te Indriye ja moTI che. indriyothI mana moTuM che. manathI buddhi moTI che ane buddhithI je para che te ja AtmA che. e AtmAne ze te temAM kalyANa raheluM che. - A pramANe sudarzana tyAM upasthita lokone kahI rahyo che ke, "bhAIo! tame ema na simajo ke A sudarzana siMhAsana upara beThe che, paraMtu ema samaje ke, ApaNe badhA kaunI bhAvanA ja siMhAsana upara beThela che." zrAvakonI vIratA ane temanA guNone kAraNe ja sAdhuo temano jayajayakAra bele che, ane temane dhanyavAda ApI temanuM caritracitraNa kare che. sudarzana je kevaLa dhanavAna ja hata ane tenAmAM je zIlanuM pAlana karavA mATe ATalI vIratA na hatA te sAdhuone tenuM caritracitraNa karavAnI AvazyaktA na hoya. sAdhuo tenI je prazaMsA kare che te tenA zilapAlananA kAraNe ja. jo te kuzIla hatA te sAdhue tene mAna Apata nahi paNa UlaTe tene Thapake Apata. jemake zAstramAM rAjamatie rathanemine Thapako ApatAM kahyuM che ke, "he ! apayazakAmI ! tane dhikkAra che. te sAdhu thaIne vamana karelI vastu pAchI khAvA cAhe che?" A vItarAganAM zAstro che. eTalA mATe jyAM sudhI burAI rahI tyAMsudhI te tenI nidA karavAmAM AvI che, paraMtu jyAre burAI cAlI gaI tyAre tenI prazaMsA karavAmAM paNa vAra lagADavAmAM AvI nathI. rathanemie jyAre pitAnA kharAba vicArane tyAga karyo tyAre zAe ja temane paraSottama kahyA che. A vAta samajIne nAna ane kriyAne jIvanamAM apanAvo. jaya jaya sudarzana zeThajI, jaya jaya he maneramAM mAta; dhama tIthI juDI jAgA, purajana ati hata. dhana 115 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuda 14] rAjakeTa-cAturmAsa [ 455 sudarzana ane maneramA UMcA siMhAsana upara beThA che, tenuM kAraNa dhana nahi paraMtu zIlanI evI daDhatA che ke, prANa jAya te bhale jAya paraMtu zIla na jAya. A prakArathI daDhatA rAkhavAne kAraNe ja temane uMcuM Asana prApta thayuM che. leko zAnta thaIne sudarzanane kahevA lAgyA ke, "Apa amane amRta vacane saMbhaLAve." lokonI A prArthanA dhyAnamAM laI sudarzane kahevA lAgyuM ke, "bhAI e, tame mArA AtmAne anubhava mane pUcho cho paraMtu te anubhava te muMge che ane vANImAM evI zakti nathI ke te anubhavane varNavI zake. kevalajJAnI bhagavAna pitAnA jJAnamAM je koI jue che, tene mAtra anaMta bhAga vANImAM Ave che, paNa je hibAna ane zAnI he che, teo te kevalajJAnI dvArA varNita anaMtamA bhAga uparathI ja temanA jJAnanI vAta samajavAno prayatna kare che. tame leka vaDanA jhADane tamArA gharamAM laI jaI zake nahi paraMtu jo venuM bIja tamAre ghera laI javAmAM Ave ane tene vAvavAnI kriyA karavAmAM Ave te tevuM ja jhADa tamAre tyAM paNa thaI zake che. A ja pramANe vItarAganI vANIne De aMza paNa tame tamAre tyAM laI jAo ane tene tamArA hRdayamAM sthAna ApI tadanusAra kriyA kare te tamane paNa te ja lAbha thaze." sudarzana kahe che ke, "je anubhava mane thayo che te muMge che eTalA mATe huM tene kAMI kahI zakatuM nathI chatAM paNa je kAMI huM kahI zakuM ema chuM te TUMkAmAM kahuM chuM."- jIgarane yAra jude te, badheka saMsAra juve che, badhA saMsArathI e cAra, bedarakAra jude che. gaNuM nA rAva rAyAne, gaNuM na AkhI kaniyAne paraMtu jAna A para, pyArIne akhatyAra jude che. hajAre badha maMdire, yahI che ne te bhale chAje ame mastAnanA ustAdane, darabAra bIjo che. A bhaktonI vANI che chatAM atyAre e sudarzananA nAme kahevAmAM Ave che. sudarzana kahe che ke, "jo tame leke eTaluM jANI le ke hRdayane mitra jude che te tamane A akaLa saMsAra ja judo dekhAvA lAgaze. jyAre koI mANasa khovAyelA ratnane zodhavA lAge che tyAre te bIjI cIje upara lebhA nathI, paraMtu te pratyeka cIjane mATe ema ja kahe che ke A ratna nathI. pativratAno pati gUma thaI gayo hoya te te vakhate tenI sAme bhale saMsAranA badhA puruSo Ave te paNa te pratyeka mANasane ema ja kaheze ke te mAre pati nathI. pativratA strIne te pitAne pati maLaze tyAre ja saMtoSa thaze. bIje puruSa game teTale surUpa hoya ane potAno pati game teTale kurUpa hoya chatAM te pativratA strI pitAnA patine ja cAhaze. damayaMtI jayAre nalane zodhatI hatI tyAre Indra paNa nalanuM svarUpa dhAraNa karI tenI sAme Avyo, paraMtu damayaMtI IndranA rU5 upara paNa mehita na thaI. te te ema ja kahetI hatI ke, je mArA hRdayanI vAta kahI Ape, huM tene ja mAro pati mAnI zakuM. sulatAne devoe kahyuM ke, nagaranI bahAra bhagavAna mahAvIra AvyA che ane A pramANe kahI devoe samavasaraNanI racanA paNuM batAvI paNa sulasAe kahyuM ke, mArA e mahAvIra nathI. damayaMtI paNa ema ja Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA kahetI hatI ke, mArA hatyanI vAta e kahI Ape te ja mArA pati che. keTalAka lokoe -hRdayanI vAta kahevAne DhAMga paNa karyo chatAM paNa damayaMtIe temanuM kahyuM mAnyuM nahi. te vakhate ja nala kubaDAnuM rUpa dhAraNa karI rasoyo banI AvyA hatA, teNe lokone kahyuM ke, jo damayaMtI mArI vAta sAMbhaLe te huM tenA hRdayanI vAta kahI zakuM chuM. damayaMtIe tenI vAta sAMbhaLavAne svIkAra karyo tyAre nale damayaMtInA hRdayanI vAta kahI ApI. damayaMtIe te ja vakhate nalane hAtha pakaDI kahyuM ke, have Apa kyAM jaze? nala kahevA lAgyo ke, huM nala nathI. huM te kubaDe. che ane nala te suMdara che. damayaMtIe kahyuM ke, game te ho paraMtu have tame chaTakI zake ema nathI. mAre punarvivAha kare na hate paNa mAre te mArA patine zodhavA hatA. Akhare nalane pitAnuM sAcuM svarUpa pragaTa karavuM ja paDayuM. A pramANe damayaMtIe pitAnA patine mATe Indrane paNa Thokara mArI, paNa temane svIkAra na karyo." sudarzana kahe che ke, "mArA prabhu mArA hRdayamAM hatA te meM saMsAranI paNa paravA na karI. huM A rAjAnI prajAmAM eka chuM. jyAre rAjAe ja mane ucca Asana ApyuM che te pachI huM hRdayanI vAta na kahetAM bahAranI vAta kevI rIte kahI zakuM? huM te hRdayanI ja vAta kahIza." - satya vAta kahenAra vaktA durlabha che ane zrotA paNa durlabha che. paNa je sAcA mahAnubhAva che teo te satya vAtane kahe che pachI bhale te satya vAtane koI sAMbhaLe ke na sAMbhaLe ! " - sudarzana kahe che ke, "lekoe mane ema paNa kahyuM hatuM ke, "na bolavAthI tamArI badanAmI thaze ane belAthI rANIne daMDa maLaze ane tamane kAMI nahi thAya." lokoe Ama kahyuM chatAM huM kAMI be nahi kAraNake rANInI viruddha belavA mATe mAruM hRdaya nA pADatuM hatuM. ", cAtaka tarasathI pIDAtA hoya tyAre koI tene ema kahe ke, sarevara pANIthI bharelAM che to pachI zA mATe tarasathI pIDAya che ? pANI kema pI letA nathI ? A praznanA uttaramAM cAtaka kaheze ke, AkAzamAMthI paDelA eka jalabiMdune jhIlavAmAM huM prasannatA anubhavIza paraMtu sarovaranuM pANI pI nahi zakuM; kAraNa ke, mArA hRdayanI mitratA AkAzanA e jalabiMdu sAthe ja che. " bhakata kahe che ke, bhale hajAre yunIvarsITIo hoya paNa amArA jevA mastAnanA ustAda to bIjA ja che. sudarzane kahe che ke, "mArA aneka hitaciMtakee mane besavAnuM ghaNuM kahyuM ane huM nahi tethI e leko nArAja paNa bahu thayA ane kahevA lAgyA ke, ame ATaATaluM kahIe chIe chatAM mAnatA nathI ane e rIte tame amAruM apamAna karI rahyA cho paNu vAstavamAM huM temanuM apamAna karatA na hatA, paraMtu hRdayanA mitranI vAtane kAryamAM mUkI rahyo hato." sItAne samajAvavAmAM ane dhamakAvavAmAM koI prakAranI khAmI rAkhavAmAM AvI na hatI. sItAne te tyAM sudhI kahevAmAM AvyuM hatuM ke, rAma lakSamaNa te vanamAM vicaranArA bhIla che ane rAvaNa te senAnI laMkAnA svAmI che. chatAM paNa zuM sItA pralobhanamAM paDI hatI ? Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vada 1] rAjakeTa-cAturmAsa [457 bhale koI tenA daDha nizcayathI khuza thayA ke nArAja thayA hoya paNa pitAnA nizcayamAM daDha rahevuM emAM ja sItA pitAnuM kalyANa joI zakI hatI. A ja pramANe sudarzane evo nizcaya karyo hato ke, maneramA sivAya badhI strIo mArA mATe mAtA samAna che. te paNa pitAnA A nizcaya upara dRDha rahyA ane mArI mAtAne mArA bolavAthI kaSTa thaze e vicArathI badhAe bolavA mATe atyAgraha karyo chatAM te bolyo nahi. badhA prakAra tuphAne thaI caMcalatA cUke hamArA cittanI cAla acala prakAra judI che. ghaDIbhara besa batalAu sikhAuM premane jAdu ame jAdugarane yAra bAjAra judo che. zikhe je prema pUro te acala abheda pAme te, nathI jyAM prema che tyAM bheda ye vyavahAra jude che. bhale ye mAharA paMthe badhA e duHkhane dekhe, mane sukhasAra lehIne kaI bAjAra jude che. thayo je premamAM pUro thaye te bhakta sarvethI; mahA mastAna jJAnInA magajane tAra jude che. sudarzana kahe che ke, bhale mArA mArgamAM badhA duHkhI paNa thaI jAya paraMtu je tamane du:kha lAge che te mane sukhane sAra jaNAya che. jemake mane zULI upara caDAvavAmAM AvatA hatuM tyAre tamane te duHkha thaI rahyuM hatuM paNa mane sukhane anubhava thaI rahyo hato. mane tyAre ema lAgatuM hatuM ke, jANe huM AnaMdane upabhega karI rahyo chuM. sudarzanane vaktA banAvI temanA mukhethI je vAta kahevAmAM AvI che te vAtane tame paNa hRdayamAM dhAraNa kare. bhagavAne paNa sAdhu-sAdhvIone zrAvakanuM udAharaNa ApI ema kahyuM hatuM ke, jyAre zrAvaka thaIne temaNe vrata pAlanamAM ATalI daDhatA rAkhI te pachI tamAre keTalI daDhatA rAkhavI joIe ane vrata pAlanamAM tamAre keTalA daDha rahevuM joIe ! sudarzananA A Adarzane tame paNa tamArA hRdayamAM utAre te temAM kalyANa raheluM che. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 2 zukravAra 458] Do prArthanA dharama jinezvara mujha hiyaDe masA, pyArA prANa samAna; kabahuM na visaru` ha| citAruM nahIM, sadA akhaMDita dhyAna // dharama0 15 --vinayacaMdrajI kubhaTa cAvIzI zrI dharmanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. AtmAnI zuddha bhAvanAnuM svarUpa ja prArthanA che. arthAt prAnA, AtmAnI bhAvanAnuM ja rUpa che. prArthanA viSe prAya: huM hamezAM gheADu dhaNuM kahyA karuM chuM, paNa mArA kahevA mAtrathI ja tamane kAMI lAbha thaze nahi, paraMtu AtmalAbha mATe tA tamAre pAtAe prayatna karavA paDaze. jemake vahune sAsu ema te kahe che ke, "tuM pANI bharavA te jAya che, paNa sAvadhAnI rAkhaje, kyAMya / chuTI na jAya. sAsu Ama kahe che paNa ghaDA na phuTe tenI sAvadhAnI te vahue ja rAkhavI paDe che. A ja pramANe prArthanA viSe huM tamane vAraMvAra kahyA karuM chuM, paNa te viSe sAvadhAnI te tamAre ja rAkhavI paDaze. eTalA mATe he ! devAnupriye ! tame tamArA AtmAnA hitaiSI banI prArthanA viSe pUrepUrI sAvadhAnI rAkhe. "" panihArI mAthA upara ghaDA upADI cAlI jAya che tyAre ema vicAre ke, huM mAthA upara baDA upADI sakhIonI sAthe vAtacIta karI zake ke nahi ? jo tene peAtAne vAtacIta karavAnI sAthe baDAnI rakSA karavAnI khAtrI hoya to te te vAta paNa karI zake, paNa jo vAta karavAnI sAthe dhaDAnI rakSA karavAnI tene khAtrI na heAya teA pachI tene vAta karavAne adhikAra paNa nathI. A ja pramANe tame paNa jue ke, tame saMsAranAM kAmeA ane paramAtmAnI prArthanAmAM eka sAthe citta ekAgra karI zakeA che ke nahi? jo eka sAthe banne kAmeA karI zakatA nathI to pachI tame ema vicAre| ke, huM saMsAranI bhAvanAmAM ja rahI na jAuM ane e kAraNe mArI prArthanA DhoMga ja banI na jAya ? AgaLa kahevAmAM AvyuM che ke bhAvanAnuM svarUpa ja prArthanA che. bhAvanA eTale zu e samajavuM paNa Avazyaka che. bhAvanA viSe pAtaMjali yAga sUtramAM kahyuM che ke:-- bhAvanA bhAvyasya viSayAntaraparihAreNa cetasi punaH punarnivezanam / bhAvyaM ca dvividham IzvarastattvAni ca / tattvAni dvividhAni jaDAjaDabhedAt / arthAt--bhAvyanI sivAya khIje kyAMya cittane javA na devuM tenuM nAma ja bhAvanA che. jo ke, cittanI caMcalatA heAvAne kAraNe citta coMTatuM nathI, chatAM paNa tene pakaDIne ekAgra karavuM ane bhAvyamAM ja rAkhavuM enuM nAma bhAvanA che. have ' bhAvya ' eTale zuM ene atre vicAra karIe. bhAvya e prakAranuM che. eka tA Izvara ' ane khIju` ' tattva '. jo Izvara-vItarAgamAM ja bhAvanA rAkhavI che ane temane ja bhAvya banAvavA che te cittane bIjI jagyAe javA na detAM temanAmAM ja ekAgra karavuM Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vida 2] rAjakeTa-cAturmAsa [ 59 joIe. je pramANe panihArI cittane bIjI jagyAe javA na detAM ghaDAnI rakSAmAM ja parive che, te ja pramANe cittane bIjI jagyAe javA na detAM vItarAgamAM ja parevavuM joIe. bIjuM bhAvya tatva che. te be prakAranAM che. eka te "jaDane bheda jANa ane bIje "caitanyane bheda" jANavo. A pramANe jyAre jIva ke ajIva viSe tattvabheda kare tyAre bIjI jagyAethI cittane dUra karI cittane tatvavicAraNAmAM evuM ekAgra karo ke citta bIje jAya ja nahi. A pramANe Izvara ke tane bhAvya banAvI cittane temAM parovavuM enuM nAma ja bhAvanA che. A vAtane barAbara samajI tame ema vicAre ke, bhagavAna dharmanAthanuM dhyAna kevI rIte karavuM? ene mATe ema vicAre ke je pramANe rUpiyAnuM dhyAna karavAmAM Ave che te ja pramANe bhagavAna dharmanAthanuM dhyAna karavuM. tame vyApAra karI rahyA che tyAre bIje kaI bIjI ja vAta kahevA mAMDe tyAre tame tene zuM kahezo ? ema ja kahezo ke, e vAta hamaNuM rahevA gho pachI e vAta karaje. te pUche ke ema kema ! te tame ene javAba ema Apazo ke, atyAre vyApAramAM mana eMTeluM che. A ja pramANe vyApAranI mAphaka bhagavAna dharmanAthanuM dhyAna karavuM arthAta je pramANe lobhInuM mana dhanamAM cuMTeluM hoya che, jugArInuM mana jugAramAM cUMTeluM hoya che ane kAmIjanonuM mana strIomAM coMTeluM hoya che te ja pramANe bhagavAna dharmanAthanA dhyAnamAM mana caTADavuM joIe. je pramANe lebI, jugArI ke kAmIjananuM mana pitApitAnA priya viSayamAM coMTeluM hoya che te ja pramANe bhakatoe bhagavAna dharmanAthanA dhyAnamAM manane ekAgra karavuM joIe. je pramANe panihArI ghaDAnI rakSA karI zake ane sAthe sAthe vAta paNa karI zake evI khAtrI thatI nathI tyAM sudhI vAta karatI nathI te ja pramANe tamArI sAdhanA paNa hajI kAcI-apUrNa hovAthI "huM A karI nAMkhuM-te karI nAkhuMevI dhamAlamAM paDe nahi paNa manane sthira karI bhagavAna dharmanAthanA dhyAnamAM ekAgra kare. bIjI dhamAlamAM paDI javAthI anAthatA kevI rIte Ave che ! e ja vAta anAthI muni paNa kahI rahyA che. anAthI munine adhikAra-50 - anAthI muni kahe che ke, muninA be mAge che. eka sumatine mArga ane bIje guNine mArga. jo ke muninuM lakSya te gupti ja che paNa sumati e lakSya sudhI pahoMcavAnuM eka sAdhana che. je A sAdhanane choDI de che te AtmAne sAdhutAthI dUra rAkhe che. sAcI vAta te e che ke, sAdhune potAnA lakSya sudhI pahoMcADanAra e pAMca "sumatio ja che. ' sAdhue sAdhutAnuM pAlana kevI rIte karavuM joIe ene mATe anAthI muni kahe che ke, je AtmAne mahAvratathI dUra rAkhe che, ane je rasalupatA rAkhe che te anAtha che. A vyakti bhikSu hovA chatAM janma-maraNathI mukta thaI zakto nathI. pAMca sumati ane traNa guNimAM sAdhutAnI samasta kriyAone samAveza thaI jAya che; eTalA mATe je kaI sAdhu Isamiti, bhASAsamiti, eSaNasamiti, AdAnabhAMDapAtranikSepaNasamiti ane uccArapasavaNasamiti-A pAMca samitionuM pAlana karatuM nathI te vIranA mArge ja nathI paraMtu anAthatAnA mArge jAya che Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA pahelI IMyAMsamiti che. zrI. uttarAdhyayana sUtranA 24 mAM adhyayanamAM pAMca samiti ane traNa guptinuM vistRta varNana ApavAmAM AvyuM che. ane temAM Iyyasamitine dravya, kSetra, kALa ane bhAvathI viveka batAvavAmAM AvyA che ane kahyu che ke, sAdhu jyAre cAlavA lAge tyAre ema ja vicAre ke, meM badhAM kAme cheADI dIdhAM che; mAre kevaLa atyAre cAlavAnuM ja kAma karavAnuM che. sAdhue cAlatI vakhate manane ekAtra rAkhavuM joIe. je pramANe pANIthI bharelA ghaDA mAthe upADI panihArI cAlatI vakhate sAvadhAnI rAkhe che te ja pramANe munie paNa cAlatI vakhate sAvadhAnI rAkhavAnI heAya che. mAnA ke, eka rAjAne nokara rAjanA kAma mATe bahAra nIkaLyA. rAjAe tene kahyuM hatuM ke, A kAma jarUrI che eTale jaldI Avaje. te nekara rAjAnA kAma mATe bahAra nIkaLyA paNa mArgamAM nATaka-khela thaI rahyo hatA. tyAM eka naTI hAvabhAvathI nAca karI rahI hatI. te khela jovA cAhatA hatA. tame te vakhate rAjAnA nAkarane zI salAha Apaze ? e ja ke, nATaka-khela jovA na rokAtAM mAlikanuM kAma pahelAM karavuM, paNa te nokara tA khela jovA rAkAI gayA, eTalAmAM kAI hiteSI AvyA ane teNe pelA mANasane kahyuM ke, tuM ahIM kema zakAI gayA ? pahelAM rAjAnuM kAma karI le aa rAjA prasanna thavAthI AvA khela tA huM tArA ghera ja karAvI zake che. A ja vAta muninA viSe paNa samajo. munioe svecchApUrvaka peAtAnuM nAma bhagavAnanA sevakAmAM lakhAvyuM che. temaNe kAInA dabANathI nahi paNa potAnI icchAthI ja cAritra grahaNa karyuM che. bhagavAne sAdhuone mATe evI AjJA ApI che ke sAdhue mATe lakSya tA traNa gupti che. paNa pAMca samitie tarapha paNa temaNe jarApaNa AMkha mIMcAmaNI na karavI. bhagavAne AvI AjJA ApI che ane A AjJAne kAraNe muni samiti tathA guptienuM pAlana karavA taiyAra thayA che; paNa jo ame munie A AjJAne bhUlI jaI nATakanI mAphaka saMsAranI dhamAlamAM paDI jaIe te tame amArA hitaiSI thaI amane kevI hitasalAha Apaze ? jo ame prayosamitinuM dhyAna na rAkhIe tA tame amane zuM kaheze ? e ja ke, je pramANe rAjAnA nAkara ThekaDAM mAratA cAle che tema ThaMkaDAM mAratAM kema cAlA che ? ane ahIM tahIM najara pheravatAM kema cAlA che ! " zuM sAdhu paNa Ama cAlI zake kharA ? " tame A pramANe zuM amane nahi kaheA ? jo ke tame vinaya ane namratAnI sAthe kaheze! paNa tame amArA hiteSI hAvAthI tame amane ema ja kahezeA ke, " tame bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavA taiyAra thayA che eTalA mATe tame manane ekAgra karI IyA~samitine dhyAnamAM rAkhI yatanApUrvaka cAlA. "" zeDa amaracaMdajI sAdhuonI IryAsamitinuM evuM dhyAna rAkhatA hatA ke te jotAM ja jANI letA ke, amuka sAdhu iyamita ke bhASAsamitinA jANakAra ke pAlanahAra che ke nahi ? jo temanI STimAM keAInI khAmI jaNAtI te| te spaSTa kahI paNa detA hatA. pUjyazrI zrIlAlajI mahArAja vihAra karatAM jaI rahyA hatA. rastAmAM temane meAtAjI mahAsatIjI maLyA. e mahAsatIjInI Iyosamiti joi pUjyazrI dhaNA prasanna thayA ane kahevA lAgyA 'ke, A mahAsatIjI IyA~samitinuM barAbara dhyAna rAkhe che. Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 2] - rAjakeTa-cAturmAsa [461 jema senAnuM cihna nizAna mAnavAmAM Ave che tema Isamiti e sAdhuonuM cihna che. eTalA mATe sAdhu-sAdhvIoe Isamiti viSe bahu ja sAvadhAnI rAkhavAnI AvazyaktA rahe che. sAdhu-sAdhvIoe e vAtanuM dhyAna rAkhavuM joIe ke, ame saMsAranI dhamAla javAmAM ke koInI sAthe vAto karavAmAM IryAsamitinI avahelanA karI na nAMkhIe. je ame saMsAranI A prakAranI dhamAla jovAmAM na paDIe paNa bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavAmAM dhyAna rAkhIe te rAjAnI AjJAnuM pAlana karavAthI nekarane jevo lAbha thAya tethI adhika lAbha amane paNa thAya. Aje prAyaH evuM bane che ke, sAdhuone keI kAMI kahe che te teo sAmA dabAvavA lAge che. keI sAdhune jo ema kahevAmAM Ave ke, tamArAmAM A bhUla che; te e bhUlane bhUla mAnI je sAdhu pratikramaNa karI zuddha thaI jAya ane bhaviSyamAM tevI bhUla na thAya tenuM dhyAna rAkhe che te ThIka che, paNa jo koI sAdhu ema kahevA lAge ke, amane sAdhune kahenAra tame koNa cho ane A pramANe kahIne nArAja thaI jAya te sAdhu sudharI zakatA nathI. zAstramAM kahyuM che ke, sAdhune je koI tyAgelA gharanI pANI bharanArI dAsI paNa zikSA Ape te tene paNa mAnavI, paraMtu tenI avahelanA na karavI. tuM amane kahenAra koNa che ema tene paNa kahI zakAya nahi. tame kaheze ke, sAdhu je IsamitinuM dhyAna na rAkhe ane kahevuM na mAne te evI dizAmAM zuM karavuM ? sAdhuo vinA te kAma paNa cAlI zakatuM nathI. temanI AvazyaktA te che ja. A praznano uttara e che ke, jo tame tamArA AtmAne zuddha rAkhe ane daDhatA dhAraNa karI rAkho te sAdhuoe paNa mArga upara AvavuM ja paDaze. tame koI sAdhune kahe ane te tamAruM kahyuM na mAne te tamAre ema samajI levuM joIe ke, e sAdhuo IbhASA samitinuM pAlana karanAra nathI paNa anAthatAmAM paDI rahyA che. A pramANe tame tamArA AtmAne daDha rAkhe to sAdhuo mATe sudharavA sivAya bIjo ekeya mArga nathI. bIjI bhASAsamiti che. bIjAne duHkha thAya evI kaTu athavA sAvadya bhASA sAdhu bolI zake nahi. Aje sAdhuomAM bhASAne viveka bahu ochA jovAmAM Ave che. sAdhuonA lekha juo te temanI bhASAthI e jANavuM muzkela thaI paDe ke e lekha sAdhuone haze ke gRhasthane ? kadAca ema kahe ke, munine Azaya sAre che paNa zuM gRhasthano Azaya kharAba hoya che ? pahelAM guptine jevI ke samitine ? Azaya sAre hovA chatAM paNa zuM bhASAnuM dhyAna na rAkhavuM ? zrI dazavaikAlika sUtra, zrI AcArAMga sUtra ane zrI pajavaNuM sUtramAM munioe kevI bhASA belavI ane kevI bhASA na bolavI e viSe ghaNo vicAra karavAmAM Avyo che. - sAdhu je bhASA samitinA jANakAra hoya to teo potAnA saMyamanI rakSA karavAnI sAthe saMsArane sudhAra paNa karI zake che. jemake koI kahe ke, sAdhu lagnapaddhatimAM sudhAra karI zake ke nahi ? sAdhAraNa rIte te lagnanA viSe sAdhu ema ja kaheze ke lagnathI sAdhuone zuM matalaba ? paNa jANakAra sAdhu te lagnapaddhatine sudhAra karavA mATe tamArI sAme meghakumAra jevA keInuM caritra raju karaze ke je dvArA lagnapaddhatimAM A sudhAra karI zakAya che. Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA methakumAranA caritramAM viyA risatA vagerenA ullekhadvArA lagnapaddhatinI je vidhi batAvavAmAM AvI che te vidhi batAvIne zuM sAdhu lagnapaddhatimAM sudhAra na karI zake ? lagnapaddhatinI ja mAphaka garbha kriyAnA viSe paNa sudhAra karI zakAya che. e viSe paNa koInuM caritra sAme raju karI batAvI zakAya che paNa sAdhue e vAta kahetAM eTaluM dhyAna rAkhavuM joIe ke, mAre te mArA saMyamanI rakSA karavAnI che eTalA mATe mArI bhASAmAM kaI prakAranuM dUSaNa na Ave tene mAre khyAla rAkhavo joIe. huM saMsAranA pravAhamAM taNAI na jAuM paNa saMsAranI pAra cAlyo jAuM ene mAre satata dhyAna rAkhavAnuM che. kahavAne Azaya e che ke, zAstra sAdhune bolatAM aTakAvatAM nathI paraMtu vivekathI bolavAnuM kahe che. - trIjI eSaNAsamiti che. sAdhuoe A samitinA pAlana karavAmAM paNa bahu dhyAna rAkhavuM joIe. eSaNasamitimAM te jevuM maLe tevuM laI levAnuM hoya che. jeoe kevaLa bhakti karAvavA mATe ja mAthuM muMDAvyuM che, temanI vAta te judI che; paraMtu jeone sAdhu tAnuM pAlana karavuM che teoe dhyAna rAkhavuM joIe ke bhagavAne eSaNa saMbaMdhI je niyama batAvyAM che te kAMI nakAmAM nathI. AtmA sukhane icchuka che eTalA mATe te hamezAM sukha ja zedhe che; paraMtu sukhanI icchAne tyAga karI, sAdhuoe e dhyAna rAkhavuM joIe ke, kyAMya ame sAdhutAthI Tyuta thaI na jaIe. zAstra ema te bahu gahana che, paNa sAthe sAthe te evI sarala ane lAbhaprada vAte saraLatAthI samajAve che ke, jethI sAdhAraNa mANasa paNa samajI zake che. jema mAtA pitAnA bALakane samajAve che tema zAstra pratyeka vAta samajAve che. zrI dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke.....muhsaaygss samaNassa sAyAulagassa nigAmasAissa / uccholaNApahoassa dullahA sugaI tArisagassa // A gAthAmAM ema kahyuM che ke, je kaI zramaNa "AmAM sukha maLe, "ahIM sukha maLe," ema sukhanI pAchaLa ja paDyo rahe che, ane e mATe evI polIzI kare che ke, jethI tenI bhakti paNa ochI na thAya ane sukhane mArga paNa khulluM rahe. Avo sukhano galI kahevA lAge che ke, "eSaNA samitinuM nAma levAthI te bhakti ochI thaI jaze eTalA mATe je maLe te nimamatva thaI laI levuM." bhagavAna kahe che ke, "Avo zramaNa mAre dharmanI avahelanA karanAra che ane pitAnA sukhane mArga khele che, paraMtu A zramaNa A lokamAM paNa suMdara pariNAma lAvI zakatuM nathI ane paralokamAM paNa suMdara pari kRmi pAmI zakatA nathI." jemane AtmA pitAnA vazamAM nathI ane je rasamRddha che te eSaNAsamitine apalApa-virodha kare che. paraMtu ucita te e che ke, je pitAnAthI eSaNAsamitinuM pAlana thatuM na hoya te ema kahI devuM ke, mArI e apUrNatA che ke huM eSaNAsamitinuM barAbara pAlana karI zakatA nathI. Ama kahevAthI tenI ja apUrNatA jaNAze paNa siddhAntanuM te pratipAdana thaze. paraMtu je potAnI apUrNatA chupAvI rAkhe che ane eSaNa pAkhaMDa che ema kahe che te ninya pravacananI avalehanA kare che. AvA zramaNane mATe saddagati maLavI durlabha che. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajra 2 ] rAja keTa-cAturmAsa [ 463 sukhazIla banI jaI meAja mANavI ane meAja karavAnA kAryane paNa ujjavala nAma AvuM ane bhAvika janonI zraddhAnA anucita lAbha levA e sAdhuone dharma nathI, sAdhuonA tA e dharma che ke, pratyeka vAta spaSTa kahe ke, zAstra te Ama kahe che paNu mArAmAM A apUrNatA heAvAne kAraNe A vAta mArAthI pALI zakAtI nathI. je eSaNAsamitinuM kharAkhara pAlana kare che tene huM namaskAra karuM chuM. je A pramANe eSAsamitinuM barAbara pAlana kare che te ja mahAtmA svaparanuM kalyANa karI zake che. A pramANe je peAtAnI apUrNatAne spaSTa svIkAra karI le che ane zAstranI apUrNatA batAvatA nathI, tenI zAstra eTalI niMdA karatuM nathI jeTalI niMdA zAstranI viruddha pratipAdana karanAranI kare che, je lAka saMyamanuM barAbara pAlana karI zakatA nathI paraMtu peAtAnI apUrNatAnA svIkAra kare che te keAI vakhate te saMyamanuM pAlana karI zakaze ane peAtAnI apUrNatA dUra karI zakaze; paraMtu je potAnI apUrNatAnA svIkAra ja karatA nathI, tene sudhAra thavA bahu muzkela che. sudarzana caritra--50 suna kahe che ke, tame leAkeA mArA AdarasatkAra karI rahyA che. mahArAjA paN nIce beThA che ane mane upara besADavo che e mArA zarIranA Adara nahi paNa mArI bhAvanAne Adara che. saMsAranA leAkA ThagAI rahyA che. hRdayanI vAta te bIjI hAya che paNa kare che bIjI. lokA sa'sAranA mehaka padArthomAM phasAI jaI kAMInuM kAMI karI bese che. eTalA mATe saMsAranA meAhaka padArthamAM na phasAtAM svAmInI AjJAnuM dhyAna rAkhai tA tamArI bhAvamAM paNa dRDha raheze ane tame paNa A ja pramANe AdarapAtra banI zakaze. tuma to jagatakA khyAla IkakA gAnA, terI apa umara khuTa jAya ata uThe jAnA. meM khelU. saccI khAta jUTha nahI mAzA; tU sAtA hai kisa nIda kaisI kara AzA. tumasevA deva jinarAja khalakame khAsA, tere jokhana patagakA raMga juThe sama Azo; akha dharA hiye merI sIkha samajha yahe sacAnA. terI jyAre sudarzane A AzayanA upadeza ApyA haze te vakhate lenA hRdaya upara kA prabhAva paDayo haze? tyAre leAkAnuM hadhya kevuM unnasita thayuM haze ? uparanI kavitAmAM kahevAmAM Avyu che ke, jagatanA khelane cheADA ane premanAM gAyaneAmAM matta thaI na jAma. tArI A nAnI uMmara emAM ja eLe samApta thaI jaze. ' je pramANe rAjAnA nAkara nATaka-khela vagere jovAmAM rAkAI jaI rAjAnI AjJAnuM pAlana karavuM bhUlI rahyo hAya ane tyAre tene kAI sanmitra ema kahe ke, tuM ahIM UbhA rahIne zuM kare che ? tAruM karttavya kema barAbarI bajAvatA nathI ? A ja pramANe mahAtmA le paNa tamArA hiteSI thaI te tamane kahe che ke, "huM ! jagajjIvA ! jaganA nATaka-khela vagere jovAmAM kema bhAna bhUlI rahyA che!! " sudarzana paNa e ja kahe che ke, " AtmAnuM utthAna Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA kare. tene patita na kare. A nAnI uMmarane vyartha gumAvI na de. jAgrata thAo ane samayane sadupayoga kare. kevaLa cAlabAjIthI-cAlAkIthI A saMsAramAMthI mukta thaI zakAtuM nathI eTalA mATe nidrAne tyAga karI jAgrata thAo." - eka pustakamAM vAMcyuM hatuM ke, koI pAgalakhAnAmAM ekavAra Aga lAgI. te vakhate dayALu leke pAgalakhAnAmAM rahetA pAgalene kahevA lAgyA ke, bahAra nIkaLo, paNa te pAgalA leke kahevA lAgyA ke, "tame leke te thoDIvAra ja dIvALI ujavo cho paNa ame to sArI rIte divALI ujavI rahyA chIe. pAgala te tame che, ame nathI." A pramANe kahIne te pAgala leke prasanna thavA lAgyA. : AvA pAgala lene kevI rIte samajAvI zakAya ? A ja pramANe je leke saMsAranAM kAmomAM pAgala thaI rahyA che temane paNa kevI rIte samajAvavA ? keTalAka loko kahe che ke, dharma ke IzvaranI zakti kyAM che? paNa dharma ke IzvaranI zakti na joI zakavAmAM deSa kene che, e kema jatA nathI ? koI mANasa kAna baMdha karI vAgatAM vAjAne mATe kahe ke vAja kyAM vAge che? te Ane mATe bIjo zuM kahI zake? A ja pramANe leke pitAnA viSe jotA nathI ke pite zuM kare che. bhakta ke te potAnI bhUla joIne ja ema kahe che ke - ' he! prabhu mere hI saba deSa. - bhakto kahe che ke, dharma ke IzvaranI zakti jovAmAM AvatI nathI temAM dharma ke Izvarane deSa nathI paraMtu amAre ja doSa che. bhaktonI mAphaka tame paNa tamArI kriyA juo ke, tame zuM karI rahyA cho ? tamArI kriyAmAM tamane je apUrNatA jaNAtI hoya tene dUra karavAne prayatna karo. veza ane vacanamAM te vairAgya rAkhavAmAM Ave ane pApane hRdayamAM chupAvavAmAM Ave te zuM te ThIka kahevAya ? A pramANe hRdayanI kuTIlatAthI dharma ke paramAtmAnI zakti joI zakAtI nathI. sUkSmadarzaka yaMtrane je barAbara goThavI sIdhuM rAkhavAmAM Ave te te tenI dvArA vastu joI zakAya che paraMtu je tene jarA ADuM rAkhavAmAM Ave te vastu joI zakAtI nathI. A ja pramANe paramAtmAnI zakti paNa tenI rIti pramANe joI zakAya che. jyAre skUla vastumAM ADuMavaLuM cAlI zakatuM nathI te pachI sUma vastumAM to te cAlI ja kema zake ? sudarzane A pramANe badhAne upadeza Apyo. leke kahevA lAgyA ke, have zeThane saraghasanA AkAramAM ghera laI javA joIe. zeTha vicAravA lAgyA ke, meM A lokone te A prakArane upadeza saMbhaLAvyo paNa have mAre pitAe ghera rahevuM joIe ke jaMgalamAM javuM joIe. mArI abhayA mAtAne je duHkha thayuM che tenuM kAraNa mAre grahavAsa ja che. huM jyAre pArake ghera jato hato tyAre te kapilA mAtAne duHkha thayuM ane jyAre pArake ghera javAne tyAga karyo ane pitAnA ghera rahyo tyAre abhayA mAtAne kaSTa thayuM. A pramANe badhAM duHkho gRhavAsane kAraNe ja che. have te je dharmanA pratApathI zuLInuM siMhAsana thaI gayuM te dharmanI ja sevA karavI. zeTha amaracaMda pIttalIyAjI kahetA hatA ke, "mAkhaNamAM jeTalI vadhAre chAza rahI jAya, teTaluM mAkhaNuM vadhAre kharAba thaI jaze, paNa chAzamAM jeTaluM mAkhaNa vadhAre rahI jAya, teTalI chAza vadhAre sArI raheze." A ja pramANe sAdhunI bhAvanA gRhasthamAM AvavAthI Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3 ] rAjakATa-cAturmAsa [45 gRhasthAne teA lAbha thaze, paNa gRhasthanI bhAvanA sAdhuomAM jeTalI Avaze, eTalI ja sAdhutAmAM kharAbI AvI jaze. eTalA mATe tame lokoe amAsamAM tamArI bhAvanA bharavI na joI e. zAha dhare saba Aye baMdhAye, mAtI cauka purAya; deva gaye nija sthAna rAyajI, ele magala vAya. 5 ana0 116 " dharma manA pApa khaSnA, tuma caraNe supasAya; huI na hove Isa jaga mAMhi, sama jana sAkha purAya. tA dhana0 117 zeThe jo ke peAtAnA manamAM dharmanI sevA karavAnA nizcaya karI lIdhA chatAM zeTha vyavahArakuzaLa hatA eTale temaNe vicAryuM ke, jyAre A adhA leAMkAnI bhAvanA evI che te ekavAra ghera jaI rAjA-prajA vagere badhAne saMtASa ApavA joI e. huM sata chuM, eTale mane have saMsAra baMdhanakartA thaI zakaze nahi. Aje ema kahevAmAM Ave che ke, vairAgIne mATe vaLI utsava zuM ? paNa te viSe zAstra zuM kahe che te juo. zAstramAM kAI vairAgIe ema kahyuM nathI ke, amArA mATe utsava karavAmAM Ave ke amane rAjya ApavAmAM Ave. A te temanA mAbApe ke temanA dha baMdhuee jagatane dIkSAnuM mahattva batAvavA mATe ke peAtAnI javAbadArI pUrI karavA mATe ja vairAgI pAse eka divasa rAjya karavAnI vAta mAMgI, ke dIkSAtsava karAvyA, paNa temanI mAMgaNInA bairAgIe na to niSedha karyAM ke na tenuM samarthana karyuM. A ja pramANe zeTha paNa te leAkeAnI vAtane niSedha karI na zakyA. have AgaLa zuM ane che tene vicAra have pachI karavAmAM Avaze. 30-- vyAkhyAnaH saMvat 1992 khIjA bhAdaravA vadI 7 zanivAra prAthanA 'vizvasena ' nRpa 'acalA' paTarAnIjI, tasu suta kulasiNagAra ho subhAgI; janmatAM zAnti karI nija dezama', mRgI mAra nivAra ho subhAgI; zAnti jinezvara sAhaba sAlamA. // 1 // --vinayacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI zAntinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. prArthanA karanAra vyakti prArthanAdvArA zAntinI abhilASA kare e svAbhAvika che; kAraNa ke badhA leAkeA zAnti cAhe che ane eTalA ja mATe bhagavAnane zAntinAtha kahIne bhaktA temanI pAsethI zAntinI cAhanA kare che. para`tu jovAnuM atre e che ke, latA bhagavAna zAntinAtha pAsethI kevI zAnti cAhe che ? evI kaI zAnti che ke jene mATe bhaktAe tana, mana ane vacananI zuddhi karavI paDe che ! Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 466] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [bIjA bhAdaravA saMsAramAM koI te Adhidaivika zAnti cAhe che, koI Adhibhautika zAnti cAhe che ane koI AdhyAtmika zAnti cAhe che. paNa bhakatonA hRdayamAM zAnti viSe koI judA ja prakAranI bhAvanA hoya che. teo te ema cAhe che ke, "he ! prabhe ! amane te tArI bhaktirUpI ja zAnti maLe. ame tArI bhaktimAM evA tallIna rahIe ke jANe ame tArI bhaktirUpI zAtinuM pAna karatA hoIe. -- ahIM eka prazna ubho thAya che ke, bhagavAnanI pAse zAntinI yAcanA zA mATe karavAmAM Ave che? zuM pitAnAmAM zAnti nathI ke bhagavAnanI pAse zAntinI yAcanA karavAmAM Ave che ? A praznano uttara e che ke, je pramANe kaI puruSanA gharamAM dhana che paNa tene potAnA gharamAM kayAM dhana paDavuM che tenI khabara nathI eTale te bIjAnI sahAyatA cAhe che. A ja pramANe bhakta paNa kahe che ke, "he ! prabho ! mArAmAM zakti prApta karavAnI zakti te che. paNa te zakti evI rIte dabAI gaI che ke mane te zaktinI prApti thavI te dUra rahI paraMtu te zaktine patto paNa lAgatuM nathI." kaI mANasanI AMkhamAM jALuM jAmI gayuM hoya, te e dazAmAM prakAza pitAnI pAse hovA chatAM jALuM jAmI javAne kAraNe AMkhane prakAza AcchAdita thaI jAya che. jyAre kaI vaidya ke hakIma maLIne e jALAMne kApI nAMkhe che ane AMkha upara AvelA AvaraNane dUra karI nAMkhe che tyAre te AMkhanI pati pAchI jhaLake che. AvaraNa dUra thavAthI tene gaelI jayoti pAchI maLatI nathI, paraMtu je joti potAnI pAse hatI te ja pragaTa thaI che; chatAM te rogI te ema ja mAne che ke, e vaidya ke hakIme mane joti ApI che. Ama mAnavuM e rogInI namratA che. A ja pramANe bhaktajano paramAtmAne kahe che ke, "he ! prabho ! mArA guNa upara AvaraNa AvI rahyuM che. e AvaraNa Apa jevA vaidyanI kRpA vinA dUra thaI zake ema nathI. eTalA mATe Apa mArA guNa upara AvelA AvaraNane dUra kare. vaidyadvArA jemanI AMkhanuM AvaraNa dUra thayuM che, te vyakti te AMkhonuM AvaraNa dUra thavAthI vikArI cIja paNa joI zake che; paraMtu he! prabho ! Apa mane evI zakti Ape ke jethI huM vikArI cIjane na jeuM paNa avikArI cIjane ja jouM. anAthI munine adhikAra-pa1 anAthI muni rAjA zreNikane paNa A ja vAta kahI rahyA che. teo kahe che ke, manuSya pahelAM te anAthatAmAM rakhaDe che paNa suyogathI jyAre te anAthatAmAMthI nIkaLavA mATe sAdhu bane che tyAre kaI kaI emAMthI evA kAyara paNa hoya che ke jeo pAchA anAthatAmAM paDI jAya che. Atmatatvane AtmAmAM sthira rAkhavuM bahu ja muzkela che. je kaI AtmA Atmatatvane sthira rAkhe che te ghaNe ja lAbha prApta karI zake che. - Aje vikArI lekene joI, badhAne vikArI samajavAmAM Ave che. thoDA sAdhuone sAdhutAthI patita thaelA joI badhA sAdhuonI niMdA karavAmAM Ave che, paNa Ama karavuM e bhUla che. yunIvarsITInI parIkSA denArAomAMthI zuM keI nApAsa thatA nathI ? ghaNuM vidyArthIo nApAsa paNa thAya che paNa zuM e kAraNe yunIvarsITI baMdha karI devAmAM Ave che? nahi, kAraNa ke, je bhaNe che te bhUle paNa che. A ja pramANe sAdhutA paNa bhagavAna ahaMntanI Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3] rAjakeTa-cAturmAsa [467 eka yunIvarsITI che. A zALAmAM bhaNanArAomAMthI koI bhUle paNa che ane nApAsa paNa thAya che paNa zAstro e bhUlelA-nApAsa thaelAone sArA samajatA nathI, paraMtu temanI niMdA kare che. AvI dazAmAM e nApAsa thaelAone kAraNe sAdhutAnI zALAnI ja niMdA karavI ke e zALAmAM bhaNanAra badhA lokone kharAba kahevA e ThIka kema kahI zakAya ? jo ke bhaNanAra bhUle paNa che chatAM sAdhuoe e tarapha vizeSa sAvadhAnI rAkhavI joIe. e te vyavahAranI vAta che, emAM zuM paDayuM che ema kahenArAoe vicAravuM joIe ke, ApaNe hajI vyavahAramAM ja chIe, vItarAga thayA nathI. bhagavAna paNa vyavahAradhArA ja nizcayamAM gayA hatA. eTalA mATe vyavahAranI avahelanA karavI na joIe. vyavahAranuM pAlana karI nizcayamAM javuM e ja anAthamAMthI sanAtha banavA jevuM che. abhyAsa karanAra vidyAthI bhUlI jAya che te ThIka che paraMtu je zikSaka ja bhUlI jAya te te gajaba ja thaI jAya ne ? regI te bhIMta bhUle che paNa DaoNkaTaroe te bhIMta bhUlavI na joIe. A ja pramANe bIjAo bhUle te bhUle paNa jeoe sAdhu thaIne mahApuruSonI nAmAvalImAM pitAnuM nAma noMdhAvyuM che temaNe te bhUlavuM na joIe. temaNe te ghaNI ja sAvadhAnI rAkhavI joIe. ane sAvadhAnI rAkhavA chatAM kadAca pitAnAthI bhUla thaI jAya te e bhUlane bhUla mAnI tene dUra karavAno prayatna karavo joIe. anAthI muni kahe che ke, "he ! rAjana ! je leke sAdhu thaIne pAchA anAthatAmAM paDI jAya che te leke vIranA mArge cAlanArA nathI." anAthI munie Ama zA mATe kahyuM? keTalAka leke te kahe che ke, sAdhuno AcAra gRhasthane ne kahe. gRhasthanI sAme sAdhunA AcArane kahevAnI zI jarUra che? paNa tame sAdhAraNa gRhastha nathI paNa zramaNopAsaka che. eTalA mATe tamAre tamArA upAsyanuM lakSaNa samajavuM joIe. anAthI muni rAjAne saMbodhana karI samasta saMsArane samajAvI rahyA che ke, sAdhuoe dhIra-vIra puruSane mArga dRSTi samakSa rAkhavo joIe. ema thavuM na joIe ke, nAma te tyAgIomAM lakhAve ane kAma tyAgIonuM na kare. je Ama kare che te dhIra-vIra puruSanA mArge cAlanAra nathI paraMtu kAyarane mArge cAlanAra che. kAyaranA mArge cAlanAra koNa che ! ene mATe anAthI muni kahe che ke, je sAdhu thaIne IsamitinuM dhyAna rAkhatuM nathI te. IsamitipUrvaka cAlavAthI ja sAdhuo dhIra-vIra puruSonA mArge cAlI zake che. bhagavAna tIrthakara ane gaNadhara mahArAja je mArge cAlyA che te rAjamArga che. jeo temanI mAphaka cAle che teo te temanA mArge cAlanAra che, nahiM te teo temanA mArge cAlanAra nathI paNa saMsAranA mArge cAlanAra che. tamAre eTaluM dhyAna rAkhavuM joIe ke "amArA guru IryAsamitinuM dhyAna rAkhanArA hoya che ane jo IsamitinuM dhyAna na rAkhavA chatAM ame temane mAnIe te temane bhraSTa karanArA ame ja chIe." sAdhuoe dravya ane bhAvathI IsamitinuM dhyAna rAkhavuM joIe. dravya IryA joIne te mArga upara cAlavuM ane bhAva IryA joIne jJAna, darzana ane cAritramAM gamana karavuM. A vIra ke dhIrane mArga che. je IsamitipUrvaka cAlatuM nathI te dhIra-vIranA mArge cAlanAra nathI. bIjI bhASAsamiti che. bhASA samitinI zikSA pAmI tenI parIkSA ApavI joIe. tamArI samakSa belivuM e bhASAsamitinI parIkSA ApavA samAna che. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - * bApA amATe nava : : : - kAma aa nAma 468] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA A ja pramANe trIjI eSaNasamitinuM ane cothI bhaMDepakaraNa samitinuM paNa sAdhuoe dhyAna rAkhavuM joIe ane tenuM pAlana karavuM joIe. tema ja bhaMDopakaraNane mUkvA tathA levAmAM sAvadhAnI rAkhavI joIe. pahelAM te sAdhu dharmopakaraNanI sivAya bIjI vastuone pitAnI pAse rAkhe ja nahi paNa je dharmopakaraNe che tene paNa mUkavA tathA levAmAM dhyAna rAkhe. pAMcamI uccAraprasavaNasamitinuM pAlana karavAmAM paNa sAdhuoe sAvadhAnI rAkhavI joIe. mala-mUtrAdine evI rIte paravuM joIe ke jethI leke jugupsA na kare. je AhAra kare che tene nihAra te karavo ja paDe che paNa nihAra kevI rIte kare, kyAM kare vagerene khyAla rAkhavo joIe. jaMgala jatAM-AvatAM myunisIpAliTInI kacarAnI gADIo je sAme Ave che te jouM chuM. e gADIomAMthI durgadha nIkaLe che paNa jarA vicAra kare che, e durgadha emAM kyAMthI AvI ? e durgadha tamAre tyAMthI ja AvI che ne ? tame lokoe ghera je gaMdakI karI te ja gaMdakI A gADImAM AvI. tame loko gaMdakIne sApha karanAra lokonI niMdA kare che, temane ghaNAnI dRSTie jue che, temane halakA mAne che ane pitAne moTA mAne che paNa atre vicAravA jevI vAta e che ke, je gaMdakIne phelAve che te leko meTA ane je gaMdakIne sApha kare che e leka halakA e kema bane ? sAdhuo mATe zAstramAM sAvadhAnI ApavAmAM AvI che ke, 'tame jaMgala jAo tyAre tamAre kevI jayA jevI joIe ? je gAmamAM tamAre comAsuM karavuM che tyAM jaMgala javAnI. jagyA pahelAM joI le ane je tamane jagyA sArI jaNAtI na hoya te tyAM samitinuM pAlana thaI na zakavAne kAraNe cAturmAsa karavAne nakAra bhaNI do. A pramANe samitinI rakSA mATe bIjA grAmamAM cAturmAsa karanAra sAdhu ArAdhaka che, paraMtu zaheramAM evI ja dhamAla cAle che, A pramANe ahI jaMgala javAnI dhamAlamAM paDI jAya ane samitinA pAlanamAM upekSA kare te te virAdhaka che. - sAdhuoe A pAMcamI samitinA pAlana mATe ghaNuM dhyAna rAkhavuM joIe. ema thavuM na joIe ke, samitinuM pAlana te grAmamAM sAdhu rahIne karI zake che paNa zaheramAM rahenArA sAdhuo samitinuM pAlana kevI rIte karI zake e te grAmamAM rahenArA sAdhuono AcAra che. zaheramAM rahenArA sAdhuone e AcAra hoI zake nahi. je Ama kahevAmAM Ave te teno artha e thayo ke grAmanA sAdhuo mATe judu zAstra hovuM joIe ane nagaranA sAdhuo mATe judu zAstra hovuM joIe. athavA koI ema kahe ke, dravya, kSetra, kALa vagere jovuM joIe, te Ano artha e thayo ke, mahAvratanuM pAlana paNa kavya, kSetra ane kALane joI karavuM joIe. paNa jeo A prakAranI chaTakavAnI bArI jue che teo zAstranA mArga upara cAlanAra nathI ane je zAstrAnusAra cAlatA nathI te dhIra-vIra puruSanA mArge cAlanAra nathI. vIra puruSanA mArge cAlanAra che te che ke, je zAstrAnusAra cAle che. koI ema kahe ke, zAstro te hajAra varSa pahelAMnA che ane A pramANe kahIne kavya, kSetra, kALa ane bhAvane Azraya laI zAstra-viruddha vyavahAra kare, te te vIranA mArge cAlanAra. nathI. zAstro te trikAlajJadvArA kathita che. eTalA mATe temane AjakAlanuM jJAna na hatuM ema kahI Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3] rAjakoTa-cAturmAsa [469 zakAya nahi. Ama chatAM dravya, kSetra, kALa vagerene Azraya laI je kaI zAstranI maryAdAnuM ullaMdhana kare che te te bacata pradaratata prada" e kathanAnusAra te patita thaI jAya che. zaheranI racanAthI koI prakArane lAbha thayo nathI paNa UlaTI hAni thaI che. Aje yuropanA leke paNa ema mAnavA lAgyA che ke, ghaNA loko eka jagyAe ekatrita thaIne rahe emAM ghaNI hAni rahelI che. je zarIramAM lohI yathAsthAne na rahetAM eka jagyAe ekatrita thaI jAya te zarIramAM vyAdhi pedA thaI jAya che. A ja pramANe grAmo tUTI jaI nagara vasavA lAgyAM che ane tethI hAni pedA thavA pAmI che. atre vicAravA jevI eka vAta che ke, zaheranA leke grAma upara Ave che ke gAmanA loko zahera upara jIve che ? dUdha, ghI, anna vagere kyAMthI Ave che ! je gAma na hoya te zuM zaheramAM dUdha, ghI vagere cIje joItA pramANamAM maLI zake kharI ? zaheramAM ramakaDAMo te bhale maLI jAya paNa jIvananI Avazyaka vastuo te grAmamAMthI ja maLI zake che. zaheramAM te ghI-dUdhanInakalI cIja maLI jAya. jemake carabInuM ghI kyAM maLe che ? nagaramAM ke grAmamAM ? nagaranAM leke te prAyaH evI cIjo pedA kare che ke je cIjo jIvanamAM vadhAre saMkaTa pedA kare che, paNa jIvanane TakAvavAnI cIje te grAmamAM ja pedA thAya che. anna, vastra vagere jIvanane mATe Avazyaka padArtho te grAmamAM ja pedA thAya che. ane eTalA mATe nagaranA lekee gAmane upakAra mAnavo joIe. je leke sAdhu thaIne ane sanAthatAnA mArge caDIne paNa "A te zahera che pramANe kahI dravya, kSetra, kALA vagerene Azraya laI pAchA anAthatAnI tarapha jAya che temane mATe mahAtmA leke Thapako ApatAM kahe che ke - ciraMpi se muNDaruI bhavittA, athiravvae tavaniyamehi bhtttte| ciraMpi appANa kilesarattA, na pArae hoi hu saMparAe // 41 // anAthI muni kahe che ke, "he ! rAjana ! je mAthuM muMDAve che ane kaSTa sahana kare che, paNa samitinuM pAlana karatuM nathI ane temAM asthira thaI tapaniyamanuM pAlana karatA, nathI, te kaSTane sahana karavA chatAM paNa pArane pAmatA nathI. arthAta sanAtha banI zakatA nathI." atre eka prazna thAya che ke, jyAre te vrata tathA tapa-niyamamAM asthira rahe che te pachI te mAthuM zA mATe muMDAve che ? A praznano uttara e che ke, te vyakti vrata-niyamAdinuM pAlana na karIne paNa jagatanA lekene pitAnI AgaLa namAvavA mATe ane pitAnI mahimA vadhAravA mATe mAthuM muMDAve che. e tenI eka prakAranI cAlabAjI che. Aje evuM jovAmAM Ave che ke, cAlabAjI karanAra dukAnadAra pitAnI dukAnane bhapake vadhAre rAkhe che. pUjyazrI zrI lAlajI mahArAja kahyA karatA hatA ke, lokone ThaganAra leke "reTI khAnA zakkaraze, duniyA ThaganA makarase" e kahevata anusAra bhapakAthI janasamAjane Thage che. A ja pramANe keTalAka leke pitAne mahimA vadhAravA mATe mAthuM muMDAve che ane kone Thage che. AvA leke tapa-niyamonI paNa avahelanA kare che ane kahe che ke, upavAsa kare e bhUkhe maravA Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [bIjA bhAdaravA jevuM che, eTalA mATe upavAsa karavAmAM zuM paDayuM che ? Aja pramANe vrata-niyameAne mATe paNa ema kahe che ke vrata-niyameAmAM zuM paDayuM che? paNa jo tapa-niyamamAM kAMI nathI te teemAM zuM paDayuM che? A pramANe teo tapa-niyameAmAM kaSTa sahevAnuM hAvAne kAraNe tene vya mAne che, paNa peAtAnA mahimA vadhAravA mATe mAthuM muMDAve che ane sAdhuveza dhAraNa kare che. zrI dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che keH-- suhasAyagassa samaNassa sAyAulagassa nigAmasAissa / uccholaNApahoassa dullahA sugaI tArisagassa || bhagavAne kahyuM che ke, he! ziSyA! je nAma teA sAdhunuM dhAraNa kare che, mAthuM muMDAve che ane A sAdhuvezadvArA khAnapAna sAruM maLaze ema dhArI sAdhuveza dhAraNa kare che tevA sAdhuone mATe sugaMta du`bha che. kAI ema kahe ke, satve navA paramAdamiyA | arthAt--saMsAranA badhAM jIvA sukhazAtA cAhe che teA pachI je sAdhu sukhazAtAnI icchA kare te temanI TIkA zA mATe karavAmAM Ave? A praznanA uttaramAM zAstra kahe che ke, jo te sAdhu saMyamanuM barAbara pAlana kare te tene apUrva sukharAAtAnI prApti thaze. zAstramAM kahyuM che ke, eka mahinAnA dIkSita sAdhu, vyantara devatAnuM sukha ullaMghI jAya che ane eka varSanA dIkSita tathA saMyamanuM pAlana karanAra sAdhu sarvArthasiddha vimAnanuM sukha ullaMghI jAya che. Ama heAvA chatAM paNa je sAdhu e sukhane bhUlI jAya che ane saMsAranI sukhazAtAmAM paDI jAya che te peAtAnI ja hAni kare che. kAI DaoNkTare dardIne davA ApI kahyuM ke, amuka divasa sudhI A davAnuM sevana karavuM, ane amuka amuka cIjonI carI pALavI. jo DAkaTaranI salAhAnusAra dardI niyamita davAnuM sevana kare ane khAnapAnanI carI pALe te tene rAga paNa cAlyo jAya che ane te svastha thaI badhI cIjo khAvAne yeAgya banI jAya che. paNa jo te dardI davAnuM barAbara sevana na kare ane khAnapAnanI carI' na pALe tenA DaoNkaTara tene mATe zuM kaheze ? te ema ja kaheze ke, A rAgIe mArI davAnI avahelanA karI. A ja pramANe mahAtmA leke kahe che ke, " he ! munie ! tame saMyamanuM barAbara sevana karA ane kaSTAne saheA te tamane sAruM sukha maLaze, paNa jo saMyamanuM barAbara pAlana nahi karA to DaoNkaTaranI davAnI mAphaka saMyamane paNa vya gumAvavA jevuM thaze. A ja kAraNe mahAtmA kahe che ke, " je sukhazAtAneA gaveSI che arthAt sukhazIla banIne je hAtha paga dheAvAmAM mazagUla rahe che ane saMyamanuM pAlana karatA nathI te dharmArUpI davAne vyartha gumAve che. he! sAdhuo! tamane kAI e jabarajastIthI sAdhu anAvyA nathI. ucca bhAvanAthI prerAIne tame sAdhupaNuM dhAraNa karyuM che mATe sAdhutAnuM barAbara pAlana karI tamAruM ane jagatanuM kalyANa kareA. saMyamanA pAlanamAM ja tamAruM ane jaMgatanuM kalyANa raheluM che. ' sudarzana caritra--51 rAjA vagere badhAe sunate ema kahyuM ke, Apa ghera padhArA. suIna siMhAsana uparathI nIce UtaravA lAgyA. paNa janatA sudarzanane kahevA lAgI ke, Apa siMhAsana upara Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 3] rAjakoTa-cAturmAsa [ 401 ja besI raheA. Apa siMhAsana upara besavAne yeAgya che, tathA zIlanuM mahattva batAvavA mATe paNa Apa siMhAsana upara besI rahe evI amArI prAthanA che. janatAnI prArthanAne svIkAra karI sudarzana si MhAsana upara besI rahyA. rAjA-prajA vagere suInanA siMhAsananI pAchaLa pagapALA cAlavA lAgyA. A dRzya joI te ghaNA leAkAnI bhAvanA badalI gaI haze. AtmA ajJAnatAthI pApa tA karI bese che, paNa kAI mahApuruSanA samAgamathI peAtAnAM aMdhanene taDAtaDa teDI nAMkhe che. je sudarzananI mahimA devee paNa gAI che te sudarzananA saraghasane jovA kANu AvyuM nahi hoya? thADA Dhama Dhama avAja sAMbhaLIne paNa strIe rasAI banAvavI cheADI daI te jovA DhADe che te zuM sudarzananI AvI mahimA--Rddhi jovA strIo dADI AvI nahi hoya ? utAvaLane laI strI jevA te zRMgAra karI sudRrzInane jovA deADI AvI. jyAre kAI temane zRMgAra joI hasavA lAgatuM tyAre te strIo emaja vicAratI ke Aje hasavAnA-khuzI thavAne ja divasa che, mATe ja badhA leAkeA Aje hase che. A pramANe badhAne prasanna karatuM sudarzana ane maneAramAnuM saradhasa tenA gharanI najIka Avyu. maneAramA vicAravA lAgI ke, A badhA leAkeA mAre tyAM Ave che eTalA mATe A badhA lokA mArA mahemAna che. ane te kAraNe mAre temane AdarasatkAra karavA joie. vAstavamAM gRha gRhiNInuM ja hAya che. o O gRha gRhiNInuM hAya che ke pattharanuM hAya che? je atithine satkAra kare, patinI icchAne pAra pADe ane badhAne prasanna rAkhe te ja gRhiNI che. je dharamAM kazA kayALI strI hAya che te dhara zAbhatuM nathI. sArI strI, peAtAnA patinI bhAvanAmAM vikAra pedA karanAranuM meDhuM paNa jovA cAhatI nathI. paraMtu je patinI bhAvanAne ujjavala rAkhe, patine prasanna rAkhe ane patigRhane zeAbhAve evI strI meATA bhAgyathI ja maLe che. rAjA tathA nagarajatAne AdarasatkAra karavAnA vicArathI peAtAnuM ghara najIka Avela jANI maneAramA siMhAsana uparathI nIce UtarI paDI ane AgaLathI peAtAne ghera jaI badhuM vyavasthita karI rAjAne tathA badhA nagarajatAnA satkAra karavAnI taiyArI karavA lAgI ane A zubha prasaMgane laIne potAnA gharanA cAkamAM metIe puravA lAgI. have saradhasa kevI rIte tene ghera Ave che ane rAjA sudarzanane zuM kahe che, ane suIna rAjA pAsethI zuM mAge che tene vicAra AgaLa karavAmAM Avaze. Aje meArakhInA nagarazeThe meArakhI padhAravAnI tathA porabaMdaranA nagarazeThe porabaMdara padhAravAnI pUjyazrIne vinaMtI karI. tathA rAvasAheba zeDa lakSmaNadAsajI jalagAMvavALAe paNa likhita vinaMtI karI ke pUjyazrI jalagAMva padhArI sUtreAnA uddhAra kare. A kAOmAM jeTalA kharco thaze te huM mAthe upADIza, ane te kAryane aMge jeTalI puMjI rAkavI paDaze te vagara vyAje rAkIza tathA sUtreAnA vecANa bAda je hAni thaze te hAni huM sahI laIza ane jo kAMI lAbha thaze te te lAbha ratalAma maMDaLane ApI daIza. A vinaMtI patra nIce mujabaneA hateA. --- Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, mArA thatA ane 36 11 S ' 472] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA vinaMti patra parama pUjya, aneka guNAlaMkRta, zAstravizArada, pAMca samiti tathA traNa guptinA dhAraNahAra, mahAratanA pAlanahAra tathA prANimAtra upara karuNadaSTi rAkhanAra zrImadda jainAcArya pUjyazrI 1008 zrI javAharalAlajI mahArAjazrInI pavitra sevAmAM ! jalagAMvanivAsI dAsAnudAsa lamaNudAsa gaMbhIramalanA tikhuttAnA pATha sAthe 1008 vAra vaMdananamaskAra svIkAra ho. Aje A dAsa ApanI sevAmAM potAnA hRdayanI ghaNA divasenI abhilASAne prArthanAnA rUpamAM pragaTa karI rahyo che. A prayatnamAM dhaSTatA ane uDatAne paNa saMbhava che paraMtu je pramANe putra potAnA zraddhAbhA jana pitAnI sAme kAMI kahevAnI dhRSTatA ke udaMDatA kare ane udaMDatA paNa tevA ja prakAranI che, eTalA mATe te sarvathA kSamya che, mahAnubhAva ! A dAsane svargIya pUjyazrI 1008 zrI zrIlAlajI mahArAjazrInI sevA karavAne saMga paNa prApta thayuM che, ke jemane mATe jaina saMsAra ciraRNI che. AcAryazrInA guNothI, temanI pratibhAthI ane temanI zAstrakuzalatAthI badhA loke prAya: paricita che. kAThiyAvADanivAsI mArA zrAvaka bhAI e paNa temanI sevAno lAbha laI cUkyA che eTale mane vizvAsa che ke teo paNa mArA A kathananuM samarthana karaze. evA mahAna AcAryazrInI sevA karavAnuM saubhAgya A sevakane paNa prApta thayuM che ane AcAryazrInI paNa mArA upara pUrNa kRpAdRSTi rahI che; paNa durbhAgyavazAt mArI e abhilASA ke jene ApanI samakSa nivedana karavA cAhuM chuM te apUrNa ja rahI. AcAryazrIe Apane jyAre yuvAWAryapada ApyuM ane teo sAmpradAyika kAryathI AMzika mukta thayA tyAre mArI evI bhAvanA hatI ke, have thoDA ja samayamAM AcAryazrIne anunaya-vinaya karI jalagaivamAM laI jaIza ane AcAryazrInI vRddhAvasthAne anna sudhI AcAryazrInI sevAne lAbha laIza. huM mArI A bhAvanAne pragaTa paNa karI zakyuM na hatuM eTalAmAM te AcAryazrI asamayamAM ja svarga padhAryA. je mahApuruSanI AvazyaktA A bhUtala upara rahe che temane ja svargIya loke paNa potAnI pAse rAkhavA cAhe che. A ja kAraNe kAladharma pAmIne AcAryazrIne svargamAM padhAravuM paDayuM. AcAryazrInA svargagamana bAda A5 A sampradAyanA AcArya thayA. jo ke Ape jalavamAM cAturmAsa karI A sevaka upara kRpA karI che, paNa A dAsanI e bhAvanA te apUrNa ja rahI che ke je bhAvanA svargIya AcAryazrInA samayathI hRdayamAM uchaLI rahI che. sadbhAgye have e avasara AvyuM che ke jyAre mArI te bhAvane pUrNa thAya. ApazrInuM zarIra have vRddhAvasthAne prApta thayuM che. ApazrIe sampradAyane samasta kAryabhAra paNa vidvAna ane sugya yuvAcAryazrI 1007 zrI gaNezalAlajI mahArAjazrIne seMpI dIdhuM che. sA. dAyika kAryathI paNa have Apa ghaNAkharA nivRtta thaI gayA che ane ApanuM vRddhatva paNa have pahelAnI mAkaka ugra vihAra karavA mATe reke che. ApazrInuM zarIra have koI eka sthAne rahI zAnti cAhe che. eTalA mATe huM Apane nivedana karuM chuM ke, Apa jalagAMva padhArI sadAne mATe tyAM ja birAjo. jalagAMvamAM ApanA birAjavAthI darzanAthI mArA zrAvaka bhAIone paNa dareka prakAre sagavaDatA raheze. jalagAMva bhAratanA madhyamAM che. eTalA mATe paMjAba, madrAsa, kalakattA tathA siMdhanA lokone samAna dUra paDaze. jalagAMvanuM nAma ja jalagAma che eTalA mATe tyAM garamI paNa nathI. zarIrane zAnti maLe e daSTie paNa jalagAMva upayukta sthAna che. jyAre Apa jalagAMvamAM birAjaze tyAre sAMpradAyiktAne kAraNe pedA thatuM dUSita vAtAvaraNa paNa ApathI dara raheze. jethI ApanuM svAthya paNa sAruM raheze. ane jyAre sAmpradAyika kAryathI Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 4] rAjakeTa-cAturmAsa [ 473 Apa nivRtta thayA che tyAre dUra rahevAthI ja Apa tenA bhArathI bacI zake, anyathA eka rIte nahi te bIjI rIte Apa te bhArathI bacI na zake. - antamAM mArU Apane e ja nivedana che ke, have Apa paNuM vRddha thayA che ane huM paNa vRddha tha chuM. eTalA mATe Apa jalagAMvamAM birAjIne mane tathA dakSiNanivAsI bhAIone ApanI sevAne lAbha ApavAnI kapA kare. ApanI dvArA uttara bhAratane ghaNe upakAra thaela che. have dakSiNa bhAratane paNa pAvana kare. mArI eka bIjI paNa prArthanA che. Ape atyAra sudhI je zAstrIya jJAna saMpAdana karyuM che tathA granthASaNa, bhramaNa, vAdavivAda tathA vidyAbuddhidvArA je anubhava prApta karyo che tene lAbha kaI ucca sAhityanA nirmANajhArA janatAne paNa Ape ane e pramANe jainazAstronA uddhAranI sAthe ja janatAne upakAra kare. je Apa jalagAMva padhArI zAstroddhAranI mArI prArthanAno svIkAra kare te huM A kAryamAM dravyane sadupayoga karavAne paNa taiyAra chuM.' batrIsa sUtro anuvAda tathA prakAzana vageremAM jeTalA rUpiyA lagAvavA paDaze teTalA huM lagAvIza. A kAryamAM lAgelA rUpiyAnuM kAMI vyAja na letAM, prakAzita sAhityane vicAra je Avaka thaze te bAda karIne je hAni thaze to huM tene sahana karIza ane je bacata heze te te huM zrI hiteSu zrAvaka maMDala-ratalAmane bheTa karI daiza. arthAta A kAryamAM jeTalI pUMjI rekavI paDaze te vyAja lIdhA vinA ja rekIza ane je hAni thaze te huM sahana karIza ane je lAbha thaze te te maMDalane ApI daIza.. antamAM huM Apane e ja prArthanA karuM chuM ke, mArI AMtarika bhAvanAne pUrNa karavA mATe ane jaina janatAnA kalyANane dRSTimAM rAkhI Apa jalagAMvamAM sthAnIyarUpe birAjavAnI kRpA karo. iti zubham. rAjakeTa, zrImAnanA mukhakamaladvArA A prArthanAnI (kAThiyAvATa) - svIkRti sAMbhaLavAne utsuka Aso vadI 3 sevaka saMvata 1993 lachamaNadAsa gaMbhIramala A pramANe traNa vinaMtIo thaI, jene uttara pUjayazrIe bIje divase nIce pramANe pharamAvyo hato. mArI pAse merabI, ribaMdara ane jAmanagaranI vinaMtIo AvI che. A vinaMtIomAM joradAra vinaMtI zeTha lakSmaNadAsajI jalagAMvanI che. te vinaMtI vivekabharI che ke, tame kAThiyAvADa choDIne padhAre tyAre jalagAMva padhArI tyAM ja birAje ane sUtrone uddhAra kare." tenI prArthanAnI zakti evI che ke, te jene cAhe tene potAnI tarapha kheMcI zake che. dhanavAna te ghaNuM leko haze paraMtu dhanano sadupayoga karavAnI udAratA rAkhanAra bahu ochA leke haze. zeThajIe zAstranA kAma mATe je udAratA batAvI che te kAma bhale game tyAre thAya ane huM mArA pitAne mATe kahuM chuM ke zAstroddhAra karavA mATe huM samartha nathI paraMtu emaNe te vinaMtI karIne sukRta kamAvI lIdhuM che. ane pitAnI sAthe uttarAdhikArIne paNa UbhuM karI batAvI ApyuM che ke, A mAre putra kevaLa mArA dhanane ja uttarAdhikArI nathI paNa mArA dharmane paNa uttarAdhikArI che. zeThajIe te A pramANe udAratA batAvI che paNa tame leke e udAratAnuM anumodana te kare. samAjanI sthiti tenA sAhitya upara ja AdhAra rAkhe che Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 474 ]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA aMki meM eka pustakamAM joyuM che ke, "amAruM bhale badhuMya cAlyuM jAya paNa je amArI pAse amAruM sAhitya surakSita haze te ame badhuMya karI zakIzuM." vAstavamAM je samAjanuM sAhitya sAruM che te ja samAja unnata banI zake che. eTalA mATe tame leke A kAryane anumodana ApI sukRtanuM upArjana kare. A badhI vinaMtIone uttara ApatAM pahelAM meM mArA santo ane khAsa khAsa zrAvakenI salAha lIdhI che. badhAnI salAha te evI che ke, hajI eka varSa kAThiyAvADamAM huM vadhAre vicaruM paNa salAha badhAnI A hovA chatAM mAre mArA AtmAne vicAra kare ja paDe che. eTalA mATe AgAmi cAturmAsa kayAM karavuM e te atyAre kahI ja zakuM nahi paNa eka varSa kAThiyAvADamAM ja vicarIza ema nizcayapUrvaka kahevAmAM paNa hajI mane vicAra thAya che. eTalA mATe atyAre te huM eTaluM ja kahuM chuM ke, je mAre eka varSa ke tethI vadhAre ochuM kAThiyAvADamAM vadhAre rahevAnuM thayuM che te huM e rIti pramANe vihAra karIza ane je javAnuM thayuM te te pramANe vihAra karIza. atyAre te huM koInI paNa vinaMtIne nizcita uttara ApI zakatA nathI. tamArI badhAnI premabharI vinaMtI mArA dhyAnamAM che ane zeTha lakSmaNadAsajInI vinaMtI paNa mArA dhyAnamAM che paNa Aje huM koInI paNa vinaMtIne spaSTa uttara ApI zakatA nathI. dravya, kSetra, kAla ane bhAvamAM je avasara haze tema thaze. vyAkhyAna: saMvata 1992 bIjA bhAdaravA vadI 5 semavAra prArthanA arahanAtha avinAzI, ziva-sukha lIdhe; vimala vijJAnavilAsI, sAhaba sIdhe. tU cetana bhaja arahanAthane, te prabhu tribhuvanarAya; tAta "sudarzana' 'devI" mAtA, tehane nanda kahAya. sAhaba che -vinayacaMdrajI kuMbhaTa covIzI zrI arahanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA karavA mATe AtmAmAM keTalI ane kevI yogyatA hovI joIe e atre jovAnuM che. jyAM sudhI paramAtmAnI prArthanA karavAnI yogyatA prApta karavAmAM AvatI nathI tyAMsudhI te prArthanA sArI prArthanA thaI zakatI nathI eTalA mATe paramAtmAnI prArthanA yogyatApUrvaka karavI joIe. yogyatA viSe A samuccayarUpe vAta karavAmAM AvI che. paraMtu atre prazna e thAya che ke, paramAtmAnI prArthanA karavA mATe kevI regyatA prApta karavI joIe ane e yogyatA kevI rIte prApta karI zakAya? A vAta viSe huM ghaNIvAra kahI cUkyo chuM. tame potAnA kAma mATe bIjAnI yogyatA juo cho paNa pitAnI yogyatA jovAmAM bhUla kare che. vAstavamAM pratyeka kAryamAM pitAnI yogyatA jevI joIe. yogyatA vinA karavAmAM AveluM koIpaNa Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 5] rAjakeTa-cAturmAsa [475 kArya barAbara thatuM nathI. kheDuta bIjane vAvatI vakhate sarvaprathama bIjanI yogyatA jue che. tame leke gAya kharIdatI vakhate paNa gAyanI yogyatA juo che ke nahi ? A ja pramANe manIma ke nokara vagerene rAkhavA mATe tenI yogyatA jAo cho ke nahi ? vyavahAramAM jyAM madhyastha daSTie jovAmAM Ave che tyAM yogyatA te jovAmAM ja Ave che. A ja pramANe paramAtmAnI prArthanA mATe paNa ema jovuM joIe ke, huM paramAtmAnI prArthanA yogya banIne karuM chuM ke kevala lekene dekhADavA mATe ja karuM chuM. jo tame prArthanA karavAnI yogyatA mATe prArthanA na karI te te prArthanA kevala DhoMgarUpa banI jaze. paramAtmAnI prArthanA karavA mATe je yogyatA hovI joIe te gyatA tamArAmAM rahelI che paNa tame pote ja tamArI yogyatAne dabAvI rahyA che. tame kaheze ke, yogya hevA chatAM paNa pitAnI yogyatA dabAvIne ayogya keNu banavA cAhe ? paNa A viSe vadhAre zuM kahevAmAM Ave ! aneka jagyAe e pratyakSa jovAmAM Ave che ke, niSkAraNa pitAnI yogyatAne dabAvI pote ayogya banI jAya che. A vAtanuM spaSTIkaraNa karavA mATe huM tamane pUchuM chuM ke, zuM satya belavA mATe keI nA pADe che? zuM satya bolavuM e aparAdha mAnavAmAM Ave che ? ane tame satya bolavAthI paramAtmAnI prArthanA karavA mATe yogya banI zake che ke nahi ? satya hamezAM AdaraNIya ane AcaraNIya che e vAta dIvA jevI spaSTa hovA chatAM satyanI zA mATe avahelanA karavAmAM Ave che ? satyane zA mATe chupAvavAmAM Ave che? keTalAka leke te tyAM sudhI kahe che ke, satya bolavAnI-satayuganI vAta rahevA de ! A jamAnAmAM te asatya vinA kAma ja cAlI zakatuM nathI. satyane anusarI je tame prAmANika bane, jIvanamAM prAmANikatA rahevA de ane keInI sAthe vizvAsaghAta na kare te zuM tamane kaI aparAdhI kahI zake ? nahi. te pachI satya, prAmANikatA Adi guNone jIvanamAM zA mATe apanAvatAM nathI ? eTalA mATe ke tame satya ane prAmANikatAne badale asatya ane aprAmANikatA upara e vizvAsa rAkho cho ke jANe te vinA tamAruM kAma ja cAlI zakatuM na hoya ! tame naitika lagna karyuM che. chatAM jo tame parastrIsevananuM pApa na kare te zuM koI kAma aTakI jAya kharuM? parastrI sevananuM pApa karavuM joIe evuM te kaI dharma ke kaI paNa zAstramAM kahyuM nathI. hA, koI luccA-laphaMgA mANasa pitAnA svArtha mATe ema kahetA hoya te bIjI vAta che. keTalAka loko kahe che ke, ame samAja ke AtmAnA kalyANa mATe dharmaparivartana ke samAjaparivartana karIe chIe, paraMtu te leke ema zA mATe kahetA nathI ke ame svArthapUrti mATe ema karIe chIe. AtmakalyANanuM khoTuM nAma zA mATe saMvavAmAM Ave che. jemake, harilAla gAMdhI je hamaNAM abadullA gAMdhI banyA che-je gAMdhIjInA moTA putra che-te kahe che ke, meM AtmakalyANane mATe IslAma dharmane svIkAra karyo che paNa e samajavAmAM AvatuM nathI ke dArU pIve e kayA IslAma dharmamAM lakhyuM che? balki haphIsa ane kurAnamAM te vyasanamAtranI niMdA karavAmAM AvI che ane tene tyAjya batAvavAmAM Avela che tathA zarAbanI te khUba ja niMdA karavAmAM AvI che ane tene sarvathA tyAjya batAvavAmAM Avela che. Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA harilAla gAMdhI je have abadullA gAMdhI banyA che temane temanA mAtuzrIe eka patra lakhyA hatA ke je patra vAMcIne kaThora hRdayane paNa pIgaLI jAya. harilAla gAMdhIe e patranA javAbamAM eka vAta teA e lakhI ke have huM rilAla rahyo nathI paNa abadullA banyA chuM ane A patra harilAlanA nAme AvyA che eTalA mATe e patra mArA viSe nathI. paNa khIjI vAta teNe e lakhI ke, jo mArA mAtApitA islAma dharmane svIkAra karatA hAya tA huM zarAkha pIvAnA tyAga karuM. A uttara kevA uddhatAibharyAM che ! zuM tenA A uttara mAtAne devAne yAgya che? paNa jyAre AtmA patita thaI jAya che tyAre te avaLuM ja kAma kare che. vAstavamAM teA harilAlanI mAtAnA patranA uttara ApavAne kAI samartha nathI. chatAM jo A pramANe je uddhatAIpUrNa uttara Ape che tene zuM kahevuM ? te kahe tA ema che ke, meM AtmAnA kalyANa mATe IslAma dharmane svIkAra karyo che paNa jo te viSe UMDA UtarI vicAra karavAmAM Ave te zarAba pIvA mATe tathA e kAryoMmAM paisA vagerenI suvidhA prApta karavA mATe ja teNe IslAma dharmanA svIkAra karyAM heAya ema jaNAya che. kahevAnA Azaya e che ke, leAkA dhama ke samAjaparivartananA nAme peAtAnA svArthanI pUrti kare che ane AtmakalyANanuM nAma le che. jo hRdayapUrNAMka AtmakalyANa karavuM ja hAya tA manuSya, krAI paNu dharmanI ucca bhUmikA upara UbhA rahI potAnuM AtmakalyANa sAdhI zake che. zlokAne ThagavA mATe, AtmakalyANanuM nAma laI dharma parivartana ke samAjaparivartana karavuM e ThIka nathI. A vAtathI leAkeAne sAvadhAna karavA mATe ja uparanuM udAharaNa ApavAmAM AvyuM che. matalaba ke, paramAtmAnI prArthanA karavA mATe yogyatA pAtAnAmAM che ke nahi te jovuM joIe. ceAgyatA vinA kAIpaNu kArya barAbara thatuM nathI. jemake, chIpamAM pANInuM TIpuM paDI metI. banavAnI yAgyatA dharAve che. paNa jo pANIne khale chIpamAM kAMkare ke bIjI kAI cIja paDe te| zuM te meAtI banI zakaze ? nahi. kAraNa ke metI banavAnI yAgyatA pANImAM ja che. A ja pramANe paramAtmAnI prArthanA mATe paNa yAgyatAnI AvazyakatA rahe che. eTalA mATe paramAtmAnI prArthanA karavAnI yAgyatA prApta karI, ane te mATe asatya, durAcAra AdinA tyAga karo. Ama karavAthI paramAtmAnI prArthanAne yeAgya banI zako. have atre eka bIjo prazna ubhA thAya che ke, je pahelAM durguNI hAya te paramAtmAnI prAthaeNnA karI zake ke nahi ? A praznanA uttaramAM jaNAvAnuM keH-- vaizyA cugula chinAra juArI, cAra mahA baTa mAre; je ityAdi bha prabhustavana te nivRtta saMsAre. A prakAranA lokA paNa potAnA durvyasanonA tyAga karI, paramAtmAnI prArthanA karI zake che paraMtu paramAtmAnI prAthanA durguSNA vadhAravA mATe nahi paNa cheDavA mATe karavI joI e. jo durguNI choDavAnA uddezathI paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave te tamArA durraNA na jANe kyAM cAlyA jaze ! jemake eka bhAI kahetA hatA ke, jAmanagaramAM eka evA vaidya che ke eka mANasane dhaNA divaseAthI nidrA ja AvatI na hatI paraMtu te vaidyanI traNa gALI levAthI ja tene nidrA AvI gai ane tene nidrA na AvavAneA rAga sadAne Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 5] rAjakeTa-cAturmAsa [477 mATe cAlyo gayo. jyAre vaidyanI davA paNa rogane naSTa karI de chete pachI zuM paramAtmAnI prArthane durguNone naSTa karI na zake ? je davA upara vizvAsa rAkho cho to pachI paramAtmAnI prArthanA upara vizvAsa kema rAkhatA nathI ? je tame paramAtmAnI prArthanA upara vizvAsa rAkhI durguNane naSTa karavA mATe prArthanA kare te avazya durgaNa naSTa thaI jaze, ane tame paramAtmAnI prArthanAne yogya banI zakaze. anAthI munine adhikAra-para A ja vAta anAthI muni rAjA zreNikane samajAvI rahyA che. e banneno saMvAda paNa ghaNo ja mahattvanuM che. eka bAju te anagArasiMha che te bIjI bAju rAjAsiMha che. eka sAdhu che ane bIjA gRhastha che paNa banneya mahAna zaktizALI che. anAthI muni kahe che ke, "he ! rAjan ! keTalAka leke sAdhu thayA pachI paNa anAthatAmAM paDI jAya che. saMsAramAM pracalita kahevata che ke, "eka damaDInI cIja mATe keIe kIMmatI cIjane paNa gumAvI dIdhI." A kahevata pramANe te sAdhuo paNa damaDInI cIja jevAM saMsAranAM sukho mATe kImatI saMyamane paNa gumAvI bese che. " A vAta tame kadAca sAdhuone kahI paNa na zake paNa anAthI muni te spaSTa kahe che ke, " he ! sAdhuo ! damaDInI cIja jevAM sAdhAraNa saMsAranA sukha mATe mahAna kIMmatI saMyamane gumAve nahi." anAthI muni AgaLa kahe che ke - ciraM pi se muNDaruI bhavittA, athiravvae tavaniyamehiM bhaTTe / .... niraM gaLA visaratA, na pAnA do du saMpaI | kare che he! rAjana ! je vrata-niyamomAM asthira che ane je tapa-anuSThAna Adi karate nathI te bhale lAMbA samaya sudhI mAthuM muMDAvyA kare, kezane laMca karyA kare, chatAM paNa te A saMsArane pAra jaI zaktA nathI. kezane loca karavAthI keTaluM badhuM kaSTa thAya che ene mATe je tame tamArA mAthAne eka keza kheMcI anubhava karI juo te tamane khabara paDe. A prakAranuM kaSTa sahana karavA chatAM paNa vrata-niyamanuM pAlana na karavAthI saMsArane pAra karI zakAtuM nathI. atre eka prazna thAya che ke, kezane lonca karavAthI kaSTa paNa thAya che, ane mastiSkanI zaktine paNa hAni pahoMce che te pachI astarAthI keza zA mATe kApavAmAM na Ave? huM jyAre nAno hato tyAre badanAvara nAmanA gAmamAM mane eka musalamAne paNa A ja prazna karyo hato ke, jyAre tamAro dharma dayAmaya che te kezane leca karavAthI zuM hiMsA thatI nathI? jemane lonca karavAmAM Ave che tene ATaluM badhuM kaSTa thAya che to pachI kezakuMcanathI hiMsA kema na thAya ? A prazna upathI meM sAme prazna karyo ke, tame hajAmata zA mATe karAvo cho? tame sArA dekhAo eTalA ja mATe hajAmata karAvo cho ne ? hajAmata karAvatAM karAvatAM kaI hajAmadvArA mAthAmAMthI lehI paNa nIkaLe che ane kaSTa paNa thAya che, chatAM pitAnA zekha Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA mATe te kaSTathI bhaya pAmatA nathI ane hajAmata karAve che paNa pitAnI kAyaratAne kAraNe kezaluMcanamAM hiMsA thAya che ema kahe che. tame zekhane mATe te ATaluM kaSTa sahI le che ane ame dharmane mATe sahIe chIe te emAM hiMsA kahevAmAM Ave che! vAstavamAM kezalucana karavAmAM ame leke kaSTa mAnatA nathI. hA, jyAre kezane kheMcavAmAM Ave che tyAre thoDuM kaSTa jaNAya che paNa ame te kaSTone je pramANe tame hajAmatathI thatAM kaSTone sahI le che te pramANe sahI laIe chIe. have mastakane hAni pahoMcavAnI vAta; paNa je kezalesana karavAthI mastakane kaI prakAranI hAni pahoMcatI hoya te bhagavAna kezaluMcanane mArga kadApi batAvata nahi. balki mAre te anubhava che ke, kezakuMcana karyA bAda je mastakane badAma vagerenuM tela maLI jAya te mastakanI zakti ane AMkhanI jyoti vRddhine pAme che. astarAthI vALa kApavAthI vALa vadhAre vadhavA pAme che paNa bhagavAne kezaluMcana karavAne evo upAya batAvyo che ke, jethI dhIre dhIre vALonuM ugavuM ja baMdha thaI jAya che. A uparathI je kaI ema kahe ke, kezakuMcana karavAthI kaSTa thAya che te kaSTa te ughADe page cAlavAthI pagane paNa thAya che. je pramANe kezalecananA kaSTathI bacavA mATe astarA rAkhavAnI AvazyakatA anubhave che te ja pramANe pagane kaSTathI mukta karavA mATe pAlakhInI AvazyakatA paDaze. A ja pramANe zIlanuM pAlana karavAmAM paNa kaSTa bhogavavAM paDe che te te kaSTathI bacavA mATe strInI AvazyakatA paNa UbhI thaze. A pramANe kaSTanI dRSTie chUTa levAmAM Avaze te te dhIre dhIre dIkSAne ja uccheda thaI jaze. - namI rAjAne inTe kahyuM hatuM ke, tame dharmanI pAchaLa zuM paDyA cho? jetA nathI ke tamArA rANIvAsamAM kevuM rudana thaI rahyuM che ! A hiMsAnuM kevuM pApa thaI rahyuM che ! te pachI tame e pApane kema dUra karatAM nathI? A praznanA uttaramAM namI rAjAe kahyuM hatuM ke, mArI dIkSAne kAraNe e koI retA nathI, paraMtu e leke pitAtAnA svArtha mATe rAI rahyA che! dIkSA lIdhA pahelAM te huM daMDa paNa Apate hatA, ane hAthamAM talavAra laI bIjAne bhaya paNa batAvatA hatA paNa have te huM dIkSA lIdhA bAda koI talavAra laIne Ave te paNa AMkha paNa lAla karuM nahi. je huM ema karuM te saMyamathI ja paDI jAuM. A pramANe mArI dIkSAne kAraNe e leke kAMI retA nathI. te leke pitAnA svArthane mATe riI rahyA che. A pramANe ahiMsAnuM nAma levAmAM Ave te te pachI dIkSAne ja uccheda thaI jAya. sAdhuemAM kaI te varSamAM traNa ke cAra vAra kezane leca kare che. bAkI varSamAM eka vAra te kesane karavA Avazyaka ja che. kezane leca karatAM keTalAka munio svAdhyAya paNa karatA jAya che ane prasannatApUrvaka kezaluMcana kare che; paraMtu Aje lekamAM kAyaratA AvI rahI che ane e kAraNe ja dayAnA nAme A prazna karavAmAM Ave che. sAdhuo mATe ahiMsAnI rakSAthe ja kezane leca karavAnuM batAvavAmAM AvyuM che. bhaga vAnanuM evuM kahevuM che ke, je mAthA upara vALa raheze te pachI jenI utpatti paNa thaze, ane ahiMsAnuM pAlana paNa thaze nahi. je ahiMsAnI daSTie kezaluMcana karavAnuM batAvavAmAM na Avata te vALa oLavA, tela lagAvavuM vagerenI pravRtti paNa vadhavA pAmata. A kAraNe bhagavAne A upAya batAvyo che. je leca karavAne badale astarAthI vALa kApavAmAM Ave te Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa-cAturmAsa vada 5 ]. " [479 pachI astarAnI sAthe kAca paNa rAkhavo paDaze, tela paNa rAkhavuM paDaze ane A pramANe AraMbhanI pravRtti paNa vadhavA pAmaze. ane A pramANe dhIre dhIre sAdhutAnA dhyeyathI ja patita thaI jaze. anAthI muni kahe che ke, he! sAdhuo ! je tame tapa-niyamanI ArAdhanA nahi kare te zAstra tamane anAthanI kaTimAM mUke che. e dazAmAM tame sAdhu nathI. cAritravAna banyA vinA kevaLa mAthuM muMDAvAthI ke kezalesana karavAthI saMsArane pAra jaI zakAtuM nathI mATe cAritravAna bane ane saMyamanuM pAlana karI saMsArane cheda kare. anAthI muni je kAMI kahI rahyA che te ja vAta prArthanAmAM paNa kahevAmAM AvI che. yogya banIne paramAtmAnI prArthanA kare. gyatA meLavyA vinA karavAmAM AvatI prArthanA DhoMga rUpa banI jAya che. anAthI muni paNa ema ja kahe che ke, cAritravAna banyA vinA kevaLa veza dhAraNa kare e DhoMga rUpa che mATe cAritravAna bane ane sAdhutAne dIpA. dravya vezanI sAthe bhAvane paNa saMbaMdha jeDa ane dravya ane bhAvathI je sAdhutAnuM pAlana karaze te temAM kalyANa raheluM che. sudarzana caritra para rAjA ane prajA sAthe maLIne sudarzanane bhAva sahita tene ghera laI gayA. mane ramA sAcI zrAvikA hatI. keTalAka leke kahe che ke, zrAvikA banavAthI gRhakAryamAM muzkelI Ave che paNa jene gRhakAryamAM muzkelI jaNAya che te sAcI zrAvikA ja nathI. zrAvikAne koI grahakArya karatAM aTakAvatuM nathI paraMtu bRhakAryamAM viveka rAkhavAnuM kahevAmAM Ave che. zrAvikA thayA bAda teNIe ema vicAravuM joIe ke, pahelAM huM viveka ocho rAkhatI hatI paNa huM zrAvikA thaI chuM eTalA mATe vizeSa viveka rAkhavo joIe. ema thavuM na joIe ke, gharanA mANaso maratA hoya to bhale mare paNa huM te pise karIza. gharanA loke te pAsAmAM aMtarAya pADanArA che. chokare bhUkhathI rote hoya te bhale , mAre to mamatA ochI karavI che. garbhastha bALaka maratuM hoya te bhale mare paNa mAre te tapasyA karavI che. je Ama karavAmAM Ave te zuM teNIne vyavahAra virvekapUNa kahevAya kharo ? viSayavilAsanI mamatA te chUTI nathI ane saMtAnanI dayA karavAnA samaye Ama kahevuM e te mULavrataahiMsAne nAza karavA barAbara che. zrI. hasarAjajI khIMvasarA pitAnI putrIne kahyA karatA hatA ke, je tArAthI sAmAyika thaI zakatI na hoya te kAMI vAMdho nathI paNa culAmAM kaI jIva baLI na jAya tenuM dhyAna rAkhaje; kAraNa ke e paheluM mULavrata che, pachI guNavata che ane pachI zikSAvrata che. ahiMsA e mUlavrata che ane sAmAyika e guNavrata che. A pramANe zrAvikA thaIne vizeSa viveka rAkhavA joIe. manoramA sAcI zrAvikA hatI. eTalA mATe teNIe vicAryuM ke, gRha gRhiNInuM ja heya che. eTalA mATe mAre siMhAsana upara besI na rahetAM ghera AvelA lokone sarakAra kara joIe. zrAvaka-zrAvikAoe sudarzana ane mane ramAne viveka jaI vyavahAra bhUlI ja na joIe. saMsAranA kAmamAM te vyavahAra rAkhe ane dharmanA kAmamAM ema kahe ke, "emAM zuM Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA paDayuM che! ApaNe te pavitra rahevuM che. A pramANe kahI vivekanI avahelanA karavI e ThIka nathI. eTalA mATe vyavahArane ucheda karavo na joIe. manane paNa pavitra rAkhe ane vyavahAranuM paNa pAlana kare. ' mane ramAe badhA lekene satkAra karyo. badhA leke sudarzananuM ghara jaI prasanna thayA. zrAvakanuM ghara kevuM hoya che ene mATe zAstramAM kahyuM che ke - gramdizA taLikA samidavA dilar? -zrI jJAtAsutra sudarzananuM ghara paNa evuM ja hatuM. loko kahevA lAgyA ke, A ghara kevuM svarga jevuM suMdara che! sudarzananuM ghara bhavya ane AkarSaka hatuM, cittane zAMti ApanAruM hatuM. joke kahevA lAgyA ke, A gharamAM zeThanI pavitra bhAvanA vadhavA pAmI che ane je gharamAM zeTha jevI vibhUti pedA thaI che e gharanI mATI paNa pavitra che. svargathI paNa A ghara suMdara che. tamArI daSTie svarganI bhUmi sArI che ke rAjakoTanI bhUmi ? kaI kheDutane ema kahe ke, hIrA-mANeka jaDelAM rAjAnA mahelamAM bIja vAvavAmAM Ave te anna pedA thaI zake kharuM? ane te bIja vAvavA mATe rAjAnA AvA suMdara mahelane pasaMda karaze khare? bIjI bAju tene kALI mATInuM khetara ApavAmAM Ave te te bIja vAvavA mATe te khetarane pasaMda karaze ke nahi te paNa pUchI juo. te kheDuta javAbamAM ema ja kaheze ke, huM te evI jagyA cAhuM chuM ke jyAM jIvanane TakAvavAnI vastuo pedA thaI zake. tamane koI sArA mahelamAM rAkhavAmAM Ave paNa tyAM khetIthI pedA thaela cIjo ApavAmAM na Ave te zuM tamAruM jIvana mahelanI havA khAvAthI TakI zakaze kharuM? nahi. A ja vAta svarganI bhUmi ane ahIMnI bhUmi viSe samaje. svarganI bhUmi dharmopArjana karavA mATe upayukta nathI. svargamAM sAdhupaNuM pALI zakAtuM nathI, jyAre ahIM sAdhupaNuM pALI zakAya che eTalA mATe svarganI bhUmi karatAM ahIMnI bhUmi caDIyAtI che. sudarzananuM ghara joI deva paNa kahevA lAgyA ke, ame devalekamAM je zakti jatA nathI te zakti A gharamAM jovAmAM Ave che. ahIM rahIne dharmanI ArAdhanA karanArA evA hoya che ke jemanA prabhAvathI amAruM Asana paNa calAyamAna thaI jAya che. amane AvA dharmAtmA leke ja bedha Ape che. A pramANe sudarzana ane tenA gharanI prazaMsA karI devo paNa pitapatAnA sthAne gayA. tyAre rAjA sudarzanane kahevA lAgyo ke, he! zeTha ! tame dharmanuM nAma ujajavala karyuM che. keTalAka leke dhamI tarIkanuM nAma to dharAve che paraMtu dharmanuM pAlana karatA nathI. ane e kAraNe ja loko dharmanI niMdA kare che paNa Apa jevAno vyavahAra joI, kaI dharmanI niMdA karI zakatuM nathI." pitAne dhArmika kahevaDAvIne paNa dharmanuM pAlana na karanArA leke ja dharmanI niMdA karAve che, dharmane unnata banAvo ke avanata banAvavo e vAta dhArmika puruSanA hAthamAM rahelI che. rAjA sudarzanane vinaMtI karatA kahevA lAgyuM ke, mArI talavAramAM je zakti nathI te zakti tamArI bhAvanAmAM che. mArI talavAra te vaira bAMdhe che paNa tamArI bhAvanA te vairane kApe che. ApanI dvArA je divya kAmanI siddhi thaI che tenA upalakSyamAM ApavA jevI vastu trilokamAM paNa nathI, te mArI pAse evI vastu kayAMthI hoya? chatAM paNa mArI bhAvanAne Apa pUrI kare ane mArA mAnanI khAtara huM je cIja ApI zakuM evI cIja mAMge. Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 8] rAjakecAturmAsa [481 - rAjAnuM kathana sAMbhaLI zeTha vicAravA lAgyuM ke, have mAre zuM karavuM joIe ? huM pote te saMsArano tyAga karavAno vicAra karI rahyo chuM te pachI huM saMsAranI cIja kevI rIte mAMgI zakuM ? paNa hA, mAre eka cIja te mAMgavI ja che. meM mArI jIbhe te, kAMI rAjAne kahyuM nathI paraMtu zuLInuM siMhAsana thaI javAne kAraNe mArI abhayA, mAtAnuM badhuM pApa khulluM thaI gayuM che eTalA mATe. rAjA na jANe, tene zuM daMDa Apaze! mATe jyAre rAjA pite ja mane kAMI mAMgavAne anurodha karI rahyA che te pachI huM rAjAnI pAse abhayA. mAtAnuM kalyANuM ja zA mATe na mAguM? sudarzana A pramANe vicAra kare che. have AgaLa zuM thAya che teno vicAra, have pachI AgaLa karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vada 8 guruvAra prArthanA, zrI munisuvrata sAhabA, dInadayAla deva taNA deva che. taraNa tAraNa prabhu te bhaNI, ujajavala cita sama nityamevake zrI munisurata sAhabA. -vinaya che ke bhaTa cAvI zrI munisuvratanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmA pratye bhakta zuM kahe che? te kahe che ke, eka bAju te paramAtmA devAdhideva che ane bIjI bAju dInadayALu che. A uparathI koI ema kahe ke, e baneya vAte eka sAthe kevI rIte hoI zake ? paNa bhakta, leke kahe che ke, amane e jANI ghaNI prasunnatA, thAya che ke, paramAtmA devAdhideva hovA chatAM paNa dInadayALu che. je, mahAna hevA chatAM nAnA lekanI sAthe prIti rAkhe che te ja jagatane uddhAra karI zake che, mahAna thaIne nAnA lekenI avahelanA karanAra ke te saMsAramAM Dagale ne pagale jovAmAM Ave che. emAM, kAMI vizeSatA nathI. vizeSatA, te emAM che ke, je pote mahAna thaIne paNa nAnA lekTa, upara kRpAbhAva rAkhe che, he ! paramAtmA ! tame devAdhideva hovA chatAM dInadayALu che, ahIM eka prazna thAya che ke paramAtmA, dInadayALu che enuM zuM pramANu kANu ke paramAtmA jovAmAM te AvatA nathI eTalA mATe enuM pratyakSa pramANa te nathI. A prazno uttara e che ke, paramAtmAnA viSayamAM laukika pramANedAca kaI prakArano nirNaya thaI zako nathI. paramAtmAnA viSe mahAtmA konAM vacane ja pramANabhUta che. mahAtmAo. kahe che ke, paramAtmAnA zaraNe javAthI duHkha maTI jAya che. ame gunA mukhethI evuM ja sAMbhaLyuM che. ane amArA anubhava paNa evo ja che ke, paramAtmA dInadayALu che. te devAdhidela, hevA chatAM dInadayALu che. zAstramAM kahyuM che ke, "paramAtmA jagajajInuM utpattisthAna paNa jANe che. chava saMsAmAM zA mATe janma le che. janma laIne kevI rIte te kacce bhegu che. ane. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA karmabaMdhane teDIne te kaI sthitine pAme che vagere vAtane jANanAra jagadguru kahevAya che. e jagadagurue pahelAM pite jJAna prApta karyuM che. temaNe tapa karI kevalajJAnanI je saMpadA prApta karI che te dvArA teo AtmakalyANa karavAnI sAthe ja jagatanuM kalyANa paNa sAdhe che." jagaddaguru bhagavAnanI amRta vANI sAMbhaLI vicAravAna mANasanA hRdayamAM e vicAra Ave che ke, "he ! prabho ! Apa to amArI upara dayA karI amane jAgrata kare che paNa ame kevA chIe ke Apa amane jAgrata kare che chatAM ame nidrAmAM paDyA rahIe chIe. A amArI kevI nibaLatA che. A pramANe vicAra karI, bhakta leke pitAnI nirbaLatA pragaTa karI. pitAnI namratA batAve che. saMsAramAM evA paNa mANasa che ke jeo vinamra thaIne pitAnI nirbaLatA bhAve pragaTa karI de che ane saMsAramAM evA paNa mANase che ke, jeo ahaMkArane vaza thaI pitAnA saddaguNone te pragaTa kare che paNa durgaNone dabAvI rAkhe che. A baMne prakAranA mANasamAM sAre mANasa to te che ke je pitAnI nirbaLatAne pragaTa kare che paNa je pitAnA durgaNone dabAvI rAkhe che te te kAyara che. puruSa te te ja che ke je potAnA durguNane pragaTa karI tene dUra karavAno prayatna kare che. ghauM vINatI vakhate ghauMnA dANAne paNa bahAra pheMkI devAmAM Avato nathI, paraMtu ghauMmAM rahelA kAMkarAne vINI pheMkI devAmAM Ave che. A ja pramANe vyavahAramAM evI bhUla thatI nathI paraMtu AtmAne viSe evA ja prakAranI bhUla thaI jAya che. hRdayanAM pApane chupAvI bahAra bIjuM ja batAvavuM e AtmAnI nibaLatA ke kAyaratA che. je AtmA e kAyaratAne dUra karavA cAhe te teNe evI prArthanA karavI joIe ke - - huM aparAdhI anAdine, janama janama gunA kiyA bharapUra che, * laeNTiyA prANa chakAyanA, seviyA pApa aDhAra karUra ke. namratAne dhAraNa karI sarala hRdayathI paramAtmAnI evI prArthanA kare ke, "he ! prabho! huM aparAdhI chuM. huM pitAno ja aparAdhI chuM. huM durguNone te dabAvuM chuM ane saddaguNone pragaTa karuM chuM. mane durgaNe te priya lAge che ane saddaguNo priya lAgatA nathI. eTalA mATe huM tamArA zaraNe Avyo chuM. te zaraNAgatanI rakSA kare ane mArI A kAyaratA dUra karavA huM cAhuM chuM, te temAM mane sahAya kare. mane ghaNI vAra evo bhaya lAge che ke, mArA durguNa pragaTa thaI na jAya te sAruM, nahi to mArI pratiSThA upara pANI pharI vaLaze. A bhayane kAraNe huM mArI nirbaLatAne kAraNe mArA pApane dabAvI rAkhuM chuM. mArI A nirbaLatAne dUra karavA mATe mAre e vicAra karavo joIe ke, huM pApane badhAthI te chupAvuM chuM paNuM zuM paramAtmAthI paNa pApane chupAvI zakIza ! huM jagatanI te paravA karuM chuM paNa paramAtmAnI paravA kema karatuM nathI ? ane je mane jagatanI paravA nathI, paraMtu paramAtmAnI paravA che te pachI pApane zA mATe dabAvuM chuM ! ane hRdayamAM pApane zA mATe saMgrahI rAkhuM chuM ! paNa he ! prabhe ! mane A vicAra Avato nathI. e mArI kAyaratA che. A mArI kAyaratAne dUra karavA mATe ja huM tamArA zaraNe Avyo chuM." atre eka prazna thAya che ke, paramAtmA jovAmAM AvatA nathI ane jyAM sudhI te jovAmAM AvatA nathI tyAM sudhI temanI prArthanA kevI rIte karavI ? A praznano uttara e che ke, paramAtmA che chatAM loko kahe che ke, te jovAmAM AvatA nathI. paraMtu te kAMI skUla cIja nathI ke tene carma Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' vada 8] rAjakeTa-cAturmAsa [483 cakSuthI joI zakAya! temane te je rItie joI zakAya te rItie ja tame joI zake. kadAcita tame paramAtmAne jotA nathI te tamArA AtmAne to juo che ne ? saMsAranI vastuo jemanA hovAthI priya lAge che te AtmA che, e te mAne che ane tene jANo cho. have je te AtmAne ja jANI zakatA nathI te pachI paramAtmAne kevI rIte jANI zake ? tame kadAca ema kahe ke ame AtmAne kevI rIte jANIe ? paNa je jIbhadvArA bele che, AMkhe dvArA jue che. kAnadvArA sAMbhaLe che ane je A dehane dahI che te ja AtmA che. e AtmAnA hovAthI ja saMsAranI badhI vastuo priya lAge che. e AtmAne jANavAthI paramAtmAne paNa jANI zakAze. joke paramAtmAne zodhavA mATe tIrtha vagere sthAnamAM jAya che, paraMtu jyAM sudhI AtmAne patto lAgatuM nathI tyAM sudhI paramAtmAno patto lAgI zakate nathI. ane jyAre tamane tamArA AtmAne patto lAgI jaze tyAre tame jyAM beThA hazo tyAM ja Izvarano sAkSAtkAra thaI jaze. matalaba ke, AtmAmAM evI kAyaratA che ke, te pitAnAM durgaNone dabAvI duniyAmAM mATe banAvA cAhe che. A kAyaratAne dUra karavA mATe ja paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave che ane temanA zaraNe javAmAM Ave che. rAjAnI sahAyatA te ja cAhe che ke jemanI pAchaLa zatruo paDyA hoya che. dhanavAnanA zaraNe te ja jAya che je garIba che. A ja pramANe AtmAmAM durguNene dabAvavAnI nirbaLatA che ane eTalA ja mATe AtmA, paramAtmAnI prArthanA kare che ane temanA zaraNe jAya che. AtmA pitAnI nirbaLatAne dUra karavA mATeja paramAtmAnA zaraNe jAya che e uparathI eTaluM te samajAya che ke, AtmAne potAnI nirbaLatAnuM bhAna thayuM che. nirbaLatAnuM bhAna thayA vinA paramAtmAnA zaraNe jaI zakAtuM nathI. pitAnI nirbaLatA samajIne ja bhaktajane kahe che keH- 8 - kabahuM mana vizrAma na mAnya, visarI sahaja sukha jahaM tahe Indriya tA., kabahuM cadapi viSaya saMga so dusaha duHkha viSama jAla anajAnya, tadapi na tajata mUDha mamatA vaza jAnata huM nahIM jAje. kabahuM bhakta kahe che ke, "he ! prabhe ! mArA AtmAnI evI sthiti thaI rahI che ke, mAruM mana jarA paNa vizrAMtine pAmatuM nathI. mArA manane IndriyonA viSaye je bAju kheMce che te bAju mana bhAgI jAya che. sthira rahevAmAM manane je sahaja sukha che te sukhane mana bhUlI rahyuM che. anAthI munine adhikAra-pa3 anAthI muni rAjA zreNikane A ja vAta kahI rahyA che. teo kahe che ke, jemaNe sanAtha banavAnI bhAvanAthI saMsArane tyAga karyo che teo paNa indriyonA viSayamAM kheMcAI jaI rakhaDI paDe che. jo ke Ama bane che paNa A dazyathI chavane sanAthatA ane anAthatAne bheda samajavAmAM saraLatA paDe che. keIne sAdhutAthI patita thatAM joI jJAnIone e vicAra thAya che ke, vAstavamAM sAdhutAnuM pAlana karavuM muzkela che. A muzkela kAmane kAyara leke kevI Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta ka kAka.da. - - - - - - - = = + + +-r' - - - - - 484] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA rIte sAdhI zake? paNa e kAyara lekene patita thatAM joI mAre temanI pAsethI evI zikSA levI joIe ke, eka anAthatA te e che ke je anAthatAmAMthI nIkaLI huM sAdhu thayo chuM ane bIjI anAthatA e che ke, je anAthatA sAdhutAthI patita thayA bAda Ave che. prArthanAmAM paNa kahyuM che ke:-- AdaryA pina na ArAdhiyA tehathI ruliye huM anaMta saMsAramAM. he! prabho ! meM anekavAra vrata-niyamane svIkAra karyo paNa tenuM pAlana na karyuM hoya evuM te ghaNIvAra banyuM che. vrata-niyamo vagerenuM pAlana na karavuM ane kevaLa veza dhAraNa kare e kenA jevuM hoya che. ene mATe AnAthI muni kahe che ke - polle va muTThI jaha se asAre, ayantie 'kUDakahAvaNe vaa| zALI veraSTithaviANe, amAthA doraDu bALa | kara || | he ! rAjana ! sAdhutA-asAdhutA tathA sanAtha-anAthane bheda huM tane samajAvuM chuM. anAthatAnuM bhAna thayA bAda sanAtAnuM jJAna thavuM sarala che. jemake beTA ratnane oLakhyA bAda sAcA ratnanI parIkSA karavI sarala che te ja pramANe anAthatAnuM bhAna thayA bAda sanAthatAnuM jJAna thavuM sarala che. keI mANasa khAlI mudI baMdha karIne koIne batAve te jenAra te ema ja samajaze ke e muThThImAM jarUra kAMIka haze. paNa jeNe mudI khAlI baMdha karI che te te sArI rIte jANe che ke, mArI muThThI khAlI ja che. Ama jANavA chatAM paNa "te bIjAne ThagavA mATe jANI joIne khAlI muThThI baMdha kare che. te sArI rIte jANe che ke, - bIje mANasa zuM jANaze ke A khAlI muThThImAM kAMI nathI! paNa te khAlI muThThI baMdha karanAre ema vicAravuM joIe ke, huM khAlI muThThI baMdha karIne bIjA lokone ThagI rahyo chuM e mArI nirbaLatA che. - he ! rAjana ! je pramANe kholI budI baMdha karI bIjAne ThagavA e jema DhoMgI mANasanuM kAma che te ja pramANe bata-niyamo vagerenuM pAlana na karavuM ane uparathI sAdhuveza paherI pitAne sAdhu tarIke batAvavuM e paNa DhegInuM kAma che. sAco mANasa khAlI muThThI baMdha karIne koIne #ze nahi paNa te te spaSTa ema ja batAvaze ke mArI madrImAM kAMI nathI. A ja pramANe je sAdhutAnuM pAlana na karI zake chatAM je te DhoMgI nahi hoya te te spaSTa kahI deze ke, mArAthI sAdhutAnuM pAlana thaI zakatuM nathI. te khAlI muThThI baMdha karI lekane ThagavAne TaeNga kadApi karato nathI. atre eka prazna thAya che ke, sAdhutAnuM pAlana na thavA chatAM paNa khAlI muThThI baMdha rAkhavI sAruM che ke mudIne kholI devI sAruM che. arthAta sAdhutAne bahArane dekhAve rAkhe sAruM che ke, upara-bahArano dekhAva na rAkhe e sAruM che? A praznane uttara e che ke, kaI kuvAne DhAMkI rAkha ane lake e kuve che e na jANavAne kAraNe temAM paDI jAya ema thavA devuM e kharAba che. ema karavAnI apekSAe te kuvAne khullo rAkhavo e sAruM che. maema karavAthI keI bramane kAraNe kuvAmAM paDI jaze nahi. A ja pramANe sAdhutAnuM pAlana tuM na hoya te spaSTa kahI devuM paNa DhoMga na kara. bhagavAne kahyuM che ke, leke asAdhunI pUjA kare ane tene sAdhu mAne te viSamakala che. Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 8]. rAjakoTa-cAturmAsa [485 AjakAla te IndrajALanAM khele bahu ochAM thAya che paNa pahelAMnA jamAnAmAM IndrajALanAM khela bahu thatA. e khelamAM palavAramAM kAMkarAnA rUpiyA banAvavAmAM AvatAM. je ke te khela karanAra rUpiyA banAvIne pheMkatA jAya che chatAM tame te ema jANe ja che ke e rUpiyA kevaLa batAvavA mATe ja hoya che. je vAstavamAM e rIte rUpiyA banI zakatA hoya ke te banAvI zakAtA hoya te te bajAriyA eka paisA mATe bhIkha zA mATe mAMge ? je pramANe te khela karanAra kautuka karI jagatane Thage che, te ja pramANe te leke paNa jagatane ThaganArA che ke je leke vAstavamAM sAdhutAnuM pAlana karatA nathI, paNa bahArazrI sAdhutAne DhoMga kare che. evA lekene kAraNe ja yuvAnone dharma uparathI zraddhAbhAva ocho thatuM jAya che. te lekene kAraNe ja Aje lekene ema kahetA sAMbhaLavAmAM Ave che ke, dharmo ghaNo ADaMbara phelAvyo che ane duniyAmAM hAhAkAra vartAvyo che, eTalA mATe dharmanI AvazyakatA nathI." A pramANe kahenArA yuvaka Ama kahevAmAM ghaNuM utAvaLa kare che. temaNe samajavuM joIe ke, je ADaMbara dharmanA nAme thaI rahyo che emAM dharmane zo vAMka che? kayA dharmamAM ADaMbara kahyo che? ane jyAre tame ADaMbarane ja bhagAvavA cAhe che te pachI tame ema zA mATe kahetA nathI ke ame adharmane virodha karIe chIe. ADaMbara kare evuM koI paNa dharmamAM kahela nathI. e vAta judI che ke, dharmanA nAme koI adharma calAvatA hoya paNa atre vicAra karI jovo joIe ke emAM dharmane zo vAMka che ? tame loke ADaarane dUra karavA cAhe cho paNa ADaMbarane kAraNe dharmane badanAma zA mATe kare che ane dharmane virodha zA mATe kare che ? ADaMbarane kAraNe dharmane vizadha kare e vAta keTalI bhUlabharelI che te eka daSTAMtadvArA samajAvuM chuM - eka mANase eka rIMchanI sAthe mitratA bAMdhI. banne eka-bIjAnA pAkA mitra thaI gayA. te rIMcha ekavAra sutA hatA tyAre tenA zarIra upara besatI mAkhI bane te mANasa uDADavA lAgyo. thoDIvAra pachI te rIMcha jagyo ane tenA mitrane kahyuM ke, have tame suI jAo. huM mAkhIone uDADato rahIza. te mANasa suI gayo, rIMcha mAkhIone uDAvA lAge. 1NuM sAkhIe to eka jagyAethI uDI bIjI jagyAe besavAno svabhAva hoya che eTale mAkhIo svabhAva pramANe eka jagyAethI uThI bIjI jagyAe besavA lAgI. rIche vicAryuM ke, A mAkhIo bahu aparAdha kare che mATe e mAkhIone mArI nAMkhavI joIe. A pramANe vicAra karI te mAkhIone mAravA mATe eka moTI lAkaDI upADI lAvyo, paNa tene eTaluM jJAna na hatuM ke lAkaDI vaDe mAkhIone mAsvA jatAM mitrane paNa mAra paDaze. rIMcha te ajJAna hato, eTale te mAkhIone lAkaDI mAravA mitra upara lAkaDIne ghA karI esa. jo ke teno uddeza mitrane mAravAno na hato paNa tenI ajJAnatAnA kAraNe te mitrane 'paNa lAkaDI mArI besate. . - ADaMbarane kAraNe dharmanI avahelane na thAya tenI sAvadhAnI rAkhavAnI AvazyaktA che. Dhagane nAza karavA cAho cho e te ThIka che, ane zAstra paNa DhaMgane dUra karavAnuM ja kahe che; paraMtu DhoMgane dUra karavAne nAme jema mAkhIone badale mitrane kaSTa sahevuM paDayuM tema dharma kacaDAI na jAya tenI sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. dharmanI vyAkhyA karatAM kahevAmAM AvyuM che ke - Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA __ dhArayati iti dharma: je patita thatAM bacAve che te dharma che; paNa Aje e bhUla thaI rahI che ke je nIce pADe che ke pAchaLa haThAve che tene dharma samajavAmAM Ave che. dhana dhAra dhAtu uparathI dharma zabda banyo che. arthAta nIce paDatAM je bacAve te dharma che. je rAga-dveSamAM na pADe te dharma che. eka mANase lakhyuM che ke, jo mAruM cAle te huM dharmane eka bAju mUkI dauM ane garIbone mahelamAM vasAvuM; paNa jyAre garIbone mahelamAM vasAvavAmAM Avaze te amIrane kyAM vasAvazo! zuM temane jhuMpaDAomAM vasAvaze ! A te ekane nIce pADI bIjAne unnata banAvavA jevuM che. dharma A prakArane rAga-dveSa karatAM aTakAve che. AjanA navayuvAnomAM dhama upara dveSa karavAnuM kAraNa dharma kahenArAone TaeNga che. je dhArmika kahenArAo dharmanuM barAbara pAlana kare ane koInA prati rAga-dveSa na rAkhe te dharmanI koI niMdA karI zake nahi tema dharmane virodha paNa kaI karI zake nahi. sudarzana caritra-pa3 nahIM cIja jagameM kaI aisI, caraNa caDhAu lAya; tathApi mujha para mehara karIne. mAMge tuma husAya. dhana 118 rAya tumhAre rahate rAjameM, milA dharmakI sahAya; aura kAmanA mune nakucha bhI, mAtA sAtA pAya. dhana 119 ! ! ! sune zeTha bena sabhI jana, acaraja adhike pAya; zaguse esA bhAva dikhAyA, mahimA varaNI na jAya. dhana 120 . rAjA kahevA lAgyuM ke, "he ! zeTha! mArA jevA pAmara prANIne ApanA dharmapAlanathI apUrva zikSA maLI che. ApanI dvArA dharmanuM maMDana ane pApanuM khaMDana thayuM che. huM rAjadharmathI baMdhAele chuM e kAraNe ekataraphI satya mAnIne meM Apane zULIe caDAvavAne hukama karyo paNa ApanI bhAvanAne dhanya che ke, je bhAvanAe zuLIne paNa siMhAsana banAvI dIdhuM. saMsAramAM ghaNIvAra IcchA na hovA chatAM paNa mithyA daMDa ApavAmAM Ave che. meM paNa evuM ja kRtya karyuM che. jo ke ApanI bhAvanA ucca che ane mArA prati Apano koI prakArano roSa paNa nathI paNa mane have e pazcAttApa thAya che ke, meM Apa jevA niraparAdhIne zaLIne daMDa kevI rIte ApI dIdho ? mane evo paNa vicAra thAya che ke, A saMsAramAM ane rAjakAryamAM pravRtta rahevAthI na jANe mArA hAthe niraparAdhIone keTalIvAra daMDa apAyo haze ? paNa huM saMsAramAM phasAela chuM e kAraNe ja mArA hAthe AvAM kRtyo thavA svAbhAvika che, paraMtu have ApanI pavitra bhAvanAe mAre paNa sudhAra karI nAMkhyo che. mAre e niyama che ke, je sAruM kAma kare che tene huM puraskAra ApyA karuM chuM. A niyamAnusAra tame paNa mArI pAse kAMIka mAMgo ke jethI mAro pazcAttApa paNa thoDo ocho thaI jAya ane mArA hRdayane paNa thoDI zAMti maLe." - je sudarzana cAhata te rAjA pAsethI ghaNuM dhana mAMgI zako paNa teNe rAjAne kahyuM ke, "huM ApanI pAse bIjuM kAMI cAhata nathI paraMtu eTaluM ja cAhuM chuM ke, mArI mAtAne koI prakAranuM kaSTa na thAya. saMsAramAM manuSyathI bhUla te thAya che paNa pitAnI bhUlane Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 8] rAjakoTa-cAturmAsa [487 bhUla mAnavI e kAMI ochuM nathI. he ! rAjana ! tame rAjA thaIne ATalA mANasonI vacce tamArI apUrNatA ane bhUlano svIkAra kare che e kAMI ochA harSanI vAta nathI. tamArA jevo rAjA thavo paNa muzkela che. rAjAnI sahAyatAthI ja dharmanuM pAlana thaI zake che. tamArA rAjyamAM ane tamArI rakSAmAM ja meM dharmanuM pAlana karyuM che. je rAjasattA, eka divasane mATe paNa na hoya te gajaba thaI jAya. pANI na varasavAthI te jematema eka varSa calAvI zakAya che paNa rAjasattA vinA eka divasa paNa kADhavo muzkela thaI jAya che. mATe he ! rAjana ! tamAre mArA upara ghaNe upakAra che. tamArI sahAyatAthI ja huM dharmanuM pAlana karI zako chuM." zrI sthAnAMga sUtramAM sAdhuo upara paNa pAMca jaNAne upakAra batAvavAmAM Avyo che. jemAM sauthI pahelo upakAra rAjAno che. eTalA mATe sudarzana rAjAno upakAra mAne che. sudarzana manamAM vicAra kare che ke, meM mAtAne bheda bolyo nathI paraMtu zULInuM siMhAsana banI javAne kAraNe mAtAno bheda khulle thaI gayo che. rAjA kSatriya che. eTale jyAre te mAtAnI sAme jaze ane mAtA tenI sAme jaze tyAre mAtAnuM mAthuM kevuM nIcuM namI jaze! ane te vakhate mAtA rAjAne ze uttara ApI zakaze! mATe rAjA pAsethI mAtAnA mATe abhaya vacana mAMgI levuM joIe. potAnA svArthane na jotAM bIjAnA hita mATe mAMgavuM e kAMI ocho tyAga nathI. dharma A ja vAta zIkhave che. sudarzane potAne svArtha na joyo paNa parArtha joyo. teNe rAjAne kahyuM ke, "he.. rAjana ! mArI mAtAne mArI upara ghaNe ja upakAra che. je mAtA mArI parIkSA na karatA te mArI dharmaparIkSA kevI rIte thAta ! eTalA mATe Apane evI prArthanA che ke, Apa mArA mATe mArI mAtAne kAMI na kahe paNa abhayA mAtAne Apa abhayatA Ape. basa! ApanI pAse huM A ja vastu mAMguM chuM, bIjuM kAMI mAMgatA nathI." sudarzananI A mAMgaNInA javAbamAM rAjA zuM kahe che tene vicAra have pachI AgaLa karavAmAM Avaze. * cA, jAva, cha, ja, harIre arthAt rAjAne, gAthA patine, chakrAyane, gaNane tathA zarIrane-A pAMca jaNAne upakAra che. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [bIjA bhAdaravA vyAkhyAna : saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 9 zukravAra prAthanA 'vijayasena" nRpa 'vimA' rANI, naminAtha jina jAyA; causaTha Indra kriyA mila utsava, suranara AnaMda. pAyA re, sujJAnI jIvA, bhajale re jina, IkavIsavA. --vinayacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI naminAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM tattvanI carcA karavAmAM AvI che. jagatamAM ema bahu kahevAmAM Ave che ke, tattvanuM jJAna karA, ane dhaNA lekAne tattvanuM jJAna karavAnI jijJAsA paNa rahe che; paNa sAcuM tattvajJAna prApta karavA mATe zuM karavuM paDe che te pahelAM jovu' joI e ! tattvajJAnanI prApti kevI rIte thAya che, e vAtane vicAra karavAthI paNa AtmAne ghaNo AnaMda maLI zake che. AjanA leAkeA tattvajJAnane prApta karavA mATe pustakAnA vAcanane paryApta samaje che paraMtu pustakanA vAcanathI ja tattvajJAnanI prApti thaze ema samajavuM e bhUla che. tattvajJAna prApta karavA mATe sAcI jijJAsA hAvI joI e. tattvajJAnanuM keTaluM mahattva che ane tattvajJAnane kevIrIte prApta karI zakAya che. enA viSe upaniSamAM eka kathA Avela che. temAM kahyuM che ke, eka moTA rAjA hate. dAnanA prabhAvathI te rAjAnI kIrtti cAre bAju phelAI gaI hatI. peAtAnI kIrtti phelAyelI joI rAjAne evuM abhimAna AvI gayuM ke, huM kevA dAnI chuM. mArA jevA khIjo krANu dAnI che? eka rAtre, rAjA mahelanI agAsIe sutA hatA. te rAtrIe. haMsarUpadhArI e gAMdhave nIkaLyA. eka gAMdharva rAjAne joI khIjA gAMdharvAMte kahyu ke, A rAjA ghaNA ja dhIra-vIru, dAnI tathA dhyALu che. AnA jevA dAnI--dayALu bIjo kAI nathI. A sAMbhaLI bIjA gAMdharve kahyuM ke, e rAjA game tevA hAya paNa te tattvajJAnInA sAmA bhAgane paNa nathI. te tattvajJAnInI A rAjA kharAbarI karI zake nahi. meM amuka tattvajJAnIne joela che.e tattvajJAnInI A rAjA barAbarI karI zake nahi. pelA gAMdharve pUchyuM ke, tame kyA tattvajJAnIne joyA che ? khIjA gAMdharve javAba ApyA ke, amuka tattvajJAnIne. A uttara sAMbhaLI pe'lA gAMdharva kahyuM ke, e te garIba che. e garIba rAjAnI sarakhAmaNI kevI rIte karI zake? khIjAe A praznane javAba ApyA ke, tame saMsAranA vaibhavane ja badhuM mAne che ane tethI ja tame Ama kahI rahyA che; paraMtu huM saMsAranA vaibhavAne tattvajJAnanI AgaLa tuccha mAnuM chuM. tattvajJAnanI AgaLa sauMsAranA vaibhavA sAgaNA nahi paNa kroDagaNA UtaratAM che. eTalA mATe mArI AgaLa saMsAranA vaibhavAnI prazaMsA na kare. huM jemanI pAse saMsAranA vaibhave che. temane meATA mAnatA nathI paraMtu tattvajJAnIne ja meATA mAnuM chuM. ApaNA zAstramAM paNu A ja vAta kahI che. ke, saMsAranAM vaibhava meTAM nathI paraMtu dharma mATA che, Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 9] - rAjakeTa-cAturmAsa [489 devA vi taM namassanti assa dhamme sayA mnno| arthAta-jemanAmAM dharma che temane deva paNa namaskAra kare che. vAstavamAM deva meTA che ke manuSyo ? sAMsArika vaibhava ane bhogavilAsamAM devo bhale moTA gaNAtA hoya paraMtu dharmapAlanamAM te manuSyo ja moTA che. devo vilAsa mANI zake che paraMtu dharmanuM pAlana karI zaktA nathI. dharmanuM pAlana te manuSyo ja karI zake che. eTalA mATe devo nahi paNa manuSya ja moTA che. e be gAMdharvo vacce thatI vAta, rAjAe sAMbhaLI. rAjA vicAravA lAgyo ke, "koI paNa rIte e tattvajJAnIne nIce pADavo joIe. sAMsArika vaibhavamAM lalacAvI tene tattvajJAnathI patita kare ane tattvajJAna meTuM nahi paNa saMsAranAM vaibhava meTAM che e vAta siddha karavI." A pramANe vicAra karI rAjA savAranA pahoramAM daza hajAra gAye ane eka mUlyavAna hAra laI rathamAM besI te tatvajJAnI pAse gayA. taravajJAnI pAse jaI teNe kahyuM ke, huM Apane A badhI gAyo, A hAra tathA A ratha bheTamAM ApuM chuM ane Apa mane tatvajJAna saMbhaLAve, eTaluM ja ApanI pAse cAhuM chuM. rAjAnA A kathananA uttaramAM e bhajJAnIe rAjAne kahyuM ke, "he! ! tuM ahIMthI jema Avyo tema pAcho cAlyo ja. tuM tattvajJAna sAMbhaLavAne yogya nathI." rAjA kSatriya hate chatAM te tattvajJAnIe tene zaka kema kahyo ? Ano khulAso karatAM zaMkarabhASyamAM kahyuM che ke, jemanA hayamAM te bIjuM hoya che ane uparathI bIjuM kAMI kahe che tathA je saMsAranA vaibhavanA saMtApathI zekAkula rahe che te zUddha kahevAya che. e tattvajJAnInuM kahevuM sAbhaLI rAjA coMkI UThyo. te vicAravA lAgyuM ke, vAstavamAM te haMse ThIka ja kahetA hatA. A tattvajJAnI te mArA vaibhavane tuccha mAne che ane mane zadra kahe che. e ATale daridrI hovA chatAM tene saMsAranA vaibhave tuccha lAge che. enI daSTimAM te svarga paNa tuccha che. ene eTale paNa vicAra thato nathI ke, huM ane tattvajJAnI thaIne paNa duHkhI chuM. vAstavamAM A sAce tattvajJAnI che ane tattvajJAnInI AgaLa sAMsArika vaibhava tuccha ja hoya che. rAjA A pramANe vicAra karI tattvajJAnIne kahevA lAgyo ke, Apa mAro aparAdha kSamA kare. huM A gAye, A hAra vagere ApI Apane tatvajJAnathI patita karI ema batAvavA cAhate hatuM ke, tattvajJAnanI apekSAe sAMsArika vaibhava ja meTAM che, paNa mAro A aparAdha have mApha karo ane mane tatvajJAna saMbhaLA. rAjAnA A kathananA uttaramAM tattvajJAnIe kahyuM ke, tuM je tattvajJAna sAMbhaLavA cAhe che te sArA A vaibhavane dUra karI mArI sAme besa. huM tane tattvajJAna saMbhaLAvuM chuM. A prArthanAmAM paNa kahyuM che ke -- jIvAdikano tattva hiye dhara, heya tha samajIne re tIje upAdeya ulakhIne, samakita nirmala kIje . sujJAnI A prArthanAmAM A tattvajJAna batAvavAmAM AvyuM che paNa tame A tattvajJAnane samajavA mATe kaI cIjane tyAga kare che e juo. uparathI te tattvajJAnanI vAta kare ane hRdayamAM Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA duniyAnA leke mane mAna Ape evI bhAvanA kare te tatvajJAnanI prApti thaI zakatI nathI. tattvajJAnanI prApti mATe te sAMsArika vastuone meha choDI devo paDe che. jemaNe sAMsArika vastuone moha choDyo nathI te tattvajJAnane yogya banI zakatA nathI. jyAre evuM jJAna thAya ke, tU so prabhu, prabhu se tU hai, daita kalpanA me; : sat cetana AnaMda vinayacaMda paramAtama pada bheTe re. sujJAnI A pramANe jyAre AtmabhAna thAya che ane sAMsArika vastuone meha chUTI jAya che tyAre ja tattvajJAnanI prApti thAya che. tattvajJAnanI prApti thayA vinA tattvajJAnanI vAta karavI e kenA jevuM che. ene mATe anAthI muni zuM kahe che te juo. anAthI munine adhikAra-pa4. anAthI muni kahe che ke, tRtvajJAnanI prApti thayA vinA tatvajJAnanI vAta karavI e te khAlI muddIne baMdha karI batAvavA samAna che. anAthI munie A viSe aneka udAharaNa ApI lekottara vAtane siddha karela che, te , ke anAthI munie paheluM udAharaNa te khAlI mudInuM ApyuM. bIjuM udAharaNa beTA sikkAnuM ApyuM che. kheTA sikkAno keI pitAnI pAse saMgraha karatuM nathI. Aje kaI khaTA sikkAnuM prala kare to te sarakAra paNa aparAdhI mAnavAmAM Ave che. - : eka pustakamAM beTA sikkA viSe eka vAta vAMcavAmAM AvI hatI. temAM lakhyuM hatuM ke, auraMgajeba bAdazAha dharmane bahu. kaTTara hatA. te ema cAhate hatuM ke, saMsAranA badhA leke musalamAna thaI jAya. tenI A abhilASAne kAraNe aitihAsika le ema . . . . 'zivAjI na hota to sunnata hata hinda kI" - auraMgajabane samaya A dharmajhanUnane ha. ekavAra teNe vicAryuM ke, badhAne mArIpITIne paNa musalamAna banAvI devA. je huM ATaluM kAma na karI zakuM ane allAnA dharmane na phelAvuM te huM bAdazAha zuM thaya! bAdazAhanA mitramAM eka lAladAsa nAmane bA paNa mitra hatA. te darabAramAM paNa AvatA-jato hato. bAdazAhe vicAryuM ke, jo A bA mArI chAnuM samarthana kare te mArI murAda pAra paDI jAya ane badhuM kAma paNa thaI jAya. A pramANe vicAra karI teNe lAladAsa bAvAne pUchyuM ke, bAvAjI! mAre duniyAnI baMdagI karavI joIe ke khudAnI bAvAjIe uttara Apyo ke, emAM pUchavA jevuM zuM che - khudAnI baMdagI karavI e ja ThIka che. bAdazAhe bAvAjIne pharI pUchayuM ke, e te ThIka paNa bAdazAhe pitAnI pijhIsana pramANe khudAnI baMdagI karavI joIe ne ? bAvAjIe uttara Apyo ke, e paNuM ThIka che. bAdazAhe kahyuM ke, khudAnI baMdagI mATe meM e vicAra karyo che ke, je loko rAjIkhuzIthI musalamAna thatA nathI temane mAra mArIne paNa jabarajastIthI " kalamA " bhaNAvI devA ane temane musalamAna banAvI devA. mAre A vicAra ThIka che ke nahi ? | lAladAse uttara Apyo ke, Apane manamAM je vicAra Avyo che tene devadUto paNa badalAvI zaktA nathI te pachI bIjAonI tAkAta ja zuM? bAdazAhe kahyuM ke, e te ThIka Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 9]. rAjakeTa-cAturmAsa [ 491 che paNa sauthI pahelAM tamAre je musalamAna thavuM paDaze! lAladAse uttara Apyo ke, huM tamArAthI kayAM dUra chuM. jyAre huM tamane salAha ApuM chuM ane tame jabarajastIthI ja badhAne musalamAna banAvo cho to pachI huM temAMthI kema bacI zakuM! ' " , : A pramANe vAtacIta thayA bAda lAladAsa pitAnA sthAne gayo ane vicAravA lAgyo ke, bAdazAhane kevI rIte samajAvavA ? Akhare teNe eka upAya vicArI lIdho ane e upAya pramANe ja karavA mATe teNe pitAnA celAne samajAvI dIdho. bIje divase lAladAsa bAdazAhanI pAse beThA hatA te ja vakhate tene cele tyAM Avyo ane lAladAsane kahyuM ke, ahIMnA zarApha bahu ja badamAza thaI gayA che. lAladAse pUchayuM ke kema ! celAe uttara Apyo ke, huM A rUpiyA laI paisA levA gayo hato paraMtu e lekee.. paisA na ApyA. lAladAse celAne pUchayuM ke, e lekee zuM kahyuM? celAe uttara Apo ke, e lake kahe che ke, A rUpiyA khoTA che eTalA mATe ame tenA paisA ApI zakIe nahi. e loko.. ema kahA kahetA hatA ke, je tame bAvAjInA celA na hatA te tamArI upara kesa karI tamane daMDa apAvata. e te amAre upakAra mAne che, ame tamArI upara kesa karatA nathI, mATe tame A kheTA rUpiyA laI cUpacApa pAcho cAlyA jAo , . . . . . . . = . bAdazAha A vAta sAMbhaLI rahyo hato. teNe bAvAjIne pUchayuM ke zuM vAta che.AvAjIe uttara Apyo ke, ahIMnA zarIphe evA badamAza thaI gayA che ke bAdazAhanA sikkAne paNa mAnatA nathI. A juo! mAre cele rUpiyA laIne pAchA AvyuM che. A rUpiyA upara bAdazAhI sikko hovA chatAM te leke A rUpiyA beTA che ema kahI pheMkI de che. - AlamagIrIne kAyade prasiddha che. kahevAya che ke aMgrejoe paNa e kAyadAne ghaNokhare bhAga pitAnA kAyadAmAM paNa dAkhala karyo che. " bAdazAhe bAvAjI pAsethI rUpiyA laI joyo ane kahyuM ke, A rUpiyo tamane keNe Ape? zuM tame mArA kAyadAthI vAkepha nathI? A rUpiyo khoTo che ane khoTA rUpiyAne calAvanArane huM bhAre daMDa ApuM chuM. tamane te huM sArI rIte jANuM chuM ke tame A kheTe rUpiye banAvyuM nahi, heya paraMtu tamane A rUpiye koNe Apyo che ? lAladAse javAba Apo ke, A khaTe che tethI zuM thayuM? A kheTA rUpiyA upara bAdazAhI sikko to che ne? bAdazAhe uttara Apyo ke, mAre sikko sAco hovo joIe. jo sikko mArA nAmane hovA chatAM tene banAvavo ke calAvavo e aparAdha che. bAvAjIe kahyuM ke, je ema che te zuM khudAnA nAme keAIne upara julma gujAravo ke koIne jabarajastI mAra mArIne musalamAna banAvavA e zuM aparAdha nathI? zuM Ama karavuM te beTo sikko calAvavA jevo aparAdha nathI ?' - bAdazAha samajI gayo. teNe pUchayuM ke, tyAre zuM karavuM? lAladAse uttara Ape ke, koI potAnI meLe musalamAna bane e vAta judI che nahi te dharmane mATe badhAne svataMtratAM hevI joIe. bAdazAhe bAvAjInI A vAtane svIkAra karyo re . . . . . . ! . A ja pramANe anothI muni paNa beTA sikkAnuM udAharaNa ApI rahyA cheteo kahe che ke, jemanI upara teM cAMdI caDAvavAmAM Avela che ane aMdara tAMbuM bhareluM che evA Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ i her & kalara] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha bIjA bhAdaravA khoTA sikkAne saMgraha buddhimAna leko karatA nathI. saMsAramAM evI paddhati pracalita che ke, jemanI pAse vadhAre sikkAo hoya che te moTo mANasa mAnavAmAM Ave che paNa jo te sikkAo sAcA haya, khoTA na hoya te. A ja pramANe je vrataniyamamAM te asthira che paNa uparathI sAdhu banI besela che te kheTA sikkAnI samAna che. temanI kaI kadara karatuM nathI. satpaSanI sevAthI pApI paNa sudharI jAya che paNa temanI sevAthI je sudhare che te sapuruSa che. DhoMgInI sevAthI kAMI lAbha thatuM nathI. anAthI muni A viSe trIjuM udAharaNa Ape che. teo kahe che ke, kAcane TUkaDe game teTale camakate heya ane hIrA--pannAnI mAphaka ja kema dekhAtuM na hoya chatAM te ratna nathI ane ratna jeTalI tenI kIMmata aMkAtI nathI, koI vyakti kAcanA TUkaDAne ratna kahI batAve te koI ajJAna mANasa bhale tene ratna mAnI le, paNa jANakAra mANasa tene ratna mAnI zakaze nahi ane ratna mAnI tene saMgraha paNa karaze nahi. anAthI muni A traNa udAharaNa ApI ema kahe che ke, je pramANe A khAlI muThThI, be sikko ane kAcane TUkaDe asAra che, te ja pramANe vrata-niyamonA pAlana vinA kevaLa sAdhuveza ane bahAranI kriyA paNa asAra che. je bahAra te sAdhupaNuM batAve che ane aMdara koI bIje ja bhAva rAkhe che-sAdhupaNAne pALavAne bhAva rAkhatA nathI-te paNa asAra che. A udAharaNane cAhe te daSTie ghaTAvI zake che. duniyAne mATe paNa prasiddhi che ke UMcI sI dukAna, kese pakavAna pAMcase kI puMjI para, pahAsa kA divAlA ' arthAta-pUche te cheDI che paNa uparane dekhAva bahu batAvavAmAM Ave che ke jethI leke tene dhanavAna samajI pitAnuM dhana seMpI jAya. A ja vAta e sAdhuone mATe paNa samajavAnI che ke, jeo sAdhupaNAnI pUjI na hovA chatAM uparathI Dhaga batAve che. jeo sAcA tattvajJAnI haze teo te aMdara koI bIjuM rAkhI ane uparathI kAMI bIjuM je batAvI koIne kadApi ThagavAne prayatna karaze nahi. - jo ke, anAthI munie je kAMI kahyuM che te sAdhuone lakSyamAM rAkhI kahyuM che paNa A vAta badhAne eka sarakhI lAgu paDe che. tamAre zrAvakee paNa e vAtanI sAvadhAnI rAkhavI joIe ke aMdara te kAMI bIjuM rAkho ane uparathI kAMI bIjuM na batAve. zAstramAM kahyuM che ke - mAyI micchAdichI amAyI sammAdichI / arthAtaje aMdara te kAMI bIjuM ja rAkhe che ane uparathI kAMI bIjuM ja batAve che te mithyAdRSTi che. samaSTi te te che ke, je kapaTabhAva rAkhyA vinA aMdara jevuM hoya che tevuM ja bahAra batAve che. kadAca koI ema kahe ke, ame zrAvaka chIe paNa Akhare ame gRhastha chIe eTalA mATe je ame uparane bhapake na rAkhIe te amAruM kAma cAlI zakatuM nathI. uparathI te amAre "polIsI' rAkhavI ja paDe che. paraMtu jJAnIo A viSe kahe che ke Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 9 ] rAjakoTa-cAturmAsa ughare anta na hAI nibAhU, kAlanemi jimi savaNa rAhutulasIdAsajI kahe che ke, rAvaNa sAdhu banyuM hatuM paraMtu te sAdhupaNuM pALavA mATe nahi paNa rAma ane sItAne ThagavA mATe. te ema vicArato hato ke, A vezadvArA rAma sItA ThagAI jaze. kAma kADhavA mATe jema ThIka lAge tema karavuM joIe. A dRSTie te sAthuM banyo hato paNa Akhare sAdhu banavA pAchaLa rahelo badhe bheda khulle thaI gayA. Akhare tenuM pariNAma zuM AvyuM ? teNe dharmanA nAme ThagAI karI paNa tenI ThagAI zuM cAlI zakI ? nahi. A pramANe vicAra karI samajadAra ke uparathI kAMI bIjuM batAvatA nathI tema kuyuktithI lekhakone kyatA paNa nathI. teo to AtmAne zAnta ane sarala banAvavAmAM ja mazagUla rahe che. eka egIe yogasAdhanA zIkhI lIdhA bAda bIjA yogIne kahyuM ke, huM kevo yoga zIkhyo chuM tene camatkAra hamaNuM tamane batAvuM chuM. tyAre bIjA yogIe kahyuM ke, je ema zIkhele hoya che te pitAnA moDhe ema kahetA nathI. tamAsa kahevA uparathI te ema jaNAya che ke tame vega zIkhyA nathI. pahelA yogIe kahyuM ke, jo emaja tame mAnatA ho te huM kevo yuga zIkhe chuM te hamaNAM batAvuM chuM. A pramANe kahIne teNe ame AvatAM eka hAthInI tarapha daSTi pheMkI, tene mUrzita karI dIdhuM eTale te hAthI jamIna upara DhaLI po. tyAre pelA gIe kahyuM ke, je, mArA yogane prabhAva ? bIjA rogIe kahyuM ke, AmAM zuM ga che? A kAma te bIjI rIte paNa thaI zake che. tyAM ja eka bIjo hAthI udhe ha. te bIjA yogInI pAse koI rAsAyanika vastu hatI je rAsAyanika vastu hAthIne pUchanA vALane lagAvatAM ja te hAthI mUcha pAmI nIce paDI gaye. tyAre bIjA gIga pelA yAgIne kahyuM ke, joyuM! hAthIne mUchita karI nIce pADavAnuM kAma te rasAyana dvArA paNa thaI zake che. sAco yoga te temAM che ke jyAre potAnA mAnahAthIne pAvAmAM Ave ane tenuM damana karavAmAM Ave AvA camatkAra karavAmAM ane batAvavAmAM jherI saphaLatA rahelI nathI. sAdhuo, AvAM camakAro batAvavAmAM ane lekene ThagavAmAM kadApi pravRtta thatA nathI. keTalAka leke kahe che ke, camatkArane namaskAra thAya che eTalA mATe camatkAra te batAve ja joIe paNa sAdhuoe ahaMkAra chatavAne camatkAra batAvajoIe. emAM ja temanuM zreya raheluM che. sudarzana caritra-54 abhayAe sudarzana upara khoTuM kalaMka caDAvyuM hatuM ane te sudarzanane zuLIne daMDa apAvI evuM abhimAna karI rahI hatI ke, mAruM kahevuM na mAnyuM ke meM tene zULIe caDAvavAno daMDa apAvyo. abhayA A pramANe ahaMkAra karatI hatI paNa sudarzana te pitAnA ane abhayAnA AtmAne samAna mAnI rahyo hate. eTalA mATe te manamAM ema vicArate hatuM ke, A mAtA je kAMI karI rahI che te mArA kalyANane mATe karI rahI che. jJAnI ane ajJAnI vacce A ja aMtara raheluM che. kahyuM che ke - yA nizA sarva bhUtAnAM tasyAM jAgarti saMyamI / ajJAnI leke jene rAta kahe che, jJAnIjane tene divasa mAne che ane sattAnI leke jene divasa kahe che, jJAnI jano tene rAta samaje che. Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - ' ** * ** * 94] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA saMsAramAM jJAnI ane ajJAnIne A prakArano bheda te cAlatA ja rahe che. A kathanAnusAra sudarzana paNa abhayAnA kRtya viSe emaja vicArato hato ke, A mAtA mAruM kalyANa karI rahI che. potAne tatvajJAnanI agnimAM homIne mArA AtmAne ujavala banAvI rahI che. A kAraNe ja rAjAe kAMI mAMgavAnuM kahyuM ke teNe "mArI mAtAne kaI prakAranuM kaSTa nA thAya e ja mAMgyuM. 1 . Akhare satyane ja vijya thAya che e vAtane lakSyamAM rAkhI sudarzananI mAphaka je nirapekSa satyanuM pAlana karI na zake te sApekSa satyanuM te avazya pAlana kare. je saMsAra vyavahAramAM rahe che, temanIArA nirapekSa satyanuM pAlana thaI zakatuM nathI. nirapekSa satyane te teo ja pALI zake che ke jeo saMsAravyavahAranA tyAgI che. saMsAra-vyavahAramAM rahenAra amuka vAta satya che ema mAne che ane jANe che paNa kAyadAnI dRSTie te vAta satyasiddha thatI nathI. A pramANe te nirapekSa satyanI upekSA karI de che ane tethI tenI dvArA sApekSa satya ja pALI zakAya che. jemake rAjA dadhivAhane pazcAttApa karatAM ema kahyuM ke huM jANa hatuM ke, A rANInuM ja chaLakapaTa che paraMtu tame bolyA nahi ane rANInA sAkSIo hatA eTale sAkSIonA AdhAre mAre nirNaya Apavo paDe. sApekSa satyanuM pAlana karavA mATe tamane zULIe caDAvavAne daMDa Apavo paDaze." A pramANe gRhasthadvArA nirapekSa satyanuM pAlana thaI zakatuM nathI. paNa AjakAla to nirapekSa satyanI vAta te eka bAju rahI sApekSa satya paNa paLAtuM nathI. ane sApekSa satyane paNa uDADI devAmAM Ave che ane Ama karavAmAM je kuzaLa hoya che te hozIyAra vakIla-berIsTara mAnavAmAM Ave che. tamArI upara nirapekSa satyanuM pAlana karavAnI javAbadArI mUkavAmAM AvatI nathI, paraMtu: sApekSa satyanuM te pAlana kare. sudarzana zeThe te gRhastha hovA chatAM nirapekSa satyanuM pAlana karyuM hatuM. te pachI zuM tame sApekSa satyanuM pAlana nahi karo ? bhakta tukArAme kahyuM che ke - sabhya te jarA tu mane to 4 darI. ", ' . . che. arthAta-jyAM satya bolavAmAM Ave che tyAM ja bhagavAna che. eTalA mATe tame sApekSa satyanI avahelanA na kare. sApekSa satyanuM pAlana karatAM karatAM. jyAre nirapekSa satyanuM paNa pAlana karavA lAgaze tyAre paramAtmAne bheTa thavAmAM vAra nahi lAge. jo tame satyane dhanathI vizeSa mAne che te dhanane mATe satyane tyAga na kare. sApekSa satyane te na bhUle. saMsAramAM evA leke paNa thAya che ke jemaNe satyane mATe badhA kaSTa te sahyAM paNa satyane tyAga na karyo. '' 'zaMkarAcAryanuM nAma brAhmaNuM samAjamAM ghaNuM UMcuM mAnavAmAM Ave che. teo jagadgura paNa kahevAya che. Aje te leke zaMkarAcAryane ziSya kaheDAvavAmAM gaurava mAne che paNa Adya zaMkarAcAryanAM tarane kevI rIte virodha thayo hato e sAMbhaLo te diDamUDha thaI javAya. Adya zaMkarAcAryanI mAtA mRtyu pAmI hatI. temanA tane virodha thavAne kAraNe brAhmaNa leke kahevA lAgyA ke, have te ThekANe Avaze. ApaNe tenI mAtAnA mRtadehane upADavA nahi jaIe, te te ApaNI khuzAmata karaze ane ApaNI vAta mAnaze eTalA mATe tenI mAtA mRtyu pAmI e sAruM thayuM. :; brAhmaNane A vicAra sAMbhaLI Adya zaMkarAcArye vicAryuM ke, mAtAne mRtadeha upADavA mATe mAre mArA tattvajJAnanA satyane kadApi choDI devuM na joIe. A te mRtadeha che, ene Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - = vada9] . rAjakoTa-cAturmAsa : kaI paNa rIte agnisaMskAra karavAno che. A pramANe vicAra karI temaNe pitAnI mAtAnA mRtadehanuM eka eka aMga kApyuM ane eka eka aMgane laI jaI bALyuM. Akho mRtadeha temanA elAthI upADI zakAya ema na hatuM eTalA mATe temaNe Ama karyuM paNa pitAnA tatvajJAnanA satyane tyAga karyo nahi. - je leke A pramANe bIjAnA kaSTane lAbha le che ane bIjAne kaSTamAM paDelA joI patita karavA cAhe che teo zuM satyanuM pAlana kare che kharA ? matalaba ke, Adya zaMkarAcArye pitAnI mAtAnA mRtadehane upaDAvavA mATe paNa pitAnA tattvajJAnano tyAga karyo nahi. te pachI thaDA paisAne mATe satyane tyAga kare zuM ucita che? tamArAthI je nirapekSa satya ane nirapekSa dayAnuM pAlana thaI zakatuM na hoya te sAkSepa satya ane sApekSa dayAnuM te avazya pAlana karo. je nirapekSa dayAnuM pAlana kare che te te megharatha ane purANamAM prasiddha thaela zibi rAjAnI mAphaka kabutaranI rakSA mATe paNa zarIranuM balidAna ApI de che. tamArAthI je eTale tyAga thaI zakato na hoya te je aparAdhI nathI temane te na ja mAre. je niraparAdhIone paNa mAravA taiyAra thaI jAya che teo nirapekSa dayAnuM pAlana zuM kare ? huM ghATakoparamAM hatuM. tyAM meM chavadyAne upadeza Apyo hato. te upadezane prabhAva loke upara ghaNuM ja paDyo hato. temAM premajIbhAIne to dayAnI laganI evI lAgI hatI ke kuralA ane vAMdarAnA talakhAnAomAM je cha mare che temane kaI paNuM upAye bacAvavA je ke, katalakhAnAMomAM je cha mare che te ane pitte mAratA nathI paNa je yALu, leke hoya che teo te badhA upara dayA kare che ane ema vicAre che ke, amane je. pazuo dUdha Ape che te pazuo Ama zA mATe mArI nAMkhavAmAM Ave che premajIbhAI ane bIjA bhAIoe maLIne te mATe ghATakeparamAM eka saMsthA sthApita karI. premajIbhAI tenA vAIsa presIDenTa banyA hatA. hamaNAM temano dehAnta thayo che ke jemanA smaraNamAM ghATakepara vagere sthAnamAM temane zoka paNa mAnavAmAM Avyo hato. amAre tyAM zoka to mAnavAmAM Ave nathI eTalA mATe emanA viSe eTaluM ja kahevAnuM che ke, te bhAIe jIvadayA mATe ATale Atmabhega Apyo hato te zuM tame jIvadayA mATe kAMI karI maMhi zake? je leke ahIMnI saMsthAo joI AvyA che teo kahetA hatA ke, je ahIM anAthAzrama na hota te na jANe keTalA bALake mRtyune pAmata! je A viSe vicAra karavAmAM Ave to jaNAze ke bhAratanA manuSyanI kadara kutarAo jeTalI paNa thatI nathI; aMgreja leke potAnA kutarAMone gADImAM besADe che paNa bhAratanA manuSyane khAvAnuM paNa maLatuM nathI. A vAtane pUrvApara vicAra karI tame leke zrImata banIne besI ja na rahe paNa garIbo upara dayA kare. jo tameM nirapekSa dayA rAkhI zake che te sAruM ja che nahi te sApekSa dayA rAkhe tepaNa kalyANa ja che. Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 496 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ khIjA bhAdaravA vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 11 rivavAra -- prArthanA 'samudravijaya ' suta zrI nemIzvara, jAdava kulakA TIkA, ratanakukha dhAriNI 'sitAde', tehane nandana nIkA; zrI jina mAhanagArA che, jIvana prANa humAya che. 5 15 --vinaya'drajI kuMbhaTa cAvIzI zrI. ariSTanemi bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAnA bhAva spaSTa che, je paramAtmAne sAcA meAhanagArA banAvI le che ane jemane premabhAva paramAtmA prati ubharAya che. temanI prArthanA, sAcI prArthanA che. sAcI mA nA kavI hAya che ene mATe dRSTi samakSa kAI Adaza rAkhavA Avazyaka che. eTalA mATe sarva prathama e jovuM joIe ke, kAnA hRdayamAMthI AvA zuddha premanI dhArA vahe che ane kAnI hRdayaguphAmAMthI premanI gaMgA vahe che? ene mATe ApaNI sAme satI rAmatine Adarza che. satI rAjImatine bhagavAna ariSTanemi evA meAhanagArA lAgyA hatA ane tenA hRdayamAM bhaga vAna prati evela vizuddha premabhAva' ubharAyA hatA ke jenuM varNana karavAmAM aneka kavioe pAtAtAnI zuddhinA upayAga karyAM che ane e kAraNe evI kahevata paNa pracalita thaI gaI che ke na haiAte tema rAjImati tA kayA gAte jaina ke jAta. arthAt--jo temanAtha-rAjIti na heAta tA bhakta leAkA kAnA gIta gAta ? Ane matalaba e thayA ke, bhaktone temanAtha-rAjImati AnaMda ApanAra che. bhakta ane bhagavAna vacce vyavahAramAM tA bheda hoya che paNa nizcayamAM kAMI bheda hatA nathI. jainazAstra kahe che ke, je samaye jene jemAM upayAga hAya che te samaye zAdika nayathI te te ja hAya che, A kathanAnusAra je bhakta bhagavAnamAM tallIna banI jAya che, tenAmAM ane bhagavAnamAM kAI prakAranuM aMtara rahetuM nathI. ema zuddha nayanI dRSTie jainadana paNa mAne che. jainadana samudra samAna che. jema samudramAM badhI nadIonA samAveza thAya che te ja pramANe jainadanamAM badhAMya nayAnA samAveza thaI jAya che. matavALA teA eka nayane pakaDIne kheThA che paNa jainadarzana te badhAMya nayAne mAne che. A kathanAnusAra je eka ja nayane mAnatuM heAya te jainadarzana nathI. jainadana / te ja che ke je badhAMya nayeAte mAnatuM hAya. matalaba ke, bhaktone bhagavAna kevA priya lAgavA joIe e vAtanA AdarzI bhagavatI rAjamati upasthita kare che. rAjImatine bhagavAna kevA meAhanagArA lAgatA hatA, e vAta gaNudharAe siddhAntAmAM varNavela che. jo ApaNane gaNadharAe kahelAM zAstra sarvotkRSTa jaNAtAM hAya tA ApaNe ema vicAravuM joIe ke, satI rAjImatine bhagavAna aniSTanemI AvA Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11 ] rAjakoTa-cAturmAsa [97 priya lAgatA hatA te mane kevA priya lAgavA joIe! siddhAntamAM kahyuM che ke, pazuo upara karuNA karI ane temane choDAvI bhagavAna lagnanA tAraNethI pAchA pharI gayA. temaNe vArSika dAna ApI dIkSA aMgIkAra karI. jyAre A samAcAra satI rAjamatie sAMbhaLyA te vakhatanuM varNana karatAM gaNadharoe kahyuM che ke, rAjamatie jyAre ema sAMbhaLyuM ke, bhagavAne dIkSA laI lIdhI che tyAre te nirAhAsa-nirAnanda thaI gaI, zekane kAraNe mUchita thaI gaI ane tenuM citta cintAthI caMcalita thaI gayuM. siddhAntamAM kahelI A vAtanuM vizada varNana karavAmAM Ave ane tenI sAthe bhaktonI bhAvanAne paNa sumeLa meLavavAmAM Ave te te ghaNo ja AnaMda Ave paNa vistRta varNana karavAne mATe samayanI AvazyaktA rahe che eTalA mATe e viSayane vadhAre na vistAratAM tene saMkSepa karavAmAM Ave che. rAjImati zokane kAraNe mUrNita thaI gaI ane nirAhAsa tathA nirAnaMda thaI gaI, ema siddhAntamAM zA mATe kahevAmAM AvyuM? A praznano uttara e che ke, siddhAntamAM upara pramANe je kahevAmAM AvyuM che tene uddeza e jaNAya che ke, jyAMsudhI saMsArathI dhRNA na thAya tathA saMsArathI mamatva na utare tyAMsudhI vairAgya Avato nathI. vairAgya tyAre ja thAya che ke jyAre saMsArathI mamatva ochuM thAya che ane e kAraNe vairAgya thavAnuM eka kAraNa mUchita thavuM e paNa che. ahIM eka prazna thAya che ke, bhagavAnane jyAre vivAha kara na hatuM te pachI teraNuThAra sudhI zA mATe gayA? teo traNa jJAnanA svAmI hatA chatAM zuM teo eTaluM paNa jANatA na hatA ! A praznano uttara e che ke, temane rAjImatinI sAthe pUrvabhavane saMbaMdha hatA. eTalA mATe bhagavAna, rAjamatine e batAvatA mATe AvyA hatA ke, A saMsArane saMbaMdha tuccha che. jyAM sudhI rAjImati A vAta samajI zakI na hatI tyAMsudhI tene viSa dvArA ja AnaMda maLatuM hatuM paNa jyAre bhagavAne dIkSA laI lIdhI evuM teNIe sAMbhaLyuM tyAre viSayamAM AnaMda mAnavAnuM cAlyuM gayuM ane te zekathI mUchita thaI gaI. rAjImatine mUcha kema AvI ? sAdhArNa rIte saMsAramAM mUchane artha judo ja karavAmAM Ave che paNa rAjImatine je mUcha AvI hatI te judA ja prakAranI hatI. A ja uttarAdhyayana. sUtranA ogaNIsamAM adhyayanamAM mRgAputranuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che ke, mRgAputra mahelanA jharUkhAmAM beThela hatA. te samaye temaNe eka munine joyA. munine jotAM ja mRgAputrane mUrchA AvI gaI. mRgAputrane te vakhate je mUcha AvI te ja mUchane kAraNe temane jAtismRtinuM jJAna pedA thayuM. Aje paNa jovAmAM Ave che ke, mesmarIjhamavALo, koI vyaktine jyAre zaktivizeSathI mUchita karI de che tyAre ja te mUchita vyakti tenA praznono uttara Ape che. je tene mUchita karavAmAM na Ave te te vyakti uttara ApI zake nahi. A ja vAta mRgAputranA caritrathI paNa prakaTa thAya che ke temane mUrchA AvI ane mUcha AvavAne kAraNe temane jAtismRtinuM jJAna thayuM. A pramANe avasthAnA parivartana mATe IndriyonI nistabdhatA Avazyaka che. jyAre indriya kAryathI nivRtta thaI jAya che te vakhate tenI zaktio kendrita thaI jAya che. Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA vedAntamAM kahyuM che ke, manuSya jyAMsudhI jAgrata hAya che tyAMsudhI tenI zaktie indriyeAArA bahAra nIkaLatI rahe che; kAraNa ke indriyA peAtAnI zaktiedvArA te kAMI kAma karatI hatI nathI. indriyeAArA kAma lenAra teA khIjo ja koI heAya che. AMkhanI AMkha, kAnane kAna ane A pramANe mananuM mana paNa khIjuM ja kAI hoya che, indriyAArA tenI zakti bahAra nIkaLe che, jyAre indriyA kAmathI nivRtta thAya che ane suI jAya che te vakhate te badhI zakti manamAM kendrita thaI jAya che ane tyAre mana svapna jue che. zrI bhagavatI sUtramAM svapna viSayaka praznanA uttaramAM bhagavAne kahyu che ke, svapna sutelA mANasa joI zakatA nathI tema jAgrata mANasa paNa svapna joI zakatA nathI. paNa je sutA- jAgatA arthAt ardhajAgrata ane asuSupta manuSya hAya che te ja manuSya svapna jue che, A uparathI atre eka prazna ubhA thAya che ke, suSupti ane jAgRti e baMne vAtA eka sAthe kevI rIte saMbhavI zake? A praznaneA uttara e che ke, indriyAthI te je sutA hAya che ane manathI je jAgatA hoya che te ja svapna jue che. e svapnamAM je dRzya A bhavamAM joyuM na heAya te dRzya paNa jovAmAM Ave che. svapna pUjanmeAnA saMskArAnA paricaya paNa Ape che, svapnamAM je kAMI jovAmAM Ave che te, AtmAe A bhava ke pUrvalavamAM anubhava karela heAya che. A anubhavane AtmA meAhane kAraNe bhUlI gaela hAya che. zAstramAM mRgAputra viSe kahevAmAM AvyuM che ke, mUrchA pAmyA bAda te meAharahita thayeA. AneA sAdhAraNa artha e che ke, tene mUrchA AvI ane e meAharahita thavAne kAraNe tene jAtismRtinuM jJAna thayuM. A pramANe svapna pUrvabhavanA saMskAranA paricaya ApanAra hoya che te ja pramANe AvI mUrchA paNa jAtismRtinuM jJAna karAve che. je pramANe mRgAputrane mUrchA AvI hatI ja pramANe jyAre rAjImatie ema sAMbhaLyuM ke, bhagavAne dIkSA laI lIdhI che, tyAre tene paNa mUrchA AvI gaI. A pramANe rAjImatine pahelAM mUrchA AvI ane Akhare te vicAra karatI e nizcaya upara AvI ke, bhagavAnanI mAphaka mAre paNa dIkSA laI levI joi e. siddhAntanA A kathana uparathI have vicAra karA ke, rAjamatine je mUrchA AvI te Akhare kevI rahI ? Akhare e mUrchAne kAraNe rAjImatie saMyama dhAraNa karyAM ane bhagavAna je mArge gayA hatA te ja mAge te paNa gaI ane bhagavAnane e rIte sAcA mehanagArA baMnAvyA. ane eTalA mATe ja ema kahevAmAM Ave che ke: * zrI jina mahanagArA che, jIvanaprANa hamArA che. ' A vAtane vAstavika rIte kahevAnI adhikArINI teA rAjImati ja che. mUrchA AvyA khAda te kahevA lAgI ke, have mAruM citta bhagavAnanI tarapha coMTeluM che eTalA mATe have A saMsAra mArA mATe AnaMdadAyaka rahyo nathI. te pahelAM te ema vicAratI hatI ke, bhagavAna mane zA mATe cheADIne cAlyA gayA paNa pachI te vicAravA lAgI ke, bhagavAna mane cheADI nathI gayA paNa mane anaMta sa~sArasAgarane pAra karavAne mArga batAvI gayA che. eTalA mATe anaMta sa garane pAra javAne badale saMsAranAM padArthomAM zA mATe phasAI rahuM ? gIMtAmAM kahyuM che ke, je kAma eka dhaDAnA pANIthI sAgaranA pANIthI thaI na zake? jarUra thaI zake. A ja thaI zake che, zuM te kAma kSIrapramANe vedAdinuM adhyayana karavuM Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11] rAjakoTa-cAturmAsa [49 ane sAMsArika padArthomAM AnaMda mAnavo e eka ghaDAnA pANInI samAna che ane tattvajJAnane AnaMda samudranA pANInI samAna che. tattvajJAnane A samudra hovA chatAM ghaDAnA pANIthI keNa snAna karaze ! baDe ghara tAra lAgyo re, jIvalaDArI jyoti jAgI re; prabhujI se prIti lAgI re, cetaniyArI bhramaNA bhAMgI re. chIlara pAnI mahAre dAya na Ave re, nAle kuNu nhAve re gaMgA jamanA bheTane daM te, jAya mil dariyAva re. baDe. jemane kSIra sAgara maLatuM hoya te gaTaranA pANIthI zA mATe nahAya? zItala jala maLatuM hoya te gaTaranuM pANI koNa pIze ? A ja pramANe rAjImati kahe che ke, mane kSIra sAgaranI mAphaka bhagavAna maLI gayA che have mane sakhio gaTaranA pANInA jevI bhAvanA batAve che paNa emAM mAruM citta kema ceTI zake? A prakAranA ucca vicArathI rAjImatie kSIra sAgara jevA bhagavAnane ja apanAvyA paNa saMsAranI bhAvanA rUpa gaTarathI dUra rahI. je anaMta sAgaramAM rAjamatie DUbakI mArI hatI temAM ja tame paNa DUbakI. mAre te tamAruM kalyANa thaI jAya. tame A saMsArarUpI khADAmAM te anaMtavAra DUdhyA che eTalA mATe have rAjamatine Adarza daSTi samakSa rAkhI e nizcaya kare ke - aba hama amara bhaye na mareMge. je pramANe tAramAM khetI paravavAmAM Ave che te ja pramANe bhagavAnane tamArA halsamAM paravI le te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. je jIvananA A eyane barAbara saMmatte nathI, A dhyeyane hadayamAM utArate nathI ane uttama vastu prApta karIne paNa tene malina karI mUke che, te kAne paNa jJAnIjo paricaya Ape che. sAcA-khoTAne paricaya Apavo e jJAnIonuM kAma che. A hIre sAce che ke kheTa e pArakhavAnuM kAma jhaverInuM che. beTA hIrAne peTe kahevAthI koI mANasa ema kahe ke, ema kahevuM e te hIrAnI niMdA karavA barAbara che paNa vAstavamAM e niMdA nathI paNa sAcI pArakha che. zAstra kahe che ke, sAcI vAtane batAvavI e niMdA nahi paNa sata zikSA che. je sAce jhaverI che teNe sAcA-khoTA hIrAnI pArakha karavI ja joIe. A ja pramANe sAdhunA paNa parIkSaka banI sAcA ane khoTA sAdhunI parIkSA karavI joIe. anAthI munine adhikAra-papa - anAthI muni kahe che ke, he! rAjana ! sAdhupaNuM duniyAne ThagavA mATe tathA lokene pitAnI AgaLa mAthuM namAvavA mATe ja nathI. je sAdhupaNuM laIne tene barAbara pAlana karavAmAM na Ave ane kevaLa lokone namAvavA mATe ja uparathI Dhaga karavAmAM Ave te e khAlI muThThI baMdha karIne bIjAne batAvavA samAna che. keI bIje mANasa te khAlI baMdha karelI muddIne bhale bharelI samaje paNa mudI baMdha karanAra te sArI rIte jANe ja che ke te mudrI khAlI che. A ja pramANe sAdhupaNuM na pALavA chatAM kevaLa lekene uparathI sAdhutAne Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *' . ke pa00 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA DhoMga batAvavAthI bhale ke tene sAdhu samaje paNa te pote te sArI rIte jANe ja che ke, mArAmAM sAdhupaNuM nathI. pachI A prakAranI ThagAI karavAthI zuM lAbha ? dharmanA nAme lekene ThagavAnI nIcatAna jevI nIcatA bIjI kaI haze? kahevata che ke - jIbha saphAI karake bhAI dhamI nAma dharAve, polI mudrI jahA asAre meM batalAve. hRdayamAM juduM rAkhavuM ane uparathI bIjuM kAMI batAvavuM e eka prakAranI ThagAI che. A uparathI evo prazna thAya che ke, te pachI sAdhupaNuM na levuM e ja sAruM che zuM ? A praznano uttara e che ke, mAne ke, eka mANasa ema kahe ke, pAThazALAmAM janArA keTalAka leke mUkha paNa hoya che athavA mUkha paNa kahevAya che. ame pAThazALAmAM jatA ja nathI eTalA mATe ame mUrkha kahevAtA nathI. eka mANasa A pramANe kahI pAThazALAmAM jAte ja nathI. bIjo eka mANasa e hoya che ke je pAThazALAmAM jAya te che paNa pATha barAbara yAda karatuM nathI e kAraNe te mAstaranI soTIne mAra paNa khAya che ane mAstara tene mUrkha paNa kahe che. ane trIjo mANasa evo che ke je pAThazALAmAM paNa jAya che ane abhyAsa paNa barAbara kare che. A traNa prakAranA mANasamAMthI tame kyA mANasane sAro samajaze ! tame ema ja kahezo ke, pahele mANasa pAThazALAmAM ja jatuM nathI te te nAlAyaka ja che paraMtu je bIjo mANasa, je pAThazALAmAM jAya che paNa abhyAsa barAbara karatuM nathI te mAstarane mAra te khAya che paNa te koIne kaI divasa sudharI jaze. ane trIje mANasa te sAro ja che paraMtu pahele mANasa te badhAthI kharAba che. te pahelA mANasa karatAM bIjo mANasa paNa sAro che. - sAdhupaNA viSe paNa A ja vAta samaje. zAstramAM kahyuM che ke, eka ArAdhakanI pAchaLa aneka virAdhake pAchaLa paDyA che, paNa te virAdhake paNa temanAthI te sArA ja che ke jeo virAdhaka paNa banyA nathI. je virAdhaka che teo paNa kaIne kaI divasa sudharI zakaze. je zreSTha che te te ema ja vicAraze ke, huM nizALe te jAuM ja chuM te pachI abhyAsa barAbara zA mATe na karuM? paNa je A sAdhutAnI pAThazALAmAM ja ja nathI te nizALe janArAthI sAre kahI zakAtuM nathI. A saMsAranA viSe paNa A ja vAta samaje. saMsAramAM eka te evA prakAranA mANase hoya che ke jeo "dharmanuM nAma paNa na le" ema kahe che. te lake dharmane svIkAra karatA nathI, tenuM pAlana paNa karatA nathI ane dharmanuM nAma-nizAna rAkhavA paNa cAhatA nathI. bIjA prakAranA mANase evA hoya che ke jeo dharmane svIkAra te kare che paNa tenuM pAlana karatA nathI. ane trIjA prakAranA leke evA hoya che ke teo dharmane svIkAra kare che ane tenuM pAlana paNa kare che. A pramANe traNeya prakAranA mANase saMsAramAM che paNa vicAravA jevI vAta te e che ke, jemaNe dharmane svIkAra ja karyo nathI temane dharmanI TIkA karavAne zuM adhikAra che? je pAThazALAmAM gayA nathI tema ja nathI tene pAThazALAnI TIkA karavAnI zI jarUra che ! A ja pramANe jeNe dharmane ja svIkAra karyo nathI te vyakti dharmanI TIkA kema karI zake che paNa Aje te dharma bApa vinAnA putranI mAphaka anAtha thaI rahyo che tenI rakSA keNa kare ? eTalA mATe je cAhe che te dharmanI TIkA karavA mAMDe che. Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 501 matalaba ke, je dharmAMnI zikSA ja svIkAratA nathI, paNa dharmInI TIkA kare che, te te ayeAgya ane abhavInI samAna che. bIjA prakAraneA mANasa evA che ke, je dharmanI zALAmAM jAya che, dharmInA svIkAra paNa kare che ane liMga paNa dhAraNa kare che paNa dharmanuM pAlana karatA nathI. AvA vyakti, jo ke dharmanuM pAlana karanArathI madhyama che paNa je dha'nI zALAmAM bhaNavA AvyA ja nathI tema ja AvavA cAhatA nathI tenA karatAM te sArA ja che. AvA mANasane dha`ne svIkAra na karanAra karatAM kharAba kahI zakAya nahi. jemaNe dharmanA svIkAra ja karyAM nathI te vyakti karatAM dharmanA svIkAra kare che paNa pAlana karI zakatA nathI te mANasa apekSAe sArA kahevAya che. bhAva tA evA rahevA joIe ke, mArAthI nirapavAda saMyamanuM pAlana thaI zake, paNa kAI vyaktithI saMyamanuM pAlana thaI zakatuM na heAya teA ema vicAravuM joIe ke, anAthI muni enA viSe pahelAM ja kahI gayA che ke AvA mANasathI saMyamanuM pAlana thaI na zake te emAM kAMI AzcaryanI vAta nathI. anAthI muni khoTA rUpiyAnuM udAharaNa ApI ema kahe che ke, je pramANe khoTA rUpiyAne kAI saMgraha karatuM nathI--khATAM nANAM kAI zAhukAranI tIjorImAM sthAna pAmatAM nathI; te ja pramANe jJAnIjanAnI dRSTimAM te sAdhue paNa Adara pAmatA nathI ke je sAdhue sAdhupaNAnuM pAlana karatA nathI paNa kevaLa uparathI ja sAdhutAnA dekhAva kare che. 7 Aja kAla laoNkA kahevA lAge che ke, sAdhu-sAdhuee eka thaI javuM joIe ! para Mtu sAdhu-sAdhuo eka na thavAnuM kAraNa zuM che e batAvavA mATe huM tamane eka udAharaNa ApI samajAvuM chuM. tamArA lokeAmAM je madya-mAMsa khAya che te jAtimAM sthAna pAmatA nathI .evuM tamArI jAtimAM niyama che. te ja pramANe mAno ke tame tamArI jAtimAM khIjAM niyamA paNa bAMdhyA che. paraMtu kAI mANasa uzRMkhala thaI ema kahe ke, amAruM mana thaze te cIja ame khAIzuM athavA mana cAhe tema karIzuM athavA svacchaMda thaIne jAtinI maryAdA tADe ane jAti viruddha kArya kare to te. jAtithI pRthak thaIne mana cAhe tevI svaccha MdatA calAve paNa te tamArI jAtimAM sthAna pAmI na zake. paraMtu je te jAtinA niyamAnuM pAlana na kare paNa UlaTA te niyamAnA bhaMga kare ane pachI jAtimAM AvavAnI haTha pakaDe to zuM tenI A haTha barAbara che ? mAnA ke, eka mANasa lIleAtarI khAya che ane khIjo mANasa lIlAtarI khAtA nathI. have lIlAtarI khAnArA lIlAtarInA tyAgIne kahe ke, tame mArI sAthe khAe nahi tA huM tamane badanAma karIza ke kusaMpa phelAvanAra A ja vyakti che. te zuM A bhayathI te tyAgI mANasa lIlAtarI khAnAranI sAthe besIne khAze kharA ? te tA ema ja kaheze ke, huM tArI sAthe khAvA mATe taiyAra chuM, paNa tArI thALImAMthI lIleAtarIne bahAra kADhI nAMkha. A tyAgInuM A kathana zuM khATuM che? ane jyAMsudhI te lIleAtarI bahAra kADhI na nAMkhe tyAMsudhI tenI sAthe na khAvuM e paNa zuM khATuM che ? A ja vAta sAdhuone viSe paNa samaLe. Aje keTalAka lAMkA kahe che ke, sAdhu sAdhuomAM paNa ekatA nathI paNa sAdhu-sAdhuemAM ekatA na heAvAnuM kAraNa zuM che te paNa jIe. zuM kevaLa vezane ja sAdhupaNuM mAnavuM joI e ! kevaLa vezathI ja sAdhutA AvatI nathI. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 502] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA sAdhutA te sAdhutAnuM pAlana karavAthI Ave che. chatAM koI sAdhu veza dhAraNa karI sAdhutAnuM pAlana karatA nathI te tene saMgIthI visaMgI banAvyA sivAya bIjuM zuM kahI zakAya ? jeo sAdhupaNAnuM pAlana kare che teo sAdhutAnuM pAlana na karanArane visaMgI ja banAvI zake che. A sivAya temanI pAse daMDa ApavAnuM bIjuM koI sAdhana nathI. ane je vyakita sAdhutAnuM pAlana karatA nathI tene saMbhogathI pRthak karo emAM kAMI aparAdha nathI. zrI sthAnAMga sUtranA pAMcamA ThANAmAM kahyuM che ke, pAMca kAraNethI koI sAdhune visaMgI karavAmAM kaI doSa Avato nathI. Ama hovA chatAM ema kahevAmAM Ave che ke, sAdhu-sAdhuomAM ekatA kema nathI, phuTa kema che? te Ama kahenArAone pUchavuM joIe ke tenuM zuM kAraNa che! amane pUchI juo ke ame te viSe zuM kahIe chIe ane bIjAone paNa pUchI juo ke teo zuM kahe che! teo amArA mATe ane ame temane mATe zuM kAraNa batAvIe chIe ! Ama na karatAM koI mANasa ema kahe ke, dezakALane jevo ane saMpa rAkhavo paNa amAre pahelAM dezakALane jo ke zAstrane jovuM? siddhAnta spaSTa kahe che chatAM je niyamonuM pAlana na kare temane jJAnIo sthAna kema ApI zake ? jyAMsudhI siddhAntanA niyamonuM pAlana na kare ane pote sudhare paNa nahi tyAMsudhI tene samAnatAnuM sthAna kema maLI zake ? - sAdhuomAM jAtinA bheda nathI paNa AcArane bheda che. eka te siddhAntamAM kahelA AcAranuM pAlana kare che ane bIje cAranuM pAlana karatA nathI. have A banemAM aikya kema thaI zake ane bhedabhAva kema maTI zake ? ane jo AcAranA A bhedane ja kADhI nAMkhavAmAM Ave te gajaba ja thaI jAya ne? zAstranA AcArane na jotAM kevala bIjAne dUSaNa ja ApavuM e ThIka kema kahevAya ? kadAca kaI kahe ke, zAstra te hajAro varSa pahelAnAM che paNu zAstramAM evuM kharAba zuM che ke tenI hajAro varSa pahelAnAM che ema kahI upekSA karavAmAM Ave che ! tame leke eka rUpiyo lo cho te paNa banAvIne le che ane beTe rUpiyA hoya te letA nathI. eTaluM ja nahi paNa zAhukAre leke te khoTA rUpiyAne te ja vakhate kApI nAMkhe che. matalaba ke, beTA rUpiyAne keAI letuM nathI. A ja pramANe kAca paNa game teTalo camakate hoya paNa tene jANakAra leke hIre mAnatA nathI. A ja vAta sAdhuone viSe paNa samaje. e vAta bIjI che ke, Aje je pramANe ratna ane kAcanA pArakhanArA ochI che te pramANe sAdhu ane asAdhune pArakhanArA paNa ochA che paNa je sAcA pArakhanArA che temanI AgaLa te te sAdhutAnuM pAlana na karanAra paNa sAdhuveza rAkhanAra pratiSThAne pAmI zakatA nathI. anAthI muni kahe che ke, je pramANe khoTo rUpiyA ke kAcanuM mUlya kAMI nathI te ja pramANe kuzalalIMgI sAdhunI paNa kAMI pratiSTA nathI. zAstramAM pAMca prakAranA kuzIla kahevAmAM AvyAM che je avandanIya che. zAstramAM temanuM varNana karatAM kahevAmAM AvyuM che ke, je A kuzIlone vaMdana-namaskAra karavAmAM Ave te prAyazcita Ave che. kuzIla artha karatAM kahyuM che ke--kurite ruM vaghu ti : Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 11 ] rAjakeTa-cAturmAsa [73 bajAramAM saDelI nAraMgI ane sArI nAraMgI banne prakAranI hoya che. nAraMgI te bajoya che paNa paisA ApI kharIdanAra kevI nAraMgI kharIdaze? AkA--prakAra vageremAM te saDelI nAraMgI paNa sArI nAraMgI jevI ja hoya che paNa kharIdanAra kevI nAraMgI kharIze ? sArI nAraMgI kharIdaze, saDelI nAraMgI kharIdaze nahi. A ja pramANe siddhAnta kahe che ke, vezabhUSA vageremAM kuzalaliMgI paNa sAdhutA pALanAra jevo ja hoya che paNa je sAdhutAasAdhutAne pArakhanAra hoya che te kuzalaliMgIne Adara ApI zakatA nathI.' anAthI muni kahe che ke, sAdhunuM liMga-muhapatti o vagere-to RSazvaranuM cinha che. sAdhutA che ke nahi e vAta te pachI jaNAya che, pahelAM te cinha ja jovAmAM Ave che. ane te dvArA ja sAdhunI pahecAna thAya che ke te sAdhu che. siddhAntamAM paNa kahyuM che ke - "one skrinapoLa" arthAta-lokamAM liMganuM paNa projana hoya che. ke nizcayamAM liMganI AvazyakatA rahetI nathI paNa lokomAM te liMganI AvazyaktA rahe che. je liMga na hoya te maryAdA tUTI jAya che. udAharaNa tarIke, AvazyakatA te taLAvanA pANInI che paNa pALa vinA pANI rahI zatuM nathI. te ja pramANe AvazyaktA te dharmanI che paNa saMsAramAM dharma calAve che eTalA mATe liMganI paNa AvazyaktA che. taLAvanI pALa bAMdhavAmAM jevI mahenata paDe che tevI mahenata temAM pANI lAvavAmAM paDatI nathI. pANIne bAMdhavAmAM Ave ane pANI taLAvamAM paNa Ave chatAM je taLAvanA pANInI AgaLa pALa bAMdhavAmAM na Ave te pANI Takkara zakatuM nathI. je koI mANasa pALa teDavA lAge te tene ema kahevAmAM nahi Ave ke tuM pALane hAni pahoMcADe che paNa ema kahevAmAM Avaze ke tuM pANIne paNa hAni pahoMcADe che. A ja pramANe dIkSA ApavAmAM mahenata karavI paDatI nathI. dIkSA te hRdayamAM ja thAya che paNa dIkSA ApavI ane muhapatti bAMdhavI ke veza pahero e te dIkSAnI pALa bAMdhavA samAna che. nizcayamAM te je pAghaDI bAMdhelA hoya che tevAmAM paNa sAdhutA haiI zake che paNa vezanI pALa bAMdhI na hovAne kAraNe sAdhutA TakI zakatI nathI. veza paNa kAmanI vastu che ane sAdhutAne TakAvavAmAM te paNa sahAyaka che. prasannacandra rAjarSi dhyAnathI vicalita thaI gayA hatA paNa jyAre temaNe pitAnA mastaka upara hAtha pheravyo tyAre temane jaNAyuM ke, huM te sAdhu chuM ane A zuM karI rahyo chuM. A pramANe jyAre temane khyAla Avyo tyAre teo pAcho dhyAnamAM sthira thayA. je mastaka muMDAvela na hota paNa je mastaka upara musTa heta te zuM teo dhyAnamAM pAchA sthira thaI zakyA heta ? A pramANe veza paNa sAdhutAnI pALa che ane tenI AvazyaktA paNa che. paraMtu e vAtanuM dhyAna rAkhavAnI paNa jarUra che ke, kevaLa pALa, pALa ja rahI na jAya! jo keI taLAvanI pALa te bAMdhavAmAM AvI paNa jo temAM pANI na AvyuM che te taLAva khAlI ja kahevAze. te ja pramANe kevaLa veza ja dhAraNa karavAmAM Ave ane sAdhutAnuM pAlana karavAmAM na Ave te te khAlI taLAvanA jevuM che. pANInI AvazyakatA hovA chatAM paNa pALanI jarUra rahe che tema sAdhutAnI AvazyaktAnI sAthe liMganI paNa AvazyaktA rahe che. zAstramAM aneka jagyAe kahevAmAM AvyuM che ke - Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA tahArUvANaM samaNANaM nigganthANaM / - A pramANe sauthI pahelAM liMgane Avazyaka batAvavAmAM AvyuM che. ane kahevAmAM AvyuM che ke sAdhu tathArUpa hoya. pahelAM rUpa ja jovAmAM Ave che paNa sAdhupaNuM bAda jevAmAM Ave che A pramANe je rUpa sAdhuone paricaya karAvanAra tathA RSIzvaranA cinharUpa che, te rUpane paNa kuzIlaliMgI leke AjIvikAnuM sAdhana banAve che ane asaMyamI hovA chatAM paNa pitAne sAdhu kahevaDAve che. anAthI muni kahe che ke, Ama karanAra anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhaTakate rahe che. je pAThazALAmAM bhaNavA jAte ja nathI te te mUrkha ja che eTalA mATe tene mATe te kAMI kahevAnuM ja nathI. mAstara tene ja sajA Ape che ke je pAThazALAmAM jaIne paNa abhyAsa barAbara yAda karatA nathI. jo ke tene mAstare ApelI sajA bhogavavI paDe che paNa te kaI divasa huMzIyAra paNa thaI jAya che, paNa je catura vidyArthI hoya che te te sajA pAmyA pahelAM ja ema vicArI le che ke huM nizALe jAuM chuM te abhyAsa barAbara zA mATe na karuM? daMDa zA mATe sahuM? A pramANe sajA pAmyA pahelAM ja nirdoSa saMyamanuM pAlana karanAra ja zreSTha che. sudarzana caritra-papa - A vAtanuM javalaMta udAharaNa sudarzana zeThanuM che. sudarzananuM caritra joI sAdhuoe vicAravuM joIe ke, ame RSIzvaranuM cinha dhAraNa karyuM che eTalA mATe amAre sAmAnya vastu upara lalacAI javuM na joIe. sudarzana jANatuM hatuM ke, abhayA suMdarI che ane rAjA tenA hAthamAM che eTalA mATe te jeTaluM cAhaze teTaluM mane ApI zakaze. chatAM sudarzana zeTha abhayAnA pralobhanathI jarApaNuM lalacAyo nahi paNa teNe aMta samaya sudhI tene mAtA tarIke ja mAnI. sudarzane manane vaza karI kAmavikArane ja e kAraNe rAjA paNa tenI sAme be hAtha jeDI Ubho rahyo. kAmavikArane jIta e kAMI ochI vIratA nathI paraMtu mahAvIratA che. e mahAna vIrene dharma che. kAyara leke e dharmanuM pAlana karI zaktA nathI. A je leke saMgrAmamAM yuddha karI vIra tarIke nAmanA meLave che te leke paNa strIonI sAme parAjita thaI jAya che ane kAmanA pravAhamAM taNAI jAya che. AthI viruddha je leke kAmanA pravAhamAM taNAI jatA nathI teo Indrane paNa natamastaka banAvI de che. zAstramAM kahyuM che ke - devadANavagandhavvA yakkharakkhassa kinnraa| bambhayArI namassanti dukkaraM jaM karanti taM // ' devo jANe che ke ame jaMbudvIpane te upADI pheravI zakIe chIe paNa brahmacaryanuM pAlana karI zakatA nathI. A ja kAraNe te deva brahmacaryanuM pAlana karanArane namaskAra kare che. - rAvaNa bahu vIra hatuM. e vIra rAvaNane rAme jItyA nahi paNa kAme jItyA. je A kAmane paNa jItI le che te zuM rAvaNathI paNa vadhAre vAra nathI! | ahiMsA, satya, asteya Adi badhAM, vIronAM dharmo che. e kAyone dharma nathI. tame le ke vIra puruSanA Adarzane tamArI daSTi samakSa rAkhe. Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 13] rAjakeTa-cAturmAsa [505 eka sabhAsada kahatA suniye, zeTha guNe kI khAna; namrabhAva aura dayA bhAvase, sabakA rakhatA mAna. dhana 121 je apane ke ladhu samajhatA, vahI sabameM mahAna; gurutA kI akaDAI rakhatA, vaha sabameM nAdAna. dhana 122 . svAratha rata ho kare namratA, vahI kuTila kI bAta; binA svArtha hI kare namratA, sajajana jana guNavAna, e dhana 123 ! amArA guNonI keNa kadara karaze ema vicAravuM e apUrNatA che. pitAnAmAM je guNo che te guNone bIjAne batAvavAnI zI jarUra che ! athavA amArA guNone kaI jANe evI icchA zA mATe rAkhavAmAM Ave ? je buddhimAna hoya che te AvI IcchA rAkhatuM nathI paNa jJAnIjanonI sAkSIthI te saddaguNonuM pAlana karato rahe che. - sudarzane rAjAnI pAse abhayA mAtA mATe abhaya vacana mAMgyuM. A sAMbhaLIne badhA leke dimUDha thaI gayA paNa eka prajAjana uThIne kahevA lAgyo ke, mArAmAM evI zakti nathI ke huM zeThanI prazaMsAmAM kAMI kahI zakuM; paNa je pramANe keyala AmramaMjarInAM guNonuM gAna na karI zakavA chatAM paNa kUje ja che, ane meghanA guNonuM varNana na karI zakavA chatAM paNa mera TahUke ja che, te ja pramANe zeThanA viSe thoDuM belyA vinA mArAthI rahI zakAtuM nathI, eTalA mATe emanA viSe huM thoDuM kahuM chuM. . zeThemAM be vAtanI khAsa vizeSatA joI che. eka te dayAnI vizeSatA ane bIjI namratAnI. A baMne guNe maNi-kAMcananA suganI samAna che. sAcuM sonuM-kundana namra ja hoya che ane namra hevAne kAraNe ratnane pakaDI le che. A ja pramANe dayArUpI ratnane te ja dhAraNa karI zake che ke je namra hoya che. azakta thaIne dayAne Azraya le e vAta bIjI che paNa dayA-kSamAnI zobhA vIratAmAM ja che. paNa je pramANe dAnane mATe ema kahevAmAM Ave che ke hA ratha arthAta daridratAmAM dAna devuM te ja kharuM dAna che. te ja pramANe pAra dhaMti arthAt kSamAnI zobhA tyAre ja che ke jyAre zakti hovA chatAM paNa kSamA karavAmAM Ave. zakti na hoya eTale krodhane kriyAtmaka rUpa na ApI zakavAne kAraNe kSamA ApavI te kSamAM nahi paNa kAyaratA che. arihaMtane mATe ema kahevAmAM Ave che ke tamannA utA Ama kahevAno matalaba e ja che ke, arihaMtamAM merane DelAvavAnI zakti hovA chatAM paNa kAnamAM khIlA ThakanArane tathA zarIra upara dhULa uDADanArane paNa teo kSamA Ape che. daMDa ApavAnI zakti hovA chatAM paNa daMDa ApatA nathI. verane badale levAnI IcchA hovA chatAM je azaktine kAraNe cUpacApa besI rahe che ane manamAM baLyA kare che tenI kSamAM sAcI kSamA nathI paNa kAyaratA che. AvA kAyarene kSamAvAna ke vIra kahI zakAya nahi. tame mahAvIranA ziSya cho eTalA mATe tamArAmAM kevI ane keTalI kSamA hovI joIe ene vicAra kare. tamArAmAM ema na thavuM joIe ke, manamAM te baLyA kare paNa azaktine kAraNe cUpacApa besI raho ane pachI tene kSamAnuM nAma Ape. te sabhAsada kahevA lAgyuM ke, A zeThamAM keTalI dayA ane namratA che ! jo teo cAhata te abhayAne khUba daMDa apAvI zakata paNa emanAmAM kevI namratA che ke teo hajIsudhI tene mAtA ja kahI rahyA che ane temanAmAM kevI dayA che ke abhayA rANuM mATe ja teo rAjA pAse alAya vacana mAMgI rahyA che. dhanya che ! temanI dayA ane namratAne !' Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 506 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ khIjA bhAdaravA tame lAkA paNa sudarzananI dayA ane namratAne apanAvI mahAjana aneA, kAyara nahi. mahAjananA mArge cAlavA mATe amane sAdhue mATe ema kahevAmAM Avyu che keH-- mahAjano yena gataH sa panthAH A pramANe mahAjaneAnA mArge cAlavAnuM amane paNa kahevA Avyu che. eTalA mATe kAyaratAnA tyAga karI namratA ane dayAne dhAraNa karo tA temAM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 14 budhavAra prAthanA dhana-dharma janaka 'siddAratha', dhana 'trizalA' de mAta re prANI; jyAM suta jAyA ne gAda khilAyA, baddhamAna' vikhyAta re prANI. zrI mahAvIra tame varanANI. // 1 // --vinayacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI mahAvIra bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAne prApta karavAnA sarala mArga temanI prArthanA karavI e che. A mArga sarala che ane badhA manuSyAne mATe grAhya paNa che chatAM leke A rAjamAne cheADI UlaTe mArge jAya che. leAkAte unmArge jatAM aTakAvI sanmArga upara lAvavA mATe ja jJAnIjanA upadeza ApyA kare che. vAstavamAM bhagavAna mahAvIranI prArthanA e AtmAnI ja prArthanA che paNa lAkA AtmAte ja bhUlI kheThA che! AtmAne jANavA chatAM paNa tene bhUlI rahyA che. eTalA mATe lokAe sAvadhAna thaI ' hai ! AtmA ! tane A manuSyajanma maLyo che. te tAre zuM karavuM joI e ' enA vicAra karavA joI e. kuMbhAra aneka prakAranAM vAsaNA banAve che. je vAsaNAnI kArIgarI joI tame leAkA prasanna thAo che. citrakAra suMdara citrA banAve che ane e ja pramANe khIjA kArIgarA khIjI vastuo banAve che. kaDiyA mahela banAve che ane mahelamAM karelI peAtAnI kArIgarI batAvI te khuza thAya che ane kahe che ke, 'A mahela me' banAvyA che.' paNa te e joteA nathI ke, vAstavamAM e mahelanA banAvanAra koNa che? kalA joI ne te khuza thAya che paNa tene sAcA kalAkAra kANu che, te kevA che! e jotAM nathI. jo e viSe UMDA vicAra karavAmAM Ave teA AtmAne patto lAge paNa leAkeA uparanI vAtA te jue che paNa te mahelane banAvanAra kANu kalAkAra che e bhUlI jAya che. leAkeA uparanI kArIgarI joI ne kArIgaranI tA prazasA karavA lAge che paraMtu A zarIra kevuM che ane temAM kevI kArIgarI karavAmAM AvI che te jotA nathI. A zarIra jevuM anela che tevuM zarIra kAI che ? AMkha, dAMta vagerenA DaoNkTarI teA judA judA che paNa zuM evA keAI DaoNkTara sArI AMkha ke eka sAcA dAMta banAvI zake? bhale DaoNkaTarA kRtrima AMkha ke banAvI zake che je eka kRtrima dAMta Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 14] rAjakeTa-cAturmAsa [507 banAvI Ape paNa zuM jevI AMkha A zarIramAM che tevI banAvI Apaze kharA ? je nahi te pachI ene jarA vicAra karo ke, jemaNe A AMkha, kAna, nAka vagere zarIranAM avaya banAvyAM che te banAvanAra kevo kArIgara haze ? strIne joI tenI suMdaratAnI te prazaMsA karavA lAge che paNa A suMdara zarIra koNe banAvyuM che tene vicAra karatA nathI. je kaMcana tihuM kAla kahI je, bhUSaNa nAma aneka re prANa, tya jagajIva carAcara jeni, he cetana guNa eka re prANa. jema sonAne ghATa joI leke senAne bhUlI jAya che tema loke uparanI vAte joI- sAMbhaLI AtmAne paNa bhUlI jAya che. A ja moTI bhUla che. koI ema kahe ke, AtmAne bhUlI javAnI bhUla koNa kare? paNa A vAta koI bIjA upara na ghaTAvatAM pahelAM amArI upara ja ghaTAvuM chuM. kAraNa ke sAdhuo upara vadhAre javAbadArI che. ane eTalA ja mATe AtmA pitAne kevI rIte bhUlI rahyo che e vAta sAdhuo upara ja anAthI muni paNa ghaTAvI rahyA che. je AtmAne jANe che teNe pitAnAM kRtya jovAM ja joIe. huM zuM karuM chuM tene vicAra Atmazadhakane Avo ja joIe. kriyAthI aruci ke pAsaFApaNuM AvavAthI ja Aje jainadharma avanata thaI rahyo che. mAne ke tamAro bI. e. pAsa thaela putra parastrIne mATe galIomAM bhaTakate phare to tene tame zuM kahe che e ja ke, hAya ! A chokare kevo che ? A pramANe jJAnIo kevala vidyAne ja mahatva ApatA nathI paNa tenI sAthe kriyAne paNa jue che ane kriyAyukta vidyAne ja prazasta gaNe che. A pramANe sAdhuone mATe paNa kevala jJAnanI ja AvazyakatA nathI, paNa kriyAnI. paNa AvazyakatA che. anAthI munine adhikAra-pa6 - anAthI munie rAjA zreNikanI sAme je uddagAra kADhayA ane gaNadharee ApaNuM hita mATe je uddagArone zAstramAM guMthIne rAkhyA che e uddagArone sAMbhaLIne tame paNa AtmAne pavitra banAvo. anAthI munie je kAMI kahyuM che te muni upara kahyuM che paNa muninA sAkSIrUpa te tame paNa cho. anAthI munie rAjA zreNikane sAkSI banAvyA hatA eTalA mATe tame sAkSIdAra che paNa keTalAka leko lAlaca laIne paNa sAkSI ApavA taiyAra thaI jAya che. tame evA sAkSIdAra na bane paNa sAcA sAkSIdAra bane che temAM munionuM paNa kalyANa che ane sAthe tamAruM paNa kalyANa che. vIsaM tu pIyaM z2aha kAlakUDaM, haNAi satthaM jaha kuggahIyaM / eso vi dhammo visaovavanno, haNAi veyAla ivAvivanno // 44 // A gAthAmAM mArmika upadeza ApavAmAM AvyA che. anAthI muni kahe che ke, je enAthatAmAMthI nIkaLI sanAtha thavA mATe taiyAra thayo che ane jeNe dharmane AdhAra lIdhe che chatAM paNa jo tenI viSayanI lAlasA chUTI nathI paNa viSayanI lAlasAthI ja dharmane dhAraNa karyo che te te jIvanecchaka-jIvavAne cAhanAra, kAlakUTa viSanuM pAna kare enA jevuM kare che. jIvita rahevA te cAhe che, ane te mATe te kAlakUTa viSanuM pAna kare che. A banne vireAdhI vAte Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [khIjA bhAdaravA che. A ja pramANe uparathI te dharmanA upadeza ApavA ane aMdarathI viSayanI vAsanA rAkhe te A paNa jIvita rahevuM ane te mATe kAlakUTa viSanuM pAna karavA samAna che. anAthI muni A viSe eka bIjuM udAharaNa Ape che. mAne ke, eka mANusa zatrune cAhavA mATe gharamAMthI talavAra laIne nIkaLyo. paNa tene talavArane UlaTI pakaDI che arthAt talavArane munI bAjuthI na pakaDatAM aNInI bAjuthI pakaDI che. A pramANe zastrane pakaDI janAra mANasa tamArA jovAmAM Ave te tame tene kevA kaheze ? ema ja kaheze! ke A keve mUrkha che! A zatruone mAravA jAya che ke peAtAne ja mAravA jAya che ? je pramANe jIvita rahevAnI icchA heAvA chatAM kAlakUTa viSanuM pAna karanAra ane zatrune . mAravA nIkaLyA. hAvA chatAM UlaTuM zastra pakaDanAra potAnA ja mRtyunuM kAraNa bane che; te ja pramANe je viSayalAlasAnuM pASaNa karavA mATe ja dharmanA DhAMga kare che te paNa potAnuM ja ahita kare che. anAthI muni A viSe trAjuM udAharaNa Ape che. te udAharaNa te samayanI sthitinuM tathA te vakhatanA lAkAmAM phelAelA bhramanuM dyotaka che. anAthI muni kahe che ke, jema keAI mANusa khIjAnuM bhUta kADhavA mATe teA jAya che paraMtu te potAnuM rakSaNa karatA nathI eTale te bhUta tene ja khAI jAya che. A ja pramANe je khIjAete teA ahiMsA, kSamA vagerenA upadeza Ape che paraMtu je pote ahiMsAdinA svIkAra karIne paNa ahiMsA-kSamA AdinuM pAlana karatA nathI tenI paNa tevI ja gati thAya che. arthAt uparanA udAharaNAmAM kahevAmAM AvelA traNa mANasA, peAtAnI icchA khIjI ja hAvA chatAM viparIta kAma kare che te ja pramANe saMyama laine je sayamanuM pAlana karatA nathI paNa tenIdrArA AjIvikA calAve che, te pazu viparIta kAma kare che. A duniyAmAM potAnuM kalyANu kANu cAhatuM nathI ? badhA peAtAnuM kalyANa cAhe che paNa dhaNA leAkA evA hAya che ke je kalyANa cAhatA chatAM paNa kalyANakArI kAmA karatAM nathI. AvA leAkeA tarapha zAstrakAro pAtAnI aprasannatA pragaTa kare che. kAI mANusa jIvita rahevAnI icchA teA rAkhe che paNa jo jhera pItA heAya ane bIjo mANasa A jhera che mATe ene cheADI de ane ene badale A dUdha pI ema kahe chatAM pelA mANasa jhera pIvAne kadAgraha kare te ene kA kahevA ! A ja pramANe je sAdhutAnA nAme viparIta mAge cAlatA hAya tene kAI ema kahe ke, tame dharmane sArA mAne che, ' paNa tame UlaTe mAge jaI rahyA che !' Ama kahevA chatAM jo te viparIta mArga cheDe nahi ane ame game te karIe temAM tamAre vacamAM paDavAnI zI jarUra che ema kahe te evA leAkeAne mATe ema ja kahevAmAM Avaze ke, e lAke meAhamAM paDayA che. kadAcita bhUla batAvanAra bhramamAM hAya ane bhramane kAraNe tenAthI khATuM kahevAyuM hAya to paNa je meDamAM paDelA nathI tene krodha Avaze nahi, paNa te namratAthI samajAvaze ke, tame bhUla karI rahyA che, paNa je samajAvavAne badale krodha ja kare che tene mATe ema samajavuM ke te pAtAne mA` bhUlyA che. nAsiddina mahamUda nAmanA eka bAdazAhu thayA che. te jo ke gulAma khAnadAnaneA hateA paNa kahevAmAM Ave che ke te udAra dilanA hatA. te eka sArA lekhaka hatA ane tenA akSarA Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 14] rAjakoTa-cAturmAsa [509 paNa bahu suMdara hatA. te bAdazAhIne paisA vAparate na hate paNa kurAna vagere pustaka lakhI te vecatA hatA ane temAMthI potAnuM gujarAna calAvatA hatA. - ekvAra teNe pitAnI lakhelI kurAne zarIpha, tyAM AvelA eka maulavIne batAvI. te maulavIe kahyuM ke, ahIM anusvAra hovuM joIe. A bhUla che. nAsiruddIne maulavIe batAvela anusvAra umerI dIdhe. paNa jyAre te maulavI cAlyo gayo tyAre teNe te anusvAra kADhI nAMkhe. tenA saradAree bAdazAhane pUchyuM ke, Ape ema zA mATe karyuM? je te khoTuM hatuM te tene svIkAra kema karyo. ane je sAcuM hatuM te pahelAM zA mATe umeryuM? bAdazAhe kahyuM ke, jo ke te bhUla na hatI paNa maulavIe bhUla batAvI eTale meM umeryuM. je huM ema na karata te tenA cittane duHkha thAta. te bahu durathI cAlIne Avyo hato. je huM tenI vAta ne mAnata te pachI mane mArI bhUla keNu batAvata ? huM tene upakAra mAnuM chuM ke teNe mane bhUla batAvI. jo huM tenI vAta mAnata nahi to pachI koI mane zikSA ja Apata nahi ane e kAraNe huM aparAdhI thaI jAta. matalaba ke, AvA samaye bAdazAha paNa pitAne avAstavika zikSA ApanAra upara nArAja na thayo paNa tene upakAra mAnya. te je muni che teo je pitAne zikSA Apa nAra upara nArAja thAya te samajavuM ke, e "cata achatata ag.nI gaNanAmAM che. paNa je nArAja na thAya ane pitAnI satya hakIkta zAMtipUrvaka kahI samajAve te samajavuM ke te mArga upara che. - je pratijJA je rUpamAM lIdhI heya te ja rUpamAM e pratijJAne anna samaya sudhI pALavI e ja vIrene mArga che. AthI viruddha je goTALe calAve che te patita che. anAthI muninA kathanAnusAra viSayalAlasAne poSavA mATe dharmanI sahAyatA levI e jIvananI AzA rAkhI viSanuM pAna karavA barAbara che. eTalA mATe munioe anAthI munine A upadeza sAMbhaLI pitAnA AtmA viSe vicAra karavo joIe ke, "huM urdhvagAmI thavA cAhuM chuM paNa e huM adhagAmI thavAnAM kAryo karuM te urdhvagAmI kema thaI zakuM? eTalA mATe he ! prabho! mArAthI evAM kAmo na thAo ke jethI mAre AtmA agAmI bane." A te sAdhunI vAta thaI. paNa tame loke tamArA viSe paNa juo ke, tame le sAdhunI sevA karavA mATe dUra dUrathI AvyA che paNa tamArAmAM jo sAdhunI sevA, viSayalAlasAne piSavAnI bhAvanAe karavAmAM AvI te tamAruM kAma paNa viparIta thaze. tamArAmAM viSayanI lAlasA na hovI joIe, paNa viSayalAlasAne jItavA mATe tamArI sAdhunI sevA hevI joIe. A prakAranI bhAvanA rAkhIne sAdhunI sevA karavAthI ja tame kalyANa sAdhI zake che. AthI viruddha je ema kahevAmAM Ave ke, "ame te sAdhuonI pAse eTalA mATe AvIe chIe ke amane teo camatkAra batAve. sAdhuonI pAse camatkAra te have ja joIe. je sAdhu hevA chatAM temanAmAM camatkAra nathI ke te temaNe ghara ema ja choDayuM che; kAraNa ke camatkArane ja namaskAra thAya che." sAMsArika lekemAM A prakAranI bhAvanA paNa hoya che paNa sAdhue zuM evI bhAvanA rAkhavI joIe. Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA zrI jJAtA sUtramAM kahyuM che ke, gvAlikA satI sukamAlikAne ghera gecarIne mATe gaI. sakamAlikAe vicAryuM ke, AnI pAse koI camatkAra to haze ja mATe pahelAM AhArapANI ApI dauM ane pachI camatkAra pUchIza. A pramANe vicAra karI teNIe gvAlikA satIne sArI rIte AhAra pANI vahorAvyAM ane pachI hAtha joDI tenI prazaMsA karatI kahevA lAgI ke, "tame sAdhvI che, gupta brahmacAriNI cho eTalA mATe huM tamArI pAse mAruM duHkha dUra karavA cAhuM chuM. huM koI bIjA puruSane cAhatI nathI. mArA pitAe yogya patinI sAthe mAre vivAha karAvyo hato paNa te paNa mane choDI bahAra cAlyo gayo; pachI mane eka bhikhArIne ApI devAmAM AvI hatI, te paNa mane choDIne cAlyo gayo. eTalA mATe tame evo koI upAya batAve che, jethI mAruM A duHkha dUra thaI jAya." sukumAlikAnuM A kathana sAMbhaLI gvAlikA satIe kAnamAM AMgaLI nAMkhI sukumAlikAne kahyuM ke, "A saMbaMdhamAM amane koI sAMbhaLavuM paNa ka5tuM nathI te pachI kAMI kahevuM e kalpI ja kema zakAya ? hA, jo tane saMsAra khAre lAgatuM hoya te ame tane dharmane upadeza saMbhaLAvI zakIe." sukumAlikAe nirAza thaIne kahyuM ke, "ThIka Apa tema kare." tyAre grAlikA satIe tene e dharmopadeza saMbhaLAvyo ke jethI tenI viSayavAsanA maTI gaI ane te kahevA lAgI ke, paramAtmAne mUkIne A zarIra have bIjAne zA mATe sepavuM? matalaba ke, saMsAramAM AvA paNa leka hoya che. tamAre AvI bhAvanA rAkhavI na joIe. paNa kadAcita tamo ema karavuM choDI na zake te amAre sAdhuoe to emAMthI bacavuM ja joIe. sAthe tamAre paNa e vizvAsa rAkhavo joIe ke, je dharmamAM anaMta zakti che te dharmanI pAse ame tuccha saMsAranI AzA-lAlasA zA mATe karIe ? je maLavuM haze te te lAlasA karyA vinA paNa maLI jaze. lAlasA na karavAthI phaLa na maLe e banI ja zake nahi. balki lAlasA na karavAthI te phaLa anantagaNuM maLe che. eTalA mATe amAre lAlasA rAkhavI na joIe evo tame nizcaya kare che temAM kalyANuM che. ' sudarzana caritra-pa6 keIe koI prakAranI lAlasA karavI na joIe e ja vAta sudarzananI kathAdvArA samajAvuM chuM. sudarzana dharma upara ke daDha rahyo e juo. tenA laukika vyavahAra paNa kAMI eto na hato. te nagarazeTha hatA paNa teNe vyavahAra paNa sAdhyo ane dharma paNa sA. dharmanA pratApathI zuLIne siMhAsana thaeluM jaI ghaNA lekenI bhAvanA badalAI gaI haze. badhA leke sudarzananI prazaMsA karavA lAgyA ane kahevA lAgyA ke, A zeDamAM je dharma bhAvanA che. enA pratApe ja A zULInuM siMhAsana banI gayuM. A zeTha abhayA rANInI paTajALamAM na phasAyA paNa je abhayA rANIe tenI sAthe zatratA bAMdhI hatI tenI upara paNa A zenI kevI karuNa dRSTi che! je zeTha cAhata te abhayAnA zarIranAM TUkaDe TUkaDAM karavI zakatA hatA, paNa temaNe rAjAnI pAse e ja mAMgyuM ke, ayAne Apa abhaya vacana Ape, tene koI prakAranuM kaSTa na thAya ane tenA pratye durbhAva paNa na thAya e ja huM ApanI pAse mAMguM chuM. tame A caritramAM zuM juo cho ! siMhAsana juo cho ke sudarzananI bhAvanA juo Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 14] rAjakoTa-cAturmAsa [ mAla cho? zulIne teDIne siMhAsana te koI kArIgara paNa banAvI zake che paNa zatrune mitra mAnavAnI bhAvanA keI kArIgara banAvI zakatuM nathI. eTalA mATe sudarzananI saddabhAvanAne daSTimAM rAkhI evo vicAra karo ke, sudarzane te aparAdhIne paNa kSamA apAvI te huM keIna upara khoTuM kalaMka te na caDAvuM? koI niraparAdhIne te na mAruM ? je mArAmAM ATalI paNa saddabhAvanA na AvI te pachI sudarzananI kathA hamezAM sAMbhaLavAthI zuM lAbha? tame upadeza sAMbhaLIne revA-kUTavAnI prathA baMdha karavAno TharAva karyo e to sAruM ja karyuM. e te lAbhanuM kAma thayuM paNa kevaLa eTaluM ja kahIne rahI na jAo; paNa bIjI je kAMI kharAbIo hoya tene paNa dUra kare. koI rogIne aneka roga thayA hoya ane temAMthI koI eka roga zAna thayo hoya ethI DokaTarane evI AzA Ave che ke A rogInA badhA rogo maTI jaze ! A ja pramANe rAjakoTa saMghe eka kAma te karyuM paNa have bIjo ko sudhAra hAthamAM le tene vicAra kare. A pramANe sudhAranuM kAma karavuM e naukAne sudhAravA jevuM kAma che. eka mANasa naukAmAM beThelI amuka vyaktine ja bacAvI rahyo che ane eka mANasa tUTI gaelI naukAne sudhArI rahela che. te A bemAM keNa moTuM kahevAya ? A ja pramANe sAmAyika-pauSadha vagere dhArmika kriyA paNa AtmAnuM kalyANa karanArI che paNa keTalAMka evAM paNa kAma che ke je kAma dvArA aneka garIba ane vidhavAo duHkha pAmI rahI che te duHkha maTADI zakAya, temanuM duHkha dUra karI zakAya. AvAM koI kAma hAthamAM levA joIe. abhayA sudarzana upara khoTuM kalaMka caDAvI tene zreNInI sajA apAvI manamAM prasanna thatI hatI ane kahetI hatI ke, "mAruM kahyuM na mAnanArane ke daMDa maLe che! hamaNAM ja tenA prANa nIkaLI jaze." A pramANe abhayA manamAM abhimAna karI rahI hatI paNa jyAre teNue sAMbhaLyuM ke, zULInuM siMhAsana banI gayuM che ane zeTha bacI gayA che tyAre tenA manamAM dhrAsako paDayo. pitAnuM pApa pitAne ja dabAve che. A kathanAnusAra rANInuM pApa rANIne ja dabAvavA lAgyuM. rANI te vakhate ema vicAra karI zakatI hatI ke, je thayuM te thayuM, paNa have mAre A samaye pApanuM prakSAlana karI nAMkhavuM joIe, ane duSkRtya mATe sudarzananI pAse kSamAM mAMgI levI joIe paNa tenA manamAM evI bhAvanA pedA na thaI. je te ema karata te tene kaI prakAranI hAni na thAta paNa tenuM kalyANa ja thAta kAraNa ke sudarzane tenA mATe pahelethI ja rAjA pAsethI abhaya vacana mAMgI lIdhuM hatuM, paraMtu tenAmAM ema karavAnI buddhi ja pedA na thaI A kathA te bhUtakALanI che paraMtu vartamAnamAM tamArA viSe paNa juo ke, tame zuM kare che ? loke pitAnA pApane dabAvI rAkhe che ane jyAre pApa pragaTa thaI jAya che tyAre paNa pApanuM prakSAlana karavAnI ceSTA karatA nathI. zuM A abhayAnA jevI bhUla thatI nathI ? je pitAnA pApane pragaTa thayAM pahelAM ja pote niMde che, ane gahe che tenuM kalyANa avazya thAya che paNa je pApane chevaTa sudhI dabAvI rAkhe che tenI avadazA kevI thAya che e abhaNAnA caritra uparathI juo - sunI vAta abhayA phuI sabhayA, pApakA yaha pariNAma; gale phAMsa le lajA prANuke, gamAyA ApanA nAma. dhana0 124 Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ khIjA bhAdaravA dhAya prANa le bhagI mahalame, paTanA pahuMcI jAya; vezyA gharameM nIca bhAvase, raha kara udara bharAya. aa dhana0 125 // rANIe jyAre ema sAMbhaLyuM ke, sudarzananI rakSA thaI che ane rAjA-prajA badhA loko teno mahimA gAI rahyA che tyAre te bahu bhayabhIta thaI ane vicAravA lAgI ke, mArA zatrune jayajayakAra thayA che, eTalA mATe have mArI kANu jANe kevI avadazA thaze ? je sudana mahApApIne paNa kSamA ApanAra che tene paNa abhayA potAnA zatru mAnI rahI che. AtmAmAM jyAre pApa bharAI jAya che tyAre te mahAna puNyavAnane paNa lAbha laI zakatA nathI paNa UlaTA pApanA badha kare che. AtmA potAnI dvArA ja peAtAnuM kalyANa karI zake che. anAthI munie kahyuM ja che keH-- apA kattA vikattA ya duhANa ya suhANa ya / appA mittamamittaM ya duppaTThiyo suppaTThiyo // A ja pramANe gItAmAM paNa kahyu` che ke, tamArA AtmAdvArA ja tamArA AtmAne uddhAra kareA. AtmA ja zatru ke mitra che. eTalA mATe tamArA AtmAne ja jue. abhayAnI rakSA mATe mudate pahelAM ja rAjAnI pAse abhaya vacana mAMgI lIdhuM hatuM, paraMtu kadAcit AjA abhayAne kSamA na Apata ane abhayAne daMDa bhAgavavA ja paData te paNa te potAnuM pApa A ja janmamAM bhogavI leta. paNa tene evI kSuddhi ja pedA na thaI. te teA sudarzana jevAne paNu pAtAnA zatru mAnI rahI hatI. paNa te eTaluM vicAratI na hatI ke, tenA zatru tenA ja AtmA che ke sudarzana! je samajadAra vyakti haze te teA sarvAM prathama potAnA AtmAne ja joze ane vicAraze ke, jo pADeAzInA gharamAM Aga lAgI che te te paNa mArA ja pApathI Aga lAgI che; kAraNa ke jyAre tenA gharamAM Aga lAgI che te te Aga mArA dharamAM paNa lAgaze. A pramANe vicAra karI te Agane zAMta karavAnA ja prayatna karaze. tame leAkeA dravya AganI vAtane teA jaldI samajI jAo che paNa bhAva Agate samajatA nathI. je Aga samAja, deza ane jAtine bALI rahI che e Agane na ThAravI e kavI gaMbhIra bhUla che ! jemanAmAM anukapA heAya che te khIAnAM du:khane peAtAnAM ja duHkha mAne che. anuka MpA eTale zuM ? ene mATe kahyuM che ke, je khIjAnAM du:khAne joI potAnAM duHkhA mAnI kAMpI uThe te anukaMpAvALA che. samajadAra mANasA A pramANe khIjAnAM duHkhAne pAtAnAM duHkhA mAne che ane te duHkhAne dUra karavAnA prayatna kare che. abhayAne Dara lAgyA ke, hamaNAM rAjA atre Avaze tyAre na jANe mArI kevI avadazA thaze ane e dazAmAM huM temane meM kema batAvI zakIza ? te kSatriyANI hatI eTale tene apamAnanuM duHkha maraNanA du:kha karatAM vadhAre lAgyuM. ane tethI apamAnita thavAnA bhayathI te gaLe phrAMsA lagAvI marI gaI. je khIjAne zULIe caDAvI rahI hatI te abhayA pAte ja gaLe phrAMsA lagAvI marI gai. rANInI sahAyikA paDitA dhAya vicAravA lAgI ke, rANI tA marI gaI che ane rAjAne badhA bheda jANamAM AvI gayA che eTalA mATe na jANe have mArI kevI avadazA thaze ! A pramANe vicAra karI te avasara jANI bhAgI ane paTanA zaheramAM gaI: Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakeTa cAturmAsa [ pa13 jaina ane bauddha granthomAM paTanAnuM ghaNuM varNana maLe che. te vakhate paTanAnuM nAma pATaliputra hatuM. paMDitA bhAgIne te zaheramAM gaI. te rUpavatI te hatI ja ane e kAraNe rAjAne tyAM sthAna paNa maLyuM hatuM. eTale te eka vaizyAne ghera dAsI banIne rahevA lAgI ane nIca vRttithI pitAnuM peTa bharavA lAgI. . rAjA ghera Avyo. teNe dAsIne kahyuM ke, rANIne bolAvI lAve ane tene kahe ke, je ke teNIe kAma te ghaNuM ja kharAba karyuM che chatAM te koI paNa prakArane bhaya na rAkhe. paDelAne pATuM mAravuM ucita nathI. Aje te paDelAne pATuM mAravAmAM Ave che. 3ur4o hi gift e kathanAnusAra aparAdhInI vadhAre bhatsanA karavAmAM Ave che. rAjAe dAsIne kahyuM ke, abhayAne kahe ke te nirbhaya rahe. jyAre sudarzane ja tene kSamA ApI che te pachI mAre te tene kSamA ApavI ja joIe. dAsI rANIne bolAvavA mATe mahelamAM gaI. mahelamAM jaIne joyuM te rANI marelI paDI che. dAsI mahelamAMthI pAchI pharI rAjA pAse AvI ane kahyuM ke, mahArAja ! gajaba thaI gayo. rANI te marI gaI che. rAjAe pUchayuM ke, kevI rIte marI gaI? dAsIe kahyuM ke, gaLe phAMso khAI rANu marI gaI che. A sAMbhaLI rAjA kahevA lAge ke, dhanya che sudarzanane ke jeNe mane AvI ucca bhAvanAnI zikSA ApI. je teNe mane upadeza Apyo na hota to rANa marI gaI che te paNa tenA prati krodha karata. je thayuM te thayuM. have cAle rANInA zabanI atyeSTi yogyarItie karavI joIe. emAM kaI prakArane bheda rAkhavo na joIe. Aje te zaba upara paNa leke vaira rAkhe che ane ame tene upADavA nahi jaIe ema kahe che; paraMtu rAjAe e koI prakArano bhedabhAva na rAkhyo paNa rANInI ahi je rItie karavI joIe te rItie karI. sudarzane rANInA mRtyunA samAcAra sAMbhaLyA. teNe mane ramAne kahyuM ke, have mAre saMsAranI jALamAMthI nIkaLavuM che ane dIkSA levI che. have sudarzana kevI rIte dIkSA le che ane AgaLa zuM thAya che teno vicAra have pachI AgaLa karavAmAM Avaze. Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA - vyAkhyAna: saMvat 1992 bIjA bhAdaravA vadI 0)) gurUvAra * prArthanA zrI AdIzvara svAmI che, praNam sira nAmI tuma bhaNI; prabhu aMtarayAmI Apa, me para mahera karIje ho, merI je ciMtA manataNI, mArA kATa purAkRta pA5. . zrI ! 1 -vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI zrI AdinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhakta lake paramAtmAnI prArthanA saraLa rItie kare che. saraLa ane sAdI rIte karavAmAM AvelI prArthanA badhAne anukUla Ave che. jenAmAM vadhAre gyatA hoya te moTAM kAmo karI zake che paNa sAdhAraNa kAma te prAyaH badhA karI zake che. saMsAramAM paNa jovAmAM Ave che ke, me TI moTI cIjo moTA lekenA ja upayogamAM Ave che paNa sAdhAraNa janatAnA upayogamAM to sAdhAraNa cIjo ja Ave che. UMcA prakAranA pAka-pakavAna ke enA jevI bIjI khAdya cIje moTA mANaso ja khAtA haze ane kImatI peya padArtho paNa e e ja pItAM haze; tema chatAM sAdhAraNa bhajana ane sAdhAraNa peya padArthone AdhAra te moTA leMke e paNa Akhare le je paDe che. pANI kevuM sAdhAraNa piya che! paNa zuM enA vinA keInuM kAma cAlI zake che ? A pramANe jagatanuM poSaNa sAdhAraNa cIjo dvArA ja thAya che. prArthanA viSe paNa A ja vAta samaje. chaMda ke alaMkArayukta kavitAmAM koI meTa kavi ja paramAtmAnI prArthanA karI zake che paNa saraLa ane sAdI prArthanA te prAyaH badhA leke karI zake che. eTalA ja mATe A prArthanAmAM kahevAmAM AvyuM che ke - zrI AdIzvara svAmI ho! praNam sira nAmI tuma bhaNI, prabhu antaryAmI Apa." A prArthanAmAM kahyuM che ke, he ! prabho ! huM be hAtha joDI ane mAthuM namAvI Apane namana karuM chuM. A kevI saraLa vAta che ! mAthuM paNa hayAta che ane hAtha paNa hayAta che. paraMtu kevaLa e ja karavAnuM bAkI rahe che ke mAthuM ane hAtha bIjI bAju namAvavAmAM Ave che tene tyAMthI pheravI paramAtmA tarapha namAvavAmAM Ave. jo ke saMsAranuM piSaNa sAdI vastuo dvArA ja thAya che paNa lokone sAdI vastuothI saMtoSa thato nathI evuM prAyaH jovAmAM Ave che. joke sAdI vastuothI saMtoSa mAne ke na mAne paNa Akhare teoe sAdI vastuone ja Azraya levo paDe che. mAchalIne bhale kaI sArI cIja maLI jAya paraMtu tenuM jIvana sAdA pANI vinA cAlI zakatuM nathI. A ja pramANe jo ema samajI levAmAM Ave ke, sAdI prArthanA vinA amAruM poSaNa thaI zakatuM nathI te kalyANa thavAmAM kaMI prakArane saMdeha ja na rahe. gItAmAM kahyuM che ke - Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakoTa-cAturmAsa [515 karmendriyANi saMyamya ya Aste manasA smaran / indriyArthAnvimUDhAtmA mithyAcAraH sa ucyate // arthAta-je keI indriyane rekIne dhyAnI te banI jAya che, paNa je tenA manamAM viSayanI vAsanA daDatI hoya to tenA mATe samajavuM joIe ke, te ahaMkArathI vimUDha thaI rahyo che ane mithyAcArI banI rahyo che. te je kAMI kare che te saMsAra-vyavahAranA kAraNe ja kare che. eTalA mATe paramAtmAnI prArthanA karavA mATe aMtarAtmAne pavitra banAvavAnI jarUra rahe che. atre eka prazna ubho thAya che ke aMtarAtmAne pavitra karavA mATe vyavahAranI jarUra che ke nahi ? A praznano uttara e che ke, bhale pitAnA mATe vyavahAranI jarUra na paNa hoya chatAM jagatanA kalyANane mATe bAhya vyavahAranI paNa jarUra rahe che. kAraNa ke, janatA bAhya vyavahArane ja jue che ane bAhya vyavahAra joIne ja te antarAtmA tarapha vaLe che; eTalA mATe bAhya vyavahAranI paNa jarUra che, paraMtu kevaLa bAhya vyavahAramAM ja na rahI jatAM antarAtmAne paNa pavitra banAvavo joIe. anAthI munine adhikAra-pa7 A ja vAta anAthI muni rAjA zreNikane kahI rahyA che. teo kahe che ke, jeo gharabAra choDIne sAdhu thayA che teo pAchA viSayanA gulAma banI jAya e ghaNA duHkhanI vAta. che. je upara caDate ja nathI tenI vAta te judI che, paraMtu je upara caDIne pAcho nIce paDe che, enA tarapha badhAnI najara paDe che; enA mATe hAhAkAra macI jAya che. A ja. pramANe jeoe dharmane svIkAra karyo nathI tenI vAta te judI che, paNa dharmane svIkAra karI je pAcho indriyone vaza thaI patita thaI jAya che tene mATe e ciMtAno viSaya che. je lakSaNaM suviNaM pauMjamANe, nimittakoUhalasaMpagADhe / kuheDavijjAsavadArajIvI, na gacchaI saraNaM tammi kAle // 45 // jyAre koI saMyama dhAraNa kare che tyAre huM prabhumaya jIvana vyatIta karIza evo tene vicAra hoya che, paNa zAstro ane granthanuM adhyayana karI hoziyAra thAya tyAre manamAM bIjI bhAvanA pedA thAya te e kenA jevuM che ? to ene mATe jaNAvavAnuM ke, mAno ke, koI kheDute pANIne eka baMdha bAM. baMdha bAMdhatI vakhate to tenI bhAvanA evI hatI ke, huM A pANIdvArA khetarane sIMcI sArI khetI pedA karI zakIza, ane je te cAhe che te pANIdvArA te sArI khetI pedA karI paNa zake che. paNa te mUkha kheDuta te pANI dvArA AkaDA ke dhaturA jevA jherI vRkSone sIMce ane AMbA jevA mIThA vRkSane sIMcatA nathI te te ThIka gaNAya ? pANIne te e svabhAva hoya che ke je vRkSane pANI sIMcavAmAM Ave te vRkSane poSaNa maLe. paraMtu je pANI sArI khetI pedA karI zake che, teno upayoga emAM na kare e pANIne durupayega te thayo kahevAya ne? A ja pramANe pitAnuM ane jagatanuM kalyANa karavuM e saMyama levAno udeza hate. vAstavamAM saMyama lIdhA bAda A ja uddezanI pUrti karavAnI hoya che ane vidyAne upayoga Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 516 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [bIjA bhAdaravA paNa e ja uddezanI pUrti mATe thavA joI e. paNa pe'lA mUrkha kheDutanI mAphaka keTalAka leAkA vidyA AdinA upayAga UlaTI rItie kare che eTalA mATe anAthI muni amane ane tamane sAvadhAna kare che. gRhasthA tA saMsAranA lAbhI hAya ja che; eTalA mATe te te camAra jovA cAhe ja che tathA keTalAka sAdhue paNa potAnA dhyeyane bhUlI jaI bIjI bAju cAlyA jAya che. evA leAkeAne mATe ja anAthI muni e batAvI rahyA che ke, dhyeyane bhUlI jaI khIjI bAju janArA sAdhue peAtAnI zaktinA durupayeAga kevI rIte kare che ! kAInA hAtha joI ema kahevuM ke, tuM bahu bhAgyazALI che. jo huM tArA pUrvabhavanuM ane bhaviSyanuM vRttAntaH saMbhaLAvuM chuM. A pramANe kAI ne bhUta-bhaviSyanA vRttAnta kahI saMbhaLAvavAM, kASThanAM nAka--kAna Adi joI lakSaNa batAvavAM, kAI te padminI, hastinI, citraNI Adi strIenAM bheda batAvavA ane kAI ne nimitta batAvI Ama karIza te Ama thaze ema lakSaNu-yAtiSa batAvavuM e unmArge javA jevuM che ane potAnI zaktine durupayoga karavA jevuM che. gRhasthA te ema cAhaze ja. duniyA jhUke che kevaLa jhUkAvanAra joi e. A pramANe lAbhI gRhasthA, AvuM UlaTuM kAma karanAra sAdhune preAtsAhana Ape che; paraMtu sAdhuee AvuM UlaTuM kAma karavuM e jherI vRkSane poSavAmAM geraupayeAga karavA samAna, zaktine durupayega karavA jevuM che. A uparathI kAI ema kahe ke, " kAI sAdhune nimitta lakSaNanuM jJAna hoya tA pachI enA upayAga zA ? je kAIne A jJAnaneA lAbha Ape nahi teA emanuM jJAna zA kAmanuM? vaLI jo kAI sAdhu nimitta-lakSaNa batAve te emAM vAMdhA zuM ? ki upadezathI to kAI ne jaina paNu khanAvI zakAtA nathI, paraMtu A prakArane camatkAra batAvIne ghaNAne jaina banAvI zakAya che. eTalA mATe jaina dharmanA udyota mATe sAdhu nimitta-lakSagunA upayega kare te emAM zuM vAMdhA che? A sivAya je pramANe pANInA upayoga khetI mAM karavAmAM Ave che, te ja pramANe lakSaNazAstraneA upayoga lakSaNa batAvavAmAM karavA emAM zuM kharAba che? " A praznaneA uttara e che ke, sAdhuone lakSAdine upayAga karavAthI ghaNI hAni thAya che. vaLI lakSaNuzAstrane jANakAra paDelAM potAnAM lakSaNA jIe ke, mArAmAM je kAma karavAnAM lakSaNA nathI te kAmamAM huM na paDuM, tathA kAmanAM je lakSaNA che te kAma jo bhagavAnanI AjJAmAM hoya to temAM huM paDuM, anyathA nahi. A pramANe sarva prathama potAnAM lakSaNA tapAsavAM neI e. athavA kAI vairAgI DrAya te tenAM lakSaNa joI e jANI levuM joI e ke, A AdamI dharmane prApta karI pALI zakaze ke nahi ? je te dharmanuM pAlana karI zake evA jAya te ja tene dIkSA Ape. A ja pramANe jyAre te lakSaNazAsratA jANakAra heAya te te AyuSyanA viSe paNa ghaNuM jANI zake ke, AnuM AyuSya ATaluM bAkI che. jo avasara AvyA hAya ane kAI tene saMthArA karAvavA mATe kahe teA, AyuSya ochuM jANI saMthArA karAvI zakAya che; athavA ema kahI zake che ke AnuM AyuSya haju bAkI che, eTalA mATe te daDha na rahI zake enA karatAM hamaNAM saMthArA na karAvavA e sAruM che. A pramANe lakSa zuzAstrane upayega viveka rAkhavAmAM paNa karI zakAya che; paraMtu lakSaNazAstranA AveA upayega karavAne badale, te ema kahe ke, 'tane dhana, strI ke putranI prApti thaze.' tA e te je saMsArane kharAba Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakoTa-cAturmAsa [517 kahI pite jene tyAga karyo che, ane saMyama dhAraNa karyo che e ja saMsAramAM pharI phasAI javA jevuM che. koI sAdhu lakSaNanimittadvArA camatkAra batAve ane e camatkAra dvArA je dhananI prApti thAya te dhana ame saMdhanA hitamAM ja vAparIzuM, ema kaI kahe te tame te viSe zuM kaheze ? ema ja kaheze ke jo Ama karavuM e ThIka hoya te te pachI so, lIlAma ane jugAra vagere ramavAmAM zuM vAMdho che ? basa! te pachI ema ja kahI devAmAM Ave ke, Aje cakAne dAva lAgaze mATe te upara rUpiyA lagAvo ane je Ave te saMdhanA hitamAM kharca karI de. zuM Ama karavuM e yogya kahevAze ? A ja pramANe strIpuruSane mATe paNa ema kahI zakAya ke, ame temanAM lakSaNa batAvIe chIe. emanuM joDuM maLI jaze te e zrAvaka-zrAvikA banaze ane dharmane udyata thaze. A pramANe te badhAmAM lAbha batAvI zakAya che. AvA prakAranA lobhathI ja yati samAjane nIce pADavAmAM Avyo che, nahi te te samAja paNa paMca mahAvratadhArI hatA. pahelAM saMghahitanuM nAma levAmAM AvyuM ane thoDuM sAruM lAgyuM, paNa Akhare tenuM evuM mAThuM pariNAma AvyuM ke, je pAMca mahAvratanA pAlaNahAra hatA, teo Aje saMsAranuM pAlana karanArA thaI rahyA che. keI kahe ke, kapaDAMne raktathI bharI devAmAM Ave ane pachI tene gheI nAMkhavAmAM Ave te zuM vAMdho che? je pramANe Ama karavuM te ThIka kahI zakAya nahi, te ja pramANe saMdhahitanA nAme kAI anucita kAma karavuM e paNa ThIka kahI zakAya nahi. pahelAM te saMdhahitanuM nAma laIdhana rAkhavAmAM Avaze, paNa Akhare A paddhatinuM pariNAma kevuM mAThuM Avaze tene paNa khyAla rAkhavo joIe. jo A kArya hitakartA hatA te zAstramAM A prakAranAM kAryane niSedha karatA nahi. gautama svAmI mahAna labdhidhArI hatA. je teo potAnI labdhino upayoga karatA te eka ja divasamAM saLa saMsArane jaina banAvI zakatA hatA. temanAmAM evI labdhi hatI ke, thI ja khIramAM potAno aMgUTho mUkI rAkhe to eTalI khIramAMthI cakravatanI AkhI senA paNa jamI zake ane chatAM te khIra te teTalI ja rahe. A prakAranI zakita hovA chatAM paNa temaNe e zaktino upayoga na karyo, paNa bhikSA levA mATe pote gocarI jatA hatA. zuM temane saMghanA hitane vicAra thato na hato ? eTalA mATe saMghahitanA nAme lakSaNAdine upayoga kare anucita che. kahevAno Azaya e che ke, keI sAdhu lakSaNa batAve, kautuhala batAve ke Ama karavAthI dhana-putrAdinI prApti thaze evuM nimitta batAve, te e sAdhutAthI patita thavA jevuM che. zAstrakAra AvI vidyAne kutsita vidyA kahe che. A kutsita vidyAodvArA pitAnI AjIvikA calAvanArane zAstrakAree AzravaThAradvArA AjIvikA calAvanAra tarIke varNavyA che. AvI vidyA anta samaye zaraNadAtrI banatI nathI paraMtu saMyamamArgane nAza karanArI nIvaDe che. eTalA mATe je AvI kutsita vidyAdvArA AjIvikA calAve che te anAtha che ema samajavuM joIe. A kutsitavidyAmAMthI bacavA mATe pahelAM e jovuM joIe ke nAtha koNa che? ane lakSaNa, svama, nimitta kautuhala Adine jANakAra ane teno upayoga karanAra manAya che ke anAtha ? A vidyA sanAtha banAve che ke anAtha ? nAtha banavAne artha e che ke, AtmAne Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA evI rIte svata Mtra banAvavA ke tenAmAM kAI prakAranI gulAmI ja rahevA na pAme. jo A prakAranI vidyAethI kAI nAtha banI zakatA haiAta te| te evI hAya che. teo vaikriya labdhithI je cAhe te karI zake che. chatAM te paNa anAtha che. vidyAomAM devatA pUrNa ethI sanAtha nathI nAtha kevI rIte banI zakAya e vAta anAthI muni pahelAM kahI cUkyA che. temaNe pahelAM ja kahI dIdhuM che ke, mantra ane vidyAnA jANakAra lakAe mane sAjo karavA mATe aneka prayatna karyA chatAM paNa mArA rAga dUra thayA nahi. jo e vidyAdrArA sanAtha banI zakAtuM hota to pachI mAreA rAga kema cAlyA na jAta ! kAI ema kahe ke, anAthI munine rAga cAlyA na gayA tethI zuM thayuM ? maMtravidyA AdithI rAga cAlyA paNa jAya che ne ? kadAca maMtravidyA AdithI rAga bhale cAlyA jAya, para`tu mantrAdithI rAga cAlyA javA bAda e ja vicAra Ave che ke, je zakti che te AnAmAM ja che ane e ja mArA mATe vadya-pUjya che. e tA sAdhAraNa niyama che ke, je bhAvanA bhAvavAthI rAga cAlyo jAya che, te bhAvanA prati AtmAmAM gulAmI AvI jAya che. A ja kAraNe anAthI muni ema kahe che ke, e bahu sAruM thayuM ke, mArA rAga jaMga-maMtrAdithI dUra na thayeA, paNa saMyamanI bhAvanAthI mArA rAga cAlyA gayA. vaLI e paNa bahu sAruM thayuM ke saMyamanI bhAvanA karavAthI huM sanAtha-anAthane bheda paNa samajI zakayA." "C have tame e vAtane vicAra karA ke, tamAre sAdhunI saMgati sanAtha banavA mATe karavI che ke anAtha banavA mATe ? sAdhunI saMgati sanAtha banavA mATe ja karavAmAM Ave che, eTalA ja mATe zAstrakAro kahe che ke, je sAdhu thaIne lakSaNa, svapta, nimitta, kautuhala Adi kare che ane batAve che, tene jo nigrantha samajIne, tameA tenA zaraNe jaze te anAtha ja rahezeA. loka lakSaNAdidvArA rAgo maTADavA cAhe che paraMtu rAgo pedA kema thAya che tene pahelAM vicAra karo. rAgA anAthatAthI ja pedA thAya che. lakSaNAdidvArA anekavAra rAge maTADavAmAM AvyAM, paNa anAthatA na maTI ane te kAraNe rAge paNa na maTayAM. eTalA mATe anAthatAmAMthI nIkaLI sanAtha manAvAnI bhAvanA kare. sanAtha maTI jyAre sanAtha banaze| tyAre rAge paNa sathA cAlyA jaze. jo tame anAthI muninI mAphaka ekadama sanAtha banI na zake te paNa tamArI bhAvanA jo sanAtha banavAnI haze te kAI vakhate tame paNa sanAtha banI zakaze|. anekajanmasaMsiddhistato yAti parAM gatim / jo tame ekadama maMtra, jaMtra vagerenI sahAyatA levAne tyAga na karI zakA, te paNa bhAvanA te| maMtra-jaMtrAdinI sahAyatAne tyAga karavAnI ja rAkheA. kadAca tame ema paNa kahI dA ke, amArAthI A bhavamAM te evuM banI zake ema nathI, paraMtu je sAdhu thayela che te ema kahI na zake ke, A bhavamAM te sAdhupaNuM pALI zakIza nahi, AvatA bhavamAM e viSe joI levAze. jo kAI sAdhu thaI ne paNa Ama kahe ane lakSaNa--svapna--nimittAdi khatAvavAnA phaMdAmAM paDe te tene mana zAstra pramANabhUta che ke lakSAdi pramANabhUta che? te viSe vicAra karavA joI e. kadAca kAI ema kahe ke, sAdhuemAM paNa dhama kayAM che! jo dharma hAya te temane Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vada 0)) ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 519 rAga kema thAya ? paraMtu je sAcA mahAtmA heAya che te te zarIramAM rAga rahevA ja devA cAhe che. te rAgane dUra karavA cAhatA nathI. sanatkumAra cakravartInA zarIramAM jyAre rAge pedA thayA hatA, tyAre temaNe rAgeAne maTADavAne upAya na karatAM saMyama dhAraNa karyAM hatA. jo teo cAhata tA cha khaMDanA svAmI hAvAthI aneka prakAranA upAyeA karI zakatA hatA, paNa temaNe rAga maTADavAnA prayatna na karyA; paraMtu ema kahyuM ke, e regA tA mArA mitrA che ke jeo mane jAgrata karavA AvyA che. saMyama lIdhA bAda davAe temanI pAse AvI kahyuM ke, ApanA zarIramAM aneka rAgeA pedA thavA pAmyA che te! A mArI davA letA ApanA rAge zAnta thaI jaze! AnA uttaramAM sanatkumAra RSie kahyuM ke, mane e prakAranA rAgA thayA che. eka to mane AtmAne rAga thayA che ane khIjo zarIrane rega thayA che. AtmAne kamanA roga che. tuM A be prakAranA rAgAmAMthI kayA rAgane maTADavA cAhe che! kanA regane maTADI AtmAne nirAga banAvavA cAhe che ke zarIranA rAgane maTADavA cAhe che ! deve kahyuM ke, huM karmAMnA rAgane te| maTADI zatru nahi. huM te zarIranA rogane maTADavA cAhuM chuM. tyAre RSie javAba ApyA ke, emAM zuM che ! zarIranAM rAgAne teA meM ja TakAvI rAkhyA che, eTalA ja mATe te rahelAM che, hi to te TakI na zake. A pramANe kahI temaNe peAtAnI eka AMgaLI jyAM rAga thayA hatA tyAM lagAvI tyAM te te zarIranA bhAga kaMcanavA~ banI gayA. RSie kahyuM ke, zarIranAM regA tA A pramANe dUra karI zakAya che, paraMtu te regeA tA mArA mitra che, kAraNa ke e rAgarUpa mitrAe ja mane jAgrata karela che eTalA mATe e rAgarUpa mitrAne dUra karavA cAhatA nathI. huM A rogarUpa mitrAnI sahAyatAthI ja karmonA regone maTADavA cAhuM chuM. A pramANe sAcA mahAtmAe rAgane te mitra mAne che. A kathanane evA atha nathI ke, sthavirakalpI sAdhue davA letA ja nathI. davA teA teo le che paNa davAthI peAtAne sanAtha thaelA mAnatA nathI. tee sanAtha kevI rIte banavA cAhe che e vAta tamA sadana muninI caritrakathAdvArA sAMbhaLI rahyA che. saMsAranA leAkeA camatkAra jovA cAhe che paNa yatra-maMtramAM camatkAra che te bhAvanAmAM keTalA badhA camatkAra che te jue. bhAvanAmAM jaMtra~matra karatAM anaMtagaNA camatkAra che, paraMtu te camatkAra upara vizvAsa rahetA nathI. leke svadeza ane svavicArane bhUlI jaI khIjAo upara ja vizvAsa karI rahyA che; paNa potAnI bhAvanAne jotA nathI, ane DeAkaTara vinA amAruM kAma cAlI ja zakatuM nathI ema vicAre che. eka mAstare mane je hakIkata kahI che te sAMbhaLI dhaNuM ja Azcarya thayuM. je mAstara kahetA hatA ke. mArA zarIramAM khIjA mAthA jevaDu mAruM gumaDuM thayuM hatuM ane mAruM zarIra zakkaranI bImArIthI-mIThI pezAbanA rAgathI-sUjI gayuM hatuM. marI javAnA bhaya lAgyA eTale Aparezana karAvavAnuM nakkI thayuM, paNa mArI strIne na jANe evI dhUna AvI ke Aparezana na karAvavuM ane A vAtanI teNIe haTha pakaDI. leAkeA kahevA lAgyA ke, Aparezana karyA vinA A krama bacI zakaze ! eTalAmAM ja AyunA eka sAdhu anAyase ja mArA ghera AvI caDayA. temaNe mArA rAga joI mane ceAkhAthI paNa nAnI TIkaDI nAgaravelanA pAnamAM Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ bIjA bhAdaravA ApI ane kahyuM ke, oparezana na karAvavuM ane A davAnI eka TIkaDI dararoja khAvI. tane zakkaranI bimArI che eTalA mATe sAkara na khAvI, paraMtu goLa-ghInAM banAvelA lADavAM jeTalA khAI zakAya teTalA khAvAM ane sAtamA divase pezAbanI parIkSA karAvavI. A pramANe kahI te sAdhu te cAlyo gayo ane meM teNe batAvelI rIti pramANe davA khAvI zaru karI. zakkaranI bimArImAM goLa jheranA jevuM kAma kare che ane dAkatara leke mane goLa khAvAnI majA paNa karavA lAgyA, paraMtu meM temanuM kahyuM mAnyuM nahi ane sAdhunA kathana upara vizvAsa rAkhI goLa-ghI khAvAnuM cAluM rAkhyuM. sAtamA divase traNa dAktaree mAre pezAba tapAsyo paNa temAM jarApaNa zakkarane bhAga temanA jevAmAM Avyo nahi! tame kaheze ke, koI evI davA ApanAra te maLe ! paNa vizvAsa ane bhAvanA rAkho te na jANe koNa kyAMthI AvI maLaze! vizvAsanI zakti ghaNI moTI che. tamArI bhAvanAthI kAma karaze te tamArI bhAvanA upara tamane vizvAsa thaze ane bIjAnA AdhAre kAma karazo te bIjAnA gulAma banazo. jyAre tame dAktara upara vizvAsa rAkhe che tyAre tamArI bhAvanA upara ja tame vizvAsa kema rAkhatA nathI ? sanakumAra RSie ghaNuM divaso sudhI zarIramAM roga rAkhyA paNa teo pitAnI bhAvanA upara ja daDha rahyA te karmone naSTa karI mukta thaI gayA. tame paNa evI bhAvanA bhAvo te temAM kalyANa ja raheluM che. have Aja vAta temene sudarzana caritra dvArAe kahuM chuM. sudarzana caritra-pa7 avasara dekha zeTha mana daDha kara, lIne saMyama bhAra; ugravihAra vicaratA Aye, paTanA zahara majhAra. . dhana 126 sudarzane vicAryuM ke, abhayA mAtA pitAnI bhAvanAthI ja marI che paNa have mAre zuM karavuM? mAre mArI bhAvanA saphaLa karavI joIe. A pramANe vicAra karI teNe manoramAne kahyuM ke, have "A ghara ane A putrane tame saMbhALe. have huM saMyamane dhAraNa karIza." sudarzananuM A kathana sAMbhaLI maneramA lekavyavahAranI anusAra gabharAI. te kahevA lAgI ke, "Apa hamaNAM ja upasargamAMthI bacyA che ane hamaNuM ja saMyamane dhAraNa karo. che; hamaNAM ja amane badhAne choDI cAlyA jAo cho ?" sudarzane uttara Apyo ke, "A samaye tame mehamAM paDI gayA che. huM pUchuM chuM ke, jyAre mane zULI upara caDAvavAmAM Avyo hato tyAre mAruM mukha jevA kema AvyA nahatA ?" mane ramAe javAba Apyo ke, tamArI upara kalaMka hatuM eTale huM ApanuM mukha jovA kema AvI zakuM ? sudarzane kahyuM ke, "tyAre e kalaMka tame joyuM?" mane ramAe uttara Apyo ke, "e kalaMkane meM nahi paNa dharmo dhoyuM che." sudarzane kahyuM ke, te pachI huM e dharmabhAvanAnuM piSaNa karavA mATe jAuM chuM te pachI tame e vakhate kAyaratA kema batAve che ?" - zeThe maneramAne samajAvI. zaheramAM vAyuvege khabara phelAI gaI ke zeTha dIkSAne aMgIkAra kare che. joke zeThanI pAse AvI kahevA lAgyA ke, Apa amArA saddabhAgye te Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] rAjakeTa-cAturmAsa [pa21 bacyA cho ane have Apa dIkSA le che ? rAjA kahevA lAgyo ke, have Apane kene bhaya che ke Apa saMyama le che? ke tamArI upara kalaMka caDAvanArane mATe tame te abhayavacana mAMgyuM, chatAM te te pitAne meLe ja marI gaI. eTalA mATe have Apane ze bhaya che! Apa AnaMdathI rahe ane lokone tamArI chAyAmAM rAkhe. eTalA mATe tame ahIM ja rahe ane saMyamane dhAraNa na kare ane pahelAMnI mAphaka gharamAM rahIne ja dharmadhyAna kare. A pramANe rAjA ane prajA sudarzanane saMyama na dhAraNa karavA mATe vinavavA lAgyA. paNa sudarzana vairAgya upara daDha hatuM eTale te kahevA lAgyo ke, "tame leke A zarIrane moTuM mAne che ke dharmane ?" badhA lekee uttara Apyo ke, "dharmane me mAnIe chIe " sudarzane kahyuM ke, " tyAre dIkSA lauM chuM ethI zuM dharmanI kAMI hAni thaze! huM dIkSA laIza te ethI kAMI tamane nukazAna thavAnuM nathI te pachI tame leke kAyara kema banI rahyA che ? tamAre te mane vadhAre sahAyatA karavI joIe.' rAjA ke prajAmAMthI koI kAMI sudarzananA kathananA uttaramAM belyuM nahi. badhA sudarzanane jayakAra belI kahevA lAgyA ke, "Apa je mArge jaI rahyA che te ja mArge javAthI zULInuM siMhAsana thayuM che. jyAre tamane zULIe laI jatA hatA tyAre loko tamArI nidA karatA hatA paNa je dharmanA pratApathI Apa bacyA che te ja dharmanI sevA karavA mATe Apa jaI rahyA che, eTalA mATe ame tamane rokI zakatA nathI." . rAjAe dhUmadhAmathI dIkSA mahotsava UjaLyuM ane zeThe saMyamane svIkAra karyo. have sudarzana zeTha muni thaIne vicaravA lAgyA. A muni avasthAmAM temanI pAchI kevI kasoTI karavAmAM Ave che ane te kasoTImAMthI teo kevI rIte saphaLa thAya che tene vicAra have pachI AgaLa karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 1992 Ase zudI 1 zukravAra prArthanA zrI jina ajita name jyakArI, tuM devanake devajI, jitazatra" rAjA ne "viyA' rANIke, AtamajAta mevajI; - zrI jina ajita name jayakArI. che 1che vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI zrI ajitanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. prArthanA karanAranA manamAM kevI utkRSTa ane ananya bhAvanA hovI joIe e A prArthanAmAM batAvavAmAM AvyuM che. ananyane artha kevaLa eka ja, bIje nahi e thAya che. kevala paramAtmAnI ja bhakti kare, bIjAnI bhakti na kare e ananya bhakti kahevAya che. A prakAranI "ananyatA" tyAre ja Ave che ke jyAre badhA padArthone tapAsatAM tapAsatAM choDavAmAM Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para2] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [Aso Ave. A pramANe tapAsatAM jyAre kAMI bAkI na rahe tyAre samajavuM ke have AtmA vizrAMtine pAmyo che. jyAM sudhI AtmAne AvuM vizrAmasthAna na maLe tyAM sudhI ema ja samajavuM ke, hajI AtmA sAdhaka dazAmAM ja che. have tame ke tamArA pitAnA viSe paNa juo ke, tame kaI dazAmAM che? mArI dRSTie te hajI ApaNe badhA sAdhaka dazAmAM ja chIe. hajI ApaNA mATe evI sthiti AvI nathI ke ApaNA mATe have tapAsavAnuM bAkI rahyuM nathI. eTalA mATe saMsAranA padArthone tapAsatAM jAo ane "e prabhu nathI, e prabhu nathI' ema mAnI ene choDatA jAo. ane evo nizcaya karo ke, "je ke meM paramAtmAne joyA nathI paraMtu Agama ane gurumukhanA vacanathI mane e vizvAsa thayo che ke, mAro AtmA ane paramAtmA bane samAna che. paNa huM saMsAranAM tuccha padArtho upara mohita thaI rahyo chuM ane eTalA mATe mAre saMsAranAM padArtho tapAsIne paramAtmA koNa che enI zodha karavI joIe." A zarIramAM je AtmA rahe che te zarIra nathI paNa zarIrI che. chatAM A AtmAne e dhyAsa (bhAsa) thaI rahyo che ke, "huM zarIra ja chuM." AtmAnA A dhyAsane dUra kare joIe ane saMsAranAM padArthone tapAsatAM tapAsatAM paramAtmAnI zodha karavI joIe. - tame e te jANo cho ke, saMsAranAM padArtho IndriyagrAhya che. nAkathI gaMdha, jIbhathI rasa, AMkhathI dazya, kAnathI zabda ane hAthathI sparzano anubhava thAya che. A pramANe padArtho IndriyagrAhya che, eTalA mATe e juo ke Indriya moTI che ke padArtho moTAM che? kAnA mUlyavAna che ke motI ? tame kAnane mUlyavAna mAne che chatAM jeTaluM dhyAna motInuM rAkhavAmAM Ave che teTaluM dhyAna kAnanuM rAkhavAmAM AvatuM nathI. A pramANe saMsAranAM badhAM padArthothI Indriya moTI che. have indriyone tapAsavI joIe ke enAthI moTuM koNa che? ene mATe kahyuM che ke - indriyANi parANyAhurindriyebhyaH paraM manaH / A pramANe IndriyothI mana moTuM che. mananA sahakAra vinA Indrio kAMI karI zakatI nathI. kAna tamane paNa che ane gadheDA-kUtarAne paNa che. paNa tamArA kAna ane temanA kAnamAM kAMI aMtara che ke nahi? tamArAmAM je mAnasika zakti che te mAnasika zakti gadheDA-kUtarAmAM nathI. keI vAta sAMbhaLI tame te viSe jevo ane jeTale vicAra karI zako cho te ane teTale vicAra gadheDA-kutarA karI zakatA nathI. grAmophenanI rekorDa upara kutarAne pheTa jotAM jANe te kutaro dhyAnapUrvaka gAyana sAMbhaLI rahyo hoya ema jaNAya che. A pramANe zabdathI kutarA-sApa vagere paNa mugdha thaI jAya che, paraMtu A zabda amane phasAvanAra che ke mukta karanAra che, te teo jANatA hotA nathI. te tamArAmAM A prakAranI vicAra karavAnI zakti che. eTalA mATe jyAre padArthonI tarapha indriyo DhaLe tyAre ema vicAravuM ke A padArtho karatAM te indriyo zreSTha che. ane jyAre Indri maTI jaNAya tyAre ema vicAravuM ke, A indriya karatAM te mana moTuM che. pachI mananI buddhinI sAthe samatulanA karavI ke A baMnemAM keNa moTuM che? mane saMkalpavikalpa ja karI zake che paNa koI prakArane nizcaya karI zakatuM nathI, paraMtu buddhi nirNaya karI zake che. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] rAjakoTa-cAturmAsa [pa23 A daSTie mana karatAM buddhi moTI jaNAya che. tame kevaLa buddhinI cAlatA upara ja lalacAI na jAo paraMtu e jue ke, e buddhithI keNa moTuM che ? ane A buddhimAM kenI zakti rahelI che ? buddhimAM jenI zakti rahelI che te buddhithI moTo AtmA che ane te ja sAcI vizrAMtinuM sthAna che. A pramANe padArthothI Indriyo moTI che, IndriyothI mana moTuM che, manathI buddhi meTI che ane buddhithI AtmA meTo che. A vAtane barAbara samajI AtmatattvanuM svarUpa samajI lo. AtmatatvanuM svarUpa samajyA bAda paramAtmAnuM svarUpa samajavuM muzkela lAgaze nahi. - jo ke, tame zAstra AdinA pramANadvArA padArtho karatAM indriyo meTI che e vAta jANe che chatAM tame padArtho upara mugdha thaI jAo cho ane tenA bhramamAM paDI jAo che, ane tethI ja hajI tame sAdhaka dazAmAM che. eTalA mATe padArthonA prabhanamAM na paDI jAo, paNa Indriya ane mananI sahAyatAdvArA buddhine aMtarmukhI banAvo. bahirmukhI banavI na de. buddhine aMtarmukhI banAvavAthI AtmatatvanuM svarUpa samajI zakaze ane AtmatatvanuM svarUpa samajI levAthI paramAtmAnuM svarUpa samajI zakaze. ' . . . . ; * anAthI munine adhikAra-58 anAthI munirAjA zreNikane A ja vAta kahI rahyA che. teo kahe che ke, je saMsAranAM padArthone tyAga karI pAchA IndriyonA mehamAM paDI jAya che. ane saMsAranA padArthomAM mamatvabhAva rAkhe che teo A pramANe sanAthatAmAMthI nIkaLI pAcho anAthatAmAM jaI paDe che. tamaM tameNeva u se asIle, sayA duhI vipriiyaaNmuvei| .. saMdhAvaI naragatirikkhajoNi, moNaM virAhettu asAhurUve // 46 // uddesiyaM kIyagaDaM niyAgaM, na muccaI kiMci annesnnijj| - aggI vi vA savvabhakkhI bhavittA, itto cue gacchai kaTTha pAvaM // 47 // je sAdhune veza dhAraNa karIne paNa AtmaguNamAM ramaNa karato nathI, te dravyaliMgI, durAcArI sAdhu jANe aMdhakAramAMthI aMdhakAramAM praveza kare che arthAta te ajJAnamAMthI ajJAnamAM praveza kare che. saMsArano tyAga karatI vakhate teNe je padArthonI niMdA karI munivrata dhAraNa" karyuM hatuM te ja padArthomAM te pAcho lalacAya che, e tenI kevI ajJAnatA che ? . ! ' anAthI muni kahe che ke, AtmA ja vaitaraNa nadI, phUTazAmalI vRkSa, naMdanavana ane kAmadhenu samAna che. A kathana upara UMDe vicAra karI evI bhAvanA bhAvavI joIe ke, he! AtmA ! jo tane vaitaraNa nadI maLe to kevuM duHkha thAya ? phUTazAlmalI. vRkSanI nIce tane besADavAmAM Ave ane uparathI talavAranI dhAra jevA tINa pAMdaDAo paDe tyAre tArI : kevI dazA thAya! je AtmAne A prakAranI vedanAnuM dhyAna rahe te zuM tenAmAM kaI prakArane vikAra rahI zake khare ! have A vAta eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM - , , . eka AdhyAtmika vicAravALo rAjA dhyAnamAM magna thaI beTho hato. te vakhate eka bahurUpiye tenI sAme AvyuM ane teNe rAjAne hasAvavAno ghaNe prayatna karyo paraMtu rAjA hasyo nahi, paNa pahelAMnI mAphaka ja gaMbhIra thaIne besI rahyo. jyAre tenuM dhyAna pUruM thayuM. Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 524]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso tyAre bahurUpiyo te rAjAne kahevA lAgyuM ke, Apane hasAvavAne meM ATalo badhe prayatna karyo chatAM paNa tame kema hasyA nahi? rAjAe vicAryuM ke, huM zA mATe hasya nahi e vAta tene anubhava karAvIne batAvavI joIe. anubhava karAvyA vinA e vAta enI samajamAM AvI zakaze nahi. A pramANe vicAra karI rAjAe eka yuvA upara eka tUTelI jevI khurazI mukAvI ke je jotAM hamaNAM te khurazI tUTI jaze evI lAgatI hatI. e khurazI upara pAtaLA derAthI eka talavArane laTAvavAmAM AvI. pachI bahurUpiyAne te khurazI upara besADavAmAM Avyo ane ThaThThAmazkarI karanArAone kahevAmAM AvyuM ke, Ane hasAvavAne tame tanatoDa prayatna kare. mazkarAoe te bahurUpiyAne hasAvavAne ghaNo prayatna karyo, paNa te ha nahi. tyAre rAjAe te bahurUpiyAne pitAnI pAse bolAvIne pUchyuM ke, "tamane hasAvavAne ATalo badho prayatna karavAmAM Avyo chatAM tame kema hasyA naDi!" bahurUpiyAe javAba Apyo ke, " huM hasuM kevI rIte ? mArI upara te talavAra laTakI rahI hatI, ane te mAthe paDaze e bhaya hatuM tyAre bIjI bAjuethI hamaNAM ja kuvAmAM paDI jaIza e. mane bhaya rahyA karatA hatA. evI dazAmAM mane hasavuM kyAMthI Ave !" A anubhava karAvIne meM kahyuM ke, "jyAre dhyAnamAM hatA ke, A AtmA ja vaitaraNI nadI ane phUTazAlmalI vRkSa che tyAre mane hasavuM kyAMthI AvI zake " A pramANe vicAra karavAthI koIne meha uDI jAya che ane saMsArathI bhaya pedA thavA pAme che. A dizAmAM saMsAranA padArtho kema lalacAvI zake? ane hasavuM paNa kema AvI zake ? matalaba ke, anAthI muninA kathana upara UMDe vicAra karavAmAM Ave te saMsAranAM padArtho baMdhanakAraka nIvaDI na zake ane AtmA mehamAM paDI zake nahi. je saMsAranAM padArthonI sAthe moha karavAmAM Ave te AtmA vaitaraNI nadI ke phUTazAmalI vRkSarUpI kuvAmAM ane talavAranI dhAranI sthitimAM paDI jAya. jo ke, A vAtane vicAra pratyeka AtmAe kara joIe paraMtu je sAdhu thaIne paNa te viSe vicAra karatA nathI tenA mATe ema samajavuM joIe ke, te aMdhakAramAMthI nIkaLI aMdhakAramAM jaI rahyo che. upaniSatamAM kahyuM che ke- tama: kavirAjita ceDavicAmupAte , aghiA e ja aMdhakAra che. sAdhAraNa rIte avidyAnuM varNana ghaNuM vistRta che paraMtu saMkSepamAM jenazAstra jene "mahajanita dazA, kahe che te ja avidyA che. anityamAM nitya, nityamAM anitya, AtmAmAM anAtmA, anAtmAmAM AtmA, A adhyAsa kare e ja avidyA che. jenazAstramAM kahyuM che ke - jIve ajIvasannA ajIve jiivsnnaa|| arthAta-ramAM ajavasaMjJA ane achavamAM vasaMzA rAkhavI e ja mithyAtva che. ane A mithyAtvane ja avidyA ke meha paNa kahevAmAM Ave che. avinAzIne nAzavAna ane nAzavAnane avinAzI mAnavuM e avidyA che. A prakAranI avidyAvALo aMdhakAramAM ja che. jo ke A avidyA che paNa je prakRtine mAnatA nathI ke saMsArane mAna nathI paNa kevala vidyAnI ja vAta kare che te tethI paNa vadhAre aMdhakAramAM che. je caitanyane ja mAne che, jaDane mAnate nathI, vidyAne ja mAne che, avidyAne mAna nathI te paNa aMdhakAramAM che. je vidyA ane avidyAne yathAsthAne mAnI, avidyAne tyAga kare che te ja Atmatatvane Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1]. rAjakoTa-cAturmAsa [525 jANI zake che. eTalA mATe jaDa caitanyane viveka karI ema mAnavuM joIe ke, "he! AtmA! A saMsAramAM duHkha ApanAra bIjuM kaI nathI paNa tuM pote ja pitAne duHkha ApanAra che." je A pramANe mAne tenuM citta saMsAramAM rokI zake kharuM? je A prakAranI saMvedanAnuM dhyAna rAkhe che tenuM citta saMsAramAM jaze nahi paNa amRta bhAvanAmAM ja jaze. je mahAtmAo A vAtane barAbara samaje che teo saMsAranAM padArthothI lalacAI jatA nathI paNa te padArthothI virakta rahe che. teo koInI niMdAmAM paNa paDatA nathI paraMtu rAgadveSane tyAga karI AtmAnuM kalyANa sAdhe che. koI mANasane je cAbuka mAravAmAM Ave te eka cAbuka mArIne bIje cAbuka mAravA jatAM thoDA samayanuM aMtara te paDaze ja paraMtu jo koIne vijaLI ja pakaDAvI devAmAM Ave te zuM temAM thoDA samayanuM paNa aMtara paDaze ? nahi. e vijaLI te prANa jAya tyAM sudhI duHkha ja ApatI raheze. A ja pramANe ajJAna paNa sadAne mATe duHkha ja ApanAra che. haMmezAMnuM duHkha kevA prakAranuM hoya che! enI vyAkhyA karatAM jJAnIjane kahe che ke, saMsAranA leke te sakha mAne che. tene ame dakha ja mAnIe chIe. koI bImAra mANasa keAI kapathya padArtha khAvAmAM AnaMda mAne che paNa DaoNkaTara te ene ema ja kaheze ke, tuM A zuM karI rahyo che? e vastu te vadhAre duHkharUpa che. A rIte je padArthanA upabhegamAM te bimAra mANasa AnaMda mAnI rahyo che te ja padArthane Dara du:kharUpa batAvI rahyA che. tame A banemAMthI konuM kahevuM sAcuM mAnaze ? tame ema ja kaheze ke. DaoNkaTara je kAMI kahe che te ThIka ja kahe che. A ja pramANe sAMsArika leke ajJAnatAne kAraNe jemAM sukha mAne che, jJAnIane tene ja duHkharUpa mAne che duHkhane sukha karI mAniye, bhami kAla anaMta lAkha corAsI kI nimeM, bhAkhe zrI bhagavaMta. mukti mAraga deyelo. AtmA sukhane duHkha ane duHkhane sukha mAne che, eTalA ja mATe bhagavAna ajitanAthane mArga muzkelIbharyo jaNAya che. AtmAmAM A ja apUrNatA che. duHkhane sukha mAnavAnuM ajJAna maTI jAya to bhagavAna ajitanAthane mArga sarala banI jAya. eka mitre potAnA mitrane kahyuM ke, "A saMsAra UlaTA mArge jaI rahyo che. saMsAra duHkhane paNa sukha mAne che." A sAMbhaLI bIjA mitre kahyuM ke, "tame bhUlI rahyA che? kaI duHkhane sukha mAne kharA ?" tyAre pahelA mitre kahyuM ke, huM ThIka kahuM chuM. naitika ane AdhyAtmika banne prakAranA jIvanamAM Ama ja thaI rahyuM che." pahelA mitranuM A kathana sAMbhaLI bIjA mitre kahyuM ke, "e kevI rIte bane?" pahelA mitre javAba Apyo ke, "zuM tame evA leke jotA nathI ke jeo ema kahe che ke, kAle game te thAya paNa Aje te ame meja uDAvIzuM. gAM-bhAMga ke dArU pIzuM. je leke gAMjo-bhAMga ke dArU pIe che teo zuM temAM duHkha mAnIne pIe che! te leke te temAM sukha mAnIne ja pIe che, paNa vAstavamAM temAM sukha che ke duHkha ? vaizyAgamana, cerI vagere sukha mAnIne karavAmAM Ave che Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso ke duHkha mAnIne ? je teo temAM duHkha mAnatA hoya te pravRtti ja zA mATe kare ? te leke jo ke temAM sukha mAnIne ja pravRtti kare che paNa vAstavamAM te badhAmAM duHkha che. ( A pramANe saMsAramAM jeTalAM kharAba kAme che te kharAba kAme sukha mAnIne ja karavAmAM Ave che. duHkha mAnIne karavAmAM AvatAM nathI ane A rIte saMsAra duHkhane paNa sukha mAnI rahyo che. joke pitAnA putrone sudhAravA mATe kolejomAM mekale che paNa tyAM kevI rIte kuLaparaMparA ane dharmano nAza thAya che te koNa jue che! je pApa lAkho rUpiyA maLe chatAM karavAmAM AvatuM nathI te pApa tyAM karavAmAM Ave che. Ama hovA chatAM pitAnA putrone tyAM eTalA mATe mokalavAmAM Ave che ke amArA putro bhaNaze-gaNaze te sukhI thaze. kaI kaI kaeNlejanA viSe sAMbhaLyuM che ke, tyAM je anIti thAya che ane tyAM chokarA chokarIo je anartho kare che e sAMbhaLatAM metamAM AMgaLI dabAvI devI paDe che. A pramANe naitika-jIvanamAM kharAbI pesavA pAmI che. eTalA mATe jyAM sudhI naitika-jIvanamAM palaTa karavAmAM na Ave tyAMsudhI AdhyAtmika jIvana AvI ja kema zake? . sudarzana caritra-pa8 * have A ja vAta sudarzananA caritradvArA samajAvuM chuM. tamArA pUrvaje kevA hatA e vAta sudarzananA caritra uparathI juo. jemanA pUrvajo sudarzananI jevA thaI gayA che te leke je kharAba kAma Adare te zuM te zaramanI vAta nathI ? sudarzana sAdhu te pAchaLathI thayA paNa pahelAM te te zeTha kahevAtA hatA ane zrAvaka hatA, paNa te nAmathI ja zeTha ke zrAvaka na rahyA paNa nAma pramANe kAma paNa karI batAvyuM. tame sudarzananI kathA uparathI juo ke tamArA pUrvajo tamArA mATe ke Adarza upasthita karI gayA che !' dekha munike dhAya paMDitA, mana lAI reSa; hariNuM vezyA karI samIkSA, bahekAI bhara joSa. dhana 127 sudarzana zeThe saMsArayAtrAne pUrNa karI, jIvanasAdhanA karavA mATe saMyamane dhAraNa karyo. sudarzananA atyAra sudhInA caritranA Adarzane tamArI samakSa eTalA mATe upasthita karavAmAM Avyo che ke, jo tame muni avasthAne prApta karI na zake te paNa temanuM caritra tamane je sabaMdha Ape che te saddabodhane tame paNa tamArI segyatAnusAra apanAve. bajAramAM ratna paNa hoya che ane sAmAnya cIjo paNa che. paraMtu leke te potapotAnI zakti anusAra ja cIjo kharIde che. A ja pramANe sudarzana zeThanA caritramAMthI tame je sabodha tamArA jIvanamAM utArI zake te saddabodhane tame avazya apanAvo. sudarzana AgalA bhavamAM subhaga nAmane eka bALaka hatA, je jinadAsa zeThane tyAM kara hatuM ane jaMgalamAM gAyo carAvate hate. eka mahAtmAnA samAgamathI te navakAra maMtrane evo rasika banyuM hatuM ke peTamAM khIle kheMcI javA chatAM paNa navakAra maMtranuM dhyAna na bhUlyo paraMtu tenA upara daDha rahyo hato. - subhaganI navakAramaMtra uparanI AvI daDha bhAvanAne kAraNe ja tene chava sudarzana zeTha tarIke janma pAmyo hato, janma pAmIne te kevI zikSAne pAmyA ane temaNe kevI ucca bhAvanA keLavI hatI. te vAtanI samaja teo kapilA ane abhayanA phaMdAmAMthI kevI rIte Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1 ] rAjakeTa--cAturmAsa [ 527 khacI gayA te uparathI paDe che. kAI mANasa AvA saMyeAgAmAM na paDavAthI te khacI zake che paNa A sthitimAM phasAyA chatAM kuzaLatApUrvaka bacI javuM e bahu ja muzkela che; paNa sudarzana zeTha AvAM kaparAM prasaMgemAMthI paNa satyAcaraNa ane dRDha vizvAsathI kuzaLatApUrvaka bacI gayA. sudarzana zeTha muni thayA. teo pAMca samiti ane traNa guptinuM barAbara pAlana pharatA hatA. zAnta, dAnta ane gaMbhIra batI * pura-pATaNa vicaratA hatA. temanI zAnti evI hatI ke indra paNa peAtAnuM indrAsana cheDIne tenI icchA kare. je paDitA abhayA rANInI sahAyikA hatI te rANInA mRtyu pachI rAjamahelamAMthI bhAgI paTanA zaheramAM AvI vaselI che ane paTanAmAM eka vezyAnI sahAyikA banI rahela che. sudaCna muni vicaratAM vicaratAM eka dina paTanA nagarImAM AvyA ane tyAM gocarI levA mATe nIkaLyA. paDitA dUrathI munine eLakhI gaI ane kahevA lAgI ke, ' A tA have sAdhu banI gayA che, eNe ja mane duHkha ApyuM che. Ane ja kAraNe rANIne maravuM paDayuM ane mAre rAjAnuM ghara cheADI ahIM AvavuM paDayu. huM ene bhraSTa karuM te ja mAruM nAma paDitA." OU A pramANe vicAra karI te je vaizyAne tyAM nAkara tarIke rahI hatI te hariNI vaizyAne paDitA bharamAvI kahevA lAgI ke, " tame kaheA che ke, huM bahu ja haeNAziyAra chuM; ane manuSya ja zuM paNa dhruvane paNa vicalita karI zakuM chuM! mArI samajamAM te| A tamArA khATA DALa che. ane jo tamArA e khATA DALa na hoya te huM tamane eka puruSa batAvuM chuM. jo tame ene vicalita karI de tA tA huM tamane heziyAra mAnuM. jIe! te sAdhu jaI rahyo che, te sAdhune tame te jANatA nathI paNa huM ene sArI rIte jANu chuM. te bahu ja suMdara che. jo tame kaivala kapaDAMmAM ja suMdaratA mAnatA nathI, paraMtu je pramANe jhaverI dhULamAM paDelA ratnane paNu ratna ja mAne che, te ja pramANe tame paNa puruSanI parIkSA karanArA che, te mane khAtrI che ke tame paNa tene suMdara ja kahezeA, huM te kahu chuM ke te bahu ja suMdara che paNa sAthe sAthe te abhimAnI paNa bahu che. e evA abhimAnI che ke, te strIone te tuccha ja samaje che. " hariNIe paDitAne pUchyuM ke, tane A badhI vAtanI khabara kayAMthI paDI? paDitAe uttara ApyA ke e tA tame jANA ja che ke, huM ahIM janmela nathI; tema ahIM ucharela nathI. huM te| bahArathI AvIne tamAre tyAM rahevA lAgI chuM. mArI caturAI vagere guNAthI tame jANI zakeA che ke, huM kAI meATA ghera rahela chuM. hiraNIe uttara ApyA ke, hA, hu e te jANuM chuM ke, tuM kAI moTA gharamAM rahela che ane e ja kAraNe ja-tArA badhA karatAM vadhAre Adara karu chuM. paDitAe kahyuM ke, e ja kAraNe huM ene jANuM chuM ane sAcI vAta te e che ke enA kAraNe ja mAre rAjyanA tyAga karavA paDayeA che. hariNIe kahyuM ke, tuM badhI vAta spaSTarUpe kahe. paMDitAe zULInuM siMhAsana thayuM. e vAta na kahI para Mtu eTaluM ja kahyu ke, A pramANe mArI rANIne paNa AnA kAraNe jaM maravuM paDayuM. rANIne mATe ene phasAvavA mAre dalAlI karavI paDI hatI paNa teNe kAIpaNa Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 528] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ AsA prakAre mAnyuM nahi ane pariNAme rANIne maravuM paDayuM ane have te te ema kahe che ke, " have teA huM sAdhu thaI goA chuM eTale kAI strI mane have zuM karI zake ema che ? Ave te abhimAnI che. jo tame tamArAmAM zakti samajatA hai| tA ene bhraSTa karI jue te tamane kharI mAnuM! ', paDitAnuM kathana sAMbhaLI haraNIne ahaMkAra AvyA. te kahevA lAgI ke, tArI mAlika rANI hatI paNa ame teA vezyA chIe, amArI AgaLa enI zuM zakti che te amArA pheMdAmAMthI nIkaLI jAya ? paDitAe kahyuM ke, hu... paNa jouM chuM ke tamArAmAM kaivI zakti che? paDitAnI vAta sAMbhaLI hiraNIne joza AvyA, teNIe sudarzanane bhraSTa karavAnI pratijJA karI. have AgaLa zuM thAya che tene vicAra yathAvasare karavAmAM Avaze. -->s -- vyAkhyAna: saMvat 1992 Ase| zudI 2 zanivAra -- prAthanA Aja mahArA sabhara jinake, hitacitasu guNa gAsyAM; madhura madhura svara rAga alApI, gahare zabda guMjAsyAM. 5 rAja 15 --vinacaca'drajI kuMbhaTa cAvIzI zrI. saMbhavanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. . bhakatA kahe che ke, he! prabhA ! Aje huM tamArA guNagAna karIza. bhaktAnA A kathanamAM je ' Aja' zabdanA upayoga karavAmAM AvyA che te ' Aja ' zabdane| kahevAnA ze| matalaba che e atre jovAnuM che. jemanA hRdayamAM paramAtmAnI prIti pragaTa thaI che tee AthI vizeSa zuM kahI zake ? temanA hRdayamAM paramAtmA pratye prIti pragaTa thaI che, eTalA mATe te e ja kahe che ke, 'hai! prabhA! huM Aje ApanAM guNagAna karIza; bhale kAI prasanna thAo ke nArAja thA paNa huM te ApanA guNagAna Aje avazya karIza. kaiAInI prasannatA ke nArAjagInI huM paravA karIza nahi, AMbAmAM maMjarI AvyA bAda kAyala kAInI niMdApraza'sAnI paravA karatI nathI ane khelyA vinA rahetI nathI. ketakInI sugaMdhathI jyAre vana suvAsita banI jAya che tyAre bhamarA guMjArava karyA vinA rahetA nathI. A ja pramANe " huM ! prabhu!! jyAre mArA hRdayamAM ApanI bhakti pragaTa thaI che tyAre huM ApanA guNagAna karyA vinA kema rahI zaku? huM ApanA guNagAna e ja rItie karIza, emAM ja mAruM hita mAnIza ane mAruM citta paNa emAM ja parevIza. kevaLa leAkAne batAvavA mATe ja uparathI guNugAna nahi karuM." ** bhakta leAkA to paramAtmAnI prAthanA A pramANe kare che. have tame tamArA viSe jue ke, tame je hamaNAM prArthanA karI te uparathI karI che ke hRdayathI karI che? A vAtane nirNaya tA tame pote ja karI zakA che. Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 2] rAjakeTa-cAturmAsa : [ para9 . tame kaheze ke, "guNagAna te emanA karavI joIe ke jemaNe ApaNI upara koI prakArane upakAra karyo hoya! jemaNe amArI upara kAMI upakAra ja karyo nathI ke je amArA sATe kAMI karatA ja nathI temanA guNagAna karavA mATe hRdaya cAhatuM nathI. hA, uparathI bhale tenA guNagAna karavAmAM Ave paNa hRdaya ema karavA mATe cAhatuM nathI. tame bhagavAna guNagAna karavA mATe kaho cho paraMtu bhagavAne amArA mATe zuM karyuM che ke ame temanA guNagAna karIe! amane khAvA mATe anna ane paheravA mATe kapaDAM paNa maLatAM nathI ! amAruM jIvana paNa apamAnapUrNa rItie cAlI rahyuM che evI avasthAmAM ame bhagavAnanA guNagAna karIe to kevI rIte ? hA, jemanA divaso sukhamAM pasAra thAya che, paramAtmAnI kRpAe vastra-anna pUratAM pramANamAM maLela che ane jemane koI prakAranuM duHkha nathI temane paramAtmAnAM guNagAna karavAnuM kahevAmAM Ave te te ThIka paNa kahevAya paNa amane paramAtmAnAM guNagAna karavAnuM kahevAmAM Ave jyAM sudhI ThIka che?" : : : : - A praznanA uttaramAM jJAnIjane kahe che ke "tU bhUlI rahyo che. tene e vAtanI khabara nathI ke, tArA upara paramAtmAne keTale upakAra che ! amAro samAgama karata to paramAtmAe tane zuM Apela che ane temane tArI upara keTale upakAra che tenI tane khabara paData. paramAtmAe tene zuM zuM Apela che e vAtane nirNaya karavA mATe nuM e che ke, tuM saMsAranAM padArthone zreSTha mAne che ke tArA A zarIrane zreSTha mAne che! saMsAranAM badhAM padArtho eka bAju hoya ane bIjI bAju. A manuSya zarIra hoya te paNa e badhAM padArtho karatAM A manuSya zarI zreSTha mAnavAmAM Ave che. saMsAranAM padArthomAM ratna zreSTha mAnavAmAM Ave che paNa e ratnanI kIMmata AMdenAra koNa che ! ratnanI kImata manuSya ja Ake che, vAMdare ratnanI kIMmata AMkI zakato nathI. A ja pramANe bIjI je kaI kIMmatI vastu mAnavAmAM Ave che te badhI cIjo anuSya zarIrathI UtaratI che. chatAM tame e vAtane bhUlI rahyA che ane jemaNe A manuSya zarIra Apela che temane mATe ema kahI rahyA che ke, emane amArI upara zo upakAra che ! ane ame temanA guNagAna zA mATe karIe ? paNa tame e vAtane vicAra karo ke tamane emanI kRpAthI ja A zarIra maLyuM che ane eTalA mATe tame paramAtmAnA guNagAna kare. A zarIra paramAtmAnuM bhajana ane AtmAnuM kalyANa karavAnuM sAdhana che. saMsAranAM badhAM padArtho karatAM A zarIra vadhAre mUlyavAna che te e mUlyavAna zarIrane kema bhUlI rahyA cho ? , , , , , , - have eka bIjo prazna e thAya che ke, zuM A zarIra paramAtmAe Apela che ! jaina zAstrAnusAra te je kAMI thAya che te pitapatAnA karmanA anusAra ja thAya che. to pachI A zarIra maLavAmAM paramAtmAe zuM karyuM che ke temanA guNagAna karavAmAM Ave ? : jemaNe jenadharma ane sAdhavAno vicAra karyo haze temane A prakAranI zaMkA kadApi na thAya. A prakAranI zaMkA temane je thaI zake ke jemaNe jainadharma ane syAdvAdane barAbara samaja na hoya ! paramAtmAe A zarIra kevI rIte ApyuM che e samajavAnI jarUra che. kuMbhAra ghaDe banAve che paNa eka kuMbhAra ghaDo banAvI zakatA nathI. tene cAkaDa vagerenI sahAyatA levI ja paDe che. jo ke kuMbhAra vaDAM banAve che paNa cAkI che 22 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A vagerenI sahAyatAthI banAve che eTalA mATe je kuMbhAramAM namratA haze te te ema ja kaheze ke, ghaDo banAvavAmAM cAka-daMDa vagere sahAyabhUta che. je te na hoya te huM kAMI karI zakuM nahi, tame lakho che paNa kalama khaDIyAnI sahAyatAthI lakhe che, ane e kAraNe leke lekhakanI eTalI pazaMsA karatA nathI jeTalI prazaMsA kalamanI kare che ane amuka mANasanI phalema AvI che ema prazaMsA karavAmAM Ave che. tame leke paNa kalamane upakAra mAne che ane e kAraNe tame kalamane Thokara mAratA nathI paNa tenI pUjA kare che. A pramANe jyAre cA-daMDa ke kalama jevI vastuono paNa upakAra mAnavAmAM Ave che te pachI paramAtmAne upakAra kema na hoya ? jo ke A zarIrane kartA AtmA che paraMtu je paramAtmA nimittarUpe sahAyaka na hoya te AtmA A zarIra banAvI zake nahi. zrI uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke, "jIva jyAre zuddhine pAme che tyAre ja te manuSyajanmane prApta thAya che." A pramANe jIvane manuSyajanma prApta thavAnuM kAraNa zuddhi che ane zuddhinuM kAraNa paramAtmA che. paramAtmAnI bhaktithI ja zuddhi thAya che ane zuddhithI ja manuSyajanma maLe che. A pramANe A manuSyajanmanI prApti thavAmAM paramAtmAne paNa upakAra che ane e ja kAraNe paramAtmAnAM guNagAna karatAM bhaktajano kahe che ke - sAdhana dhAma vividha durlabha, tana mehi kRpA karI dIne prabhutuma bahuta anugraha kI. keTina mukha kahi jAta, na prabhuke eka eka upakAra tadapi nAtha mAMga hU kachu aura hu dIje parama udAra. prabhu viSayavAri mana mIna bhinna, nahIM hota kabahuM pala eka tAte vipatti saho ati nAnA, janamata jeni aneka. prabhutva je pramANe kuMbhAra cAkanI sahAyatAthI ghaDe banAvI zake che, lekhaka kalamaThArA lakhI zake che tathA kSatriya talavAradvArA vijaya prApta karI zake che, ane e kAraNe kuMbhAra cAkanAM, lekhaka kalamanAM tathA kSatriya talavAranAM guNagAna kare che, te ja pramANe bhakate paramAtmAnAM guNagAna kare che ane kahe che ke, " he ! prabho ! Ape sAdhanAnuM dhAma ane devatAone paNa durlabha evuM A manuSya zarIra mane ApyuM che e tame mane ghaNuM ApyuM che." je bhikhArI hoya che teo te bahu maLyuM hovA chatAM ema ja kahe che ke, "mane kAMI ApyuM nahi paNa saMtoSI mANasa te cheDAne paNa ghaNuM mAne che." eTalA mATe huM ema mAnuM chuM ke, Ape mane A zarIra ApI mArI upara ghaNo upakAra karyo che. ApanA e upakAranuM varNana ane ApanA guNonuM kIrtana, karaDe jIbha hoya te paNa karI zake nahi. A jIbha paNa tame ja ApelI che; eTalA mATe tame ApelI A jIbhadvArA tamArAM guNagAna samApta kema thaI zake, ane meM tamArAM guNagAna karyA e huM kevI rIte samajI zakuM? jo ke, tame mane A manuSya zarIra ApI ghaNuM ApyuM che paNa tame udAra che eTale tamArI pAse thoDuM vadhAre mAMguM chuM. tamArI pAse huM eTaluM ja vadhAre cAhuM chuM ke, je pramANe mAchalI pANImAM tallIna rahe che, tema mAruM mana paNa viSayomAM tallIna rahe che. mAchalI pANImAMthI bahAra nIkaLavAmAM duHkha mAne che te ja pramANe mAruM mana paNa viSayomAMthI bahAra nIkaLavAmAM duHkha mAne che. mAruM mana Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 2] rAjakoTa-cAturmAsa [531 viSayamAMthI bahAra nIkaLI jAya e ja huM vadhAre cAhuM chuM. mAruM mana viSayamAM tallIna banI gayuM che ane e ja kAraNe huM duHkha pAmI rahyo chuM, ane A saMsAramAM janma-maraNarUpa aneka prakAranAM kaSTa bhogavI rahyo chuM; nahi te huM ajara-amara chuM te pachI janmamaraNanI sAthe mAre zo saMbaMdha ? paraMtu mAruM mana viSayamAM tallIna rahe che e ja kAraNe huM janmamaraNanA pherAM pharuM chuM. eTalA mATe he ! prabho ! huM Apane evI prArthanA karuM chuM ke, mAruM mana kaMI paNa upAye viSayomAMthI bahAra nIkaLe. viSayamAM mana kevI rIte phasAI jAya che ane zA mATe viSayamAMthI bahAra nIkaLavA cAhatuM nathI, e vAta anAthI muninA caritradvArA samaje. anAthI munine adhikAra-pa9 anAthI muni kahe che ke, he ! rAjana ! kuzala leke sAdhu bane che, te vakhate temanI bhAvanA evI hatI nathI ke, ame peTa bharavA mATe sAdhu banIe chIe. te vakhate teo ema vicAra rAkhe che ke, peTa te kAgaDA-kutarAo paNa bhare che. ame kAMI peTa bharavA mATe sAdhu thayA nathI; paraMtu sva-paranA kAryo sAdhavA mATe ja ame sAdhu thayA chIe. kAraNa ke, rAjanita sava-paralayaMti rAparaH arthAta-je svaparanuM kArya sAdhe che te ja sAdhu che. A pramANe sAdhu thayA te vakhate te evI ucca bhAvanA hatI; paraMtu sAdhu thayA bAda keTalAka loke e ucca bhAvanAne bhUlI jAya che ane uddezika, krItakRta, nityapiMDa tathA anaiSaNika AhAra khAvA lAge che. sAdhuone mATe kahyuM che ke - A . piNDaM sijjaM ca vatthaM ca cautthaM pAyameva ya / vajana richaka dinAdika femI -dazavaikAlikasUtra sAdhuoe akalpanIya AhAra, vastra, pAtra vagere levAM te dUra rahyA paNa tenI IcchA, paNa karavI na joIe. ame akalpanIya AhArAdi nahi laIe evI icchAthI. sAdhu thAya. che paNa bAda rasamRddha thaI jIbhanI lolupatAmAM paDI jAya che. eTalA mATe chakAyanI hiMsAthI je AhAra temanA mATe ja banAvavAmAM AveluM hoya che tene paNa khAI jAya che. temane keI kahe ke, A AhAra akalpanIya che. to teo kahevA lAge che ke, kalpa-akalpanI vAta na kare. kalpa-akalpa jovAnI jarUra nathI, kevaLa bhAva zuddha hovA joIe. A pramANe kahI te leke kalpanI vAtane ja uDADI mUke che paNa ema karavuM e jenazAstranI viruddha che. ' sUyagaDAMga sUtranI anusAra bauddha lokemAM bhale evuM cAlI zakatuM hoya paNa jainazAstranI daSTie e paddhati kadApi mAnya nathI, jenazAstra AhAra viSayaka kalpa-akalpane ghaNo viveka batAve che. chatAM paNa je kalpa-akalpane vicAra rAkhato nathI te enA jevuM ja kAma kare che; jevuM kAma pANImAM rahenArI mAchalI pANIthI saMtoSa mAnatI nathI ane anya vastunA pralobhanamAM paDI jaI mAMsanI sAthe kAMTe khAI jAya che ane taDaphaDI marI jAya che. jyAre mAchalI mAMsa upara lebhAI jAya che tyAre te tene kAMTAnuM bhAna hotuM nathI. je tene eka bhAna thaI jAya ke A mAMsanI pAchaLa kAMTe lAge che te te te kadAca mAMsane ja na khAya; paraMtu te kAMTane jANatI hatI nathI. e kAraNe ajJAnatAne vaza thaI kAMTAmAM phasAI. jAya che paNuM asAdhu leke AvA karmamAM doSa che ema jANavA chatAM paNa e AhAra. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maka pAka che. potAne ke mAre ne koka pakara ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso. khAI jAya che. rasamRddhine evA akalpanIya AhArane paNa choDatA nathI. AvA asAdhu lekene mAchalI karatAM paNa vadhAre ajJAnI kahI zakAya. bhagavAne dUSita-akalpanIya vastra, pAtra, AhAra, makAna vagere levAno niSedha karyo che. bhagavAne A pramANe niSedha karI zuM sAdhuone aMtarAya ApI che? antarAya ApI nathI, paraMtu temaNe sAdhuonA kalyANa mATe ja ema karyuM che. Ama hovA chatAM je leke ema kahe che ke, emAM zuM che! sAdhuone kalpa-akalpa jovAnI zI jarUra che? jemaNe banAvyuM haze te ja dezI banaze! A pramANe je kahe che teo bhUla kare che. je akalpanIya vastu levAmAM doSa lAgatuM na hoya te bhagavAna kadApi ene niSedha karata nahi. sAdhuoe hiMsA karavI. karAvavI ane anumodavI e traNeya vAtane tyAga karyo che. sAdhuone jyAre A prakArane AhAra levAmAM doSa lAgato na hota te sAdhuo hAthathI AhAra kema banAvata naDi! hAthe rasoI banAvavAmAM te hiMsA thAya che ema kahevAmAM Ave che, ane badhAM Astika darzane paNuM Ama ja kahe che ke rasoI banAvavAmAM hiMsA thAya che; paNa jyAre hAthathI rasoI karavAmAM hiMsA thAya che te zuM tamArA mATe bIjA leke kare che emAM hiMsA thatI nathI ? pAtaMjali yogadarzanamAM sAdhuo mATe hiMsA karavI, karAvavI ane anumodavI e traNeyane - tyAga karavAnuM batAvavAmAM AvyuM che. evI dazAmAM pite hiMsA na kare ane bIjAnI pAse : karAve te zuM pApa nahi thAya ? kadAca koI uddezika AhAra mATe ema kahe ke, ame AkAra : banAvyo nathI ane bIjAonI pAse paNa banAvyuM nathI; paNa je AhAra tamane uddezIne banAvavAmAM Avyo che ane je AhArane tame lIdhe che zuM te AhAra banAvavAnI hiMsAnuM anumodana sAdhune nahi lAge ? je hiMsAnuM anumodana lAge te pachI ahiMsA mahAvrata ke jemAM hiMsA karavI-karAvavI ke anumedavI e traNeyane tyAga karyo che te asA mahAvratanuM pUruM pAlana kayAM thayuM? ethI ahiMsA mahAvratane dUSaNa lAge che. eTale ja mATe sAdhuone karavuM, karAvavuM ane amedavAne niSedha karavAmAM Avyo che ane e ja kAraNe uddezika AhAra levAne paNa niSedha karavAmAM AvyuM che. have kratikRta athata sIdhI vecAtI lIdhelI cIja levAnA viSe jovAnuM che. keI kahe ke, munie karyuM paNa nathI, karAvyuM paNa nathI, ane anudayuM paNa nathI tema kharIdayuM paNa nathI; paraMtu munine mATe kharIdI lAvavAmAM AvyuM to temAM zuM vAMdho che? AnA uttaramAM zAstra kahe che ke, munioe evo AhAra vagere paNa na le kAraNa ke banAvanAre paisAne mATe banAvela che ane sAdhune mATe paisA ApI kharIdavAmAM Ave te enA banAvavAmAM sAdhune paNa bhAga thaye. relve tamArA mATe cAlatI nathI paNa paisAne mATe cAle che; paNa jyAre paisA ApIne beThA tyAre tenA pApamAM bhAgIdAra banyA ke nahi ? , leke sIdhI sAdI cIja kahIne na levA yogya cIjone paNa apanAvI le che. paraMtu je sAmAnya vastumAM pApa na hota, ane je te vastu levAmAM pApa na hota to bhagavAna sAdhune mATe A pramANe niSedha na karata. bIjA loko sAmAnya vastunA bhulAvavAmAM paDI jAya che te vAta judI che, paraMtu jena thaIne tame sIdhI sAdI cIjanA bhulAvavAmAM paDI gayA te e ghaNuM AzcaryanI vAta kahevAya ? ' Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI * 2 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 533 kadAca kAI ema kahe ke, ame paraMparAthI ema ja karatA AvyA chIe. paNa kAI peDhI dara peDhIthI rAga cAlyuM AvatA heAya te zuM te roga dUra karI na zakAya ? paNa bhAratanA leAkeA sIdhI sAdI vastunA lAbhamAM evA paDI gayA che ke keTalAka loko ema kahe che ke, jo azucine sArI rIte peka karI suMdara zIzImAM bhAratIyeAne ApavAmAM Ave te bhAratIyeA e cIjane paNa khAI jAya. je cIjanI banAvaTamAM tame sAkSIbhUta nathI e cIjane khAI javI e ajANItI vastune khAvA samAna che, ane ajANItI vastune khAvI tenI manA che. matalakha ke, uddezika hAya ke kharIdeluM hAya e banneya samAna che. kadAca kAI ema kahe ke, jo uddezika ke kharIdelI cIja levAmAM na Ave paNa nitya Ama Mtrita thaI AhArapANI levAmAM Ave te zuM vAMdho che? AnA uttaramAM zAstra kahe che ke, nitya piMDa levuM e paNa sAdhuone mATe pApa che. nityapiMDa levuM e ahiMsAnI dhAta karavA barAbara che. e te tame jANA che ke, keAI mANasa tamAre tyAM Ave ane bhAjana karavAnA svIkAra kare tyAre ja tame tene mATe bheAjana banAvA che paNa jo keAI mANasa pahelAMthI ja bhAjana karavAnI nA pADe teA tame tene mATe bhAjana zA mATe banAve ! A ja pramANe jo sAdhu hamezAM Ave ke tamAruM AmatraNu hamezAM svIkAre te temanA mATe bhejana bane paNa jo te pahelethI ja ema kahI de ke, ame rAjarAja AvI zakIe nahi. amane rAjarAja eka jagyAethI bhAjana levuM kalpatuM nathI te pachI gRhasthA sAdhue mATe zA mATaeN banAve eTalA ja mATe sAdhue pahelethI ja kAIne tyAM bhikSA mATe janmane kAMI niyama rAkhatA nathI. amuka dise amuka jagyAe javuM athavA khIje trIje ke. ceAthe divase bhikSA levA mATe niyamita javAthI paNa Aje sAdhu Avaze ema mAluma paDI jAya che. e kAraNe sAdhune uddezika, nityapiMDa AdinuM pApa lAgI jAya che. jo sAdhu kayAre, kaye divase bhikSA mATe Avaze e vAtanI khaMkhara ja pADavA na de te ja A pApathI bacI zakAya che. kadAca kAI kahe ke, sAdhuone mATe aDhArapANI, makAna vagere banAvavAmAM AvatAM na hAya paNa pAtro tA gRhastheA vAparatA nathI. te te sAdhuenA ja kAmamAM Ave che. eTalA mATe pAtro levAmAM te sAdhuone deSa lAge che ke nahi ? paraMtu AnA mATe pahelAM e jIe ke, pAtra banAvanAre pAtre zA mATe banAvyAM che? leAkAe paisAnA mATe ja pAtrA banAvyAM che ane sAdhuo pAse paisA teA hAtA nathI. jo sAdhu paisA ApI pAtro kharIde te te temane deSa lAge, athavA sAdhuone mATe paisA ApI pAtro kharIdavAmAM Ave tA tA temane deSa lAge paraMtu vairAgIne mATe pAtro lAvavAmAM AvyA, ane temAMthI bacelA pAtro sAdhuoe paNa lIdhAM te emAM sAdhuone kAMI deSa lAgI zake nahi. anAthI muni kahe che ke, he ! rAjana ! je kuzIla sAdhu hAya che te AhArAdinA doSAnA vicAra cheDI de che. je pramANe agni sabhakSI che arthAt agnimAM je kAMI nAMkhavAmAM Ave che tene agni khAI jAya che te ja pramANe te kuzIla bhikSu paNa sabhakSI banI jAya che, te kalpa-akalpane kAMI vicAra karatA nathI ane jo kAI kalpa-akalpanA viSe kAMI kahe che te tene UlaTuM samajAvI de che. AvA kuzIla mANasa bhale thADA divasa sudhI AnaMH mAne paNa Akhare te kaMDhe pApakSane pAme che. Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa34] . zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso anAthImuni kahe che ke, je leke sAdhu thaIne paNa pAchA anAtha banI jAya che teo anAtha te bane ja che paNa A rIte teo patita paNa bane che. te leke pitAnI sAdhutAnI kIMmata jANatA nathI. anAthI muni sAdhuone kahe che ke, sAdhutAmAM deSa lAge ane pachI dezane deSa na mAno, e sAdhutAthI patita thavA jevuM che. eTalA mATe sAdhutAnA pAlana viSe sAvadhAna rahe. arihantanI AjJAmAM cAlanArane mATe koI vAtanI apUrNatA rahetI nathI. kadAca koI vakhate koI prakAranI apUrNatA jaNAya che ema vicAravuM ke mAre te pariSaha sahIne paNa arihantanI AjJAnuM ArAdhana karavuM che. gajasukumAra muninA mastaka upara dhagadhagatA aMgAra mUkavAmAM AvyA hatAM. chatAM zuM temaNe ema vicAryuM hatuM ke, huM bhagavAnanA zaraNe Avyo chatAM mArA mastaka upara aMgArAM mUkavAmAM Ave che. te pachI bhagavAnanI AjJA mAnavAnuM phala zuM maLyuM? je gajasukumAramuni Ama vicArata te gajaba ja thaI jAta! bhagavAna neminAthe gajasukumAra muninI mukti thayA bAda kRSNanA kathananA javAbamAM kahyuM hatuM ke, "gajasukumAra munine eka puruSa sahAyaka maLyo hato. jyAre bhagavAne paNa Ama kahyuM. tyAre gajasukumAra muninI bhAvanA kevI rahI haze? A vAtane dhyAnamAM rAkhI koI vAtanI apUrNatA jaNAya che ema vicAro ke mAre te bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karavuM che. keIvAra AhAra na maLe te ema vicAravuM ke Aje mane AhArapANuM maLyAM nathI ane mane bahu phudhA-pipAsA lAgI che; paraMtu A prakAranI sudhAdanIya ghaNIvAra meM sahana karI che. eTalA mATe evA samaye vedanAne samatApUrvaka sahevI ane bhagavAnanuM bhajana karavuM joIe. A pramANe vicAra karI kaSTanA samaye ucca bhAvanA bhAvavAmAM Ave te te vakhate kadAcit A zarIra paDI paNa jAya te paNa AtmAnuM te kalyANa ja thaI jAya. A pramANe daDha rahI je dharmanuM pAlana kare che, tene kaI prakAranI apUrNatA jaNAtI ja nathI. zAstramAM devA vi taM namassanti, jasta dhamme sayA maNo / jyAre daDhadhamane deve paNa namaskAra kare che te evA daDhadhamI ne kaI vAtanI khAmI rahI zake ? eTalA mATe je pramANe sudarzana munie daDhatApUrvaka dharmanuM pAlana karyuM ane dharmane mATe je kaSTo mAthe paDayAM te kaSTa samatApUrvaka sahyAM te ja pramANe tame dharmanuM pAlana kare che temAM kalyANa che. sudarzana caritra-pa9 kalAkuzala jaba hI tuma jAnuM, Isase vila bhega; esA nara nahIM Isa duniyAme, rUpa kalA guna jega. dhana1ra8 banI kapaTa zrAvikA vezyA, muni bhikSA ke AyA; andara le ke tIna divasa taka, nAnAvidha lalacAyA. dhana rA dhyAna dhruva jaba rahyA munIzvara, vezyA taje abhimAna; vaMdana kara munijIka cheDe, vanameM ThIyA dhyAna dhana13 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 2] rAjakeTa-cAturmAsa [ 535 sudarzana muni dhyAnamAM tallIna rahetA hatA. teo zaheranI bahAra ja utaratA hatA. zaheramAM te kevaLa bhikSAne mATe ja AvatA hatA. paMDitAe munine AvatA joyA ane visthAne bharamAvI. eTalA ja mATe ema kahyuM che ke - suraMga: sarvathA cAka vImoSomamodaNatinAraH sarvanA: kAraNatvAt taraGgAitA'pi me saMgAta samudrAyanti / je taraMga jevaDe paNa krodha, mAna, kAma, lobha, meha ke smRtinAza hoya te te durasaMgathI samudra jevaDo thaI jAya che. je pramANe eka cInagArIthI bhayaMkara Aga phATI nIkaLe che te ja pramANe kusaMgathI krodhAdi vadhavA pAme che. hariNI vezyA hatI. tenAmAM je durgaNe hatAM te sAdhusaMtane kAMI patita karavA mATe nahi paNa paisA kamAvavA mATe ja hatAM; pUratu paMDitAnI saMgatithI tenA taraMga jevA durguNo paNa samudra jevaDAM thaI gayAM. eTalA mATe kusaMga sarvathA tyAjya che. A vAtane bhaktajano meMDhuM phADIne vAraMvAra kahe che ke - taje re mana prabhu vimukhanake saMga; jinake saMga te kumati Upaje heta bhajanameM bhaMga. taje. kAgahi kAha kapUra cugAye marakaTa bhUSaNa aMga; dUdha pilAye heta kAha re viSa nahIM tajata bhujaMga, taje bhata le kahe che ke "je tame bhagavAnanI bhakitanA rasika cho te dursagane sarvathA tyAga kare." zAstramAM paNa kahyuM che ke-vAraMvAle kuNAvALA arthAta-je leke samaktithI bhraSTa thayA che ane bIjA darzanamAM paDI gayA che temanA saMgano tyAga kare; nahi te tamArA guNo paNa bhraSTa thaI jaze; jemake hariNImAM sAdhune patita karavAnI bhAvanA na hatI paNa paMDitAnA saMgane kAraNe te evuM duSkRtya karavAne mATe paNa taiyAra thaI gaI. paMDitAe hariNIne khUba jeza Apyo eTale te kahevA lAgI ke, "huM vezyA chuM eTale ene patita kare e zuM mAre mATe muzkela kAma che? huM ene patita karuM te ja mAruM nAma hariNI." A pramANe nizcaya karI hariNI vicAravA lAgI ke, sAdhune mAre ghera kevI rIte lAvavA? sAdhu leke vezyAne tyAM gocarI AvatA nathI ane A sAdhu te nagaranI bahAra rahe che. eTalA mATe tene ghera kevI rIte lAvavA! kAraNa ke tene ghera teDI lAvyA vinA Icchita kAma pAra paDI zake ema nathI. Akhare teNIe eka upAya zodhI kADhayo. te zrAvikA banI, teNIe zrAvikA jevo bAhya dekhAva kare paNa zIkhI lIdhe. zrAvikAno DhaMga karI hariNI, jyAre muni gocarI mATe bahAra nIkaLyA tyAre temanI sAme AvI, be hAtha joDI kahevA lAgI ke, "Aje mArA sadabhAgya che ke ApanA darzana thayA. have Apa mAre tyAM gocarI mATe padhAre. mAre e niyama che ke, mahAtmAonA darzana thayA bAda temane dAna ApyA vinA khAvuM nahi. eTalA mATe Apa mAre tyAM padhAre. ApanA theDA kaSTathI huM tarI jaIza. kaI mArA gharane vezyAnuM ghara kahe to paNa tame tenuM na mAnaze. huM pahelAM vasyA hatI paraMtu have huM vezyA nathI paNa zrAvikA chuM." Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa36 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha . - Aso mahAtmA leke pavitra hoya che. teo AvA kapaTane jANatA nathI; paNa jemane AtmA balavAna hoya che teo kyAMya paNa ThagAtA nathI. je temane ThagavA cAhe che. te pote bhale ThagAI jAya; paNa te mahAtmAo ThagAtA nathI. vezyAnuM kapaTa na jANatAM mahAtmA sudarzana tenA ghera bhikSArthe gayA; paNa jevA te gharamAM gayA ke tarata ja pAchaLathI gharanAM dvAra baMdha thaI gayAM. dvAra baMdha thaI javAthI mahAtmA samajI gayA ke, ahIM klaTa che, paNa teo gabharAyA nahi, kintu tyAM yogya sthAna joI dhyAnamAM evI rIte besI gayA ke jANe temaNe IzvarabhajananuM kavaca paheryuM hoya ane e kAraNe temane koI prakArane bhaya rahyo na hoya! munine A pramANe dhyAnArUDha thaelA jaI vezyA kahevA lAgI ke, "ThIka che, temanuM dhyAna tyAMsudhI ja surakSita che jyAM sudhI meM mAruM caritra batAvyuM nathI. jyAre huM mAruM caritra batAvIza, tyAre na jANe temanuM dhyAna kyAMya cAlyuM jaze." A pramANe vicAra karI te zrRMgAra sajI gAvA-bajAvavAne sAmAna laI mahAtmAnuM dhyAna calita karavA prayatna karavA lAgI. te nAcaraMga-hAvabhAva dvArA evo prayatna karatI hatI ke je prayatna dvArA devatA paNa DagI jAya. samudrane tare, viSane pacAvavuM ane zastrane AghAta sahevo te sarala kahI zakAya, paNa strIonA caMcala netrathI bacavuM bahu ja muzkela che. eka yogIne mATe sAMbhaLyuM che ke, te 20 telA viSa khAIne pacAvI gayo ane dAktaro te jotA ja rahI gayA. A ja pramANe meTarane rokanAra, pattharane teDanAra evA yogIo to ghaNuM jovAmAM AvyA haze, paraMtu evA leke bahu ja ochA jovAmAM AvyA haze ke, je hariNI jevI vezyAnA caritrathI paNa DagyA na hoya ane jema jema te pitAnuM caritra batAvatI jAya tema tema dhyAna vadhatuM jAya ! hariNI nAcaraMga batAvatI thAkI gaI paNa mahAtmA dhyAnathI vicalita na thayA. tyAre hariNI paMDitAne kahevA lAgI ke, A te jANe patthara jevo che? paMDitAe kahyuM ke, "me te enA viSe pahelethI ja kahyuM hatuM. e te tame ja kahetA hatA ke, e rANI hatI paNa huM te vezyA chuM eTale ene huM vicalita karIza." vezyAe kahyuM ke, ThIka che. A hajI ahIM ja beTho che te zuM thayuM paNa kaDakaDatI bhUkha lAgaze tyAre te gabharAze ane te samaye mAruM kahyuM mAnaze ja. - sara A pramANe vicAra karI vezyA bhajana karI pAchI mahAtmAne vicalita karavAno prayatna karavA lAgI. te mahAtmAne kahevA lAgI ke, AgaLa je thavAnuM haze te te AgaLa jovAI jaze, paNa A Sasa bhajana je taiyAra che tenuM Apa bhajana kare. . . . . . - je vezyAnuM kahevuM mAnI muni bhajana karI letA te te teo patita thaI jAta; paNa te mahAtmA paramAtmAnA dhyAnamAM evA beThA hatA ke temane bhojana karavAno khyAla ja na hate. Ajane saMsAra khAvAnA lebhathI ja DUbyo che. joke sudhAro karavA mATe kahe che ke, amAre A sudhAra kare che paNa temane e prazna pUcho ke, teoe pitAnI jIbhane paNa vazamAM karela che ? jIbhane vaza na karavAne kAraNe bhale game te thAya paNa amAre te lADavAo joIe e kAma te thaI jAya che. te mahAtmA AvyA hatA te bhajanane ja mATe paNa temane pahelAM dharmanuM pAlana karavuM hatuM. bhejanane mATe dharmane javA devA cAhatA na hatA. Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 2] rAjakeTa-cAturmAsa teo dharmanI rakSA mATe ja bhejana cAhatA hatA. eTalA mATe jyAre dharma jato hoya te vakhate bhajananI apekSA rAkhI zake nahi, tema bhajanane mATe dharmane javA paNa thaI zake nahi." | hariNI vezyAe sudarzanamunine traNa divasa sudhI anukUla ane pratikUla pariSahe ApyAM. Akhare te ema vicAravA lAgI ke, je thayuM te thayuM paNa have huM A mahAtmAne kaSTa ApIza nahi. e te sAruM thayuM ke huM emane mAre ghera teDI lAvI. mAruM pApa khUba vadhI rahyuM hatuM te pApa A mahAtmAnA pratApathI dhovAI jaze. huM temane ghera lAvavA mATe nakalI zrAvikA banI hatI paNa have huM sAcI zrAvikA ja banIza. A pramANe vicAra karI vezyAe muninI kSamApanA mAMgI ane kahevA lAgI ke, A mahAtmAnI kRpAthI ja have huM e samajI zakI chuM ke, huM jene sukha mAnuM chuM e sAMsArika sukhanI AgaLa paNa koI sukha che. meM traNa divasa sudhI A mahAtmAne anukUla ane pranikUla aneka prakAranAM kaSTa ApyAM ane A mahAtmA traNa divasa sudhI bhUkhyA rahyA chatAM teo sAMsArika padArthomAM lalacAyA nahi ane pitAnA nizcayamAM daDha rahyA te pachI ema kema kahI zakAya ke, "A sAMsArika sukhanI AgaLa koI vizeSa sukha nathI ?" eTalA mATe have huM A mahAtmAne kaSTa ApIza nahi, paraMtu atyAra sudhI te huM naslI zrAvikA hatI, paraMtu have sAcI zrAvikA banI jIvana vyatIta karIza." A pramANe vicAra karI teNIe muni pAse kSamApanA mAMgI ane temane choDI mUkyA. | muni vicAravA lAgyA ke A vezyA te sudharI gaI paNa mAre AtmA sudharyo ke nahi ? munine evuM abhimAna ne thayuM ke, meM vezyAne paNa sudhArI dIdhI eTale mAre kAMI karavAnuM have bAkI nathI. teo te ema ja vicAratA hatA ke, jyAre vezyA paNa sudharI gaI te zuM mAre AtmA sudharaze nahi? - Aje mArA AtmAmAM kevI nirbaLatA che ke, mAre bhikSAtra mATe nagaramAM AvavuM paDe che ane A vezyA jevAnA bhramamAM paDavuM paDe che. jo huM jaMgalamAM ja rahuM te zuM tyAM mane bhikSA maLI na zake ? ane kadAcita na paNa maLe te nahi paNa have mAre nagaramAM bhikSAnA mATe javuM na joIe; paraMtu jaMgalamAM ja rahevuM joIe. A zarIra paNa zuM kAmanuM che? A mAtA A zarIrathI sudharI nathI paNa AtmAthI ja sudharI che. A zarIre te vadhAre tene bhramamAM nAMkhI hatI. eTalA mATe jaMgalamAM rahevAthI zarIra jAya te bhale jAya paNa AtmAne jAgrata karavo. abhaya vyattarI Aya muni ke, bahuta kyiA upasarga; pratikUla anukUla rItise, ahe karmakA varga che dhana131 sudarzana muni vezyAnA gharamAMthI nIkaLI jaMgalamAM gayA ane tyAM dhyAnarUDha thaI besI gayA. abhayA rANI jo ke duryAnamAM marI hatI chatAM maratI vakhate tene potAnA duSkRtya viSe thoDo pazcAttApa thaI rahyo hato ke, "huM kapilAnA phaMdAmAM kyAM paDI ke nirdoSa upara paNa kalaMka caDAvavuM paDayuM." A pramANe pazcAttApa thavAne kAraNe te marIne vyaMtarI arthAt jaMgalamAM rahenArI devI thaI, vyaMtarI thavAthI teNIne pitAnA punarjanmanI vAta yAda AvI 23 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA ke, huM rAjAnI rANI hatI ane Ama karavAthI mArI AvI gati thaI che. jo mane mArA A kRtyane viSe pazcAttApa thayA na heAta te na jANe mArI kevI gati thAta ! " je jaMgalamAM munie dhyAna lagAvyu hatuM te ja jaMgalamAM te vyaMtarI paNa rahetI hatI. teNIe munine joyA. te vicAravA lAgI ke, A teA te ja che ke jene vicalita karavAnA meM pUrvabhavamAM prayatna karyAM hatA, chatAM je vicalita thayA na hatA. te vakhate teA huM mAnavI hatI paNa have tA huM bantarI chuM. have teA mArI pAse evI zakti paNa che ke huM nAnuM-- mAruM, suMdara ke bhayaMkara jevuM cAhuM tevu rUpa banAvI zakuM chuM. eTalA mATe mArI e zaktithI te krama vicalita thaI nahi zake? vyantarIe munine vicalita karavAne vicAra karyo. munine A vAtanI kAMI khabara nathI. teo teA dhyAnamAM ja kheDA che ane paramAtmAnuM ja smaraNa kare che. munine A prakAranA upasargA sahevAM paDe e sAruM che ke kharAba ? munine jaMgalamAM vadhAre divasa rahevuM nathI kAraNa ke, jaMgalamAM annapANI vinA vadhAre divasa zarIra paNa TakI na zake eTalA mATe A vyantarI temane mATe evI sAyikA thaI paDI je pramANe gajasukumAra munine mATe sAmala sahAyaka thayeA hato. sAmale jo ke muninA mastaka upara dhagadhagatA aMgArA mUkayA hatA--je upasa` karyAM hatA paNa munie tene upasa mAnyA na hatA paNa te upasargane sahAyatA mAnI hatI; kAraNuM ke temaNe paramAtmAnI sAthe ekAMgI prIti bAMdhI hatI. tame paNa paramAtmAnI sAthe evI ekAMgI prIti bAMdhA ane paramAtmAne duHkhanikaMdana samajI temanI prArthanA karA tA temAM kalyANa rahelu che. vyAkhyAna: saMvat 1992 AseA zudI pa magaLavAra ----- prAthanA sumati jijJezvara sAhibAjI, megharatha " nRpanA na6; ' sumaMgalA 'mAtA taNA, tanaya sadA sukhaka da. prabhu tribhuvana tileAjI. / / prabhu. u --vinayacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI sumatinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA e AdhyAtmika viSaya che, Adhibhautika viSaya nathI. Aje ghaNA leAkeA tene bhrama, vahema ke upayogamAM na Ave evA avyAvahArika viSaya samaje che; paNuM AdhyAtmika viSaya jeTalA upayegI, hitakArI ane sarala che teTalA khIje kAI padA upayeAgI, hitakArI ke sarala nathI. A uparathI prazna e thAya che ke jyAre AdhyAtmika viSaya evA upayAgI che teA pachI e viSe e mata kema che ? eka tA AdhyAtmika viSayane upayogI ane bIjo anupayeAgI kema kahe che? Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 5] rAjakoTa-cAturmAsa [539 AdhyAtmikatAne anupayogI ane avyAvahArika kahevAnuM kAraNa e che ke, keTalAka le ke ema kahe che ke je AdhyAtmikatAne prApta thAya che tene mATe bAhya kriyAnI jarUra ja rahetI nathI. A kathana uparathI ja ema kahevAmAM Ave che ke, AdhyAtmika viSaya avyAvahArika che. UMcI sthitie pahoMcyA bAdanI vAta judI che paraMtu te pahelAM ja AdhyAtmiktAnA nAme vyavahArane tyAga karavAthI ja lokone AdhyAtmikatA tarapha aruci pedA thaI che ane yuvaka leke te AdhyAtmikatAthI kaMTALI gayA che. je loko AdhyAtmikatAne nAme vyavahAranI jarUra jotA nathI ane e kAraNe je leke AdhyAtmikatAthI kaMTALI gayA che e lekone jJAnIjane kahe che ke, tame leke bhUla karI rahyA che. AdhyAtmikatAnA nAme vyavahArane choDI deve paNa anucita che ane AdhyAtmiktAne avyAvahArika mAnI tenAthI kaMTALI javuM e paNa anucita che bahika AdhyAtmikatAthI vimukha rahevAne kAraNe ja hAni pedA thaI che ane thaI rahI che. prArthanA paNa AdhyAtmika viSaya che. keTalAka leke prArthanAne paNa bhramarUpa mAne che paNa vAstavamAM AtmAne unnata karavAmAM prArthanA sahAyaka che. AtmA prArthanAdvArA kevI rIte unnata thaI zake che ane unnata thavA mATe AtmAe kevI rIte prArthanA karavI joIe. enA sIdhA sAdA sarala upAyo A prArthanAmAM batAvavAmAM Avela che. e upAya evA sarala che ke te upAyone badhA leke AcarI zake che. bhamarAne ketakI upara ekaniSTha prIti hoya che. tenI ekaniSThA prIti kema haiya che? ene mATe ema kahI zakAya ke emAM sugaMdha che. paraMtuM jemAM sugaMdha che te ketakInI sAthe prIti bAMdhavAnuM bhamarAne keNe zIkhavyuM ! * bhamare kulane pahelAM sAkSAta ja nathI paraMtu gaMdhathI ja te e vAtane nirNaya karIle che ke, A bAjuethI gaMdha Ave che eTalA mATe A bAju najadIka ke dUra phula hovuM ja joIe. pahelAM te te bhramamAM rahe che paNa jyAre tene sugaMdha Ave che tyAre te tenI sahAyatAthI bhramaNa karatA karatA kulane maLI jAya che. A ja pramANe paramAtmArUpa ketakInI sugaMdhane AdhAre tame leke paNa AgaLa cAlavA mAMDe te tamane paNa paramAtmAne bheTa thaI jaze ane e rIte tamArI prArthanA paNa saraLa thaI jaze. tame kahezo ke, paramAtmAnI gaMdha kevI hoya che! jJAnIjane enA uttaramAM kahe che ke, "tame loko najadIkanI vAta paNa bhUlI rahyA che ! jo tame paramAtmAnI sAthe ekaniSTha prIti bAMdho te tamane temanI sugaMdha avazya Ave. bhramara sugaMdhanI sAthe ekaniSThAthI prIti bAMdhe che eTalA mATe jyAre te sugaMdhanI tapAsa kare che tyAre vacamAM durgadha paNa Ave che paraMtu te durgadhanI tarapha jatA nathI paNa sugaMdhanI tarapha ja jAya che. kiMtu paramAtmAnA viSe lekinI e bhUla thaI rahI che ke, leke paramAtmArUpI sugaMdhanI zodhamAM nIkaLavA chatAM paNa viSayarUpa durgadhane grahaNa karavA cAlyA jAya che, A ja moTI kharAbI che. eTalA mATe tame tamArA viSe juo ke tamAro AtmA kevI rIte viSayamAM paDI jaI sAcA siddhAMtane bhUlI rahyo che ane sAcA siddhAMtane naSTa karI kevI rIte kharAbImAM paDI rahyo che? tamane AtmAnI sugaMdha te Ave che kAraNa ke, AtmA te tamArA samIpa ja che. vAstavamAM A AtmA ja Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso paramAtmAnI sugaMdha che. e sugaMdhane AdhAra laI tame AgaLa vadhatA jAo te paramAtmAne bheTo avazya thaze." tame kahezo ke, AtmA najadIka kevI rIte che? A praznano uttara e che ke, AMkhathI jovuM, kAnathI sAMbhaLavuM, nAkathI suMghavuM ane jIbhathI rasa levo, e badhuM koNa kare che? Indri dvArA viSayene grahaNa karanAra koNa che ? tame rUpane joI mugdha banI jAo cho paraMtu rUpane jonAra koNa che ! kevaLa bAhya dekhAva upara ja lebhAI na jAo paraMtu e juo ke, rUpane jonAra koNa che ? pataMga dIpakanA rUpamAM aMjAI jaI temAM ja baLI mare che paNa pitAnA AtmAne jete nathI. te ja pramANe tame paNa tamArI zaktine bAhya ADaMbaramAM veDaphI rahyA cho paNa e zaktine sadupayoga kevI rIte karavo te bhUlI rahyA che ! je zakti paramAtmAnI sAthe bheTe karAvavA samartha che te zaktine tame AtmAnA guNane naSTa karavAmAM veDaphI rahyA cho. tame indriyo dvArA je padArtho juo cho te padArthone nirNaya tamArI buddhi kare che. e buddhimAM konI zakti rahelI che e juo ane tene jANe ane e buddhine bahirmukhI na banAvatAM aMtarmukhI banAvo to tame paramAtmAne paNa bheTI zakaze. saMsAramAM je kAMI sudhAra ke kudhAra thAya che e badhuM AtmAnI zaktithI ja thAya che. AtmA ajJAnatAne kAraNe pitAnI zaktine AtmasudhAra karavAmAM sadupayoga karavAne badale AtmAne bagADavAmAM durupayoga kare che. Aje je laDAI, jhagaDA, jhera-vera ke kaleza-kaMkAsa phelavA pAmyA che te AtmAnI bhUlathI ja phUlavA pAmyA che. loke kriyAne tyAga karI purUSArthahIna banI rahyA che. jo ke pote zrama na karatAM bIjAnA zrama upara chavavA ane moja karavA cAhe che; ane A ja kAraNe saMsAramAM laDAI-jhagaDA thavA pAme che. paNa pote zrepa na kare ane bIjAnA zrama upara jIvita rahevAnI ane meja mANavAnI vAta kyAMthI AvI che ! AtmAnI bhUlathI ja ne? AtmA bhUlathI viSayamAM paDI rahyo che ane tethI ja A viSamatA pedA thavA pAmI che. viSaya-paSaNa mATe paisA na hoya te anItithI paisA prApta karavAmAM Ave che paNa viSayonuM piSaNa te karavAmAM ja Ave che. AtmAmAM A sthiti kyAMthI pedA thaI ? je A viSe UMDo vicAra karavAmAM Ave to jaNAze ke, AtmA adhyAtmikatAne bhUlI javAthI ja A viSama sthiti ubhI thavA pAmI che. je thayuM te thayuM paNa hajI jAgyA tyAMthI savAra gaNI cete te paNa tame kalyANa karI zake che. kahevata che ke, je gaI se gaI aba rAkha rahI ke. je thayuM te thayuM. hajI paNa AtmAnI zakti tamArA hAthamAM ja che. eTalA mATe jagyA tyAMthI savAra gaNI AtmAnI zaktine AtmasudhAra karavAmAM sadupayoga kare te dhIme dhIme tame e sthitine pAsa karI zakaze ke je dvArA paramAtmAne bheTa thaI zakaze. AtmA paramAtmAne bheTe karI zake evI sthitine prApta karavA mATe bhaktajane vAraMvAra ema kahe che ke, "he chavo ! paramAtmAnuM bhajana kare ane je pramANe bhamare ketakI pratye ananya premabhAva rAkhe che tevo ananya premabhAva paramAtmA pratye rAkhe." bhamaro kulanI sugaMdha le che paNa zuM te pulane ke kulanI eka pAMkhaDIne paNa teDavAnI IcchA kare che! te kulane teDavA ke bagADavA cAhata nathI. bhamarAnA A kAryanuM udAharaNa ApI bhagavAne munione mATe kahyuM che ke - Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakATa-cAturmAsa [ 541 jahA dummassa pupphesu bhamaro Aviyai rasaM / na ca juThThuM hriAmeDso caviSe anya --zrIdazavaikAlika sUtra arthAt-he ! muni ! tame paNa bhramaravRtti dhAraNa kare| ane bhramaranI mAphaka evI rIte yatanApUrvaka kAma kareA ke jethI kAIne kaSTa na thAya. Ama karavAmAM ja tamAruM kalyANa raheluM che. zudI 5] Aja pramANe bhaktimArgamAM paNa ema kahyu` che ke, paramAtmAnI sAthe bhramaranA jevI prIti bAMdhavI joIe. keTalAka lAMkA kahe che ke, " zuM paramAtmA amAruM kAMI kAma karI de che ke ame temanI prArthInA ke temane namaskAra karIe ? " paNa A prakAranI icchA karavI e zuM bhamarA pulane cUMTe ke bagADe enA jevuM kRtya nathI ? kavi AnaMdaghanajI kahe che keH-- citta prasanne pUjanala kahyo, pUjana akhaMDita eha; kapaTa rahita thaI Atama arapaNA, AnaMdaghana pada raha. je kulamAMthI sIdhI rIte sugaMdha maLe che e pulane bhamarA toDavAnI icchA kare kharA! jo huM te pachI tame paramAtmAnA viSe ema kema kaheA che ke, paramAtmAe amane zuM ApyuM ke ame temanI prArthanA karIe !" kavi AnaMdadhanajI kahe che ke, paramAtmA akhaMDa pUjya che; eTalA mATe saMsAranI kAIpaNa kAmanAthI temane khaDita karavA na joi e. " khIjA danavALA svAthI lAMkA te paramAtmAne saMsAranI dhamAlamAM UtAre che paNa jJAnIjane ema karatA nathI. te to ema ja kahe che ke, " paramAtmA akhaMDita che. eTalA mATe e akhaMDita pUjyanI pUjA-sevA karavAthI amane ullAsa Avaze ane amArA AtmA paramAtmA banI jaze. je pramANe bhamarA puSpane akhaMDita rAkhIne ja tenI sugaMdha le che te ja pramANe ame leAkA paNa paramAtmAne akhaDita rAkhIne ja chIe. Ama karavAthI amane temanI zaktirUpa sugaMdha maLaze ke AtmA paNa suvAsita banaze ane amAruM kalyANa thaze." bhaktajaneAnI mAphaka tame leAkeA paNa paramAtmAne akhaMDita kAIpaNu bhAvanAmAM utArA nahi. temanI pUjA-sevA karIe suga dhathI amArI je mAne temane sa'sAranI tame lAMke 'tikakhutto' nA je pAka kheAlA che temAM kaheA che keH-- AyAhiNaM payAhiNaM deiye ceiyaM AmAM AvelA ' ceya ' zabdane artho karatAM malayiMgara AcAya kahe che:-~~ 'suprasannamanahetu-tvAditi caitya ' * arthAt--manane prasanna- karavAnuM je kAraNa che te caitya che. je manane prasanna karavAnuM laukika kAraNa che te laukika caitya che ane je leAkeAttara manaprasanna karavAnuM kAraNa che te lAkAttara caitya che. munine paNa tame caitya mAne che paNa muni tamArA mATe zuM kare che ke tame temane caitya kaheA che ? tee tamAruM zuM kAma kare che! zuM te banAvI Ape che ke tamane AMkapharakanA saTTo batAve che ? teo AvuM eTalA ja mATe te tamArA mATe caityarUpa che. saMsAramAM evA paNa tamArA mATe kAMI karI detA nathI; leAkeA haze ke jee Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542] . zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A vezyAne paNa caityarUpa mAnatA haze. evA lekanI vAta ja judI che paNa tame munione ke paramAtmAne saMsAranI bhAvanAmAM ghaseDe nahi. je pramANe bhamare phulanI tarapha ja deDe che, bIjI bAju doDatuM nathI. te ja pramANe tame paNa paramAtmAnI tarapha ja deDa, ADI avaLI bAju deDe nahi. je "ahupada" ke "tatvamasi" dvArA AtmAne jAgrata kare che ane ema vicAre che ke, huM ja paramAtmA chuM- je huM upAdhione maTADI dauM te paramAtmA ane mArAmAM koI aMtara na rahe; A pramANe vicAra karI je AgaLa vadhatA jAya che te AtmA avazya paramAtmAmaya banI jAya che. anAthI munine adhikAra-60 anAthI muni paNa A ja vAta kahe ke, AtmA je pitAnA svarUpamAM lIna thaI annamukhI banI jAya to te sanAtha banI jAya. keTalAka leke AtmAnA nAtha banavA mATe taiyAra thaI jAya che paNa pAchA saMsAranI bhAvanAne kAraNe patita thaI jAya che. je bhamare puSpanI sugaMdha ja le paNa je tenA upara adhika mudha banI na jAya te te te sugaMdhane lAbha laI zake che paNa je te pula upara adhika mugdha banI jAya te koI vakhate te kamalanuM bIDAvAnA sAthe te paNa aMdara bIDAI jAya che ane koI vakhate te hAthInA mukhamAM paNa kamalanI sAthe cAlyo jAya che. A ja pramANe je sAdhu je bhAvanAthI sAdhu thayo che te ja bhAvanA upara sthira rahe che te te AtmAnuM kalyANa karI zake che paNa koI kaI sAdhu potAnI mULa ucca bhAvanAne bhUlI jAya che ane udezika, kratakata Adi akalpanIya AhAra paNa khAvA lAge che ane pitAnI A kharAbIne chupAvavA mATe AdhyAtmikatAnuM paNa nAma le che. A pramANe teo pAchA saMsArabhAvanAmAM phasAI jaI anAtha banI jAya che. na taM arI kaMThachettA karei, jaM se kare appaNiyA durppyaa| se nAhii macumuhaM tu patte, pacchANutAveNa dayAvihUNo // 48 // je pramANe kamala upara mugdha thaI javAthI bhamare hAthInA mukhane prAsa banI jAya che. A tenI potAnI ja bhUla che. A ja pramANe AtmA pitAnI bhUlathI ja potAnuM evuM ahita kare che. jevuM ahita ziraccheda karanAra vairI paNa karatuM nathI. duniyAmAM ziraccheda karanAra meTa varI mAnavAmAM Ave che paNa anAthI muni kahe che ke, potAne ja AtmA jevuM ahita pitAnuM karI bese che tevuM ahita ziraccheda karanAra duzmana paNa karI zakatuM nathI. kaMThane cheda karanAra duzmana te te ja zarIrane naSTa kare che ke je zarIra koI divase naSTa thavAnuM ja hatuM. paraMtu te vairI naraka ke nigodamAM A AtmAne mokalavAne samartha nathI. bahika e duzmana jyAre kaMThane chedata hoya tyAre tenA upara kedha karavAmAM na Ave te te vairI sugati apAvavAmAM sahAyaka paNa banI zake che. A pramANe gaLu kApanAra vairI evI hAni karatuM nathI, jevI hAni pitAne durAtmA kare che. Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judI 5] rAjakoTa-cAturmAsa leAkeAne narakanA bhaya lAge che paNa naraka AvyuM katyAMthI ? naraka te kasAIkhAnuM AvyuM kayAMthI ? naraka ke kasAIkhAnAne durAtmA ja pedA kare kapAya che. ane durAtmA ja kapAve che. bhagavAne traNa prakAranAM puddagale pudgalAne AtmAe ja kharAtra banAvyAM che, puddagala tA potAnA rUpamAM ja durAtmA ene paNa kharAba karI de che. udAharaNa tarIke mAneA ke, tame khIra khAdhA pahelAM svAda, rUpa, gaMdha vageremAM kevI hatI ane peTamAM pacAvyA bAda jAya che! A puddagalAne pote AtmAe ja kharAba karela che ke nahi ? granthAmAM kahyuM che ke, savA lAkhanI kIMmatanAM kapaDAM heAya che paNa ekavAra paheravAthI te paNa nirmAlya--nakAmAM thaI jAya che. te kapaDAMne nirmAlya banAvanAra kANu che?" A pramANe pudgalene kharAba karAnAra A AtmA ja che. AtmA ja pudgalAne zastrarUpe banAve che. durAtmA ja talavAra banAve che. jo AtmA duSTAtmA na hoya teA te talavArane paNa pulanI chaDI banAvI zake che. [ 543 che. dUra rahyuM para Mtu durAtmA ja kahyA che. je rahe che paNa khAdhI te khIra te kevI banI tamane je indriyA maLI che te AtmAnA kalyANa mATe ja maLI che. anaMtAnaMta puNyane saMcaya thavAthI eka eka indriya maLI che. paNa A pramANe puNyasaMcayathI maLelI indriyAne durAtmA kyAM kyAM veDaphI rahyo che. sAdhu paNa jo sAdhupaNAthI patita thAya ane indriyAne veDI de to te paNa durAtmA ja che. durAtmA saMsAramAM to AnaMda mAne che paraMtu jyAre te mRtyunA mukhamAM sapaDAya che tyAre tene ghaNA pazcAttApa thAya che; te vakhate lakSaNu, jyotiSa, maMtra vagere kAMI kAmamAM AvatAM nathI. jeNe ahiMsAnA nAza karyo che ane yAne gumAvI dIdhI che te jyAre meAtanA mukhamAM sapaDAya che tyAre tene ghaNA pazcAttApa thAya che. mahamUda gajanavI mATe ema kahevAmAM Ave che ke, teNe 17 vAra bhAratane lUMTyuM hatuM ane aneka lAkAte ghaNuM kaSTa ApI, ghaNuM dhana laI gayA hatA; paNa jyAre te maravA lAgyA tyAre teNe pAtAnI sAme e badhAM dhananeA DhagalA karAvyA ane te dhananA DhagalAne joi--joIne dhrusake dhrusake rAvA lAgyo. te zA mATe rAtA hatA te viSe nizcayapUrvaka to kAMI kahI zakAya nahi paNa saMbhava che ke te e vicArathI rAtA hAya ke, " huM lekAne keTaluM kaSTa ApIne dhana saMgrahIne lAvyeA chuM ane Aje e dhana ahIM ja paDayuM rahe che. A pramANe pazcAttApa thavAthI te rAya hAya evA saMbhava che." A ja pramANe durAtmA paNa jyAre mRtyunA mukhamAM sapaDAya che tyAre pazcAttApa karavA lAge che. tame paNa tamArA mATe ema vicArA ke, ame garIbene duHkha ApI paisA ekaThA karIzuM teA te paisA amArI sAthe nahi Ave paNa jyAre ame mRtyunA mukhamAM sapaDAIzu tyAre amAre ene pazcattApa karavA paDaze. A te tamArA mATe ema kahyuM paraMtu mAre pAtAe paNa mArA viSe vicAravuM joIe ke, " he ! AtmA ! jo tuM khIjAone khuza karavAmAM ane lAkAMne potAnI AgaLa namAvavAmAM ja rahI gayeA, ketraLa khAlI vAhavAha karAvI ane sva-paranI kAMI yA na karI te! Akhare tAre paNa pazcAttApa karavA paDaze." anAthI muni A pramANe zikSA ApI ema kahe che ke, 'Akhare tArA kAmamAM tArA AtmA ja Avaze; khIjo kAI tArA kAmamAM Avaze nahi. eTalA mATe je bhagavAnanI AjJAmAM heAya ane jethI svaparanI yA thAya te ja kAma kara; bIjAM satya haiAya, je kAmeA na kara. ' Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 544] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso je anAthI muninI A zikSAne jIvanamAM utAravAmAM Ave te AtmA avazya pitAnuM kalyANa karI zake che. jo tame dayA ane paramAtmAnI AjJAne barAbara jANuM le te tame badhuMya jANI lIdhuM che, pachI vadhAre jANavAnuM kAMI bAkI rahetuM nathI. zAstramAM kahyuM che ke, "kaI jIvanI hiMsA na karavI e ja badhAM zAstrane sAra che." kaI mANasa hajAra-be hajAra varSanuM jUnuM lakheluM zAstra batAvIne tamane kahe ke, bhagavAna vItarAga phUlanI mALA paherI beThA hatA te zuM tame tenI vAta mAnI lezo ? tame ema ja kahezo ke, evuM koI vikArIe lakhyuM haze ! bhagavAna vItarAga A pramANe saMsAranI bhAvanAmAM paDI na zake. A ja pramANe kaI ema kahe ke, munioe ochAmAM ochI pAMca rUpiyA te potAnI pAse rAkhavA ja joIe. kAraNa ke, koI vakhate rUpiyA hoya te kAmamAM Ave; te zuM tame tenuM kahevuM mAnaze ? kadAca koI ema paNa kahe ke, "A muni te AdhyAtmiktAmAM khUba AgaLa vadhelA che eTalA mATe pAMca rUpiyA pitAnI pAse rAkhe che. kAMI vAMdho nahi-Ama kahevA chatAM paNa tame e vAta mAnI zake nahi. tame to ema ja kahezo ke, ema karavuM e bhagavAnanI AjJAmAM nathI. tame A ja vAtane bhagavAnanI badhI AjJAo mATe jotA jAo ane e AjJA upara ja daDha rahe. dhvajAnI mAphaka tame pharI na jAo. nahi te tamAre paNa pazcAttApa karavo paDaze. anAthI muni rAjA zreNikane je upadeza ApI rahyA che te upadeza eka rIte te munione mATe upAlaMbharUpa che; paNa A upAlaMbha premane kAraNe ja ApavAmAM Ave che. kaI sajana mANasa kaI bIjAne upAlaMbha ApavA mATe jaze nahi paNa je AtmIya haze te ja upAlaMbha Apaze. AtmIya sivAya bIjo koI haze te tene mATe ema ja kaheze ke, tenI sAthe mAre zuM levA-devA ! A ja pramANe anAthI muni paNa amane munione premane kAraNe ja A upAlaMbha Ape che ane kahe che ke, "tame kayA kAmane mATe sAdhupaNuM lIdhuM che ane kayuM kAma karI rahyA che? tamAruM ane amAruM dhyeya eka ja che chatAM tame saMsArabhAvanAne kAraNe amArAthI judA paDI na jAo. - jenadharmanI dRSTi premanI che. teno uddeza koI paNa AtmAne kaSTa na ApavuM e che. enuM lakSya mitti sadAmAku-arthAta badhA prANIo pratye maitrIbhAva che. badhA prANIo sAthe maitrIbhAva rAkhavo e jainadharmanuM dhyeya che. sudarzane paNa A ja maitrIbhAvanAne hRdayamAM utArI AtmakalyANa sAdhyuM hatuM. sudarzana caritra-60 sudarzananI sAthe ayAe ke durvyavahAra karyo hato chatAM sudarzane te abhayAne mATe ema ja kahyuM hatuM ke, e mArI mAtA che. A maitrIbhAvanAne kAraNe ja sudarzane AtmavikAsa eTale badhe sAbo ke temaNe hariNI vezyAne paNa sudhAra karI dIdho. vezyAne sudhAravI e keTaluM muzkela kAma che! paNa te munie vezyAne ja nahi paraMtu je AsurI bhAvanAthI bharelI hatI te abhayAne paNa sudhArI dIdhI; tenuM paNa kalyANa karI dIdhuM. sudarzana munie pitAnA AtmAnuM kalyANa karavA jatAM anekenuM kalyANa karI dIdhuM. Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 6] rAjakeTa-cAturmAsa [ paN | vyaMtarIe sudarzanane joyA. sudarzana munine jotAM ja tene jAtismRti jJAna thayuM. te vicAravA lAgI ke tenA upara pahelAM mane pyAra hatA. pahelAM te te mArI IcchAne zikAra na tha. paNa have je jALa bichAvuM chuM temAM te jarUra phasAI jaze. kAraNa ke, e manuSya che ane huM devI chuM. eTale daivI zakti AgaLa mAnavI zakti zuM karI zake? AjanA leke kahe che ke, amuka puruSa ke amuka strIne bhUta ke cUDela vaLagela che paraMtu te bhUta-cUDela eka thappaDa mAratAM bhAgI jAya che. A kaI jAtanAM bhUta-cUDela che ? kadAca koI kahe ke, A saMsAra vicitra che. jyAre A saMsAra vicitra che te zuM paramAtmAnI zakti nathI ? dharmanI zakti nathI? je che te pachI vahema kema che ? eka nAnAmAM nAnA devamAM paNa koDa cakrInuM bala heAya che; te pachI zuM e eka thappaDa mAravAthI bhAgI jaI zake? jo deva haze te te te Ama bhAgI jaI zake nahi paraMtu A vAtane jANavA chatAM. paNa lekene vahema dUra thato nathI. | vyaMtarI sudarzana munine dhyAnamAMthI vicalita karavA mATe tenI pAse gaI. paNa sudarzana te pitAnA dhyAnamAM ja masta hatA vyaMtarI sudarzanane dhyAnamAMthI vicalita karavA mATe prayatna kare che. have AgaLa zuM thAya che te viSe yathAvasare vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 Aso sudI 6 budhavAra prArthanA padmaprabhu pAvana nAma tihAre, patita udhArana hAre, jadapi dhIvara bhIla kasAI, ati pApISTa jamAre; tadapi jIvahiMsA taja prabhu bhaja, pAvai bhavanidhi pAre. pa0 -vinayacaMdrajI kuMbha, vIzI padmaprabhu bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM bhakatae paramAtmAnA nAmane mahimA batAvyo che. AtmAnI unnati sAdhavAnuM sarvotkRSTa sAdhana tarIke bhaktoe paramAtmAnuM nAma saMkIrtana batAvela che. eka dRSTie juo te paramAtmAnAM nAme anaMta che ane bIjI dRSTie jue te temanuM kAMI nAma ja nathI; kAraNa ke te nAma ane rUpathI para che. paraMtu AtmA apUrNa che ane AtmAe apUrNatAmAMthI pUrNatAmAM javuM che eTalA mATe tene nAmanA AdhAranI AvazyakatA rahe che. . paramAtmAnA nAmamAM zuM guNa raheluM che ane paramAtmAnuM nAma lenArane kayA guNane lAbha thAya che e vAtane pUrI rIte batAvavA mATe samayanI vizeSa AvazyaktA rahe che, eTalA mATe saMkSepamAM e viSe eTaluM ja kahevAnuM che ke, paramAtmAnuM sAcA hayathI nAma levAmAM Ave te badhAM kAma pAra paDe che. je patitathI patita che te paNa paramAtmAnuM nAma laI pAvana banI zake che. badhAM dArzaniko e vAtane svIkAra kare che ke, paramAtmAnuM 24 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA nAma patitapAvana che. jo vAta kevaLa uparathI kahevAmAM AvelI na heAya paNa hRdayathI kahevAmAM AvI hoya te paramAtmAnuM nAma patitapAvana che te pachI patitA tarapha ghaNA kema karI zakAya ? hA, patitane evuM AzvAsana tA ApI zakAya ke, bhAI! tamAre have gabharAvAnI jarUra nathI. tame paramAtmAnA nAmanI chAyAmAM AvI jAe te tame paNa pAvana thai zake che. A pramANe patine AzvAsana te ApI zakAya paNa temanA tarapha dhRNAbhAva tA batAvI na zakAya. paramAtmAnuM nAma jo sAcA hRdayathI levAmAM na Ave paNa kevaLa lokone batAvavA mATe ja paramAtmAnuM nAma levAmAM AvatuM hAya tA tA e vAta judI che nahi. tA. paramAtmAnA nAmamAM sArAmAM sArI zakti rahelI che. paramAtmAnA nAmamAM dhaNI zakti rahelI che, paraMtu paramAtmAnuM nAma laI zuM karavuM? ane paramAtmAnuM nAma kyA uddeze levuM e paNa jIe. bhamarA pahelAM phulane jotA nathI kintu tenI sugaMdhathI ja pulane patto meLave che ane e suga MdhanA AdhAre ja phulanI pAse paheAMcI zake che. phulanI pAse paheAMcavA chatAM paNa te pulane tADato nathI paNa tenI sugaMdha laI tRpta thAya che. A ja pramANe bhakto sasAramAM phelAelI paramAtmAnI zaktine paramAtmArUpa pulanI sugaMdha mAnI tenA AdhAre paramAtmAnI samIpa pahoMce che, chatAM teo ema cAhatA nathI ke, he ! prabhA ! tArI zakti mane Ape te hu... Ama karuM, tema karuM; paNa te parAmA pratye e ja prArthanA kare che ke, he! prabhA ! mArAmAM evI zakti pragaTe ke, je pramANe bhamarA pulanI sugadhamAM masta rahe che te ja pramANe huM paNa tArA nAmanuM saMkIrtana karavAmAM masta rahyuM. ' sAcA bhakto paramAtmA pAse A ja cAhe che. bIjI bAju keTalAka loko evA paNa hAya che ke jeo ema kahe che ke, ame paramAtmAnuM nAma letAM letAM dula thaI gayA chatAM paNa amArI unnati na thaI. tame te paramAtmAnA nAmamAM badhI zakti hevAnu` kaheA che paNa paramAtmAnuM nAma lenArAomAM ane dharmane nAme je DhAMga cAle che tevA DhAMga khIje kayAMya cAlatA nathI. teA pachI ame paramAtmAnA viSe ApanI kahelI vAta upara vizvAsa kema karI zakIe ? ane jyAre amAruM hRdaya ja dharma ke paramAtmAnA nAma viSe ATaluM viruddha che tyAre amane paramAtmAnuM nAmasakI na karavA mATe ja upadeza Apavo e tA baLatA hRdayamAM ghI heAmavA samAna che. J je loko A pramANe kahe che te lekAne eTaluM ja kahevAnuM che ke, " tame je kharAbIne mATe kahI rahyA che. te kharAthI paramAtmAnA nAmathI thavA pAmI nathI paraMtu te kharAbI svAthI ane DhAMgI leAkAne kAraNe ja pedA thavA pAmI che." te leAkeA pragaTamAM te paramAtmAnuM nAma le che paNa te zA mATe paramAtmAnuM nAma le che te juo. kahevata che keH-- rAma nAma saba kAi kle, Thaga ThAkura Ara cAra, dhruva prahlAda jAsAM tare, vAha nAma kucha Ara. - sAdhAraNa rIte cAra paNa paramAtmAnuM nAma le che paNa zA mATe! eTalA mATe ke, dharmanA lAkA te dhasaghasATa sUtA rahe ane huM sArIrIte cerI karI zakuM. dukAnadArA dukAna khAlatI vakhate, paramAtmAnuM nAma le che paraMtu zA mATe ? eTalA mATe ke " he ! paramAtmA ! Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 6 ] rAjakATa-cAturmAsa ' '' '' [547 evA AMkhanA AMdhaLA ane mAlatunnara mekala ke jethI amane khUba mAtra maLI jAya ! A pramANe aneka leAkeA paramAtmAnuM nAma le che paNa pAtapAtAnA svAtI khAtara. AvA svAthI leAkeAnA kAraNe ja paramAtmAnA nAmasmaraNu viSe UlaTI vAtA karavAmAM Ave che paraMtu sAcA bhaktajane paramAtmAnuM nAma peAtAnA svArthanI siddhi mATe letA nathI. paraMtu eTalA mATe le che keH-~ che. teo * pApaparAla ke pUja anyA ati mAna hu meru epAra se| tuma nAma hutAzana setI sahajahiM prajvalata sArI. sAcA bhaktajane pAtAnAM pApAte naSTa karavA mATe paramAtmAnuM nAma che potAnA pApAnuM poSaNa karavA mATe paramAtmAnuM nAma letA nathI. pApanuM poSaNa karavA mATe paramAtmAnuM nAma lenAranI ke dharmAMnA DhAMga karanAranI badhA lAkAe niMdA karela che. tulasIdAsajIe evuM niMdya kAma karanArane upAlaMbha ApatAM kahyuM che ke - je janme kalikAla karAlA, karatama vAyasa meSa marAlA; vAMcaka bhakta kahAI rAma ke, kiMkara ka Mcana kAr3a kAma ke. tulasIdAsajI kahe che ke, kaliyugamAM evA Draga leke janmyA che ke je kAmA te kAgaDAnAM kare che paNa veza tA haMsanAM rAkhe che. te Thaga loko potAne bhagavAnanA bhakta kahevaDAve che paraMtu vAstavamAM teo kanaka-kAminI ane kAmakrodhanA hrAsa hAya che. matalaba ke, AvA leAkeAne kAraNe ja paramAtmAnA nAma viSe visaMvAda thavA pAmyA. paNa emAM paramAtmAnA nAmanA zo doSa ? e doSa tA nAma lenArAonA che ke jeo uparathI tA paramAtmAnuM nAma le che paNa hRdayamAM kAI khIjAM ja prakAranA bhAva rAkhe che. paramAtmAnuM nAma pApanuM pAgu karavA mATe levAnuM samarthana kAI paNa karatuM nathI. je pApanuM poSaNa karavAmAM paramAtmAnA nAmane durupayoga kare che tenI badhA lekA nidA kare che. je zAstro upara tamArA, amArA ane badhA AstikAne vizvAsa che te zAstronAM pramANe! paNa A viSe ApI zakAya ema che. anAthI muninA adhikAra-61 anAthI muni paNa rAjA zreNikanI sAme evA lokonI niMdA karI rahyA che ke je paramAtmAnA nAme ke dharmInA nAme kharAba kAmeA kare che ane kharAba kAmeA karavA chatAM pazu saMsAramAM peAtAne sAdhu kahevaDAve che. saMsAramAM sArA ane kharAba ema banneya prakAranA loka hAya che. hajArA varSo pahelAM paNa evA leAkA hatA ke jeo sAdhutAnA nAme asAdhutAnAM kAmeA karatA hatA. paNa evA kAyara leAkAne kAraNe sAdhu mAtranI niMdA karavI ke sAdhu mAtrane kharAba kahevA e anucita che. zAstra kahe che ke, A saMsAra sAdhuone kAraNe ja zAMti bhAgathI rahyo che. jyAre sAdhue A saMsAramAM nahi hAya tyAre A pRthvI lAla gALAnI mAka tapIne lAlacoLa thaI jaze ane te vakhate A pRthvI upara rahevuM bahu muzkela thaI jaze. bhagavAne kahyu che ke, A paMcamakAlanA aMtamAM jyAMsudhI eka paNa sAdhu-sAdhvI ke zrAvaka-zrAvikA raheze tyAMsudhI zAMti raheze. A pramANe. dhane kAraNe ja zAMti maLI rahI che, dha'ne nAme DhAMga calAvanAra leAkeAne kAraNe dharmanI niMdA karavI e ucita nathI, Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA sAdhutAnA nAme asAdhutAnAM kAmeA karanAra lokAnuM varNana karatAM anAthI muni kahe che keH-- niraTTiyA naggaruI u tassa, je uttamahaM vivajjAsamei | ime vi se natthi pare vi loe, duhao vi se jhijjhai tattha loe // 49 // he! rAjana ! je uttamAtA viparItA kare che, je jJAna, darzana ane cAritrane je viparIta samaje che ane tenA prati aruci rAkhe che, tenA veza paheravA ke ughADe page cAlavuM, kezaluMcana karavuM vagere badhAM kaSTA vyartha jAya che; kAraNa ke, teNe je uttamaathI veza lIdhA hAya che te uttama ane ja naSTa kare che ane eTalA ja mATe tenAM badhAM kaSTA vyartha jAya che. tenA A lAka paNa vyartha jAya che ane paralAka paNa vya jAya che. te A lAka ane paraloka baMnemAM duHkha pAme che. sAdhuveza dhAraNa karIne paNu asAdhutAnuM kAma karanAra leAkeAne mATe huM ja Ama kahuM chuM ema nathI paraMtu zAstra paNa ema ja kahe che. ane zAstramAM kahelI e vAta pramANe bhagavAna mahAvIranI paraMparAnA badhA leAkA ema mAnatA AvyA che. badhA leAkeA e vAtane svIkAra kare che ke je uttamArthane naSTa kare che teneA veza dhAraNa karavA ke kaSTAne sahevAM e badhuM nakAmuM che. uttamA eTale zuM e viSe have vicAra karIe. uttamAne artha samajamAM AvavAthI sthUlatAmAMthI sukSmamAM jaI zakAya che ane bhautikatAmAMthI AdhyAtmikatAmAM jaI zakAya che. sAdhAraNa rIte A bhautika saMsArane vya kahevAmAM Ave che pagu bhautikatA ane AdhyAtmikatA vacce saMbaMdha rahelA che arthAt bhautika saMsAra ane AdhyAtmika saMsAra paraspara saMbaMdhita hAvAthI bhautika saMsAra vya` nathI. AjanA keTalAka bekAe AdhyAtmikatAne eka evI cIja samajI lIdhI che ke je samajamAM AvI zakatI na heAya. arthAt je vAta samajavAmAM na Ave tenuM nAma AdhyAtmikatA ApI dIdhuM che. ekavAra yunivarsITInA chAtroe peAtAnA preophesarane pUchyuM ke, AdhyAtmikatA kone kahevAya tyAre preAphesare javAba ApyA ke, meAhana ane seAhana vAta karatA hAya temAM meAhananI vAta sAhana na samaje ane seAhananI vAta meAhana na samaje enuM ja nAma AdhyAtmikatA che. A pramANe je samajavAmAM na Ave tene AdhyAtmavAda mAnavAmAM Ave che paNa ema mAnavuM e bhUla che. AdhyAtmavAda ghaNA ja sarala che. je badhAnI samajamAM AvI zake che. bhautikavAda ane AdhyAmavAdane jo ke paraspara saMbaMdha che, paraMtu bhautikavAdane dhyeya banAvavuM na joi e; kAraNa ke ene dhyeya banAvavAthI ja A badhI gaDabaDa UbhI thavA pAmI che. bhautikavAdanI sahAyatA lIdhA vinA AdhyAtmikavAdane samajI paNa zakAtA nathI. udAharaNa tarIke tame AtmAne zarIradvArA ja jANI zako che. zarIra vinA AtmAne eLakhI zakatA nathI. A pramANe AdhyAtmavAdanA paricaya karAvanAra bhautikavAda ja che paNa kevaLa bhautikavAdane ja pakaDI na besatAM AdhyAtmavAdane AdhAre bhautikavAda che ke bhautikavAdane AdhAre AdhyAtmavAda che e jovuM joI e. sthUlanA AdhAre sakSma che ke sukSmanA AdhAre sthUla che! koNa konA AdhAre rahela che ! te jovuM joi e. je joI zakAya che, jene rUpa, raMga, vajana Adi che te sthUla kahevAya che ane je joI zakAtuM nathI tathA jete rUpa, raMga, vajana Adi nathI te sUkSma kahevAya che. A saMsAra ' bannemAMthI krAnA AdhAre TakI rahyo che? AnA mATe tame tamAruM zarIra ja juo. Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 6 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 549 tamArA zarIranA be bhAga che. eka tA sthUla bhAga che ane khIjo sUkSma bhAga che. raktamAMsa vagere je joI zakAya che te sthUla bhAga che ane je zvAsa jovAmAM AvatA nathI te sukSma bhAga che. have e jue ke, A zarIra sthUla bhAganA AdhAre TakI rahyuM che ke sUkSma bhAganA AdhAre ? zvAsanA AdhAre rakta-mAMsAdi zarIra che ke rakta-mAMsAdi zarIranA AdhAre zvAsa che? tame loko e vAtane sArI rIte jANeA che! ane kaheA paNa che keH-- 'jIvane zvAsa taNI sagAI, gharamAM ghaDI na rAkhe bhAI.' A pramANe jyAMsudhI A zarIramAM zvAsa hAya che tyAMsudhI A zarIrane bhAI paNa gharamAM rAkhavA de che paNa zvAsa nIkaLI jatAM bhAI paNa kahevA lAge che ke, A zarIrane jaldI bahAra kADho. A pramANe saMsAramAM zvAsanI ja sagAI che ane e zvAsa sUkSma che. zAstro zvAsane sukSma kahI aTakI jatAM nathI paraMtu ema kahe che ke, A sUkSma zvAsa paNa svataMtra nathI. e zvAsa prANa che paNa te prANInA prANa che. eTalA mATe e jue ke, e zvAsa prANane dhAraNa karanAra prANI koNa che ? A zvAsa prANane zakti ApanAra koNa che? koI ema kahe che ke huM cAhuM te zvAsane jaldI jaldI laI zakuM chuM; ane huM cAhuM teA zvAsane rAkI paNa zakuM chuM. A pramANe zvAsane jaldI lenAra ane rokanAra koNa che? zvAsamAM jenI zakti che ane je jaldI zvAsane laI zake che, tathA rokI zake che te ja AtmA che ane te paNa sUkSma che. te zvAsathI paNa vadhAre sUkSma che, jovAmAM AvatA nathI. jo te jovAmAM AvI zakatA hAta teA te nAzavAna thaI jAta. je jovAmAM Ave che te teA nAzavAna che. A uparathI tame evA vizvAsa kareA ke, AtmAnI upasthitimAM ja badhuM che; ane A sUkSma AtmAnA rahevAthI ja A sthUla zarIra TakeluM che. sUkSma AtmAnA abhAvamAM A sthUla zarIra paNa TakI zakatuM nathI paNa naSTa thaI jAya che. AtmAnA rahevAthI tA A zarIra se| vaSa~ sudhI TakI sahe che paraMtu AtmA na rahevAthI A zarIra thADA visa paNa TakI zakatuM nathI. A zarIra jenuM kArya che te kAraNabhUta AtmAne jue ane ema mAno ke, sthUla ane sukSma bannenI AvazyakatA che paNa dhyeya skUlanuM nahi paNa sumanuM ja che; kAraNa ke skUlanA AdhAre sUkSma nathI paraMtu sUkSmanA AdhAre sthUla che. A pramANe AdhyAtmavAdane samajaveA e kAMI muzkela nathI. je AtmAnA rahevAthI ja sthUla sa*sAra cAlI rahyo che e AtmAne oLakhavA e ja uttama atha che. je indriyAnA meAhamAM paDI jAya che ane AtmAne bhUlI jAya che te uttamAne naSTa kare che. kahevata che ke, gayA teA kamAvA paNa peAtAnI pUjI gumAvI AvyA. athavA karavA gayA sIdhuM teA thaI gayuM UlaTuM. Ama karavuM te viparIta kRtya che. viparIta kRtya karavuM eTale uttamAne naSTa karavA. A ja pramANe anAthI muni kahe che ke, " he ! munie ! tame uttamAne prApta karavA mATe sAdhuvrata dhAraNa karyuM paNa tame saMsAranI jhaMjhaTamAM paDI jaI e uttamAne naSTa karI rahyA che. zuM tame sAdhupaNuM uttamAne naSTa karavA mATe lIdhuM che ? ". kAI paNa sAdhune ema pUchavAmAM Ave ke, zuM tame bhogapabhoga mATe sAdhupaNuM lIdhuM che ? to zuM koI sAdhu ema kaheze kharA ke, ame bhAge pabhoga mATe sAdhupaNuM lIdhuM che ! koI ema teA kadAca kaheze ke, amArAthI sAdhupaNuM pALI zakAtuM nathI paraMtu ema te koI hi Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A kahe ke, ame sAdhupaNuM bhAge pabhoga mATe dhAraNa karyuM che. Ama hAvA chatAM paNa keTalAka loko aMdarakhAnethI teA uttamAne naSTa kare che ane uparathI A uttamAne sAdhavAnA DhAMga kare che. AvA loko A leAkanA paNa rahetA nathI ane paralAkanA paNa rahetA nathI. tame kahezeA ke, e loko A lAkanA kaeNma rahetA nathI ? tA A praznanA uttara e che ke, gRhastha loko A saMsArane je pramANe sAdhI zake che-te pramANe te sAdhuvezadhArI tA sAdhI zakatA nathI. jemake, tame loko tamArA zokha mATe pIttaLanAM ke cAMdInAM vAsaNA paNa rAkhI zako che paraMtu te evAM vAsaNA rAkhI zakatA nathI. te teA lAkaDAnAM, mATInAM ke tuMbaDAnAM ja vAsaNA rAkhI zake che. chatAM pIttaLanAM ke cAMdInA vAsaNA pratye mamatva rAkhe te tene A lAka paNa kayAM rahyo ? tenA A lokano zokha paNa pUrA na thayA ane tenA paralokanA zekha paNa pUrA na thayeA. balki enuM kArya tA enA jevuM thayuM ke, koI bhIlaDI jaMgalamAM hAthInA mastakamAMthI nIkaLeluM meAtI pAmIne paNa tene kAMkarA mAnI pheMkI de athavA koIne jaMgalamAM bhAvanA caMdananuM lAkaDuM maLyuM paNa te caMdananA lAkaDAne bALIne bhAjana banAve te e jema bhayakara bhUla gaNAya che tema je uttamAne pAmIne paNa saMsAranAM kAmemAM tene naSTa karI che te sAdhu paNa evI ja bhayaMkara bhUla kare che. te sAdhu uttamAne naSTa karI A leAkane paNa gumAve che ane paralokane paNa gumAve che. tame loko icchAnusAra raMgIna kapaDAM paherI zako che. paraMtu sAdhu to sapheda ja paherI zake che, chatAM e te saphedane paNa sajAve arthAt tenI dvArA potAnA zokha pUrA karavA cAhe ane saMsAranI meAja mANavA cAhe te teNe uttamAte paNa naSTa karyo ane chatAM tene saMsArane zAkha paNa pUrA na thayA. A pramANe jyAre te uttamAne naSTa karI de che, tyAre tene A lAka ane paralAka ane bagaDe che. e tA enA jevuM bane che keH-- hI milAna vizAle sanama; na Izvara ke rahe na udhara ke sanama. na khudA teNe tA sAdhupaNuM paNa pALyuM nahi ane A lAkanA paNa rahyo niha. A prakAranA kAryathI sAdhu lekA dUra rahe evI sAvacetI ApavA mATe ja anAthI muni Ama kahe che. temane koInA prati dveSa nathI; paNa teo sAdhuonuM hita dRSTimAM rAkhI temane kahe che ke, 'hai ! muni ! tame AvA uttama artha prApta karIne paNa jo pAchA saoNMsAranI jhaMjhaTAmAM paDI jaze te! tame tyAM kyAMyanA nahi raheA. ' A tA sAdhuonI vAta thaI; paNa tame loko paNa tamArA viSe jIe ke, tame paNa uttamAne naSTa teA nathI karatA ne ? kAI sAdhu jo uttamAne naSTa karavA lAge te temane mATe te tame ema kahevA lAgazeA ke, e bahu ja kharAba kare che; paNa tame tamArA zrAvakapaNA viSe paNa jIe ke, temAM teA kAMI kharAbI pesI gaI nathI ne ? jo tame tamArA zrAvakatamAM dRDha rahe| tA pachI tamArI sAme kAI sAdhu A prakAranA DhAMga calAvI zake nahiM paNa tame loka kevaLa khIjAone ja jue che, peAtAne jotA nathI ke, ame zrAvaka thaIne paNa zuM karI rahyA chIe ane uttamAne kevI rIte naSTa karI rahyA chIe ! tame zrAvakA jo carI lAgelAM kapaDAM na pahere to zuM tamArA zrAvakapaNAmAM kAMI khAmI AvI jAya ! jo nahi te pachI tame tamArA mATe ema zA mATe vicAratA nathI ke, ame tuccha Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI ] rAjakeTa-cAturmAsa [ papa1 khAna-pAna tathA paheravezamAM uttamArthane kevI rIte naSTa karI rahyA chIe ! eka bhAIe mane kahyuM hatuM ke, ahIM zAhukArane tyAM vivAhamAM cAraso-pAMcaso rUpIyAnA rezamI kapaDAM lAvavAmAM Ave che. huM ema nathI kahetA ke tame leke garIbone bhikhArI banAvo paNa tamArI A addhine kAraNe garIbane kevI rIte taNAvavuM paDe che e juo. jo tame A prakAranI rUDhione maTADI do to zuM garIbo upara dayA na thAya ? A ja pramANe varaviya viSe paNa vicAre. mane ema kahevAmAM Ave che ke, ahIM koI ekAda-be mANaso varanA paisA letA haze paraMtu temane kAraNe AkhA rAjakoTane badanAma kema karavAmAM Ave che ? A praznane uttara e che ke, ahIM jo eka-e gharamAM ja Aga lAgI hoya to zuM ema na kahevAya ke, rAjakoTamAM Aga lAgI che ! zuM ema kahevuM e apamAnajanaka che! Ane kaI apamAna mAnI zake nahi paNa hita ja mAne. A ja pramANe bhale eka ja mANasa varaviya karatA hoya paNa ene karaNe AkhA zaherane upAlaMbha maLatuM hoya te temAM apamAna nathI.. je kAI varavikraye ja karatuM na hoya te rAjakoTamAM koI varanA paisA letuM nathI ema na kahevAta? bahika rAjakoTanuM udAharaNa laI bIje sthaLe paNa ema kahI zakAta ke, rAjakoTamAM keI veravikraye karatuM nathI. A ja pramANe rezamI kapaDAM kevI rIte bane che ane te uttamArthane kevI rIte naSTa kare che ene UMDe vicAra karI tene paNa tyAga kare. sudarzana caritra -61 abhaya vyaMtarI devI thaI paNa vAstavamAM tenuM patana thayuM. je kAma manuSya karI zake che te kAma deva paNa karI zaktA nathI; balki devadevI te manuSyanA dAsa che. devadevI manuSyanAM hADakAM-gAmaDAnAM dAsa nathI paNa manuSyonAM guNonA dAsa che. ane A ja kAraNe AThamAM devalokanAM deve paNa ema cAhe che ke, "ame jyAre devalokamAMthI cavIe tyAre zrAvakanA gharamAM janmIe. zrAvakanA gharamAM janmavAthI amane sahaja ja dharmanI prApti thaze." zrAvakane ghera janmelAne dharmanI prApti sahaja ja kema thAya che! e vAta pratyakSa ja jaNAya che. Aje paNa koI zrAvakane tyAM janmelAne lAkho rUpiyA ApI mAMsa-madirA khAvAnuM kahevAmAM Ave te paNa mAMsa-maMdirAne khAze nahi. keI kusaMgamAM paDI gayo hoya ane tene AcAra vicAra bagaDI gayo hoya te te vAta judI che bAkI je zrAvaka kusaMgamAM paDyo nathI te te evA abhakSyane sparza paNa nahi kare. tamAre rUpiyAnI atyAvazyaktA paNa hoya e avasthAmAM tamane koI hajAra rUpiyA ApIne kIDI mAravAnuM kahe te tame evuM pApa karavA mATe taiyAra na thAo. AnA kulaparaMparAne ja pratApa che. paNa Aje A prakAranI kulaparaMparAne kurUDhiono roga lAgu paDI gayo che. paraMtuM AThamA devalokanA devo paNuM ema cAhe che ke ame zrAvakanA ghera janmIe paNa jemanA gharamAM dharma nathI evA cakravatIne tyAM paNa amAro janma na thAya. je leke A manuSyajanmanI mahattA samaje che. te leke te manuSyajanmanI prazaMsA kare che ane koI evA paNa leke hoya che ke jeo manuSyanI niMdA paNa kare che. A viSe kurAnamAM kahyuM che ke, khudAe pharistAone manuSyonI baMdagI karavAnuM kahyuM paNa eka phariztAe khudAne A hukama mAnyo nahi. teNe khudAne kahyuM: ke, "ame pAka chIe. ane InsAna nApAka che. te khAkamAMthI baneluM che." A pramANe kahI Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papara] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [Aso teNe khudAne hukama mAnyuM nahi. tyAre khudAe tene dhamakAvyo ane te zetAna banI gaye. A kathanane sAra mAtra eTalo ja che ke, dharmanuM mahatva jANanAra deva paNa manuSyane namaskAra kare che. je dharmanuM mahattva jANe che te devo paNa manuSyajanmanI prazaMsA kare che paraMtu je de dharmanuM mahattva jANatA nathI teo manuSyajanmanI niMdA kare che. je dharmane samajIne dharmane kAraNe manuSyane mAthuM namAve che tene te zAstra paNa deva kahe che paNa je dharmanuM mahattva jANatA nathI paNa dharmane draha kare che. zAstra tene pizAca kahe che. A pramANe abhayAnuM patana thayuM. te vyaktarI thaI, pizAcinI thaI. teNIe sudarzana munine dhyAnamAMthI vicalita karavAno nizcaya karyo. ane ene mATe teNIe vicAryuM ke, pahelAM mIThA viSa'nI jevo anukUla pariSaha Apo. kaTu viSathI bacavuM te sarala che paNa mIThA viSathI bacavuM bahu ja muzkela che. eTalA mATe vyastarIe anukUla pariSaha ApavA mATe eka suMdara strInuM rUpa dhAraNa karyuM. ane sudarzananI pAse jaI te namratApUrvaka kahevA lAgI ke, "tamAruM tapa phaLyuM che. tame je sukhane mATe tapa sAdhanA kare che te sukha ApavA mATe huM tamArI sAme hAjara thaI chuM, mATe tame mAro svIkAra karo. A pramANe kahIne vyantarI strIonA hAvabhAva batAvavA lAgI ane sudarzanane DagA. vavA prayatna kathA lAgI; paNa sudarzana te pahelAMnI mAphaka ja dhyAnamAM aDola rahyA. sudarzana muni dhyAnamAM vicAratA hatA ke, A mAtA satya kahI rahI che. mArI tapasAdhanA tyAre ja saphaLa thAya ke jyAre huM kAma-krodhane jItI lauM. jyAM sudhI huM kAma-krodhane jItI na zakuM, tyAMsudhI mArI tapa-sAdhanA saphaLa thaI kahevAya nahi. A pramANe vicAra karatAM karatAM sudarzana muni dhyAnamAM vadhAre mazagUla thaI gayA ane vicAravA lAgyA ke, "meM grAma nagarane te tyAga karyo che paNa A jaMgalamAM paNa mArI parIkSA thavAnI bAkI che. mArI parIkSAno sAro samaya te A ja che. A mAtA mArI kAMI hAni karatI nathI tema karI paNa na zake. hAni ke lAbha te pitAne AtmA ja karI zake che. jyAre huM mArA AtmAne ja patita thavA nahi dauM te pachI A mAtA mAruM zuM karI zakaze ? huM jaMgalamAM rahevA lAgyo chuM paNa mAre e vAtanuM dhyAna rAkhavuM joIe ke, kevala araNyavAsathI kAMI thaI zakatuM nathI. je kAMI thAya che te Atmatattvane jANavAthI ja thAya che. jaMgalamAM rahevA chatAM paNa je Atmatatvane na jANyuM te jaMgalamAM rahevuM nakAmuM che." abhayA vyantarI hAvabhAva batAvatI hatI paNa jyAre teNIe joyuM ke, te muni te aDela dhyAnamAM beThA hatA. A joI vyantarI kahevA lAgI ke, "A kevo patthara jevo che! te te mArA sAmuM jete paNa nathI ane e rIte te mArA rUpiyauvananuM paNa apamAna kare che. Ama te sIdhI rIte nahi mAne ene te bIjI ja rIte manAvavo paDaze." A pramANe vicAra karI vyantarIe bhayaMkara pizAcinInuM rUpa dhAraNa karyuM. te hAthamAM talavAra laI ane jIbhane bahAra kADhI sudarzana munine kahevA lAgI ke, he ! apathyaprAthI ! tuM A kheTa Dhaga karI beThe che ane mArI sAme jote paNa nathI. kAM te tuM mArA pagamAM paDa ane huM kahuM tema kara nahi te A mArI tAtI talavAra joI le, Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakeTa-cAturmAsa - vyaMtarInuM rAkSasI rUpa joIne ane tenuM kora kathana sAMbhaLIne aNu sudarzana muni dhyAnamAMthI jarApaNa vicalita thayA paNa pahelAMnI mAphaka ja dhyAnamagna thaI besI syA. te manamAM vicAratA hatA ke, mAtA pahelAM te rUpamAM parIkSA karatI hatI paNa have te A rUpamAM mArI parIkSA karI rahI che. pahelAM teNIe rAganI parIkSA karI hatI have te dveSanI parIkSA karI rahI che. paNa jyAre huM mAganI parIkSAmAMthI pasAra thaI gayo chuM te pachI dveSanI parIkSAmAMthI pasAra thaI javuM zuM muzkela che! jyAre strIonA megarUpa sAgaramAMthI nIkaLI gaye te A TheSarUpa khADAmAMthI nIkaLavuM zuM muzkela che? tenA netronI tIkSaNa dhAramAMthI bacavuM pahelAM jeTaluM muzkela hatuM teTaluM talavAranI dhAramAMthI bacavuM muzkela nathI. eTalA mATe mAtAnA prayatnothI huM patita thaI zakuM ema nathI. A mAtAnI mArA upara kevI kRpA che! A mAtA mArA kalyANane mATe ja keTale badhe prayatna karI svI che ane te mATe tene kevuM kevuM rUpa dhAraNa karavuM paDe che. je huM A parIkSAmAM nApAsa thaI jAuM te emAM mAruM paNa apamAna che ane A mAtAnuM paNa apamAna che. sudarzana muni A pramANe ujajavala vicAra karI AtmAne ujjavala banAvI rahyA hatA. vyaMtarI Akhare prayatna karatI thAkI gaI. have AgaLa zuM thAya che te viSe yathAvasare. vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 Aso sudI 7 guruvAra prArthanA pratikasena" narezvara suta, "pRthavI" tuma mahatArI; sugaNa snehI sAhaba sAce, sevakane sukhakArI. zI jinarAja supAsa, pUre Asa hamArI. -vinayacaMdrajI kuMbha, covIzva zrIsupArzvanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAnI kaDIo sarala che eTalA mATe kevala tenA bhAvane hRdayamAM utAravAnI ja jarUra che. A prArthanAmAM kahevAmAM AvelA bhAve aneka prakAre hRdayamAM utArI zakAya che. jemanI jevI bhAvanA haze. te te rIte A prArthanAnA bhAvane pitAnA hRdayamAM utArI zake che. chatAM huM mArI potAnI bhAvanA pramANe A prArthanAnA bhAvone tamArI samakSa pragaTa karuM chuM. je mArI bhAvanA pramANe kahevAmAM AvelA bhAre tamArI bhAvanA sAthe maLI jAya te te e bhAvene tame tamArA hRdayamAM sthAna Ape. A viSe koInA upara baLajabarI karI zakAya nahi. je vAtane je rUpamAM jANI che te vAtane te ja rUpamAM bIjAnI sAme paNa mUkavI e dharma che. pachI A vAtane svIkAre ke na svIkAre e pitAnI marajI upara Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 554] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A AdhAra rAkhe che. A viSe koInA upara koI prakAranI baLajabarI karavI ucita nathI. pratyeka vyakti svataMtrarUpe A viSe vicAra karI zake che. A prArthanAmAM kahyuM che ke - zrI jinarAja supArzva, pUro Aza hamArI arthAta-he ! prabho ! amArI AzA pUrNa kare. zuM paramAtmA AzA pUrI kare che? A viSayanI carcA atre karatA nathI paNa atyAre e viSe kevaLa eTaluM ja kahuM chuM ke, pratyeka vastune svAddavAdanI daSTie juo. cAddavAdanI dRSTie jovAthI ja pratyeka vastu barAbara joI zakAya che. nahi te kaI paNu vastu barAbara jANe ke joI zakAtI nathI. paramAtmAnA katva viSe paNa ema ja samajo ane juo ke, paramAtmA AzA kevI rIte pUrNa kare che ! paramAtmA pUrNa che. je apUrNa che te ja paramAtmAnI pAse AzA pUrI karavAnI prArthanA kare che paraMtu pahelAM e joI levuM joIe ke, ApaNuM AzA zI che? potAnI I chAnusAra vastunI prApti thavI e ja AzAnI pUrti thaI gaNAya che paraMtu paramAtmA pAse evI AzAnI pUrti karAvavI ThIka che ke nahi tene pahelAM vicAra kare. keI sAMsArika AzA pUrI karavA mATe paramAtmAnI prArthanA karavI ThIka che ke nahi teno paNa vicAra karo. mAne ke, kaI mANasa paramAtmA pAse putra viSayaka AzA pUrI karAvavA cAhe che paNa te mANasa paramAtmA pAsethI A AzA vivAha karyA bAda pUrI karAvavA cAhe che ke pahelAM je te vivAha karyA pahelAM ja putra viSayakaM AzA pUrI karAvavA cAhato hoya te to te mUrkha ja kahevAze. eTalA mATe putranI prApti mATe sarvaprathama te vivAha karaze ane vivAha karyA bAda putraviSayaka tenI AzA pUrI na thAya te paramAtmA pAse putraviSayaka lAlasA pUrI karavA mATe prArthanA karaze. AvI prArthanA karanAra mANasa zuM paramAtmAne oLakhI zakayo che? zuM AvI AzA paramAtmA pAse pUrI karAvavI yogya che? A prakAranI AzA te jIva anAdi kALathI karato Avyo che paNa AvI AzA karavAthI AtmA ane paramAtmAne saMbaMdha bAMdhI zakAtuM nathI. A to mehajanita vyavahAra che. A uparathI kadAca tame e prazna karaze ke, tyAre amAre paramAtmA pAse kaI AzAnI pUrti karAvavA mATe prArthanA karavI joIe ? A praznanA uttaramAM bhaktajano kahe che ke - mama hRdaya bhavana prabhu terA, taheM Aya base bahu corA; ati kaThina karahiM bala jerA, mAna hiM nahIM vinaya nihorA. - "heprabho ! mArI AzA evI che ke je AzAne tArA sivAya bIjo koI pUrI karI zake ema nathI. eTalA mATe huM tArA zaraNe Avyo chuM. mArI AzAne tuM ja pUrI karI zake ema che. putranI AzA te strI paNa pUrI karI zake che eTalA mATe evI AzA tArI pAse zA mATe karuM? huM te tArI pAse evI AzA karuM chuM ke je AzAne bIje kaI pUrI karI zake ema nathI. meM tAruM svarUpa jANI tane mArA hRdayamaMdiramAM vasAvyA che ane mArA hRdayane huM tAruM maMdira samajavA lAgyo chuM paNa jyAre meM mAruM hRdaya tapAsyuM tyAre mane ghaNuM ja duHkha thayuM. meM joyuM ke, mArA hRdayamAM aneka cora ghusI besI gayA che. teone bahAra kADhavA bahu ja muzkela jaNAya che kAraNa ke teo mAro vinaya paNa mAnatA nathI tema mArI AjJA paNa mAnatA nathI." Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zudI 7] rAjakeTa-cAturmAsa [555 tama lebha meha ahaMkArA, mada keha meha ripu mArA; ati karahiM upadrava nAthA, mardahiM mahiM jAni anAthA. "he ! prabho ! mArA hRdayamAM ghusI gaelA corone te Apa jANo ja cho chatAM huM Apane temanAM nAma batAvuM chuM. e coromAM eka te tama che ke jene ajJAna paNa kahevAmAM Ave che. te aneka guNono nAza karI nAMkhe che. A sivAya meha, lebha, ahaMkAra vagere paNa core che ke je mArA hRdayamAM ghusI besI gayA che. meM e corane khUba prArthanA karI ane khUba dhamakAvyA chatAM teo mAruM kahyuM mAnatA nathI. eTaluM ja nahi mane anAtha samajIne kacaDI nAMkhe che eTalA mATe he ! prabho! tuM mArA hRdaya tarapha najara kara ke jethI tArI najara paDatAM ja te bhAgI jAya." bhaktajano paramAtmAne A prakAranI AzA pUrI karavA mATe prArthanA kare che. have tame tamArA viSe vicAra kare ke, tame paramAtmAnI prArthanA kaI AzAe karo cho ? ane para mAtmA pAse kaI AzA pUrI karAvavA cAhe che ? A ja pramANe sAdhuonI pAse tame kaI bhAvanAe jAo cho ? zAstra kahe che ke, sAdhunI pAse jatAM pahelAM gharamAMthI nIkaLatI vakhate nirUhI nirUhI" karIne arthAta saMsAra vyavahArano niSedha karI ravAnA thavAya che. tyAra bAda rastAmAM jatAM AvatAM je kriyA thAya che tene niSedha karavA mATe sAdhunA sthAne pahoMcI, pharI "nirUhI nissahI" karI, sAMsArika kAmanI bhAvanAne niSedha karavAmAM Ave che. ane trIjI vAra sAdhuonI samIpa jaI "nisaha-nissahI" karavAne uddeza e che ke atyAra sudhI huM gamanAgamanamAM hatuM paNa have gamanAgamana Adi saMsAranAM samasta kAmane niSedha karuM chuM. A pramANe sAdhuonI pAse saMsAranAM badhAM kAmane niSedha karI avAya che, Aje A "nisahI-nissahI" karavAne uddeza samajanArA ghaNuM eAchA leke haze paNa zAstra te spaSTa kahe che ke, sAdhuonI pAse saMsAranI kaI paNa bhAvanA laIne javuM na joIe. - have sAdhuonI pAse jaI zuM karavuM joIe? ene mATe kahyuM che ke, paramAtmAnI prArthanA karavI. paramAtmAnI prArthanA zA mATe karavI ? ene mATe meM pahelAM bhakatanuM kathana saMbhaLAvyuM che ke jemAM teo kahe che ke, "he ! prabho ! mArA hRdayamaMdiramAM ghaNuM re ghusI gayA che. tArI kRpAthI e caro bhAgI jAya e ja mArI AzA che ane A AzAne pUrI karavA mATe huM tArI prArthanA karuM chuM.' je taLAvane kAgaDA-bagalA Adi nIca pakSIoe gherI lIdhuM hoya te taLAva upara rAjahaMsa zuM utare khare ? tamAruM ghara gaMdu hoya te zuM tyAM kaI rAjAne lA kharA! A ja pramANe ApaNuM hRdayane bhagavAnanuM maMdira banAvavuM hoya te ApaNuM hRdaya kevuM svaccha hevuM joIe e juo. jyAre ApaNuM hRdaya gaMdu hoya tyAre zuM temAM paramAtmAne vasAvI zakAya kharA! nahi. eTalA ja mATe bhakta kahe che ke, "he ! prabhe ! mArA hRdayamAM kAma dhAdi cera ghusI gayA che. A cAra mArA hRdayamAMthI nIkaLI jAya e ja tArI pAsethI huM AzA karuM chuM ane AzAnI pUrti karavA mATe ApanI prArthanA karuM chuM." e Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 556 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso jyAM sudhI hRdayamAM kAma, krodha, lobha, meha, mada, matsara Adi che tyAM sudhI AtmA anAtha ja che. jyAM sudhI AtmA e kAmAdithI parAjita thatuM rahe che tyAM sudhI te nAtha nahi paNa anAtha ja che. jyAre te badhAne parAjita karI de tyAre ja te sanAtha banI zake. A kAma-krodhAdi care vinavaNI ke dhamakIthI jyAre mAnatA nathI tyAre ja bhakato paramAtmAne prArthanA kare che ke, "he! prabha! mane mArI eTalI badhI ciMtA nathI; jeTalI ApanA birudanI ciMtA che ke, tame mArA nAtha cho chatAM mane A cAre harAvI rahyA che! tArI evI kRpA thAya ke tAre kRpAkaTAkSathI ja e cere bhAgI jAya." * tame kaheze ke, A prakArane upadeza te sAdhuene mATe ja have joIe. ame te gRhastha chIe. amArI pAchaLa te aneka upAdhio vaLagelI che. paraMtu Ane mATe pahelAM ja kahI devAmAM AvyuM che ke, sAdhuonA sthAne saMsAranI upAdhione niSedha karIne javuM joIe. kadAca tame ema kahe ke, ame saMsAranI bhAvanA pUrI karAvavA mATe tathA saMsAranI upAdhio vadhAravA mATe AvIe chIe. te te tamane ema ja kahevuM paDaze ke, e kAmanI pUrti mATe sAdhuo pAse tamAruM javuM vyartha che. je tame saMsAranI bhAvanA laI santasatIonI pAse Ave che te tame santa-satIone aparAdha kare che. sAcA sAdhu-santa te te che ke jeo saMsAranI upAdhiothI mukta ane AtmabhAvanAthI yukta che. AvA sAdhu-saoNne saMsAranI bhAvanAmAM ghaseDavA e temane aparAdha karavA jevuM che ke nahi ? anAthI munie ema kahyuM che ke, je hAni gaLuM kApanAra vairI paNa karatA nathI te hAni rAtmA potAnI kare che. te pachI sAdhuonA AtmAne durAtmA banAvavo e temane aparAdha nahi te bIjuM zuM? Ama hovA chatAM kadAca tame na mAne te amAre sAdhuoe te e vAttane vicAra kare ja joIe ke, ame pitAnA AtmAne durAtmA kema banAvIe? gaLuM kApanAra vairI paNa amArI eTalI hAni karI zaktA nathI jeTalI hAni jJAna, darzana ane cAritrane naSTa karanAra kusaMga kare che, eTalA mATe amAre te evA kusaMgathI bacavuM ja joIe. have tame kadAca ema kaheze ke, tyAre amAre zuM karavuM joIe ! amArAmAM je saMsAra bhAvanA che tene kevI rIte maTADavI joIe ? zuM e mATe amAre sAdhu thaI javuM joIe? A praznano uttara e che ke, tame sAdhu na thaI zake te paNa jo tame AdhyAtmikatAne samajI le te saMsAranI upAdhine kAraNe je vaira vadhI rahyuM che tathA je bhUla thaI rahI che te vaira ane bhUla bahu ja ochI thaI jaze. tame saMsAranI upAdhiono tyAga na paNa karI zake te paNa AdhyAtmikatAnI sahAyatAthI temAM thanArI truTIo te dUra karI devI joIe. dAmabala karatAM rAmabala vadhAre caDiyAtuM che. rAmabalanI sahAyatAthI trilokanuM baLa maLI zake che. AvA rAmabalane saMsAranI bhAvanAmAM ja gumAvI na de. paNa e rAmabalane kAma-krodhAdine jItavAmAM kare che temAM kalyANa che. kavi AnaMdaghanajI kahe che ke - je tuma jItyA te mujha jItyA, puruSa kise mujha nAma | he ! prabhu ! huM Apane bhakta kahevAuM chuM chatAM Ape je kAma krodhAdi zatruone jItyA che e zatruo ApathI parAjita thaI mane ja-tamArA bhaktane ja-harAvI rahyA che to pachI huM tamAro kayAM rahyo ? Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddI cha ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 557 sAMbhaLyuM che ke, mevADamAM bhIlAnuM jora ghaNuM vadhavA pAmyuM hatuM ane te jyAM tyAM lUMTa calAvatA hatA, te vakhate rANA phatehasiMha hatA. temaNe mAnasiMha ane saradArasiMhane bhIleAnuM damana karavA mATe niyukta karyAM. teoe bhIlAne evA mAnyA ke, bhIla leAkeA temanuM nAma sAMbhaLatAM ja kaMpI uThatA. emanI evI dhAka paDI hatI ke, ceArA temanuM nAma sAMbhaLatAM ja bhAgI tA. A ja pramANe jo tame paramAtmAnA bhakta che te te kAma-krodha vagere tamane jItI zake ja nahi. ane jo kAma-krodhAdithI tame parAjita thaI gayA to pachI ema kahevuM ja paze ke, tame paramAtmAnA sAcA bhakta banyA nathI. anAthI muninA adhikAra--62 anAthI muni paNa rAjA zreNikane e ja vAta kahI rahyA che keH~~ eme hu chaMdakusIlarUve, magaM virAhittu jiNuttamANaM / kurarI vi vA bhogarasANugiddhA, nirahusoyA pariyAtra mei // 50 // " huM rAjan ! huM anAthatAnuM rUpa batAvuM chuM. keTalAka leke anAthatAmAMthI nIkaLavA mATe sAdhupaNuM te dhAraNa kare che paNa saMsArabhAvanA temane pAchA saMsArabhAvanAmAM ghaseDI laI jAya che. meM je kAMI kahyuM che tene sAra mAtra eTalA ja che ke, je svaccha MdatAnA tyAga karatA nathI ane bhagavAnanI AjJAmAM vicaratA nathI te kuzIla che ane evA kuzIla uttama jinamArganI virAdhanA kare che. " suzIla kAMmaiM kahevAya ! ene mATe kahyuM che keH---- kutsitaM zIlaM yasya iti kuzIlaH / je sAdhutAnuM pAlana karatA nathI paNu kevaLa sAdhune veza ja dhAraNa karI rAkhe che te kuzIla che. evA kuzIla jinamArganI virAdhanA karanAra hoya che. meM pahelAM kahyuM hatuM ke, bajAramAM tame keLA-nAraMgI kharIdavA gayA. tame joyuM ke, keLAM nAraMgI AkAra prakAramAM uparathI teA sAAM che paraMtu aMdarathI kharAba che. te| zuM tame evAM keLAM nAraMgIne kharIdazA ? nahi. zA mATe nahi ? keLAM-nAragInA AkAra prakAra tA sArAM keLAM-nAra'gI jevA ja che chatAM te keLAM nAraMgI na kharIdavAnuM zuM kAraNa ? AnA uttaramAM tame ema ja kaheze ke, amAre kevaLa AkAra ke rUparaMga ja jovAM nathI para`tu tenI sAthe e jovAnuM che ke, temAM jIvanadAyaka ane zarIte poSaka tattvA che ke nahi ? jemAM jIvanAyaka tattvA jaNAze te ja nAraMgI ke keLAM ame kharIdavA cAhie chIe. tame e paisAnI nAraMgI ke e paisAnAM keLAM levA mATe te| ATaluM jue che. paNa jemanI sAthe AtmAnA kalyANa-akalyANune saMbaMdha rahelA che te sAdhue mATe e nathI zvetA ke, ame jemane sAdhu mAnI rahyA chIe temanAmAM amArA AtmAnuM kalyANa karavAnAM guNA che ke nahi ? sAdhuenA viSe paNa tamAre kevaLa uparanA veza ja jovA na joIe kintu aMdaranA guNo paNa jovA joIe. jemanI saMgati karavAthI tamArA AtmAmAM rahelI sAdhutA jAgrata thAya te sAdhuonI saMgati che paraMtu je saMgatithI sAdhutAnI hAni thAya te sAdhuonI saMgati che. A pramANe AtmAnAM guNAnI hAni karanArAone mAnavAthI ane Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 558] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [Aso temane vaMdana-namaskAra karavAthI kevI hAni thAya che te viSe "saMbaMdha sArI" nAmaka granthamAM kahyuM che ke - pAsatthaM vandamANassa, naiva kittI na nijarA hoi| hoI kAyakileso, annANaM kamna bandhaI // A gAthA uparathI spaSTa jaNAya che ke, pahelAM paNa pAsaOA lokonuM jora hatuM ane te vakhate paNa temanI viruddha AMdolana karavAmAM AvatuM hatuM. je sAdhune veza dhAraNa kare che ane pAMca mahAvratane svIkAra paNa kare che paNa tenuM je sAdhu pAlana karatuM nathI te pAsatyA" kahevAya che. AvA pAsasthA sAdhune vaMdana-namaskAra karavA te zobhAspada nathI ema A gAthAmAM kahyuM che. kadAca koI kahe ke, pAsatthA sAdhune vaMdana-namaskAra karavAmAM zobhA na hoya to zuM vAMdhe che ? saMsAramAM aneka kAmo evAM paNa karavAmAM Ave che je zobhanIya hotAM nathI. A ja pramANe pAsasthA sAdhuone vaMdana namaskAra karavAmAM zabhA na heya te zuM vAMdho che ? te A praznanA uttaramAM A gALAmAM ja AgaLa kahevAmAM AvyuM che ke, pAsaFA sAdhune vaMdana-namaskAra karavAthI jarA paNa nirjarA thatI nathI. A uparathI keIema paNa kahe ke, saMsAramAM aneka kAmo evA paNa hoya che ke jemanA karavAthI nirjarA thatI nathI. A ja pramANe je pAsasthA sAdhune vaMdana karavAthI nirjarA thatI na hoya te zuM vAMdhe che ? te AnA uttaramAM kahyuM che ke, ema karavAthI kAyAne vyartha kaSTa ja thAya che. keI A uparathI ema paNa kahe ke, ame leke kAyAne kaleza thAya evAM aneka kAma karIe chIe; te e ja prakAranuM A eka kAma vadhAre thAya te zuM vAMdhe che te A praznanA uttaramAM A gothAmAM kahyuM che ke, ema karavAthI ajJAnakarma baMdhAya che. te pAsatthA sAdhu jJAna, darzana ane cAritranI virAdhanA kare che eTalA mATe tene vaMdana karavuM e jJAna, darzana ane cAritranI virAdhanAmAM sahAyatA ApavA barAbara che ane te kAraNe ajJAnakarma baMdhAya che. bhagavAne nizItha sUtramAM kahyuM che ke - je bhikkhU pAsatthaM vandai vandantaM vA sAijjA evaM jAva saMsattaM vandai vandantaM vA sAijjai / . bhagavAne A kAMI kaIne dveSathI kahyuM nathI paraMtu tamArA kalyANane mATe ja kahyuM che. jyAre tame ema kaheze ke, "ame kevaLa hADa-cAmaDAnA ja pUjArI nathI paNa guNanA pUjArI chIe. tamAre amArI sAthe saMbaMdha bhagavAnanI AjJA mAnavAne lIdhe ja che. je tame bhagavAnanI AjJA mAnatA na ho te pachI amAre tamArI sAtheno saMbaMdha zuM rahI zake !' A pramANe jyAre tame kaheze tyAre te pAsasthA sAdhu paNa ThekANe Avaze ane tyAre bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karatAM pahelAM temane vicAra karavo paDaze. paNa jo tame tenA pAsasthApaNAnA sahAyaka thaI gayA ane jJAna, darzana ane cAritranI virAdhanAmAM tame sahAyatA ApI te e to pAsasthApaNAne poSaNa ApavA jevuM ane pAyathA sAdhune vadhAre bagADavA jevuM che ke nahi ? bhagavAnanI AjJAnuM ullaMghana karanAra sAdhuone mATe anAthI muni eka pakSInuM udAharaNa Ape che. mahApuruSonI evI dhAraNA hoya che ke, laukika udAharaNa ApI kahevAmAM AvelI vAta jaldI samajavAmAM AvI jAya che. Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakoTa-cAturmAsa [ 559 kurarI pakSIne mATe ema kahevAmAM Ave che ke, jyAM te pANInA saravarenI bahulatA heya che tyAM A pakSI rahe che. te kALA raMganuM hoya che, te mAchalInuM mAMsa khAya che. te Akho divasa mAchalInA mAMsanA lebhamAM ja rahe che ane mAMsAdi khAIne paNa te pakSI zAnta rahetuM nathI paNa te reyA ja kare che. A kANe kurarI nAmanA pakSInuM udAharaNa ApI teo kahe che ke, te asAdhuo kararI pakSInI mAphaka gopabhegomAM vRddhi rAkhe che ane e kAraNe teo kone pAme che. bhagavAna anAthI munie kurazI pakSInuM udAharaNa zA mATe ApyuM che tene vizeSa vicAra te yathAsamaye karavAmAM Avaze paNa ApaNe e samajavuM joIe ke, mahAtmA lekee pazu-pakSInuM udAharaNa ApI je niyama siMdhune mATe hoya che te ja niyama eka jalabiMdune mATe hoya che, e batAvyuM che. A ja pramANe je upadeza sAdhuonA mATe heya che te ja upadeza pitapotAnI yogyatAnusAra badhAe samajavo joIe. tamAre e paNa samajavuM joIe ke pazu-pakSIo ja nahi paraMtu A AkhA saMsAranI dareka vastuo kAMIne kAMI zikSA Ape che ane saMsAranAM sArAM ke kharAba dareka padArtho kaIne koI prakAre AtmAnuM utthAna karavAmAM sahAyaka hoya ja che. A vAta batAvavA mATe ja anAthI munie kurarI pakSInuM udAharaNa ApI kahyuM che ke, je pramANe karI pakSI mAMsanI vRddhine kAraNe duHkha pAme che te ja pramANe je sAdhu thaIne paNa saMsArabhAvanAmAM vRddhi rAkhe che te paNa duHkhane pAme che. je pramANe saDelI nAraMgI pitAnI hAni te kare ja che paNa sAthe sAthe je tenI saMgati kare che tenI paNa hAni kare che; A ja pramANe je jinAjJAne lopa kare che te pitAnI hAni te kare ja che paNa je tene saMga kare che tenI paNa hAni kare che. kadAca kaI kahe ke, anAthI munine kuzIla upara Sa hato e kAraNe ja temaNe A pramANe temanI viruddhamAM kahyuM che, paNa Ama samajavuM e bhUla che. anAthI munine te te kuzIla upara paNa premabhAva che ane e kAraNe ja teo Ama kahI rahyA che. pitA pitAnA putrane kaDaka zikSA paNa Ape che paNa e kAraNe pitAne putranA zatru kahI zakAya nahi. pitA putrane kaDaka zikSA ApIne ema ja cAhe che ke, mAro putra kharAba raste na jAya. jo keAI pitAne putra kharAba raste jAya che tethI pitAne paNa duHkha thAya che. eTalA ja mATe pitA putrane kaDaka zikSA Ape che ane e rIte tene sudhAravAno prayatna kare che. A ja pramANe anAthI muni paNa sAdhuone zikSA Ape che. rAjamatie rathanemine kahyuM hatuM ke, he ! apayazakAmI ! tArA mATe maraNa e ja zreyaskara che." rAjImatie Ama kahyuM hatuM te zuM rAjImatine rathanemi upara koI prakArano dveSa hato ? oNkaTara rogIne cIre lagAve che te te rogIne prema kare che ke dveSa kare che ? DaoNkaTara kahe che ke, huM daIne cIruM chuM paNa dardI upara te mAro karuNAbhAva ja che. A ja pramANe anAthI muni paNa sAdhuo upara karuNA rAkhIne ja A pramANe zikSA Ape che. temane koIne prati dveSabhAva nathI. teo te sAdhuonA AtmAne zAMti maLe e ja zubhAzayathI Ama kahe che. je sAdhuo anAthI muninI zikSA mAne te temanuM pitAnuM paNa kalyANa thAya ane sAthe sAthe tamArA lekenuM paNa kalyANa thAya. Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa60] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A sudarzana caritra-62 sudarzana muni upasargo-pariSane kevI rIte sahana kare che te juo. upasargo-pariSahe sahevAM emAM te sAdhutAnI kaseTI rahelI che. sAdhuo anukUla ke pratikUla game tevA saMjogomAM gabharAtA nathI paraMtu samatApUrvaka upasarga-pariSahene sahe che ane sAdhutAnI rakSA kare che. abhayA vyantarI Aya muni ke, bahuta kiyA upasarga; pratikUla anukUla rItise, aho kamakA varga. . dhana 132 samyapha sahana kyi munijIne, dharatA zukala dhyAna; kSapaka zreNiko ubhaMdha kara, pAyA kevala jJAna. dhana 133 . abhayA vyaMtarIe sudarzanane anukUla ane pratikUla ema baMne prakAranA aneka upasargo ApyAM paNa sudarzane e badhAM upasargone samatA ane dRDhatApUrvaka sahyAM. kaI te anukUla upasarga sahIne pratikUla upasargathI vicalita thaI jAya che ane koI pratikUla upasarga sahIne anukUla upasargathI vicalita thaI jAya che, paNa sudarzana muni anukUla ane pratikUla ema baMne prakAranAM upasargo daDhatApUrvaka sahetA rahyA. zrI jJAtAsUtramAM bhagavAne vRkSanuM udAharaNa ApI kahyuM che ke, je pramANe vRkSa anukUla ane pratikUla ema baMne prakAranI sthitine samAnarUpe sahana karIne sthira ubhuM rahe che, vicalita thatuM nathI; te ja pramANe munioe paNa anukUla ane pratikUla baMne prakAranAM upasargo sahevAM joIe. abhayAdvArA ApavAmAM AvelAM upasargone sahetI vakhate sudarzana muninI bhAvanA kevI rahI haze e keNa kahI zake! chAndogyopaniSatamAM eka zruti AvI che. e zrutine artha je jainadaSTie karavAmAM Ave te tene ghaNo sAro artha thaI zake. bIjI daSTie karavAmAM Avela e zrutine artha meM jeela che paNa mArI dRSTimAM e artha barAbara baMdha besatA nathI. tene artha te jainadaSTie ja baMdha besI zake che. te zruti nIce pramANe che - atha eSa samprasAdo asmAccharIrAt samutthAya paraM jyotirUpaM sampadya svena rUpeNAbhiniSpadyata eSa Atmeti hovAca // eka puruSe koI mahAtmAne AtmAnuM svarUpa pUchayuM. jenadaSTie AtmA tene ja kahevAmAM Ave che je zabdAdi nathI pitAnAmAM ja tallIna hoya. je zarIrAdinA dhyAsamAM hoya tene nizcaya nayanI dRei AtmA kahI zakAtuM nathI. A ja pramANe upaniSatamAM gurae ziSyanA praznanA javAbamAM kahyuM ke, "huM zarIra nathI ema mAnIne zarIranA dhyAne tyAga kare ane pitAne zarIrathI pRthak mAnI pitAnA svarUpane prApta kare." te AtmA che. A ja pramANe jenagranthamAM paNa kahyuM che ke - aTTakammaM pAsabaddho jIvo saMsAracArae ThAI / aTrakammapAsamukko AyA zivamandiraM ThAI // arthAta-je ATha prakAranA karmanA pAzathI mukta che ane je zivamaMdirane prApta thAya che, nizcayamAM te ja AtmA che. kA matalaba ke, jainazAstra kahe che ke, zarIrane dhyAsa choDI je pitAnA rUpamAM Ave che ane unnati karI mekSane prApta thAya che te ja ziva che ane te ja AtmA che. mArI Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakoTa-cAturmAsa [ 561 samajamAM upaniSamAM je kRti kahI che tene artha paNa e ja che. A pramANe pratyeka vAtane syAddavAdanI dRSTie jovAmAM Ave tyAre ja tenuM svarUpa samajavAmAM AvI zake che. * abhayA vyantarInA kAryane paNa syAddavAdanI dRSTie juo. abhayAnA kArya viSe sudarzana muni ema vicAratA hatA ke, A mAtA mArA utthAnamAM sahAyikA thaI rahI che. je pramANe gajasukumAra munie potAnA mastaka upara dhagadhagatAM aMgArAM mUkanArane paNa pitAne sahAyaka mAnyo hato te ja pramANe A muni paNa abhayAne pitAnA utthAnamAM sahAyikA mAnI rahyA che. mArI janmadAtrI, mAruM pAlana-poSaNa karanArI ane mane nava mAsa sudhI udaramAM rAkhanArI mAtA karatAM paNa A mAtAtulyane upakAra vadhAre che. A mAtAtulyanA ja upakArane kAraNe zULanuM siMhAsana banyuM che ane A ja mAtAe mane Atmonnati sAdhavAne A amUlya avasara Avyo che. ahIM paNa A mAtA mArA kalyANa mATe ja prayatna karI rahI che. vAstavamAM A mAtAtulyane mArI upara pUrNa kRpAbhAva che. - A pramANe abhayA vyantarI sudarzana munine jema jema kaSTa ApatI jatI hatI tema tema sudarzananI bhAvanA unnata banatI jatI hatI. Akhare sudarzana muni zubha bhAvanA bhAvatAM bAramA guNasthAne caDI jaI mehanIya karmane saMpUrNa naSTa karI temAM gurusthAne pahoMcI gayA ane tyAM temane nirAbAdha anaMta kevalajJAnanI prApti thaI. te munine ema te kevalajJAna thavAmAM na jANe keTalo samaya lAgata paNa abhayAnI kRpAthI thoDA ja samayamAM temane kevalajJAna prApta thaI gayuM. bhagavAna neminAthe kRSNanA pUchavAthI temane kahyuM hatuM ke, he! kRSNa! je tame vRddhane ITo upaDAvavAmAM sahAyatA Apata nahi to tene keTalAM cakkara lagAvavA paData? tamArI kRpAthI tene cakkara khAvAM maTI gayAM. A ja pramANe gajasukumAra munine na jANe keTalAM cakkara khAvAM paData paNa eka puruSanI sahAyatAthI temanA cakkara maTI gayAM. A ja pramANe sudarzana muni paNa vicAratA hatA ke, mAruM AtmakalyANa sAdhavAmAM mane na jANe keTale samaya lAgata paNa A mAtAe mArA kAryamAM mane ghaNI sahAyatA ApI. che eTale A mAtAne mArA upara ghaNe upakAra che. A mAtAnI kRpAthI ja ghaNA lAMbA divase thaI zakanAruM kAma gheDA ja samayamAM thaI gayuM che. yogazAstramAM kahyuM che ke, tattrata karanalibri" arthAta -tIvra saMvegathI-vairAgyathI ja siddhi jaldI thAya che. A kathanAnusAra sudarzana munie paNa tIvra saMvega vadhAryo te temane kevalajJAnanI prApti thaI. A pramANe abhaya vyaktarIe sudarzana munine aneka prakAranAM anukUla ane pratikULa upasargo ApyAM paNa sudarzane pitAnA AtmAne dhyAnamAM e paravyo ke pariNAme temaNe kevalajJAna, kevaladarzana ane kevalaritranI prApti karI lIdhI. sudarzana munine kevalajJAnanI prApti thaI temAM tamArA puNyano paNa kAMI bhAga che ke nahi ane tethI tamane paNa koI lAbha che ke na!i zAstramAM kahyuM che ke, lavaNasamudranA pANImAM je taraMge uThe che tenI eka lahera paNa jaMbuddIpa upara paDe to AkhA jaMbuddIpane paNa tANI laI jaI zake. paNa jabUdIpamAM arihanta, kevalI, sAdhu, zrAvaka-zrAvikA, samyagdaSTi ane bhadra prakRtinA saumya je loko rahe che temanA puNya pratApathI lavaNasamudranuM pANI maryAdA ulaMghatuM nathI. A 27 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa62 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA pramANe tamAruM puNya tyAM paNu kAma kare che ke nahi! zAstramAM kahyuM che ke, dRSTa gaMdha, iSTa rUpa ane iSTa rasa Adi pAtAnA puNya pratApathI ja maLe che. have vicAra! ke, kyAM te AMkhAte rasa ane kyAM tame! paNa tyAM paNa tamAruM puNya kAma kare che ke nahi ? A kAMI thAya che te badhuM peAtAnA AtmAdvArA ja thAya che ane eTalA ja keH ka praznANe je mATe ema appA kattA vikatA ya duhmaNa ya suhANa ya appA mittamamitaM va dupadiyo suppaTTiyo | sudarzana muktine je kaivalajJAna ane kevala nanI prApti thaI tethI temane peAtAne tA lAbha thayA paNa sAthe sAthe ApaNA badhAne paNa lAbha ja thaye che. A lAbha levAmAM hRdyanuM AkarSaNa joI e. jenAmAM A zakti che te ja lAbha laI zake che. jemake lehuM teA che paNa cuMbaka ja smAvRita karI zake che. A ja pramANe jenAmAM ApaNu zakti che ane jemane upAdAna AtmA sArA che, temane paNa sudata munine kevalajJAna pedA thavAthI lAbha thavAnA ja. saddarzIta munine devalajJAna thayuM che e vAta devAnA jANavAmAM AvI. te vicAravA lAgyA ke, ame pote teA kevalajJAna prApta karI zakatA nathI, para Mtu guNenI upAsanA karavI e paNa caNAne prApta karavAtA mArga che. eTalA mATe amAre sudarzana muninI pAse jaI kevalajJAnanI upAsanA karavI joi e. Arya devatA mahAtsava karane, karate jayajayakAra; deve dezanA prabhu sudarzana, bhavI jIvake hitakArI 5 dhRta0 134 5 sudarzIta muni pahelAM te zeTha kahevAtA hatA pachI muni thayA ane have kaivalI thayA. temaNe badhI tRSNAnA nAza karI ane kAma-krodhAdine jItIne saMsAranI badhI prabhA-kAntithI AtmAne ujjavala banAvI lIdhA. je AtmAne ujjavala manAve che te badhI kudastane svAmI ja banI jAya che. devA sudarzana prabhunI pAse upasthita thaI kevalajJAnanI mahimA gAvA lAgyA ke, " hai! nAtha ! ApatA sadA jaya jaya thAo. he ! prabhA ! ame ApaneA jayakAra eTalA mATe karIe chIe ke, je vikArAne Ape jItI lIdhA che. te vikArAne jagatanA jIvA paNa jItI le. te vikArA amane paNa jItI rahyA che. ame paNa e vikArAne jItI laI e. jo ke ema karavAthI e vikArA upara ame vijaya prApta karI zakIe chIe. paNa amAre vijaya thAe ema kahevuM e abhimAnanuM kAraNa che, eTalA mATe ame amArA vikAravijayane paNa tamArA ja vijay mAnIe chIe ane ema kahIe chIe ke, ApanA ya thAo. Apa jevA mahApuruSo ja amAruM kalyANu karA che." suda+na bhagavAna devAnuM A kathana sAMbhaLI vicAravA lAgyA ke, A deve A pramANe prArthanA karI rahyA che tA mArA hakyamAM zuM che te temane batAvavuM joI e. have te mahApuruSa kevI rIte upadeza Ape che ane zuM kahe che te viSe have pachI AgaLa vicAra karavAmAM Avaze. ~__07 Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guMdI 12 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 563 vyAkhyAna: saMvat 1992 Ase zudI 12 magaLavAra ____ prAthanA cetana jANa kalyANa karana kA, Ane miyA avasare 2, sArA pramANe pichAna prabhuguta, ane cacata thira kara re; zreyAMsa rjiMbuMda sumara re. 51 4 --vinayacaMdra OM bhaTa cAvIzI zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che, "" prArthanAnI kaDamAM evA Adeza karavAmAM AvyA che ke, " huM! AtmA ! tuM zreyAMsa nAtha bhagavAnanI prArthanA kara. ' A AdezanI prArthanAmAM punarukti paNa karavAmAM AvI che: mahApuruSadvArA karavAmAM AvelI A prakAranI punaruktimAM ghaNuM rahasya raheluM che. maha puruSar matalaba vinA ke kAraNa vinA eka zabda paNa vadhAre khelatA nathI. paraMtu ja samAjane zikSA ApavA mATe tee eka ja vAtane vAravAra kahe che ane mAtA jema peAtAnA bALakane saraLa bhASAmAM zikSA Ape che, tema saraLa bhASAmAM zikSA Ape che. A ja pramANe A prArthanAmAM hai ! AtmA ! paramAtmAnuM nuM smaraNu kara.' e vAtane vAravAra kahevAmAM AvI che. mahApuruSoddArA karavAmAM AvelA A AdezanA za atha che e te kAI pUrNa jJAnI ja kahI zake! eka ja zabdanA aneka artha thAya che. eTalA mATe A AdezamAM rahelA pUrNa rahasyane kAI pUrNa jJAnI ja pragaTa karI zake chatAM e viSe huM thoDuMka kahuM chuM. je kAMI samajavAmAM Ave che tenA bahu ja thoDA bhAga kahevAmAM Ave che. A kathanAnusAra huM je kAMI samajyeA chuM ane samajelI vAta jeTalA aMzamAM kahI zakAya teTalA aMzamAM kahuM chuM. A prArthanAmAM paramAtmAnuM smaraNa karavA mATe kahevAmAM AvyuM che eTalA mATe pahelAM te e jovAnuM che ke, AtmA paNa caitanya che ane paramAtmAM paNa caitanya che teA evI dazAmAM caitanyanuM bhajana caitanya zA mATe ane kevI rIte kare ? ema kahI zakAya ke, caitanya upara jaDanA upakAra jovAmAM Ave che, paNa caitanya upara caitanyanA upakAra jovAmAM AvatA nathI. kAI kAI te tyAM mAMgavA mATe jAya che te te yAcaka paNa jaDa vastu ja mAMge che ane dAtA paNa jaDa vastu ja Ape che. bhikSuka paNa jaDa ja mAMge che ane dAtA paNa huM ja Ape che. jo caitanya caitanya kahIne ja rahI jAya te te aMsa dhruvaLa e vAta ja raMhI. zuM levuM ane zuM devuM ! zreyAMsakumAre bhagavAnane zeraDInA je rasa ApyA hatA te pachuM jhaMDa hatA. caMdanakhALAe paNu bhagavAna mahAvIrane je aMdanAM bALAM ApyAM hatAM te paNa jhaMDa hatAM, sAdhu lokA paNa acitta arthAt jaDa vastu ja le che. jo caitanya vastu hoya tA teo akalpanIya sacitta letA nathI. A pramANe caitanya upara jaDatA upakAra che. AvI dazAmAM naDatA upakAra na mAnatAM ane jaDanI prArthanA na karatAM caitanya paramAtmAnI prArthanA zA mATe karavAmAM Ave che? Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa64] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso A bhautikavAdanA jamAnAmAM A prakAranI ghaNI carcA thAya che. keTalAka leke ema paNa kahevA lAge che ke, bhagavAnanuM smaraNa karavAthI zuM maLe che ? paisAnuM smaraNa karo ema kahevAmAM Ave te paNa ThIka che. A ja prakAranI aneka dalIla ApI ema kahevAmAM Ave che ke, cetanya upara jaDane te upakAra che paNa caitanya upara caitanyane ze upakAra che! eTalA mATe caiitanya paramAtmAnI prArthanA zA mATe karavI joIe ? A prakAranAM praznonuM samAdhAna karavA mATe sarvaprathama e jovuM joIe ke, caitanya upara caitanyane upakAra thaI zake che ke nahi athavA caitanya upara jaDano ja upakAra che ke zuM? Ane mATe jJAnIjane ema kahe che ke, caiitanya upara citanyane ja upakAra che ane eTalA ja mATe caitanya paramAtmAnuM smaraNa karavA mATe kahevAmAM Ave che. je leke jaDanA cakkaramAM paDI jaI caitanya upara jaDane ja upakAra che ema kahe che te leke jarA UMDA UtarI vicAra karaze te temane jaNAze ke, jeTalAM udAharaNa jaDanA upakAranA viSayamAM maLI zake che tethI paNa vadhAre ane sArAM udAharaNe caitanyanA upakAranA viSayamAM paNa maLI zake che. eTaluM ja nahi paNa evA udAharaNa paNa maLe che ke, jemAM caitanya mahAna ane jaDane tuccha mAnavAmAM Avela che ane citanyanA upakAranI AgaLa jaDano upakAra cheDI devAmAM Avyo che. udAharaNa tarIke kaI mANasa kerTanA keI kissAmAM phasAI gayo. te vakIlanI pAse gayo ane tene kahyuM ke, Apa e koI upAya batAve ke jethI huM A kissAmAMthI ugarI. jAuM. huM sAco chuM. meM aparAdha karyo nathI chatAM temAM huM phasAI gaye chuM eTalA mATe tame mArI sahAyatA karo. have te vakhate te vakIla jaDa vastu Apaze ke buddhi Apaze ? * nAnapaNamAM ane e prazna pUchavAmAM AvatuM ke, akkala moTI ke bheMza? te vakhate te bALaka hato paNa atyAre bALaka nathI; eTale Aje bacapaNathI paNa vadhAre bhUla thavI na joIe. A kAraNe ja jJAnIjane kahe che ke - - avikAra vicAra Atama guNa, meha jaMjALamAM na paDa re; pudgala cAha miTAya vinayacaMda, te jina tU na avara re. - jJAnIjane kahe che ke, tuM pudgalanI lAlasAmAM paDI rahyo che eTalA ja mATe tuM ema kahe che ke, caitanya upara jaDane upakAra che. dAtA jaDa vastu ja Ape che ane yAcaka paNa jaDa ja le che A pratyakSa vAta joIne jaDa vastune ja pakaDI na bese ane caitanya upara kevala jaDane ja upakAra che ema mAnI na bese. saMsAranuM kAma jaDathI ja cAlatuM nathI. te mukadamAmAMthI te mANasane bacAvavA mATe vakIle pAMca daza rUpiyA ApI dIdhA hota to te ThIka kahevAta? AthI viruddha bIjA vakIle tene evI buddhi ApI ke te mukadamAmAMthI bacI gaye te tame A baMnemAMthI kene ThIka samajaze ? pAMca rUpiyA levA ThIka samajaze ke buddhi levAnuM ThIka samajaze ? eTaluM ja nahi buddhine mATe te leke vakIlane phI Ape che. A pramANe caiitanyane mATe jaDa vastune tyAga karavo paDe che. mAstara bhaNAve che eTalA mATe tene pagAra Apavo paDe che. A pramANe jJAnane mATe pudgalano tyAga te kare ja paDe che. A ja pramANe paramAtmA viSe | juo ke, paramAtmA mATe zene tyAga karavo paDe che ? paramAtmA mATe paNa pudgalane tyAga te kare ja paDe che. pudgalenA dhyAsamAM Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 565 paDI jaI paramAtmAne bhUlI javA e ThIka nathI. ema karavAthI kAma paNa cAlI zakatuM nathI. tame A viSe vicAra karaze te tamane spaSTa jaNAze ke, caitanya upara caitanyanA ja upakAra che ane eTalA ja mATe paramAtmAnuM smaraNa karavA mATe jJAnIjaneA kahyA kare che. mATe puddagalAne byAsa cheADA ane paramAtmAnuM smaraNa kareA ane paramAtmA sAthe evI prIti khAMdhe ke jema lAbhI mANasa rUpiyA sAthe prIti khAMdhe che. have atre eka prazna ubhA thAya che ke, paramAtmA teA avikArI che ane ApaNe vikArI chIe. evI dazAmAM ApaNe vikArI e avikArI paramAtmAnI sevA kevI rIte karI zakIe ? meTA meDhA AcAryaMte paNa AvA vicAra AvyA che ane temaNe paNa kahyuM che ke :-- buddhyA vinA'pi vibudhArcitapAdapITha ! stotuM samudyatamatirvigatatra po'ham ! bAlaM vihAya jalasaMsthitamindubimba manyaH ka icchati janaH sahasA grahItum // he ! prabhA ! tuM jyAM padArpaNa kare che te pAdapIDanI indra paNa pUjA kare che te pachI huM buddhihIna tArI prAthanA karavAne kema sama` baMnI zake ! paNa tArI bhaktivazAt jANe huM pAgala thaI gayeA hAu" tema pAgala thaIne huM tArI prArthanA karavAne mATe udyata thayA chuM. kAI mane ema kahe ke, tuM buddhihIna che te pachI paramAtmAnI prArthanA zA mATe kare che? te| A praznanA javAbamAM huM e ja kahIza ke, je pramANe jalamAM paDelA candranA biMbane khAlaka pakaDI zakatA nathI chatAM tene pakaDavAneA prayatna tA kare ja che ane peAtAnA prayatnamAM AnaMda mAne che, A ja pramANe paramAtmAnA guNAnuM, huM pUrIrIte varNana karI zakatA nathI chatAM paNa nijja thaIne temanA guNAnuM varNana karavAne yathAzakti prayatna karuM chuM. huM peAtAnI muddhine judI rAkhIne khAlabhAvathI paramAtmAnI prArthanA karuM chuM. A pramANe paramAtmAnI sanmukha potAnI zaktino vicAra karI pUrvAcAryAM paNa pahelAM te asamajasamAM paDI gayA hatA paNa Akhare teoe je mA pakaDyo che te mAne tame paNa pakaDe. AcAryanA kahevAnA Azaya e ja che ke, paramAtmAnI bhaktimAM peAtAnI pUrNa zaktine samarpita karI devI. paramAtmAnI bhakti karavAmAM potAnI akkala na doDAvavI tathA ema paNa vicAra na karavA ke mArAmAM echI buddhi che athavA huM vikArI chuM. A prakAranA vicAra dUra karI je pramANe AcAyaeN bAlabhAve paramAtmAnI prArthanA karI che. te ja pramANe tame pazu paramAtmAnI prArthanA kare ane pachI jue ke, temAM kevA AnaMda Ave che! A prakAranI prArthanA tame jo paMdara divasa ja karI jue! tA tamane ghaNo ja AnaMda maLaze ane e AnaMdanI anubhUti tame pote ja karI zakazeA. paramAtmAnI bhakti sva-pramANathI ja siddha che. ene mATe kAI khIjA pramANanI AvazyakatA nathI. jema dIpakane jovA mATe khIjA dIpakanI AvazyakatA rahetI nathI kAraNa ke te dIpaka te sva- pramAthI ja siddha che. eTalA mATe buddhine zAnta karI ane pramAdane tyAga karI, paramAtmAnI bhaktimAM tallIna thA ane pachI juo ke temAM kevA AnaMda Ave che ! bhaktinA mArgo upara dareka vyakti cAlI zake che. e mArge javAmAM khAlaka ke vRddha, sazakta ke azakta, strI ke puruSa vageremAMthI kAI ne pratibaMdha nathI. je koI cAhe te bhaktinA mArge jaI zake che ane peAtAnuM kalyANu sAdhI zake che. Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa66 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso anAthI munine adhikAra-63 anAthI muni rAjA zreNikane kahI rahyA che ke, he rAjana! have tane e batAvuM chuM ke meM sAdhunA AcAranI A badhI vAta tane zA mATe saMbhaLAvI che? tame paNa ema vicAra kare che, anAthI munie rAjAnI samakSa sAdhuonA AcAra viSayaka varNana zA mATe karyuM che? jo tame ema kahetA ho ke, amane sAdhuonA AcArathI zuM matalaba ! te A tamArI bhUla che. balki je sAdhu haze te to pitAne AcAra pahelAM batAvaze. je sAdhutAnuM pAlana karatA na hoya te bhale ema vicAre ke, je huM sAdhuone AcAra gRhasthone batAvIza te gRhastha mArA kAryanI TIkA karaze paNa je sAdhutAnuM pAlana karatA haze te munio te sAdhuone AcAra pahelAM ja batAvaze. tema karavAmAM temano pitAne paNa lAbha che ane sAthe sAthe tamAre paNa laMbha che. saucAMga mehAvi subhAsiya imaM, aNusAMsaNaM nANaguNovaveyaM / maggaM kusIlANa jahAya savvaM, mahAniyaMThANa vae paheNaM // 51 // "hA medhAvI ! he! buddhimAna rAjA! A subhASita ke jenuM meM tArI sAme varNana karyuM che te sAMbhaLI tuM te viSe vicAra kara. A subhASita anuzAsana arthAta zikSArUpa che ame sAna, darzana ane cAritranAM guNothI yukta che. A jJAna, darzana ane cAtrithI susaMskRta evI zikSAne sAMbhaLI tuM khuzIno mArga choDI daI mahAnircanvenA mArge cAla." ' enAthI munie rAjA zreNime je kAMI kahyuM che te uparathI te ema jaiNAya che ke jANe rAjA zreNika sAdhu thatuM hoya paNa te sAdhu thatuM nathI chaMtA munie tene ema kahyuM che te tene ze uddeza che te atre jovAnuM che. - rAjA zreNikane munie medhAvI kahyA che. A uparathI ema pragaTa thAya che ke, e subhASita-zikSA buddhimAnane ja ApavI joIe, buddhihInane nahi. paNa Aje te zreNika jevA buddhimAna leke nathI eTale zuM A zikSA keIne ApavI na joIe ? buddhimAna mANase be prakAranA mAnavAmAM Ave che. eka te te buddhimAna che ke je kaI vAtane sAMbhaLI te ja samaye satyAsatyane nirNaya karI le che ane bIje te buddhimAna che ke je turata ja satyAsatyane nirNaya karI zakato nathI paNa tene prayatna te te bAju je hoya che. jemake eka te mastira hoya che ane bIje chAtra hoya che. e bannemAMthI kene buddhimAna kahevAya ? je bannemAM buddhi na hoya te eka mAstara ane bIjo chAtra hoya e banI ja na zake ane je bane samAna buddhivALA hoya ke pachI ekane mAstara ane bIjAne chAtra banavAnI jarUra paNa rahetI nathI. mAstara ane chAtra banemAM buddhi te che paNa ekamAM vadhAre che ane bIjAmAM ochI che paNa jenAmAM buddhi ochI che te buddhi prApta karavAnI ceSTA kare che ane bIje tene buddhi Ape che. A pramANe je chAtramAM buddhi ochI che te paNa buddhimAna ja che; kAraNa ke, te buddhi prApta karavAnI ceSTA kare che. A ja pramANe je buddhine prApta karavAno prayatna kare che te paNa buddhimAna ja che ane jenAmAM buddhi che te te pahelethI buddhimAna che ja. tame je kaI vAtane nirNaya tAtkAlika karI na zake te paNa Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zudI 12] rAjakeTa-cAturmAsa [pa67 satyAsatyane nirNaya karavAnI icchA te rAkho ja. A prakAranI IcchA rAkhavAthI tame buddhihIna nahi paNa buddhimAna ja kahevAze. ame tamane je kAMI saMbhaLAvIe chIe te ema samajIne ja saMbhaLAvIe chIe ke, tame satyAsatyane nirNaya karavAnI vivekabuddhi pragaTAve. Ama chatAM koI amAruM kahevuM na sAMbhaLe ke na mAne te te temanI IcchA. paNa e kAraNe amAre duHkha mAnavuM na joIe. amane e paNa vicAra thavo na joIe ke, ame te kahIe chIe paNa A leke te kAMI sAMbhULatA ja nathI. je amane A prakArane vicAra thaye te e pitAnA jJAnane pote halakuM batAvavA jevuM che. eTalA mATe "amAruM kahevuM keI sAMbhaLatuM ke mAnatuM nathI" e vicArathI amane duHkha thavuM na joIe paNa e vAtano vicAra te avazya ka joIe ke, A zikSA buddhimAnane ja ApavI, buddhihInane nahi. buddhihIne zikSA ApavAthI kaMI lAbha thaI zakato nathI. kheDuta paNa bIja vAvatAM pahelAM e joI le che ke A bhUmi upajAu che ke nahi? bhale te bhUmimAM anna ke vRkSa ugeluM na hoya chatAM te e te jue ja che ke, ahIM ghAsa ugeluM che ke nahi! je ghAsa ugela hoya te te kheDutane eTalI te AzA rahe che ke, A bhUmi upara vAveluM bIja te nirarthaka nahi jAya, paNa je tyAM ghAsa paNa ucyuM na hoya te evI nakAmI bhUmi upara bIja vAvIne zuM lAbha thAya ? A ja prakSANe A dharmazikSA saMbhaLAvavA mATe amAre pariSad jovI joIe ke A pariSaddha kevI che zrI naMdIsUtramAM traNa prakAranA zrotA batAvavAmAM Avela che. eka te "jANiyA, bIja "ajANiyA" ane trIjA "duheDa" zAstramAM kahyuM che ke, jANiyA ane aNiyA zrotA AgaLa te upadeza Apavo paNa "duheDA'--ardhadagdha zrotA AgaLa to cUpa rahevuM e ja sAruM che. jANiyA ane ajANiyA zrotA AgaLa kevo upadeza Apavo ane duheDA-ardhadhadha. zrotA AgaLa kevI rIte cUpa rahevuM e paNa zAstramAM batAvavAmAM AvyuM che, jANiyA zrotA te che ke, je thayuM kahevAmAM ja ghaNuM samajI jAya. je pramANe pANImAM paDeluM telanuM biMdu phelAI jAya che te ja pramANe je theDuM sAMbhaLIne vadhAre samajI jAya che te jANiyA zrotA che. bIjA ajANiyA nAmanA zrotA che arthAta jemanAmAM A prakAranI buddhi hatI nathI. jANiyA zrotA te teo che ke jeo thoDuM ghaNuM jANe che, ane aNiyA zrotA te che ke jeo kAMI paNa jANatA nathI. jANiyA zrotA ane ajANiyA zrotAne kevo uddeza Apavo eno paNa vicAra karavAnI jarUra che. je ajANiyA zrotAonI AgaLa jJAnasatI methI moTI vAto karavAmAM Ave te e ke e vAtane kema samajI zake ? eTalA mATe ajANiyA zrotAone evI sarala zikSA ApavI joIe ke jethI bALaka paNa e sarala zikSAne samajI zake. jANiyA zrotAonI AgaLa kaI tattvajJAnanI carcA karavA Ave te teo te tarka ke dalIledvArA nirNaya karI zake, paNa ajANiyA zrotAo tattvajJAnane samajI na zakavAne kAraNe UlaTI gaDabaDamAM paDI jAya. eTalA mATe "ajANiyA zrotA ane "NiyA' zrotAonI AgaLa kevo upadeza Apavo teno paNa khyAla rAkhavAnI jarUra rahe che. ajANiyA pariSadUtI sAme evuM caritracitraNa karavuM na joIe ke jethI temanuM pitAnuM caritra naSTa thaI jAya athavA temanA gAIzya jIvanamAM koI prakAranI muzkelI Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa68] . zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Ase. ubhI thaI jAya ! sAdhuonuM vyAkhyAna sAMbhaLI koI strI ema kahevA lAge ke, "huM te have cUlo saLagAvIza nahi, ghaMTI pheravIza nahi, bALakane dUdha pIvaDAvIza nahi ane gharanAM kAma paNa karIza nahi kAraNa ke e badhAmAM pApa che." strInuM A kathana sAMbhaLI tame leke zuM kaheze ? e ja kaheze ke, mahArAja! ApanuM vyAkhyAna sAMbhaLI amArI strI bagaDI gaI. e strIne je ema kahevAmAM Ave ke, tAre je kAma ja karavuM nathI te tuM dIkSA laI le. te ene mATe to te ema kahe che ke, mAre dIkSA te levI nathI paNa huM gharanuM kAma karIza nahi. tyAre tene ema ja kahI zakAya ke, tuM sarvaprathama sthUla hiMsAno tyAga kara tathA krodha kalezane tyAga kara. je sthUla hiMsAno tyAga karIza te paNa tane dharma ja thaze. jo tuM gharamAM zAtithI rahIza ane gharamAM kalezakaMkAsa nahi kare te tArA gharanA leke ema kaheze ke, mahArAja! ApanuM vyAkhyAna sAMbhaLI te sudharI gaI. A pramANe gharanA vyavahArathI ja sAdhuone prazaMsA paNa maLI zake che ane badanAmI paNa maLI zake che. kahevAno Azaya e che ke, ajANiyA zrotAonI AgaLa evI zikSA ApavI na joIe ke jene teo samajI zake nahi ane UlaTA gaDabaDamAM paDI jAya. bALaka ane strIonA magajamAM evI vAta ghuseDavI na joIe ke jethI temanAmAM vadhAre kharAbI AvI jAya athavA bhayamukta thavAne badale vadhAre bhayagrasta thaI jAya. bALaka ane strIonI sAme bhUta-cUDelanI vAto karavAmAM Ave che teo ema vizvAsa karavA lAgaze ke, bhUta-cUDela hoya che. kAraNa ke te divase zAstramAM paNa bhUta-cUDelanI vAta nIkaLI hatI. A pramANe bhUta-cUDelanI vAto karavAthI bALaka ane strIomAM vadhAre bhaya pedA thavA pAme che. temanI sAme te evI vAta mUkavI joIe ke, navakAra maMtramAM evI zakti hoya che ke, te cauda pUrvanA jJAnathI paNa caDiyAtI che ane teno jApa karavAthI koI prakArane bhaya paNa rahe nathI. gAMdhIjIe lakhyuM che ke, "mArI dhAyamAtAe mane evI zikSA ApI hatI ke, rAmanuM nAma japavAthI bhUta Adine bhaya lAgatuM nathI. mArI dhAyamAtAnI A zikSAne kAraNe mane koI divasa bhUta-pretane bhaya lAgyo nathI. have tame e vicArI le ke, navakAramaMtra meTe che ke rAmanAma meTuM che. tame ema kahezo ke, navakAramaMtra maTe che. paNa e vizvAsa che ke nahi ? Aje koI sATha varSanA vRddhane ema kahevAmAM Ave ke, tame rAtanA smazAnamAM cAlyA jAo. te zuM te vRddha jaI zakaze? AthI viruddha jApAnanA bALake viSe evuM sAMbhaLavAmAM Ave che ke, pAMca varSanA bALakanA hAthamAM paNa talavAra ke baMduka ApI smazAnamAM javAnuM kahevAmAM Ave che te te paNa smazAnamAM cAlyo jAya che. A pramANe ApaNe tyAM A vizvAsa nathI paNa hRdayamAM bhaya ghUsele che. eTalA mATe temane evI zikSA ApavI na joIe ke jethI temane vadhAre bhaya thAya; paNa temane evI zikSA ApavI joIe ke jethI temane bhaya dUra thAya ! - A jamAnAmAM jANiyA pariSad ochI che ane ajANiyA pariSad vadhAre che. eTalA mATe amAre upadeza ApavAmAM sAvadhAnI rAkhavI joIe. kadAca kaI kahe ke, amuka bAInuM amuka kAma te devInI pAse javAthI pUruM thaI gayuM. paNa jyAre devImAM zakti che te zuM navakAramaMtramAM zakti nathI ? navakAramaMtramAM kevI zakti che ene mATe kahyuM che ke - Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12]. rAjakeTa cAturmAsa kRSNa bhUjaMgako ghAlya re meM, diye mAraNake hAra nAga pITha bhaI phUlakI mAlA, matra jape navakAra, navakAramaMtranI zakitanAM AvAM aneka dAkhalAo paNa maLe che. kadAca koI kahe ke, A dAkhalAo te junAM che ane navA dAkhalAo AnI viruddhanA paNa maLe che. paraMtu A viSe huM mArA anubhavanI vAta kahuM chuM ke, huM nAnapaNamAM bhUtapreta AdithI bahuM bhaya pAmate hatA paNa jyArathI navakAramaMtrathI bhUta bhAgI jAya che evI mArAmAM daDhatA AvI tyArathI mAre bhUtapretane bhaya ocho thaI gaye. tame paNa navakAramaMtra upara daDha vizvAsa rAkhe te pachI bhUtapreta vagere keAIne bhaya rahevA na pAme. A viSe sAdhvIo upara vadhAre javAbadArI rahelI che. kAraNa ke, strIonuM AvavuMjavuM temane tyAM vadhAre hoya che. strIone evI bhAvanA hevI na joIe, tema temane evI zikSA paNa maLavI na joIe ke, Aje kALI caudaza che eTale A maMtra jApa karavAthI Ama thaze athavA A maMtrano jApa karIzuM te Ama thaze, keTalAka loko sAdhu thaIne paNa A prakAranI zikSA Ape che. eTalA ja mATe anAthI muni kahe che ke, he ! rAjA ! tuM mahAnircanvenA mArge cAla. mahanirmanA mArga eka te zraddhArUpe cAlI zakAya che ane bIjuM sparzanArUpe cAlI zakAya che. sparzanArUpe temanA mArge cAlI na zakAya te te vAta judI che paNa je zraddhArUpe paNa cAlatuM nathI te patitaH thaI jAya che. zuM tame koI nircanthane jaMtra-maMtra batAvatA sAMbhaLyA joyA che ? sAcA nirca jaMtramaMtramAM paDatA nathI; te pachI jaMtramaMtramAM paDavuM e kuzInA mArge cAlavA jevuM nathI zuM? tame paNa A vAtane vizvAsa rAkhI kuzInA mArge na cAle paNa mahAnircanA mArge cAle te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. kema . sudarzana caritra-63 kevalI bhagavAnanI vANI amegha hoya che. sudarzana kevalI bhagavAna dene upadeza ApatAM kahevA lAgyA ke, tame mane ane huM tamane joI rahyo chuM paNa kevaLa uparathI ja joIne aTakI na jAo; paraMtu aMdarathI e juo ke, tame leke jeno utsava ujavI rahyA cho ane kone jayakAra bolI rahyA che.. eka mANasa je UMce beThela che te jaldI ane dUra joI zake che paNa tene AdhAra te nIce ja hoya che. je tene nIceno AdhAra na hoya te te uparathI paDI jAya. A ja pramANe tame leke mAre jayakAra bole che paNa mArI nIce kene pAya raheluM che te juo. sudarzana muninA upadezane sAra, AkhA jagatane eka karavAnI bhAvanA che. jo yuvake te kevala traNa ja sampradAyane eka karavA cAhe che paraMtu ame te sakaLa saMsArane eka karavA cAhie chIe. zAstramAM vAraMvAra kahevAmAM AvyuM che ke, samasta chane pitAnA AtmAnI samAna mAne, paNa A kathanane vAstavika artha zuM che tene gaMbhIratApUrvaka vicAravAnI jarUra che. jyAre badhA ne samAna mAnavAnuM kahevAmAM AvyuM che te pachI zuM manuSya manuSya paNa eka thaI zake nahi! zAstra ema kahetuM nathI ke krama vibhAgane jamADI Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 570 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA dA. zAstra tA kahe che ke, paganI jagyAe paga raheze ane mastakanI jagyAe mastaka raheze. zarIrane tA paga, nAka, kAna, mastaka vagere badhAnI AvazyakatA rahe che chatAM paga teA paganI jagyAe ja raheze ane mastaka, mastakanI jagyAe ja raheze. badhAM aMgeAne samAna mAnavAne e artha nathI ke, paga ane mastakane eka karI de. badhAM aMge yathAsthAne bhinna tA raheze ja, paNuM sAthe sAthe zarIra eka hAvAthI abhinna paNa thaI zake che. aMganI STie te bhinnatA che paNa zarIranI dRSTie ` abhinnatA che. A prakAranA viveka rAkhIne jo sudhAra karavAmAM Avaze te te ThIka che nahi teA sudhAra thavAne badale UlaTA vigraha thaze. sudana bhagavAna kahe che ke, tame A zarIrane Adara ApI rahyA nathI paNa guNAne Adara ApI rahyA che. ane te guNA AtmAnAM che; eTalA mATe je AtmAnAM guNA che e AtmAne tame bhUlI na jAe. saMsAramAM je kAMI priya lAge che te AtmAne mATe ja priya lAge che. te eTale sudhI ke paramAtmA paNa AtmAne mATe priya lAge che. eTalA mATe AtmAne bhUlI na jAo. kAle kahyuM hatuM ke, * dekha sakhI. yaha brahna birAjata, yAkI gati sama yAhI ke sehe. ' AtmA ja brahma che. e vAtanI sAkSI mATe bhagavatI sUtranuM pramANa ApuM chuM. bhagavatI sUtramAM gautama svAmIe bhagavAnane prazna karyAM ke, 'huM ! bhagavan! jIvanAM keTalAM nAma che ?' A praznanA uttaramAM bhagavAne kahyuM ke, he ! gautama ! jIvanAM viSNu, kartA, vikartA, pAraMgata Adi aneka nAme che. e badhAM nAmeAmAM upAdhikRta bheo te che paraMtu upAdhi maTI javAthI badhAM nAme eka ja che.' - A pramANe AtmAne mATe ema kahevAmAM AvyuM che ke, he ! sakhI! A AtmA ja brahma che. ene bagADa nahi. kAI maMdiranA pattharane teDavA lAge te e devanI avajJA mAnavAmAM Avaze, paNa kAI devaLanI teA rakSA kare paNa devane bacADe te| zuM e devanI avajJA thaI nahi gaNAya ? A zarIra devaLa che ane e devaLamAM rahenAra AtmA deva che. A vAta kevaLa jaitAM ja kahetA nathI paraMtu vedAntIe paNa ema ja kahe che. teo paNa ema kahe che keH-- do vAhaya proo, koyo yaH sanAtanaH / tyajet ajJAnanirmAlyaM, so'haMbhAvena pUjayet // A deha te AtmadevanuM madira che, je tenI aMdara rahe che. e AtmadenI avajJA karavI zuM ucita che ? tame ADakatarI rIte te game te kar3A, paNa e viSe U~De vicAra karavAmAM Ave te jaNAze ke, A dehamAM rahenAra devane ja dro karavAmAM Ave che. keAI mRta strIne kharAba dRSTie jovAmAM AvatI nathI. A ja pramANe kAI mRta zarIrane mAravAmAM AvatuM nathI. je kAMI kharAba kAma karavAmAM Ave che te jIvitanI sAthe ja karavAmAM Ave che. A pramANe e Atmadevane ja bagADavAne-bhraSTa karavAnA prayatna karavAmAM Ave che. jIvanI dazA jIvane mATe ja zAbhA Ape che. enI dazA phAI jaDa padAmAM zAbhA ApI zake nahi. e jIva ekamAM te eka che ane anekamAM ane che. A vAta sAdhAraNa rIte samajamAM AvI zakaze niha paNa kAI : mahApuruSanA zaraNe jaI samajavAmAM Ave te samajamAM AvI zake!! Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 12 ] rAjakeTa-cAturmAsa che [571 jagatamAM zabdano pAra nathI, paraMtu-e zabdonuM e zabdane sAMbhaLavAnuM sthAna te kAna ja che. have e juo ke zabda moTAM ke kAna moTAM? A ja pramANe AMkha paNe badhAM rUpanuM Ayatana che. AMkhanI vinA rUpa nakAmuM che. A pramANe saMsAranAM badhAM padArthonuM Ayatana arthAta rahevAnuM sthAna te Indriyo che, paNa e juo ke AMkhamAM, nAkamAM, kAnamAM ane e badhI IndrimAM koNa che? e badhI indrimAM AtmA ja che ne? A pramANe AtmA eka paNa che ane aneka paNa che. ekamAM te eka che ane anekamAM te aneka che. bhagavatI sUtramAM somalanA praznanA uttaramAM bhagavAne kahyuM che ke, huM eka paNa chuM ane aneka paNa chuM. AMkha, kAna, nAka vageremAM je AtmA na hoya- te zuM e badhI indri pitAnuM kAma karI zake kharI? jo ke AMkha, kAna, nAka Adi Indriya bhinna bhinna che paNa e badhI eka ja AtmAnI sattA che. A pramANe AtmA eka paNa che ane aneka paNa che. je AtmA pitAnA rUpane samaje te pitAnA rUpamAM ja AvI zake che ane jayAre te pitAne bhUlI jaI mehamAM paDI jAya che tyAre te pote ja cakkaramAM paDI jAya che. A pramANe AtmA jyAre pitAne vicAra kare che tyAre te pitAnA rUpamAM ja AMvI jAya che ane jyAre pitAne bhUlI jAya che tyAre mehamAM paDI jAya che AtmA pitAne bhUlI jaImehamAM kevI rIte paDI jAya che! te ene mATe ema mAne ke, koI strI tamArI sAme AvI te vakhate AtmA pitAne me mAne che ke ramaNIne merI mAne che. balki keTalAke te rAvaNanI jevA evA hoya che ke, jeo ramaNInI pAchaLa potAnuM sarvasva-pitAnAM prANu suddhAM paNa samarpaNa karI de che. zuM Aje paNa moTA moTA sao ane gosAIe eka eka raMDInI pAchaLa barabAda thayA nathI ?' - A pramANe A AtmA-brahma pitAnI meLe ja potAnA rUpamAM Ave che ane pitAnI meLe ja petAne bhUlI jaImehamAM paDI jAya che. eTalA ja mATe kavi AnaMdaghanajI kahe ke he ! avadhUta ! Ayatana arthAta maThamAM zuM paDI rahyo che. tArA ghaTane kema jete nathI? e ghaTamAM keNa che e je." jJAnamAM paNa AtmA ja che ane ajJAnamAM paNa AtmA ja che. Aje je tamArAmAM ajJAna paNa hoya te tene paNa tamAruM sahAyaka mAne. apUrNatA ja pUrNatA ApanAra che. na jANavuM ke ochuM jANavuM e apUrNa jJAna athavA ajJAna che, paNa enI dvArA ja pUrNatA arthAta jJAnamAM jAo. sudarzana bhagavAna AgaLa kahevA lAgyA ke, "he ! deva ! tame loko je mahimA gAI rahyA che te mahimA zarIrane nahi paNa utkRSTa saMyamana che. e utkRSTa saMyama badhA AtmAmAM rahelo che eTalA mATe tene bhUlI na jAo." - jainadharma kahe che ke, utkRSTa saMyama hovAthI ja utkRSTa cAritra Ave che. ema banatuM nathI ke, utkRSTa saMyama te na hoya ane utkRSTa jJAna pedA thaI jAya. je utkRSTa saMyama pahelAM utkRSTa jJAna pedA thaI jAya te gajaba thaI jAya ne! e dazAmAM saMsAra ja patita thaI jAya. eTalA mATe pahelAM meha naSTa thAya che tyAre ja utkRSTa jJAna pedA thAya che. meha naSTa thayAM pahelAM jJAna pedA thavAthI saMsAra patita thaI jAya. udAharaNa tarIke mAno ke Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . . . ... . . . .. . . . . pa72] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A tamAre dhana joIe che. tamAro dhanane meha chUTa nathI chatAM tamane avadhijJAna pedA thaI jAya te tame A saMsAramAM anekene sApha karI nAMkho. A te enA jevI vAta bane ke, bilADIne pAMkha AvI gaI bilADIne je pAMkha AvI jAya che te koI paNa pakSIne na cheDe. A ja pramANe je tamane dhanano moha chUTyA pahelAM ja avadhijJAna Adi pedA thaI jAya te tame paNa saMsArane palaTAvI de. bilADIne pAMkha AvatI nathI e ja sAruM che. pAMkha na AvavAnA kAraNe ja pakSIonI paNa rakSA thAya che ane bilADI paNa ghaNuM pApathI bacI jAya che. A ja pramANe meha chUTayA pahelAM jJAna thatuM nathI e paNa sAruM ja che. matalaba ke, pUrNa cAritra thayA bAda ja pUrNa jJAna pedA thAya che; paDelAM thatuM nathI. kaI kaIne viSe ema kahe ke, te AdhyAtmajJAnI che to tene ema kahevuM ke, je AdhyAtmanAnI haze tenAmAM cAritrapaNuM paNa sarasa haze; te cAritranI avagaNanA karaze nahi. - sudarzana bhagavAna kahe che ke, he! de ! tame je guNonI mahimA gAo cho te guNe tamArA AtmAmAM paNa che. e vAta sadA khyAlamAM rAkhe. tame paNa A vAtane samajIne A prakAranA cAritrane namaskAra karaze te A bhavamAM nahi te anya bhavamAM e prakAranuM cAritra avazya prApta thaze. guNono satkAra kare e sAruM ja che. paNa je saNonI ghaNuM kare che te dhRNA karanAramAM te guNa che. keI kSamAnI niMdA kare che, te kSamAzIla kahe che ke, te niMdA karanAramAM paNa kSamAne guNa che, je koI divase avazya pragaTa thaze. keI zIlanI nidA kare che te jJAnIo kahe che ke e zIlaniMdakamAM paNa zIlane guNa che. tenAmAM rahelo te lIlane guNa paNa koIne koI divase avazya pragaTa thaze. - evAM aneka udAharaNe maLe che ke je pApIoe dharmanI ghaNI nidA karI hoya che te pApIo paNa dharmAtmA banI gayAM che. bhagavAna pArzvanAthanI sAthe kamaThe kevuM vaira vALyuM hatuM ane kevI durvyavahAra karyo hato. paraMtu Akhare te kamaTha ja bhagavAna pArzvanAthanA guNagAna karavAthI sudharI gayA ke nahi? gozAlAe paNa bhagavAna mahAvIranI sAthe kevo durvyavahAra karyo hato! teNe bhagavAnanA be ziSyane paNa bALI nAMkhyA hatA ane bhagavAna upara paNa tejalezyA pheMkI hatI. te gesalAka mATe paNa bhagavAne kahyuM che ke, te gozALA paNa aneka bhavanI pazcAta mArA AtmAnI samAna banI jaze. A pramANe je guNonI niMdA kare che temanAmAM paNa te guNo hoya che, je kaIne kaI divase pragaTa thAya ja che. jJAnIjane A pramANe niMdA karanArAethI gabharAtA nathI, paraMtu temane pitAnA sahAyaka mAne che. abhayAe sudarzana munine vicalita karavAne ghaNe prayatna karyo paNa te zeTha jayAre vicalita na thayA tyAre te bahu kuddha thaI; chatAM zeTha te ema ja vicAratA hatA ke, A mAtAtulya krodha karatI nathI paraMtu bhAra Astrine utkRSTa banAve che. A mAtA mA cAritrarUpI agni upara ghI home che ane mArA cAritrAgnine sateja banAvI rAkhe che. A pramANe nAnIjane te avaguNamAM paNa guNonuM ja darzana kare che. bhagavAna sudarzane pitAnA upadezamAM kahyuM che ke, je guNone kAraNe tame leko mahimA cAI rahyA cho te guNo tamArAmAM paNa che kAraNa ke mAre ane tamAre AtmA samAna che. Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 573 bhagavAnanA A upadeza sAMbhaLI abhayA vicAravA lAgI ke, me' AvA prabhune paNa D ApyuM ! temane pahelAM paNa zULIe caDAvavAnA hukama apAvyA ane have muni thayA bAda ahIM paNa kaTA ApyAM. A pramANe vicAra karI te kahevA lAgI ke, he ! prabhA ! mArA jevI pApiNIne Apa kSamA Ape. meM bahu pApa karyuM che. mArA pApane mApha karo. huM ApanA zaraNe AvI chuM. ' bhUlo tA tamArAthI paNa thaI haze ane pUrvabhavamAM te na jANe tame kevI kevI bhUlelA karI haze ! na jANe kayAM kayAM pApo karyA haze ? abhayAnI mAphaka tame paNa tamArAM duSkRtya mATe pazcAttApa karI. bhUtakALamAM karelAM pApAne mAvA ke chupAvela nahiM. bhakta kahe che ke, 'huM kevA huM ke huM icchApUrvaka je pApa mRtyA karuM chuM te pApAne te huM khAvuM chuMchupAvuM chuM ane kAInA kahevAthI jetheDuM ghaNuM sukRta karuM chuM tene cAre bAju kahetA pharuM chuM. tame A paddhatine tyAga karI potAnAM duSkRtyA mATe pazcAttApa karI te temAM kalyANu raheluM che. < vyAkhyAna: saMvat 1992 AsA vadI 2 ravivAra prAthanA vizvasena grupa 'acalA' inIjI, tasu zruta kulasiNagAra ho, subhAgI, janmatAM zAMti thaI nija dezameM, mRgI mAra nivAra ho, subhAgI; zAnti jinezvara sAhaba sAkSamA. // 1 // --vinayacaMdrajI kuMbhaDha cAvIzI zrI zAntinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhagavAna zAntinAtha paNa zAnta che ane AtmA paNa zAnta che; eTalA ja mATe AtmA bhagavAna zAntinAthanI prAnA kare che. A viSe vivekapUrvaka vicAra karavAmAM Ave te atula zAntinI prApti thAya. atre eka prazna thAya che ke, jyAre huM zAnta chuM to pachI mArI pAchaLa Adhibhautika, Adhidaivika ane AdhyAtmika duHkhA kema vaLagelAM che? mArI pAchaLa A prakAranI azAnti krama vaLagelI che ? mane rAga paNa thAya che ane mAre du:khA paNa sahana karavAM paDe che. jo huM zAnta chuM te pachI mane rAga ane duHkha kema thAya che? bIjI bAju asra paNa ema kahe che ke, bhagavAna ane bhagavAnanA dhama sagalamaya che. A kathanAnusAra mArAmAM pa maMgalatA haiAvI joI e. jyAre huM paNu maMgalamaya chuM, mArAmAM pazu maMgalatA che te pachI mAruM asaMgala kema thAya che ane ane rAgeA ane duHkhA kema satAve che? Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 574 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Ase A praznanA uttaramAM jJAnIjanA kahe che ke, bhagavAna zAnta ane magalamaya che paNa tuM tArA viSe e jo ke, tuM te zAnta ane magalamaya banyA che ke nahi ? tuM pote kAmavAsanAthI azAnta ane amagala teA banyA nathI ne? jo tuM kAmavAsanAthI gherAI gayA te te tuM e kAmavAsanAnI mAphaka azAnta ane amaMgala banI jaIza. jo ke tuM vAstavikarIte zAnta ane maMgalamaya che paraMtu kAmavAsanAthI gherAI javAne kAraNe azAnta ane ama galamaya banI rahyo che! mATe zAnta ane maMgalamaya banavA mATe tuM kAmavAsanAne tyAga kara. tuM paramAtmAnA viSe te ema jue che ke paramAtmA ane temane dharmAM maMgalamaya hAvA chatAM paNa amaMgalamaya kema che paNa ema zA mATe jotA nathI ke, je azAnti ane ama galatA che te kAmavAsanAmAMthI AvI che ke paramAtmAmAMthI ? A viSe ghaNuM kahI zakAya ema che paraMtu tame laoNkA samajadAra hAvAthI saMkSepamAM eTaluM ja kahuM chuM ke, tame bIjI koI vAta na jotAM eTaluM ja jue ke tame prabhumaya che| ke prabhuthI judA che ? 'prabhu satya', ziva' ane sundaraM che.' te prabhu satya che, ziva che ane suMdara che. sat kalyANakArI-maMgaLakArI hAvA chatAM suMdara che. have tame e jue ke, tuM kevA che ? kadAca kAI kahe ke, huM asat chuM; kAraNa ke- sat tA trikAlamAM eka sarakhuM ja rahe che paraMtu huM teA kSaNabhaMgura chuM. A ja pramANe mArI pAchaLa aneka amaMgaLa vAtA vaLagelI che eTalA mATe huM amaMgaLa chuM. A pramANe huM suMdara paNa nathI; kAraNa ke mArI pAchaLa aneka prakAranI upAdhie vaLagelI che ke je upaSiene kAraNe huM asuMdara banI rahyo chuM. A pramANe kAI bhale kahe paNa jJAnIjatA kahe che ke, A tAruM mUla svarUpa nathI. tuM tArA mULa svarUpane jo ke tuM kevA che ? sAnAnA ghATa game tevA heAya para Mtu sAnuM te sAnuM ja rahe che. A ja pramANe tArI pAchaLa upAdhie vaLagelI che e kAraNe ja tuM AvA thaI rahyo che paraMtu tAruM mULa svarUpa vAstavamAM AvyuM nathI. tAruM mUla svarUpa te 'satya' ziva... suMdara' ' ja che. tAruM mUla svarUpa samajavA mATe tuM puddagala ane AtmAnA bheda karI jo. A prakAranA bhedavijJAna vinA mUla svarUpa jANI zakAtuM nathI. tuM potAne kSaNabhaMgura ane e kAraNe asat mAne che paraMtu vAstavamAM kSabhaMgura tuM nathI paNa puddagala che. AtmA kSagabhaMgura nathI paNa pudgala kSaNabhaMgura che. puddagalane kAraNe AtmA kSaNabhaMgura banI zake nahi. puddagala ane AtmA bhinna bhinna che. pudgala ane AtmAnI bhinnatAne mATe e jue ke, zarIramAMthI AtmA nIkaLI jAya che tyAre zuM zarIra hAlI--cAlI zake che ? AMkha, kAna, nAka vagere indriyA joI, sAMbhaLI ke sUMghI zake che? AtmA vinA zarIra hAlI--cAlI zakatuM nathI tema indriyA kAMI kAma karI zakatI nathI. A zarIrane A rUpa ane A sasthAnamAM lAvanAra AtmA ja che. AtmAnA cAlyA gayA bAda zarIra nizcetana--maDaduM banI jAya che. jyAre je zarIramAMthI AtmA nIkaLI javAthI nizcetana banI gayuM evAM aneka maDadAM zarIrane tame khALyAM haze chatAM zuM tamane evuM jJAna pragaTayuM ke, AtmA jIddo che ane zarIra ke puddagala juduM che? gAMDala sampradAyanI bAlabrahmacAriNI satI pArvatIjI porabaMdaramAM Aje kAladharma ne pAmyA e te! tame sAMbhaLyuM ja che. temaNe te aneka jIvAne dharmopadeza ApyA haze ane peAtAnA AtmAnuM paNa kalyANa karyuM haze eTalA mATe temanuM mRtyu te maheAtsavarUpa che, cintanIya Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 575 nathI. temanuM mRtyu cintanIya che ke jemaNe AtmAnA kalyANanAM kAme karyA nathI paNa akalyANanAM kAmeA karyA che. kahevAnA Azaya e che ke, jyAre zarIramAMthI AtmA cAlyA jAya che tyAre zuM zarIrane rAkhI zakAya che! jo nizcetana zarIrane rAkhavAmAM Ave te zarIra gadhAvA mAMDaze ane temAM kIDA paDI jaze. zarIranuM saDI javuM ane temAM kIDAnuM paDavuM e ja batAve che ke, A zarIramAM je kAI hatuM te khIjo kAI hatA ane A zarIra paNa tenAthI khIjAM che; paNa lA zarIra-pudgalane ja AtmA samajI beThA che e ja mATI bhUla che. huM pudgala huM evI leAkeAmAM zraddhA besI gaI che. ane pachI jevI zraddhA heAya che. tevuM ja banI jAya che. kahyuM paNa che keH -- zradghAmoDAM purNa co candra sapA arthAt--puruSa zraddhAmaya che, je jevI zraddA kare che te tevA ja banI jAya che. A ja kAraNe puruSa AtmAnA mUtra svarUpane bhUlI jaI ema mAnavA lAge che ke, huM asat, ama'gala' ane asuMdara chuM. je AtmA potAnA mUla svarUpane samajIne pachI bhagavAna zAntinAthanuM smaraNa kare te zAnta paNa thaI jAya ane tenI badhI icchA paNa pUrNa thaI jAya. bhagavAnanuM smaraNa karavAthI kAI prakAranI upAdhi bAkI na rahe.. koI ema he ke, " bhagavAna zAntinAthanuM nAmasmaraNa karavAthI zAnti maLe che paraMtu anekavAra evuM bane che ke, bhagavAna zAntinAthanuM nAmasmaraNa karavA chatAM paNuM rAga zAnta thatA nathI. AvI dazAmAM bhagavAna zAntinAthanA nAmasmaraNa karavAthI zAMnti maLe che e kathana upara vizvAsa kema besI zake ? A ja pramANe keTalAka loko ema paNa kaheze ke, A prArthanAmAM ema kahevAmAM AvyuM zAntinAthanuM nAma che ke, bhaga japavAthI badhI AzA pUrI thaI jAya che, paNa ame nAma japatAM japatAM gharaDAM thaI gayA chatAM amArI AzA pUrI na thaI. te pachI bhagavAna zAntinAthanA nAmasmaraNathI AzA pUrI thAya che e vAta upara vizvAsa kema besI zake?" A praznanA uttara e che ke, mAnA ke koI bhAguse khIjA mANasane ema kahyuM ke, sAyakaladvArA e cAra miniTamAM ja ahIMthI sTezane jaI zakAya che. je mANasane Ama kahevAmAM AvyuM te mANusa sAyakala calAvavI jANatA na hatA, chatAM te sAyakala upara besI cAlavA gaye, paNa te nIce paDI gayA ane tenA hAthe tathA page sakhta ceoTa lAgI. eTale te pe'lA mANasane kahevA lAgyA ke, tame mane khATuM kahyuM ke e cAra miniTamAM sAyakaladdArA sTezane paheAMcI zakAya che. have tame e vicAra karI jue ke, pe'lA mANase je kAMI kahyuM hatuM te khATuM hatuM ke ThIka hatuM ? te mANasanuM kahevuM te barAbara hatuM ke,. e-cAra miniTamAM arthAt jaldI sAyakaladdArA sTezane paheAMcI zakAya che, paNa tyAre ke jyAre sAyakala kharAkhara calAvatAM AvaDatI hAya. jo sAyakala upara caDatAM ja AvaDatuM na heAya te| sTezane paheAMcavAne badale 'hAtha-paga bhAMge te emAM AzcaryanI vAta zI che? sAyakala te sTezane paheAMcavAnuM eka sAdhana che, A sAdhananA je upayega karatAM jANe che te ja sTezane jaldI paheAMcI zake che.. Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa76] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha bhagavAna zAntinAthanA nAmasmaraNa viSe paNa A ja udAharaNa lAgu paDe che. zAnti prApta karavA mATe bhagavAna zAntinAthanuM nAma eka sAdhana che; paNa A sAdhanane upayoga yogya rItie karavo joIe. jyAre sAyakala calAvavAmAM paNa barAbara khyAla rAkhavAnI jarUra rahe che to pachI bhagavAnanA nAmamAM khyAla rAkhavAnI jarUra na hoya ? bhagavAna zAntinAthanuM nAma maMgalamaya ane zAMti ApanAruM che; paNa je nAmasmaraNa barAbara rItie karavAmAM Ave to, je kaI paramAtmAnuM nAmasmaraNa 5 rItie kare che tene zAnti ane maMgalatAnI prApti thAya ja che. eka kabutaranI rakSA mATe pitAnA zarIranuM balidAna ApavAne samaya megharatha rAjA mATe mAMgalika hato ke amAMgalika? kaI sAdhAraNa rAjA heya te judI vAta hatI. paNa megharatha rAjA te prajAne sukha ApanAra ane nyAyanipuNa rAjA hatA. dharmane te sevaka hate. chatAM eka kabutarane mATe rAjAnA zarIranuM balidAna ApavuM paDe ! te vakhate rANI, pradhAna ane prajA vagere leke duHkhI thaI rahyA hatA. pradhAne rAjAne aneka rIte samajAvyA ane vinavyA ke, alpane mATe mahAnatI hAni karavI emAM zuM buddhimatA che? ema karavuM e te mUrkhatA che. A eka kabutarane mATe Apa zarIrano bhoga na Apo. ApanA je zarIrathI prajAnuM pAlana thAya che te A pramANe naSTa thaI jAya ema ame cAhatA nathI. A pramANe pradhAne e rAjAne ghaNuM samajAvyA paNa rAjA vANiyo na hato ke ema mAnI jAya. teNe pradhAne kahyuM ke, "he! pradhAna ! alpa mATe mahAna tyAga karatA nathI paNu mahAnane mATe thoDo tyAga karuM chuM. tame samaje che ke, huM kabutaranI rakSA mATe zarIra ApuM chuM paNa vAstavamAM huM dharmane mATe zarIranuM balidAna ApI rahyo chuM. tame e te sArI rIte jANe ja che ke, A zarIra nAzavAna che te pachI e nAzavAne zarIranuM pitAnA hAthe ja dAna karI devuM zuM khoTuM che?" A pramANe apUrva tyAga karanAra ja tIrthaMkara ke mahApuruSa thAya che. A udAharaNa uparathI tame e juo ke tame zAntinAtha bhagavAnane japo cho ke temanA nAmanI kharIdI karo cho ! "je mAruM mAthuM duHkhavuM baMdha thaI jAya te huM zAntinAtha bhagavAnanI zakti jANuM - A pramANe kahevuM e bhagavAnanuM nAma maraNa nathI paraMtu temanA nAmanI kharIdI che. zAntinAtha bhagavAnanuM nAmasmaraNa sAcuM che te che ke, jyAre bhagavAnane mATe tana, dhana ane prANa samarpita karI devAmAM Ave. arthAta tana, dhana ane prANane meha choDI devAmAM Ave. jo ke tamArAthI meha ekadama chUTavo muzkela che, paraMtu dhIre dhIre mehane choDatA jAo ane AgaLa vadhatA jAo te zAntinAtha bhagavAnane jANI zakaze. sAcuM nAmasmaraNa karatAM je mAthe kaSTa paDe te paNa ema mAne che, e kaSTo nathI paDatAM paNa mahAna karmonI nirjarA thaI rahI che. ema thavuM na joIe ke, upavAsa karo ane bhUkha lAge tyAre khAI le. A ja pramANe nAma te ja ane dharma paNa kare, paraMtu mAthe kaSTa paDe tyAre nAma japavAnuM ane dharma karavAnuM choDI de. paramAtmAnuM nAma japatAM kaSTa paDe te ema vicAro ke, e kaSTo mane unnatinA mArge laI jAya che. je AtmA kaSTone paNa maMgaLa banAvI le ane ema vicAre ke, AtmA maMgalamaya che te kaSTa tene kaSTarUpa jaNAya ja nahi. A pramANe je yogya rItie paramAtmAnuM nAmasmaraNa kare che tene amaMgala ke azAnita thatI ja Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2 ] - rAjakoTa-cAturmAsa : [ pa77 nathI. saMsAramAM jene amaMgala ke azAnti kahevAmAM Ave che tene paNa bhagavAnane bhakta zAnti ane maMgalarUpa banAvI le che. anAthI munino adhikAra-64 'anAthI muni paNa A ja vAta kahe che. teo kahe che ke, huM pote ja zAntine pAmyo na hato eTale bhAI, bahena, mAtApitA vagere keIne paNa zAnti ApI zake na hatA. mane zAnti na maLavAnuM kAraNa e ja hatuM ke, mane rega bIjo hatA ane upAya. bIje karavAmAM AvatAM hatA. tame zarIranA che ke zarIra tamAruM che? jo tame ema mAnatA che ke, ame zarIranA nathI ane zarIra amAruM nathI te te ThIka ja che paNa jo ema mAnatA che keame zarIranA nathI paNa zarIra amAruM che te paNa ghaNuMkharuM kAma thaI jAya. e dazAmAM ema, thavuM na joIe ke zarIra rogI hovAthI potAne regI mAne ane zarIra svastha hovAthI pitAne svastha mAne. je zarIra rogI hovAthI pitAne regI ane zarIra svastha thavAthI pitAne svastha mAnavAmAM Ave te tame zarIranA thayA ke zarIra tamAruM thayuM? anAthI muni kahe che ke, jyAM sudhI huM zarIrane pitAnuM mAnI rahyo hato tyAM sudhI huM duHkha bhogavate rahyo; paNa jyAre huM zarIra ane AtmAne pRthak mAnavA lAgyo ane huM zarIra nathI paNa zarIra mAruM che ema samajavA lAgyo tyAre zarIranA rege cAlyA gayA. je tame zarIrane AdhIna thaI jaze te ghaNuM duzma pAmaze paNa jo zarIrane pitAne AdhIna karI leze te e dizAmAM tamAruM khAvuM, pIvuM, dekhavuM, sAMbhaLavuM vagere judA ja prakAranuM thaI jaze ane tyAre du:kha paNa nahi thAya; tathA indriyane vaza thaI Aje je na khAvA yogya khAvAmAM Ave che, na jovA yogya jovAmAM Ave che ane na sAMbhaLavA yogya sAMbhaLavAmAM Ave che te khAvAmAM, jovAmAM ke sAMbhaLavAmAM Avaze nahi. jemake, sinemA-nATaka jevA ke sAMbhaLavA yogya nathI. sInemA-nATakane jenAra gharane ke ghATane rahetuM nathI. sanemAnI naTI jevI tenI strI hotI nathI eTale sInemA joyA bAda gharanI strI tene rAkSasI jevI lAge che ane sInemAnI naTI tene maLatI nathI eTalA mATe te ekeya bAjune rahete nathI. A pramANe zarIrane AdhIna banI javAthI te na jevA lAgyane paNa javAnuM bane che, paNa jo zarIra pitAne AdhIna hoya te ema thatuM nathI. ' - anAthI muni kahe che ke, he ! rAjana! je sAdhu thaIne paNa zarIrane gulAma banI jAya che te anAtha ja che, te kuzIla che. he ! rAjana ! tuM e kuzIlane mArga choDI daI mahAnircanthanA mArge cAla. tuM ema na samaja ke, "mane je zikSA ApavAmAM AvI che te sAdhuone mATe ja hitakArI che. tuM A zikSAne pitAnA hita mATe paNa mAna ane kuzalene mArga cheDI de te temAM tAruM kalyANa raheluM che. " , kaI kuzalone te choDI de paNa temane mArga choDe nahi te ethI kAMI lAbha thata nathI. lAbha te tyAre thAya ke jyAre kuzalene mArga choDI devAmAM Ave. je vastu je kAma mATe maLI che te vastune viparIta kAmamAM upayoga karavo e kuzIlene mArga che ane je. ema kare che te kuzIla che. jemake kapaDAM, lajajA DhAMkavA mATe paheravAmAM Ave chepaNa je Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 578 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA kapaDAM paherI khIjAnI lajjA lUMTavAmAM Ave te te kuzIlapaNuM che. pRthvI badhAne AdhAra Ape che paNa pRthvIne AdhAra laI khIjAne AdhAra rahita kare che te kuzIla che. je bheAjanapANI tamArI bhUkha-tarasa maTADe che te bheAjana-pANI khAI-pIne bIjAne bheAjana-pANIthI vacita rAkhavAmAM Ave, khIjAnu bhAjana-pANI jhUMTavI levAmAM Ave te e kuzIlapaNuM che. A pramANe je vastu je kAmane mATe maLI che te vastune geraupayAga karavA e kuzIlapaNu che. A ja pramANe je vezane indra paNa namaskAra kare che ane je veza saMyamanuM pAlana karavA mATe che te vezane dhAraNa karI viparIta kAma karavuM te paNa kuzIlapaNuM che. anAthI muni kahe che ke, " he ! rAjana ! kuzIlAneA tA tyAga karavA ja paNa sAthe sAthe temanA mAtA paNa tyAga karavA; arthAt je kAraNe te kuzIla kahevAya che te kAraNatA paNa tyAga karavA, e avaguNAne paNa tyAga karavA. jo ke, sAdhu ane gRhastha bannenA mArgo judA judA che paNa gRhasthAmAM je kuzIlane mA` hoya te gRhasthAe chADavA joIe ane sAdhuemAM je kuzIlanA mArgI hoya te sAdhuoe cheDavA joIe. hai ! rAjana ! jo tuM kuzIlAnA mArga choDIza nahi teA pachI tuM kuzIlAnI dhRNA paNa karI zakIza niha ane temane saMga paNa cheDI zakIza nahi. ,, anAthI muni kahe che ke he ! rAjana ! tuM rAjA che. tuM prajAnI rakSA mATe rAjA thayA che, je rAjA thaI ne garImAnA dhana-prANanuM haraNa kare che ane garIba prajAne duHkhA Ape che te kuzIla che. je A prakArane kuzIla rAjA che te garIba prajAnI rakSAthI vimukha thaI temanuM dhana harI le che. je leAkeA rAjAne rAjA mAne che ane temane namana kare che te rAjA upara prajAnI rakSAnA bhAra rahelA che. je rAjA peAtAnI A javAbadArIne saMbhALatA nathI te kuzIlAnA mA` upara che ema samajavuM joIe." bhavabhUti kavie rAmanA mukhe ema kahevaDAvyuM che ke, " he ! lakSmaNu ! huM nAmanA ja rAjA nathI, paNa sAcA rAjA chuM. mArI upara prajAnI rakSAnA bhAra rahelA che eTalA mATe prajAnA hitane kAraNe jo mAre sItAnA tyAga karavA paDe te huM sItAneA tyAga paNa karI zakuM chuM eTaluM ja nahi paNa prajAnA hita mATe tArA jevA sAcA bhAI nA paNa tyAga karavA paDe tA tArA paNa tyAga karI zakuM chuM." AvA rAjAne kANu na cAhe ? ane AvA rAjA heAya te svarAjyane prazna paNa kema upasthita thAya ? paNu rAjAe peAtAnI javAbadArI bhUlI rahyA che ane kuzIlAnA mAge jaI rahyA che ane te ja kAraNe svarAjya paNa mAMgavAmAM Ave che tathA kALA vAvaTA batAvI te rAjAone dhikkAravAmAM paNa Ave che. A tA rAjAnI vAta thaI. have tame tamArA viSe paNa jue ke, tamArA mATe kayA kuzIlAne mAga che ke je tyAjya che? tame vivAhanA samaye kaI pratijJA karI hatI ane atyAre kyAM jaI rahyA che, te jue. zuM tame pitAnI sAthe ceAgya putra jevA, mAtAnI sAthe ceAgya saMtAna jevA, bhAI-henanI sAthe yAgya bhAI jevA, jevA ane nAkaranI sAthe yAgya svAmI jevA vyavahAra rAkhA che? kuzIlAnA mArgo upara nathI ? tame dhanavAna banyA che paNa je strInI sAthe ceAgya pati jo nahiM te zuM tame garIkhAnA dhanathI tame Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nadI 2] rAjakATacAturmAsa [ 59 dhanavAna banyA che. te garImenuM tame dhyAna rAkheA che ? kalama-khaDIyAnI tame pUjA karI che|, paNa zA mATe ? kalama-khaDIyAnI pUjA karI jo kalama-khaDIyAthI viparIta kAma karavAmAM Ave te zuM te kAma kuzIleAnA mArga upara cAlavA jevuM nathI ? tame bhAratIya che, A ja bhAratamAM tame janmyA che, uchyuM che ane ahIMnA ja paramANuethI tamAru zarIra banyuM che. chatAM jo tame ahIMnA khAna-pAna tathA ahIMnI raheNIkaraNIne pasaMda na karA ane tame videzeAnAM khAnapAna tathA raheNIkaraNIne apanAvI bhAratane kalakita karaza tA zuM e kuzAleAnA mArge javA jevuM kRtya che ke nahi ? have sAdhuonI vAta kahu chuM. sAdhunI vyAkhyA karatAM kahevAmAM AvyuM che keH-- sAdhayanti sva-parakAryANi iti sAdhavaH rAjAne kahe che ke, he ! arthAt--je potAnuM ane khIjAnuM kaththANu sAdhe che, te sAdhu che. Ama hAvA chatAM je sAdhu sAdhutAthI viparIta jaI kuzIlAnA mArge cAle che tee bIjA leAkAne sAcA mA kevI rIte batAvI zake? eTalA mATe anAthI muni zreNika rAjana! tuM kruzIlAne! mA` choDI daI mahAnizranthAnA mArge cAla. tame kaheA che ke, ame mahAninthanA bhakto chIe, paNa je mahAvIranA ziSya haze te kuzIlAnA mArga upara cAlaze nahi paNa mAga upara ja cAlaze. sudarzana caritra-64 sudarzane niSkAma thaI vizvAsapUrvaka paramAtmAnI prArthanA karI hatI te mULAnuM paNa siMhAsana thaI gayuM ane sAthe sAthe abhayAe ke jeNe aneka kaSTA ApyAM hatAM te paNuM atarInA bhavamAM sudharI gaI. mahAnizrantha bhagavAna bhagavAna mahAvIranA sulaDha gaI abhayA vyaMtarI bhI, pAI samyak jJAna; churI chedane gaI pArasakA, kanakarUpa huI jAna. // dhana0 135/ hAtha joDa vaMdanA kara mele, dhanya dharma avatAra; khamA khame aparAdha hamArA, maiM durbhAgana nAra. // dhana0 136 5 abhayA vyantarI hAtha joDI suMdana bhagavAnane prArthanA karavA lAgI ke, " he ! prabhA! mane kSamA karA. huM ApanA zaraNe AvI chuM." saMsAramAM hAtha te joDavAmAM Ave che paratu je vizadha rAkhe che tenA hAtha joDavA kAI judA ja prakAranA hoya che. jemake rANA pratApane mATe ema kahevAmAM Ave che ke, akabare tene kahevaDAvyuM hatuM ke, jo te mane namaskAra karatA heya tA huM mArA rAjyane chaThTho bhAga ApavAne mATe taiyAra chuM. Ama kahevaDAvyA chatAM rANAe mAthuM na namAvyuM. A pramANe virAdhIonI sAme mAthuM namAvavuM bahu ja muzkela heAya che. abhayA pahelAM te kSatriyANI hatI ane yantarI hAvAthI te AsurI zaktivALI hatI eTale te sudarzana bhagavAnanI AgaLa mAthuM namAve evI kayAM hatI ? paNa te paNa suni bhagavAnane hAtha joDI namaskAra karavA lAgI. A badhA temanI adazya zaktino ja pratApa hatA. Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 580 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso | paramAtmAne namaskAra te tame paNa karatA haze paNa uparathI namaskAra kare che ke hRdayathI namaskAra kare che ? A AtmA saMsAranA padArthomAM phasAI rahyo che e kAraNe te paramAtmAne sAcI rIte namaskAra karatA nathI. je AtmA eka vAra paNa sAcA hRdayathI paramAtmAne namaskAra kare to tenuM kalyANa thaI jAya. paramAtmAne sAcA hRdayathI namaskAra karavAne e ja artha che ke, paramAtmAne pitAnuM sarvasva samarpaNa karI devuM. pitAnI zaktine kharAba kAmamAM na lagADavI e ja paramAtmAne sarvasva samarpaNa karavA barAbara che; ane pitAnI zaktine kharAba kAmamAM vAparavI e paramAtmA sAthe vaira karavA barAbara che. je pramANe kaikeyIe jaMgalamAM jaI rAmanI pAse kSamAprArthanA karI hatI te ja pramANe vyantarI paNa surdazana bhagavAnane kSamAprArthanA karavA lAgI ke - munivara tumake merI lAja, adhama udhArana virada tihAre zravaNa sunI hai avAja; huM to adhama purAtana kahiye pAra lagAo jahAja, muni A kavitA evI che ke tene jyAM upayoga karavA cAhe tyAM karI zakAya che ke keyIe rAmane kahyuM hatuM ke, "raghuvara tumake merI lAja." A ja pramANe bhakta paNa bhagavAnane kahe che ke, "prabhujI tumake merI lAja." te ja pramANe vyaktarI kahe che ke, "he ! munivara ! tumake merI laji." tame paNa paramAtmA pratye evI prArthanA kare ke, "he! prabho! tame amArI lAja rAkho." huM vyAkhyAna saMbhaLAvuM chuM te vakhate mane je bhAva Ave che te bhAva je sadAne mATe TakI jAya te mAruM kalyANa thaI jAya. smazAnamAM ane kAryanA antamAM je vicAra Ave che te vicAra thoDI vAra paNa TakI zakatA nathI. je te vicAra TakI jAya te kalyANa thavAmAM vAra na lAge. eTalA mATe vyAkhyAna sAMbhaLatI vakhate je vicAra Ave te vicArane TakAvI rAkho ane abhakSya-anItithI bacatA rahe te kalyANa thavAmAM vAra na lAge. abhayA sudarzana munine prArthanA kare che ke, he ! prabho ! mane kSamA karo. huM mArAM pUrva pApane yAda karuM te huM Apane kAMI kahI zakuM nahi. paraMtu huM ApanI sivAya bIjA kenI pAse jAuM! eTalA mATe huM ApanA ja zaraNe AvI chuM." bhagavAna sudarzananA upadeza-auSadhanI asara abhayA vyantarIne thaI ane tethI tene mithyAtva tAva utarI jatAM te kahevA lAgI ke, "he ! prabho ! mane kSamA kare. meM ghaNuM ja pApa karyuM che, ane Apa jevA mahApuruSane ghaNuM ja kaSTa ApyuM che. have huM ApanA zaraNe AvI chuM." abhayAnuM A kathana sAMbhaLI bhagavAna sudarzana tyAM upasthita devone kahevA lAgyA ke, "mArI prArthanA karavAnI adhikArINI tamArA badhAM karatAM A pahelI che. dharmane kAraNe mane je avasthA prApta thaI che te avasthA prApta karavAmAM A mAtA mArI parama sahAyikA che." - A pramANe kahIne bhagavAna sudarzane pitAna ane abhayAre badhe hAla saMkSepamAM kahI saMbhaLAvyuM ane pachI kahyuM ke, Akhare huM evA vicAra para Avyo ke, je dharmanA pratApathI zULInuM siMhAsana banI gayuM che e dharmanI sevA have huM karIza. A pramANe vicAra Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 2] rAjakeTa-cAturmAsa [581 karI huM muni thayo. muni thayA bAda paNa A abhayA mAtAnI sahAyikA paMDitAe paNa mArI dharmaparIkSA karI mane sahAyatA ApI che. A mAtA je pahelAM abhayA rANI hatI paNa zULI uparathI bacI javAne kAraNe je gaLe phAMso khAI vyantarI thaI che, teNIe paNa mArA upara A jaMgalamAM upakAra karyo che. mane A unnata avasthAne prApta karavAmAM jeTalI sahAyatAnI AvazyaktA hatI te badhI sahAyatA A mAtA tulya mane ApI che. A pramANe A badho mahimA ane divyajJAna prApta karavAmAM A mAtA tulya ja mArI sahAyikA che. eTalA mATe tamArA karatAM A mAtA tulya ja mArI prArthanA karavAnI sarvaprathama adhikArINI che. bhagavAnanuM A kathana sAMbhaLI abhayA kahevA lAgI ke, "he ! prabhe! te Apane pahelAM paNa aneka kaSTa ApyAM hatAM, ane A jaMgalamAM paNa muni thavA chatAM tamane ghaNuM kaSTo ApyAM che chatAM tame mane upakAriNuM kahI mArI prazaMsA kema karI rahyA che ?" A pramANe kahI abhayA dInatA pragaTa karavA lAgI. deva bhagavAna sudarzanane kahevA lAgyA ke, Apa je kahe che te paNa ThIka che ane A vyantarI je kahe che te paNa ThIka che. amane te tamArI vAtamAMthI eka tattva jANavA maLyuM che ke, pArasane chedavA mATe je charI gaI hatI te charI pArasanA sparzathI pite ja senAnI banI gaI. A ja pramANe A vantarInA hAla banyA che. eTalA mATe Apane paNa dhanya che ane tene paNa dhanya che. ame te tamArA bannenA guNa gAIe chIe. nIcemeM ati nIca kama meM, kInA pAtika pUraja diyA duHkha mane mahAmunike, are ! are ! kama sUra. dhana 137 che A pramANe abhayA vyantarI, bhagavAna sudarzananI samakSa kSamAprArthanA karI rahI che. ghaNuM varSothI paDelA ghAsanA DhagalAne bALavAmAM agnine keTalI vAra lAge ? agnine e vAtane vicAra hete nathI ke A ghAsane Dhagale ATalAM varSothI atre paDe che eTalA mATe ene bALavAmAM paNa eTale ja samaya lagADavo joIe. paNa te te thoDI ja vAramAM DhagalAne bALIne bhasma karI nAMkhe che. A ja pramANe anaMtakALanA saMskAro ane anaMta bhavanAM pAponA saMskAra paNa AvA mahAtmAnA zaraNe javAthI DIvAramAM ja bhasmIbhUta thaI jAya che. mahApuruSe upara khoTuM ALa caDAvavuM e kAMI ochuM pApa nathI. gauhatyA, brAhmaNahatyA, strIhatyA ane bAlahatyAthI paNa A pApa bhayaMkara che. vizvAsaghAtanuM pApa ethI paNa vadhAre che. abhayAe paNa vizvAsaghAta karI evuM bhayaMkara pApa karyuM hatuM paNa kahyuM che ke - ge brAhmaNa pramadA bAlaka kI, moTI hatyAcAre che. tene karaNahAra prabhu bhaja ne, pAve bhavanidhi pAre. padma kapaTarahita thaI paramAtmAnA zaraNe javAmAM Ave te evAM mahApApa paNa naSTa thaI jAya che. vyantarI kahe che ke, "he! prabho ! meM sAMbhaLyuM che ane pratyakSathI jouM chuM ke, Apa adhama uddhAraka che. ane tethI ja tame A devone ema karI rahyA cho ke, "A mAtAtulya mane kevalajJAna jaladI prApta karavAnI sahAyatA ApI che." A pramANe tame mArA duSkRtyane paNa sahAyatArUpe mAnI rahyA cho. Apa adhameddhAraka che e kAraNe ja tame mArA Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa2] * zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [Aso duSkRtyone paNa sArAM mAnI rahyA che. have huM ApanA zaraNe AvI chuM. Apa mAre aparAdha mApha kare ane mAre uddhAra kare." A pramANe pazcAttApa karavAthI pApa naSTa thaI jAya che. pApane naSTa karavA mATe bhagavAna te kevala nimittarUpa ja che. sAcI rIte pApone naSTa karanAra te pitAne pazcAttApa ja che. maMgala gA devI devatA, muniguNu aparaMpAra; mahApAtakI sudharI vyaMtarI, pAI samakita sAra. dhana 138 che bantarIne pazcAttApa jeI deve kahevA lAgyA ke, A pitAnAM pApa mATe kevo pazcAttApa karI rahI che. ApaNe deva chIe, ApaNuM sthAna A vyantarI karatAM UMcuM che, chatAM paNa je ApaNumAM pApa dabAeluM rahyuM te mahAna hAni thaze. eTalA mATe ApaNe paNa pitAnAM pApane pazcAttApa kara joIe. uparathI bhale game tevAM suMdara kapaDAM paheravAmAM AvyAM heya paNa kapaDAMnI nIce paNa bImArI-kharAbI hoya che. eTalA mATe ema samajavuM na joIe ke ame sAdhu ke zrAvaka chIe eTale niSpApa chIe, paNa pitAnAmAM je kAMI pApa hoya tene pragaTa karI pazcAttApa karavuM joIe. je pApane dabAvI rAkhavAmAM Ave te pApathI bhayaMkara hAni thaze. jayAre nIca ane AsurI zaktivALI vyantarI paNa pitAnAM pApano A pramANe pazcAttApa karI rahI che te pachI vivekazakitane dhAraNa karanAra manuSyoe pitAnAM pApane pazcAttApa keTalo karavo joIe teneM vicAra karo. tameM tamArA viSe vicAra kare ke, tame hamezAM vyAkhyAna sAMbhaLo cho chatAM jo tame pitAnAM pApane pazcAttApa na karo te kyAre pazcAttApa karaze? je rogane amRtathI paNa na dhAyuM te pachI jyAre dhaze ? sAbu maLavA chatAM paNa je kapaDAne sApha na karyo te pachI kyAre sApha karaze? devo te vyantarIne pazcAttApa karatI joI pitAnAM pApane pazcAttApa karavA lAgyA, tema tame paNa tamArA pApane pazcAttApa kare. tamAre paNa pAponI AlocanA karI pazcAttApa karavo joIe. keTalAka le ke, pitAnAM pApa prakaTa thaI jaze te duniyA kharAba kaheze e vicArathI pitAnAM pApa chupAvI rAkhe che. paraMtu pApane chupAvI bhale thoDA divasa mATe duniyAmAM sArA kahevAo paNa ema karavAthI te anaMtakALa sudhI kharAba banyA raheze, ane pApane prakaTa karavAthI duniyA tamane bhale game te kahe paraMtu paramAtmA tamane kharAba nahi kahe. pApane prakaTa karavAthI AtmA game te hoya paNa te pavitra banI jAya che. paramAtmAnI samakSa game te pApI pitAnAM pApe raju karI pavitra banI zake che. eTalA ja mATe bhaktajane kahe che ke - prabhujI mere avaguNa citta na dhare, eka lehA pUjAmeM rAkhata eka ghara badhika chure; pArasa tAme bheda na rAkhata kaMcana karata khare. prabhu eka nadiyA eka nAra kahAvata mila nIra bharo; deya mila eka rU5 bhaye taba surasuri nAma pare. prabhu eka te te laTuM che ke je pUjAmAM rAkhavAmAM Ave che, ane eka te leTuM che ke je kasAInA chAnA rUpamAM che. je kasAInA charAmAM raheluM loDhuM je pArasane spaze nahi te Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 5]. rAjakoTa-cAturmAsa" """ "" [ para e dazAmAM te te laTuM ja raheze. paNa je te leTuM pArasane sparza karI le che, pArasa te lehAmAM ane pUjAmAM rAkhavAmAM AvatA leDhAmAM kAMI bhedabhAva na rAkhatAM tene tenuM banAvI deze. pArasane mATe te leDhAnI daSTie banne samAna ja che. A ja pramANe pApa na rahevAthI AtmAnI daSTie badhA samAna ja che. bhagavAna mahAvIra kSatriya hatA ane harikezI muni cAMDAlane tyAM janmyA hatA chatAM siddha thayA bAda temanAmAM koI prakArane bheda na rahyo. gaMgA ane gaTaramAM keTaluM badhuM aMtara hoya che? paNa gaMgA e gaTarane paNa pitAnAmAM meLavI le che. je pramANe khullI paDelI gaTara eTalI badabU mAratI nathI jeTalI badabU baMdha paDelI gaTara mAre che, te ja pramANe prakaTa karelAM pApanI apekSA dabAelAM pApa adhika hAni kare che, eTalA mATe pApone na dabAvatAM prakaTa karI pazcAttApa kare che temAM kalyANa raheluM che. abhayA vantarInI vAtane vadhAre na vistAramAM eTaluM ja kahuM chuM ke, te potAnAM pApane pazcAttApa karI samakitadhAriNI banI gaI. have sudarzana bhagavAnanuM zuM thAya che teno vicAra have pachI yathAvasare karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 Aso vadI 5 maMgaLavAra prArthanA kuMtha jinarAja tU aise, nahi keI deva te se; vilokInAtha - kahiye, hamArI bAMha daDha gahiye. kuMthu 1che 1 -vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI zrI kuMthunAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA AtmAe kaI rItie karavI joIe e vAta huM vAraMvAra kahuM chuM, chatAM A vAta ja evI che ke tene pAra Ave ema nathI. pakSIo pitAnI pAThArA AkAzamAM game teTalA UMcA uDe paNa teo anaH AkAzane pAra pAmI zakatA nathI. chatAM jyAM sudhI temanAmAM cetanA hoya che tyAMsudhI teo AkAzamAM vicaratA ja rahe che. A ja pramANe paramAtmAnI prArthanAne pAra nathI chatAM potAnI zakti anusAra paramAtmAnI prArthanA karatAM ja rahevI joIe. -- paramAtmAnI prArthanA karavAthI zuM lAbha thAya che te atre jovAnuM che. Ane mATe zAstrakAro ane yogAbhyAsIo ema kahe che ke, paramAtmAnI prArthanA karavAthI siddhi prApta thAya che. pAtaMjali yogasUtramAM kahyuM che ke - vItarAgaviSayacittaM vA yogasiddhiH arthAta-vItarAgamAM citta ekAgra karavAthI-vItarAganuM dhyAna dharavAthI yoganI siddhi thAya che. prArthanA viSe paNa ema ja samaje. pAtaMjali egazAstramAM je kAMI kahyuM che te ja vAta jainazAstramAM kharI rIte jotAM hUbahU maLe che, jenazAstra kahe che ke, ApaNA Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 584) zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Asa deva vItarAga ja che. sarAgI ApaNA deva nathI eTalA mATe vItarAganuM dhyAna dharavuM. pAtaMjali yogasUtra paNa vItarAganuM dhyAna dharavA viSe kahe che. vItarAganuM dhyAna dharavAthI siddhi prApta thAya che. mATe badhuM bhUlI jaI vItarAganuM ja dhyAna dharavuM. A te prArthanA karavAthI arthAta vItarAganuM dhyAna dharavAthI siddhi prApta thAya che, enI vAta thaI. paNa vItarAganuM dhyAna kevI rIte dharavuM joIe e vAta atre jevAnI che. keTalAka leke ema kahe che ke, rAgInuM cittA rAgImAM te ceTI zake paNa rAgInuM citta vItarAgamAM kevI rIte coMTI zake? je kAI amArI sAthe prIti bAMdhe che tenI sAthe ame paNa prItipUrvaka vyavahAra karIe chIe, paNa je vItarAga che ane je amArA jevA rogIonI sAthe prIti ja bAMdhatA nathI temanI sAthe ame kevI rIte prIti bAMdhIe ? A praznanA uttaramAM jJAnIjano kahe che ke, rAgIonI sAthe prIti te anantakALathI bAMdhatA AvyA che paNa temanI sAthe prIti bAMdhavAthI kAMI lAbha thayo nathI. saMsAramAM e prakAranI prIti te bAMdhavAmAM Ave ja che. evI prIti te kIDI-makoDA Adi nAnA cho paNa bAMdhe che. eTalA mATe manuSya evI prIti bAMdhe emAM AzcaryanI vAta zuM che. strIpuraSanuM paraspara AkarSaNa A ja prakAranI prItithI thAya che. A prakAranI rAgapUrNa prIti te saMsAranA leke kare ja che ane te paNa anaMtakALathI evI prIti karatuM AvyuM che, paNa he ! bhavya puruSa ! e prakAranI prIti kAmanI paNa nathI. je rAgathI tuM bIjAonI sAthe prIti bAMdhe che te rAgane vaza thavAthI vItarAganI sAthe prIti bAMdhI zakAtI nathI. paramapuruSa vItarAganI sAthe paNa prIti bAMdhI zakAya che, paNa tyAre ke jyAre tuM A prakAranA rAgamAMthI cittane pAchuM kheMcI le. pAtaMjali yogadarzana viSe jainadaSTie vicAra karavAmAM Ave te badhAM to A eka ja sUtramAM gatArtha thaI jAya che. pAtaMjali yogadarzana ane jenasiddhAnta bane vItarAganuM dhyAna dharavuM ema kahe che. paNa vItarAganuM dhyAna kevI rIte dharavuM ane vItarAganI sAthe prIti kevI rIte bAMdhavI ene mATe kahyuM che ke - prIti anAdi para thakI, je teDe ho nara joDe parama puruSathI rAgatA, eka tattvatA ho rAkhI guNageha. mahApuruSo kahe che ke he! che! tame anAdi kALathI AtmAne bhUlI jaI pudgalanI sAthe prIti kare che. pudgalenI sAthenI A anAdinI prIti jeTalA daraje teDavAmAM Avaze teTalA daraje paramAtmA sAthenI prIti vadhavA pAmaze. A saMsAramAM evI kaI vastu ja nathI je sadAne mATe TakI rahe. Ane mATe tame tamArA zarIrane ja juo. tamArA mastaka upara je kALA vALa ugelA hatAM ane je tamane gamatA hatA te paNa sapheda thaI gayA. A pramANe A saMsAra nAzavAna arthAta parivartanazIla che. te navapurAtanadharmavALo che, tene svabhAva ja e che. jJAnIjano kahe che ke, je saMsArane Avo svabhAva che te saMsAra sAthe prIti na bAMdho paNa paramapuruSanI sAthe prIti bAMdhe. A saMsAranI sAthe pra ta bAMdhavAthI tuM te paramapuruSanI sAthe prIti bAMdhI zakIza nahi. je te saMsAranA A svabhAvane samajI laIza te pachI tenI sAthenI prIti choDavAmAM tane kaI prakAranI muzkelI jaNAze nahi ane saMsAranI vastu dUra thavAthI tene koI prakAranuM Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI-5] rAjakoTa-cAturmAsa [ 585 duHkha paNa thaze nahi. je saMsAranA A svabhAvane jANatA nathI te te zarIrane rogI ke duHkhI thavAthI rudana kare che paraMtu je saMsAranA svabhAvane jANakAra-jJAnI che tene evA samaye paNa da:kha thatuM nathI paNa prasannatA thAya che. jJAnIjane saMsArane ema kahe che ke, tuM tArA svabhAvane choDatA nathI pachI ame amAro svabhAva kema choDI daIe ? tuM parivartanazIla che. e tAre svabhAva ja che paNa amAro svabhAva e nathI." .. saMsArane parivartanazIla svabhAva joIne pudgala sAthenI prIti tame jema jema teDatA jaze tema tema paramAtmA sAthe prIti vadhatI jaze. eTalA mATe saMsAra sAthenI priIta teDI nAMkhI ananyabhAve paramapuruSa paramAtmAnI sAthe prIti kare. * kadAca koI ema kahe ke, eka bAju te tame rAgane tyAga karavAnuM kaho cho ane bIjI bAju paramAtmAnI sAthe prIti-rAga bAMdhavAnuM kaho cho te e banne vAta kema banI zake? A praznano uttara e che ke, kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAga e traNa prakAranA rAgo tyAjya che, paraMtu deva, guru ane dharma sAtheno rAga tyAjya nathI. zAstramAM paNa kahyuM che ke - * dhana jAne mijhApamAnujArA . . che. A pramANe paramAtmAnI sAthe prIti bAMdhavI tyAnya nathI. kAmarAga, sneharAga ane dRSTirAga aprazasta che ane dharmarAga prazasta che. pahelAM azubhamAMthI nIkaLI zubhamAM javAya che, bAda potAnA svarUpamAM avAya che. A ja gya mArga che. * kadAca koI kahe ke, ame paramAtmA sAthe prIti bAMdhIe ane e prItinA, cinha svarUpa ame je vastu khAIe-pIIe ane paherIe te paramAtmAne arpaNa karIe te emAM paramAtmA sAthenI prIti pragaTa thAya che ke nahi ? A praznano uttara e che ke, vivekadaSTie e jovuM joIe ke, ame paramAtmAnI sAthe je prIti pragaTa karIe chIe te prIti paramAtmAnI prabhutA vadhAravAnA uddezathI karIe chIe ke ghaTADavAnA uddezathI ? pratyekanI sAthe tenI yogyatAnusAra prIti karavI joIe. udAharaNa tarIke, tame leke sAdhuenI bhakti kare che paNa sAdhuo pratyenI prIti pragaTa karavA mATe je tame temanA gaLAmAM tamArI motInI mALA paherAvI de te zuM te ThIka kahevAze ? zuM ema karavAthI bhakti ke priIti pragaTa thaze ? e bhakti ke prIti nathI. e te tame jANo ja che. eTalA mATe je vastuthI sAdhunA cAritramAM doSa na lAge tevI vastu sAdhuone samarpaNa karavI emAM ja sAdhuonI bhakti rahelI che; paNa je vastu ApavAthI sAdhunA cAritramAM doSa lAge te vastu sAdhuone ApavI emAM sAdhuonI bhakti rahelI nathI. ema karavuM e to ajJAna che. . bhagavAna vitarAganI bhakti viSe paNa ema ja samaje. paramAtmAnI bhakti karavA mATe vikAro ane ahaMkArano tyAga karI dInabhAve temanI prArthanA kare. paramAtmA ahaMkArathI dUra rahe che ane namratAnI samIpa rahe che eTalA mATe vinamra banI paramAtmAnI sAthe hadayapUrvaka jema jema prIti bAMdhatA jazo tema tema paramAtmAnI samIpa tame jatA jaze. anAthI munine adhikAra-65 anAthI muni rAjA zreNikane e ja vAta kahI rahyA che ke, "he ! rAjana! tuM kuzalanA mArgane tyAga karI mahAnircanthanA mArge cAla." mahAnircanthanA mArge cAlavAthI zo lAbha thaze tene mATe anAthI muni kahe che ke -- 29 Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa86 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha Aso carittamAyAraguNAnie tao, aNuttaraM saMjamaM pAliyA NaM / nirAsave saMkhaviyANaM kammaM, uvei ThANaM viuluttamaM dhuvaM // 52 // arthAta-he ! rAjana ! je kuzalanA mArgane tyAga karI bhagavAnanI AjJAmAM vicaranAro haze te cAritranA AcAraguNethI yukta haze. cAritra, AcAra ane guNa kene kahevAM e ave jovAnuM che. je vastu je AcAranuM pAlana karavAthI prApta thaI zake che te AcAranuM pAlana karavAthI ja te vastunI prApti thAya che. A ja pramANe koI cAritraprAptinuM kahe te bhagavAna kahe che ke, paMcavidha AcAranuM pAlana karavAthI ja cAritranI prApti thaI zake che. jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya; A pAMca prakAranA AcAronuM pAlana karavAthI ja anuttara cAritranI prApti thaI zake che. sArasa tti mAvA: arthAta-jenuM AcaraNa karavAmAM Ave athavA jene racanAtmaka kArya kahI zakAya 'te AcAra kahevAya che. jemake jJAnAcAra arthAta je jJAna che tene jJAnAcAra pramANe AcaraNamAM utAravuM. bhale thoDuM ja jJAna hoya, paNa jeTaluM jJAna hoya te jJAna pramANe vyavahAra karanAra jJAnAcArane pAlaka che-ArAdhaka che. paraMtu jemanAmAM jJAna te ghaNuM che, kintu jJAnAcAra pramANe tenuM AcaraNa karatA nathI tene bhagavAna ArAdhaka nahi paNa virAdhaka kahe che. zrI bhagavatI sUtramAM bhagavAne traNa prakAranI ArAdhanA batAvI che. jJAnanI ArAdhanA, darzananI ArAdhanA ane cAritranI ArAdhanA. A ArAdhanAnAM utkRSTa, madhyama ane kaniSTa ema bIjA traNa bheda karavAmAM AvyA che. keIne bhale kaniSTa jJAna hoya chatAM jo te jJAnAnusAra jJAnanuM bahumAna kare che te jJAnane ArAdhaka che, paraMtu keIne utkRSTa jJAna paNa heya chatAM je te jJAnAnusAra jJAnanuM bahumAna karatA na hoya te te virAdhaka che. cAritramAM jJAna ane darzana banene samAveza thaI jAya che. matalaba ke, je cAritranA AcAramAM sahAyatA ApanAra jJAnAdi guNanI sAthe utkRSTa saMyamanuM pAlana kare che te ja kuzInA mArgathI aLage che; te ja mahAnigraMthanA e mahAmArga upara cAlanAre che ane te ja vipula, uttama ane dhruva ekSasthAnane pahoMcADe che. cAritranuM phala A ja che. zrI. bhagavatI sUtramAM e prazna pUchavAmAM AvyuM che ke, raMkane zo ! fuM ? arthAta-he! Arya ! saMyamanuM zuM phaLa che? A ja pramANe tana ! u ? arthAta- he! Arya! tapanuM zuM phaLa che? A praznanA uttaramAM kahevAmAM AvyuM che ke, saMjameNa ajjo! anAssavaphalaM, taveNa ajjo! vodAnaphalaM / arthAta-he! Arya! saMyamanuM phaLa anAzrava che ane tapanuM phaLa pUrvakane naSTa karavAM e che. jyAre saMyamadvArA navA karmo baMdhAtAM aTakI jAya che ane tapadvArA pahelAMnAM karmo naSTa thaI jAya che te pachI mekSa sivAya bIjuM bAkI zuM rahe? e dazAmAM mekSa ja maLe che ane bhagavAne paNa muktine A ja mArga prarUpyo che. A pramANe saMyamathI mukti ja maLavI joIe. paraMtu sAdhuo svargamAM paNa jAya che tenuM zuM kAraNa? pahelAnA zrAvakee. Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI pa ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 587 meAkSa che A prazna sthavisanI sAme mUkyA ane pUchyuM ke, jyAre tapa ane sayamanuM phaLa te pachI sAdhue kayA kAraNe svamAM jAya che? sthavirAe A prazna viSe dhaNA vicAra karyAM che ane kAI e kAMI tathA kAI e kAMI uttara ApyA che paNa badhAnA sAra e ja che ke, saMyamamAM utkRSTa parAkramanuM phaLa te mekSa ja che, paNa jyAre saMyamamAM utkRSTa parAkrama hAtA nathI tyAre svamAM devabhUmimAM vizrAma karIne mekSe jAya che. mAne ke, e mANase sukhAI javA mATe nIkaLyA. ekanI pAse cAlAka gheADA hatA. eTale te mArgomAM kayAMya rAkAyA vinA sIdha muMbaI paheoMcI gayA paNa khIjAnI pAse evA cAlAka gheADA na hatA, eTale te mArgamAM visAmA letA letA mukhaI paheAMcyA; arthAt mArgomAM tene vizrAma levA paDye zakti na heAvAne kAraNe mArgomAM vizrAma levA ja paDe che. chatAM te khIjo pathika paNa muMbaI nA ja hatA. A ja pramANe bhagavAnane mAtA muktine ja che ane muktinA ja che. temaNe sva te mATe upadeza ApyA nathI; chatAM jatAM svargamAM paNa e kAraNe jAya che ke, temanAmAM sarAgatA rahI hetI nathI. sarAgatA rahevAthI zubha yAga ane zubha baMdha thAya che A pramANe sayamanA thI svage nahi paNa saganA rahevAthI A rAga avanati karanA| nahi paNa unnati karanArA ja che. sAdhue bhagavAnane upadeza paNa. sIdhA melse na jAya che; vItAgatA AvI jethI te svage jAya che. svage jAya che; tema chatAM jAya che. jyAre sAdhanamAM aMtara paDI jAya che tyAre siddhimAM paNa aMtara paDI ja jemake pAtaMjali yogadanamAM kahyuM che ke, vItarAganuM dhyAna karavAthI yAganI siduiM thAya che. Ama kahyuM che paNa badhA leAkA ekadama ema karI zakatA nathI. eTalA mATe vItarAganA dhyAnanA paNa te ja pramANe bhedepabheda karavAmAM AvyA che; je pramANe jaina zAstramAM cAritranA ArAdhanAdi 81 bheda karavAmAM AvyA che. je kAI je bhedathI sAdhananA upayAga kare che tenI siddhimAM paNa tevuM ja aMtara paDI jAya che. anAthI muni kahe che ke, he! rAjana! jyAre AtmA kuzIlAne mArga cheDI da utkRSTa saMyamanuM pAlana kare che tyAre tenAmAM jarApaNa Azrava rahetA nathI. IryAvahI kriyA paNa teramA guNasthAna sudhI ja rahe che, caudamA guNasthAne paheAMcyA bAda te kriyA paNa chUTI jAya che ane tethI te atyuttama (vipula uttama) ane dhruva sthAna muktine pAme che arthAt te siddha, yuddha ane mukta banI jAya che. muktine vipula, uttama ane dhruva kahevAmAM AvI che tenuM zuM kAraNa? A praznane uttara e che ke, muktinuM kSetra 45 lAkha yeAjananuM anAdi kALathI che ane A saMsAra paNa anAdi kALathI che. A uparathI kAI ema kahe ke, siddhi ane saMsAramAM pahelAM kANu che ane pachI kANu che ? prazna karanAra ema kahe ke, je mukta thayA che te A saMsAramAMthI ja mukta thayA che. eTalA mATe pahelAM saMsAra ane pachI mukti che. paraMtu Ane mATe zAstra ema kahe che ke, soMsAra ane mukti banne anAdi kALathI che ane e kAraNe emAM AgaLa pAchaLane kAMI krama nathI. che Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 588]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Asa kahevAnuM e che ke, te muktinuM sthAna 45 lAkha ejananuM ja che ane ananta che e mekSasthAne gayA che, jAya che ane jaze chatAM te sthAna nAnuM paDatuM nathI. te sthAna nAnuM kema paDatuM nathI te ene mATe ema samajo ke, koI eka makAnamAM eka dIpakane prakAza che paNa je te ja makAnamAM daza, pacAsa ke hajAra dIpakano prakAza karavAmAM Ave che, zuM e adhika dIpakanA prakAzane jagyAnI saMkaDAza paDaze kharI ? vadhAre dIpakanA prakAzane saMkaDAza paDI zake nahi eTaluM ja nahi paNa sUryanA prakAzane paNa e makAnamAM jarApaNa saMkaDAza paDI zake nahi. A ja vAta muktinA sthAna viSe paNa samaje. 45 lAkha jenanuM sthAna hovA chatAM game teTalA siddho thAya to paNa temane sthAnanI saMkaDAza paDI zake nahi ane e ja kAraNe e sthAnane vipula kahevAmAM AvyuM che. anAthI munie rAjA zreNikane ema kahyuM che ke, he! rAjana ! kuzalene mArga, choDI tuM mahAnagranthanA mArge cAla. paNa atre prazna e thAya che ke, rAja sAdhu ne te tema te sAdhu thatuM na hatA chatAM tene Ama kema kahevAmAM AvyuM ? tene A prakArane upadeza ApavAthI zuM lAbha ? A praznano uttara e che ke, jo A upadeza kevaLa sAdhuone mATe ja upayogI ane gRhasthane mATe upayogI na hota to anAthI muni rAjAne A , upadeza kadApi saMbhaLAvata nahi. A upadeza sAdhuo ane gRhastha badhAne mATe samAna upayogI che. je mokSe javAnI IcchA rAkhe che te mekSanuM bhale thoDuM ja sAdhana karI zake paNa tenuM sAdhana ThIka hovuM joIe, UlaTuM hovuM na joIe. jemake barAbara rIte pakaDavAmAM AvelA zastradhArA te rakSA thaI zake che paNa je te ja zastrane UlaTuM pakaDavAmAM Ave te te je zastra svaghAtaka banI jAya che. A ja pramANe mekSane mATe bhale thaDe parAkrama, karavAmAM Ave paNa te parAkrama UlaTe have na joIe paNa bhagavAnanI AjJAnusAra hovo joIe. ema karavAthI Aje tame je sthitie cho tethI AgaLa vadhI zakaze paNa pAchI paDazo nahi. eTalA mATe tamAre paNa vicAravuM joIe ke, ame kuzalenA mArge na cAlIe paNa te mArgane tyAga karIe to amAre gRhasthAzrama sudharI jaze, bagaDaze nahi. keTalAka leke ema kahe che ke, je ame kuzIno mArga choDI daIe te amAre bhUkhyA ja maravuM paDe. ame gRhastha chIe ane Ajano jamAno evo che ke je pilIsI" kare che te ja potAnuM peTa bharI zake che. sIdhA jhADane badhA toDI nAMkhe che paNa vAMkA jhADane kaI kApatuM nathI. eTalA mATe A jamAnAmAM te kuzIlone mArga kema choDI zakAya? kahevata paNa che ke -"oTI khAnI zakkara se, duniyA ThaganI makara se." A jamAne ja kapaTane che eTalA mATe kapaTa vinA amAruM bharaNapoSaNa kema thaI zake? A praznanA uttaramAM zAstra kahe che ke, tame leko jo viveka rAkhaze te tamane Avo vicAra ja nahi Ave. jo tame adrazya zakti upara vizvAsa rAkho ane dharmanA baLane mAne te pachI A prakArano prazna ja ubho nahi thAya. saMsAranuM kAma saraLatAthI ja cAlI zake che; udAharaNa tarIke pAMca ane pAMca daza thAya che. A vAta sarala che paraMtu koI ema kahe ke, AjanA jamAnAmAM sarala vAtathI kAma cAlI zakatuM nathI eTalA mATe pAMca ane pAMca daza na batAvatAM agyAra batAvavAmAM Ave te zuM te ThIka kahevAya ? zuM A prakAranI vAtathI kAma cAlI zake che ? nizALamAM zuM AvI zikSA ApavAmAM Ave Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vI pa ] rAjakATa-cAturmAsa [ 589 che? saMsAranA vyavahAra sAcA gaNitathI ja cAle che. khATA. gaNitathI cAlatA nathI. jyotiSanA gaNitamAM thoDI paNa bhUla thaI jAya teA hisAba ja khATA thaI jAya. saMsAramAM bhale asatyanA vyavahAra paNa thatA hAya chatAM saMsAranuM kAma asatya gaNita ke asatya kAmathI ja cAle che ema kahI zakAya nahi. A ja pramANe saMsAranuM kAma paNa kuzIlAnA mAge cAlavAthI ja cAlI zake che ema mAnavuM e paNa bhUla che. bhagavAna kahe che ke, saMsAra vyavahAra satya ane saralatAthI ja cAlI zake che. Aje tame satya ane saralatAnA vyavahAramAM bhale kaSTo . mAnatAM hA paNa satya ane saralatAnA vyavahArathI tamArA AtmA kaI divasa hAnimAM paDI zakatA nathI. AthI UlaTuM satya ane saralatAnA vyavahArathI ja AtmA potAnuM kalyANa sAdhI zake che. sudazana caritra--65 sudarzananA caritramAM paNa Aja vAta batAvavAmAM AvI che. abhayAe asatya ane asaralatAne vyavahAra karyAM te Akhare tene pazcAtApa karavA ja paDayeA. bIjI bAju sute satya ane saralatAnA ja vyavahAra karyAM te temaNe potAnA AtmAnuM te| kalyANa karyuM paNa sAthe sAthe abhayAne paNa AtmasudhAra karyAM. A pramANe satya ane saralatAmAM ghaNI zakti rahelI che. satya ane saralatAthI Atmaskhala vadhe che ane AtmabalanI samAna khIjAM kAI khala nathI. sudaInanA AtmakhalanA pratApathI zULInuM siMhAsana banI gayuM hatuM. ane e ja bhavamAM meAkSanI prApti thaI zakI hatI. eTalA mATe satya ane saralatAnI niMdA ane phUDakapaTanI prazaMsA na kare. duniyAmAM bhale kUTakapaTanA phelAvA thaI rahyo hAya chatAM kAI paNa dharmanA granthamAM ema kaheluM nathI ke kUDakapaTa karavuM e dharma che athavA phUDakapaTa karavuM joIe. badhAM dharmazAstrAe ane nItikArAe phUDakapaTanI niMdA ja karela che chatAM je jevuM kare che te tevuM phaLa pAme che. abhayAe rANInA bhavamAM tathA vyantarInA bhavamAM mahAtmA sudarzanane dhaNuM kaSTa ApyuM hatuM chatAM e mahAtmAne dhanya che ke temaNe badhAM kaSTone samatApUrNAMka sahana karyA ane kaSTa ApanAra abhayAne paNa pavitra karI dIdhI. eTalA ja mATe kahevAmAM AvyuM che ke, vItarAgamAM citta ekAgra karavAthI na jANe kayA vakhate zuM thaI jAya che ? e vAta ja nicanIya che. vyantarI kahe che ke, meM aneka pApA karyA che paNa have huM ApanA zaraNe AvI chuM. dIna ke| dayAlu dAnI sarA na koI, tU dayAlu hIna heA tU dAnI hA bhikhArI; hA prasiddha pAtakI tU pApapUjahArI. dIna nAtha tU anAtha ke anAtha kauna meseAM, mA samAna Arata nAhiM AratahAra tAse. dIna. A vAta je tamane saMbhaLAvuM chuM te tamArA mATe paNa che ane mArA AtmA mATe paNa che. abhayA paNa A prakAranI prArthanAthI sudharI gaI te ApaNe kema sudharI nahi zakIe ? abhayA mahApAtikanI hatI paNa teNIe pApa chupAvyuM nahi te| te pavitra banI Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa90 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A gaI. A uparathI tame tamArA viSe juo ke, tame zuM kare che ? sAdhu-sAdhvI ke, zrAvakazrAvikA keIe paNa pitAnuM pApa. dabAvI ke chupAvI rAkhavuM na joIe. kAraNa ke, dabAeluMchupAveluM pApa bhayaMkara hAni karanAruM hoya che. tame abhayAna jevuM bhayaMkara pApa karyuM nahi heya paraMtu sAdhAraNa pApa te karyuM ja haze. e sAdhAraNa pApane paNa dabAvI na rAkhe kintu pragaTa karI de. mAne ke kaI mANasane bhAluM lAgyuM ane tenI aNI zarIramAM khUcI gaI paraMtu te mANase oparezana karAvI te aNu kaDhAvI lIdhI. jyAre bIjA mANasane je kAMTe ja pagamAM lAgyo hato paraMtu teNe te kAMTAne bahAra kaDhAvya nahi paNa dabAvI rAkhyo have A bemAMthI hAni ane kaSTa kene vadhAre thaze? A vAtane UMDo vicAra karI bhale sAdhAraNa ja pApa hoya te pApane paNa dabAvIne rAkhe. kAraNa ke, dabAvI rAkheluM sAdhAraNa pApa bhayaMkara pApathI paNa vadhAre hAni karanAruM nIvaDe che. gAma, nagara pura pATana vicarata, phiyA dhama uddhAra; bhavya jIva tAra munijI, pahuMce mekSa maMjhAra re. dhana 13 bhagavAna sudarzane je aMtima dezanA ApI hatI tene devoe harSa pUrvaka sAMbhaLI. A dezanA sAMbhaLavAthI sauthI vadhAre lAbha te abhayAne thayo. te jevI pApi hatI tevI ja dharmiNI banI gaI. zAstramAM evAM aneka udAharaNo maLe che ke jemAM durAtmAo paNa upadesa sAMbhaLyA bAda suAtmA banI gayA hoya. prabhava cora jabukumArane tyAM corI karavA mATe, gayo hato. paNa sudharyA bAda te ja mahAtmA banI gayo. cilAyatI cere pitAne zeThanI sAthe ja anyAya karyo hato ane tenI kanyAnuM mAthuM kApI laI jaI rahyo hate. mArgamAM tene muni maLyA. teNe munine kahyuM ke, mane sArA ane jaladI, kalyANa thAya evo mArga batAve. nahi te mArA hAthamAM A talavAra che te dvArA tamAruM mAthuM uDAvI daIza. munie, kahyuM ke, huM tane bahu ja sarala mArga batAvuM chuM, ke je mArge javAthI tAruM kalyANa jaldI thaI zake. cilAyatIe, kahyuM ke, mane bahu ja jijJAsA che eTalA mATe mane jaldI kalyANane mArga batAve. munie kahyuM ke, kalyANa karavAnA sarala mArga te e ja che ke, mana jema kahe tema na karavuM, arthAta mananA kahyA pramANe na cAlavuM. cilAyatIe kahyuM ke, ThIka have huM e ja pramANe karIza. muni te upadeza ApI cAlyA gayA paNa cilAyatI tyAM ja bAnastha thaI ubho rahyo. jyAre mana bIje kayAMya cAlyuM jatuM tyAre cilAyatI manane kAbumAM, rikI rAkho ane tene kahe ke, have huM tArA batAvela mArge cAlanAra nathI. tenA zarIra upara lehInI je dhAra cAlI hatI tenA upara kIDIo ceTI gaI chatAM te pitAnA dhyAnamAMthI vicalita na thayo; sthira ja rahyo ane e pramANe teNe AtmAnuM kalyANa sAdhI lIdhuM. matalaba ke, mahAtmAonA saMgathI ghora pApI paNa pavitra thaI gayA che. enAM aneka udAharaNe paNa zAstromAM ukSikhita che. abhayA vyantarI paNa mahApAtakinI hatI paNa bhagavAna sudarzananA pratApathI te paNa sudharI gaI. abhayA te sudharI gaI paNa tame tamAruM jue. tame paNa kapaTane tyAga karI pavitra bane. zAstramAM kahyuM che ke, mArA mitrachAdri amara sAdika arthAta-kapaTa karanAre ja pApI che ane saraLatA rAkhanAre ja samadaSTi che eTalA mATe chaLakyuTane tyAga karI saraLa bane. Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - -' - - - thAya... rAjakeTa-cAturmAsa [pA bhagavAna sudarzane vicAryuM ke, hajI mAruM AyuSya bAkI che eTalA mATe jagatanuM kalyANa karavuM. A pramANe vicAra karI sudarzana bhagavAna grAma-nagara, pura-pATaNamAM vicaravA lAgyA ane janatAne dharmane upadeza ApI temanuM kalyANa karavA lAgyA. mahApuruSone e te svabhAva ja hoya che ke, teo potAnA zarIrane upaga bIjAonA kalyANamAM ja kare che. A ja pramANe bhagavAna sudarzana paNa janapadamAM vicaratAM janatAne dharmane upadeza devA lAgyA. temanA dharmopadezane prabhAva janatA upara ke paDato haze ane temanA upadezathI janatAnuM kevuM kalyANa thatuM haze e kANuM kahI zake ? ApaNe paNa AtmAnuM kalyANa karavA mATe pitAnI zakti bhagavAna sudarzanane ananya bhAve samapI devI joIe arthAta A saMsAra upara je moha che te paramAtmAne soMpI de joIe; ema karavAthI apUrva zAti prApta thaze ane AtmAnuM kalyANa paNa thaze. kevalI thayA bAda kSe javAmAM-mukta thavAmAM kaI prakArane saMdeha rahetuM nathI chatAM paNa kevalI bhagavAna vihAra kare che. teo je vihAra kare che te pUrepakAra karavA mATe ja kare che. parepakAra karavA mATe ja sAdhuo kaI prakAranA baMdhanamAM rahetA nathI paNa janapadamAM vicare che. A ja pramANe tame paNa tamArI zakitane paropakAramAM upayoga kare. bhagavAna sudarzana teramA guNasthAnanuM ullaMghana karI caudamAM guNasthAne pahoMcI mese gayA ane siddha, buddha ane mukta thayA. A ja mAge anaMta cha mekSe vAyA che. mese javAne A ja mArga che. tame paNa A mArgane apanAvo te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 1992 Aso vadI 6 budhavAra prArthanA arahanAtha avinAzI, zivabhukha lIdhe; vimala vijJAna-vijJAsI, sAhaba sI. 4 cetana bhaja arahanAthane, te prabhu tribhuvanarAya; tAla "sudana" "vI" mAtA, tehane naSTa kahAye. 1 -vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI I arahanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanAne mArga ghaNe ja vikaTa che chatAM e mArge AtmA eTale eTale AgaLa vadhe che teTalo Tale AtmAne adhika AnaMda maLe che. AtmAnuM svarUpa jANavuM e paramAtmAnI prArthanAnuM sAyuM rahasya che. AtmA, ajJAnane kAraNe pitAnuM svarUpa bhUlI gayo che ane ema mAnavA lAgyo che ke, huM bahAra je kAMI jaI rahyo chuM te ja huM chuM; paNa AtmA eTaluM vicArato nathI ke, te bahAra je kAMI dasparUpe joI rahyo che te te tuccha che. tenuM svarUpa A dazya padArthothI taddana juduM ja che. AtmasvarUpa samajavA mATe jJAnIjanA AtmAne saMbaMdhIne kahe che ke - Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '592 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha cetana bhaja tU arahanAthane te prabhu tribhuvanarAyA. "he ! caitanya AtmA ! atyAra sudhI paramAtmAne bhUlI jaI te gaMbhIra bhUla karI che. have amArI vAtane dhyAnamAM laI tArI thayelI bhUla sudhArI le ane paramAtmAnuM bhajana kara; kAraNa ke, bhagavAna arahanAtha tribhuvananA svAmI che. tAre tA e tribhuvananA svAmI arahanAthanI ja mulAkAta karavI joI e. tAruM ane temanuM svarUpa eka.ja che eTalA mATe tAre temane ja maLavuM joI e. tuM pote ja pAtAnA kartA che ane bahAranA badhAM padArtho tArA sahAyaka che. tuM te e badhA padArtho pAsethI kAma lenAra svAmI che. chatAM tuM A vAtane bhUlI jaI svAmI hovA chatAM te padArthone vaza thaI rahyo che ane e padArthInI sAdhaneAnI sAthe ahIMtahIM bhaTakI rahyo che. mATe tuM ajJAnane dUra karI jarA jo ke tArAM A sAdhane tane kaI bAju laI jaI rahyAM che? vAstavamAM tAre kaI bAju javuM joI e, ane tArAM A sAdhanA tane kaI bAju laI jaI rahyAM che te tuM barAbara jo. Ama barAbara jovAthI ja tuM peAtAnA svarUpane samajI bhaviSyanI gati mATe dizA parivartana karI zakIza." [ Ase AtmA kAne AdhIna thaI kevI rIte kaI bAju jaI rahyo che e batAvavA mATe pUrvAcAryoe eka suMdara kalpanA karI che. temanI kalpanA evI che ke, eka ratha che, tene gheADAo joDavAmAM Avela che. dheADAnI lagAma sArathInA hAthamAM che, te rathanA mAlika rathamAM beThela che ane rathane sArathI calAvI rahyo che. jo rathamAM beThelA rathanA mAlika sAvadhAna haze te te sArathIne ema ja kaheze ke, mAre amuka jagyAe javuM che mATe rathane te bAju ja huMkAraje. rathanA svAmIe A pramANe sAvadhAna rahevuM ja joI e. sArathInA paNa e ja dharma che ke, rathInI sUcanAnusAra rathane calAve ane dheDAone lagAmadArA kAjImAM rAkhI yazeSTa sthAne rathane laI jAya. A pramANe jo rathI sAvadhAna haze, jo sArathI rathInI sUcanAnusAra rathane calAvatA haze, jo lagAmadvArA gheADAone sArathI kAjImAM rAkhatA haze ane dheDAe jo jAtavaMta haze te teA rathIne yathAsthAne laI javAmAM kAI prakAranI muzkelI AvI zakaze nahi. AthI viparIta jo rathane svAmI asAvadhAna heAya, jo sArathI svacchaMda hAya ane marajI mujaba rathane calAvatA hAya, jo gheADAonI lagAma barAbara kAbumAM rAkhavAmAM AvatI na hoya ane dhADA paNu aDIyala TaTTu heAya teA te ratha ane tenI sAthe ja sArathI tathA tene mAlika yaceSTa sthAne paheAMcavAne badale rastAmAM ja paDI jAya. karI che. A udAharaNa AtmAne paNa lAgu paDe che. AtmA paNa eka rathI che ke je A zarIrarUpI rathamAM beThelA che. upaniSamAM kahyuM che keH-- AtmAnaM rathinaM viddhi zarIraM rathameva ca / buddhintu sArathiM viddhi manaH pragrahameva ca // indriyANi hayAnAhurviSayAMsteSu gocarAn / . AtmendriyamanoyuktaM bhoktetyAhurmanISiNaH // arthAt--he ! buddhimAne ! A zarIra eka rathanI samAna che. A zarIramAM beThelA AtmA A zarIrane rathI che. nizcayAtmaka buddhiviveka e A zarIrarUpI rathane sArathi che. mana e A zarIrarUpI rathamAM joDelA dhADAonI lagAma che ane ndriyA A zarIra Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6 rAjakrATa-cAturmAsa [53 rUpI rathanA gheADAe che. je pramANe lagAmanA IzArAthI dhADAo dADe che te ja pramANe A zarIrarathamAM joDavAmAM AvelA indriyArUpI dhADA paNa manarUpI lagAmanA izArAthI dADhe che paNa indriyA svacchaMda thaI ne je je viSayeAnI tarapha dADavA lAge che te mA indriyAnA che, AtmArUpI rathIne te mA` nathI. AtmArUpI rathI viSayAnA mArge javA cAhatA nathI paNa manarUpI lagAma DhIlI ane indriyArUpI gheADAo svacchaMda che. eTalA mATe ema thavuM svAbhAvika che. indriyArUpI gheADAe manarUpI lagAmathI vaza che ane e manarUpI lagAmane krANumAM rAkhanAra muddhi sArathi che. e muddhi AtmArUpI sthInA sArathi che. eTalA mATe muddhine AtmAdhIna rAkhavI joI e. jo rathI sAvadhAna haiAya te te sArathine peAtAne adhIna rAkhI zake che ane ema kahI zake che ke, * he ! sArathi ! mAre amuka jagyAe javuM che mATe rathane te raste haMkAraje, UlaTe mAge` `kArIza nahi.' je AtmAthI A pramANe sAvadhAna hAya, ane buddhi--sArathine peAtAnI adhInatAmAM rAkhe te A zarIrarUpI rathanI sahAyatAthI AtmA yutheSTa sthAnane prApta thaI zake che arthAt kalyANa sAdhI zake che. AtmAne A zarIrarUpI ratha maLyA che. eTalA mATe e rathane kaI dizAmAM laI javA joI e enA tame vicAra karI. Ane mATe sa`prathama e vicArA ke tamAre durgati joI e ke sadgati ? durgAti te kAI paNa cAhatuM nathI. badhA ema ja kaheze ke, amAre sadgati ja joIe, paNa tameA sadgati tA cAhe che paraMtu tame zuM karI rahyA che ane tamArA ratha kaI bAju jaI rahyo che tenA vicAra karA. tamArA AtmA asAvadhAna, zuddhi pAgala, mana indriyAne annIna ane indriyA svaccha Mda tA thaI rahI nathI ne ? jo ema hoya teA e dazAmAM sadgati kema maLI zake ? jyAre AtmAne sAvadhAna karA, buddhine nizcayAtmaka ane AtmAne svAdhIna kareA ane indriyAne svacchaMda na banAvatAM manane vaza kare tyAre ja saddna gati prApta thaI zake; arthAt AtmA peAtAnuM kalyANa sAdhI zake. tame 'nameAthuM' te| pATha kheAlatAM bhagavAnane mATe ema kaheA che ke, bhagavAna dhanA sArathi che. jyAre bhagavAnane sAritha banAvavAmAM Ave tyAre AtmAnuM kalyANu thavAmAM kAMI saMdeha hoI zake kharA! ane kRSNane kahyuM hatuM ke, huM ! kRSNa ! Apa mArA sArathi che eTale mArI hAra kema thaI zake ? A ja pramANe jyAre bhagavAna sArathi hAya tyAre durgAMti kema thaI zake ? paNa sadgati ke mukti tyAre ja maLI zake ke, jyAre bhagavAnane sArathi anAvavAmAM Ave arthAt buddhi bhagavAnane samarpita karI devAmAM Ave. je pramANe vAsudevanA garuDadhvaja ratha prasiddha che te ja pramANe A manuSya zarIrarUpI prasiddha ratha AtmAne maLyA che. A rathanA sArathi bhagavAnane banAvavAmAM Ave arthAt je sArathinuM kAma karI rahI che te buddhine atyArathI bhagavAnane sarpata karI devAmAM Ave teA kalyANu thavAmAM zuM vilaMba lAge kharA ? ane AvuM manuSyazarIra prApta thavA chatAM paNa jo AtmAnuM kalyANa karavAmAM na Ave te pachI kalyANu kyAre thaI zakaze ? A sampradAyamAM raghunAthajI mahArAja nAmanA eka tejasvI mahAtmA thaI gayA che. te tapasvI hatA. ekavAra jodhapuramAM raghunAthajI mahArAje tyAMnA sIMdhIne kahyuM ke, " sIMghIjI! 30 Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 594]. zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso dharmadhyAna kAMI kare che ke nahi ?" sIMdhIjIe uttara Apyo ke, "mahArAja ! pahelAnAM bhavamAM khUba dharmadhyAna karI AvyA chIe eTale ja A bhavamAM jAgIra maLI che, UMcuM kuLa maLyuM che ane sArA gharanI strI paNa maLI che. tethI atyAre te AgaLanA bhavamAM dharmadhyAna kareluM che teno upabhoga karIe chIe. eTale hamaNAM dharmadhyAna karavAnI zI jarUra che ?" tyAre raghunAthajI mahArAje kahyuM ke, "e te ThIka che ke tame pahelAM dharmadhyAna karyuM che enuM phala atyAre maLI rahyuM che ane te badhA joI rahyA che paNa je have dharmakaraNa na karI ane marIne kutarA thayA te A makAnamAM AvavA deze ? " sIMghIjIe javAba Apyo ke, "nA, e dazAmAM to, AvavA nahi de." tyAre raghunAthajI mahArAje kahyuM ke, "ame eTalA ja mATe dharmadhyAna karavAnuM kahIe chIe. pahelAM dharmadhyAna karyuM enuM phaLa te atyAre jogavI rahyA cho, paraMtu bhaviSya mATe paNa kAMIka sArI karaNI kare. A manuSyajanma maLyo che chatAM dharmadhyAna na karyuM to zuM pachI kUtarA ke bilADInA bhAvamAM dharmadhyAna thaI zakaze ?" A ja vAta tame tamArA viSe paNa samaje. jo A manuSyajanma pAmIne paNa AtmAnuM kalyANa na karyuM te pachI kyAre karaze ! eTalA mATe A manuSya zarIradhArA AtmAnuM kalyANa kare. anAthI munino adhikAra-66 anAthI muni rAjA zreNikane A ja vAta kahI rahyA che ke, "he ! rAjana ! kuzIlene mArga choDI mahAnijha caeNnA mArge cAla." je ke rAjA zreNika sAdhu thatuM na hatuM paNa te mukti abhilASI te hatuM ja. AtmAne muktidhAmamAM pahoMcyA vinA zAnti maLI zakti nathI; eTalA mATe badhAe muktinI ja abhilASA rAkhavI joIe. kadAcit A bhavamAM ja tame mukta thaI na zake to paNa jo muktine prApta karavA prayatna cAlu rahe ane mukti tarapha ja gati karavAmAM Ave te mukti A bhavamAM nahi to anyabhavamAM maLaze ja. balki muktine prApta karavAno prayatna cAlu rAkhavAthI muktine prApta karI ema ja kahevAze. zAstramAM kahyuM che ke - ji lAmAne vare arthAta-je kAryane prAraMbha karavAmAM Avyo che te kAryane pUruM thaeluM samaje ane jeNe cAlavA mAMDayuM che tene pahoMcelo samaje. ' mane ke, eka mANasa muMbaI gayA che ane bIje mANasa muMbaI javA mATe ravAnA thayuM che. je pahele game che te te muMbaI pahoMcI gayA che paNa bIjo mANasa je hajI gharamAMthI nIkaLyo ja che tene mATe muMbaI hajI dUra che chatAM koI e banne kyAM gayA ema pUche te e bannene mATe ema ja kahevAze ke teo muMbaI gayA che. arthAta je jyAM javA mATe nIkaLyo te tarapha prasthAna karanArane mATe ema ja kahevAmAM Avaze ke te yathAsthAne paga mUkI rahyo che. A ja pramANe eka mANasa muMbaIthI rAjakoTa AvavA mATe nIkaLyo che. hajI te muMbaImAM ja che chatAM tAttvika daSTie te tene mATe te rAjakeTa ja samIpa kahevAze. - zukala pakSanI bIjane divase prakAza ocho thAya che ane kRSNapakSanI bIjane divase prakAza vadhAre thAya che chatAM ekane zukalapakSa ane bIjAne kRSNa pakSa eTalA mATe kahevAmAM Ave che ke, ekamAM prakAzanI vRddhi thaI rahI che ane te prakAzanI sanmukha che ane bIjAmAM prakAza Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6] rAjakoTa-cAturmAsa [595 vadhAre hovA chatAM prakAzanI hAni thaI rahI che ane te prakAzathI unmukha che. zukalapakSamAM bIjane divase prakAza ocho hoya che paNa te kramazaH vadhatA hoya che ane kRSNapakSamAM bIjane divase prakAza vadhAre hoya che paNa te kramazaH ocho thato jAya che. anAthI muni A ja vAtane dRSTimAM rAkhI ema kahe che ke, bhale eka ja pagaluM bhare paNa te mahAnircanthanA mArge ja bhare. A pramANe bhale mahAnirgasthanA mArge eka ja pagaluM bharavAmAM Ave chatAM tamArA mATe ema ja kahevAmAM Avaze ke tame muktinA mArge ja cAlI rahyA che! anAthI munie A vAta jo ke badhAne mATe kahI che paNa tamArA lekenI apekSAe amArA-sAdhuo-upara e vAtanI vadhAre javAbadArI rahela che; kAraNa ke ame dharmane mATe ja ziramuMDana karAvyuM che ane tamAro ane amAre je saMbaMdha che te saMbaMdha paNa dharmane kAraNe ja che, chatAM bane che evuM ke, koI kaI sAdhuo ane gRhasthane saMbaMdha saMsArane mATe banI jAya che. eTalA mATe sAdhuoe A viSe vizeSa sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. - anAthI munie je kAMI kahyuM che tene sAra e ja che ke, jJAna ane kriyA banene jIvanamAM utAravAM. keTalAka leke to kevaLa jJAnane ja mAne che ane keTalAka leke kevaLa kriyAne ja mAne che; paNa jainazAstra kahe che ke, jJAna ane kriyAnA samanvayanI AvazyaktA che. bannene samanvaya thAya te ja kalyANa thaI zake. jJAna vinAnI kriyA AMdhaLI che ane kriyA vinAnuM jJAna pAMgaLuM che. je paMgu-laMga hoya che te joI te zake che paNa cAlI zakatA nathI paraMtu je AMdhaLo hoya che te cAlI te zake che paNa joI zakatA nathI. paNa je banne ekabIjAnI sahAyatAthI kAma kare te banne cAlI paNa zake che ane yatheSTa sthAne pahoMcI zake che. A vAta eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM - mAne ke, eka saMghe jaMgalamAM paDAva nAkhyo. e saMdhanI sAthe eka laMgaDo ane eka AMdhaLo hate. rAtanA samaye saMghanA bIjA loko te uDIne cAlyA gayA paNa te laMgaDe ane AMdhaLo e banne rahI gayA. kevala e be ja mANaso hatA. ane te sthAna jaMgala hovAthI bhayAnaka hatuM. savAre uThIne laMgaDAe joyuM ke, A badhA leke cAlyA gayA che ane kevaLa ame be ja jaNe ahIM rahyA chIe. te laMgaDAe AMdhaLAne badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI ane kahyuM ke have zuM karavuM! je ApaNe ahIM ja rahIzuM te jaMgalanA jAnavaro ApaNane phADI khAze. huM sAthIo je mArge gayA che te mArga te joI zakuM chuM paNa laMgaDo hovAthI cAlI zakatA nathI tyAre AMdhaLo kahevA lAgyo ke, huM cAlI te zakuM chuM paNa joI zakatA nathI. te vakhate je teo banne saMpI na jAya te teo bane tyAM ja rahI jAya ane jaMgalI pazuo temane phADI khAya; paNa bannee saMpIne evo vicAra karyo ke, ApaNAmAM ekane cAlavAnI zakti che ane ekane jovAnI zakti che. eTalA mATe A banne zaktine samanvaya karI ApaNe jaMgalamAMthI bahAra nIkaLI javuM joIe. A pramANe vicAra karI AMdhaLAe laMgaDAne pitAnI kaMdhe besADI dIdho ane laMgaDo tene mArga batAvavA lAgyo. laMgaDo mArga batAvate jate hato ane AMdhaLe cAlate jatA hatA. bannene eka ja sthAne javAnuM hatuM eTalA mATe banne pitApitAnI zaktine samanvaya karI yatheSTa sthAne pahoMcI gayA. ' Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 596 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA jJAna ane kriyA viSe paNa emaja samajo. kAI kahe che ke, jJAna haiAya te| pachI kriyAnI zI jarUra che ane kAI ema kahe che ke, baDabaDa karavAthI ane jJAnane prApta karavAthI zA lAbha che? ApaNe te kriyA ja karavI. jo ke lakSya tA bannenuM AtmakalyANa sAdhavAnuM che, paNa bannemAM kusaMpa hAvAthI--kaivala eka eka zakti heAvAne kAraNe bannemAMthI kAI lakSya prApta karI zakatuM nathI. lakSya tA tyAre ja siddha thaI zake ke jyAre bannenI zaktionuM ekIkaraNa-samanvaya karavAmAM Ave. zAstra kahe che ke, je jJAna kriyAnuM khaMDana kare che te jJAna nahi paNa ajJAna che ane jJAna vinAnI je kriyA karavAmAM Ave che te paNa nakAmI che, lAbha tA tyAre ja thaI zake ke jyAre jJAnanI sAthe kriyA karavAmAM Ave. vyavahAramAM paNa jJAna ane kriyA bannenI kahe ke, svata MtratA prApta karavI joIe. paraMtu prApta thaI zake nahi. jJAna ane kriyA banne heAya teA ja svataMtratA kaDakaDatI bhUkha lAgI che ane bhAjana karavuM che paraMtu bhojana kaeNvI rIte karavuM enuM paNa jJAna hAvuM jarUrI che. A pramANe jJAnapUrvaka bhAjana karavAthI ja bhUkha maTI zake che. bhAjana mukhathI ja karI zakAya che, kAnadvArA khAI zakAtuM nathI. A jJAna hoya te ja bhAjana karI zakAya che. AvazyakatA rahe che. jemake keAI mANasa svataMtratA kevaLa jJAnathI ke kevaLa kriyAthI prApta thaI zake. jemake ' tame lAkA e tA jANeA ja che ke, mukhadrArA bhAjana thAya che. enuM jJAna te badhAne hAya che paraMtu sAthe sAthe je bheAjana karavAmAM Ave che te pathya che ke apathya tenuM paNa jJAna hAvuM Avazyaka che. jo apathya bhojana karavAmAM Ave ta| lokA pariNAme rAgI ane du:khI thatAM jovAmAM nathI AvatA ? A pramANe vyavahAramAM paNa jJAna ane kriyA banneyanI AvazyakatA rahe che, ekathI kAma cAlI zakatuM nathI. jJAna vinAnI karavAmAM AvelI kriyA hAniprada nIvaDe che. sAthe sAthe kriyAvihIna jJAna paNa popaTIyuM ja jJAna che. udAharaNane mATe eka mANase eka pApaTane ema zIkhaDAvyuM ke, * bilADI Ave tyAre DaratA rahevuM. ' popaTa tA khilADI Ave tyAre DaratA rahevuM' ema raTatA rahyo. ekavAra khilADI AvI ane te pApaDhane paMjAmAM pakaDI paNa lIdhA paNa te te ema ja raTatA rahyo ke, bilADI Ave tyAre DaratA rahevuM. lAkA kahevA lAgyA ke, 'are! mUkha pepaTa ! khilADI kayAre Avaze ane tuM yAre DaratA rahIza ?' A pramANe te popaTane 'bilADI Ave tyAre DaratA rahevuM' e jJAna te| hatuM paraMtu te jJAna sakriya--kriyAtmaka na heAvAne kAraNe te nAna kAI kAmanuM rahyuM nahi, niSphaLa nIvaDayu. : . AjanI zikSA paNa pApaDIyA zikSaNanA jevI banI rahI che. je vastu upara peAtAnA adhikAra nathI te vastune peAtAnI mAnavI ane je vastu pote banAvI zakatA nathI e vastu meLavIne abhimAna karavuM ane jIvanane parataMtra banAvavuM e popaTIyuM jJAna che. udAharaNa tarIke je pAghaDI tame paherA che te pAdhaDI banAvavAmAM tame zuM karyuM che? zuM tame te pAghaDIne vaNIke raMgIche? tame je dheAtIyuM pahere che| ane te paherIne abhimAna kareA che te dheAtIyAne tame kAI divasa banAvyuM che ? jo nahi ta| pachI tene paheravAmAM abhimAna kema karI zakeA ane peAtAnI kema mAnI zake ? Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ _- _to :. .. _. : : : : : : vadI 6]. rAjakeTa-cAturmAsa [597 Aje sAMbhaLyuM che ke, hamaNAM eka evuM mazIna nIkaLyuM che ke je eka hAtha lAMbo karavAthI keTanI eka bAMya paherAvI de che ane bIjo hAtha lAMbo karavAthI bIjI bAMya paherAvI de che. A pramANe mazIna koTa paherAvI de che. mAne ke e pramANe kaI jotIyuM paherAvI de evuM mazIna nIkaLe ane te mazIna dhotIyuM paherAvI paNa Ape che te sthitimAM lajajA bacAvavAnuM kAma tamArA hAthamAM rahyuM ke, parataMtra rahyuM ? mazIna dhotIyuM paherAvI Ape pachI dhotIyuM paheravAnI tame takalIpha ja zA mATe lo ? paNa je bajAramAM dhotIyuM khullI jAya te e dizAmAM tame zuM karazo? A pramANe je vastune lIdhe tame parataMtra che, te vastu meLavIne abhimAna karavAnI zI jarUra che! AvA khoTA abhimAnane kAraNe ja leke parAdhIna ane patita banyAM che. zAstra kahe che ke, zreNika rAjAnA putra ane pAlita zrAvakanA putre 72 kalAnuM zikSaNa lIdhuM hatuM. kadAca zreNikanA putra rAjya karavA mATe 72 kalA zIkhI hoya ema kahetA ho te zuM pAlitanA putrane rAjya karavuM hatuM ke tene 72 kalAo zIkhaDAvavAmAM AvI ? pAlita zrAvaka hato ane nigraMthapravacanane jANakAra hate. chatAM teNe potAnA putrane rAjAnA putranI mAphaka 72 kalAo zIkhaDAvI hatI. mArI samajamAM te ema karavAnuM kAraNa kadAca e haze ke, jIvanane parataMtra na banAvavuM; paNa svataMtra banAvavuM. parataMtra banavAthI jIvana duHkhI banI jAya che. sukhI jIvana te svataMtra banavAthI ja bane che. jIvananA upayogane mATe je vastu Avazyaka che te vastu kaI che ke jeno samAveza 72 kalAomAM thatuM nathI ? ghara, vastra, bhojana banAvavuM Adi badhAM kAryo kare kalAmAM antargata thAya che. Aje e cIjone upayoga te karavAmAM Ave che paNa te cIjane kema banAvavI e na jANuvAne kAraNe ja jIvana parataMtra banI rahyuM che; jIvana parataMtra hovA chatAM leke kheTuM abhimAna kare che ane e abhimAnane kAraNe ja leke patita thaI rahyA che. kadAca koI kahe ke, ame puNyavAna chIe ane amArI sAthe puNya kamAvI lAvyA chIe eTalA mATe ame taiyAra vastu khAIe chIe, paherIe chIe ane AnaMda mANIe chIe. paNa je leke parataMtratA bherAve che te lake puNyavAna che ke jemanuM jIvana parataMtra nathI, paNa svataMtra che te leke puNyavAna che? parataMtratA bhogavavI ane pitAne puNyavAna mAnI abhimAna karavuM e bhUla che. jemake mArA hAthe oNparezana karavAmAM AvyuM che, e mArA hAthathI pAtra upaDatuM nathI ane mArA mATe sAdhuo gocarI laI Ave che. je taiyAra khAI levuM e ja puNyatA che te te huM sAdhuoe lAvelI gocarI khAIne ema kahI zakuM ke huM taiyAra khAnAro te puNyavAna chuM ane tame gocarI lAvanArA pApI che. bImAra thavAthI sAdhuo mAruM malamUtra paNa paraThavI Ave che, eTalA mATe huM temane kahyuM ke huM puNyavAna chuM ane tame pApI che te zuM A mAruM kathana ucita kahI zakAya kharuM ? leke samyajJAnanI vAte te kare che paNa Aje teo samyaga jJAnathI kevI rIte dUra jaI rahyA che te jotA nathI. pitAnI azaktatAne kAraNe bIjAonI sahAyatA laIne sahAyatA ApanArAone pApI banAvavA ane pitAne puNyavAna kahevaDAvavA e koIpaNa daSTie yogya nathI. mArA mATe ucita te e che ke, pitAnI azaktatAne kAraNe munio pAsethI huM je Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 598] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso kArya lauM chuM tene mATe huM temane dhanyavAda ApuM ane pitAne mATe e pazcAttApa karyuM ke, mArAmAM A prakAranI azakatatA kayAMthI AvI gaI ? mAre munione ema kahevuM joIe ke, tame leke mArA jevA azakatanI A pramANe sahAyatA karI bhagavAnanI AjJAnuM pAlana karI rahyA cho ane bhagavAnanI samIpa jaI rahyA che. huM to pitAnuM kAma karavAmAM paNa azakta chuM eTale mane mArI azaktatAne mATe kheda che. - A pramANe potAnI azaktatAne mATe pazcAttApa kare te ThIka che paNa khoTuM abhimAna karavuM ane bIjAne kharAba banAvavA e koIpaNa rIte ThIka nathI. tame leke ema vicAro che ke, ame taiyAra khAIe-paherIe chIe eTalA mATe ame puNyavAna chIe paraMtu parAdhInatA vahoravI e zuM puNyatA che? tame leke bIjAonuM banAveluM bhajana khAo cho paraMtu rasa ema kahI de ke, huM rasoI nahi banAvuM te tame zuM karazo ? tame ema kahezo ke amArI strI bhojana banAvI leze ! paNa mAne che, tamArI strI paNa bimAra paDI gaI hoya ane e dizAmAM pitAne bhojana banAvatAM AvaDatuM na hoya te keTalI muzkelI sahevI paDe ? kadAca tame kaho ke Akhare hoTala te che ne ? paNa haTalanI beTala pheDavA chatAM paNa Akhare parataMtra ja rahyA ne ? je leke pAyakhAnAmAM zauca jAya che te leke pitAne "moTA" mAne che ane je loke azuci sApha kare che temane nIca" mAne che. te loko azuci sApha karatA hovAne kAraNe nIca" kahevAya che. je mAtA pitAnA putranI azuci sApha kare nahi ane tene azucimAM ja rahevA de te kevI muzkelI paDe ! te 5chI je azuci sApha kare che temane 'nIca' kahevA ane pote azuci phelAvavA chatAM pitAne ' ucca" mAnavA e kevI bhUla che ! jemane tame nIca kahe che te bhaMgIo je cAhe te tamo saune eka ja divasamAM saMkaTamAM mUkI zake che. jo teo eka divasa paNa azuci sApha na kare te kevI muzkelI ubhI thAya ? udayapurane viSe ema sAMbhaLyuM che ke, tyAM bhaMgIone cAMdI paheravAnI manA karavAmAM AvI hatI. A kAraNane lIdhe bhaMgIoe jhADu kADhavAnuM baMdha karI dIdhuM. Akhare badhAe ThekANe AvavuM paDayuM ane bhaMgIone cAMdI paheravAnI chUTa ApavI paDI. kahevAno Azaya e che ke, jJAna ane kriyAne samanvaya e ja samyajJAna che. je kriyArahita jJAna che te pipaTIyuM jJAna che ane kriyAne tyAga karI parataMtratA bhogavavI e samyajJAna nathI. e vAta bIjI che ke, Aje tame tamArA jIvana saMbaMdhI badhAM kAma tamArA hAthe karI zakatAM nathI te paNa tenuM abhimAna te choDo. abhimAnane tyAga karavAthI paNa ghaNo khare lAbha thaze. sudarzana caritra-66 sudarzananI kathA pUrI thaI gaI. have e kathAne upasaMhAra karavAnuM che. A caritra kathAmAMnI kaI vAta upara tamAruM dhyAna kheMcavAnuM che te atre batAvavuM che. sauthI pahelAM addAsI ane jinadAsane juo ke banne pati-patnInAM niyamonuM kevI rIte pAlana karatA hatA. temane tyAM rahetA subhaga dAsa kevI rIte sevA karato hato ane subhaganI sAthe jinadAsa ane arvaddAsI kevo premapUrvaka vyavahAra rAkhatA hatAM. Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 6] rAjakeTa-cAturmAsa [ 599 tamAre sevaka paNa joIe ane saMtAna paNa joIe. paNa kevAM joIe ? javAbamAM badhA ema ja kaheze ke sArAM saMtAna ane sArA sevaka joIe. paraMtu tame pote kevA che! tene vicAra kare. jyAre tame pote ja sArA nahi ho te pachI saMtAno sArAM kyAMthI thAya? 'mULa je sAruM haze te phaLa mIThAM Avaze. e leMketi anusAra mAtApitA sArAM hoya te saMtAne paNa sArAM thaI zake. pote sArAM na hoya to saMtAno sArAM kyAMthI thaI zake ? subhaga sevaka ja temane tyAM sudarzana nAmano putra thayo. putra kone kahevo ! enI vyAkhyA karatAM kahevAmAM AvyuM che ke, punAtarati putraH arthAta-je potAnI raheNIkaraNIthI mAtApitAne tathA vaMzakuLane pavitra banAve te ja putra che. nItimAM paNa kahyuM che ke - parivartini saMsAre mRta: ko vA na jaayte|| sa jAto yena jAtena yAti vaMzaH samunnatim // arthAta-A parivartanazIla saMsAramAM badhA janme che ane mare che paNa temanuM janmavuM ja sArthaka che ke je pitAnA kulavaMzane pavitra banAve che. sudarzane potAnA kulane kevuM pavitra banAvyuM hatuM te juo. keTalAka loke vRddha thavA chatAM paNa saMsAravyavahAramAM ja phasAI jaI Akhare marI jAya che; paNa jinadAse sudarzanane yogya samajI tenA upara saMsAra vyavahArane bhAra zeMpI dIdhuM ane pote tathA arhadAsIe AtmAnuM kalyANa sAdhyuM. jinadAsa tathA arhadAsInuM A kArya paNa anukaraNIya che. je leke anta samaya sudhI saMsAra vyavahAramAM ja phasAelA rahe che teo pitAnuM te ahita kare ja che paNa saMtAnanuM paNa ahita kare che. teo saMtAnanI sAme evo kharAba Adarza mUkI jAya che ke jethI saMtAnanuM paNa ahita thAya che. sudarzane kapilanI sAthe mitratA bAMdhI hatI. mitratA kevI hovI joIe e paNa sudarzananA caritra uparathI juo. sAcA mitra vacce chUpI vAta paNa chupAvavAmAM AvatI nathI ane tenI sAthe khAnapAnAdimAM paNa koI prakArane bheda rAkhavAmAM AvatuM nathI. A ja pramANe saMkaTanA samaye mitranI sahAyatA karavA mATe mitroe hamezAM taiyAra rahevuM joIe e paNa bodhapATha A caritrakathAmAMthI maLe che. nItimAM je cha prakAranI mitratA batAvavAmAM AvI che temAMnI uttama mitratA te sudarzananI mitratA jevI ja hoya che. sudarzananI mitratA jovAnI sAthe triyAcaritrathI keTalA sAvadhAna rahevuM joIe ane kadAca triyAcaritranA phaMdAmAM phasAI javAya che temAMthI kevI rIte bacavuM joIe e paNa juo. sudarzana kapilAnA phaMdAmAM phasAI gayo hato tyAre teNe kapilAne spaSTa kahI dIdhuM hatuM ke, huM mArI strInA sivAya bIjA koIne mATe puruSa nathI. A pramANe triyAcaritranA paMjAmAM sapaDAyA chatAM te niSkalaMka bahAra nIkaLI gayo hato. tenuM A kArya paNa anukaraNIya che. abhayA rANI hatI chatAM kapilAnA kusaMgamAMthI te kevI banI gaI hatI ! kapilAe tene mazkarImAM ja kharAba kAmamAM kevI rIte phasAvI dIdhI hatI ? abhayA bhale game tevI hoya paNa je te kapilAnA kusaMgamAM paDI na hota te te sudarzanane phasAvavA mATe taiyAra na thAta ane AgaLanI ghaTanA paNa ghaTata nahi. A vAtane dRSTi samakSa rAkhI kusaMgatithI hamezAM bacavuM joIe. sApa ane vIMchInA saMgathI eTalI hAni thatI nathI jeTalI hAni kusaMgathI thAya che. abhayAnI je durgati thaI te kusaMganA kAraNe ja thaI hatI. Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 600 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA kadAca anAyAsa ja kusaMgamAM phasAI javuM paDe ke paDI javAya teA tyAre peAtAnI upara kusaMgane prabhAva paDavA devA na joIe. jemake sudarzana alayAnA kusaMgamAM sAI gayA hatA paraMtu kusaMgamAM na paDavAne kAraNe te kusaMgamAMthI bacI gayA ane pariNAme zULInu siMhAsana thaI gayuM. sudana zeThe te abhayAnA paMjAmAMthI bacI gayA paNa e uparathI zikSA e levAnI che ke, kusaMgathI hamezAM bacatAM rahevuM joIe. pilAnA kusaMgathI abhayAnuM keTaluM badhuM adhaHpatana thayuM hatuM te AgaLa kahI devAmAM AvyuM che. abhayAe sughdhanane patita karavAnI jALa bichAvI hatI paNa sudarzana alayAnA kRtyathI vadhAre sAvadhAna thaI gayA. temanA upara kusaMganA prabhAva tA na ja paDyo paNa temaNe ema vicAryuM ke, A badhAM anaoN dharamAM rahevAne kAraNe ja thAya che eTalA mATe gharanA ja tyAga karI devA joIe. A pramANe vicAra karI temaNe dharane paNa tyAga karyAM ane sAdhu banI gayA. sAdhu thayA bAda paNa abhayAnI sahAyikA paDitAe munine vicalita karavA mATe hiraNI vezyAne bhaMbherI. hariNI zrAvikA anI sudR`nane potAnA ghera teDI AvI ane sudRrzIna paNa mAtA upara bALaka jema vizvAsa rAkhe che tema tenA upara vizvAsa rAkhI tenI sAthe gayA. jemanAmAM kapaTa hotuM nathI temane saMdeha paNa hAtA nathI ane teo kAI kapaTamAM sAI jatA nathI. paNa hariNIe munine anukUla-pratikUla aneka upasargo ApI vicalita karavAne prayatna karyAM paraMtu muni vicalita thayA nahi. Akhare teNIe munine javA dIdhA. muni tA cAlyA gayA paraMtu e vezyAnuM pAchaLathI zuM thayuM te atre jovAnuM che. hariNI vaizyA kahe paMDitA, suni guNa aparapAra; dabha mAhu aba hatA hai merA, pAI tattvakA sAra. aba maiM aisA zRMgAra sajUgI, taja gahanAMkA bhAra; sAnA cAMdI hIrA mAtI, jisakA nahI. AdhAra. kAjala TIkI pAna tajUgI, mahadI prema caDAya; saccA prema caDhA ke tana para, dila munijI meM lagAya. jagatAraka jisa mArga se gaye haiM, lUMgI phUla uThAya; tana para malakara pAvana banakara, sajagI merI kAya. muni viraha maiM AMsu bahA, ye hI muktAhAra; aisI salI batake raMgIlI, pAuM bhavAdiSTha pAra. muni haraNIne tyAMthI nIkaLI cAlyA gayA. hariNI temanI tarapha jotI ja rahI te manamAM vicAratI hatI ke, A kevA mahAtmA che nahi. huM atyAra sudhI mehane kAraNe evA gava sAme dhruNa UbhA rahI zake ema che! paNa paramAtmAne vAsa che te apsarAthI DagI zake vAta samajavAmAM AvI zakI che. je mArI AMkheAnA kaTAkSathI paNa DagyA karatI hatI ke, mArI AMkheAnA kaTAkSanI Aje huM samajI gaI ke, jemanA hRdayamAM nahi paNa A muninA pratApathI mane A hiraNIe paMDitAne kheAlAvI. paDitA tenI sAme AvI ane kahevA lAgI ke, Akhare tame hArI gayAne? vezyAe javAba ApyA ke, hA, have huM e muninA pratApathI durguNAthI Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDhI 8] rAjakoTa-cAturmAsa [ 601 hArI gaI chu'. jo muni AvyA na heAta te huM durraNAthI hArI na jAta. meM atyAra sudhI tA durguNAnI sevA karI che paNa havethI huM sadguNeAnI sevA karIza. A badhA pratApa te muninA ja che. hariNI A pramANe paDitAne kahe che have AgaLa zuM thAya che te viSe yathAvasare vicAra karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvat 1992 AsA vadI 8 zukravAra prArthanA zrI munisuvrata sAhabA, dInadayAla devAM taNA deva ke; taraNatAraNa prabhU mA bhakSmI, ujjavala citta samaruM nityameva ke. // zrI // 1 // vinayacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI munisuvrata bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A AtmAne aneka bhAvAnI prArthanAnI AvazyakatA che. hajI AtmA chadmastha heAvAne kAraNe tenuM kAma eka ja bhAvanAnI prArthanAthI cAlI zakatuM nathI. chadmasthanI bhAvanA badlAyA ja kare che eTalA ja mATe bhakte vividha bhAvanAthI paramAtmAnI prArthanA kare che. bhagavAna munisuvratanuM nAma teA tame leAkA jANe ja che. 'lAgasa' nA pAThamAM bhagavAna munisuvratanuM nAma Ave ja che. zAstramAM bhagavAna munisuvratanuM caritra ochuM maLe che; paNa tIrthaMkara mahApuruSane mATe jeTalI satkalpanA karavAmAM Ave te badhI satkalpanAe bhagavAna ahntane lAgu paDe che. bhaktajane bhagavAna munisuvratanI prArthanA karatAM kahe che keH-- huM aparAdhI anAdi ke, janama janama gunA kyiA bharapUra ke; lUTiyA prANa chakAyanA,seviyAM pAya aDhAraha krUra ke. zrI muni pUrva azubha kara karttavyatA, tehane prabhu tUma na vicAra ke; adhama udhAraNa biruda che, sarana AyA akha kIjIe sAra ke. zrI muni. bhaktajanee A pramANe munisuvrata bhagavAnanI samakSa AtmaniMdA karI che ane peAtAnAM pApAnI AlAcanA karI che. A pramANe AleAcanA karI te saMsAranAM AdhAtA sahevAM mATe dRDha thaI rahyA che. jemake keAI mANasa vyAyAmazALAmAM jaI kasarata karI zarIrane dRDha banAve che, mudagala pheravI hAthane majabUta banAve che ane khIjAnAM AdhAtA sahana karI peAtAnA zarIrane AdhAtA sahevAte ceAgya banAve che. te mANasa vyAyAmazALAmAM te AdhAtA sahana karavAnI ' prekaTIsa ' pADe che, paNa vyAyAmazALAmAMthI bahAra nIkaLI jo te khIjAonAM AdhAtA sahI na zake te tene mATe ema ja kahI zakAya ke, teNe arAbara rIte vyAyAma karI 31 Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 602] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA nathI. jo teNe barAbara rIte vyAyAma karI hAta tA tenuM zarIra khIjAenAM AdhAtA sahI zake evuM banI zakyuM hAta. A viSe mahAbhAratamAM AveluM A udAharaNa bhAvikajane mATe ghaNuM ja upayegI che. duryodhanane yudhiSThire kahyuM ke, " he ! duryodhana ! jo tAruM zarIra vajranuM banI jAya te bhImanI gadA teA zuM, indranuM vA paNa tArA zarIranI hAni karI zake nahi. tArA zarIrane vajra jevuM banAvavAne upAya e che ke, tuM ekavAra tArI guNavatI satI mAtAnI dRSTimAM nIkaLI jA. tArA zarIra upara tArI mAtAnI STi paDavAthI tAruM zarIra vajra jevuM banI jaze." A kSAtradharmInuM udAharaNa che. kSatriyeA kAyaratA lAvI AgaLa pAchaLanA vicAra karatA nathI kiMtu vIratAnAM ja kAmeA kare che. te kAyaratAnA paMtha upara pagaluM paNa bharatA nathI paNa vIratAnA mArge ja AgaLa dhapatA jAya che. duryodhanane zarIra vajramaya banAvavAnA upAya batAvatI vakhate yudhiSThirane evA vicAra sarakhA paNu na AvyA ke, jo AnuM zarIra vajramaya banI jaze teA mArA bhAIenuM zuM thaze ane yuddhanuM pariNAma kevuM Avaze ? vIra leAkA AvI ADI avaLI vAtA karatA nathI; te teA vIratAnI ja vAtA kare che. ** yudhiSThire batAvelA upAya jANI durgaMdhana tyAMthI ravAnA thayA ane potAnI mAtA gAMdhArI pAse AvI badhI hakIkata kahI saMbhaLAvI. gAMdhArIe badhI vAta sAMbhaLI durgaMdhanane kahyuM ke, " jemanI tArI upara ATalI badhI kRpA che te yudhiSThirane tuM droha kara nahi." paNa duryodhane gAMdhArInuM kahyuM na mAnyuM ane ema ja kahyuM ke, "huM jema kahuM chuM te pramANe tuM karI ke. tuM te! mArA zarIrane joI vamaya ja banAvI de." mAtAnuM huMya kAI judA ja prakAranuM heAya che. te peAtAnA putranA avaguNA jotI nathI paNa tenuM kalyANa ja jue che. gAMdhArIe duryodhananI icchAnusAra zarIra upara daSTipAta karavAnI anumati ApI. jo ke yudhiSThire zarIrane vAmaya banAvavAne je upAya batAvyA hatA temAM nagna thaI nIkaLavAnI zarata karI hatI paNa duryodhanane mArgamAM kRSNe nagna thaI na nIkaLavAnI salAha ApI hatI. e salAhAnusAra teNe peAtAnA guptAMgane kApIdvArA DhAMkI dIdhuM ane te mAtAnI dRSTimAMthI pasAra thayA. duryodhana peAtAnI mAtAnI daSTimAMthI nIkaLyA. tenI mAtAnI diSTa zarIranA je bhAga upara paDI, zarIrane te bhAga vamaya banI gayA. paNa je bhAga kApInadvArA DhaMkAelA hatA te tevA ja rahI gayA, arthAt te bhAga vajramaya banI zakyA nahi. gadAyuddhanA samaye bhIma durgaMdhananA zarIra upara gadAnA prahAra karatA hatA paNa durgaMdhananA zarIra upara tenI kazI asara paDatI na hatI. tyAre kRSNe bhImane kahyuM ke, tamArI pratijJA duryodhananI jAMgha teADavAnI che teA pachI tame tenA zarIranA khIjA bhAga upara prahAra kema karA che ? bhIma kRSNanI AjJA mAnatA hatA eTale teNe duryodhananI jAMdha upara gadAnA prahAra karyAM. zarIranA te bhAga tA pahelethI ja kAmala hatA eTale gadAnA prahAra thatAM ja jAdha tUTI gaI ane durgaMdhana nIce DhaLI paDyo. kahevAnA Azaya e che ke, bhagavAnanI prA nA dRSTimAM nIkaLelAne jagataneA kAI paNa AAdhAta lAgI gAMdhArInI dRSTi jevI che. prArthanAnI zakatA nathI, paraMtu zarata e che ke, Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 603 paramAtmAnI sAthe teNe kAI prakAranA paDadA rAkhavA na joIe. temanI samakSa nagna satya rajI karI devuM joIe ane peAtAnAM avaguNA paNa pragaTa karI devAM joIe; arthAt temanI samakSa sAcA hRdayathI AlAyanA ke AtmaniMdA karavI joIe. paramAtmAnI prArthInA A pramANe karavAthI saMsAratA kAI paNa AdhAta prAthIne lAgI zakatA nathI. paramAtmAnI prArthanA karatI vakhate kAI prakAranA paDadA rAkhyA che ke nahi tenA sAkSI kANu che ? enI sAkSImAM khIjuM kANu hAya ? enI sAkSI te AtmA ja ApI zake. paramAtmAnI prArthanAdvArA AtmAmAM evI zaktine saMcAra thavA joIe ke pachI saMsAranAM AdhAtA sahevAmAM kAIprakAranuM kaSTa na thAya. peAtAnAmAM evI zakti AvI che ke nahi e vAtane nirNaya te ja karI zake che ke jeNe potAnuM nagna svarUpa paramAtmAnI samakSa pragaTa karI dIdhuM hAya. jemake tame paramAtmAnI prAnA karI ahIMthI bahAra nIkaLyA. bahAra tamane kAI e gALA bhAMDI. jo gALA sAMbhaLI tamane gALeA bhAMDanAra upara krodha thAya tA ema samajavuM ke, tame hajI paramAtmA samakSa tamAruM namrasvarUpa pragaTa karyuM nathI. tame temanI AgaLa kAI vAtane paDadA rAkheA che. A prakArane paDadA paramAtmAnI AgaLa rAkhavA na joIe e batAvavA mATe bhaktajanA kahe che ke: puruSa vacana ati kaThina zravaNu suni, tehi pAvaka na daheAMgA; vigata mAna sama zItala mana para, guNu avaguNu na gahoMge.. bhakto kahe che ke, hai! prabhu ! amArAmAM evI zakti Ave ke ame kaThAramAM kaThora vacanakhANA paNa sahI zakIe. asa! ame ApanI pAse e ja cAhie chIe. vacananA AdhAta kAMI ochA hAtA nathI. khANAthI vadhAre vacananA AdhAta hAya che. zAstra paNa kahe che ke, zastrane AghAta sahevA tA sarala che paraMtu vacanane AdhAta sahevA bahu ja muzkela che. zastrane dhA te maTI paNa zake che paNa vacananeA dhA maDhavA bahu ja muzkela hAya che. << bhakto kahe che ke, " he! prabhA ! amee jo ApanI samakSa nagna svarUpa pragaTa karyuM hAya ane ApanI sAcA hRdayathI prArthanA karI heAya te kaThera vacanamANe paNa amArI sAme, je pramANe samudramAM paDelI Aga zAnta thaI jAya che te pramANe zAnta thaI jAya. jo amAre| AtmA samudra samAna gaMbhIra banI jAya ane amAruM mana zAnta thaI jAya te vacanAgni paNa peAtAnI meLe ja zAnta thaI jaze. amAruM kAMI nukazAna karI zakaze nahi." paramAtmAnI prArthanA karavAmAM jo kAI prakAranI kacAza na rahe te e dazAmAM vacanAgni avazya zAnta thaI jAya; paNa jo kacAza rahe te| durgaMdhananI je hAlata thaI te ja hAlata thAya. eTalA mATe paramAtmAnI prArthanA karavAmAM kAI prakAranI cAza rAkhavI na joI e. paramAtmAnI prAthanA karI leke ema cAhe che ke, amane kAI gALeA ja bhAMDe nahi paNa ame ema kahIe chIe ke, paramAtmAnI prArthanA karavAthI evI zakti Ave ke jethI khIjAoe ApelI gALA zAnta thaI jAya arthAt asara ja na kare. A pramANe para Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 604] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso mAtmAnI prArthanA karavAmAM A prakAranI samajanuM ja aMtara raheluM che. A samajane pheravavAnI jarUra che. bhagavAna mahAvIrane govALe rAMDhavAthI (doraDAMthI) mAra mArI kahyuM hatuM ke, teM ja mArA baLadene coryA che. mArA baLade kyAM che te batAva. Ama kahevA chatAM jyAre bhagavAna belatA na hatA tyAre govALane krodha vadhatA jatA hatA. kathAnakamAM kahyuM che ke, te vakhate IndranuM Asana DolAyamAna thayuM. indra tyAM AvyA ane krodhe bharAI te govALane kahevA lAgyA ke, "he! duSTAtmA ! je siddhArtha rAjAnA putra che ane jemaNe rAjyane tRNavat tyAga karyo che teoe zuM tArA baLada ceryA haze? tuM nathI ke A koNa mahAtmA che ke temane tuM phaTakA mArI rahyo che! mane tArA upara evo krodha Ave che ke tArA zarIrane A vajathI vIMdhI nAkhuM ?" te vakhate bhagavAna govALa ane indranI vacce paDyA ane indrane kahevA lAgyA ke, "Indra! tuM A zuM kare che? tuM ane mArI bhakti karavAne kAraNe ja daMDa Ape che ne ? paNa mArI bhakti mArA guNone apanAvavAthI thaI zake ke durguNene apanAvavAthI ? Ane daMDa ApavAne zuM huM samartha na hatuM ? paraMtu je huM ene daMDa Apata te zuM tuM mAro bhakta rahI zakta ? tuM kSamAne kAraNe ja mAre bhakta thaye che ne ? te pachI mArI bhakti karavA mATe tuM kSamAthI viparIta kAma zA mATe karI rahyo che ! A govALa te ajJAna che paNa tuM te enAthI paNa vadhAre ajJAnatAnuM kAma kare che. A gevALa mArA vizvAse baLadene cheDI gayo hato paNa e zuM jANe ke huM baLadanI khabara rAkhIza ke nahi ? te govALe pAchA AvI baLado kyAM gayA ema mane pUchyuM ane jyAre meM tenA praznano javAba na Ape tyAre tene evI zaMkA paDI ke tenA baLadane meM ja coryA che. A pramANe e te ajJAna che ! paNa tuM te ajJAna nathI. tuM te jJAnI cho chatAM mArI bhaktine nAme tuM mArA guNothI viparIta koma kema karI rahyo che? tAre mArI bhakita karavA mATe mArAM lakSaNa jevAM joIe ke tenAM lakSaNa jovA joIe ? ene daMDa ApavA mATe huM sazakta nathI ema te nathI. meM bALapaNamAM ja merane DolAvyo hato to have mArAmAM zuM e zakti nathI ? zakti che chatAM meM tene daMDa eTalA mATe A nahi ke mArI tenA upara ananta kapA che. eTalA mATe tuM ene koI prakArane daMDa ApavAne vicAra choDI de." bhagavAna mahAvIra sAcA kSatriya hatA. temanAmAM brAhmaNatvane guNa paNa hatuM ane kSAtratvane guNa paNa hatuM. teo jANatA hatA ke kevaLa mastiSka zaktithI ja kAma cAlI zakatuM nathI paNa tenI sAthe kSatricita vIratAnI paNa AvazyakatA rahe che. bhagavAnanI amRta vANuM sAMbhaLI Indra te zAnta thaye ja paNa te gevALa paNa bodha pAmyo. te gevALa vicAravA lAgyo ke, "meM temane mAra mAryo che chatAM teo mAre pakSa kheMcI rahyA che ane mane bacAvI rahyA che. dhanya che e mahA prabhune! A pramANe vicAra karI te govALa bhagavAnanA page paDe. kahevata che ke, "sAMbharanA taLAvamAM bhale hADakuM paDe ke patthara paDe, paNa te badhuM mIThuM ja banI jAya che. A ja pramANe bhale koI prema karIne bhagavAnane bheTe ke krodha karIne bhagavAnane bheTe paNa bhagavAna te emane badhAne samAna ja mAne che ane je temane bheTe che temane badhAne pitAnA jevA ja banAvI de che." Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8] rAjakeTa-cAturmAsa [605 kahevAno Azaya e che ke, jyAre vacanabANane sahevAnI zakti AvI jAya tyAre paramAtmAnI prArthanA sAcI karI che ema mAnavuM. jeNe barAbara vyAyAma karI haze te bIjAne onI mukkIothI DarI jaze nahi paNa te mukkI mAranArane emaja kaheze ke, tuM mane game teTalI mukkIo mAra, mane tArI mukIe kAMI jaNAtI ja nathI. A ja pramANe saMsAranI game teTalI Apattio mAthe tUTI paDe to paNa te ApattiothI na gabharAo, tyAre ja ema mAnavuM ke have mArAmAM prArthanAnuM sAcuM baLa AvyuM che. gALo bhAMDanA te "tuM lucco che, duSTa che" vagere apazabdo kaheze paNa jemaNe paramAtmAnI sAcA hadayathI prArthanA karI haze te to A prakAranI gALo sAMbhaLI ema ja vicAraze ke, "e mane khoTuM zuM kahe che! huM pote paNa paramAtmAne ema ja kahuM chuM ke, "huM anAdi kALathI aparAdhI chuM-duSTa chuM." jo huM paramAtmAne A prakAranI vAta hRdayathI kahuM chuM te pachI je mane duSTa kahe che, tenA upara huM krodha kema karI zakuM? balki e te mane mArAM pApe prakaTa karavAmAM sahAyatA kare che." koI gALo bhAMDe te upara pramANe vicAra karavo joIe, paNa A unnata vicAra te tyAre ja AvI zake ke jyAre paramAtmAnI prArthanA sAcA hRdayathI karavAmAM AvI hoya; nahi te strIo jema uparathI gIta gAya che tema prArthanA paNa uparanI banI jaze. strIo gAya che ke - vAne kesara uDa rahI, kastUrIke anta na pAra. jo ke kastUrI ke kesaranI jagyAe dhULa uDI rahI hoya te paNa strIo to ema ja kaheze ke, dhULanuM kAMI gIta gAI zakAya ? eTalA mATe dhULane badale kastUrInuM gIta TuM batAvavA mATe teo gAya che. A prakAranA khoTA gItanI mAphaka paramAtmAnI khoTI prArthanA karI hoya te te vAta judI che. paNa je paramAtmAnI prArthanA sAcA hRdayathI karavAmAM AvI heya te te keIe gALo bhAMDI hoya te paNa gALo bhAMDanAra upara krodha Avaze nahi. je sAcA bhakta che teo te pitAnA mATe ema kahe che ke - mo sama kauna kuTila khala kAmI, tumase meM kAha chipAuM, dayAnidhi! tuma he antaryAmI. meM sama, bhara bhara udara viSayarasa, pIvata jese zakaragrAmI, je tana dIna tAhi, bisarA eso namakaharAmI. mo sama bhakta kahe che ke, "he! pra! amArA jevA kuTila, duSTa ane kAma karyuM haze ? bIjA leke te ajJAna hovAne kAraNe pApa karatAM ja haze paNa ame jANatAM chatAM pApa karIe chIe ane sAthe sAthe tArA bhakto paNa kahevAIe chIe." - A pramANe sAcA bhakto jyAre pitAne kharAba kahe che te pachI gALo bhAMDanAra upara krodha kema karI zake ! je tame paNa paramAtmAnI sAcI prArthanA karatA haze te ahIM ho ke bahAra he, badheya ThekANe tame tene yAda ja karatA raheze. koI paNa samaye tene tame bhUlI jaze nahi. paramAtmA "satyaM zivaM suMdarama' che, eTalA mATe je temanA bhakto che teo gALAne te zuM dhagadhagatAM aMgArone paNa "satyaM zivaM sundarama' banAvI leze. Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 606] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Ase. A kathananI puSTi mATe huM zAstranuM paNa pramANa ApuM . huM mArA kathanane pramANabhUta kahetA nathI paraMtu zAstranA vacanane pramANabhUta kahuM chuM. mArA je kathananI puSTi zAstranA pramANathI thaI zake tene te ThIka mAno ane jenI puSTi thaI na zake tene ThIka na mAne. je A vAtane vicAra nahi rAkhe to dhavAnI mAphaka tame asthira ja rahezo. anAthI munine adhikAra 67 anAthI muninA kathanane upasaMhAra karatAM gaNadhara mahArAja kahe che ke - ebuggadate vi mahAtavoghaNe, mahAmuNI mahApainne mahAyase / mahAniyaNThijjamiNaM mahAsurya, se kaheI mahayA vitthareNaM // 53 // nirjhanthonuM kalyANa karanAra A mahAsutra zAstramAM te mahApuruSoe potAnA kalyANa mATe DAmAM ja gUMcyuM che, paNa gaNadhara mahArAja kahe che ke, A nigranthanuM kalyANa karanArI mahAsthAne mahAmuni anAthI lAMbA vistArathI mahArAjA zreNikane saMbhaLAvI hatI. tame kaheze ke, jyAre A kathA, nigranthonuM kalyANa karanArI che te pachI A kathA sAdhuo aMdara ja kema karI letA nathI ? gRhasthanI sAme A kathA zA mATe kahevAmAM Ave che? A praznane uttara e che ke, anAthI munie A kathA nigranthanI sAme kahI nathI paraMtu rAjA zreNikanI sAme kahI che eTale zAstra pramANa maLe che ke A kathA gRhanI AgaLa kahevAmAM kAMIpaNa vAMdho nathI. bIjuM je vAta nigranthane mATe hitakArI che te vAta tamane paNa hitakArI ja haze. nigranthane ane tamAro AtmA samAna ja che. nirgaLyo je mukti cAhe che te ja mukti tame paNa cAho cho. badhAne mATe eka ja mukti che. A sivAya je davA rAjAnA regane maTADe che te davA garIbenA regane kema maTADe nahi? je sUrya rAjAnA mahela upara prakAza pAthare che te ja sUrya garIbonA jhUMpaDA upara paNa prakAza pAthare che. sUrya te rAjAnA mahela ane bhaMgInA jhUMpaDA upara samAnarUpe prakAza Ape che, pachI te e prakAzane je lAbha levA cAhe te laI zake che. e ja pramANe A mahAsUtra paNa badhAne mATe samAna hitakArI che. je kaI pApI A mahAsUtrano lAbha levA cAhe te tene paNa lAbha maLI zake che ane koI nircantha teno lAbha levA cAhe to te paNa lAbha meLavI zake che. A mahAkathA keNe kahI hatI ane keNe sAMbhaLI hatI e batAvavA mATe sUtrakAra kahe che ke, A mahAkathA kahenAra mahAugra, dAnta, tapodhanI, mahAprajJAvAna ane mahAna yazasvI muni che. ugrano artha vIra thAya che. te muni paNa vIra hatA, koIne mAravAmAM vIra na hatA paNa indriyonuM damana karavAmAM vIra hatA. arthAta karmazatruone jItavAmAM vIra hatA. jyAre koI vIrapuruSa hAthamAM hathiyAra laI zatruone damana karavA bahAra nIkaLe che tyAre keI tene ema kahe ke, tArI strI ruve che, tAre choko bimAra che athavA AvI ja bIjI vAta kahe te zuM te vIrapuruSa tenI AvI vAto sAMbhaLI pAcho pharaze ? te vakhate tene AvI vAte gamaze nahi. tenA manamAM te zatruonuM damana karavuM enI ja dhUna haze. te Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 8] rAjakoTa-cAturmAsa [ 607 kAyaratApUrNa vAta sAMbhaLavAne mATe paNa taiyAra nahi hoya. je sAce vIra haze te ADIavaLI vAta para dhyAna paNa nahi Ape. tenA manamAM eka ja dhUna hoya che, te pAtAmi vA kArya sAthaifma arthAt kAM te marI jAuM athavA kAma pUruM karI AvuM. sAdhuo paNa AvA ja dharmavIra hoya che. sAdhuo sAdhutAne svIkAra karI ema vicAra karatA nathI ke "kadAcita sAdhutAnuM pAlana thaI na zake ane saMsAramAM javuM paDe te te vakhate saMsAramAM kevI rIte bharaNapoSaNa thaze? eTalA mATe jaMtra maMtra zIkhI levA ane jotiSa jANI levuM jethI saMsAramAM bharaNapoSaNa te thaI zake." sAcA sAdhuone A vicAra pedA thatuM ja nathI, teo te jhAjhAmarAmavimu arthAta-jIvananI AzA ane maraNane bhaya paNa rAkhatA nathI. teo te sAdhutAmAM ja masta rahe che ane karmazatruone jItavAmAM ja prayatnazIla rahe che. anAthI muni paNa ugra hatA. jemane mAtApitA, bhAIbahena, patnI vagere parivAra jana haya, jemanI pAse vipula dhanasaMpatti hoya ane je maraNa pathArIethI uThayo hoya tenI IcchA kaI hoya? evI dazAmAM bhogapabhoga karavAnI IcchA kenI na hoya? kadAcita sAdhu banavAne koI prasaMga paNa tenI sAme Ave te paNa ekavAra evo vicAra te AvI zake ke, hajI eka be varSa te mojamajhA mANI lauM, pachI sAdhu thavA viSe jovAI jaze. paNa anAthI muni evA ugra hatA ke temaNe zarIrano roga zAnta thatAM ja potAnA parivArajanone ema kahyuM ke, have mane dIkSA aMgIkAra karavAnI AjJA Ape, ane kuTuMbIjanenI AjJA laI temaNe dIkSA paNa laI lIdhI. anAthI muni evA ugra hatA. dhanasaMpatti ane parivArane A pramANe tyAga karI devo ane pachI te tarapha jevuM paNa nahi e zuM ochI vIratA che? ugra sAdhunuM lakSaNa zuM che ? e batAvavA mATe kahyuM che ke, anAthI muni Indriyone jItanAra hatA. Indriyo ane neIndriya-manane pitAnA vazamAM rAkhanAra hatA, udmapuruSa ja indriyane vaza thato nathI. indriyane pitAnA vazamAM rAkhanAra ja dAnta che. anAthI muni dAnta hatA. kSatriyone hAthanI upamA ApavAmAM AvI che. AkhA zarIrane sparza karI zake ane AkhA zarIrane tapAsI zake e suvidhA mAtra hAthane ja prApta thaela che ane hAtha ja e yogyatA dharAve che. zarIranuM pAlana karanAra paNa hAtha ja che. kamANInI daSTie tathA khAvApIvAnuM kArya karavAnI daSTie hAtha ja zarIranuM pAlana kare che. lakhavuM, vAMcavuM ke bIjuM koI kAma karavuM e hAtha dvArA ja banI zake che. je hAtha na hoya te kAMI kAma thaI zakatuM nathI. hAtha zarIranA koIpaNa bhAganI ghaNuM karatuM nathI. te mukhane paNa sApha kare che ane pagane paNa sApha kare . kSatriyane mATe paNa hAthanI upamA ApavAmAM ApI che. kSatriyo paNa badhAnuM pAlana kare che ane keInI ghaNu karatA nathI. teo brAhmaNonuM paNuM pAlana kare che ane bhaMgIonuM paNa pAlana kare che. teo badhAnI tapAsa rAkhe che. je pramANe hAtha AkhA zarIrane pitAnA vazamAM rAkhe che te ja pramANe kSatriya paNa badhAne pitAnA vazamAM rAkhe che, vIratA kSatriyomAM hoya che. Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 608] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [Aso. je pramANe kSatriye badhAnuM pAlana karavAnI sAthe badhAne potAnA vazamAM rAkhe che te ja pramANe sAdhuo paNa badhI indriyanuM pAlana karavAnI sAthe te Indriyane pitAnA vazamAM rAkhe che. anAthI muni IndriyanuM damana karanArA mahAtapasvI hatA. Indriyo ane kaSAyone jItavAne kAraNe ja teo tapasvI hatA. sAcuM tapa karaDa bhavanAM karmone paNa bhasmIbhUta karI nAkhe che. kevala upavAsa karavAM e ja tapa nathI. upavAsa e te tapanuM eka aMga che. bhagavAne bAhya ane abhyantara ema tapanA bAra prakAra batAvela che. tApamahimA samajavAthI ghaNo lAbha thaI zake che, gaNadhara mahArAja kahe che ke AvA mahAtapasvI ane indriyanuM damana karanAra dAnta mahAmunie A mahAkathA saMbhaLAvela che. have A mahAkathAne sAMbhaLanAra koNa che te bAbatane vicAra have pachI karavAmAM Avaze. sudarzana caritra-67 mahAmunine pratApa kevo hoya che e vAta sudarzana muninA caritra uparathI juo. hariNI vezyA paMDitAnI vAtethI bharamAI gaI ane munine vicalita karavAno nizcaya karI, te munine vicalita karavAno prayatna karavA lAgI. jyAre muni te sAmA teNIne tAravAne prayatna karavA lAgyA. hariNIne prayatna to niSphaLa nIvaDyo paNa munine prayatna saphaLa nIvaDyo. hariNI upara muninI adazya zaktine prabhAva paDyo. paMDitA hariNI pAse AvI kahevA lAgI ke, tamane tamArA prayatnamAM saphaLatA maLI ke kema ? hariNIe javAba Apyo ke, hA, mane mArA prayatnamAM saphaLatA maLI. paMDitAe pharI pUchayuM ke, zuM tame munine bhraSTa karyA ? hariNIe uttara Apyo ke, are ! e tuM zuM bolI rahI che? zuM munio koI divasa bhraSTa thaI zake ? zuM sUrya kaI divasa aMdhakAra ApI zake? A ja pramANe kaI divasa muni bhraSTa thaI zake kharA? mArA jevI pApiNIne uddhAra te evA munio avazya kare che paNa bhraSTa thaI zaktA nathI. paMDitAe pUchayuM ke, zuM tamAro uddhAra thayo ? hariNI AMkhamAMthI AMsuo pADatI kahevA lAgI ke, hA, mAre uddhAra the. mane have mArA pApane pazcAttApa thAya che. mArA jevI pApiNI bIjI koNa haze ane muni jevA bIjA upakArI koNa haze ? muni upara pheMkelAM mArAM kAmabANe te nakAmAM gayAM paNa munine prabhAva mArA upara avazya paDyo. huM temano mahimA zuM varNavuM? huM gAyikA chuM ane gAyano gAI paNa zakuM chuM. chatAM e munine mahimA varNavavAmAM samartha thaI na zakI. huM atyAra sudhI zetAnanA rAjyamAM hatI paraMtu muninI kRpAthI have paramAtmAnA rAjyamAM AvI zakI chuM. have huM daMbha ane mehanA rAjyamAMthI bahAra nIkaLI AvI chuM. paMDitA kahevA lAgI ke, tame zuM kahI rahyA cho ? tame tamAruM jIvana vezyAvRttimAM vyatIta karyuM che te have zuM vRMgAra sajI lokonuM cittaraMjana nahi kare? A vAtane tame barAbara vicArI juo. hariNIe uttara Apyo ke, have huM judA ja prakArane zRMgAra sajIza ane keI bIjAnuM cittaraMjana nahi karatAM muninuM ja cittaraMjana karIza. meM e munine mArA hRdayamAM dhAraNa karI lIdhA che. e muni mane bhale tuccha mAne paraMtu huM to temane mArA prabhu mAnuM chuM. have Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 9 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 609 huM temane mATe ja evo chUMgAra sajIza ke e zrRMgAramAM zetAna-sonA-cAMdIne sthAna nahi hoya. have huM sAcA premanuM AbhUSaNa, lajajAnAM kapaDAM, zIlanuM aMjana ane badhA cha AtmA samAna lAge evI meMdI dhAraNa karIza. je mArga e jagatAraka muni gayA che e mArganI dhULane mArA zarIrane mATe caMdana samAna gaNI copaDIza. e mahAtmAnA smaraNamAM je AMsuo mArI AMkhamAMthI Tapakaze te ja AMsuo mAre muktAhAra banaze. have huM muninuM cittaraMjana karavA mATe zrRMgAra sajIza, bIjA keIne mATe nahi. paMDitAe kahyuM ke, "evuM jIvana te sAdhvIonuM hoya che. vesyAnuM jIvana evuM heI zake nahi." hariNIe uttara Apyo ke, "leke mane have vezyA kahe ke na kahe paNa have huM vezyA nathI." have hariNI paMDitAne paNa pitAnA raMgathI kevI rIte raMgI le che ene vicAra have pachI yathAsamaye karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 192 Ase vadI 9 zanivAra prArthanA vijayasena" nRpa "vijhA rANa, naminAtha jina jAye, cosaTha indra kiye mila utsava, sura-nara AnaMda pAye; sujJAnI chavA bhaja lo rejina iMkavIsavAM. 1 , -vinayacaMdra kuMbhaTa covIzI naminAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanA karavA mATe jJAnIjane saMbodhana karI vAraMvAra kahe che. A saMbadhana konA mATe che? koI vyaktivizeSane mATe A saMbodhana nathI paNa abheda saMbodhana che. eTalA mATe je potAne mATe mAne ene je mATe e sAdhana che. jJAnIjane vAraMvAra saMbodhana karI kahe che ke, "he ! sujJAnIo ! paramAtmAnuM bhajana kare. paramAtmAnI prArthanA karavA mATe A pramANe vAraMvAra zA mATe kahevAmAM Ave che? A praznano uttara e che ke, Aje saMsAramAM aneka prakAranI upAdhio vadhI rahI che. e upAdhione joI jJAnIoe eka evo mArga zodhI kADhayo che ke je dvArA AtmA saMsAranI upAdhimAMthI nIkaLI kalyANa sAdhI zake che. Aje saMsAramAM paThana-pAThana AdinI UlaTI kriyA vadhI rahI che ane e kriyAne kAraNe buddhivAda evo phelAvA pAmyo che ke, buddhinA prapaMcamAM paDI jaI AtmA aneka sArAM tane paNa bhUlI rahyo che. vaLI te bIjAne bhUlyA che eTaluM ja nahi paNa pitAne paNa bhUlI rahyo che ! AjanA leke jaDavijJAnamAM paDI jaI tyAMsudhI kahevA lAgyA che ke, AtmA ja nathI. A pramANe AjanA jaDavijJAne aneka upAdhione janma Ape che. A kAraNe jJAnIjane ema kahe che ke, saMsAramAM te evAM tophAne cAlyA ja kare che. tame te nizcala thaI paramAtmAnuM bhajana kare. A upAdhinA 3 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 610 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A samaye bIjuM kAMI karI zakatA na ho te paramAtmAnuM bhajana te barAbara karI zake che. jyAre pracaMDa vAvAjhoDuM caDI AvyuM hoya tyAre AMkhamAM dhULa ghusI jaze e kAraNe zAstravAcana Adi kArya karI na zake, paNa AtmA te kalyANa kasvA mATe tyAre paNa svataMtra che. je te vakhate paNa tame AtmAno vicAra kare che te vAvAjhoDuM paNa tamArA mATe anukUla ja banI jaze. A ja pramANe A upAdhipUrNa jamAnAmAM bIjuM kAMI karI na zake te paNa paramAtmAne avazya bhajo te badhAM tarkavitarko svataH zAna thaI jaze ane saMsAranI upAdhi tamane kAMI hAni karI zakaze nahi. paramAtmAnI prArthanAdvArA je AtmA uparanuM AvaraNa dUra karI devAmAM Ave te AtmA 5Nu paramAtmAnI mAphaka prakAzamAna thaI jaze. jo ke A kAma bIjI rIte paNa karI zakAya che paraMtu paramAtmAnI prArthanAdvArA A kAmane karavuM bahu ja sarala che eTalA mATe paramAtmAnuM bhajana kare. je pramANe A prArthanAmAM paramAtmAnI prArthanA karavA mATe kahevAmAM AvyuM che, te ja pramANe pAtaMjali yogadarzanamAM paNa kahevAmAM AvyuM che. jo ke, paramAtmAnI prApti mATe aSTAMga yoganI vidhi batAvavAmAM AvI che paNa je vakhate duniyAmAM tophAnanuM vAvAjhoDuM caDayuM hoya te vakhate prANAyAma Adi yoga sAdhavA mATe kyAM besazo ? eTalA mATe eka e sarala upAya batAvavAmAM Avyo che, je yogasAdhanA jeTaluM ja phaLa Apaze. je pramANe samudramAM tephAne caDyuM hoya ke nadImAM pUra AvyuM hoya tyAre naukAne AdhAra levAmAM Ave che te ja pramANe saMsAramAM tephAna caDe tyAre jJAnIjanoe AtmAne bacAvavA mATe eka saraLa uSaya vicAryo che. e upAya batAvatAM pAtaMjali yogadarzanamAM kahyuM che ke - zvarapuSiAmAna arthAtagasAdhanA karI na zake te IzvaraparidhAna dvArA paNa yoganI siddhi prApta thaI zake che. siddhi te eka hoya che paNa tenAM sAdhano aneka hoya che. bIjAM sAdhanone upayoga saMsAramAM tophAna thayuM hoya tyAre karI zake ke na karI zake paNa IzvaraparidhAna te pratyeka samaye karI zako cho. paridhAnane sAdhAraNa artha dhAraNa karavuM ane vizeSa artha ananya ane niSkAmabhaktithI dhAraNa karavuM e thAya che. kaI paNa prakAranI paugalika vAMchA na rAkhI, tana, mana ane dhanane paramAtmAne samarpaNa karI devuM e paramAtmAnI ananya bhakti athavA Izvara paridhAna che. badhA upAyone choDI I je Izvara upara daDha vizvAsa rAkhavAmAM Ave te je siddhi bIjA upAyothI prApta thaI zake te ja siddhi IzvaranI bhaktithI paNa prApta thaI zake che. balka bIjA upAyothI te siddhimAM vilaMba paNa thAya che paNa A upAyathI te kSaNabharamAM ja siddhi prApta thAya che e jJAnIone AtmavizvAsa che. have atre prazna e thAya che ke, Izvarane sarvasva samarpaNa kevI rIte karavuM? Izvarane tana, mana, dhana kevI rIte samarpaNa karavuM? zuM Aje ja je kAMI hoya te badhAno tyAga karI devo ane sAdhu banI javuM? A praznanA uttaramAM bhaktajane kahe che ke, IzvaranI bhakti hovAnI sAthe A saMsAra rahe che te bhale rahe, paNa je dhana ke IzvaranI bhaktimAMthI kaI ekane choDavAno samaya Ave te te vakhate tana-dhana bhale cAlyAM jAya paNa IzvaranI bhakti te rahevI ja joIe. tana, dhana, prANu strI Adi saMsAranAM badhAM padArtho jyAMsudhI IzvaranI Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vahI 9 ]. rAjakaDha-cAturmAsa [ 611 bhaktimAM bAdhaka nathI tyAMsudhI te bhale rahe, paNa jo te IzvaranI bhakitamAM bAdhaka thatAM hoya te ene mATe bhakta kahe che ke, "huM A badhA sAthenI prItine tyAga te karI zakuM chuM paraMtu paramAtmAnI prItine tyAga karI zakuM nahi." A pramANe daDha vicAra rAkhavo e ja tana-dhana-prANane Izvarane samarpaNa karavA barAbara che. je kaI IzvaranI bhakti viSe ATale daDha vizvAsa rAkhI zakato nathI, te IzvaranI bhakti bhale uparachallI karI zake, paNa sAcI bakti karI zakatA nathI. jemane IzvaranI sAcI bhakti karavI che temaNe te A prakA sno puruSArtha kare ja paDaze. puruSArtha vinA koI paNa kAma thaI zakatuM nathI te pachI paramAtmAnI bhaktimAM parama puruSArthanI AvazyaktA hoya emAM kahevuM ja zuM? kaI ema kahe ke, je ame IzvaranI bhaktinI sAme saMsAranAM padArthone tuccha samajIe te amAro saMsAravyavahAra kema cAlI zake? paNa A prakArane saMdeha vyartha che. tame loko benkamAM rUpiyA jamA karAvyA bAda zuM e rUpiyAne mATe ciMtA karo cho? gharano vImo utarAvyA bAda zuM evI ciMtA rahe che ke, amAruM ghara baLI jaze te amane hAni thaze? jo nahi te pachI paramAtmAne je samarpaNa karI devAmAM AvyuM che e tana-dhanane mATe koI prakAranI ciMtA ke koI prakArano saMdeha karavAnI zI jarUra ? tana-dhana paramAtmAne samarpaNa karI devuM e vimo utarAvavA jevuM che. jyAre tame sarvasva vImo paramAtmA pAse utarAvyo che te pachI amAre saMsAravyavahAra kema cAlaze evI ciMtA ja karavAnI zI jarUra ? have atre prazna e thAya che ke, Izvara koNa che? bhinna bhinna dArzaniko IzvaranuM svarUpa bhinna bhinna mAne che. paNa jenadarzana kahe che ke, jemanAmAM ahAra mAMne eka paNa doSa na hoya te ja Izvara che, kadAca kaI ema kahe ke, zuM A kathananuM samarthana kaI bIjA zAstro kare che, te A praznano uttara e che ke pAtaMjali yogadarzanamAM kahyuM che ke - klezakarmavipAkAzayaraparAmRSTaH puruSavizeSa iishvrH| arthAta-je kaleza, karma, vipAka tathA Azaya AdithI rahita che te puruSavizeSa ja Izvara che. jo ke IzvaranuM ja svarUpa upara batAvavAmAM AvyuM che te pUrI rIte te siddhomAM ja ghaTe che paNa bhagavAna ahaMntamAM paNa te guNa hoya che. e kayA guNo che ane bhagavAna ahAntamAM e guNa kevI rIte ghaTe che e viSe have vicAra karIe. pahelAM kaleza che. jemanAmAM e kaleza na hoya te Izvara che. AtmAne je dvArA saMtApa thAya che te avidyA-kaleza che. AtmAne vadhAre kaleza avidyAthI thAya che. duHkhane sukha, AtmAne anAtmA, anityane nitya ane azaucane zauca mAnavuM e avidyA che. A avighAne jainazAstra "miyAtvanA nAmathI oLakhe che. e mithyAtva ja kalezanuM kAraNa che, jemanAmAM te mithyAtva nathI te Izvara che. ApaNe aDhAra doSonuM varNana karatAM kahIe chIe ke bhagavAnamAM mithyAtva nathI. mithyAtva kahe ke avidyA kahe e eka ja vAta che. AtmAne avivAne kAraNe ja badhAM duHkhe vaLagelAM che. zArIrika, mAnasika, Adhibhautika, Adhidaivika ke AdhyAtmika kaleza avidyAne lIdhe ja pedA thavA pAme che. avidyAne kAraNe kaleza kevI rIte pedA thAya che ane vidyAne kAraNe e kaleza kevI rIte maTI jAya che e vAta eka udAharaNuThArA samajAvuM chuM. Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * * * * - - 612] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso mAne ke, koI eka aMdhArA gharamAM eka derI paDelI che. e darIne sApa samajI eka mANasa bhaya pAme. A mANasane je bhaya pedA thayo te kevI rIte thayo? avidyAne kAraNe ja bhaya pedA thayo ne ? eTalA mATe derInA viSe sApanI kalpanA thavI e ja avidyA che ane A avidyAne kAraNe ja bhaya pedA thAya che. bhrama, viparItajJAna ke avidyA kaho e eka ja vAta che. te mANasa derIne sarpa mAnI bhaya pAmatA hatA eTalAmAM ja eka bIje mANasa AvyuM. bIjA mANase te bhayabhIta thaelA mANasane kahyuM ke, tuM bhaya kema pAme che te bhayabhIta thaelA mANase kahyuM ke, A makAnamAM sApa che. tyAre bIjA mANase kahyuM ke, e sApa nathI; paNa derI che. A pramANe banne vacce vivAda thavA lAge. eTalAmAM ja kaI battI laIne AvyuM ane joyuM te te sarpa nahi paNa derI hatI. A pramANe derI che e nirNaya thavAthI sApane bhaya cAlyo gayo. ( A pramANe avivAne kAraNe ja bhaya pedA thavA pAme che ane avidyA dUra thatAM ja bhaya paNuM maTI jAya che. A ja pramANe AtmAne je du:kha che te avidyAne kAraNe ja che. avidyA dUra thatAM AtmAmAM koI prakArane kaleza rahevA pAmata nathI. teramAM guNasthAne caDelA bhagavAna ahaMnta avidyAne naSTa karI dIdhelI hoya che. avidyA ja karmanuM mULa che. jyAre mULa ja naSTa thaI cUkyuM hoya tyAre karmo kayAMthI hoya ? je ke teo hAlacAle che paNa karmo pedA karavA mATe hAlatA cAlatA nathI, paraMtu pUrva karmone naSTa karavA mATe ja hAle cAle che. ' karmo traNa prakAranAM che. vihita, avihita ane vihitAvihita. arthAta puNya, pApa ane mizra ema karmo traNa prakAranAM hoya che. bhagavAna ahaMnta e traNeya karmomAMnuM eka paNa karma bAMdhatA nathI. temane kevaLa IvahInI kriyA lAge che paNa te kriyA eka samayamAM baMdhAya che, bIjA samayamAM bhagavAI jAya che ane trIjA samayamAM tenI nirjarA thaI jAya che. A pramANe bhagavAna ahaMntane saMprarAyanI apekSAe karmo lAgatAM ja nathI. kaleza ane karma te bhagavAna ahaMntamAM hatAM ja nathI paNa vipAka paNa hotA nathI. vipAkano artha karmanuM phala e thAya che. karmaphalarapi janma-maraNa Adine vipAka kahevAmAM Ave che. paNa jyAre saMprarAya karmo ja hatAM nathI te pachI phalasvarUpa janma-maraNane vipAka hoI ja kema zake ? bhagavAnamAM Azaya arthAta saMskAra paNa hatuM nathI. jenA darzana jene saMskAra kahe che, anya darzane tene Azaya kahe che. saMskArathI ja karma ke vipAka thAya che. saMskAra na hoya te karma ke vipAka thAya ja nahi. jemake vaDathI pRthak thaela vaDanA phaLamAM aneka bIja hoya che. koI mANasa e bIjemAMthI eka bIja laI ema kahe ke, A bIjamAM vaDanuM AkhuM jhADa samAela che te zuM kaI e vAtane mAnI zake ? ane jo ema kahenArane ema kahevAmAM Ave ke vRkSa kyAM che e batAve te zuM te vRkSa batAvI zake kharo ? je ke e bIjamAM vRkSa pratyakSa dekhAtuM nathI tema batAvI paNa zakAtuM nathI paNa jo te ja bIjane mATI-pANI Adine saMyoga maLe te zuM e ja bIjamAMthI vRkSa pedA thaI na zake ? avazya thaI zake. Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 9] rAjakoTa cAturmAsa [ 613 te pachI e vRkSa e bIjamAMthI ja pedA thayuM ke bIje kyAMyathI ? meTI maTI junI ImArate upara paNa vaDanuM jhADa ugI jAya che. te vaDanuM jhADa tyAM kyAMthI AvI gayuM ? enA uttaramAM ema ja kahevAze ke, tyAM vaDanuM bI paDyuM haze e kAraNe ja e bIjamAMthI vRkSa ugavA pAmyuM che. A pramANe je saMskAra che te ja bIja kahevAya che ane bIjo artha ja saMskAra che. saMskArathI ja karma thAya che ane vipAka paNa thAya che. jyAre saMskAra ja nathI te pachI karma ke vipAka kyAMthI hoI zake? bhagavAna ahaMne saMskArane naSTa karI mUkyA che eTalA mATe nAmAM saMskAra paNa nathI. laDAImAM rAjA pote laData nathI paNa yoddhAo ja laDe che, chatAM ddhAonI hArane rAjA pitAnI hAra mAne che ane ddhAonI jItane pitAnI chata mAne che. kAraNa ke rAjA yoddhAone pitAnA mAne che. A pramANe rAjAno ddhAomAM ane yoddhAone rAjAmAM saMskAra rahela che. saMsAramAM ema te badhA padArtho pudgala che. paNa AtmA je padArthone pitAnA mAne che temane ja saMskAra tenAmAM Ave che. je leke A prakAranA saMskArane AdhIna che, te sAdhAraNa puruSo che paNa jemaNe A prakAranA saMskArone saMbaMdha sarvathA teDI nAMkhyo. che te puruSavizeSa ja Izvara che. evA Izvarane pitAnuM sarvasva samarpaNa karI devuM ane temanI bhakti karavI emAM ja siddhi rahelI che. paramAtmAnI bhakti pratyeka jagyAe karI zakAya che. bhaktinuM sthAna ane samayanAM baMdhana nathI chatAM paramAtmAnI bhaktine mATe thaDe paNa samaya na kADho e kevI bhUla che! paramAtmAnI bhakti evI che ke ene pitAnI sAthe dareka jagyAe rAkhI zakAya che. je samaye samudramAM devadvArA vahANane tephAne caDAvavAmAM AvyuM hatuM tevA vikaTa samaye paNa araNaka zrAvake paramAtmAnI bhakti pitAnI sAthe rAkhI hatI. AvI bhaktine choDIne bIjA kAmamAM paDyA rahevuM e kevI gaMbhIra bhUla che ! zrI uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che ke - kaNakuMDagaM caittA NaM. viTTha bhuMjai sUyaro / evaM sIlaM caittA NaM dussIlaM ramaha miyo // paramAtmAnI bhaktirUpI zIlane tyAga karI saMsAranA padArthonI sAthe prema karanAra evI bhUla kare che, jevI bhUla thALamAM paDelAM kamodanA cokhA choDIne sUvara viSTA khAIne kare che. bhagavAnanI bhaktirUpI zIlane tyAga karanAra paNa sUvara jevI ja bhUla kare che. bhaktajano ane jJAnIjano A prakAranA hitepadeza Ape che. AthI vadhAre bIje hitepadeza zuM ApI zakAya ? teo kahe che ke, paramAtmAnI bhaktine tyAga kare e pitAnA svarUpane tyAga karavA barAbara che. eTalA mATe pudgalenAM pralobhanamAM na paDatAM paramAtmAnI bhaktimAM saMlagna bane. je sUvara kadanA cakhA khAya to zuM tenuM peTa nahi bharAya ? zuM tenuM jIvana te cokhAdvArA nabhI nahi zake ? jarUra nabhI zake. AthI viparIta viSTA te cekhAne niHsAra bhAga che. eTalA mATe cekhA khAvAthI tenuM jIvana sArI rIte nabhI zake; paNa sUvara A vAtane barAbara samajAtuM nathI eTale te bhUla kare che, paNa AtmA te sUvarathI Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 614] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso paNa vadhAre bhUla kare che. kAraNa ke te pudgalene svabhAva jANavA chatAM paNa puslanA pralobhanamAM paDe che. je AtmA paramAtmAnI bhaktimAM rahe, te zuM tenuM bharaNapoSaNa nahi thAya ? tenuM bharaNapoSaNa to avazya thaI zake ane te paNa sArI rIte. paNa pitAnI kAyaratAne kAraNe pite ema samajI rahyo che ke mAruM bharaNapoSaNuM thaI nahi zake. jenAmAM A prakAranI kAyaratA nahi hoya paNa vIratA haze te ja paramAtmAnI bhakti karI zake che ane paramAtmAne pitAnuM sarvasva samarpaNa karI zake che. jyAre daza rUpiyAne pagAradAra sipAI paNa rAjAnI rakSA mATe potAnA prANane paNa bhega ApI zake che te pachI zuM paramAtmAnI bhakti karanAra ane paramAtmAne pitAnuM sarvasva samarpaNa karanAra pudgalenA pralezanane paNa bhoga ApI nahi zake? paNa kAyaratA ane tRSNae tamArI sthitine kaDhaMgI banAvI dIdhI che. je kAyaratA. dUra karI ane tRSNAne chatI paramAtmAnI bhakti kare to AtmAnuM kalyANa avazya thAya. anAthI munino adhikAra-68 rAjA zreNikane upadeza ApanAra muni kevA hatA e viSe kAle thoDuM varNana karavAmAM AvyuM che. ame anAthI muninuM varNana karIe, paNa je guNane kAraNe ame anAthI muninuM varNana karIe chIe te guNene ame apanAvIe nahi, te amAruM e guNavarNana kevaLa cAraNa bhATa jevuM prazaMsAtmaka ja banI jaze. vIra leke jyAre laDAI karavA mATe bahAra nIkaLe che tyAre temane zatsAhita karavA mATe cAraNabhATa zauryagIta gAIne temanI prazaMsA kare che. cAraNa-bhATa kevaLa vIratAnI prazaMsA ja kare che, paNa laDAI te te vIraleke ja kare che. vIratAnI prazaMsA sAMbhaLI vIra lekene ja joza Ave che, kAyara lekene joza paNa Avato nathI. A ja pramANe ame mahAtmAonA te guNenuM varNana karIe paNa temanAM guNone jIvanamAM na utArIe te e cAraNa-bhATenI mAphaka varinI prazaMsA karavA jevuM gaNAya. eTalA mATe amAre temanA guNane paNa jIvanamAM utAravAM joIe. te anAthI muni ugra ane tapodhanI hatA. tamArI daSTie tapa meTuM che ke saMsAranI dhanasaMpatti maTI che ? tame tapane ja meTuM mAne cho e tamArA saMskArane ja pratApa che. vAstavamAM tapanuM dhana ja sAcuM dhana che. mAne ke eka dhanIka mANasa lAkha rUpiyAnuM jhaverAta laI jate hatA. rastAmAM tene be mANaso maLyA. te bemAM eka mANasa saMsAranA dhanane ja moTuM mAnate hato ane bIje tapodhanane moTuM mAnatA hatA. je saMsAranA dhanane ja moTuM mAnatA hatA teNe vicAryuM ke, pApa karyA vinA te dhana AvatuM nathI. pahelA mANasanI pAse ATaluM badhuM dhana che te talavAra ke charInA eka ghAthI ja te dhana mAruM karI zaku ema chuM, to A avasara zA mATe gumAvuM? A pramANe vicAra karI te mANasa jenI pAse dhana hatuM tene mArI nAMkhavA mATe taiyAra thayo. A joI tapodhanI mANase dhanavAna mANasane kahyuM ke, A saMsAranA dhananI saMgatinuM ja pariNAma che, ke tenI dAnata bagaDI che ane tane mAravAne mATe paNa te dhanalAlupI taiyAra thayo che. eTalA mATe je dhane A mANasanI dAnata bagADI che e dhanane ja tyAga kema karI detuM nathI ? tapodhanInA upadezathI te dhanika mANasa samajI gayo ane potAnI pAsenuM badhuM jhaverAta vagere te mAravA AvanAra dhanalelupInI sAme mUkI dIdhuM. Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varI 9] rAjakeTa-cAturmAsa [ 615 te dhanalAlupI mANasa jhaverAta vagere dhana levA taiyAra thayo tyAre te tapodhanI mahAtmA tene kahevA lAgyA ke, zuM tuM A dhana laI have amara banI jaIza? jyAre A dhana A mANasanI pAse hatuM tyAre te tArI dAnata bagaDI. have tArI pAse A dhana che te bIjAnI dAnata bagaDaze. mATe tuM dhana pratyenI mamatA ATalI kema rAkhe che? tapodhanInA upadezathI tenA manamAM asara thaI ane teNe paNa dhana uparanI mamatA utArI nAMkhI. have koI prakArane jhaghaDe rahI zake?' jhaghaDo te tyAMsudhI ja hato ke jyAM sudhI dhanane levA-devAnI kheMcAtANI hatI. A pramANe saMsAranAM padArtharUpI dhana karatAM tapodhana caDIyAtuM che. tapedhana zreSTha dhana che e vAta to ThIka, paNa tapa zuM che e atre jovAnuM che. anazana paNa eka tapa che paraMtu kevaLa anazana ja tapa nathI chatAM anazana tapanuM mahattva kAMI ochuM nathI. mahAbhAratamAM paNa kahyuM che ke -tapa ra anarAnA7 vja arthAta -anazanakAMI na khAvuM-jevuM bIjuM tapa nathI. paNa anazana tapamAM ja tapanI samApti thatI nathI. bhagavAne bAra prakAranAM tapa varNavyAM che. temAM paheluM tapa anazana tapa che. bIjuM UNodarI tapa che. trIjuM bhikSAcarI (vRttisaMkSepa) tapa che. cothuM rasaparityAga tapa che. pAMcamuM kAyAkaleza ane cha pratisaMlInatA tapa che. A cha prakAranAM bAhya tapa che. sAtamuM prAyazcitta, AThamuM vinaya, navamuM vaiyAvRtya, dazamuM svAdhyAya, agyAramuM dhyAna ane bAramuM kAyotsarga A cha prakAranAM Abhyantara tapa che. jIvanamAM tapanI bahu AvazyakatA che. tapa vinA eka zvAsa paNa sukhapUrvaka laI zakAtuM nathI. pahelA anazana tapanI vyApatA te evI che ke, amerikAnA loko paNa e tapa viSe ema kahevA lAgyA che ke, badhI davAomAM zreSTha davA anazana che. je rogone maTADavA mATe moTA moTA dIkabharee paNa hAtha dhoI nAMkhyA hatA evA mahAna rogo paNa upavAsa dvArA maTADavAmAM Avela che. anazananA viSe mAre paNa svAnubhava che ke, upavAsa dvArA roga maTI jAya che. jemane A vAta viSe anubhava nathI teo te kadAca A vAta banI na zake ke upavAsadhArA ATale lAbha thAya che paNa jemane anubhave che teo te upavAsaThAsa lAbha thAya che e vAtane to avazya mAnaze. gItAmAM kahyuM che ke -- viSayA vinivartante nirAhArasya dehinaH / / rasaghaje raso'pyasya paraM daSTavA nivartate // 'lekamAnya tilaka vidvAna hatA. paNa vidvatA judI vastu che ane anubhava paNa judI vastu che. eTalA mATe temaNe gItAnA A lekano artha evo lakhyo che ke upavAsathI viSaya te chUTI jAya che paNa tenI vAsanA chUTI jatI nathI. eTalA mATe upavAsa karavo e eka rIte AtmAne ghAta karavA barAbara che. lekamAnyanA A artha uparathI e vAta pragaTa thAya che ke, temane upavAsa viSe anubhava nahi hoya ane temaNe koI divasa ekAdazIne paNa upavAsa karyo hoya ke na paNa karyo hoya ! AthI viruddha gAMdhIjI upavAsanA anubhavI che. temaNe ekavIza ekavIsa divasanA upavAsa karyo che ane bIjA thoDA thoDA upavAso paNa Atmazuddhi ke anya kAraNone aMge karyA che. eTalA mATe teo upavAsanA anubhavI hovAne kAraNe temaNe gItAnA A zlokano artha evo karyo che ke, zarIranI bAhya zuddhine mATe upavAsa ghaNo sAro upAya che. je pramANe jaMgalI ghoDAone Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 616 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ AsA jyAre pakaDI lAvavAmAM Ave che tyAre te gheADAe bahu tAphAna kare che paraMtu jyAre te dhADAone be traNa divasa bhUkhyA rAkhavAmAM Ave che tyAre te vazamAM AvI jAya che. A ja pramANe indriyArUpI gheADAone vazamAM karavA mATe upavAsanI AvazyaktA rahe che. vidhavA strI ane sAdhu brahmacArI Adi leAkeA upavAsanI sahAyatAthI ja potAnA niyameAnuM pAlana kare che paNa eTalu dhyAna rAkhavu joIe ke, upavAse| bAhya viSayAne ja maTADe che. vAsanAne maTADatA nathI; eTalA mATe upavAsanI sAthe ja viSayeAnI vAsanAne maTADavAne paNa prayatna karavA joI e. jo ke anazana tapa sAruM' che chatAM baLajabarIthI kAInI pAse anazana tapa karAvI na zakAya. tame upavAsa kare| ane tamArI sAthe ja tamArA nekarA tathA pazuone paNa upavAsa karAvA temane paNa khAvA na Ape-tA tamane bhattapAnavicchedanA aticAra lAgaze, 35-samIpe vasati kRti upavAsaH arthAt jJAna, darzana ane cAritranI samIpa vasavuM e ja upavAsa che. kAine baLajabarIthI bhUkhyA rAkhavA e upavAsa nathI. jainakuLamAM te upavAsA evA pracalita che ke, saMvatsarIne divase nAnA bALakaiMA paNa upavAsa kare che. anazananI bAda UNeAdarI tapa che. upavAsane viSe tA kAI prakAranA matabheda paNa hAI zake paNa UNAdarI tapane viSe tA kAI prakAranA matabheda heAI ja na zake. alpAhAranI badhA lAkA prazaMsA kare che ane badhA temAM lAbha mAne che. vadhAre khAvAnI icchA haiAvA chatAM ochuM khAvuM paNa vadhAre na khAvuM e UNAdarI tapa che. A pramANe cha prakAranAM tapa tA khAdya zuddhine mATe che, paNa Antarika zuddhine mATe Antarika tapa karavuM joI e. krodha, mAna, mAyA, lAbha Adine jItavAnuM kAma AbhyaMtara tapadvArA ja thaI zake che. anAthI muni A prakAranAM tapanA dhaNI hatA. eTalA mATe temane tapodhanI kahyA che. sudarzana caritra--68 tapa-tyAganA prabhAva hariNI vezyA upara paNa paDayA. te vezyA paNa sudana muninA tapa- tyAganA prabhAvathI sudharI gaI. te pote te sudharI paNa potAnI sAthe paDitAne paNa sudhArI dIdhI. eka sudhare che teA bIjAne paNa sudhAre che ane eka bagaDe te bIjAne paNa bagADe che. hariNI paDitAne kahyuM ke, me' dabha ane mehane jItI lIdhA che. paDitAe kahyuM ke, jyAre ema che / pachI tame zrRMgAra kevA sajaze ane vezyAvRtti kevI rIte calAvaze ? hariNI vezyAe uttara ApyA ke, have huM evA zrRMgAra sajI na zakuM ke je kAmI kutarAone pasaMda paDe. kutarA tA mRta zarIrane cUthe che, jIvatuM zarIra temane gamatuM nathI. atyAra sudhI A zarIra mareluM hatuM eTalA ja mATe kAmI kutarAo ene cUMthatA hatA paNa have huM jIvita chuM ane jAgrata chuM eTale e kAmI kutarAe A zarIrathI dUra ja bhAgaze. A kAraNe huM evA zrRMgAra sajIza nahi ke je kAmI kutarAone pasaMda paDe paNa evA zrRMgAra sajIza ke je zrRMgAranI devA paNa sevA kare. have huM kAmIjatenuM cittaraMjana nahi karuM paNa muninuM cittaraMjana karIza. hariNI vezyAe paDitAne A pramANe kahyuM. have AgaLa zuM thAya che te viSe yathAvasare vicAra karavAmAM Avaze. ~> as Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 13 ] rAjakoTa-cAturmAsa vyAkhyAna: saMvat 1992 AsA vadI 13 budhavAra [ 617 : prArthanA dhana dhana janaka sidhAratha' rAjA, dhana 'trizalA'de mAta re prANI, jyAM suta jAyA ne gAda khilAyA, bahumAna" vikhyAta re prANI; zrI mahAvIra name varanANI. // 1 // --vinayacaMdrajI kubhaTa cAvIzI zrI mahAvIra bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM paramAtmAne prApta karavAnA sarala mArga batAvavAmAM Avye che. paramAtmAne maLavAnI jemanI icchA che ene mATe jJAnIjanee saraLa ane suMdara mAga batAvyA che. teo kahe che ke, paramAtmAne maLavA mATe paramAtmAnI ja prArthanA kareA. paramAtmAnI prArthanA e paramAtmAne maLavAnA suMdara ane saraLa mArga che. paramAtmAnI prAthanA karavAthI zuM lAbha thAya che, te ene mATe kahyu` che keH-- tataH pratyekacetanA'dhigamo'pyantarAyAbhAvazca / : paramAtmAnI prArthanA karavAthI sauthI meATA lAbha tA e thAya che ke, pratyeka AtmAtA sAkSAtkAra thAya che. viSayabhAganA padArtho arthAt buddhikalpita padArthothI AtmA aLagA thaI jAya che ane pratyeka AtmAnA kheAdha thaI jAya che. AtmA jyAre bahAra jovAmAM ja rahI jAya che tyAre tene pratyeka AtmAnA khAdha thatA nathI. jo ke AtmA dRSTA che paNa te dRSTAbhAvamAMthI nIkaLI dRzyabhAvamAM cAlyA gayA che ane tethI ja te geAthAM khAI rahyo che, ane saMsAramAM bhaTakI rahyo che. paramAtmAnI prAnA karavAthI te dRzyabhAvamAMthI nIkaLa dRSTAbhAvane prApta thAya che. chAndrayAddArA grahIta viSaye arthAt jovAmAM, sAMbhaLavAmAM, suMdhavAmAM, cAkhavAmAM ane sparza karavAmAM je Ave che te padArtho dRzya che ane A AtmA tene daSTA che. dRSTAne ja A dazya padArthAMnuM bhAna thAya che. dRSTAne mATe ja A padArtho dRzya che. jo dRSTA-AtmA ja na hAya tA A padArtho dazya kAnA thaze ? eTalA mATe jyAMsudhI daSTA AtmA che tyAMsudhI ja A dazya padArtho levAmAM Ave che. paNa dRSTA AtmAthI e bhUla thAya che ke, te peAtAne ja bhUlI jAya che ane je dRzyane te jue che, te ja pAte banI jAya che. dRzyamAM ja te mazagUla banI jAya che. kAI sAruM gAyana sAMbhaLI te eTalA badhA mugdha banI jAya che ke te peAtAnuM ja bhAna bhUlI jAya che. paraMtu ema bhAna bhUlI javAthI AtmAne kevA prakAranI hAni thAya che! e vAta jJAnIoe aneka udAharaNA ApI samajAvI che. haraNa jyAre gAyana upara mugdha banI jAya che tyAre te potAnAM prANa ja gumAvI bese che. tene eTaluM bhAna nathI ke A gAyana mane phasAvanAra che ane mArA prANa lenAra che. pataMgIyuM dIpakanA rUpa upara mugdha banI jaI temAM paDI marI jAya che. te eTaluM jANatA nathI ke A dazyamAM paDI jaI 33 Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 618] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso huM pitAne ja nAza karI rahyo chuM. A ja pramANe pratyeka viSayanAM padArtho viSe udAharaNa ApavAmAM AvyAM che ane e urdAharaNakAro batAvavAmAM AvyuM che ke viSayanA padArthomAM paDI javAthI ane dazyanI AgaLa daSTAne bhUlI javAthI AtmAne keTalI badhI hAni thAya che ! matalaba ke, A pramANe AtmA dazyamAM paDI jAya che ane huM "dRSTA" chuM e bhUlI jAya che. A bhUlane kAraNe te pote paNa dazya banI jAya che ane e ja kAraNe mahA anartha pedA thAya che. duniyAmAM jeTalA jhagaDAo che e badhAM A bhUlane lIdhe ja pedA thavA pAmyAM che. leko kahe che ke amAruM dhana corAI gayuM ane ema kahI teo rudana kare che. teo eTaluM jANatA nathI ke je dhana potAnuM ja hota te te corAI kema jaI zake? ane je corAI gayuM te pitAnuM kema hoI zake? A vAta na jANavAne kAraNe ja teo ruve che ane kahe che ke, amAruM dhana corAI gayuM. AtmA jayAre pitAne ja bhUlI jAya che ane huM dRSTA chuM evuM tene bhAna rahetuM nathI tyAre te dRzya upara Asakta banI jAya che, ane e Asaktine kAraNe te duHkha pAme che. have atre e prazna thAya che ke, jyAre AtmA pitAnuM bhAna bhUlI gayo che ane pote daSTA hovA chatAM dazyamAM Asakta banI gayuM che te have tene zuM karavuM ? A praznanA uttaramAM jJAnIjane kahe che ke, paramAtmAne bhajo te dazyamAMthI nIkaLI pAchA. daSTArUpa banI jaze. pitAnA AtmAno sAkSAtkAra thave ene ja Atmabodha ke AtmasAkSAtkAra kahevAmAM Ave che. paramAtmAnI prArthanA karavAthI huM rUpa, rasa Adi dazyarUpa nathI enuM bhAna thAya che ane e bhAna thavAthI ja AtmA potAnuM gumAveluM rAjya punaH prApta karI le che. arthAta te pAcho dazyamAMthI nIkaLI daSTa banI jAya che. paramAtmAne maLavAno A ja sarala mArga che. pachI te je A mArgane apanAve che te ja AtmasAkSAtkAra karI zake che ane AtmalAbha meLavI zake che. pratyeka AtmAne bodha ke sAkSAtkAra thavAthI AtmA saMsAranAM padArtho potAnAM nathI ema mAne che. A bhAvanA pedA thavAthI AtmAne keTaluM lAbha thAya che ane e bhAvanA keTalI ucca che ene mATe gajasukumAra vagere muninuM caritra juo. - gajasukumAra munine A ja ucca bhAvanAe mekSa apAvyuM hatuM. mastaka upara dhagadhagatAM aMgArAM mUkavAmAM AvyAM chatAM teo ema ja vicAratA hatA ke, mArA mastaka upara je aMgArAM mUkavAmAM AvyAM che te mArAM nathI ane huM tene nathI. kAraNa ke, je mAruM che te mane bALI zake nahi. pAMcaso munione ghANImAM pIlAvavAmAM AvyA hatA tyAre te munio ema vicAratA hatA ke, rakta, mAMsa Adi je dazya che te ghANImAM pIlAya che, ame to daSTA chIe eTale ame pIlAI zakIe nahi. A ucca bhAvanAne kAraNe e mahApuruSoe tatkAla kevalajJAna prApta karI lIdhuM ane AtmakalyANa sAdhI lIdhuM. zAstramAM AvAM bIjAM aneka udAharaNo che. pachI te jevI temanI bhAvanA ane zakita haze te tevuM karaze, paraMtu zraddhA te e ja hovI joIe ke, "je padArtho jovAmAM Ave che te dazya che ane huM e badhAne duSTa ." A prakAranI zraddhA hovAthI bhedavijJAna jAgrata thaze ane pariNAme kalyANa thaze, Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *-* * * * * * * * *ma ke pArka ke koInI pAse nA kAkA kAkaDa, E vadI 13] rAjakoTa-cAturmAsa [ 619 paramAtmAnI prArthanA ane paramAtmAnA dhyAnathI AtmasAkSAtkAra-Atmabodha te thaze ja paNa sAthe sAthe je aMtarAya levAmAM Ave che te aMtarAya paNa naSTa thaI jaze. atre eka bIjo prazna ubho thAya che ke, dhyAna te paramAtmAnuM karavAmAM Ave che ane sAkSAtkAra te AtmAne thAya che. A to enA jevI vAta thaI ke dhyAna te AMbAnuM karavAmAM AvyuM ane darzana thayuM lIMbunuM ! A praznanA uttaramAM jJAnIjane kahe che ke, AtmAne sAkSAtkAra thavAthI ja Izvarane paNa sAkSAtkAra thaze. paramAtmA AtmAthI aLage nathI. eTalA te mATe AtmAno sAkSAtkAra thavAthI ema ja mAnavAmAM Avaze ke, paramAtmAno ja sAkSAtkAra : thaI rahyo che. A vAta upara niSThA rAkhe ane ema vicAre ke, je pramANe paramAtmA avinAzI che te ja pramANe huM paNa avinAzI chuM, je pramANe te ananta che te ja pramANe huM paNa ananta chuM ane je pramANe te caitanya che te ja pramANe huM paNa caitanya chuM." A pramANe vicAra karI je tame tana-manathI upAdhirahita banI jAo te tamAre AtmA dRSTA banI jaze ane AtmAne tathA paramAtmAne sAkSAtkAra jaldI thaze. matalaba ke, paramAtmAnI prArthanA karavAthI AtmAmAM jAgRti Avaze ane AtmAmAM jAgRti AvavAthI badhAM vigho maTI jaze, ane je vigho aMtarAyarUpa hatAM te ja viDyo sahAyaka banI jaze. kevI rIte e vidyA sahAyaka banI jaze te eka nAnA aitihAsika udAharaNadvArA samajAvuM chuM: zivAjImAM hiMdudharmanI rakSA karavAnI ane bhAratane musalamAnathI bacAvavAnI tIvra bhAvanA hatI. A bhAvanAne kAraNe zivAjIe zuM zuM karyuM e vAta kahevAnuM ane avakAza nathI tema jarUra nathI. ahIM te kevaLa eTaluM ja batAvavAnuM che ke, tIvra bhAvanA hevAnA kAraNe vigho paNa kevI rIte sahAyaka banI jAya che! zivAjIe eka vAra killA upara caDAI karI. e killAnI rakSA mATe bAdazAhanA taraphathI dezapAMDe nAmane eka saradAra niyukta karavAmAM Avyo hato. zivAjI e killAne jItI na zakyA ane thAkI gayA. dezapAMDe vIra ane catura hatA eTale zivAjI killAne jItI na zakyA. zivAjI vicAravA lAgyA ke, have zuM karavuM? Akhare teo e nizcaya upara AvyA ke, A vIranA hAthe marI javuM e ja sAruM che. A pramANe nizcaya karI teo ekalA ja rAtanA vakhate killAmAM ghusI gayA. dezapAMDene khabara paDI ke, zivAjI killAmAM AvyA che. te hAthamAM talavAra laI zivAjI pAse Avyo ane kahevA lAgyo ke, tame mane ThagavA AvyA cho paNa tamArAthI huM ThagAI jAu tema nathI eTalA mATe tame pAchA cAlyA jAo. kAle saMgrAmamAM maLajo. zivAjIe dezapAMDene kahyuM ke, huM tamane ThagavA mATe Avyo nathI paNuM tamArA hAthe mRtyu pAmuM eTalA mATe Avyo chuM. tame A talavArathI mAre ziraccheda karI nAkhe. dezapAMDe pUchayuM ke ema kema? zivAjIe javAba Apyo ke, huM je kAMI karI rahyo chuM te mArA svArtha mATe nahi paraMtu hiMdudharma ane hiMdujAtinI rakSA mATe karI rahyo chuM; paNa tamArA kAraNe mAruM te kArya aTakI rahyuM che eTalA mATe meM vicAryuM ke, tamArA jevA vIranA hAthe mAruM mRtyu thAya te mAruM kAma pUruM thayuM samajuM. dezapAMDe kSatriya na hatA paNa brAhmaNa hate; chatAM te vIra hatA. vIra upara kaI vAtanI asara jaldI paDe che. A kAraNe zivAjInI vAta sAMbhaLI dezapAMDenuM dila pIgaLI gayuM ane Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 620] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ Aso. te zivAjInA page paDI kahevA lAgyo ke, huM kevaLa svArthane mATe ja tamArA A kAryamAM bAdhaka thaI rahyo hate. tame to dezadharmane mATe ATaluM karI rahyA cho ane huM dezadharmane mATe kAMI karatuM nathI. UlaTo je dezadharmanuM kAma kare che temAM paNa bAdhA ubhI karuM chuM. vAstavamAM gau brAhmaNa pratipAla tame ja cho. eTalA mATe havethI huM tamArI sAthe ja chuM ane je mArga tamAre che, te ja mArga mAro paNa che. -- -- '' kahevAnuM atre e che ke, zivAjInI sAme kevuM vidhra hatuM ? paraMtu jyAre zivAjIe daDhatA rAkhI ane teo prANa ApavA mATe taiyAra thaI gayA tyAre dezapAMDe temane sevaka banI gayo ane te e sevaka banyo ke zivAjInI rakSA karavAmAM ja teNe pitAnA prANa ApI dIdhA. A ja - pramANe je viDyo tamArI sAme dekhAya che, te vidano vikArarahita paramAtmAnI prArthanA karavAthI zAnta thaI jaze ane tamArA sevaka banI jaze. A pramANe paramAtmAnI prArthanA karavAthI - vine paNa dUra thaI jaze ane AtmAnuM bhAna paNa thaze. AtmA ke paramAtmAne sAkSAtkAra karavA mATe jJAnIjanee paramAtmAnI prArthanA karavI e sarala mArga batAvyo che. A mArgane pakaDI AgaLa vadhatA jAo te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. anAthI munine adhikAra-69 anAthI muni rAjA zreNikane A ja vAta karI rahyA che ke, "daSTa bane." A vAtane vIra leke ja samajI zake che ane tene jIvanamAM utArI zake che. je dazya ane daSTAne bheda samajI AtmAne daSTArUpa banAve che te ja vIra che. tame paNa tamArAmAM AvI vIratA , pragaTAve ane kAyaratA upara vijaya meLavo. AvI vIratA dhAraNa karyA vinA AtmakalyANa sAdhI zakAtuM nathI. - mahAmuni anAthIe rAjA zreNikanI samakSa anAthatAnuM varNana vistArapUrvaka karyuM te sAMbhaLI rAjA zreNika upara tene kevo prabhAva paDyo tenuM varNana karatAM gaNadhara svAmI kahe che ke - tuTTho ya seNiyo rAyA, iNamudAhu kyNjlii| anAhayaM jahAbhUyaM, suTTa me uvadesiyaM // 54 // anAthI munidvArA sanAtha-anAthanI vyAkhyA sAMbhaLI rAjA zreNika ghaNo ja saMtuSTha thayo. A varNanaThArA e batAvavAnuM che ke, rAjA zreNika pahelAM bIjuM vicArato hato ane A kathana sAMbhaLyA pachI bIjuM vicAravA lAgyo. te vIra hato, eTale A kathA sAMbhaLI 'teNe anAthI munine hAtha joDavA. te vANiye na hato ke sAdhAraNa vAta mATe paNa hAtha joDavA mAMDe. te te kSatriya hatA. kSatriyone hAtha joDAvavA sarala nathI, bahu ja muzkela hoya che. eTalA mATe moTA moTA rAjA-mahArAjAo paNa tene hAtha joDAvI zakyA na hatA. devo paNa tene vicalita karI zakyA na hatA. vIra kSatriye lebha ke saMkaTamAM paDI jaI koIne hAtha joDatA nathI. rANA pratApane bAdazAha akabare rAjyane mATe bhAga ApavAnuM pralobhana ApyuM te paNa rANA pratApe akabarane hAtha joDayA nahi. A pramANe kSatriyone hAtha joDAvavA sarala nathI; paNa jayAre temanuM hRdaya palaTI jAya che tyAre bhaktivaza thaI hAtha joDavAmAM kSatriye vAra paNa lagADatA nathI. Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 13] rAja kATa-cAturmAsa [621 rAjA zreNika saMtuSTa thayA ane be hAtha joDI munine kahevA lAgyA ke, Ape mane anAthatAnuM svarUpa bahu ja sArI rIte samajAvyuM. rAjA jyAMsudhI anAthatAnA bhAva samajyA na hatA tyAMsudhI te ema ja mAnatA hatA ke, jene duniyAnI sa patti adhika maLI hoya te sanAtha che ane je duniyAnI saMpattithI rahita che te anAtha che. rAjA zreNika tA ema samajatA ja hatA paNa tame leAko paNa ema ja samajo che ne! tame anAthAlayeA khAyAM che ane temAM, jemane koI khAvA-pIvAnuM ApanAra nathI, jemanI zikSAne kAI prabaMdha karanAra nathI, evAone anAtha mAnavAmAM Ave che, ane evA anAtheAte ja rAkhavAmAM Ave che. A pramANe rAjAnI pahelI samajamAM ane tamArI samajamAM zuM aMtara rahyuM ? rAjA zreNika ene ja anAtha mAnatA hatA ke jenI pAse saMsAranI saMpatti nathI; ane tene ja sanAtha samajatA hatA ke jenI pAse sa'sAranI vadhAre saMpatti che. te peAtAne sanAtha mAnatA hatA ane tenuM kAraNa e hatuM ke, tenI pAse saMsAranI saMpatti adhika hatI. peAtAne sanAtha mAnatA heAvAnA kAraNe ja teNe anAthI munine ema kahyuM hatuM ke, tame A bharajuvAnImAM AvA suMdara ane svarUpavAna heAvA chatAM sAdhu kema thayA ? A praznanA javAbamAM munie kahyuM ke, huM anAtha hatA e kAraNe sAdhu thayA. tyAre rAjAe kahyuM ke, tamArA jevA AvA svastha ane suMdara zarIravALA anAtha hAya e kema banI zake? khera ! huM A viSe vadhAre vivAdamAM na paDatAM Apane eTaluM ja kahuM chuM ke, 'Apa anAtha che. te huM ApanA nAtha banuM chuM. jyAre huM rAjA tamArA nAtha banuM chuM, te pachI tamAre jI... zuM joI e ! tame mArI sAthe cAle ane bhogapabhAga kareA. A manuSyajanmane Ama kharAba na kareA. mArA rAjyamAM AvA svastha suMdara zarIravALA loko A pramANe jIvana kharAba kare e huM joI zake nahi. ' zreNike A pramANe je kAMI kahyuM hatuM tenuM kAraNa e ja hatuM ke, te sanAtha-anAthanuM vAstavika svarUpa jANatA na hatA. jenI pAse saMsAranI vadhAre sapatti hoya te sanAtha che e tenuM ajJAna hatuM. chatAM te jene sudhAre samajatA hatA te sudhArA karavA mATe paNa taiyAra thayA hatA. Aje paNa jagatamAM ene ja sudhArA mAnavAmAM Ave che ke koI ne paudgalika dRSTithI du:khI rahevA na devA. rAjA paNa A ja sudhArA karavA mATe taiyAra thayA hatA ane munine bhAgasAmagrI Adi ApI temanuM du:kha maTADavA cAhatA hatA. AthI vadhAre te te karI paNa zuM zakatA hatA ? AtmAne upara caDAvavAnuM A paheluM pagathiyuM che. koIne duHkhI joI tenuM du:kha maTADavAnA prayatna karavA e nItinA pahelA pagathie caDIne ja AtmA AgaLa vadhI zake che. rAjA tA-A pramANe muninuM duHkha maTADavA mATe taiyAra thaI nItinuM paheluM pagathiyuM caDI gayA hatA. paNa tame tamArA mATe jIe ke, tame A caritra tA sAMbhaLeA che paraMtu tame A prakAranuM paheluM pagathiyuM caDI gayA che ke nahi ane tame paNa koI ne du:khI joI tenuM duHkha dUra karA che ke nahi ? kadAca tame ema kaheA ke, rAjA je duHkha maTADavA mATe taiyAra thayA hatA te du:kha maTADavuM e te sasAranuM kAma che paNa huM tamane pUchuM chuM ke, zuM tame sa'sAramAM nathI? tame paNa saMsAramAM ja kheDA che. chatAM jemanI kamANIthI tame Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ A dhanavAna banyA cho e garIbone vicAra na kare ane temane duHkhamAM joI tamAruM hRdaya pIgaLe nahi te e dizAmAM ema kema kahI zakAya ke tame A kathA sAMbhaLavAne pAtra banyA cho ? ' dakSiNa prAMta viSe sAMbhaLyuM che ke, tyAM duSkALane kAraNe nava AnAmAM sAta gAya : vecavAmAM AvI che. sAta gAyonI zuM nava AnA kImata che! paNa kharIdanAra maphata levA ' cAhate nahi hoya eTale teNe A nAmanI kIMmata ApI haze. sAthe evuM paNa sAMbhaLyuM che ke, pAMca hajAra pazuone kasAIo laI gayA che, ke jeo temanI kala karaze. tame leke gAyonI AvI durdazA joI je sArAM. khAnapAnamAM, oDhavA-paheravAmAM tathA nATaka-sinemA - jovAmAM ja rahe te ema kahevAya ke tame tamArA dhanane sadupayoga karo cho ? ane zuM tame sanAtha-anAthane bheda samajavAnA pAtra banyA cho ? - rAjA zreNikanuM prAthamika kArya kevuM hatuM te juo. te munine kaheto hato ke, huM koIne duHkhI joI zakatA nathI. bIjAone du:khI joIne huM sukhopabhoga karuM e mArAthI - banI zakatuM nathI. rAjA zreNika A prakArane vicAra karato hato, ane jemanAmAM A prakArane - vicAra che te ja mANasa A sanAtha-anAthanA upadezane pAtra banI zake che. munie. jyAre tene ema kahyuM ke, huM anAtha hato eTale meM dIkSA lIdhI. tyAre teNe hasIne kahyuM ke, ema che te huM tamAre nAtha banuM chuM. paNa jyAre munie tene mATe ema kahyuM ke, tuM pite paNa anAtha che te pachI bIjAne nAtha kema banI zake? A sAMbhaLI tene ghaNuM Azcarya thayuM. te vara hato, eTalA mATe te muninuM kathana sAMbhaLI cUpa besI na rahyo paNa teNe nirNaya karAvavA cAhuM ane munine kahyuM ke, huM rAjA chuM, mArI pAse ATalI badhI saMpatti che ane huM AjJAne Izvara chuM te pachI huM anAtha kevI rIte chuM? zuM tamAruM A kathana nathI? rAjAe A vAta kaI bIjAne kahI hatI te saMbhava che ke te nArAja thaI jAta paNa A muni te kSamAnA bhaMDArasamAM hatA, eTalA mATe rAjAnA kathananA javAbamAM temaNe ema kahyuM ke, "he! rAjan ! Ama kahevAmAM tAre doSa nathI paraMtu tArA ajJAnane ja doSa che. tuM sanAtha ane anAthanuM svarUpa jANatA nathI, eTalA ja mATe tuM A pramANe kahe che." A pramANe kahI munie rAjAne sanAtha-anAthanuM svarUpa spaSTa rIte samajAvyuM. tyAre rAjA hAtha joDI muninI kSamA mAMgavA lAgyo ane kahevA lAgyo ke, meM Apane anucita vAta kahI Apane aparAdha karyo che. Apa mAro e ghera aparAdhane kSamA kare. sudarzana-caritra-69 sudarzana munine vicalita karavAne jeNe prayatna karyo hato te. hariNI vecyA paNa sudharI gaI ane paMDitAne kahevA lAgI ke, huM munithI hArI gaI. jo huM munidvArA parAjita thaI na hatA ane mAro vicAra badalyo na hata, te na jANe mArI kevI gati thAta ! e te bahu sAruM thayuM ke, te mane munine vicalita karavAnuM kahyuM ane meM munine vicalita karavAno prayatna karyo. meM munine vicalita karavAno prayatna karyo, paNa te muni pArasamaNinI samAna hovAthI loDhA jevI mane paNa temaNe senAnI mAphaka pavitra banAvI dIdhI. have te huM e muninI ziSyA banI gaI chuM. eTalA mATe je mArga temano che te ja mArga mAro paNa che. Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 13 ] rAjakoTa aturmAsa [ 6233 riNInA paheraveza tA hajI vezyAnA jevA ja che paNa tenI bhAvanA badalI gaI che eTalA mATe te potAne mATe ema kahe che ke have huM muninI ziSyA banI gaI chuM. riNInuM A kathana sAMbhaLI paDitA tene kahevA lAgI ke, tame A zuM kahI rahyA che ? tamArA pUrva paricita puruSA jyAre ahIM Avaze ane aneka prakAranAM praleAbhane ApI tamane kAmavAsanAnI pUrtinuM sAdhana banAvavA cAhaze tyAre tame zuM karazA tene vicAra karA ! piDitAnA A kathananA uttaramAM hariNIe kahyuM ke, have huM jAvrata chuM. have huM dRSTA huM, dRzya rahI nathI. eTalA mATe have huM e leAkAnA viSayabhAganuM sAdhana khanI zakuM ema nathI..have mArA A zrRMgAra ane A kapaDAM nahi rahe paraMtu kevala lajjAnI rakSA mATe A zarIra upara kapaDAM raheze ane bhAjana paNa zarIranI rakSA mATe ja haze, rasAsvAda mATe nahi. A zarIranI sahAyatA jyAMsudhI Avazyaka che tyAMsudhI tene rAkhI zakuM chuM, nahi te tenA paNa tyAga karI zakuM chuM. mArA mATe havethI lajjA DhAMkavA mATe vastra ane zarIra TakAvavA mATe bhAjana sivAya " khIjuM khAvuM-paheravuM harAma che.. havethI huM seAnA--hIrAne A N paNa paherIza nahi. munie mane jIddA ja prakArane zrRMgAra paherAvI dIdhA che. / / zrRMgAra paMDita hariNInuM kathana sAMbhaLI kahevA lAgI ke, jenI meM dalAlI karI hatI te vezyA paNa sudharI gaI tA pachI have huM paNa sudharyA vinA kema rahI zakuM ? te haraNIne kahevA lAgI ke, have tamArA mA e ja mArA mA` che. tame mArA mATe AdarzI--arIsAnI samAna che; eTalA mATe tame je karazo te huM paNa karIza. 4 A pramANe hariNInI sAthe ja paDitA paNa pUrI pa`DitA banI gaI. je loko murtinI sAthe droha karanArA .hatA, te leAkA paNa sudharI jaI kalyANanA mArge caDI gayA ane vahelA.. ke meADA meAkSe jaze tA .pachI je loko muninI sAthe prIti rAkhatA hatA. te maneAramA vagere . paNa AtmakalyANa sAdhI mekSe kraeNma nahi jAya ? A pramANe te badhA lAkoe AtmAnuM kalyANa karyuM paNu tame tamArA viSe vicArA tame zuM karo che? tame sa MsAra-saMbaMdhamAM badda thaelA che ane jo sva-strInA tyAga karI zayatAna hai| tA paNa jo parastrIne tyAga kare te paNa temAM kalyANu che. mahAtmA sudarzanane Adarza dRSTi samakSa rAkhI AgaLa vadhatA jAe te tame paNa tamArA AtmAnuM kalyANu karI zakazA. Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha vyAkhyAna: saMvat 1993 kArataka zudI 1 rivavAra 624 ] [ kArataka prArthanA Aja mhArA sa'bhava jinake, hitacitanuM guNa gAsyAM; madhura madhura svara rAga alApI, gahare zabda guMjAsyAM. // 1 // --vinacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI saMbhavanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhagavAna saMbhavanAthanI prArthanAdvArA AtmAne zuM vizeSa lAbhanI prApti thAya che e vAta A prArthanAmAM batAvavAmAM AvI che. lakSyabiMdu daSTi samakSa rAkhIne ja pratyeka kAryaM karavuM joI e. lakSyanA nirdhAra karyA vinA arthAt ajJAnapUrNAMka karavAmAM AveluM koI paNa kAryaM lAbhaprada nIvaDatuM nathI. lakSyapUrvaka kArya karavuM e ja nyAyamA che. bhagavAna saMbhavanAthanI prArthanA viSe paNa e jovuM Avazyaka che ke, prA'nAdvArA AtmAne kayA vizeSa lAbhanI prApti thAya che! jJAnIjatAnuM kathana che ke, paramAtmAnI prArthanA AtmAne paramAtmAnI sAthe saMlagna karI -ekatAra karI-karavI joI e ane paramAtmAnAM guNAne hRdayamAM utAravAM joI e. A rIte prArthanA karavAmAM bAlavAnA paNa samAveza thaI zake che. paraMtu hamezAM khAlabuddhithI ja prArthanA karatAM rahevuM na joI e. jema jema buddhinA vikAsa thatA jAya tema tema tattvA upara paNa vicAra karavA joIe. buddhinA vikAsanI sAthe ja tAttvika vikAsa paNa karavo joI e. ane tAttvika vikAsanI sAthe paramAtmAnI prArthanA karavI joIe. hamezAM bALaka ja banyA rahevuM na joI e. jJAnIonuM evuM kathana che ke, khALavA mATe prArthanA e ja AgaLa vadhavAnA mAM che, paraMtu buddhinA vikAsanI sAthe ja prArthanAnA vikAsa karavA joIe ane AgaLa vadhavu joi e. A kathanAnusAra bhagavAna saMbhavanAthanI prArthanA paNa tAttvika vicAranI sAthe karavI joIe. A prArthanAmAM kahyuM che keH-- A ja mArA saMbhava jina ke, hitacittase guNa gAsyAM. arthAt--Aje huM bhagavAna saMbhavanAthanI prArthanAmAM citta lagADI ane temAM mAruM hita mAnI prArthanA karIza. upalaka dRSTie jovAmAM Ave te A eka sAdhAraNa pratijJA che ane khIjI daSTie jovAmAM Ave te te upadeza paNa che. ApaNe jo A prArthanAne pratijJArUpa samajatA hoIe te| A pratijJAne pUrI karavAnA prayatna karavA joI e ane jo tene upadezarUpa mAnatA hAI e te| A upadezane hRdayamAM utAravA joI e. jJAnIoe bhagavAna saMbhavanAthanA ciratra upara dhaNA prakAza pADyo che. jJAna ane kriyAmAM sama evA jJAnIoe bhagavAnanAM guNA upara prakAza pADI te guNAne peAtAnA jIvanamAM sthAna ApyuM che. teoe bhagavAna saMbhavanAthanAM guNA upara kevI rIte prakAza pADayo Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] rAjakoTa-cAturmAsa [ 625 che e badhAnuM varNana karavAne mATe te huM samartha nathI paNa bhagavAna saMbhavanAthanuM nAma saMbhavanAtha kema paDayuM e viSe barAbara vicAra karavAmAM Ave te e vicAra saMsAravyavahArane mATe ane AtmakalyANane mATe paNa lAbhaprada nIvaDI zake ema che. bhagavAna saMbhavanAthanuM nAma saMbhavanAtha kema paDayuM ene mATe ema kahevAmAM Ave che ke, je samaye bhagavAna saMbhavanAtha garbhamAM AvyA te pahelAM dezamAM mahAna duSkALa paDyo hatA. duSkALanA samaye saMsAramAM kevI viSamatA phelAvA pAme che ane lekAnI sthiti kevI kaDhaMgI banI jAya che e vAta kahI kahevAya evI nathI! dukALanA vakhate mAtA paNa pitAnAM saMtAnane bhUlI jAya che eTaluM ja nahi paNa pitAnAM saMtAnone paNa mArI khAI jAya che. AthI vizeSa viSamatA ane lekenI bhayaMkara sthiti bIjI kevI hoya ! duSkALanA AvA muzkelanA samaye lokone dharmane upadeza ApavAmAM Ave ke paramAtmAnuM bhajana karavAnuM kahevAmAM Ave te sAdhAraNa lekene te bahu ja muzkela jaNAya che. evA samaye te lekene sudhabudha ja ThekANe rahetI nathI te pachI paramAtmAnuM bhajana te kevI rIte karI zake ? bhagavAna saMbhavanAtha jyAre garbhamAM AvyA te vakhate duSkALane kAraNe dezanI dazA evI ja viSama ane bhayaMkara thaI rahI hatI; paNa bhagavAna jevA garbhamAM AvyA te ja dubhikSane badale subhikSa thaI gaye. jyAM ajotpattinI jarApaNa saMbhAvanA na hatI tyAM paNa anetpattine saMbhava thayo ane anna paNa khUba pedA thayuM. mAtAnA garbhamAM jyAre eka mahAtmA Ave che te vakhatamAM ane jyAre eka pApI Ave che te vakhatamAM keTaluM badhuM aMtara hoya che e vAta badhA leke sArI rIte jANe che. eka dharmAtmAne janma thavAthI badhI jagyAe AnaMda pravata che ane eka pApInA janmavAthI badhI jagyAe duHkha pravarte che. rAjA vicAravA lAgyA ke, "mArA rAjyamAM dubhikSane badale subhikSa thaI gayo e badhA garbhasthita mahApuruSane ja pratApa che. A pramANe vicAra karI te mahArANIne kahevA lAgyA ke, "he ! mahArANI ! ApaNuM rAjyamAM kevo duSkALa hato ! ane e duSkALane kAraNe rAjyamAM kevo hAhAkAra macI gayo hato. A dubhikSane kAraNe je thayuM te te thayuM paNa mane ethI eTaluM to jaNAyuM ke, A rAjya mAruM nathI paraMtu megharAjAnuM che. je megharAjA na padhAre te keTalI muzkelI UbhI thAya ! A muzkelInI kalpanA karatAM ja mAruM abhimAna gaLI jAya che. ApaNA rAjyamAM dubhikSane kAraNe mahAna hAhAkAra macI rahyo hato, paraMtu have badhI jagyAe subhikSa thaI gayo che ane jyAM anna utpanna thavAnI jarApaNa saMbhAvanA na hatI tyAM paNa anna pedA thayuM che ! koI mAsa- pratApathI A badhuM thayuM ema kahe te vAta khoTI che. A te kaI alaukika zaktino ja pratApa che ane mArI samajamAM to A badhe tAro ja pratApa che." rANI hasI paDI. rANIne hasatI joI rAjA kahevA lAgyA ke, tArA hasavA uparathI te ema jaNAya che ke tuM A viSe kAMI na ja prakAza pADavA cAhe che! tArI buddhi ane zakti kAMI ochI nathI. eTalA mATe tuM zuM kahevA cAhe che te khuzIthI kahe. mAtRzakti prabaLa hoya che. mAtRzaktinI AgaLa pitRzakti tuccha che. granthamAM mAtAnI zaktinuM ghaNuM ja varNana maLe che. eTalA mATe he ! rANI! tuM je kahevA cAhe che te khuzIthI kahe. - 34. Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ da26] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka rANI, kahevA lAgI ke, "he ! prabho ! jyAre mArA peTamAM garbha Avyo tyAre mArA jevAmAM cauda mahAsvapna AvyAM. vaLI garbhanA pratApathI mArAmAM ghaNI ja sArI bhAvanA pedA thavA lAgI che. je pramANe kAcanI hAMDImAM dIpaka jyAM sudhI karavAmAM AvatA nathI tyAM sudhI te kAcanI hAMDI prakAzita thatI nathI te ja pramANe garbhanI zakti ja mArAmAM AvI che ane tethI ja mArAmAM uttamottama zubha bhAvanAo pedA thavA lAgI che. huM te ApanI sevikA ane dharma sahAyikA chuM. eTalA mATe ApanI ane garbhanI zaktinA pratApathI ja dubhikSa maTI subhikSa thayo che ane jyAM jarApaNa annotpattinI saMbhAvanA na hatI tyAM anna pedA thayuM che." rANInI vAta sAMbhaLI rAjAe kahyuM ke, vAstavamAM tamArA garbhamAM rahelA mahApuruSanI zaktine ja A badho pratApa che. eTalA mATe huM e mahApuruSane janma thaye temanuM nAma saMbhavanAtha ja pADIza. - bhagavAna saMbhavanAthanuM nAma saMbhavanAtha kema pADavAmAM AvyuM e vAtanI carcA Avazyaka bhASyamAM karavAmAM AvI che. tame leke legassano pATha bolo cho temAM paNa bhagavAna saMbhavanAthanuM nAma Ave che ane tyAM paNa A ja artha batAvavAmAM Avyo che. 'bhagavAna saMbhavanAthanuM nAma saMbhavanAtha pADavAnuM bIjuM koI kAraNa paNa haze paNa annotpattino saMbhava che e mukhya kAraNa che. annanuM ghaNuM ja mahatva che. hIrA-motIthI paNa annanI kIMmata vadhAre che. an maLe e dhAtu uparathI "anna" zabda banyo che; ane mana ne e dhAtu uparathI "prANa" zabda banyo che. anna ane prANano pArasparika ghaniSTa saMbaMdha che. hIrA-motI vinA te prANa TakI zake che paNa anna vinA prANa TakI zaktA nathI. eTalA ja mATe bhagavAne je nava prakAranuM puNya batAvela che temAM annapurNane prathama sthAna Apela che. - anna vinA kevI bhayaMkara sthiti thAya che enuM keTaluMka varNana paTTAvalImAM paNa maLe che. temAM lakhyuM che ke, pitAe pitAnI putrIne sonAmahoranI TopalInA badalAmAM paNa annanI TapalI ApI nahi. A prakAranI viSama paristhitimAM dharmanI paNa kevI dazA thaI haze te kANuM kahI zake? AvA samayamAM dharma koNa kahe ane koNa sAMbhaLe. eTalA ja mATe prArthanA karatAM tulasIdAsajIe kahyuM che ke - tulasI tabahiM jAnike, rAma garIbanivAja motIkaNa mahaMgA kiyA, sastA kiyA anAja leke kahe che ke, annamAM zuM che ? paNa je motInI mAphaka anna paNa moghuM heta te lakonI dazA kevI hota? ane kadAcita khetIne bhAva Aje je che tethI paNa vadhAre meM heta te lekene zuM hAni thAta? pUjyazrI zrI lAlajI mahArAja kahyA karatA ke, jyAre anna satuM hoya ane senA-cAMdI vagere madhuM hoya tyAre te jamAne puNyane mAnavAmAM Ave che ane jyAre anna madhuM hoya ane sonA-cAMdI sastA hoya tyAre te jamAne pApane mAnavAmAM Ave che. A pramANe anna motIothI vadhAre mAMDyuM che. chatAM annanI kIMmata je motInI mAphaka maLI hatI te duniyAmAM hAhAkAra macI jAta. eTalA mATe anna satuM hoya e ja jamAne sAre mAnavAmAM Ave che. ItihAsa kahe che ke, bhAratamAM eka samaye eka rUpiyAnA Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 1] .. rAjakoTa-cAturmAsa [627 ATha maNa cokhA ane eka rUpiyAnuM trIza zera ghI maLatuM hatuM. te jamAne ke sAre haze ! te jamAnAmAM AjanI mAphaka vIjaLI, reDiye, sAIkala, moTara vagere na hatAM chatAM te jamAnAnA loko kevAM sukhI haze ane temanAmAM kevI zakti haze e keNa kahI zake? Aje leke kahe che ke, jamAne sudharI rahyo che paNa jamAno sudharI rahyo che ke bagaDI rahyo che ane nirNaya keNa kare ? . kahevAno Azaya e che ke, anna vinA jIvana nabhI zakatuM nathI. bhagavAna saMbhavanAtha jyAre garbhamAM AvyA tyAre annane saMbhava thavAne kAraNe ja temanuM nAma saMbhavanAtha paDayuM. jeTalA tIrthaMkara thayA che te badhA dayALuthI paNa vadhAre dayALu thayA che. badhAe dIkSA lIdhA pahelAM eka varSa sudhI hamezAM 108 lAkha sonAmahoranuM dAna ApyuM che ane e pramANe pRthvIne svarNamayI banAvyA bAda dIkSA lIdhI che. jANe bhagavAne A kArya eTalA ja mATe karyuM na hoya ke bhaviSyanI janatA dayA-dAnamAM pApa mAnavA na lAge. Ama hovA chatAM jo koI mANasa dayA-dAnamAM pApa mAne te e tenA mehane ja pratApa che ema samajavuM joIe. " bhagavAne dIkSA lIdhA pahelAM to sonAmahoranuM dAna ApyuM ane dIkSA lIdhA bAda kevalajJAna prApta karI janatAne kevalajJAnanA prakAzanuM dAna ApyuM. teoe janatAne saddabodha Apyo che ke, "he ! saMsAranA jIvo ! sAmAnya duSkALa paDavAne kAraNe ja tamArI sthiti kevI banI jAya che tene vicAra karo ke tamAre AvAM kaSTa keTalIvAra bhegavavAM paDyAM che! tamAre bhaviSyamAM AvAM kaSTa sahana karavAM na paDe e vAta tamArA hAthamAM ja che." A upadeza bhagavAna saMbhavanAthe Ave che ane A ja upadeza badhA tIrthakare Ave che. upadeza te te ja hoya che paNa pAtrane bheda avazya hoya che. eka ja kuvAnuM pANI kAMdAnA kyArAmAM jaI kAMdAnA rasarUpe pariName che ane zeraDInA kyArAmAM jaI zeraDInA rasarUpe pariName che. A ja pramANe te pANI gulAbanA kyArAmAM jaI gulAbarUpe pariName che. pANI te te ja che paNa upAdAnanA bhedane kAraNe temAM paNa bheda paDI jAya che. kuMbhArane tyAM eka ja khADAnI mATI Ave che paNa te ja mATInAM judA judA prakAranAM vAsaNo bane che. upAdAna mATI te eka ja prakAranI che paraMtu nimitta ane kartAnA bhedane kAraNe tenAM vAsaNamAM paNa bheda paDI jAya che. A pramANe koIvAra to upAdAnanA bhedathI paNa bheda paDI jAya che ane koIvAra kartA ke nimittanA bhedathI bheda paDI jAya che. eTalA mATe kevala upAdAnane ja na jotAM nimittane paNa sAthe jovAnI jarUra rahe che. jenadarzananuM A ja rahasya che. kevala eka ja vAtane pakaDI besavuM ane bIjI vAtane bhUlI javuM e jainadarzananA rahasyane na jANavAnuM ajJAnapaNuM batAve che. anAthI munine adhikAra-70 matalaba ke, upadeza te e ja hoya che paraMtu pAtrAnusAra upadeza lAbha karanAro heya che. anAthI muninI sAme zreNika rAjA upadezane pAtra hatA; eTalA mATe munine upadeza sAMbhaLI tene jIvanapalaTo thaI gayo. rAjA zreNika pahelAM to ema kahetA hatA ke, A AvA svarUpavAna, svastha ane bharayuvAnImAM hovA chatAM muni kema thayA? bhegone upabhoga kema Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 ] zrI javAhira vyAkhyAna sagraha [ kArataka karatA nathI ? paraMtu munine upadeza sAMbhaLI jyAre tenA hRdayanA palaTA thaI gayA tyAre te kahevA lAgyA keH-- tubbhe suddhaM khu maNussajammaM, lAbhA suladdhA ya tume mahesI / tubhe sAhAya sabandhavA ya, jaMbhe ThiyA magge jiNuttamANaM // 55 // rAjA zreNika, anAthI munine temanI dvArA prApta vastu kevI rIte bheTa dhare che e juo. je pramANe koI rAjAe koI mANasane eka khAga bheTamAM ApyA. rAjAdrArA bAgane bheTa pAmanAra mANasa jo kRtajJa haze teA te bAgamAM pedA thatAM phaLaphulane rAjAne bheTa ApyA vagara raheze nahi. A ja pramANe upadezanA pAtra jo kRtajJa haze te te kheAdharUpI bAganAM phaLajulA medha ApanAra gurune je pramANe rAjA zreNika anAthI munine stutidvArA bheTa dhare che tema bheTa ApyA vagara raheze nahi. Ama karavuM e supAtranuM lakSaNa che. bhagavAna mahAvIre geAzAlA tathA jamAline edha ApyA hatA. paNa teo kevA nIvaDayA ? A pramANe upadeza teA eka ja prakAranA heAya che paNa pAtra peAtAnI yAgyatAnusAra tene grahaNa kare che. rAjA zreNika anAthI munine kahe che ke, he ! muni ! Apane upadeza sAMbhaLI mane e khAtrI thaI che ke, suMdara manuSyajanma tA tamane ja maLyA che ane tame ja manuSyajanmA lAbha meLavyA che! manuSyajanma. konA suMdara mAnavA e vAtane vyavahAradaSTie jue te pachI nizcayanIdaSTie paNa tene vicAra karI zakazo. mAtA ke, eka mANasa dekhAvamAM te suMdara che paNa te beThA beThA evuM kArya kare che athavA evuM lakhe che ke jethI tenA upara abhiyAga karavAmAM Ave che ane te pAte temAM phasAya che. bIjo mANasa dekhAvamAM te kurUpa che paNa te evuM. kAya` kare che athavA evuM lakhe che ke jethI tenA uparanA abhiyAga maTADI de che. tame A ane mANasamAMthI kone sArA kaheze| ? kone suMdara mAnaze ? A praznanA javAbamAM tame ema ja kahezeA ke, je dekhAvamAM sArA nathI paraMtu kA sAruM kare che. teneA ja manuSyajanma saphaLa che. A ja vAtane nizcayane viSe paNa samajo. A ja vAtane dRSTimAM rAkhI rAjA zreNika anAthI munine kahI rahyA che ke, he! muni ! Ape ja suMdara manuSyajanmane prApta karyAM che ane Ape ja suMdara manuSyajanmanA lAbha meLavyeA che. je mANasa potAneA lAbha kare che te ja mANasa bIjAne paNa lAbha paheAMcADI zake che ane je peAtAnuM ahita kare che te khIjAonuM paNa ahita kare che. je khIjAgmAnuM kalyANa karavAmAM saMlagna rahe che, tenA prayatnathI bIjAnuM kalyANa thAya ke na thAya paraMtu tenuM potAnuM te kalyANa avazya thAya ja che. rAjA zreNike pahelAM kahyuM hatuM ke, Apa A manuSyajanmanA sAdhujIvanamAM upayAga karI hIrAne pattharanA badalAmAM ApavA jevuM kAya karI rahyA che; paNa jyAre te muninA upadezathI sadbadha pAmyA tyAre te ja rAjA zreNika kahevA lAgyA ke, ApanA manuSyajanma suMdara che. ane Apa ja manuSyajanmanA kharA lAbha laI rahyA che ! Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 3] rAjakoTa-cAturmAsa | [ 629 rAjA zreNikanI mAphaka tame leke paNa A dharmakathA sAMbhaLI have sArAM khAna-pAnamAM ja manuSyajanmane saphaLa na mAno paraMtu tene sulAbha le. tame tamArA jIvanane bIjAonuM kalyANa karavAmAM lagAvI de. te vakhate tame ja mAnatA thazo ke, amAruM manuSya jIvana have suMdara ane saphaLa che. A pramANe tame manuSya jIvananI kIMmata samaje ane kRtajJa bane te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 1993 kArataka sudI 3 maMgaLavAra prArthanA zrI abhinaMdana duHkhanikandana, vaMdana pUjana jagajI; AzA pUre ciMtA cUre, Apa sukha AgaI. che -vinayacaMdrajI kuMbhaTa covIzI zrA abhinaMdana bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. - prArthanAmAM batAvela bhAva te spaSTa che chatAM te viSe thoDuM kahevAnuM hovAthI kahuM chuM. A prArthanAmAM AzA pUrI karavAnI prArthanA karavAmAM AvI che. paraMtu bhagavAnanI pAse kaI AzA pUrI karAvavAnI che e vAtano sarvaprathama nirNaya kare jaIe. " AzA pUrI kare" e vAta sAdhAraNa rIte saraLa ane spaSTa jaNAya che, paraMtu sAMsArika lakenI sAMsArika kAmanA vadhI gaI hovAne kAraNe kaI AzAnI pUrti karAvavI e vAtane nirNaya karavo muzkela thaI rahyo che, paNa mAro AtmA ema kahI rahyo che ke, paramAtmAnI pAse saraLa ane madhura AzA pUrI karAvavI joIe. madhura AzA kone kahevI e paNa eka prazna che. saMsAramAM je leke moTA gaNAya che te loko moTI vastuone ja madhura mAne che; paNa jJAnIjane kahe che ke, te loko je vastune madhura mAne che, vAstavamAM te vastu madhura nathI. udAharaNa tarIke, koI kahevA mATe mANasa se so rUpiyAne eka eka keLI khAya ane tene madhura mAne, paNa jJAnIjane kahe che ke, te madhura nahi paNa viSa che. madhura te te che ke jekArA badhAnuM piSaNa thaI zake. jeThAsa" jIvana nabhI zake te madhura che; bAkI te badhe vikAra che. koI tarasyA mANasane meMThuM zarabata paNa pIvaDAvavAmAM Ave che paNa vivekIjane kahe che ke, te madhura nathI. madhura te pANI ja che. A ja pramANe je bhUkha maTADe che te anna madhura che. je lajajAnI rakSA kare che te vastra madhura che. vacce lajajAnI rakSA mATe ja paheravAmAM Ave che. eTalA mATe je lajjAnI rakSA kare te ja vastra madhura che. bAkI phezanebala ane jhINuM vastro ke je lajAnI rakSA karI zakatAM nathI te vastro madhura nathI, paNa viSa che. kahevAtA moTA mANaso sAdI vastune madhura na mAnatAM moMghI cIjane madhura mAne che ane e ja kAraNe teoe saMsArane vadhAre muzkelImAM mUkI dIdhuM che. paraMtu vivekIjane kahe Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' = : 630 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka che ke, je cIjadvArA sAdhAraNa rIte badhAnuM piSaNa thatuM hoya te ja cIja madhura che, ane evI madhura cIjanI prApti mATe ja paramAtmAnI prArthanA karavI joIe. meMghI cIjane madhura mAnI tenI prApti mATe paramAtmAnI prArthanA karavI e te saMsArane vadhAre muzkelImAM utAravA jevuM che. jemake, koI mANasa mahAna Rddhine madhura mAnI, tenI prApti mATe te paramAtmAnI prArthanA kare che, paraMtu te mahAna Rddhi madhura nathI, kAraNa ke te mahAna RddhinI prAptimAM aneka jaNane dabAvavuM paDaze. aneka jaNanI Rddhi chInavI levAthI ja mahAna RddhinI prApti thaI zake che ane ema karavA jatAM aneka jaNane kaSTamAM utAravA paDe che. eTalA mATe meMghI cIja madhura nathI ane evI cIjanI prApti mATe paramAtmAnI prArthanA paNa karavI na joIe. A sivAya je vastumAM je guNa che te guNa ja madhuratA che. jemake koI mANasa pANI pAsethI garamInI AzA rAkhe te pANI garamI kyAMthI ApI zake? pANIne guNa te zItaLatA ApavAno che. je pramANe pANIne guNa zItaLatA che te ja pramANe bhagavAnane guNa vItarAgatA che. eTalA mATe paramAtmAnI pAse kaI vastunI AzA karavI joIe ene vicAra kare. Ane mATe A ja prArthanAmAM kahyuM che ke jabalaga AvAgamana na chUTe, tabalaga yaha aradAsajI; - saMpatti sahita jJAna samakita guNa, pAuM daDha vizvAsa jI. he ! prabho ! bIjA leke bIjI koI AzA to kadAca pUrI paNa karI zake paraMtu huM je tArI pAsethI AzA karuM che te AzA bIjA loko pUrI karI zake ema nathI. je AzA bIjA leke pUrI karI zake ema nathI te AzA tuM pUrI kara. mArAmAM e guNa pragaTAva ke jethI mArAmAM jJAna-darzana Adi guNa TakI zake ! mane evA guNanI prApti thAya e ja mArI AMtarika AzA che. - A prakAranI AzAe paramAtmAnI prArthanA karavAthI bhale prAthane mekSanI prApti vahelI thAya ke meDI thAya, paNa jo saMsAramAM rahevuM paDe to te jarUra zAti ane AnaMdapUrvaka ja raheze. - have ApaNe e joIe ke, samyajJAna ane samyaka zraddhA zuM che? A viSe huM eTaluM ja kahuM chuM ke, vItarAganI prArthanA karavAthI je jJAnaprApti thaze te jJAna samyapha ja haze ane je zraddhA haze te samyak zraddhA ja haze. keI sArA DaoNkTare ApelI davA sArI ja mAnavAmAM Ave che, kharAba mAnavAmAM AvatI nathI. te ja pramANe vItarAga bhagavAnadvArA maLeluM jJAna paNa samyak ja haze; ane je vastunI prApti thaze te paNa kalyANakArI ane samyapha ja haze. A kathanadvArA huM jJAnano niSedha karatA nathI paNa jJAnane prApta karIne paNa paramAtmAnI pAse madhura AzA ja rAkhavI joIe. tamane A avasara apUrva maLe che sAthe nimitta paNa sAruM maLyuM che. je tame A apUrva avasarane gumAvI dIdho. te pachI pazcAttApa ja thaze. - tamAre AtmA je upAdAna che te te haMmezAM raheze paNa nimitta maLyA vinA upAdAna paNa ema ja rahI jAya che. ApaNane atyAre vItarAga bhagavAnanuM nimitta maLyuM che; eTalA mATe A avasarano lAbha laI AtmAnuM kalyANa karI levuM joIe. tamArI pAse pANI heya ane chIpanuM mukha paNa khuleluM hoya te vakhate kaI mANasa tamane ema kahe ke, AvA . Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 3] rAjakeTa-cAturmAsa - [631 avasarane zA mATe gumAvo cho ? pANIne chIpamAM zA mATe reDI detA nathI ke jethI motI banI jAya ! Ama kaI kahe te zuM tame AvA avasarane gumAvo kharA! A ja pramANe tamArI pAse Aje je zaktirUpI pANI che te paramAtmArUpI chIpamAM reDI de. pitAnI zaktine upayoga karavAnuM A sArAmAM sAruM nimitta che. jo A avasarano lAbha atyAre na lIdhe te pachI pazcAttApa kare ja bAkI raheze. anAthI munine adhikAra-71 anAthI muni rAjA zreNikane A ja vAta kahI rahyA che. rAjA zreNikanuM hadaya anAthI muninA upadezathI thoDA ja samayamAM palaTAI gayuM. jJAnI puruSano samAgama thatAM AtmA kevI rIte kevo banI jAya che e vAta zreNika rAjAnA caritra uparathI juo. rAjA zreNike saMsAramAM aneka evAM kAmo pahelAM karyAM hatAM ke jene lIdhe teNe narakanuM karma bAMdhI lIdhuM hatuM chatAM anAthI muninA samAgamathI teNe tIrthakara gotra bAMdhI lIdhuM. A uparathI tamAre ema vicAravuM joIe ke, pahelAMnAM bAMdhelAM karmo to bhogavavAM ja paDaze, paraMtu je vastu atyAre maLI rahI che tene prApta karI bhaviSyane mATe AtmAnuM kalyANa karavuM joIe. emAM DhIla karavI na joIe. A vIsamuM adhyayana sAdhuone lakSya karI kahevAmAM AvyuM ja che, paNa e sAdhuzrAvaka badhAne mATe samAna upayogI ane kalyANakArI che. A adhyayanamAM. ema kahevAmAM nathI AvyuM ke sAdhu thavAthI ja kalyANa sAdhI zakAya che. AmAM te sAdhuone sAvadhAna karavAmAM AvyA che ke, tame nAtha thaIne paNa thoDA pralobhanamAM paDI jaI anAtha banI na jAo. A pramANe sAdhuone sAvadhAna karavAnI sAthe evo anurodha karavAmAM nathI Avyo. ke, badhAe mahAvratane svIkAra karavo ja joIe; paNa ema kahyuM che ke, mahAvratane svIkAra thaI na zake te zraddhA che evI ja rAkhe ke, ame mahAvratane pALanArAonA upAsaka chIe. hRdayapalaTo thayA bAda rAjA zreNike anAthI munine je kAMI kahyuM te vAta gaNadharoe sUtrarUpe gUMthI ApaNuM sAme mUkI ApaNuM upara mahAna upakAra karyo che. A vAtane dhyAnamAM rAkhI ApaNe paNa vicAravuM joIe ke sadbodha ApanAra prati kevI rIte kRtajJa banavuM joIe. rAjA zreNika kahe che ke, he ! muni! A zreSTha manuSyajanma tamane ja prApta thayo che ane tame ja A manuSyajanmane saphaLa banAvyo che. A kathana viSe TIkAkAra kahe che ke, muninA zarIra upara je sulakSaNo hatAM te sulakSaNo joI rAjA vicArato hato ke, AvAM sulakSaNothI yukta hovA chatAM te sAdhu zA mATe thayA ! Aje paNa koIne zarIramAM sulakSaNa dekhAtAM hoya to te tenA phaLarUpe e ja jANavA cAhe che ke, mane keTalI strIo maLaze, putro keTalAM thaze ane dhanasaMpatti keTalI maLaze! A pramANe Aje ghaNuM leke paNa sulakSaNone A ja daSTie mAne che. mArA zarIramAM AvAM sulakSaNa che te huM saMyama dhAraNa karI zakIza ke nahi! evuM te kAIka ja vicArate haze. granthamAM nAka, kAna vagerenAM batrIsa lakSaNo batAvavAmAM AvyAM che. A sulakSaNo hovAthI leke pitAne ghaNI Rddhi maLe ema cAhe che. A ja moTI bhUla che. sulakSaNane paNa kevo durupayoga karavAmAM Ave che ane te dvArA paNa kevI rIte akalyANa pitAnA hAthe thAya Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 632 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka che e vAta brahmadatta cakravartInA ciratra uparathI jue. brahmadatta cakravartInA zarIramAM ghaNAM suMdara lakSaNA hatAM ane e suMdara lakSaNAne kAraNe te cakravartI paNa thayA, paraMtu te ja sulakSaNAdrArA teNe sAtamI narakanuM pApa bAMdhyuM. AvI dazAmAM tenAM lakSaNeA kevAM dhAtaka nIvaDayAM ? mAneA ke, eka mANasa sulakSaNavALA che paNa te tamane talavAra laI mAravA AbhyA che, te e vakhate te mANasa tamane keA lAgaze? tame e mANasane mATe ema ja kaheze| ke A mANasa kevA kharAba lakSaNavALA che! tame tamArA mATe A vAta jue che. paNa A ja vAta khIjAo mATe paNa jue. je peAtAnA svArtha mATe khIjA leAkAne kaSTa Ape che te mANasa bhale sulakSaNavALA paNa hAya chatAM te sulakSaNavALA manAtA nathI. sulakSaNavALA teA te ja che ke, je kAI te paNa kaSTa ApatA nathI paraMtu badhA upara kRpAbhAva rAkhe che. A ja kAraNe rAjA zreNika anAthI munine mATe ema kahe che ke, ApanAM lakSaNA ja sulakSaNA che; khIjAe te kharAba lakSaNavALA che. koI o ema vicAre ke mArA zarIramAM AvAM sulakSaNA che ane huM AvI suMdarI chuM. A pramANe vicAra karanArI strImAM jo zIlanuM lakSaNa hoya tA tA ThIka che, nahi teA vezyAnAM lakSaNAne paNa suMdara sulakSaNA prema mAnavAmAM nahiM Ave ? rAjA kahe che ke, pahelAM huM ema kahetA hatA ke, tame AvAM sulakSaNAthI yukta zarIrane sayamamAM kema lagADayuM ? Ape saMyama zA mATe dhAraNa karyAM paNa have huM samajI zakyA chuM ke, Ape A zarIrane saMyamamAM lagADI vadhAre suMdara banAvyuM che ane manuSyajanmane saphaLa banAvyuM che. 6 je pramANe rAjA zreNika pahelAM kahetA hatA ke, * A bharayuvAnImAM tame sayama zA mATe dhAraNa kareA che ! tame teA bhAgAnA upabhoga karI ane meAjamajA mANeA.' te ja pramANe AjanA yuvakA paNa kahe che ke, khIjI vAtA te tamArI pAse rAkheA. amane teA evI vAto saMbhaLAveA ke jethI amane majA Ave. vaLI teo kahe che ke, dharmAMnI vAta rahevA dA, amane te samAja-sudhAranI vAta kaheA. paNa dharmathI samAjane sudhAra nahi thAya ema samajavuM e gaMbhIra bhUla che.' rAjA zreNika paNa pote evA suMdara hatA ke tene joI sAdhvIe paNa saMyamanuM mahattva bhUlI gaI hatI ane teee evuM niyANuM bAMdhyuM hatuM ke, amane tapa-saMyamanA phala svarUpa AgalA janmamAM AvA ja suMdara ti maLe. evA suMdara rAjA pagu peAtAne gava bhUlI jaI munine kahe che ke, ' ApanuM ja zarIra suMdara che ane Ape ja manuSyajanmane suMdara lAbha lIdhA che.' rAjAnA A kathanamAM kevI AtmadInatA jaNAya che ! tame paNa A vAtane vicAra karI tamArA AtmAne unnata banAveA. AtmA vastunI vAstavikatA upara vicAra karatA nathI e ja AtmAnI bhUla thAya che. vastune vAstavika vicAra karI, samyak jJAna saMpAdana karI jeTaluM AgaLa vadhavAmAM Ave teTaluM sAruM ja che. rAjA kahe che ke, huM bhAgAnA upabhAga karavA emAM ja manuSyajanmane saphaLa mAnatA hatA paNa have huM samajI zakyA chuM ke manuSyajanmanI sAcI saphaLatA saMyama dhAraNa karavAmAM ja che. Ape saMyamane dhAraNa karI manuSyajanmane saphaLa banAvyuM che; ane anAthatAne dUra karI Apa sanAtha banyA che. tame tamArA peAtAnA ja nAtha banyA nathI paNa samasta, trasa ane Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muThThI 3] rAjakoTa-cAturmAsa [ 633 sthAvara jIvAnA paNa nAtha banyA che.' A pramANe tame tamArA paNa nAtha che| ane jagatanA paNa nAtha che. have huM sArI rIte samajI zakyA chuM ke, vAstavamAM huM teA anAtha ja chuM. je yAgakSema kare te ja nAtha che; arthAt aprApta vastune prApta karAve ane prApta thaelI vastunI rakSA kare te ja nAtha che. A uparathI kAI ema kahe ke, A vAta to sa'sAravyavahArane zu lAgu paDe che. jemake keAI bhUkhyA mANasane kAI e rATalA ApyA ane e reTalAne khAvA doDatA kAgaDAkUtarAMne bhagADayA.--A pramANe teNe aprApta vastune prApta karAvI ane prApta vastunI rakSA karI; eTalA mATe Ama karanAra mANasa khIjA mANasane nAtha thayA ke nahi ? A praznaneA uttara e che ke, rATalA ApIne ane rATalAnI rakSA karIne te khIjA mANasanA nAtha banyo kahevAya nahi. kAraNa ke, jyAre te potAnA ja nAtha banyA nathI tA pachI khIjAone nAtha kema banI zake ? te mANase rATalA ApI dayA karI che ema te avasya kahI zakAya paNa e kAraNe e khIjAnA nAtha anyA che ema kahI zakAya nahi. te mANase rATalA ApI tenA zarIranI te vakhate sahAyatA avazya karI che. paNa e kAraNe kAMI te tenA nAtha banI jatA nathI. te kAMI hamezAMne mATe tenA zarIranI rakSA karI zake nahi tema tenA AtmAnI paNa kAMI rakSA karI zake nahi. kahevAnA Azaya e che ke, je yAga-kSema kare te nAtha che; paNu saMsAramAM kAI paNa evA nathI ke je sthAyIrUpe yAga-kSema karI zake. yeAga-kSema karanAra teA saMyama ja che. e kAraNe ja rAjA zreNika anAthI munine kahe che ke, " he ! suni ! Apa ja sanAtha che ane Apa tamArA potAnA paNa nAtha che ane saMsAranA khInna badhA jIvAnA paNu nAtha che." atre e prazna thAya che ke, muni potAnA nAtha thayA e te ThIka che, paraMtu khIjAnA nAtha kaivI rIte thayA ? A praznane uttara e che ke, rAjA zreNika ema teA na jANe keTalIvAra narake jAta paNa anAthI muni tenA nAtha thayA e kAraNe teNe tIrthaMkara gAtra bAMdhI lIdhuM. A pramANe muni khIjAnA paNa nAtha thayA. sAdhAraNa rIte peAtAnuM upAdAna sAruM hevuM Avazyaka che, paNa upAdAnanI sAthe nimitta paNa hovuM joI e; ane nimittanI sAthe ja upAdAnanuM hAvuM paNa Avazyaka che. jo peAtAnuM upAdAna sAruM na hoya teA nimittanuM maLavuM paNa nakAmu nIvaDe che. jemake sU` badhAne prakAza Ape che paNa kAI AMdhaLA mANasa kahe ke, mane te sUrya prakAza ApatA nathI te| e mANasane ema ja kahevAmAM Ave ke emAM tArA upAdAnane ja doSa che. A ja pramANe anAthI muni te badhAnA nAtha che paNa peAtAnuM upAdAna sAruM hAvuM joI e. rAjA zreNika kahe che ke, " he! muni ! Apa ja sanAtha che ane Apa ja samAMdhava che. je sahAyatA kare te bAMdhava che. aMta samaya sudhI sahAyatA ApanAra sAcA bAMdhava paNa Apa ja che. kAraNa ke Ape jinAttama mAgane pakaDayA che. eTalA mATe tame ja sanAtha, sabAMdhava ane zarIrane sulAbha lenAra che." rAjA zreNikanI bhakti joI tame paNa paramAtmAne evI prArthanA karI ke, he ! prabho ! je pramANe rAjAne muni tarapha bhaktibhAva pragaTayo te ja pramANe amane tArA prati bhaktibhAva pragaTa thAo. A pramANe sAcA hradayathI paramAtmAnI prArthanA karA te tamAruM kyANa thaze. 35 >> s < Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 634 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha vyAkhyAna: saMvat 1993 kArataka zudI 5 guruvAra -* prAthanA [ kArataka padma prabhu pAvana nAma tihArA, patita udhAranahArI, jadipa dhIvara bhIla kasAI, ati pApISTa jamA; tadapi jIvahiMsA taja prabhubhaja, pAvai bhavanidhi pAra. // 1 // --vinayacaMdrajI kuMbhaTa cAvIzI zrI padmanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM paramAtmAnA nAmanI mahimA mukhyarUpe gAvAmAM AvI che. paramAtmAnA nAmanuM keTaluM mAhAtmya che e te jemate paramAtmAnA nAma upara pUrNa vizvAsa che. te ja jANI zake che. jo ke A viSe kahevu bahu ja muzkela che paraMtu jyAre te viSe khelavAnA samaya Ave che tyAre hRdayamAM je bhAvA Ave te kahevA ja paDe che. eTalA mATe e viSe gheADAmAM kahuM chuM. paramAtmAnA nAmanuM ghaNuM mAhAtmya che paraMtu paramAtmAnA nAmamAM jemane pUrNa vizvAsa hAya temane ja paramAtmAnA nAmathI lAbha thaI zake che. paramAtmAnuM nAma khIjA mahAn kAryonI mAphaka lAbha pahoMcADanAruM che. jyAre jevA samaya hAya che te vakhate AtmAnA kalyANa mATe tene ja upAya zeAdhI levAmAM Ave che. jyAre saMsAramAM zAnti heAya che ane khAvApIvA vagere viSe kAI prakAranuM kaSTa hAtuM nathI tevA samaye AtmAnA kalyANa mATe khIjA upAyeA levAmAM Ave che. paNa jyAre samaya upAdhimaya hAya che ane saMsAramAM azAnti vadhatI jAya che tyAre mahAna upAyeA kAmamAM levAmAM AvatAM nathI. tyAre te| sarala ane sAdhAraNa upAyeA ja vicAravAmAM Ave che. zAstrakAranA mate A paMcamakALa dhaNA ja duHkhamaya che. khIjA leAkA paNa A kALane kaliyuga kahe che ane evI kAI vastu nathI ke jenA upara kaliyugane prabhAva paDayA na heAya ! eTaluM ja nahi paNa dharma upara paNa kaliyuganI asara paDI che ema kahe che. dharmanA nAme paNa aneka phAMTA paDI gayA che. sagranthA prAyaH lupta thaI gayAM che ane tene sthAne evAM evAM granthA racavAmAM AvyAM che ke jethI sArAM siddhAntAne patto lAgavA paNa muzkela thaI rahyuM che. A kAla AvA viSama che. paNa jJAnIo kahe che ke, kALanI e viSamatAthI gabharAvavAnI jarUra nathI. eka STie je saMkaTa che te ja khIjI daSTie kalyANanuM sAdhana paNa che. e saMkaTamAM paNa kalyANanuM koI rahasya chupAeluM che. e saMkaTakALane paNa potAne anukULa khanAvavA e ja jJAnA mA che. jJAna e saMkaTanA samayane paNa peAtAne anukUla banAvI de che ane kalyANanuM sAdhana banI jAya che. saMkaTakALa paNa koI ema kahe ke, je saMkaTa heAya tene te dUra karavuM joIe. saMkaTane pAtAne anukUla krama banAvI zakAya ? paNa saMkaTane dUra karavuM e teA eka prakAranI dulatA che. sAcI vizeSatA ane vIratA to saMkaTanA samaye paNa sArI pedA karavAmAM che. mAneA ke, keAI mANase Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathA ' kAmakAI - . " ": -- Tw s* = - - - - 1 - - * * * * * * * * * ' ". zudI 5] rAja keTa-cAturmAsa [635 evuM rasAyaNa banAvyuM ke je rasAyaNadvArA leDhAne paNa tenuM banAvI zakAya. jenI pAse evuM rasAyaNa haze te leDhAne vecI nahi nAMkhe paNa te ema vicAraze ke, leDhA upara ja mArA rasAyaNanI parIkSA thavAnI che ane mArA rasAyaNano upayoga paNa loDhAmAM ja thavAne che. A ja pramANe jJAnIjane saMkaTane pitAnA jJAnanA upayoga mATe anukUla avasararUpe mAne che ane eTalA ja mATe teo saMkaTane dUra karavA cAhatA nathI paNa jJAnanI sahAyatAthI e saMkaTane paNa pitAnA vikAsamAM pheravI de che. keTalAka loko ema kahe che ke, saMkaTa pedA ja kema thAya che! paNa Ama kahevuM e bhUlabhareluM che. saMkaTa tamArA hita mATe ja pedA thAya che. saMkaTa pedA thAya tyAre e juo ke, e saMkaTa pedA kyAMthI thayAM? AtmAnA azubha pariNAmathI pApa pedA thAya che ane e pApathI saMkaTa pedA thAya che. A pramANe saMkaTa e AtmAnA azubha pariNAmonuM ja pariNAma che. jJAnIjano A vAtane sArI rIte samaje che ane eTalA mATe teo saMkaTonuM svAgata kare che ane kahe che ke - sukha ke mAthe zilA paDe, je prabhukA chuDAve sAtha; balihArI vA duHkhakI, je prabhue milAve hAtha. te sukha zA kAmanuM ke, je sukhanI pathArImAM suI rahevAthI paramAtmA dUra jAya che. amane te duHkha ja sAruM lAge che ke je du:kha amane paramAtmAnI samIpa laI jAya che. A pramANe vicAra karI jJAnI loka saMkaTane paNa maMgaLamaya banAvI le che. zAstramAM kahyuM che ke - po mAmudde ! jJAnIjane dharmane ja utkRSTa maMgaLa mAne che paNa jyAre khAvA-pIvAnuM sAruM maLe tyAre dharmane maMgaLamaya mAnavo evo jJAnI lokone siddhAta nathIparaMtu jJAnIo te ema kahe che ke, mAthA upara dhagadhagatA aMgArAM mUkavAmAM Ave ke, ghANImAM palAvavAne samaya Ave tyAre dharmane maMgaLamaya mAnavo. te vakhate jJAnIo ema vicAre che ke, agni ke ghANI ajJAnIone naSTa karI zake che, paNa amane naSTa karI zake ema nathI. amArA mATe te agni ke ghANI maMgalarUpa ane sahAyaka che. saMsAramAM tamane dharmanuM bala vadhAre jaNAya che ke, pApanuM bala ! jJAnIo te ema kahe che ke, dharmanuM baLa ja moTuM che. game teTaluM pApa heya paNa dharma ke paramAtmAnuM smaraNa te pApane naSTa karI nAMkhe che. je pramANe meruparvata jevaDA moTA ghAsanA gaMjane agni DI ja vAramAM bhasmIbhUta karI nAkhe che te ja pramANe meruparvata jevaDuM moTuM pApa karyuM hoya te paNa je dharma ke paramAtmAnA nAmanI sAcA hadayathI upAsanA karavAmAM Ave te te meTuM pApa paNa naSTa thaI jAya che. .. keTalAka loko kahe che ke, ame zuM pApa karIe chIe ? ame koIne talavAra mAratA nathI tema tevuM bIjuM koI prakAranuM pApa paNa karatA nathI. paNa ame kAMI pApa karatA nathI ema samajavuM e bhUlabhareluM che. pApa bahu ja dhIme pagale cAle che. enI cAla samajavI bahu ja muzkela che. jJAnIjane A vAtane barAbara jANe che eTalA ja mATe teo haMmezAM kahyA kare che ke, ame bahu pApI chIe eTale ame bIjAne te zuM kahIe ? huM mArA pitA viSe ja kahuM chuM ke, jyAre huM jJAnIonA jJAnanA AdarzamAM arIsAmAM mArA Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 636], zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka AtmAne jouM chuM tyAre mane mArA AtmAmAM ghaNI ja apUrNatA jovAmAM Ave che. mArA AtmAnI mAphaka zuM tamArAmAM apUrNatA nahi hoya? tame paNa jJAnIonA jJAna-arIsAmAM tamArA AtmAne ubho rAkhI juo ke, AtmAmAM kevAM kevA pApa bharelAM che? jJAnIonA jJAnathI ja AtmAmAM rahelAM pApo jovAmAM Avaze. bAkI uparathI ke pitAnI buddhithI pApane jevAM bahu ja muzkela che. je sUmarItie AtmAnAM pApe jovAmAM Ave to AtmAnuM kalyANa thavAmAM vAra na lAge; paNa loka pitAnAM pApane jotAM nathI paNa pApane dabAvI pitAne dhama banAvavA cAhe che, ane te mATe chaLakapaTa paNa kare che. A ja bhUla thAya che. tame jo AtmAnuM sAcuM kalyANa karavA cAhe che te e cheTe DhoMga na karo paNa pApanA bArIka mArgane zodhI kADhe. huM zuM pApa karuM chuM ! ema mAnI na le. jJAnIoe pApanA bArIka mArgane zodhavAno ane samajAvavAno ghaNe prayatna karyo che. - AtmAnI e bhUla thAya che ke, te pitAnI pUjA te karAvavA cAhe che paNa pote bIjAnI pUjA karavA cAhata nathI. bIjAne pote je upadeza Ape che e upadeza pramANe pita karavA cAhata nathI. AvAM kAryo ja dharmanAM kAmane paNa vagove che. AtmA jyAre dharma karavA bese che tyAre paNa kAmalolupI mana A bAju-te bAju doDavA mAMDe che ane e rIte te dharmanA kAryane paNa gumAvI de che ane UlaTo pApa bAMdhe che. je A vAtane samajI levAmAM Ave ane manane ahIMtahIM bhaTakavA devAmAM na Ave te AtmA ghaNuM pApomAMthI bacI jAya. eTalA mATe pitAnA AtmAmAM pApane pravAha kevI rIte Ave che tenI tapAsa vAraMvAra karavI joIe. tame jAdugarane vAMdarAne nacAvate je haze. jAdugarane vAMdare roTalAnA TUkaDAnA lebhathI ane lAkaDInA bhayathI ja nAce che. tame leke vAMdarAne nAca joI hase che paNa tamArA AtmAne pUcho ke, kAma, krodha, lobha, mahAdine kAraNe te kevo nAcI rahyo che? A vAta viSe vicAra karaze te tamArAmAM zuM khAmI che teno khyAla Avaze ane e samajI zakaze ke tamAruM kalyANa tamArA ja hAthamAM raheluM hovA chatAM tame saMsAramAM zA mATe bhramaNuM karI rahyA che ? AtmA jyAre saMkaTamAM paDe che tyAre ja te paramAtmAne zaraNe jAya che. paramAtmAnA zaraNe javAmAM saMkaTa paNa eka kAraNa che. A dRSTie pApanA pariNAme AvatuM du:kha ja paramAtmAnA zaraNe laI janAruM che. pApanuM duHkha ja AtmAne paramAtmAnI sanmukha kare che. tamArAmAM pApa che e vAta samajIne ja tame ahIM AvyA cho; paraMtu je tamane dharma ane paramAtmAnA nAma upara aTala vizvAsa che te bhale game teTaluM pApa karyuM hoya te paNa gabharAvuM na joIe paNa evI dRDhatA rAkhavI joIe ke, je pramANe hoziyAra vaidyanA zaraNe javAthI roga cAlyA ja jAya che te ja pramANe paramAtmA ane dharmanA zaraNe javAthI pApa naSTa thaI ja jAya che. A prArthanAmAM kahyuM ja che ke - pApa parAla ke pUMja banyo ati, mAnuM mera AkAre; te tuma nAma hutAzana setI, sahaja hi prakvalata sAre. jJAnIjane kahe che ke, mananI sahAyatA lIdhA vinA moTAmAM moTuM pApa ke meTAmAM moTe dharma paNa thaI zakatuM nathI. pApa ke dharma bannenI bAju mananI sahAyatA hoya che. Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI pa ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 637 pApamAM mana lagADavAthI moTAmAM moTuM pApa thAya che ane dharmamAM mana lagADavAthI moTAmAM mere dharma thAya che. eTalA mATe manane pApanI bAju javA na detAM paramAtmAnA nAmasmaraNamAM joDI nAma ane nAmIne abheda banAvI devA joIe. Ama karavAthI bhale game teTaluM moTuM pApa hoya paNa te eka kSaNabharamAM bhasma thaI jaze; paNa kevaLa uparathI ja nAma na letAM hRdayamAM nAmInuM dhyAna paNa hovuM joIe. Ama karavAthI hRdayamAM paramAtmAnAM guNonuM dhyAna rahe che ane jyAre paramAtmAnAM guNamAM dhyAna rahe che tyAre AtmAnuM kalyANa thavAmAM vAra paNa kema lAge ? paramAtmAnuM nAmasmaraNa karI nAma ane nAmIne abheda banAvavAthI AtmAnuM kalyANa avazya thAya che. paNa emAM eka zarata e che ke, AtmA ane paramAtmAnI vacce kaI prakArane paDado rAkhavo na joIe, kAraNa ke paDade rAkhavAthI AtmAnuM kalyANa thaI zakatuM nathI. paramAtmAnI samakSa nagna svarUpa prakaTa karavAthI ja AtmakalyANa thAya che. pArasamaNi leDhAne sonuM banAvI de che paNa tyAre ke jyAre tenI vacce koI prakArane paDado na hoya ! je pArasamaNi ane leDhAnI vacce paDado hoya te e dazAmAM pArasamaNi leDhAne sonuM kema banAvI zake ? A ja pramANe nAma ane nAnI vacce bheda rAkhavAmAM Ave te paramAtmAnuM nAma pApane naSTa kema karI zake? je nAma ane nAmane abheda karI devAmAM Ave ane aDhAra guNothI yukta paramAtmAne oLakhI hRdayapUrvaka temanI sAthe saMbaMdha joDavAmAM Ave to kalyANa thavAmAM vAra na lAge. eTalA mATe kevaLa paramAtmAnuM nAma laIne ja besI na jAo 5raMtu nAma ane nAmIne abheda banAvo to avazya kalyANa thaze. kevaLa nAma levAthI kAMI thatuM nathI. udAharaNa tarIke koI pANI-pINI kahe paraMtu jyAM sudhI pANInA guNane apanAve nahi tyAM sudhI tenI tRSA chIpAtI nathI. keI mANasa bhajana-bhajana kahe paraMtu jyAM sudhI bhajanano artha na samaje ane tenA guNane na apanAve tyAM sudhI tenI bhUkha maTI zakatI nathI. A ja pramANe kevaLa nAma levAthI ja kAMI thatuM nathI, paraMtu nAmanI sAthe paramAtmAnAM guNone apanAvavAmAM Ave te ja kalyANa thaI zake che. nAma ane nAmIne abheda mAnI paramAtmAnuM nAma levAmAM paNa ghaNe AnaMda Avaze. keI kanyA, keI puruSa sAthe sagAI karyA pahelAM te tenuM nAma bele che paNa te ja puruSanuM nAma sagAI karyA bAda mukhethI te belatI nathI paNa nAma sAMbhaLI tenA hRdayamAM AnaMda Ave che ! A ja pramANe kaI puruSa paNa strInuM sagAI karyA pahelAM nAma le che ane sagAI karyA bAda mukhethI te strInuM nAma letA nathI paNa tenuM nAma sAMbhaLI tenA hRdayamAM AnaMda Ave che. A aMtaranuM zuM kAraNa che? e ja ke, nAma ane nAmInA saMbaMdhathI AtmAno saMbaMdha baMdhAya che. A ja pramANe tame paNa AtmA ane paramAtmAno saMbaMdha joDI paramAtmAnuM nAma le te tamane paNa ghaNe AnaMda Avaze. je pramANe je puruSanI sAthe pitAnI sagAI thaI che te puruSanuM nAma sAMbhaLI kanyAnA hRdayamAM premano umaLake Ave che, te ja pramANe paramAtmAnuM nAma sAMbhaLI hRdayamAM premane umaLake Ave e prema paramAtmAnI sAthe bAMdhe te e dazAmAM tamArA hRdayamAM paNa apUrva AnaMdano umaLake Avaze. sItAe rAmanI sAthe saMbaMdha joDe hate paNa zA mATe ? sItAe rAmanI pAchaLa vadhAre ka ja sahyAM hatAM chatAM temanI vacce kevo premabhAva hata! jANe sItAe rAmanI Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 638 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka sAthe kaSTA sahana karavA mATe ja sabaMdha joyeA na heAya ! sItAe teA rAmanI sAthe ko sahevA mATe saMbaMdha joDayA hatA paNu AjanA leAkeA rAmanI sAthe zA mATe saMbaMdha joDe che e jue. zuM eTalA mATe te leAkeA rAmanI sAthe sabaMdha jotA nathI keH-- 8 mane roTaleA Ape| rAma, jidda lauM tamAruM nAma ' A prakAranI svAsiddhi mATe paramAtmAnI sAthe sabaMdha joDA niha paNa sItAe rAmanI sAthe jevA sabadha joDayA hatA tevA saMbaMdha tame joDA. sItA kaSTamAM paNa rAmane bhUlI gaI na hatI evI tenAmAM dhagaza hatI. tame paNa paramAtmA prati evI dhagaza rAkhA te tamArAM badhAM pApA bhasmIbhUta thaI jaze ane tamane apUrva AnaMda maLaze. anAthI muninA adhikAra--72 rAjA zreNikane paNa anAthI muni prati evI ja dhagaza hatI. te anAthI muninI guNapraza'sA karI rahyo che. je muninA guNAnuM varNana karavAmAM zreNika jevA rAjA paNa thAkI gayA e muninA guNA varNavavAmAM ApaNe samaM kema banI zakIe? paNa e vicArathI ApaNe nirAza thavuM na joIe; paNa rAjAe muninI praza MsAmAM je zabdo kahyA che e zabdone hRdayamAM utArI muninI sAthe saMbaMdha joDI levA joIe. Ama karavAthI je pramANe rAjA zreNika potAnuM kalyANa sAdhyuM te pramANe ApaNe paNa AtmAnuM kalyANa sAdhI zakIe chIe. rAjA zreNika munine kahe che keH-- taMsi nAho aNAhANaM, savvabhUyANa saMjayA ! | khAmemi te mahAbhAga ! icchAmi aNusAsiuM // 56 // pucchiUNa mae tubbhaM, jhANaviggho jo kao / nimaMtiyA ya bhogehiM taM savvaM marisehi me // 57 // A gAthAonI pahelAMnI gAthAmAM je varNana karavAmAM AvyuM che te ja varNana A gAthAomAMnI prathama gAthAmAM paNa karavAmAM AvyuM che arthAt pahelAM varNavavAmAM AveluM varNana ja atre pharIvAra kahevAmAM AvyuM che. A uparathI kAI ema kahe ke, AmAM punarukti doSa che kAraNa ke kAvyamAM punarukti Ave e deSa mAnavAmAM Ave che. A praznaneA uttara e che ke, kAvyamAM punarukti deSa mAnavAmAM Ave che chatAM guNAnuvAda, stuti ke niMdAmAM eka ja vAta vAra vAra kahevAmAM doSa nathI. rAntae je kAMI kahyuM che te stuti ke prazaMsArUpe che. eka ja vAtane vAravAra kahevI e doSa nahi paNa guNa che. eTalA ja mATe rAjAe ' tume saLAhA 2 ' gAthAmAM je kAMI kahyuM che te ja taMttinAi' e gAthAmAM pharIvAra kahevAmAM AvyuM che. rAjA zreNika kahe che ke, " he ! muni ! je avasthAne pAmI khIjA leAkA mehamAM paDI jAya che e avasthAne prApta thavA chatAM paNa tame meAhamAM na paDacA paNa jAgrata thaI saMyamamAM saMlagna thaI gayA. eTalA mATe tame ja sanAtha che. tame anAthanA nAtha che. saMyama lIdhA pahelAM te tamArA AtmA anAtha hatA paNa have sanAtha che; ane je peAtAnA nAtha banI Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 5] rAjakeTa-cAturmAsa [639 jAya che te bIjAne paNa nAtha banI jAya che eTalA mATe tame anAthanA paNa nAtha cho. Ape pahelAM mane kahyuM hatuM ke, huM anAtha hate e kAraNe meM dIkSA lIdhI. have A5 dIkSita thaI sanAtha banI gayA cho. tame tamArA AtmAnA nAtha banyA eTale bIjA jIvonA paNa nAtha banyA che. tame pahelAM tamArI saMpatti vagerenuM varNana karI batAvyuM che ke, "huM pahelAM A zrImaMta hatA paNa jyAre mArA zarIramAM roga pedA thayo tyAre te zrImaMtAI kAMI kAmamAM na AvI. A varNana uparathI huM e samajI gayo ke, A zrImaMtAI kAMI kAmanI nathI, UlaTI te anAthatA vadhAranArI che. sAthe sAthe huM e paNa samajI zako chuM ke, koI vastu upara pitAne adhikAra jamAvavAthI AtmA anAtha-gulAma banI jAya che. eTalA mATe huM pitAne anAtha mAnavA lAgyo ane meM mAtApitA, dhana Adi uparathI mAro adhikAra upADI lIdhe. meM kevaLa moDhethI ja adhikAra upADI lIdhe ema kahyuM nahi paNa hRdayathI ema karI batAvyuM. A pramANe jyAre meM paravastunI gulAmIne choDI dIdhI tyAre huM anAtha banI zake." he! muni ! tamAruM A kathana mArI samajamAM AvI gayuM che. tame ja sAcA sanAtha tathA badhA prANIonA nAtha paNa tame ja che e huM have barAbara jANI zako chuM." rAjA ane muninA A kathanane barAbara samajyA che te tame ema mAne che, jyAM sudhI eka paNa paramANu upara "A mAruM che" evuM mamatva che tyAM sudhI AtmA anAtha ja che. saMsAranAM badhAM padArtho uparathI mamatva utArI nAMkhavAmAM Ave tyAre ja sanAtha banI zakAya che. saMsAranAM badhAM padArtho uparathI mamatva utArI sAdhu banavuM ane e rIte anAthatAmAMthI bahAra nIkaLavuM e to ThIka che paNa keTalAka leke sAdhu thaIne pAchA anAthatAmAM paDI jAya che, e ThIka nathI. sAdhu thaIne paNa pAchA anAthatAmAM kevI rIte paDI jAya che e vAta jo ke sAdhuoe samajavAnI che paNa tamAre paNa e vAta samajavAnI jarUra che; kAraNa ke tame zrAvake sAdhuonA rakSaka che. bhagavAne sAdhuone tamArA khoLAmAM mUkyA che. jo tame A vAta barAbara samajIne sAdhuone AdhAra Apazo te tame pote paNa sanAtha banI jaze. sanAtha muninAM darzana karavAM e paNa anAthatAne dUra kare che, te pachI jyAre tame A prakAranA sanAtha munine AdhAra Apazo te tamArI anAthatA kema nahi maTe ? eTalA mATe AvA sAdhuone AdhAra Ape. AdhAra ApavAmAM thoDuM kaSTa te sahevuM paDe che paraMtu kaSTa sahana karyA vinA keI kAma paNa thaI zakatuM nathI. amAre sAdhuoe paNa vicAravuM joIe ke, ame sanAtha banavA mATe sAdhu thayA chIe ke anAtha rahevA mATe ? ame pagarakhAne tyAga zA mATe karyo che? pagarakhAM na paheravAne kAraNe paga paNa bane che ane kAMTAo paNa lAge che, chatAM ame pagarakhAM eTalA mATe paheratA nathI ke pagarakhAM paheravAthI ame anAtha banIe chIe. mAthe sakhta tApa paDe che ane evAM ja bIjAM aneka kaSTa mAthe paDavA chatAM chatrI ke evAM bIjAM padArtho eTalA mATe pitAnI pAse rAkhatAM nathI ke te padArtho upara mamatva thavAthI amAre AtmA anAtha bane che. bhagavAne bIjI cIjo viSe te zuM, paNa munioe pitAnA zarIra upara paNa mamatvabhAva rAkha na joIe tyAM sudhI kahyuM che. je vastu ke je zarIra dharmamAM sahAyatA Ape che tenI sahAyatA te laI levI paNa tenA prati mamatvabhAva na rAkho. Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka bhagavAne batAvela A mArgane bhUlI jaI, je IndriyonA viSayamAM paDI jAya che te anAthI muninA kathanAnusAra anAtha che. eTalA mATe amAre sAdhuoe e vAtano vicAra kare joIe ke jyAre ame tAMbA-pittaLa ke senA-cAMdI AdinA pAtrono tyAga karyo che te pachI ame koinA pAtro upara mamatvabhAva zA mATe rAkhIe ? jyAre ame raMgIna vastrone tyAga karyo che te pachI sapheda vastro upara mamatva zA mATe rAkhIe ane rezamI vagere vastro zA mATe paherIe? A pramANe sAdhuoe te sAdAI ja rAkhavI joIe. je sAdhuo sukhazIla banI jAya che teo sAdhu banavA chatAM anAtha ja che. eTalA mATe sAdhuoe e vAtanI sAvadhAnI rAkhavI joIe ke, ame sanAtha thaIne pAchA anAtha zA mATe banIe? anAthI munine mATe rAjA zreNika kahe che ke, "he ! muni ! Apa badhA prANIonA nAthe che." anAthI muni badhA prANIonA nAtha kevI rIte che eno vicAra have pachI yathAvasare karavAmAM Avaze. vyAkhyAna: saMvata 1993 kArataka sudI 7 zanivAra che. prArthanA jaya jaya jagata ziromaNi, huM sevaka ne tuM dhaNI; aba tausuM gADI baNa, prabhu AzA pUre hama ta. muja hera kare, caMdraprabhu, jagajIvana aMtarajAmI; bhava duHkha hare, sunie araja hamArI tribhuvana svAmI.1 -vinayacaMdrajI kuMbha, covIzI | candraprabhu bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. bhakta lake bhagavAnane kevA rUpamAM jue che e A prArthanAmAM batAvavAmAM AvyuM che. eka dRSTie te paramAtmAnuM kAMI rUpa ja nathI ane bIjI daSTie e ka padArtha che ke jenI dvArA paramAtmAnuM rUpa jANuM na zakAya ! bhaktone pratyeka padArthamAM paramAtmAnuM rUpa jevAmAM Ave che ane eTalA ja mATe teo kahe che ke - jaya jaya jagata ziromaNi, huM sevaka ne tuM dhaNI." bhakta kahe che ke, he! prabhA ! huM tane jagataziromaNinA rUpamAM joI ema cAhuM chuM ke, huM sevaka rahuM ane tuM svAmI rahe. bhakti ke paramAtmAne jagataziromaNinA rUpamAM jue che eTalA mATe paramAtmA je jagatanA ziromaNi che e jagata zuM che te jANavuM Avazyaka che. jagatanuM svarUpa kevuM che ane paramAtmAne jagatanI sAthe ke saMbaMdha che e batAvavA mATe huM tamane eka paricita vAtanuM udAharaNa ApuM chuM. paricita vAtanA udAharaNadvArA aparicita vAta paNa jaldI samajamAM AvI jAya che. eTalA mATe paricita vAtanuM udAharaNa ApI tamane samajAvuM chuM - Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakeTa-cAturmAsa tamane kaI ema pUche ke, tame kyAM rahe che? te tame javAbamAM ema ja kaheze ke, ame rAjakoTamAM rahIe chIe. tamAruM nivAsasthAna kyAM che te e praznanA javAbamAM ema ja kahevAmAM Avaze ke, mAruM nivAsasthAna rAjakoTa che. prasaMgavazAta rAjakoTa mAruM che" ema kahevAmAM Ave che. rAjakoTanA je leko rahevAzI che te badhA rAjakoTane pitAnuM ja mAne che, paNa jyAre rAjakoTa konuM che e viSe vicAra karavAmAM Ave che te rAjakoTa te rAjAnuM che-rAjakoTanA mAlIka te rAjA che-ema kahevAmAM Ave che. A pramANe tamArI daSTie paNa rAjakoTa rAjAnuM che. tame rAjakoTanA rAjAnA rAjyamAM rahe che ema tame pote paNa mAne cho, paraMtu rAjakoTanarezane ema pUchavAmAM Ave ke, tame konA rAjyamAM rahe che ? tyAre teo ema kaheze ke, ame gavarnamenTanA rAjyamAM rahIe chIe. jyAre gavarnamenTane pUchavAmAM Ave ke, rAjya tamAruM che te teo kaheze ke, ame te nakara chIe, rAjya te bAdazAhanuM che. AthI AgaLa bAdazAhane pUchavAmAM Ave to te bIjuM ja kAMI kaheze ane e pramANe paraMparA vadhatI ja jaze. eTalA mATe A vAtane vadhAre na vistAramAM eTaluM ja kahuM chuM ke, A vyavahAranI vAtanI mAphaka jagatane viSe koI evo prazna kare ke, A jagata konuM che ? te koI ema kahe che ke, dharmAstikAya ke paMcAstikAyanuM A jagata che, koI ema kahe che ke, jagata te jaDarUpa che eTalA mATe jaDa padArthonuM jagata che, koI ciMtanyanuM kahe che, koI jaDa-caitanya bannenuM kahe che ane koI paMcabhUtanuM A jagata che ema kahe che. A badhI vAta yathAsthAne barAbara che paNa bhaktajano A vAtathI AgaLa vadhIne kahe che ke, A AkhuM jagata prabhumaya che. prabhu A jagatanA ziromarNi che. A jagate je prabhune mastakanA maNinI samAna mastaka upara dhAraNa karI rAkhela che te ja amArA prabhu che. jyAre mastakane vicAra karavAmAM Ave che tyAre dhaDano paNa vicAra karavo Avazyaka che. eTalA mATe jyAre ame prabhune jagataziromaNi mAnIe chIe te jagata ke je paramAtmAnuM dhaDa che tene paNa mAnavuM Avazyaka che. eTalA mATe jagata jemanuM dhaDa che ane je A jagatanA ziremaNi che te prabhu amArA svAmI che ane ame temanA sevaka chIe. bhaktone kadAca koI ema kahe ke, zuM tame evA prabhune joyA che? to A praznanA uttaramAM te bhakto ema kahe che ke, ame prabhune joyA nathI. je prabhune joyA hatA te je pramANe pANI maLavAthI sAkaranI putaLI jaLamaya banI jAya che tema ame paNa prabhumaya banI gayA hatA. ame prabhune joyA nathI paNa prabhune jANavA lAgyA chIe. je lokoe paramAtmAne jagataziromaNi mAnyA che temanI sahAyatAthI ame paNa paramAtmAne oLakhavA lAgyA chIe ane ema mAnavA lAgyA chIe ke, jagataziromaNi paramAtmA amArA svAmI che ane ame temanA sevaka chIe. paramAtmA jagatanA ziromaNi che ane ApaNe temanA sevaka chIe e mAnavA chatAM bhUla kayAM thAya che te juo. ApaNe jagataziromaNi paramAtmAnA sevaka chIe eTalA mATe sevakanuM kartavya zuM che te ApaNe jovAnI jarUra che. zuM sevaka svAmInuM ghara lUTe kharo ? nahi. sAce sevaka to te che ke, je svAmIne nimakaharAma nahi paNa nimakahalAlavaphAdAra hoya. ApaNe paNa je svecchAe ane sAcA dilathI paramAtmAnA bhakta thayA chIe 36 Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 642] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka te ApaNuM kartavya zuM hovuM joIe ane ApaNe vyavahAra kevo hovo joIe te jevAnI jarUra rahe che. paramAtmAe potAnAM sevakanAM kartavyo batAvI ApyAM che. temaNe kahyuM che ke, je sAdhu banIne mArA sevaka bane che temane mATe pAMca mahAvratanuM pAlana karavuM Avazyaka che ane je zrAvaka banIne mArA sevaka bane che temane mATe pAMca aNuvratanuM pAlana karavuM Avazyaka che. bhagavAnanA sevakonuM to A kartavya che paNa koI mANasa pitAne bhagavAnane sevaka kahevaDAve ane hiMsA, asatya, corI, maithuna Adi akartavya kAma kare te zuM ema karavuM ucita che! je pitAne prabhuno sevaka samajato haze te hamezAM e vAtanuM dhyAna rAkhaze ke, "mArA mATe parastrI mAtAsamAna ane paradhana dhULasamAna che. huM asatya kadApi belI zakuM nahi ane paramAtmAne sAcA sevaka tarIke huM mAruM kartavya kadApi bhUlI zakuM nahi." te paramAtmAnA sevake pitAnA kartavyapAlanamAM kevI rIte daDha rahevuM joIe e vAtane vicAra kare. pazupakSI paNa jyAre pitAne koInA sevaka tarIke mAnI le che tyAre teo paNa pitAnA kartavyanuM pAlana kevI rIte kare che te juo. candra cakorane ema nathI kahyuM ke, tuM mArI sAthe prIti bAMdha; paNa cakore candrane svAmI mAnI tenI sAthe prIti bAMdhI eTalA mATe te candranI ja tarapha ja jete rahe che ane jyAre candra asta pAme che tyAre te duHkhI thaI paDI jAya che. tame jyAre pitAne paramAtmAnA sevaka ane paramAtmAne svAmI tarIke mAne che te candra asta pAme che tyAre cakora jema duHkha pAme che tema tame paNa jyAre paramAtmAnI AjJA viruddha kAma thaI rahyuM jotA he tyAre duHkha pAme che ? je nahi te tame eka pakSIthI paNa UtaratA nathI zuM ? more meghanI dhvani sAthe prIti bAMdhI che eTalA mATe te meghanI garjanA sAMbhaLI bolyA vinA rahetuM nathI. te je koI zabdane sAMbhaLe che tene meghanI garjanA ja mAnI belyA vagara rahetuM nathI. A ja pramANe zuM tame paNa saMsAranAM badhAM padArthone prabhumaya mAno cho ? je nahi to pachI tame zuM marathI paNa UtaratA nathI? bhakto kahe che ke, he ! prabho ! sAmAnya jIva pazu-pakSIo paNa prIti karyA bAda pitAnA ISTane bhUlI jatA nathI te pachI ame tArI sAthe prIti bAMdhI tane kema bhUlI jaI zakIe ? tane ame bhUlI jaIe e amArI bhUla che. bhaktonI mAphaka tame paNa tamArI bhUlane svIkAra karI paramAtmA prati tamAruM zuM kartavya che tene vicAra kare ane koIpaNa samaye paramAtmAne bhUlI na jAo paNa haMmezAM temanI bhakti karyA kare. jainazAstro ema kahetA nathI ke tame mALA laI besI jAo te ja paramAtmAnI bhakti thaI zake. paNa jenazAstro paramAtmAnI kriyAtmaka bhakti kare arthAta jyAre tame kaI kArya kare tyAre paramAtmAnI batAvelI maryAdAnuM dhyAna rAkho ema kahe che. kadAca tamArAthI paramAtmAnI maryAdA bhUlI javAya te rAyasI-devasI-divasa ke rAtri saMbaMdhI pratikramaNadvArA e bhUlane mATe pazcAttApa kare ane bhaviSyamAM evI bhUla na thAya tenI sAvadhAnI rAkhe. kevaLa mALA hAthamAM laI besI javuM ane bhagavAne batAvelI maryAdAnuM pAlana na karavuM e paramAtmAnI sAcI bhakti nathI. rAjyanA nAkara mALA hAthamAM laI pitAnA svAmInuM nAma japavA Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7]. rAjakoTa-cAturmAsa [ 643 besatA nathI paraMtu pratyeka kAmamAM pitAnA svAmIe batAvelI maryAdAnuM dhyAna rAkhe che. A ja pramANe tame paNa pratyeka kAmamAM paramAtmAe batAvela maryAdAnuM dhyAna rAkho ane e maryAdAnI viruddha kArya na karo. tame je paramAtmAnA sevaka banIne paNa paramAtmAe batAvelI mayArdInuM dhyAna na rAkho ane satyane badale asatyathI dhanopArjana kare te tamAruM e kArya amArA saMyamamAM paNa bAdhaka nIvaDaze. dhanopArjana pavitratApUrvaka arthAta para mAtmAe batAvela maryAdApUrvaka karavAmAM AvyuM haze te tamAruM bhajana amane saMyamamAM sahAyaka nIvaDaze nahi te "AhAra tevo oDakAra e nIti anusAra asatyadvArA prApta thaela dhananuM kharIdeluM dhAna amArA saMyamamAM paNa bAdhaka nIvaDaze. eTalA mATe pratyeka samaye paramAtmAnI batAvelI maryAdAnuM pAlana kare. maryAdAnuM pAlana karatAM je kaI vakhate mAthe kaSTo tUTI paDe te e kaSTothI na gabharAtAM haiye rAkho kaSTanA samaye paNuM tamArA hRdayane paramAtmAnI prItine apUrva AnaMda Avaze. jeo paramAtmAnA pUrNa sevaka hatA te mahApuruSonA caritra uparathI prakaTa jaNAya che ke, teo mahAna kaSTo mAthe paDavA chatAM paNa DagyA nahi paraMtu te kaSTone paramAtmA pratye pitAnA hRdayamAM prIti che ke nahi tenI kasoTI rUpe samajI teoe kaSTone samatApUrvaka sahana karyA. e vAta te tame leke sArI rIte jANe cho ke, vairya rAkhavuM e sAruM ja che; te zuM dhairya saMkaTanA samaye nahi te sukhanA samaye rAkhavuM joIe? sukhanA samaye vairyanI zI AvazyaktA che? pairyanI AvazyaktA te saMkaTanA samaye ja hoya che. saMkaTanA samaye vairyane dhAraNa kare ane paramAtmAne ne bhUle te ja paramAtmA pratye sAcI prIti che ema kahI zakAya. dhairya dhAraNa kare ane paramAtmA sAthe prIti bAMdhe ema kahevuM e to mAruM kAma che, paNa jIvanamAM utAravuM e tamAruM kAma che. je tame leke A vAtane samajI kalyANakArI kArya karavA lAge te pachI tamAruM akalyANa kaI karI zake nahi. anAthI munine adhikAra-73 rAjA zreNika, anAthI muninA guNagrAma kaste kahevA lAgyuM ke, he ! munivara ! Apa jinettama mArge caDI pitAnA nAtha te banyA ja che paraMtu saMsAramAM je anAtha che temanA paNa nAtha banyA che. Ape je sanAthatA prApta karI che te sanAthatA jagatanI anAthatA dUra karanArI che. kaI vastu evI hoya che ke, je pitAnA mATe ja sukhadAyI hoya che ane koI vastu evI hoya che ke je pitAnA mATe sukhadAyI hovAnI sAthe ja jagatanA mATe paNa sukhadAyI hoya che je vastu jagatanA mATe sukhadAyI hoya te ja vastu moTI ane daivI vastu mAnavAmAM Ave che. sUryane eTalA ja mATe mATe mAnavAmAM Ave che ke tenI dvArA badhAne samAnarUpe prakAza maLe che. je sUrya potAne prakAza pitAnA mATe ja rAkhI leta te te mahAna kahevAta nahi. jalavAyu vagere badhAne mATe samAna upakArI hovAthI ja tenI mahattA mAnavAmAM Ave che. A ja pramANe muninI sanAthatA paNa badhAne mATe lAbhakArI ane kalyANakArI che. sUryane prakAza te badhAya leke cAhe che paNa badhA leke sUrya banI zakatA nathI, paraMtu sUrya prakAza te badhAya le che. A ja pramANe yuvAvasthAmAM saMpatti, mAtA-pitA, bhAI Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 644] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka bahena-strI vagereno tyAga karI sUryanI mAphaka sanAtha banavAnI zakti badhAmAM hatI nathI, paNa je muni sanAtha banelA hoya che temane lAbha te badhAya laI zake che. rAjA munine kahe che ke, "he! muni! Apa mAre aparAdha kSamA kare. saMsAramAM ajJAnanA jevuM bIjuM ekya pApa nathI. manuSya ajJAnathI ja pApa kare che. meM paNa ajJAnatAne kAraNe Apane aparAdha karyo che te kSamA karo." je pramANe rAjAe ajJAnatAne kAraNe munine aparAdha karyo hato te ja pramANe ajJAnatAne kAraNe ApaNuM AtmAe na jANe keTalAM pApa karyo haze ! zuM ApaNuM AtmAe sArI vastune narasI ane narasI vastune sArI mAnI nahi hoya ! eTaluM ja nahi paNa ApaNuM AtmAe ajJAnatAne kAraNe apUjya che tene paNa pUjya mAnela haze! rAjA kahe che ke, "meM ajJAnatAne kAraNe Apano aparAdha karyo hate. huM ajJAnatAne kAraNe ja ApanuM mAhAsya samajI zakyo nahi ane Apa satyasvarUpa samajAvI rahyA hatA, chatAM meM ApanI vAtane beTI kahI mAnI nahi; e mAro aparAdha che. Apa mAre e aparAdha mApha kare. have huM ApanI zikSAne zirodhArya karuM . have ApanI zikSAne kadApi a5lApa karIza nahi." AjanI zikSA kevI che teno vicAra kare. koIne vidyA prati aruci thaI na zake. vidyA bhaNIne AtmAnuM svarUpa samajavuM e te sAruM che paNa Aje vidyA ke zikSAne nAme evuM zIkhavavAmAM Ave che ke, AtmAnuM astitva ja nathI; ane ema kahevAmAM Ave che ke, AtmA kyAM che? ame pratyakSa AtmAne joI zakIe te ja AtmAne mAnI zakIe ! paNa kaI vastu pratyakSa pramANathI jANI zakAya che ane kaI vastu anumAna pramANathI jANI zakAya che. AjanA vaijJAnike paNa e vAtane mAne che ke koI vastune te pratyakSa anubhava thAya che ane koI vastune anumAnadvArA jANI zakAya che. A ja pramANe AtmAne paNa kevala pratyakSathI ja jovAnI IcchA na kare, paraMtu anumAna pramANadvArA ene jANe. A uparathI keIema kahe ke, na jeelI vastune mAnavAthI mANasa bhulAvAmAM paDI jAya che ! te A praznano uttara e che ke, zuM dekhelI vastu viSe bhulAvAmAM paDI nathI javAtuM ? A pramANe bhulAvAmAM paDavAnuM che tyAre ja maTI zake ke jyAre pUrNa banI javAya. apUrNa avasthAmAM bhulAvAmAM paDI javAya e svAbhAvika che eTalA mATe kevala pratyakSa jovAnI ja haTha na pakaDe. paraMtu ema mAne ke pratyakSa pramANanI mAphaka anumAna pramANa paNa mAnya che. anumAna pramANa paNa AdhArabhUta che. A sivAya jene tame pratyakSa mAne che te paNa AtmAthI pratyakSa nathI paraMtu kevala IndriyapratyakSa che; ane manuSyo IndriyapratyakSathI paNa bhulAvAmAM paDI jAya che. eTalA mATe IndriyapratyakSanI sAthe anumAnane paNa pramANa mAnavuM Avazyaka che. jemake ItihAsa-bhUgoLanA jANakAra leke pahelAM te jeTaluM pratyakSa joyuM hoya teTaluM ja mAnatA hatA paNa pachI anumAna pramANanA AdhAre ema kahevA lAgyA ke, ame jeTaluM karIe chIe tethI AgaLa paNa kAMIka che. A pramANe IndriyapratyakSathI paNa vadhAre anumAna pramANane AdhAra levAmAM Ave che ane anumAnane paNa pramANa mAnavuM ja paDe che. je anumAnanuM pramANa mAnavAmAM na Ave te moTI gaDabaDa UbhI thavA pAme. jemake tame tamArA dAdAne pratyakSa joyA na hoya te paNa anumAnathI tamArA dAdAne mAnavA ja paDe Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 7] rAjakoTa-cAturmAsa [645 che. A pramANe je anumAnathI ema mAnavAmAM na Ave te meTI gaDabaDa UbhI thaI jAya ! anumAna ane pratyakSa e banneya eka ja rathanA be cakronI samAna che. ratha eka cakrathI cAlI zakti nathI paraMtu tene mATe bane cakronuM hovuM Avazyaka che. A ja pramANe vastune nirNaya paNa kevala pratyakSathI ja thaI zakatA nathI paraMtu tene mATe pakSa pramANanI sahAyatA levI paNa Avazyaka che. pratyakSa ane parokSa e banne prakAranA jJAna dvArA ja vastunuM svarUpa jANI zakAya che. jo ke, pratyakSa pramANanI mAphaka pakSane paNa pramANa mAnavuM Avazyaka che paraMtu AtmAne te pratyakSa joIne paNa bhUlI rahyA che. pitAne AtmA pitAne mATe te pratyakSa ja che ane A AtmA pratyakSane AdhAre bIjAnA AtmAne anumAna dvArA jANI zake che. jemake ema kahevAmAM Ave che ke, "meM te cIja AMkhathI joI." A kathanamAM jenAra te koI bIje ja jaNAya che. AMkha te karaNa arthAt sAdhana che. jenAra te koI bIje ja che ane te bIje ja AtmA che. A pramANe pitAne AtmA te pratyakSa ja che chatAM tene bhUlI javAmAM Ave che. A uparathI keIema kahe ke, ame to AtmAne AMkhadvArA pratyakSa jevA cAhIe chIe ema kahenArAone huM eka vAta saMbhaLAvavA cAhuM chuM. udayapuramAM eka vakIle paNa mane e ja prazna pUcho hato ke, AtmA kayAM che! te mane AMkhadvArA pratyakSa batAve. tyAre meM enA praznano uttara Apyo ke, tame aMgrejI te bhaNyA cho ne ? vakIle kahyuM ke, hA, tyAre meM pUchyuM ke te aMgrejI kyAM che te mane pratyakSa batAve vakIla hasI paDayA ane kahevA lAgyA ke, aMgrejIne kevI rIte bahAra kADhI batAvI zakAya ? meM javAba ApyA ke, jyAre aMgrejIne bahAra kADhI batAvI zakAtI nathI te je aMgrejI bhaNatarane svAmI che tene kema batAvI zakAya ? vakIlane jema aMgrejI bhaNatara viSe kahyuM te ja pramANe pitapotAnI zikSA ane pitapitAnA vicAra pramANe evo nizcaya kare ke, AtmA che ane tenuM astitva che. je AtmAnuM astitva mAnavAmAM na Ave te AgaLa jatAM kadAca pazcAttApa kare paDaze ane te vakhate rAjA zreNikanI mAphaka pitAne aparAdha svIkAravuM paDaze. rAjA kahe che ke, he muni! Ape mane AtmAnuM bhAna karAvyuM che ane sanAtha-anAthane bheda samajAvyo che eTalA mATe jagatanA nAtha te tame ja che. anAthI munine upadeza sAMbhaLyA bAda rAjAne hRdayapalaTe kevI rIte thaye tene kaI itihAsa nathI; paNa tene itihAsa te ApaNe pote ja chIe. jyAre ApaNe A upadeza uparathI saMsAranI cIjone mATe ema samajavA lAgIzuM ke, e cIje ApaNane anAtha banAve che, te vakhate ApaNane mAluma paDaze ke, rAjA zreNikanuM hRdaya munine upadeza sAMbhaLI kevI rIte palaTAI gayuM haze ? tame paNa muninA upadezane hadayamAM utAre tyAre ja tamane rAjAnA hRdayapalaTAnI vAta samajamAM AvI zakaze, anyathA nahi. eTalA mATe muninA upadeza upara vicAra karI pitAnA hRdayamAM te upadeza utAravA joIe. rAjA zreNika vIra hatA, eTalA ja mATe munine upadeza sAMbhaLI tene je vicAre AvyA te vicArene te cinagArI rUpe bahAra pragaTa kare che, te vicArone dabAvI rAkho. Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 646] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka nathI. je kAyara heya che te pitAnA vicArone dabAvI rAkhe che. tamArA lekemAM evI kAyaratA che, ke tame leke pitAnI bhUlane jANavA chatAM dAbI rAkho che. Ama karIne tame pitAnuM ahita kare che, paNa sAthe sAthe bIjAonuM paNa ahita kare che. jo tamane tamArI bhUla jaNAya te tame tene prakaTa karI de, ke jethI bIjA loko paNa ema samajavA lAge, ke Ama karavuM ke Ama mAnavuM e bhUla che. A pramANe bhUlane prakaTa karavAthI pitAnuM paNa hita thAya ane sAthe sAthe bIjAonuM paNa hita thAya. rAjAnuM kArya joI tame paNa tamAre bhUtakALa juo ane bhUtakALamAM je pApa kya heya tene joI nAMkhe te temAM kalyANa ja che. vyAkhyAna: saMvat 193 kArataka sudI 8 ravivAra prArthanA kAkadI nagarI bhalI he, zrI sugrIva nRpAlA - rAmA tasu paTarAyanI ho, to zrI suvidhi jinezvara vaMdie he. 1 -vinayacaMdrajI kuMbhA vIzI cA savidhinAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. ' paramAtmA kayAM che evI jijJAsA pratyeka vyaktine pedA thAya che, ane A jijJAsAnI pUrti mATe aneka prakAranAM tarko calAvavAmAM Ave che ane aneka prakAre A jijJAsAnuM samAdhAna paNa karavAmAM Ave che. paNa jena siddhAnta kahe che ke, A jijJAsAnuM samAdhAna karavA mATe ahIMtahIM na bhaTakatAM tamArA AtmAne ja juo. paramAtmA kayAMya bahAra nathI. e te tamArA AtmAmAM ja che. Aje tamAre AtmA karmAvaraNothI DhaMkAI gayo che ane e ja kAraNe tene paramAtmatvane guNa paNa DhaMkAI gayo che. nahi te tamArA AtmAmAM ane paramAtmAmAM kAMI aMtara nathI. karmAvaraNo dUra thatAM ja paramAtmA kyAM che tenI tamane khabara paDaze. paramAtmAnI prArthanA paNa e karyAvaraNane dUra karavA mATe ja karavAmAM Ave che. paramAtmAnI prArthanA karmAvaraNane dUra karavAnuM sAdhana che ane karmAvaraNane dUra karavAM e sAdhya che. je A sAdhanaThArA sAdhyanI pUrti thaI zakatI na hoya ane karmAvaraNone dUra karavA chatAM paNa AtmA paramAtmA banI zakatA na hoya to pachI Izvarane eka judI ane taTastha vyakti mAnavI paDaze. te vyaktivizeSa Izvara karmAvaraNothI lipta thaela che ema mAnavuM paDaze. paNa Ama mAnavuM ke AvI kalpanA karavI e ThIka ke kalyANakArI nathI. eTalA mATe jena siddhAnta ema kahe che ke, A AtmAnAM karmAvaraNa dUra thatAM A AtmA ja paramAtmAnAM guNone prakaTa karI le che ane eTalA ja mATe paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave che. sAdhanane upaga sASyanI pUrti mATe ja karavAmAM Ave che paNa jyAre sAdhya ja na hoya te pachI sAdhano upayoga ja zA mATe karavAmAM Ave! A pramANe paramAtmAnI Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 8]. rAjakoTa-cAturmAsa [ 647 prArthanAdvArA AtmA uparathI karyAvaraNane dUra karavAM e sAdhana che ane Izvaratva pragaTAvavuM e sAdhya che. A sAdhyanI prApti mATe ja paramAtmAnI prArthanA rUpI sAdhanane upayoga karavAmAM Ave che. eTalA mATe ApaNe e vAtanuM dhyAna rAkhavuM joIe ke, eka divasa paramAtmA paNa ApaNA AtmAnI mAphaka ja karmAvaraNathI lipta hatA. A karmAvaraNane naSTa karIne ja paramAtmA thayA che. paramAtmA ApaNuM sAme AdarzarUpe che. je ApaNe paramAtmAnA Adarzane dRSTi samakSa rAkhI temaNe batAvelA mArge cAlIzuM te ApaNe AtmA paNa kavaraNone dUra karI nAMkhaze. paramAtmAne joI ApaNe e vAta samajI zakIe chIe ke, karyAvaraNane dUra karavAM e saMbhava che, asaMbhava nathI. A kArya sAdhya che, asAdhya nathI. karmonI sthiti jovAthI mAluma paDe che ke, kama badalatAM rahe che. jo karmanI sthiti badalatI nathI e vAtane ApaNane vizvAsa hoya te nirAza thavuM paNa ThIka che paNa karmone kSayopazama thavAthI AtmA parivartanane pAme che e pratyakSa jovAmAM Ave che. A pramANe karmo eka sarakhAM rahetAM nathI eTalA mATe nirAza thavAnuM kAMI kAraNa nathI. udAharaNa tarIke eka jaMgalI mANasane paNa zikSAdinAM sAdhano dvArA zikSita ane saMskArI banAvI zakAya che. A uparathI spaSTa jaNAya che ke, sAdhana dvArA ke prAkRtika rItithI jJAnAvaraNIyAdi karmone kSayo pazaya thAya che. A pramANe karmonI sthiti hamezAM eka sarakhI rahetI nathI ane e kAraNe karmone dUra karavAM e asAdhya nahi paNa sAdhya che. je tAva haMmezAM eka sarakhe rahe che-vadhate ghaTatuM nathI te tAva asAdhya mAnavAmAM Ave che paraMtu je tAva vadhate ghaTato rahe che te asAdhya nahi paNa sAdhya mAnavAmAM Ave che. A ja pramANe je karmonI sthiti ane tene rasa eka sarakho raheto hota te te te karmone dUra karavAM paNa asAdhya mAnavAmAM Avata; paraMtu te vadha-ghaTate rahetA hovAthI karmone dUra karavAM sAdhya che; paNa ene mATe pUAM sAdhananI AvazyaktA rahe che. sAdhane hoya te ja siddhi thaI zake che nahi te nahi. eTalA mATe karmAvaraNothI na gabharAtAM ema vicAravuM joIe ke - ramaNasiddhidAtta vati pUrAM jati arthAta--aneka janma-janmAMtare bAda paNa siddhinI prApti thAya che mATe puruSArtha karatAM rahevuM joIe. eka jJAnIne evo saMdeha thayo ke mArI kyAre mukti thaze saMdehanA nivAraNa mATe teNe bIjA jJAnIne A viSe pUchayuM ke teNe javAba Ape ke, koDa janma bAda tamArI mukti thaze. A sAMbhaLI pahele jJAnI bahu prasanna thayA. tyAre keIe tene kahyuM ke, tamArI mukti ATalA lAMbA varSo bAda thaze chatAM tamane prasannatA kema thAya che? A praznanA javAbamAM teNe kahyuM ke, anaMtabhavanI AgaLa kareDa bhava zuM gaNatarImAM che? mArI mukti karoDa bhavamAM thaI jaze e jANavAthI ja mane prasannatA thAya che. A sAMbhaLI bIjA jJAnIe kahyuM ke, have tamArI mukti kareDa bhavanI pahelAM ja thaI jaze kAraNa ke daDha vizvAsa hovAne lIdhe tArI e sthiti paNa na rahI. matalaba ke, karmanI sthiti nAzavAna che evo daDha vizvAsa rAkhIne AgaLa vadhatA jAo to AtmA uparanAM karyAvaraNa bahu jaldI naSTa thaI jaze. zAstra kahe che ke, karmo nAzavAna che e vAtane vizvAsa rAkhI je karmone dUra karavAno prayatna kare che tenAM gADhAM Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka bAMdhelAM karmo paNa DhIlAM thaI jAya che. tIvra rasavALAM karmo manda rasavALAM thaI jAya che. A pramANe vizvAsa rAkhavAthI ja karmonuM AvuM parivartana thaI jAya che eTalA mATe vizvAsa rAkhI AtmA uparanAM karmAvaraNane dUra karavAno prayatna karavo joIe ane eTalA ja mATe paramAtmAnI prArthanA paNa karavI joIe. koI divase paramAtmA paNa karyAvaraNathI lipta hatA paraMtu temaNe karyAvaraNane naSTa karI nAkhyAM temane ATha guNo prakaTa thayAM. paramAtmAne ATha guNo prakaTa thaelAM joI evo vizvAsa potAnAmAM pedA karave joIe ke, amArA AtmAmAM paNa e ATha guNa prakaTa thaI zake che. aSTa guNA karI oLakhe re, tirUpa bhagavanta. he ! prabho! mAruM ane tAruM sAmya joIne ja jJAnIoe ema kahyuM che ke, AtmA kavaraNothI mukta thaI paramAtmA banI zake che eTalA mATe mAre nirAza na thatAM tAro Adarza daSTi samakSa rAkhI AgaLa vadhatA javuM joIe ane karmAvaraNane dUra karavAno prayatna karatAM rahevuM joIe. A te AgaLanI vAta thaI, paNa A viSe tAtkAlika vicAra karavo hoya to tAtkAlika vicAra paNa karI zakAya che. kAraNa ke keTalAka leke ema kahevA lAge che ke, "mahArAja ! Apa te paralakanI vAta kare che paNa A jamAne nagada che. DaoNkaTara, vakIla vagere badhA leke nagada phIsa lIdhA bAda ja kAma kare che. AvI dazAmAM jenuM phaLa janmAMtaramAM maLe evI vAta amArA magajamAM kema utarI zake ? " Ama kahenAra lekene e ja kahevAnuM che ke, karmAvaraNane dUra karavAno prayatna karavAmAM Ave te tAtkAlika lAbha paNa thAya. janmAMtaramAM te anaMtagaNuM phaLa maLe ja che, paraMtu tAtkAlika phaLa paNa maLe che. kavaraNone dUra karavA mATe zAstrakAre je guNone abhyAsa karavAnuM kahe che te guNone abhyAsa karavAthI tAtkAlika lAbha paNa maLe che. udAharaNa tarIke, zAstrakAro kahe che ke, karmone naSTa karavA mATe jagajIvoe kSamAnuM avalaMbana levuM joIe. kSamAthI pAralaukika lAbha te thAya ja che paraMtu tethI tAtkAlika lAbha paNa kevo thAya che te juo. jyAre krodha Ave che tyAre AMkho baLavA lAge che, mAthuM bhamavA lAge che ane chAtI dhaDakavA lAge che. AvA samaye kSamAno Azaro levAthI apUrva zAnti na maLe? have koI ema kahe ke, e te badhuM ThIka; paraMtu bIjAnAM kaTuvacana sAMbhaLI zarIra baLatuM hoya tyAre kSamA kyAMthI Ave ? A praznano uttara e che ke, Ama samajavuM e ja pitAnI nirbaLatA che. jo A nirbaLatAne dUra karavAmAM Ave te kSamA dhAraNa karavI muzkela nahi jaNAya. jyAre krodha pedA thAya tyAre vivekapUrvaka vicAravuM joIe ke, e krodha pedA kyAMthI ane kevI rIte thayo ? A krodha A kaTu zabdomAMthI pedA thayo che ke mArAmAMthI pedA thayo che? dIvAsaLInI peTIne ghasavAthI Aga pedA thAya che paNa te Aga te dIvAsaLImAM ja hatI ke bahAra ghasavAthI AvI ! Aga to te dIvAsaLImAM ja hatI; paNa ghasavAnA nimitta mAtrathI te saLagI uThI. A ja pramANe krodha pitAnAmAM hoya che tyAre ja te kaTu zabdonI athaDAmaNathI ekadama pedA thaI jAya che. je pitAnAmAM krodha ja na hoya te krodha pedA thAya ja kevI rIte ? jemake je dIvAsaLInI peTI upara gaMdhaka lAgela nathI te peTIne game teTalIvAra dIvAsaLI ghasavAmAM Ave paNa Aga pedA thaI zakaze nahi. A ja pramANe je pitAnAmAM ja krodha na Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 8] rAjakeTa-cAturmAsa [649 hoya te kaTu zabdo tene zuM karI zake? pitAnAmAM rahelA krodhane kSamAdvArA dabAvI devAmAM Ave te game tevA kaTu zabdathI tene krodha pedA nahi thAya. A pramANe kSamAne Azaro levAthI tAtkAlika lAbha thayo ke nahi ? krodhane kAraNe pedA thatI AMkhamAM baLatarA, mAthAnuM bhamavuM ane chAtInuM dhaDakavuM kSamAthI baMdha thaI gayuM ke nahi ? * kSamAne Azaro levAthI A pramANe tAtkAlika lAbha paNa thAya che. je kSamAno Azare levAmAM Ave te mAnasika zAnti paNa rahe ane e dizAmAM caherA upara phIkAza paNa na rahe. tamane lokone khAvAnI koI khAmI nathI paraMtu mAnasika zAntinI khAmI che ane e kAraNe ja tamArA caherA upara phIkAza jovAmAM Ave che. A uparathI e paNa spaSTa jaNAya che ke, zArIrika khorAkanI sAthe ja mAnasika zAntinA khorAkanI paNa AvazyaktA rahe che. je lekane mAnasika zAnti maLe che te lekene zArIrika khorAka tamArA jevo na maLavA chatAM teo AnaMdamAM rahe che. ane jemane zArIrika khorAka te pUrata maLe che paNa mAnasika zAnti teTalA pramANamAM maLatI nathI teo hAyanvaya karatA ja rahe che arthAta teo duHkhI ja rahyA kare che. kSamA mAnasika zAnti Ape che. je pramANe pavana na lAge te dIpaka akhaMDarUpe baLe che te ja pramANe hRdayamAM je kSamAne akhaMDa dIpaka prajavalita karavAmAM Ave te te vakhatane AnaMda ane te vakhatanI zAntinI vAta ja zI karavI? matalaba ke, krodha kaTu zabdothI AvatuM nathI paraMtu pitAnAmAM ja krodha che, ke je kaTu zabdonI athaDAmaNathI ekadama pedA thaI jAya che. paNa ApaNe pitAne jotA nathI e ja meTI bhUla thAya che. je ApaNe pitAne jotA rahIe te pachI game tevA kaTu zabdo kAI kahe te paNa krodha pedA thaI zake nahi. udAharaNa tarIke kaI mANasa gharamAM jaI rahyo che paNa asAvadhAnIne kAraNe thAMbhalA sAthe tenuM mAthuM bhaTakAyuM. thAMbhale lAgavAne kAraNe zuM te mANasa thAMbhalA upara krodha karaze ke tene mAraze? nahi. te te ema ja vicAraze ke e te mArI ja bhUla thaI hatI. A ja pramANe jyAre saMsAranAM jaDa padArtho ke zabda vagerenI athaDAmaNa thAya che tyAre jJAnIo potAnI ja bhUla mAne che ane ema vicAre che ke, mArA upAdAnanI ja khAmI che. A ja pramANe tame paNa tamArA AtmAne tapAsa ane krodha pidA thAya tyAre tamArI ja khAmI che ema mAne te tamane krodha ja pedA nahi thAya ! A uparathI kadAca kaI ema kahe ke, je pitAnI ja bhUla mAnavAmAM Ave te pachI rAjavyavasthA bagaDI jaze ! jyAre bIjAne aparAdha ja mAnavAmAM na Ave ane pitAne ja aparAdha mAnavAmAM Ave to keIne daMDa Apavo paNa nakAme jaze ane jo koI aparAdhIne daMDa ja ApavAmAM na Ave te te gajaba ja thaI jAya ne ! A praznano uttara e che ke, koIne daMDa Apa e aparAdhane badale ApavA barAbara che. paraMtu aparAdhane badale be rIte ApavAmAM Ave che. eka te aparAdhane badale aparAdha karIne ja ApavAmAM Ave che ane bIjo aparAdhane badale aparAdhane dUra karI kSamAdvArA ApavAmAM Ave che. eka te thappaDane badale thappaDa mArIne ApavAmAM Ave che ane bIjo thappaDane badale kSamAdvArA ApavAmAM Ave che. aparAdhane badale rAjA daMDa dvArA ApI aparAdhane badale aparAdhathI Ape che paraMtu jJAnIjane aparAdhane badale bIjI ja rIte Ape che. jJAnIjane aparAdhane badale kevI 37. Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 650 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka rIte Ape che e jANavA mATe tame ema samajo ke, paramAtmAne patitapAvana kahevAmAM Ave che, patitanAzaka kahevAmAM AvatA nathI. zuM paramAtmA patine naSTa karI na zake? te naSTa te karI zake che paNa e to rAjA paNa kare che. je Izvara paNa evuM ja kare te pachI tenI mahattA zI ? Izvara ema kare te te Izvara rahI na zake. te Izvara tyAre ja che ke jyAre te moTuM kAma kare che. patitAne naSTa karavA e koI moTuM kAma nathI; paraMtu patitAne pAvana karavA e ja moTuM kAma che. A moTuM kAma karavAne kAraNe ja Izvara patitapAvana kahevAya che. je sAmAnya kAmo bIjA loke kare che te sAmAnya kAma Izvara kare te emAM tenuM zuM Izvaratva che? aparAdhane badale daMDa dvArA Apa e jaghanya upAya che. A jaghanya upAyano upayoga karanAra te saMsAramAM ghaNA che, paraMtu aparAdhane badale utkRSTa upAya dvArA Apavo arthAta mA dvArA Apavo emAM ja kharI khUbI che. A pramANe karmone naSTa karavA mATe zAstrakAroe je upAyo batAvyAM che e upAyadvArA kSamAnI mAphaka tAtkAlika lAbha paNa thAya che. kSamA, ahiMsA Adi je guNa karmA varaNane dUra karavA mATe zAstrakAroe batAvyAM che e guNothI jagatane paNa ghaNI zAnti maLe che. je saMsAramAMthI A guNo eka kSaNabharane mATe dUra karavAmAM Ave te A saMsAra tapAvelA leDhAnI mAphaka saMtapta banI jAya. ahiMsA-kSamA Adi guNone kAraNe ja saMsAramAM sukha ane zakti che. anAthI munine adhikAra-74 dharmane upadeza sAMbhaLI rAjA zreNikane hRdayapalaTa kevo thaI gaye te juo. teNe muninI pAse potAnAM aparAdhanI kSamA mAgI. muni te koIne aparAdhI mAnatA ja na hatA. je teo rAjAne aparAdhI mAnatA hatA te tene upadeza ja zA mATe saMbhaLAvata ? paraMtu je bIjAnA aparAdhane mAnatA nathI temanA bhakto temanI kSamAthI potAnA upara vadhAre bhAra samaje che ane ema vicAre che ke ame A RgathI kyAre mukta thaI zakIe? aparAdhanI kSamA mAMgate rAjA zreNika pitAne zuM aparAdha che te batAvatAM kahe che ke, "he ! munivara ! Apa samAdhimAM besI dhyAna karI rahyA hatA tyAre meM Ape dIkSA kema dhAraNa karI! e tuccha prazna karyo. mane ApanuM dhyAna teDavAne ane A prazna pUchavAne za adhikAra hato ? paNa mane adhikAra na hovA chatAM meM ApanuM dhyAna toDyuM. mAre e aparAdha che. Apa mArA e aparAdhane mApha kare." zuM prazna pUche e paNa aparAdha che ke, rAjA zreNika tene mATe kSamA mAMge che? rAjA zreNika prazna pUchavAne ane dhyAnabhaMga karavAne paNa pote aparAdha karyo che, ema mAnI pitAnI sImAtIta namratAno paricaya ApI rahyo che. te kahe che ke, mAre prazna tuccha hatuM ane ApanuM dhyAna moTuM hatuM. meM tuccha kAmane mATe moTA kAmanI hAni karI che e mAre aparAdha che. rAjA A pramANe kahI pitA upara muninA upakArane vadhAre bhAra che ema batAve che. A upakAranuM pUrNa rahasya to koI jJAnI ja batAvI zake chatAM huM svabuddhi anusAra tene samajAvavAno prayatna karuM chuM. Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 8 ] rAjakoTa-cAturmAsa [ 651 mAtA ke eka bALaka che. tenA pitA DAkaTara, vakIla ke meTA nyAyAdhIza che. pitA koi mahAna kAmamAM mazagUla hatA te vakhate bALaka rAvA lAgyo. bALakanuM rudana pitAthI joI zakAyuM nahi eTale te peAtAnuM mahattvanuM kAma cheDI daI bALakanI pAse AbhyA ane tene zAnta karyAM. have A bALaka upara pitAne upakAra che ke nahi ? je bALaka kRtajJa haze te te pitAne mahAna upakAra mAnaze. bALapethImAM mAtApitAnA keA upakAra hAya che e batAvavA mATe lakhyuM che keH-- ghaDI eka kharadAsa; te naranA nara dAsa. Tagamaga paga DhagatAM nahIM, khAya na zakatA khAda; cAlI na zakatA ApathI, leza hatI nahi lAja. te avasara ANI dayA, mALakane mA-mapa; pALe pASe premathI, te upakAra amApa. kAi kare eve same, AkhI mara thaI rahe, mAtApitAne ATalA mahAna upakAra che. zuM e upakArane bhUlI jaI zakAya ? paraMtu Aje mAtApitAne upakAra kevI rIte mAnavAmAM Ave che ane kevI rIte mAnavAmAM AvatA nathI e vAta kahevAmAM Ave te te vAta ghaNI ja lAMkhI che. AjanI keTalIka zikSA mAtApitAnA upakAra bhulAve che ane je zikSA mAtApitAnA upakArane bhulAvatI hAya tene zikSA ja kema kahI zakAya ? mAtApitA, bALakA mATe AjanI zikSA pAchaLa thatA meATA kharca upADe che. sAMbhaLavAmAM Ave che ke, muMbaImAM vidyArthInuM sAdhAraNa kharca mAsika pacAsa rUpiyA thAya che. mAtApitA ATalA moTA kharca upADI potAnA putrAne bhaNAve che; paNa AjanA sudharelA putrA anagna pozAkamAM kAlejamAMthI nIkaLI mAtApitAne vRddha, buddhihIna ane jUnA jamAnAnA mAnavA lAge che. zuM A paNa kAMI zikSA che ? jainazAstra mAtApitAne keTaluM mahattva khatAve che. ene mATe kahyuM che keH--vayuhanalAlA | arthAt--mAtApitA devaguru samAna che. A pramANe zAstra teA mAtApitAnuM ATaluM mahattva batAve che, tyAre AjanA chokarAe mAtApitAne Ama kahe che. have AjanA rAe lAyakAta zIkhIne AvyA che ke nAlAyakI zIkhIne AvyA che e vAta te sAdhuonI saMgati karavAmAM Ave tA jANavAmAM Ave. ka e vilAyata viSe sAMbhaLyuM che ke, tyAM jo peAtAnA pitA ghera Ave te tene hATalamAM utAravAmAM Ave che. potAnA pitAne gharamAM utaravAnI jagyA paNa ApavAmAM AvatI nathI. khAvA-pIvAno paNa hoTalamAM ja prabaMdha karI devAmAM Ave che ane tenuM bIla cukavI ApavAmAM Ave che. khIla paNa putra cukavI Ape te tenI maherabAnI. pitA putra upara kAMI khANa karatA nathI. bhAratadezanI sthiti hajI AvI nathI. bhAratadeza A kSetra che. ahIM mAtApitAne ghaNI ja UMcI dRSTie jovAmAM Ave che; paNa Aje pAzcAtya sabhyatAnI asara bhAratadeza upara paNa paDavA lAgI che. bhAratanI pUrva pati kevI hatI ke rAjA zreNika, dhyAnabhaMga karavAmAM ane prazna pUchavAmAM paNa peAtAnA aparAdha mAnI muni pAse tenI kSamA mAMgI rahyo che, jyAre AjanI Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 652 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka sthiti evI che ke mAtApitAne upakAra mAnavAne badale temanI avajJA karavAmAM Ave che. mAbApo hajAro rUpiyAnA kharca karI ane pote garIba banIne paNa putrAne bhaNAve-gaNAve che paNa putrA ATale meATA kharca karIne zuM bhaNyA ? AvI zikSA vAstavamAM zikSA nathI paNa kuzikSA che. sAcI zikSA kAne kahevI ene mATe kahyuM che keH-- 8 nA vidyA yA vimuye / ' sAcI. zikSA te che ke, je baMdhanene tADe; paNa Aje te vidyAne nAme UlaTuM baMdhaneAmAM paDavAmAM Ave che. atre kahevAnuM e che ke, te vakIla pitA, putranuM rudana sAMbhaLI potAnuM mahattvanuM kAma cheDIne paNa bALakanI pAse gayA ane tene zAnta karyA. pitAnuM A kA bALakane mATe upakAraka che ke nahi ? " A ja pramANe kAI mahAtmA, dhyAnanuM mahattvanuM kAma cheADI kAInA mananeA saMzaya dUra kare ane dharmakhAdha Ape e temanA upakAra che ke nahi ? rAjA zreNikatA munie dhyAna-mauna tADI tene upadeza ApyA eTalA mATe te muninA upakAra mAne che ane kahe che ke, " mArA aparAdha mApha karIza. meM pahelA aparAdha te e karyuM ke, meM ApanuM dhyAna teADayuM. ane bIjo aparAdha e karyo ke Apane bhAga-upabhAga mATe AmaMtraNa ApyuM. meM Apane ema kahyuM ke, Apa A bharajuvAnImAM kaSTA zA mATe sahana karI che ! tame mArI sAthe mArA rAjyamAM cAlA ane sukhethI bhAgonA upabhoga karo. mArA e aparAdha hatA ke huM tamane saiMyama dhAraNa karavAmAM duHkhI samajI rahyo hatA. mArA e aparAdha tame mApha kare." rAjAe munine bhAge pabhoga mATe AmatraNa ApI ze! aparAdha karyAM ? te te munine mATe dareka prakAranI sagavaDatA ApatA hatA te pachI teNe aparAdha karyAM ema kema kahI zakAya ? A praznanA uttaramAM e ja jaNAvavAnuM che ke, jo tame A vAtane barAbara samajI leA te pachI deva-guru saMbaMdhI ghaNI vArtAne nIveDA enI meLe ja AvI jAya ! rAjAe munine bhAgApabhAgane mATe AmatraNa karyuM, ene jo tame rAjAneA aparAdha mAne che to pachI tame tamArA viSe paNa ema jIe ke, tame kyAMya amane sAdhuone A ja prakAranI saMsAranI dhAMdhalamAM teA pADatA nathI ne ? tame ke tamArA pUrvajoe sAdhuone evA dhAMdhalamAM pADI dIdhA che ke jethI sAdhune hAsa thaI gayA che. jemake sAdhuene ema kahevAmAM Ave che ke, game te thAya paNu amane tA dhanaprApti thAya evA upAya batAvA athavA pIcara batAveA. tame teA dayALu che eTalA mATe amane tejI-maMdInA AMka batAvA.' ghaNI jagyAe A prakAranI tejI-maMdI batAvanArA vezadhArIone paNa sagavaDatA ApavAmAM Ave che paNa A badhI sagavaDatAe sAdhutAnI sImA bahAranI che. eTalA mATe jo tame rAjAnA kAmane aparAdharUpa mAne che te tame paNa sAdhutAthI viparIta je kAma hoya te na kare. " rAjA zreNika kahe che ke, " he! muni ! huM Apa jevA sanAthane paNa anAtha banAvavA cAhatA hatA. huM bhAganA kIDA Apane paNa bhAgamAM ja pADavA cAhatA hatA. meM ajJAnatAne kAraNe Apane aparAdha karyA che mATe mArA aparAdha mA karo, rAjAe je aparAdha karyA hatA te ajJAnane kAraNe karyAM hatA paNa tame jANI joI ne teA aparAdha karatA nathI ne ? tame jANIjoIne evA aparAdha na karo ane jo kAI sAdhu Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 653 zudI 8] rAjakeTa-cAturmAsa evA pApamAM paDatA hoya te temane kaho ke, ame te tamArI pAsethI saMsAra taravAnI AzA rAkhIe chIe ane e ja AzAe tamArI pAse AvIe chIe, paNa jo tame paNa A pramANe patita thaI jaze athavA ame tamane saMsAranAM kAmamAM phasAvI daIzuM te pachI ame kyAM jaIzuM ? - tamArA guru ninya che ane tamArA deva paNa nircanya che. jo tame nigraMthadharmanI viruddha tamArA deva-gurune bhagI banAvavA cAhe, te e kevo bhAre aparAdha thaze tene jarA vicAra kare. eTalA ja mATe huM ema kahuM chuM ke, jo tame A gAthAne artha barAbara samajI le te sAcA devagurane ane sAcA dharmane sAkSAtkAra tamane avazya thAya. trAjavAmAM eka dAMDI hoya che ane be chAbaDAM hoya che. khUbI te dAMDImAM ja hoya che. A ja pramANe dharma ane deva e baMne trAjavAnAM chAbaDAM samAna che ane guru e trAjavAnI dAMDI samAna che. je guru sArA na hoya te teo sAcA dharma ane sAcA devane paNa patto lAgavA na de. je guruo anAthI muninI jevA sanAtha haze te ja sAcA deva ane sAcA dharmano sAco paricaya ApI zake che. A te zrAvaka-zrAvikAne lagatI vAta thaI; paNa amAre sAdhuoe paNa e vAta barAbara samajavI joIe ke, jo ame bhoganA tyAgI banIne paNa pAchA bhogamAM paDI jaIzuM te ame patita thaI jazuM. rAjA zreNika vIra kSatriya hatuM. te vANiyo na hato ke, "vaNika tuSTa deta hastatAlI" e kathanAnusAra te munine kevaLa kahIne ja rahI jAta. je muni rAjAnA kahevA pramANe tenI sAthe jAta che te dareka prakAranI sagavaDatA karI Apata ane jIvanaparyata temanuM bharaNapoSaNa paNa karata; paraMtu munie rAjAnuM AmaMtraNa na svIkAryuM ane kahyuM ke, " tuM pote paNa anAtha che te pachI mAre nAtha kema banI zake ? " anAthI muninI jevI bhAvanA rAkhavI e ApaNuM paNa kAma che. je ame A vAtane bhUlI jaI bhogapabhogamAM paDI jaIe to amArI te hAni thAya ja paNa sAthe sAthe bIjAonI paNa hAni thAya! sAdhAraNa mANasanI bhUla te pitAnI ja hAni kare che, paraMtu mahAna lekenI bhUla AkhI samAjamAM aneka jaNane hAni pahoMcADe evI bhayaMkara hoya che. sAdhAraNa rIte durAcAriNI strIo te aneka haze, paNa kRSNa draupadInI karNane cAhavAnI mAnasika kalpanAnI sAmAnya bhUlane paNa kADhI kAraNa ke teo jANatA hatA ke draupadI satI kahevAya che. je satI hovA chatAM AvI bhUla rahI te mahAna anartha thaze. A ja pramANe amArI bhUla paNa bhayaMkara gaNAya che eTalA mATe amAre bhUla karavI na joIe. bhagavAna anAthInA upadezathI rAjAnuM je parivartana thayuM e bhAva dayA che. A bhAva dayAne kAraNe rAjAne keTaluM lAbha thaye haze enuM mApa kADhavuM muzkela che. A bhAva dayAnuM mULa te badhA jIvo pratye anukaMpA rAkhavI e che. anukaMpA kone kahevAya ene mATe kahyuM che ke - anukUI jA raNane ti anuvAW arthAta bIjAne je duHkha thAya che te mane ja duHkha thAya che ema samajIne bIjAnuM duHkha dUra karavuM e anukaMpA che. amerikAnA eka nyAyAdhIza viSe sAMbhaLyuM che ke, teNe eka suvarane kIcaDamAM phasAele ane taraphaDIyA mArato joyo. nyAyAdhIzane anukaMpA AvI ane teNe pote tene bahAra kADho. bahAra kADhatA kIcaDanAM chAMTAM tenA bahumUlya kapaDAM upara paDayAM eTale tene pizAka bagaDI Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 654] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka gayo. tene gADIvALo tene kahevA lAgyo ke, sAheba, Ape mane ene bahAra kADhavAnuM kema na kahyuM? nyAyAdhIze javAba Apyo ke, jo huM tane e kAma eNpata te e kAma bhADutI thaI jAta. meM A kAma kAMI bIjAnuM karyuM nathI paNa potAnuM ja kAma karyuM che. A sUvara duHkhI thata hatA e kAraNe mArA hRdayamAM paNa duHkha thayuM. enuM duHkha dUra karI meM mAruM ja duHkha dUra karyuM che. ene have AnaMdita thatA joI mane paNa AnaMda thAya che. leke pitAne pheTo utarAve che tyAre bhADAnAM dAgInAM paNa pahere che. paNa A pramANe pheTe utarAvavo e sAco phoTo nathI. sAco pheTe te te che ke, je bIjAne sukhI banAvI tenI chApa hamezAne mATe hadayamAM paDAvI rAkhe. amerikAne nyAyAdhIza te anukaMpA mATe Ama kare ane bhAratanA zrAvake je pitAnAM gharanA lokonI paNa dayA na kare te e keTaluM badhuM anucita kahevAya ? eTalA mATe tame kAMI nahi te tamArA gharavALAo pratye te dayAbhAva avazya rAkho. A pramANe karyAvaraNane naSTa karavA mATe ahiMsAdi je upAyo batAvavAmAM AvyAM che te upAyothI pAralaukika lAbha paNa che ane Ihalaukika tAtkAlika lAbha paNa che eTalA mATe tame leke ahiMsAdi guNone jIvanamAM apanAvo te temAM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 193 kArataka sudI 10 maMgaLavAra prArthanA zrI "daDharathe" nRpati pitA, "nandA" thArI mAya; rAma rAma prabhu meM bhaNI, zItala nAma suhAya. jaya jaya jina tribhuvana dhaNI. che 1 -vinayacaMdrajI kuMbha, covIzI thI zItalanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmA pratye jemane avicaLa zraddhA che teo paramAtmAne kevA rUpamAM jue che ene mATe A prArthanAmAM kahyuM che ke - sevyA surataru jeha, vAMchita sukha dAtAra. bhaktajane kahe che ke, "he ! prabho ! tuM kalpavRkSanI samAna che." A kathanane viSe sAcA bhakatane koI prakArano saMdeha ke tarkavitarka thato nathI. balika teo te tyAM sudhI kahe che ke, "he ! prabho ! tArA mATe kalpavRkSanI upamA paNa yogya nathI." sAcA bhakato to paramAtmA viSe Ama kahe che paraMtu jeo sAcA bhakta nathI ane jemanA manamAM paramAtmA viSe zaMkA che teo ema kahe che ke, "je paramAtmA kalpavRkSanI samAna che te pachI amAre koI prakAranAM kaSTo sahevAnI ja jarUra nathI; pachI te paramAtmAnuM nAmamAtra levAthI badhuM kAma patI jAya. paNa je vAstavamAM paramAtmA kalpavRkSanI samAna ja hoya te ame paramAtmAnuM Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 10] rAjakeTa-cAturmAsa [ 655 nAma bahu laIe chIe chatAM amane bhojana kema maLatuM nathI ! ame paramAtmAnuM nAma game teTalIvAra laIe paNa amane bhajana te puruSArtha karavAthI ja maLe che. AvI avasthAmAM paramAtmA kalpavRkSanI samAna che ema kema kahI zakAya ?" A praznanA javAbamAM jaNAvavAnuM ke, jemane paramAtmA upara vizvAsa nathI, jemane divasarAta jaDapadArthonuM ja dhyAna rahe che ane jeo jaDapadArthonI prApti mATe ja paramAtmAnuM smaraNa kare che teo paramAtmA pAsethI AvI kAmanA-vAsanA rAkhe e svAbhAvika che; paNa jJAnIjano kahe che ke, sarvaprathama AtmAne daSTa banAvo ane pachI paramAtmAne juo te e dazAmAM tamane paramAtmA kalpavRkSanI samAna lAgaze. e mATe sarvaprathama paramAtmAne jANavAnI yogyatA prApta kare. yogyatA prApta karyA vinA paramAtmA kalpavRkSa samAna che ke nahi e kahI zakAya nahi. yogyatA meLavyA vinA paramAtmAne jevA prayatna karavo, nakAmo che. jemane AMkho nathI te sUryane jovAno prayatna kare te tene prayatna nakAmo jAya che. tathA jemanI AMkhe motIyo hoya temaNe paNa motI utarAvIne sUryane jevA prayatna karavo paDe che. AMkhamAMthI motIyo kaDhAve nahi ane te pahelAM ja ema kahe ke, sUrya kyAM che te enuM ema kahevuM nakAmuM che. pahelAM sUryane jovAnI cogyatA prApta karavI paDe che ane yogyatA prApta karyA chatAM sUrya jevAmAM na Ave te kAMIpaNa kahevuM e vyAjabI che paNa yogyatA prApta karyA pahelAM ja e viSe kAMI kahevuM ThIka nathI. A ja pramANe jJAnIjane kahe che ke, paramAtmAne jANavAnI yogyatA prApta karyA bAda paramAtmAne jANavAno prayatna kare. ene mATe sarvaprathama buddhine antarmukhI banAvo ane buddhine antarmukhI banAvI paramAtmAne juo. sarvaprathama AtmAne oLakhe. jyAre tame AtmAne oLakhI leze ane e pramANe yogya banI jaze tyAre paramAtmAne oLakhavAmAM ane paramAtmAne kalpavRkSa samAna mAnavAmAM vAra nahi lAge. paNa jyAre AtmAne ja oLakhavAno prayatna karaze nahi to pachI paramAtmAne oLakhI kema zakazo? have AtmAne kema eLakha e atre prazna UbhuM thAya che ? Ane mATe AtmAe AtmadaSTi kevI rIte gumAvI e jue. je mArge AtmadaSTi gumAvI che tethI UlaTA mArge javAthI AtmadaSTi prApta karI zakAya che. atmadaSTi prApta karavA mATe sarvaprathama e jAo ke, huM karuM chuM ane zuM karuM chuM ? keTalAka leke ema samaje che ke, huM paMcabhUta ja chuM ane - paMcabhUtanA nAzamAM ja mAro nAza che. AvuM samajanArA leke mAtAnA garbhasthAna sivAya pitAnI utpattinuM bIjuM sthAna mAnatA nathI. paNa paMcabhUta te jaDa che, jaDa paMcabhUtathI AtmAnI oLakhANa te thAya che paraMtu AtmA pite jaDarUpa nathI. AtmA daSTA che ane jaDa padArtho dazya che. dRSTA thaIne pitAne dazyarUpe mAno e meTI bhUla che. je pramANe gADI ane gADIvALo banne judAM judAM che. chatAM je gADIvALo pitAne gADI ja mAnI le te e jema tenI bhUla gaNAze te ja pramANe AtmA ane paMcabhUta bane judAM judAM che chatAM AtmAne paMcabhUta mAnI levAmAM Ave te e paNa bhUla gaNAze. jo ke gADI hovAne kAraNe ja gADIvALo kahevAya che chatAM gADIvAnamAM gADIne laI javAnI, teDavA-pheDavAnI zakti che. A ja pramANe AtmAmAM paNa paMcabhUtane teDavA-pheDavAnI zakti che. eTalA mATe AtmA paMcabhUta nathI paNa te paMcabhUtathI aLago che. A pramANe AtmAne jyAre paMcabhUtathI aLago, ajarAmara ane avinAzI mAnI, A AtmA paralekamAMthI Avyo che ane paralokamAM Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka javAne che, ema mAnaze tyAre tame paramAtmAne paNa oLakhI zakazo ane A AtmAnuM kalyANa paNa jaladI sAdhI zakazo. kahevAno Azaya e che ke, A AtmA paMcabhUta nathI, paNa tethI judo che ema mAnaze tyAre tame tamArA AtmAne paNa oLakhI zakaze. Aje sAMbhaLyuM che ke ahIMnA kaI prasiddha DaoNkaTara mRtyu pAmyA che. te DaoNkaTara hatA eTale teoe potAnA zarIranI barAbara saMbhALa rAkhI haze. chatAM je paMcabhUtathI AtmA bhinna nathI te temanuM mRtyu thavAnuM zuM kAraNa? kAraNa ke temaNe paMcabhUtanI te barAbara saMbhALa rAkhI ja haze. chatAM temanuM mRtyu kema thayuM ? eTalA mATe kevaLa paMcabhUta ja che, AtmA che ja nahi ema mAnI na be paraMtu ema mAne ke, "huM caitanya AtmA A paMcabhUtane dRSTA chuM ane paMcabhUta Adi jaDapadArtho mArAM dazyo che." - AtmAne daSTA ane jaDapadArthone da mAnavAthI paramAtmA kalpavRkSanI samAna kevI rIte che e jANavAmAM AvI zakaze. daSTA ane dazyane bheda samajavAthI tame e samajI zakaze ke, jaDa kalpavRkSathI te jaDa vastu ja maLe che, je jaDa vastu AtmAnI sAthe jatI nathI. je jaDa kalpavRkSathI AtmAnuM kalyANa thaI zake athavA mokSe jaI zakAya evI cIja ApatuM heta te jugalA leke mekSe cAlyA jAta; paNa kalpavRkSamAM evI zakti nathI. AthI viparIta kalpavRkSAraka manavAMchita vastu maLe che e jamAnAmAM te loko vadhAre ALasu banI jAya che. A ja kAraNe bhagavAne kalpavRkSanI vyavasthA teDI nAMkhI. eTalA mATe tame jaDa vastu ApanAra kalpavRkSanI IcchA na rAkhatAM paramAtmArUpI kalpavRkSanI IcchA rAkho. A pramANe AtmAnuM kalyANa karanAra paramAtmArUpI kalpavRkSanI IcchA rAkhazo to tamane kadApi duHkha nahi thAya. je pUrNa rItie paramAtmArUpI kalpavRkSanI ArAdhanA karI na zako te zakti anusAra te ArAdhanA avazya kare. zrI. bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke, bhagavAnanI arthAta bhagavAnanA tIrthanI (jJAna, darzana ane cAritranI) jaghanya ArAdhanA karanAra paMdara bhathI vadhAre bhava karatuM nathI. ane te je paMdara bha kare che te paNa devaloka ke manuSyanA ja bha kare che. devakamAM paNa te niSpaSTa nine deva thatuM nathI paraMtu padavIdhArI deva thAya che ane tyAMthI jyAre te manuSya bhavamAM janma le che, tyAre te evI ja jagyAe janma le che jyAM daza belanI sagavaDatA hoya che; tathA manuSya bhavamAM paNa jaDa padArthomAM lipta thatuM nathI paNa je pramANe sAkarano rasa laI mAkhI uDI jAya che te ja pramANe te saMsAranAM padArtho uparathI mamatva utArI AtmAnA kalyANamAM saMlagna banI jAya che. A pramANe je AtmAnuM kalyANa karanAra che e bhagavAnarUpI kalpavRkSanI sevA karavI joIe. jaDanI sevA jaDa vastunI prApti mATe ja karavAmAM Ave che. jaDavastunI prApti mATe ja paramAtmAnI sevA khittaM vatthu hiraNNaM ca, pasavo dAsaporUsaM / cattAri kAmakhandhANi, tattha se uvavajjaI // 17 // mittavaM nAyavaM hoi, uccagoe ya vaNNavaM / appAyake mahApadma, amiSA noveDhe che 18 30 , 50 17-18 * 1 kSetra, 2 vastu, 3 suvarNa-cAMdI, 4 pazu-dAsa, 5 mitra, 6 jJAtivAna , 7 uccagetra, 8 suMdara zarIra, 9 roga rahitatA, 10 cazabalanI prApti. Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 10] rAjakeTa-cAturmAsa [ 65 7 karavI ane paramAtmA pAsethI jaDavastunI kAmanA karavI e koIpaNa rIte ucita nathI. paramAtmAne jaDavastunI sAthe koI saMbaMdha nathI. eTalA mATe paramAtmA pAse jaDavastunI kAmanA na kare tema paramAtmAne jaDavatu ApanAra kalpavRkSanI samAna kalpavRkSa paNa na mAne. paramAtmA to evA kalpavRkSa samAna che ke je vastu jaDa kalpavRkSa dvArA maLI zakatI nathI te vastu tenI dvArA maLI zake che. paramAtmArUpI kalpavRkSanI sevA karavA mATe tame je tamArAM pApa ane durgaNe temanI samakSa nagna svarUpamAM pragaTa karI deze ane bhaviSyamAM pApAcaraNa nahi karavAno nizcaya karaze te tamAre AtmA niSpApa banI urdhvagAmI avazya banaze. . anAthI munine adhikAra-75 rAjA zreNika, anAthI munidvArA A vAta samajavAne kAraNe ja, jyAM te sanAthatA jete hato tyAM anAthatA jovA lAge ane jyAM anAthatA jete hato tyAM sanAthatA jovA lAgyo. pahelAM te munine ema kahetuM hatuM ke, tamAro nAtha banuM chuM paNa jyAre tenuM hRdaya nirmala thaI gayuM tyAre te kahevA lAgyo ke, "he ! muni! Apa ja sanAtha che ane badhAM prANuonA svAmI che." gurune oLakhavAnuM sAdhana sanAthatA ja che. je jaDa vastuo sAthe mamatA rAkhavAmAM Ave che te jaDa vastuo anAthatA vadhAranArI che, eTalA mATe je evI vastuo upara mamatva rAkhe che te guru banavAne gya nathI. guru banavAne yogya che te ja che ke, jenAmAM AvI vastuo upara mamatva ja nathI. 36 naMbara lakhavAmAM 3 ane 6 naMbarane UlaTA ja rAkhavA paDe che. jo keI mANasa 36 naMbara lakhavA cAhata hoya, ane 3 ane 6 naMbarane sAme sAme-sanmukha lakhavA cAhatA hoya te te 33 ke 63 ke 66 naMbara bhale lakhI zake, paNa 36 naMbara lakhavA mATe te teNe naMbarene UlaTA ja rAkhavA paDaze. A ja pramANe muni mahAtmAmAM keNa sanAtha che e vAtane nirNaya karavA mATe je pramANe 36 naMbaramAM banne aMkenuM mukha viparIta rahe che, te ja pramANe je saMsArathI taddana vimukha rahe che te ja sanAtha che, ema samajavuM joIe. sanAtha paNa banavA cAhe ane saMsAranAM padArtho upara mamatva paNa rAkhavA cAhe te e bane vAta banI zakatI nathI. jyAM sudhI saMsAranuM mamatva na chUTe ane pudgalenuM mamatva rahe tyAM sudhI AtmA anAtha ja che, sanAtha nathI. je bIjAnI cIja upara daSTi nAMkhe che ke tene levA cAhe che ke le che, tene saMsAravyavahAramAM cAra ke uThAugIra kahevAmAM Ave che. A ja pramANe nizcayamAM paNa je paravatu upara mamatva rAkhe che te anAtha che, sanAtha nathI. - A uparathI koI ema kahe ke, sAMsArika padArtho uparathI mamatva utAra e vAta te barAbara che paNa je sAMsArika padArtho uparathI mamatva ekadama chUTI na zake te e dizAmAM zuM karavuM? A praznanA uttaramAM jJAnIjane kahe che ke jo sAMsArika padArtho uparathI mamatva ekadama chUTI na zake te tenuM svarUpa te jANe ane e saMsAranAM padArtho anAthatAmAM pADanArAM che paNa sanAthatA lAvanArAM nathI eTaluM te avazya mAne ! je A pramANe sAMsArika 38 Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 658] . zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka padArthonuM svarUpa samajI mahApuruSonA pagale cAlaze te paNa kalyANa thaze. relvenA DabbAomAM pAvara hotuM nathI. pAvara te kevaLa ejInamAM ja hoya che, paNa jyAre DabbAone ejInanI sAMkaLanI sAthe joDI devAmAM Ave che, tyAre pAvara na hovA chatAM DabbAo ejananI sAthe yathAsthAne pahoMcI jAya che. A ja pramANe saMsAranAM padArthono tyAga karI pite sanAtha na banavA chatAM, je sanAtha banyA che, temanA AtmAnI sAthe pitAno saMbaMdha joDI devAthI eka divasa tame paNa avazya sanAtha banI zakaze. zAstramAM kahyuM che ke - dullahAo muhAdAI, muhAjIvI vi dullhaa|| mudAvAjhuM muhAvIra, ro vi jachamita zrI dazavaikAlika sUtra arthAta-pUrNa premathI, saddabuddhithI ane nispRhatAthI dAna ApanAra durlabha che ane zuddha bhAvathI kevaLa saMyamanuM pAlana karavA mATe dAna lenAra paNa durlabha che. jo ke AvuM dAna ApanAra ane AvuM dAna lenAra banne maLavAM durlabha che, paNa jo evA bane maLI jAya te bane sadgatine pAme che. eTalA mATe sanAtha te na banI zake te je mahAtmAo sanAtha banyA che temanI sAthe tame saMbaMdha joDI le te temAM kalyANa che. rAjA zreNike anAthI muninI sAthe pitAne saMbaMdha joDyo che ane eTalA ja mATe teNe muninI prArthanA paNa karI che. rAjAe muninI prArthanA kevI rIte karI che e batAvavA mATe zAstramAM kahyuM che ke:- ka __ evaM thuNittANa sa rAyasIho, aNagArasIhaM paramAi bhattIe / saoroho sapariyaNo sabandhavo, dhammANuratto vimaleNa ceyasA // 58 // rAjA zreNike, muni pAsethI dharmabaMdha pAmI, pitAne aparAdha temanI pAse mApha karAvyo e jo ke spaSTa pATha nathI, je pATha che te paNa uparathI ema jaNAya che ke, rAjA ghera gayo ane potAnI rAjasaMpadA, baMdhu-bAMdhava karmacArIo vagere sahita te muninI pAse AvI kSamAprArthanA karI ane badhA lokenI sAthe paNa te dharmane anurAgI thayA. munie je saMpadAne muktimAM avarodhaka batAvI hatI te ja saMpadAne laI rAjA zreNika munine khamAvavA mATe Avyo. A pramANe rAjAomAM siMhasamAna evA zreNika rAjAe anagArasiMha evA anAthI muninI pAse kSamAprArthanA karI. rAjA zreNika rAjasiMha hatA ane anAthI muni anagArasiMha hatA. zAstrakAroe bannene siMhanI upamA ApI che. eTalA mATe atre jovAnuM e che ke, siMha to pazu che chatAM rAjA ane munine mATe siMhanI upamA kema ApavAmAM AvI che? siMhamAM evI kaI vizeSatA che ane siMha tathA zvAna vacce zuM aMtara raheluM che te viSe atre vicAra karavAnuM prApta thAya che. ghaNuM kutarAo evA paNa hoya che ke je AkAra-prakAramAM siMhanI jevA dekhAya che. siMhanA je raMga, tenA jevuM zarIra, ane tenA jevI ja muMcha tathA puMchaDI hoya che, tathA dAMta paNa tenA jevAM ja lAMbAM hoya che. A pramANe prAyaH ghaNI samAnatA siMhanA jevI hoya che, chatAM zuM te kutaro siMhanuM sthAna laI zake khare ? te kutaro jyAMsudhI na bhaNe tyAMsudhI bhale te siMha jevo lAge, paNa jyAre te bhase tyAre zuM te siMhanA jevI garjanA karI zake kharo ? jyAre te bhoM-bhe bhase tyAre te kutaro ja che evI khAtrI thayA vagara Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 10 ] rAjakeTa-cAturmAsa [659 rahetI nathI. koI kutare bahAranA dekhAvathI bhale siMha jevo lAge paNa tenA bhasavA uparathI te siMha che ke kutare tenI khabara paDayA vagara rahetI ja nathI. A ja pramANe sAdhuo paNa bAhya vezathI bhale game te banI jAya paNa tenI belacAlathI te sanAtha che ke anAtha tenI khabara paDyA vagara rahetI nathI. gAMdhIjInA eka lekhamAM meM vAMcyuM hatuM ke, zabdanI pAchaLa je AtmAnI zakti rahelI heya te te zabda avazya asara kare ja che. paNa jo zabdanI pAchaLa AtmAnI ke tyAganI zakti na hoya te zabdanI asara kAMI paDatI nathI. A pramANe zvAna ane siMhanI vacce eka te zabdanuM aMtara raheluM che. bIjuM aMtara e che ke, kutarAne jyAre kaI lAkaDI ke pattharathI mAre che te te lAkaDIne ke pattharane pakaDavA doDe che, paNa mAranArane pakaDatuM nathI. paraMtu siMha lAkaDI ke pattharane pakaDavA deDa nathI paNa patthara ke lAkaDI mAranArane pakaDavA deDe che. sAMbhaLavAmAM Ave che ke, eTalA ja kAraNe siMha upara prahAra karanAra mANasa prahAra karIne te sthAnathI dUra bhAgI jAya che, nahi te siMha te sthAne pahoMcI jAya che. kutare e vAta jANatA nathI paNa siMha jANe che ke, lAkaDI ke pattharane ze doSa! deSa to mAranArane ja che. aparAdhI te lAkaDI mAranAra ja che. manuSyamAM paNa zvAnaprakRti ane siMhaprakRtinA mANaso hoya che. koNa zvAnaprakRtivALA che ane koNa siMhaprakRtivALo che enI oLakhANa e che ke, je siMhaprakRtivALo mANasa hoya che te gALo ke mArane na jotAM, gALe ke mAre utpanna kyAMthI tharyA te jue che. je duHkha thaI rahyuM che, te duHkha pedA kyAMthI thayuM ? jemake gajasukumAra muninA mastaka upara dhagadhagatA aMgArAM mUkavAmAM AvyAM tyAre muni siMhanI samAna banyA ke zvAnanI jevA? teo sArI rIte jANatA hatA ke, A semalanI eTalI zakti nathI ke te mAthA upara aMgArAM mUkI zake ! aMgArAM mUkanAra te mAro AtmA ja che. e te kevaLa nimitta che. upAdAna te mAro AtmA ja che. jo huM upAdAnane na jouM ane nimittane jouM to te huM zvAnavRttivALa kahevAuM. A pramANe vicAra karI temaNe aMgArAMne doSa na Apo, somalane paNa deSa na Apyo, paNa pitAnA AtmAne ja doSa Ape. A ja siMhane svabhAva che. A ja siMhavRtti che. A ja pramANe je pitAnA AtmAne ja jue che, parapadArthone jete nathI te manuSya to siMhanI samAna che. ane je pitAnA AtmAne na jotAM parapadArthone jue che ane bIjAone aparAdhI mAne che te zvAnavRttivALo che. je gajasukumAra muni cAhata te somalane nasADI zaktA hatA athavA pote ja nAsI zakatA hatA paNa je teo ema karata te Aje zAstrakAro temanI mahimA gAta nahi. A te sAdhuonI vAta thaI paNa zrAvakene mATe paNa AvAM udAharaNa maLI Ave che. jyAre deva pizAca banI kAmadeva zrAvakane mAravA lAge tyAre kAmadeve ema na vicAryuM ke, "he ! prabho ! huM tAre zrAvaka chuM chatAM A pizAca mane kevuM kaSTa ApI rahyo che!" paNa temaNe ema vicAryuM ke, "A pizAca mane mAre dharma choDavAnuM kahe che paNa huM siMhane svabhAva choDI zvAnane svabhAva kema dhAraNa karI zakuM? A deve dharmane tyAga karyo che eTale te mane mAravA mATe taiyAra thayo che paNa mAre dharma mane evI zIkhAmaNa Ape che ke, Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 660 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka mAranArane paNa kSamA Apa." A pramANe vicAra karI kAmadeva sthira rahyo. A ja pramANe tame paNa sthira raheA tA kadApi hAni nahi thAya paNa gajasukumAra muninI mAphaka lAla ja thaze. eTalA mATe si MhavRttivALA bane ane zvAnavRttine tyAga karI. tamane hAthe ke page phAllA thAya che te te kema thAya che? kadAca tame kahe ke rAgane kAraNe thAya che teA rAga kema thAya che ? AtmAnI bhUla vinA rAga pedA thaI zakatA nathI. AvI dazAmAM rAgane aparAdha mAnavAne badale potAnA AtmAnA ja aparAdha kema mAnavAmAM na Ave ? jene zakkaranI ( mIThI pezAbanI ) bimArI hoya che tene mIThAzavALI cIjo hAni kare che. mane paNa e bimArI thaI hatI paNa tene khyAla na hatA. mane sAdhue mIDAI khAvAnuM kahetA to huM khAI letA. pariNAme mane eka phAllA thayA. mArA sAdhuoe e phAllAne phADI nAMkhyA paNa te maTayA nahi. huM jema jema mIThI cIjo khAte tema tema rAga paNa vadhatA jatA hatA. eka DaeNAkaTare mane kahyuM ke, phAllAnuM Aparezana karavAthI tamAruM leAhI bahu ochuM thaI gayuM che eTalA mATe tame ' tara ' ( mAladAra ) cIjo khAdhA karo. me kahyuM ke tara cIja vaLI zuM ? DAkTare uttara ApyA ke, jalebI, kalAkaMda ( mAravADI mIThAI ) bAsuMdI vagere cIjo khAdhA kareA. AvI balISTa cIjo bahu khAI zakAtI na hatI paNa gheADI gheADI huM khAtA rahetA hatA ane rAga vadhatA jatA hatA. Akhare jyAre ema mAluma paDayuM ke, A teA zakkaranI ( mIThI pezAbanI bimArI che tyAre mIThAzavALI cIjo ja khAvAnuM baMdha karI dIdhuM. pachI teA kevaLa pAtaLI chArA ja pIvAnI hatI; paNa pahelAM je rAga vadhavA pAmyA temAM krAnI bhUla hatI ? mArI ja bhUlane kAraNe rAga vadhavA pAmyA hatA. A ja pramANe jJAnIjane kahe che ke, AtmAnI bhUlathI ja saMkaTA mAthe paDe che. je pramANe ragA pedA na thAya te mATe 3pathyaneA tyAga karavA Avazyaka che, te pramANe sa'kaTA pedA na thAya te mATe kharAba kAmeAne tyAga karavA Avazyaka che. jJAnIonA batAvelA mArge cAlazeA ane AtmAnA DaeNAkaTara tame pe|te banaze| tA tame siMhavRttine keLavI zakaze| ane pariNAme kalyANa sAdhI zakaze. rAjA upAsaka hatA ane muni upAsya hatA. upAsaka ane upAsya bannene zAstrakAroe siMha kahyA che. vAstavamAM siMhanI sevA siMha ja karI zake che. bIjo kAI karI zakatA nathI. je zvAna haze te to siMhane jotAM ja DarI jaI bhAgI jaze. jInheramAM me joyuM hatuM ke, zikArI leke eka vAghane pAMjarAmAM pUrI lAvyA hatA. tee dukAne dukAne vAghane batAvI paisA mAMgatA hatA. e vAdhate joI kutarA bhasatA hatA. meM vicAryuM ke, A vAdya pAMjarAmAM purAelA che eTale ja A kutarAe ene bhasI rahyA che, nahi teA kutarAenI zuM tAkAta che ke tenI pAse paNa Ave ! siMhanI sevA siMha ja karI zake che. jenAmAM siMhavRtti nathI te siMhanI sevA karI zakatA nathI. A ja pramANe ninthanI sevA paNa te ja karI zake che ke jenAmAM siMhanA jevA svabhAva che. je saMsAranI bhAvanAmAM racyApacyA rahe che te ziyALa anagArarUpI siMhanI sevA karI zakatA nathI. je saMsAranI bhAvanAmAM racyApacyA rahe che ane ene ja mATe guru-guru kahyA kare che te ninthanI sevA kevI rIte karI zake ? kadAcit evA ziyALa-le kA amArA sevaka banatA paNa hoya te paNa amAre tA ema vicAravuM joIe ke, ame A ziyALa-leAkAnI sAthe kyAMya ziyALa batI na jaIe ? Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11] rAjakeTa cAturmAsa [661 matalaba ke, siMhanI sevA siMha ja karI zake che. ziyALa siMhanI sevA karI zakto nathI. ahIM te rAjA paNa siMha samAna che ane muni paNa siMha samAna che. banne siMhavRttivALA che. - jo tame AvA munisiMhanI sevA karavA cAho che te tame paNa siMhavRttivALA bane. A ja pramANe amAre sAdhuoe paNa siMha jevA svabhAvavALA banavuM joIe. je leke siMhanI mAphaka gRhano tyAga karI siMhanI ja mAphaka saMyamanuM pAlana kare che teo ja sanAtha che. paraMtu svabhAva te siMhane ja rAkhavo joIe. A pramANe siMhane svabhAva rAkhI sanAtha bananAra ane siMhane svabhAva rAkhI sanAtha-siMha jevAnI sevA karanAranuM hamezAM kalyANa ja thAya che. tame paNa siMhane svabhAva rAkhI sanAtha muni jevAnI sevA kare che temAM tamAruM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 1993 kArataka sudI 11 budhavAra prArthanA cetana jANu kalyANa karana ke, Ana milya avasara re; zA pramANa pichAna prabhu guna, sana caMcala thira kare che. zreyAMsa jiNuMda sumara re. 1 -vinayacaMdra kuMbha, cevazI zrI zreyAMsanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM je upadeza ApavAmAM Avyo che te samucarUpe ApavAmAM Avyo che. koI vyaktivizeSane saMbodhana karI A upadeza ApavAmAM Avyo nathI. eTalA mATe A upadezane je kaI pitAnA mATe mAne te mAnI zake che. samucarUpe kahevAmAM AvelI vAtane je bAju laI javA cAhe te bAju laI jaI zake che. bacapaNamAM bALakonI sAthe deDatAM deDatAM huM ema kahetuM hatuM ke, A cAMde mArI sAthe deDo cAlyo Ave che. bIjA bALake paNa mArI jema kahetA hatA. te have cAMde tenI sAthe deDatA hatA ? te ema ja kahevAmAM Avaze ke, je mAne tenI pAchaLa cAMde deDe che. A ja pramANe A prArthanAmAM paNa je upadeza ApavAmAM Avyo che te upadeza je mAne tene mATe upayogI nIvaDe evo che. A prArthanAmAM kahyuM che ke:- -- sumara re zreyAMsa jineMdra sumara re.' A upadezane bIjA koInA viSe na mAnatAM huM pitAnA viSe ja mAnuM chuM ane pitAne saMbodhIne huM kahuM chuM ke, "he! AtmA ! smaraNa kara, smaraNa kara." A smaraNa karavAnuM kAma jeTaluM moTuM che teTalI ja temAM bhUla thAya che. moTA kAmamAM bhUle paNa moTI thAya che. eTalA ja mATe AtmAne vAraMvAra preraNA karavAmAM Ave che ke, "smaraNa kara." A AtmA Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 662] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka paramAtmAnuM smaraNa karavAnuM vAraMvAra bhUlI jAya che eTalA ja mATe tene vAraMvAra preraNA karavAmAM Ave che ke, ' huM ! AtmA ! tuM paramAtmAnuM smaraNa kara.' A prakAranA upadezane huM mArA AtmAne mATe mAnuM chuM. tame jo A upadezane tamArA AtmAne mATe mAnatA hai| te tame paNa tamArA AtmAne evI preraNA karA ke, ' hai ! AtmA ! tuM paramAtmAnuM smaraNa kara. ' pratyeka vastu, peAtAnA AtmAne mATe ja karavAmAM Ave che. AdhyAtmika granthAmAM kahyuM che ke, saMsAramAM je kAI vastu priya lAge che te peAtAnA AtmAne mATe ja priya lAge che. AMkha, kAna, nAka vagere kAMI AMkha, kAna, nAka mATe priya lAgatAM nathI paraMtu AtmAne mATe ja priya lAge che. jo kAI DAkaTara ema kahe ke, tame tamArI AMkhane kaDhAvI nAMkhA, hi teA AkhA zarIramAM rAga phelAI jaze teA zuM tame AMkha kaDhAvI niha nAMkheA ? je aMgUThAne sApa karaDyo haiMya te aMgUThAne zuM kApI nAMkhavAmAM nathI AvatA ? kApavAmAM Ave che. kAraNa ke aMgUThA ke AMkha AtmAne mATe ja priya lAge che. A uparathI spaSTa jaNAya che ke, saMsAranI badhI vastuo AtmAne mATe ja priya lAge che. Ama hAvA chatAM leAkeA AtmAne bhUlI jAya che ane peAtAnuM ahita tA kare che paNa sAthe khIjAonuM paNa ahita kare che. eTalA mATe jJAnIjaneA kahe che ane vAraMvAra preraNA kare che ke, " huM! AtmA ! tuM kayA prapaMcamAM paDI rahyo che ! tuM A badhA prapaMca cheDI paramAtmAnuM smaraNa kara." A upadeza badhAne lAgu patA hovAthI badhAe peAtAtAnA AtmAne mATe A saMbaMdhI vicAra karavA joIe. upadeza ApanAra teA jeTaluM kahI zake teTaluM ja kahI zake che. vastuo e prakAranI hAya che. eka arpita vastu ane khIjI anarpita vastu. je kahI zakAya te vastu te| arpita che ane je kahI na zakAya te anarpita vastu che. arpita vastu karatAM arpita vastu anaMtagaNI vadhAre che. eTalA mATe je kAMI kahevAmAM Ave che te uparathI AgaLanA vicAra karI levA joIe arthAt gheADAmAM ja jhAjhuM samajI levuM joIe. AtmAnuM kalyANa kevI rIte thAya ene mATe jJAnIjatA kahe che keH---- tU avikAra vicAra Atmaguna, bhrama jaMjAla na para re; puddagala cAha miTAya vinayacaM, tU jina te na avara re. ' he ! AtmA ! kalyANu karavA mATe tAre bIjuM kAMI karavAnI jarUra nathI. kevala tuM eka vAtane pakaDI le ke, * je puddagalAnA svabhAva bhaLI javAnA ane vikharI javAneA che te puddagalA tA cheADI devAnAM che. ' jo tuM ATaluM karI nAMkha aa tArA kheDA pAra thaI jAya ! je vastu jovAmAM Ave che te nAzavAna che. A prakAranI nAzavAna vastu uparanA prema teADI nAMkhI avinAzInI sAthe prema joDa te badhAM prapaMceA dUra thaI jaze ane tuM tArA AtmAmAM sthira banI jaIza. A pramANe pratyeka vastu viSe vicAra karavAthI puddagalAnuM mamatva chUTI jaze ane puddagalAnuM mamatva chUTI javAthI janmamaraNa paNa chUTI jaze. A rIte puddagalA uparathI mamatva utArI AtmAne samadaSTi rAkhe te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. samaSTi banIne AtmAnuM kalyANu kevI rIte karI zakAya che ene mATe rAjA zreNikanI vAta saMbhaLAvavAmAM AvI che. rAjA zreNika dharakhAranA tyAga karI zakyA na hatA chatAM teNe AtmAnuM kalyANa sAdhI lIdhuM. Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11 ] rAjakeTa-cAturmAsa [ 663 A ja pramANe tame paNa gharabArane tyAga karI na zake te paNa samadaSTi banIne AtmAnuM kalyANa sAdhI zake cho. anAthI munine adhikAra-76 rAjA zreNikane mATe zAstrakAro kahe che ke, te rAjAomAM siMhanI samAna hatuM. rAjA zreNikanuM nAma to sIdhuM sAduM hatuM. tenA nAmanI pAchaLa AjanI paddhati pramANe siMha zabda lAgela na hatA paNa tenAmAM siMhanI jevAM guNo hatAM. eTalA ja mATe tene rAjasiMha kahevAmAM AvyA che. A ja pramANe anAthI muninuM nAma paNa sIdhuM sAduM hatuM paNa temanAmAM siMhanI samAna guNa hovAthI temane paNa munisiMha kahevAmAM AvyA che. rAjasiMha zreNikanA hRdayamAM munisiMha anAthI muni prati parama bhakti jAgrata thaI. parama bhakti jAgrata thavAthI teNe zuM karyuM ene mATe zAstramAM kahyuM che ke, teNe bAMdhave sahita muninI prArthanA karI ane dharmane anurAgI banyo. A saMbaMdhamAM AvelI gAthAnA uttarArdhamAM rAjA zreNikane paricaya paNa ApavAmAM AvyuM che ane tenI vizeSatA paNa batAvavAmAM AvI che. rAjAne paricaya ApatAM evuM vizeSaNa batAvavAmAM AvyuM che ke rAjAne bAMdhava, rANIo Adine parivAra paNa hatA. vizeSaNa be prakAranuM hoya che. eka te sAkSAtkArarUpa vizeSaNa ane bIjuM saMbhAvanArUpa vizeSaNa. ahIM rAjA zreNika dharmazravaNa karI harSita thayo ane parivAra sahita teNe muninI prArthanA karI hoya te te vizeSaNa sAkSAtkArarUpa che; nahi te saMbhAvanArUpa che. zabdano artha banne bAju ghaTAvI zakAya che paNa saMbhava evo che ke, rAjA zreNika paNuM paradezI rAjA jema kezI zramaNune namaskAra karavA Avyo hato, te ja pramANe zreNika paNa parivAra sahita anAthI muninI vaMdanA karavA Avyo hato. rAjA paradezI jyAre kezI zramaNane vaMdana-namaskAra karyA vinA ja javA lAgyo tyAre kezI munie tene kahyuM ke, "he ! rAjana ! je kaI mANasa tAruM mahesUla corI karIne cAlyo jAya te tuM tene zuM kaheze ?" rAjAe uttara Apyo ke, " huM e mANasane aparAdhI mAnI daMDa ApIza." munie kahyuM ke, A ja pramANe te mATe upadeza sAMbhaLyuM ane mane ADAavaLAM prazno karyA tathA meM tArI zaMkAonuM samAdhAna karyuM chatAM tuM kSamA mAMgyA vinA jaI rahyo che te zuM e tAre aparAdha nathI ? kazI muni vaMdana-namaskAra ane kSamA maMgAvavAnA bhUkhyA hatA ke temaNe rAjAne Ama kahyuM? teo vaMdana-namaskAranA bhUkhyA na hatA paNa temaNe e dvArA jagatane vinayane mArga batAvyo che ane temaNe zIkhavyuM che ke, jemane prazna pUchavAmAM Ave, temanI kSamA mAMgavI ja joIe. A vastu batAvavA mATe ja munie rAjAne Ama kahyuM ane zAstramAM e vAtano ullekha karavAmAM Avyo che. - kezI muninI mAphaka koI sAdhAraNa sAdhu koIne ema kahevA cAhe te te kahI zake nahi; kAraNa ke te muni cAra jJAnanA svAmI hatA eTalA mATe sAdhAraNa sAdhu temanI barAbarI karI zake nahi. te muni badhAne mArga batAvanAra hatA. temane batAvela mArga, rAjamArga che paNa e rAjamArga batAvavA mATe te munie je kAMI karyuM te prakAranuM kArya bIjo koI sAdhAraNa sAdhu karI zake nahi. Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 664 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka kezI zramaNunA uttaramAM paradezI rAjAe kahyuM ke, '"mahArAja! vAstavamAM Ape mate evI vastu ApI che ke je vastune pAmIne huM nAstikamAMthI Astika khanI gayA chuM ane e kAraNe mArA hRdayamAM evI bhAvanA pedA thaI che ke huM ekalA ja munine zuM vaMdana karuM, paNa mArA potAnA parivAra, senA Adi sahita AvIne tamane vaMdana-namaskAra karuM ane tamane khamAvuM." rAjAnuM A kathana sAMbhaLI muni pachI kAMI khelyA nahi paNa mauna rahyA. muninuM A kAryuM paNa sAdhuone mATe anukaraNIya che. rAjA parivArasahita AvyA ane teNe munine khamAvyA. jo te munine ekalA ja khamAvI Avata te tene pAtAne mATe teA sulabha ja hatuM paNa jagatane mATe te sulabha na hatuM. jagata e jANI na zakata ke, A rAjA pahelAM kuvA hatA ane have kevA che! je rAjA nAstika hatA te rAjA jyAre rAjasaMpadAsahita munine khamAvavA mATe AvyA haze tyAre keTalAM leAkonuM hRdaya sudharyuM haze ane loko upara tenA prabhAvanI chApa kevI paDI haze! jo ke rAjAnA prabhAvathI keTalAM lAko sudharyA tene itihAsa maLatA nathI paNa loko jarUra sudharyA haze evuM anumAna karI zakAya che. rAjA zreNika paNa nItijJa hatA. eTalA mATe saMbhava che ke teNe paNa paradezI rAjAnI mAphaka parivArasahita muninI prArthanA karI heAya ane munine khamAvyA hoya ! sUtra tA ghaNI vAtAnuM vana thADAmAM ja kare che eTalA mATe zAstramAM je kAMI saMkSepamAM kahevAmAM AvyuM che te uparathI anumAna karI zakAya che ke, rAjA zreNika paNa parivAra sahita muninI prArthanA karavA mATe AvyA haze ! rAjAnA A kAryathI khIjAne kevuM ane keTaluM kalyANa thayuM haze ! e kahI zakAya nahi, paNa rANI celanAnA viSe teA eTaluM kahI zakAya ke rAjAnAM vicArA badalI javAthI tene te ghaNo ja AnaMda prApta thayA haze. celanA cAhatI hatI ke, mArA pati Astika ane. rAjAne Astika banAvavA mATe celanA rANI rAjA sAthe dhaNIvAra vicAravinimaya karatI hatI paNa te rAjAnuM hRdaya badalAvI zakI nahi paraMtu muninI kRpAthI rAjAnuM hRdaya badalAI gayuM. A joI celanA rANIne keTalA badhA ha thayA haze ? rANI celanAne te potAnA pati dharmAtmA banyA tethI prasannatA thaI paNa AjanI zrAvikAone prasannatA kyAre ane kevI rIte thAya che tenA vicAra karA. AjanI zrAvikAone dhareNAM maLavAthI prasannatA thAya che ke pati dharmAtmA ane tethI prasannatA thAya che ? koI baheneA evI paNa haze ke je pati dharmAtmA ane tethI prasannatA pAmatI haze paNa keTalIka bahene evI paNa heAya che ke, jeo ghareNAM-kapaDAMnI pAchaLa dha-kuLa vagerene cheDI de che. dharmAtmAnA kuLamAM janmavA chatAM dharmane te bhUlI jAya che ane saMsAranA vilAsamAM paDI jAya che, Aje loko peAtAnI kanyAone premathI kAlejomAM mekale che ane evI AzA rAkhe che ke, amArI kanyA zikSA prApta karIne Avaze; paNa tee eTaluM jotA nathI ke kaeNAlejamAM bhaNIgaNIne kanyA dharmAMka` te bhUlI nahi jAya ne? kAlejanI zikSA dharmAM ane saMskRtino nAza karanArI che ke tenuM poSaNa karanArI che je zikSAthI dharma ane saMskRtine nAza thAya tevI zikSAne baMdha karavI e tamAruM kattavya che. huM vidyA bhaNavAthI rokatA nathI paNa vidyAnA nAme je vilAsa karavAmAM Ave che tene rAkavAnuM kahuM chuM. vidyAnI vyAkhyA karatAM kahevAmAM AvyuM che ke--'sA vidyA yA vimukttaye '-arthAt je aMdhaneAne tADe te ja vidyA che. gAMdhIjIe vidyApIne viSe ema kahyuM hatuM ke, je DhIMgalA DhIMgalI banAvavA mATe ja vidyApIThanuM udghATana Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 11] rAjakoTa-cAturmAsa [665 karatA he te te evA vidyApIThanI jarUra nathI. paNa jo sAcA grAmINa pedA karavA mATe vidyApIThanuM uddaghATana karatA ho te tenI avazya AvazyakatA che. temaNe kahyuM hatuM ke nagaranA ke DhIMgalA-DhIMgalI jevA che. DhIMgalA-DhIMgalIne ghareNAM vagere paherAvIe chIe paraMtu zuM temanAmAM jIvana Ave che? A ja pramANe kaeNlejonI zikSAthI sAcuM jIvana AvatuM nathI paNa vilAsanI zikSA Ave che. jo AvI ja vilAsanI zikSA maLatI hoya te te zikSA DhIMgalA-DhIMgalI banAvavA jevI ja zikSA che. AjanA yuvako jeo kaoNlejamAM zikSA le che teo badhAM baMdhanene teDI nAMkhavA ane junAM kAyadAne teDI nAMkhI navA kAyadA sthApita karavAM ema kahe che. prAcIna lokee je joI vicArIne maryAdA bAMdhI che e maryAdAnuM ullaMdhana karavuM ucita nathI e vAta yuvakonA gaLe utAravI joIe. amArA mATe paNa have grAmamAM javAno samaya Avyo che. je pramANe kedI leke jelakhAnAmAM ekaThA thaI jAya che te ja pramANe jANe badhAM pApa nagaramAM ja ekaThAM thaI gayAM hoya ema lAge che. vezyAgamana, jugAra, corI vagere pApa jANe nagaramAM ja AvI ghusyAM che. nagaramAM badhA leke kharAba ja hoya che evuM kAMI nathI. keTalAka leke bahu sArA paNa hoya che. paNa sAmAnyataH grAmanI apekSA nagaramAM pApa vizeSa pramANamAM che. jyAM ge vadhAre hoya che tyAM DaoNkaTarane paNa vadhAre rahevuM paDe che. A ja pramANe amAre paNa nagaramAM vadhAre rahevAnuM hoya che. jyAM vadhAre pApa hoya che tyAM dharmane upadeza vadhAre ApavAno hoya che. huM ahIM ATalA divasa rokAyo chuM eTalA mATe tamane eTaluM ja kahuM chuM ke, dharma ane saMskRtinA nAzanA kAraNe jeTalA pramANamAM baMdha thAya teTaluM sAruM ja che. rAjAnA sudharavAthI celanA rANIne paNa AnaMda thayo haze ane sAthe sAthe bIjAone paNa sudhAra thayo haze. kahevata che ke :-mahAgano cena tiH : prasthA | arthAta-moTA leke je mArge cAle che te ja mArge sAdhAraNa leke paNa cAle che. gItAmAM paNa kahyuM che ke-cai sAvati tattarita karI arthAta-zreSTha loka jevuM AcaraNa kare che tevuM ja AcaraNa bIjA leke paNa kare che. A kAraNe eka leke potAnuM evuM AcaraNa rAkhe che ke jethI bIjA lekone temanuM anukaraNa karavAmAM muzkelI na paDe. bhale te zreSTha puruSane evA AcaraNanI AvazyakatA na paNa hoya chatAM pitAnI dekhAdekhI karI bIjA leke paNa AcaraNa choDI na de e vicArathI teo potAnuM AcaraNa aNizuddha rAkhe che. gAMdhIjI jyAre ahIM mane maLavA AvyA hatA tyAre meM joyuM hatuM ke, temaNe eka TUMkuM pitayuM paheryuM hatuM. temanuM e pitayuM amArA calapaTTAne paNa zaramAvatuM hatuM. gAMdhIjI jevA AvaDuM potIyuM zA mATe pahere che ? eTalA mATe ke ghaNuM loke kevaLa zekhane mATe kapaDAM pahere che ane anAvazyaka eTalAM badhAM kapaDAM ThAMsI ThAMsIne pahere che ke jethI garamI thAya che ane parasevo aMdarane aMdara TapakavA mAMDe che. A parasevo keTalI badhI hAni kare che ene leke jotA nathI ane kevaLa zekhane mATe anAvazyaka kapaDAM pahere che. matalaba ke sAdhAraNa janatA zreSTha lekenuM anukaraNa karavAnuM jANe che, paNa kAryane vicAra karavAnuM jANatI nathI. sArA-kharAba kAryane viveka karavAne bhAra zreSTha lenA mAthe heya che. eTalA mATe zreSTha lokeAnuM e kartavya che ke, teoe potAnuM AcaraNa kevuM rAkhavuM 39 Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 666 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka joIe tene UMDo vicAra kare. gItAmAM kahyuM che ke, sAdhAraNa lekenI buddhimAM bheda na pADe. AcaraNane tyAga karI devAthI sAdhAraNa lokonI buddhimAM bheda utpanna thavA pAme che. je tuM vidvAnuM che te Adarza kAma karI batAva. paNa kAma ja choDI devuM ane sAmAyika-pratikramaNamAM zuM paDayuM che ema kahevuM e ucita nathI. hA, Adarza kAma evuM karI batAve che, jethI sAdhAraNa janatA e Adarza kAmane anusare. Ama karavAmAM ja kalyANa raheluM che. meM tamane pAMca mahinA sudhI je kAMI saMbhaLAvyuM che tene mATe paramAtmA pratye huM e ja prArthanA karuM chuM ke, he! prabha! badhA lokonI buddhi tejasvI thAo paNa mArI vAta lokenI buddhimAM bheda pADe evI na thAo.", | muninA upadezathI zreNika pite te sudharyo ja hatuM paNa teNe parivAra sahita AvI munine vaMdanA karI. A pramANe parivAra sahita munine vaMdanA karavAno Azaya e che ke, badhA leke A Adarzane anusare. A vAtane tame paNa samajyA ho to tame evuM kAma karo ke je kAmane joIne bIjA leke paNa e kAmane anusare. - rAjA zreNika anAthI muninI prArthanA kare che. siMhanI prArthanA siMha ja karI zake che, ziyALa karI zakatuM nathI. sAMbhaLyuM che ke, siDanI garjanA sAMbhaLI vAMdarAo vRkSa uparathI nIce paDI jAya che. A ja pramANe munine upadeza sAMbhaLI badhAM pApo nirjarI (kharI) jAya te samajavuM ke, ame muninI sAcI prArthanA karI che. prArthanA karavA mATe rAjAe zuM karyuM tenuM varNana karatAM zAstramAM kahyuM che ke - ussasiyaromakUvo kAUNa ya payAhiNaM / abhivandiUNa sirasA aiyAo narAhivo // 59 // - te narAdhipa ghera gayo. "ghera gayo " e to samAptinI kriyA che paNa zuM karIne gaye e atre jovAnuM che. rAjA zuM karIne gayo enuM varNana gAthAnA prathama traNa padamAM karavAmAM AvyuM che. temAM kahyuM che ke, rAjAe potAnA mastakadvArA anAthI muninA caraNakamalane vaMdana karyuM, vaMdananI sAthe ja muninI temaNe pradakSiNA karI. Aje AvanadvArA ja pradakSiNAnI samApti karI levAmAM Ave che; paraMtu pradakSiNAnuM mahattva kAMI judA ja prakAranuM che. lagnanA samaye vara-kanyA agninI pradakSiNA kare che. agninI pradakSiNa te leke kare che paNa zA mATe agninI pradakSiNA karavAmAM Ave che e vAta bahu ochA leke samajatA haze. Aje DhIMgalA-DhIMgalIna jevA vivAha karavAmAM Ave che ane ema samajavAmAM Ave che ke, nAcaga karavo, AtazabAjI karavI e ja vivAha che; paNa vAstavamAM e te vivAhanA nAme karavAmAM AvatI dhamAla che. vivAha te e che ke, vara-kanyA agninI pradakSiNA karI pitapatAnuM kartavya samaje ane e kartavyanA pAlananI pratijJA kare; paraMtu Aje te e badhAM kAmonI javAbadArI vivAha karAvanAra brAhmaNane saMpI devAmAM Ave che ane je pramANe DhIMgalA-DhIMgalIne vivAha karavAmAM Ave tema vivAha karI devAmAM Ave che. paNa jo vivAha ke, je saMsArane mukhya pAyo" che tenA caNataramAM AvI zithilatA rAkhavAmAM Ave te AgaLa jatAM kartavyanuM pAlana thaI zakaze ! . za zakaze ! ' Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudI 11] rAjako [667 kahevAno Azaya e che ke, pradakSiNA karI karavAmAM AveluM lagna hindu bALAne mATe jIvanaparyata svIkArya hoya che. te bALA jIvanaparyata vivAhanAM niyamonuM pAlana kare che, vivAhanAM tattvane samajIne te lagna kare che e kAraNe te svamamAM paNa bIjA patino vicAra sarakho paNa karatI nathI. tamArI dRSTie sAcuM lagna hindu bALAnuM che ke amerikAnAM lokonuM lagna sAcuM che ke jyAM 100 mAMthI 95 TakA lagnane viccheda thAya che. bhAratanI lagnaprathAnuM mahatva zuM che e samajavAthI bhAratadeza ane amerikA dezamAM keTaluM aMtara che ene patto lAgI jaze. lagnanI A paddhatine dharmakAryamAM paNa dAkhala karavAmAM AvI che. je pramANe kanyA varane pasaMda kare che te ja pramANe gurune paNa pasaMda karavAmAM Ave che. ane je pramANe agninI pradakSiNA karI patine varavAmAM Ave che te ja pramANe gunI pradakSiNA karI temanAM guNone varavAmAM Ave che. te guru jANe agnisvarUpa che. vedamAM mahApuruSone ane Izvara suddhAMne agninI pradakSiNa karavI e temanAM guNene varavA samAna che. zrI dazavaikAlika sUtranA 9 mA adhyayanamAM AcAryane paNa agnisvarUpa varNavavAmAM Avela che. rAjAe muninI pradakSiNA karI, te vakhate tenA meremamAM harSa hatA e kAraNe tenAM rema UbhAM thaI gayAM. romAMca the e paNa bhaktinuM cinha che. priyatama ke ISTanuM nAma sAMbhaLI harSa ke romAMca na thavo emAM bhaktinI apUrNatA che. zAstrakAroe rAjAnI bhakti batAvavA mATe ja ema kahyuM che ke, rAjAne eTale badhe harSa thayo ke tenI remo paNa UbhAM thaI gayAM. rAjAe muninI pradakSiNA karI ane mAthuM namAvI patine namaskAra karyA. vIra kSatriyanuM mastaka ema te keAInI AgaLa namatuM nathI paNuM jyAre bhaktino Avega Ave che tyAre mastaka svabhAvataH namI jAya che. te vakhate mastaka namAvavAmAM temane jarApaNa saMkoca thatuM nathI. rAjendra zreNika muninI bhaktine vaza thaele hato eTalA mATe te muninA caraNamAM pitAnuM mAthuM namAvI namaskAra kare che. tame paNa munione vaMdana kare che ke nahi! jo tamAruM hRdaya ema mAnatuM hoya ke A muni vaMdanIya che. te pachI temane vaMdana-namaskAra karavAmAM koI prakArane saMkoca rAkhavo na joIe. rAjA zreNika vidhisahita muninI prArthanA karI ghera Avyo. te AvyA hatA tyAre kevI rIte Avyo hato ane ghera gayo tyAre kevI rIte game te juo. koI mANasa bhojanazALAmAM bhUkhyo Ave che tyAre kevo Ave che paNa jyAre bhajana karI jAya che tyAre kevI rIte jAya che ! te vakhate tenA mukha upara kevuM teja hoya che ! A ja pramANe rAjAne cahere paNa camakatA hatA. te prasannavadana thayo hato. tame paNa bahArathI vyAkhyAna sAMbhaLavA A cho paNa vyAkhyAna sAMbhaLI tamAre cahere prasanna jaNAya to samajavuM ke, tamArAmAM bhakita che. vyAkhyAna sAMbhaLIne paNa je mukha tejasvI na bane emAM mArI apUrNatA che ke tamArI apUrNatA che e kahevuM muzkela che paNa koInI apUrNatA avazya che, e vAta nakkI che. jo pIrasanAra ane jamanAra banne barAbara ThIka hoya te bhajana karI mukha upara teja na Ave enuM koI kAraNa nathI; paNa pIrasanAra barAbara na hoya ke jamanAra UMghato hoya te e dazAmAM bIjo koI zuM karI zake ? e dizAmAM tRpti kema thaI zake ! eTalA mATe Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 668] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka mAre ane tamAre bannee sAvadhAna rahevuM joIe. A sAvadhAnI rAkhavA mATe ja huM tamane ema kahuM chuM ke, vyAkhyAna sAMbhaLI tamArAmAM je ramatA Ave che te ramaNIktAne dhAraNa karI rAkhaje. ghera jaI aramaNuka banI jaze nahi. jo tame satkAryamAM ramaNuka banyA raheze te temAM tamAruM kalyANa raheluM che. vyAkhyAna: saMvat 1993 kArataka sudI 14 zukravAra = = prArthanA vimala jinezvara sevie dhArI, buddhi nimala heya jAya re, jIvA! viSaya-kaSAya nivArane, tU te mehanI kama khapAyare; jIva! vimala jinezvara seviye. -vinayacaMdrajI kuMbhaTa vIzI zrI vimalanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. paramAtmAnI prArthanAne vicAra koI evo addabhuta che ke, jene zabdAdvArA vyakta karavo bahu ja muzkela che, chatAM jyAre bolavAno prasaMga Ave che tyAre huM mArA AtmAne kahuM chuM ke, "he! AtmA ! tuM prapaMcamAM paDI jaI pitAne bhUlI na jA. saMsAramAM phasAI na ja ane sAdhutAnA tatvane bhUlI na jA. tuM kaIpaNa kAraNe abhimAna na kara. tuM abhimAna kare che te konA upara? tuM tArI pUrva sthitine je ke tuM kyAM kyAM rahyo che? Aje tane je mAna maLI rahyuM che tene joI je tuM tArI pUrva sthiti viSe vicAra kare te tane kharI sthitinuM bhAna thaze. he! AtmA ! tuM pRthvI, pANuM, agni AdinI sthitimAM anaMtakALa sudhI rahyo che ane Aje tane je sanmAna Ape che tenA hAthe na jANe tArI kevI kevI avadazA thaI che ! have tuM AgaLa vadhatAM vadhatAM e sthitine prApta thayo che ke, je loko tArI avahelanA karatA hatA te loko ja tAruM sanmAna karI rahyA che ! eTalA mATe tuM A sanmAnane pAmIne tArI pUrva sthitine bhUlI na ja paraMtu bhagavAna vimalanAthanA caraNe jA." A pramANe A upadeza mArA AtmAne mATe ja che. A upadeza ghaNe ja preraka che. saMsAramAM je koI vastu priya lAge che te vastu AtmAne mATe ja priya lAge che. vastune mATe vastu priya lAgatI nathI. A ja pramANe AtmAnA mATe ja A prArthanA paNa priya lAge che, eTalA mATe A prArthanA uparathI ApaNe ApaNI pUrva sthitine vicAra kare joIe. Aje ApaNe je sthitimAM chIe e sthitimAM bIjAnI jarA paNa dhamakI sahevAne paNa taiyAra rahetA nathI. paraMtu pUrva sthitimAM kevI kevI dhamakIo sahI che eno vicAra karavAmAM Ave te koInI dhamakI trAsadAyaka nahi lAge ! AjanA vaijJAniko paNa vikAsavAdane mAne che. teo jaDavAdI che eTalA mATe jaDano vikAsa mAnI ema kahe che ke, Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 14] rAjakoTa-cAturmAsa [ 669 eka paramANu vikAsa pAmate pAmate tyAM sudhI vadhI jAya che ke te buddha ane mahAvIranI je banI jAya che. jo ke jaDanI apekSA A kathana khoTuM che paNa vikAsane teo paNa mAne che. vAstavamAM vikAsa caitanyane thAya che. A AtmA vadhatAM vadhatAM Aje A sthitine pAmyo che. A AtmA aMgulinA asaMkhyAtamA bhAgavALA zarIramAM paNa anaMtajIva rahe evI sthitimAM rahela che. AvI sthitimAMthI vikAsa pAmatAM pAmatAM te vartamAna sthitine pAmela che; eTalA mATe have A sthitine pAmIne pitAnI pUrva sthitine bhUlI na jA paraMtu bhagavAna vimalanAthanI sevA kara. saMsAranI dhAMdhala tAruM kalyANa karI zakaze nahi. bhagavAna vimalanAthanI sevA kara te tArI buddhi nirmala thaI jaze ane pachI tuM tArI pUrva sthitine khyAla rAkhI AtmAnuM kalyANa karI zakIza. eTalA mATe tame loko bIjAM kAmane tyAga karI bhagavAna vimalanAthanI sevA kare. anAthI munine adhikAra-77 anAthI munidvArA sanAtha-anAthane saddha pAmI rAjA zreNika keTale badhe harSita thayo haze! eTale harSa tene rAjya, dhana ke rANIo pAmIne thaye nahi hoya teTale harSa munino upadeza sAMbhaLIne thayo haze! rAjA zreNikane badhA loko namana karatA hatA paNa rAjA zreNika munine namana karI rahyo che ane pradakSiNa karI rahyo che. A uparathI A, vAta spaSTa vyakta thAya che. je tene rAjyAdithI vadhAre prasannatA muninA upadezazravaNathI thaI na heta te ema zA mATe karata? A te rAjAnI vAta thaI. have muninuM zuM thayuM te ApaNe joIe. jeno aMta sAre tenuM badhuM sAruM ane jene aMta kharAba tenuM badhuM kharAba" evI lokokti che eTalA mATe muninuM Akhare zuM thayuM te joIe. ene mATe kahyuM che ke - iyaro vi guNasamiddho tiguttigutto tidaMDavirao ya / vihama iva viSpamukko viharai vasuhaM vigayamoho // 6 // A gAthAno vistArathI artha kahevAne te samaya nathI chatAM DAmAM kahuM chuM. be siMhe mAMthI eka siMha-rAjAnI te vAta kahI. bIjA siMha muni kevA hatA e batAvavA mATe A gAthAmAM kahyuM che ke, teo guNasamRddha hatA. rAjA te sAMsArika ddhithI samRddha hatA paNa A muni te guNasamRddhithI samRddha hatA. temanAmAM kayAM guNo hatAM e batAvavA mATe kahyuM che ke, teo triguptithI gupta hatA. te mana, vacana ane kAyAnA saMyamamAM lIna hatA. bIjAM kAma karavAM te sarala heI zake paNa triguptinuM pAlana karavuM bahu ja muzkela che. je pramANe koI game te dizAmAM jAya paNa te kALathI bacI zakato nathI te ja pramANe keI game tyAM jAya ane bhale jaMgalamAM ke guphAomAM rahe paNa aMtarAtmAmAM rahelA zatruothI te bacI zakatuM nathI; paNa munie trisidvArA AtmAne evA zatruothI paNa surakSita banAvI lIdhuM che. je tamane paNa zatruothI bacavAnuM koI sthAna maLI jAya te zuM tame zatruothI bacavAno prayatna nahi kare ? je bacavA cAhaze te pachI mana, vacana ane Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 670] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka kAyAdhArA AtmAne kema bacAvI letA nathI ? mana, vacana ane kAyAne saMyamamAM lagAvI de te tamAre AtmA paNa A prakAranAM zatruothI surakSita banI jaze. te muni triguptiothI gupta hatA. sAthe sAthe teo tridaMDathI vimukta hatA. AtmA traNa prakAre daMDane pAme che. kahevAmAM te ema Ave che ke, paramAdhAma deva, vaitaraNa nadI ke phUTazAlmalI vRkSa kaSTa Ape che, paNa zAstra kahe che ke je tridaMDathI daMDita nathI tene kaI kaSTa ApI zakatuM nathI. tridaMDathI vimukta AtmAne daMDavA mATe zakrendranA vajamAM paNa evI zakti nathI ke temane daMDa ApI zake ! mAnasika daMDa, vAcika daMDa ane kAyika daMDa ema traNa prakAranAM daMDa hoya che. AtmA A traNa prakAranAM daMDothI kevI rIte daMDAya che e viSe vicAra karavAmAM Ave te e vAta jANavAmAM AvI zakaze. manathI AtmA kevI rIte daMDAya che ene mATe kahyuM che ke : imaM ca me atthi imaM ca natthi, imaM ca me kiccaM imaM akiJca / taM evamevaM lAlappamANaM, harA haranti tti kahaM pamAe // -zrI uttarAdhyayana sUtra "A to mArI pAse che-A nathI. mArI pAse karyuM te che paNa kaMThI nathI." A pramANe saMkalpa-vikalpadvArA ane tRSNadvArA mana daMDAtuM rahe che. saMkalpa karavAthI ja kAmanA pedA thAya che. meM A kAma to karyuM che ane have A kAma karavAnuM che. A pramANe kAma karavAnuM bAkI rahetu nathI; paNa jJAnIjano kahe che ke, tArA mAthA upara kALa bhame che ane tArI upara teno humale kayAre thaze ane tane kyAre ukheDI pheMkI deze tene tane patto nathI. devabhadra ane yazobhadra pitAnA pitAne kahyuM ke, jyAre cera dhana haraNa karI rahyA hoya ane te coro jarA khuMkhAre mAravAthI ja bhAgI jatA hoya te zuM evA samaye mAlIka sUto paDyo raheze? zuM tuM corane bhagAvaze nahi ? pitAe uttara Apyo ke, e samaye mAlika jarUra corene bhagAvaze. putroe kahyuM ke, e ja pramANe amArA ghaTamAM-zarIramAM cora peThelo che. eTalA mATe ame nizcita sUI zakatA nathI. mATe saMyama dhAraNa karI e corane ame bhagAvIzuM. A pramANe ApaNuM zarIramAM je cora pesI gaele che ene te jotA nathI ane saMkalpavikalpa karatA rahIe chIe. A pramANe manadvArA daMDita thavAya che. anAthI muni tridaMDathI vimukta hatA. teoe mana, vacana ane kAyAne saMyamamAM laI lIdhA hatAM eTalA mATe teo mana daMDa, vacana daMDa ane kAyA daMDa e trividha daMDathI vimukta hatA. AvA muni eka jagyAe besI rahetA nathI paNa jagyA-jagyAe vicaratA rahe che. - sAdhuo eka sthAne rahetA nathI paNa nispRha thaI vicaryA kare che. sAdhuone eka sthAne rAkhavA e tamAre paNa dharma nathI. anAthI munine mATe paNa zAstramAM ema kahyuM che ke, teo meharahita thaI vicaratA hatA. anAthI munine evo ahaMkAra thavA saMbhavita hatA ke rAjA paNa mArA caraNamAM paDe che. paNa je munine e ahaMkAra Ave te gajaba ja thaI jAya ne ! zAstranA varNana uparathI jaNAya che ke, rAjAne muninI bhakti karavAthI jema jema romAMca thatA hatA tema tema muni paNa mehathI sAvadhAna banatA jatA hatA ke kyAMya huM mehamAM paDI na jAuM. teo to meharahita thaI pRthvI upara pakSI vicare tema vicaratA hatA. Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 14] rAjakoTa-cAturmAsa [ 671 zAstramAM ema kema kahyuM che ke, muni pakSInI mAphaka vicaratA hatA. A pramANe kahevAnuM kAraNa che ke, pakSIne AdhAra nirAvalaMba AkAza hoya che. koI kahe ke, ame pakSIone vRkSa ke pRthvI upara beThelAM joIe chIe paNa pakSIo vRkSa ke pRthvI upara tyAMsudhI ja rahe che jyAMsudhI temane koI prakArano bhaya hoto nathI. koI prakArane bhaya upasthita thAya ke tarata ja pakSIo pitAnI pAMkhanI sahAyatA vaDe AkAzane ja Azraya le che. A vAta huM eka udAharaNadvArA samajAvuM chuM - mAne ke, eka vRkSa upara eka bAju eka vAMdaro beThe che ane bIjI bAju eka pakSI beThela che. have akasmAtane kAraNe vRkSa nIce paDavA lAge te pakSI to AkAzamAM uDI jAya che paNa bIcAre vAMdaro te vRkSanI sAthe ja nIce paDI jAya che. pakSI te ema vicAre che ke, A vRkSa jyAM sudhI mane Azraya Ape che tyAM sudhI te huM tenA upara besuM chuM paNa huM enA ja Azraye rahela nathI. mAruM sAcuM baLa to mArI pAMkhanuM ja mAnuM chuM. . A saMsAramAM rahenAra jJAnI ane ajJAnImAM paNa pakSI ane vAMdarA jevuM aMtara raheluM che. ajJAnI te dhana-ghara tathA kuTuMba vagerene Azraya pakaDI rAkhe che paNa jJAnIjane to AtmAne ja Azraya pakaDI rAkhe che. anAthI muni saMsArano Azraya letA na hatA paNa AtmAne ja Azraya letA hatA eTalA ja mATe zAstramAM emanA mATe ema kahyuM che ke, teo pakSIonI mAphaka nirAvalaMbI. banI vicAratA hatA te pRthvI upara, paNa AtmAmAM magna banIne vicAratA hatA. je pRthvI upara teo vicaratA hatA te bhAratanI bhUmine dhanya che. uparyukta kathAne samajI paramAtmA pratye evI prArthanA karavI joIe ke, "he prabho! je pramANe te muni meharahita thaI vicaratA hatA te ja pramANe huM paNa meharahita thaI vicaruM ane e muninA zaraNe jAuM." A prakAranI bhAvanA rAkhI paramAtmAnI prArthanA kare che temAM kalyANa raheluM che. zAstramAM anAthI muninuM varNana zrI uttarAdhyayananA vizamA adhyayananI sivAya bIje kyAMya maLatuM nathI. paNa rAjA zreNikanuM varNana zAstramAM aneka jagyAe maLI Ave che. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke, rAjA zreNika eka divasa mArI ja mAphaka padmanAbha nAmanA tIrthaMkara thaze, mArI ja mAphaka mekSe jaze ane tenI mArA jevI ja sthiti thaze. A pramANe anAthI muninA zaraNe javAne lIdhe rAjA bhogapabhegane tyAga karI na zakaye chatAM bhaviSyamAM tIrthakarapadane pAmaze. tame paNa evA munine zaraNe jAo te tamArA AtmAnuM paNa kalyANa thaze. - upasaMhAra A adhyayanane sAra jJAna ane kriyAnuM mahattva batAvavuM e che. anAthI muni jevA jJAnavAna hatA tevA ja kriyAvAna paNa hatA. tame keTalAka leke kevaLa kAM te jJAnane ja pakaDI. le che athavA kriyAne ja pakaDI le che ane tene ja mahatva Ape che. paraMtu Ama karavuM e bhUla che. je jJAna ja hoya ane kriyA na hoya, athavA kriyA ja hoya ane jJAna na hoya te patana thavuM svAbhAvika che. je jJAnavAna hoya che teo kriyAno tyAga karI detA nathI paraMtu evI kriyA kare che ke je bIjAne mATe Adarza rUpa hoya che. anAthI munie pahelAM Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 672 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kAtaka ja kahyuM che ke, je saMyama dhAraNa karI saMyamanI kriyA karatA nathI te anAtha ja che. eTalA mATe jJAnanI sAthe ja kriyAnI paNu AvazyaktA che. zrI AcArAMga sUtranI niyuktimAM jJAna ane kriyAnuM dhaNuM mahattva batAvavAmAM Avela che. A vAtane samAvavA mATe eka dRSTAnta ApuM chuM. kadAca kAI kahe ke, A dRSTAnta kyAM lakhyuM che te Ane uttara e che ke, dRSTAMta lakheluM na heAvA chatAM kalpita paNa hAya che. daSTAMta dvArA mAre to peAtAne bhAva ja samajAvavA che. kAI kahe ke, zuM dRSTAMtanI paNa kalpanA karI zakAya che ane ema karavAne kAIne adhikAra che? te A praznanA uttara e che ke zrI anuyAgadvAra sUtramAM nisrokta AzayanuM dRSTAMta ApavAmAM AvyuM che ke:~ pAna jharatA dekha ke, hasI jo ku MpalIyA; mAya khItI tAya mItasI, dhIrI khAparIyA. zuM kuMpaLA paNa hase che ? nahi. chatAM bhAva batAvavA mATe enI kalpanA karavAmAM AvI che. A dRSTAMtanA viSayamAM kalpanA karavAnA paNa adhikAra che chatAM jo huM kAI vAta samabhAvanI bahAranI kahuM to tame mane sUcita karA ane je vAta samabhAvanI kahuM tene tame mAne. huM tA ema ja vicAruM chuM ke, je vAta tame jANutA nathI te vAta mArI pAsethI le ane je vAta huM jANutA nathI te vAta huM tamArI pAsethI lauM. keTalIka vAtA tame jANA che ane keTalIka vAtA huM jANuM chuM; eTalA mATe paraspara vicAra vinimaya karavA joIe. kahevAnA Azaya e che ke, niyu`ktimAM jJAna ane kriyAnuM ghaNuM mahattva batAvavAmAM Avela che. enA viSe eka dRSTAMta ApavAmAM AvyuM che je A pramANe cheH-- uyasena nAmanA eka rAjA hatA. tene vIrasena ane sUrasena nAmanA be putra hatAM, vIrasena tA badhI indriyAthI pUrNa hatA paNa sUrasena AMdhaLA hatA. vivekI mANasa je je kAmane ceAgya hAya che tene tevuM kAma soMpe che. udayasene paNa peAtAnAM banne putrAne yeAgyatAnusAra judA judA prakAranI zikSA ApI. AMdhaLA mANasA prAyaH gAvAnuM sAruM jANutA hAya che. sUradAsane viSe paNa ema kahevAmAM Ave che ke, te adhakavi hatA. uyasene sUrasenane te gAyanakalA zIkhaDAvI ane vIrasenane kSatriyAcita yuddhakalA zIkhaDAvI. sUrasene sAMbhaLyuM ke, vIrasenane tA kSatriyAcita yuddhakalA zIkhaDAvavAmAM Ave che ane mane te kalA zIkhaDAvavAmAM AvatI nathI. eTalA mATe te vicAra karavA lAgyA ke, huM te| kAyara rahI jaIza. A pramANe vicAra karI te pitA pAse AvyA ane kahevA lAgyA ke, pitAjI ! huM yuddhakalA zIkhavA cAhuM chuM. rAjAe vicAryuM ke, jyAre tenuM hRdaya yuddhakalA zIkhavA cAhe che teA tenA hukyanI vRtti dabAvI rAkhavI yogya nathI. A pramANe vicAra karI rAjAe yuddhaklA zIkhaDAvanArane tene soMpI dIdhA. yuddhakalA zIkhaDAvanAra yeAgya ane hAzIyAra hate! eTalA mATe teNe sUrasenane bANuvidyA zIkhaDAvI dIdhI paNa sUrasena AMdhaLA hatA eTalA mATe te zabdanA AdhAre ja khANu mArI zakatA hatA. anne kumArA yeAgya banyA. ekavAra yuddhatA avasara AvyeA. vIrasene peAtAnA pitAne kyuM ke, ' pitAjI ! Ape amane yAgya banAvyA che ane ame paNa yAgya banyA chIe eTale tame have yuddhamAM AveA e ThIka nathI; eTalA mATe huM yuddhamAM jaIza, ' vIrasenanuM A Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zudI 14 ] rAjakATa-cAturmAsa [ 673 kathana sAMbhaLI pitA ghaNA prasanna thayA ane manamAM vicAravA lAgyA ke, AvA samayamAM putrane ghera rAkhavA te ThIka nathI. A pramANe vicAra karI teNe vIrasenane kahyuM ke, ' beTA ! khuzIthI yuddhamAM jAo.' sUrasena paNa pitAne kahevA lAgyA ke, 'huM paNa yuddhamAM jaIza.' pitAe tene kahyuM ke, ' beTA ! tane AMkhA nathI eTale yuddhamAM jA e ThIka nathI. tuM atre ja rahe.'paNa sUrasena vicAravA lAgyA ke, bhAI yuddhamAM jaze eTale tenI prazaMsA thaze ane mArA tA keAI bhAva ja nahi pUche. A pramANe vicAra karI teNe rAjAne yuddhamAM javAne bahu ja anureAdha karyAM. sUrasenane bahu anurAdha dhyAnamAM laI rAjAe yuddhamAM javAnI AjJA ApI. surasena yuddhamAM gayA. te AMdhaLA heAvAthI kazuM joI teA zakatA na hatA eTale te kevaLa zabdo sAMbhaLI bANu mAratA hatA. paNa jyAre zabdo sAMbhaLatA nahi tyAre bANu mArI zakatA nahi. A uparathI zatruo samajI gayA ke te AMdhaLeA che ane zabdo sAMbhaLIne ja khANa pheMke che. A samajaNathI teee vicAra karyAM ke, zabdo mAlyA vinA cUpacApa tene pakaDI levA. zatruoe cUpacApa jaI sUrasenane pakaDI lIdhA. vIrasenane mAluma paDayuM ke, sUrasena pakaDAI gayA che. eTale te zatruonI sAme thayA ane sUrasenane cheDAvI lAvyA. jyAre sUrasena pitAnI pAse AvyA tyAre pitAe tene pUchyuM ke, 'tuM parAkramI tA che. paNa zuM tuM vIrasenanI barAbarI karI zake kharA ?' surasene javAba ApyA ke, ' have huM samajI zakyA chuM ke, parAkrama hevA chatAM AMkha na heAvAne kAraNe huM vIrasenanI barAbarI karI zakatA nathI. jo vIrasena AvyA na heAta tA huM zatruenAM baMdhanAmAM ja paDayA raheta !' pitAe kahyuM ke, ThIka che, A udAharaNa jJAnIone samajAvavA mATe kAmamAM Avaze. H A dRSTAMta upara zrI AcArAMgasUtranI niyuktimAM kahyuM che keH-- kuNamANo avi ya kiriyaM parizcayanto visayaNaghaNabhopa ditoM avi duhassa "uraM na jiNai andho parANiya // kuNamANo avi nivi paricayanto avi sayaNadhaNabhoe / dito avi duhasta uraM micchadiTTI na na sinDrUr 3 // A daSTAMta ane tenA dAdAntane A e gAthAomAM kahevAmAM Avela che. A gAthAomAM kahyuM che ke, te AMdhaLeA khANa teA pheMkatA hatA, parAkrama paNa batAvaze hato ane svecchAe yuddhamAM gayA hatA chatAM te zatruene jItI zakavAmAM samartha banI zakyA nahi UlaTA zatruonAM baMdhanamAM paDI gayA; kAraNake te AMdhaLA heAvAthI joI zakatA na hatA. A ja pramANe jemane jJAnanetrA hAtAM nathI te tyAga paNa kare ane dhana-bhAga AdithI vimukha paNa rahe, chtAM jJAnanetra na heAvAne kAraNe te mekSa prApta karI zakatA nathI. vIrasena samaitra hateA jo te dharabAra cheADI yuddhamAM gayA na heAta ane parAkrama batAvyuM na heAta te| zuM AMkha hAvA chatAM zatruene te jItI zakata kharA ? nahi. A ja pramANe jete jJAna tA heAya che paNa je te pramANe kriyA karatA nathI te paNa meAkSane prApta karI zakatA nathI; eTalA mATe kriyAnI sAthe jJAnanI ane jJAnanI sAthe kriyAnI jarUra rahe che. kevaLa jJAna ke kevaLa kriyAthI kAMI vaLatuM nathI. paNa tame paNa jJAnayukta kriyA kare| tA tamArA AtmAnuM paNa kalyANa thaze ane rAgAdi 40 Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 674] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka duHkhothI paNa mukta thaze. kevaLa jJAna prApta karI levuM arthAta jANI levuM ke sAMbhaLI levuM e kAMI kAmanuM nathI paNa jJAnAnusAra kriyA karavAmAM Ave tyAre ja jJAna saphaLa bane che. - Aje je rega-duHkha vagere pedA thAya che tenuM pradhAna kAraNa jJAnayukta kriyA na karavI e che. keTalAka leke kahe che ke vedanIya karmonA udayathI rogo pedA thAya che paNa vicAravAnuM atre e che ke, vedanIya karmanI kriyA koNa kare che! tame je cAho to vedanIya karmane pedA paNa karI zake che ane naSTa paNa karI zake che. eTalA mATe kevaLa vedanIya karmane doSa kADhI besI na jAo. zrI sthAnAMga sUtramAM kahyuM che ke, roga thavAnAM nava kAraNe che. bhagavAna mahAvIre kahyuM che ke, he ! jagajIvo ! meM jJAnaThArA joyuM che ke navA kAraNothI roga pedA thAya che. A nava kAraNe upara sAvadhAnI rAkhavAmAM Ave te rogothI bacI zakAya. paheluM kAraNa ati Asana ke ati azana che. eka ja Asana upara zaktithI vadhAre besavAmAM Ave te paNa rega pedA thAya che ane bahu khAvAthI roga pedA thAya che. vaidyo kahe che ke, bahu besavAthI ja harasa Adi rogo pedA thAya che. A ja pramANe bahu khAvAthI paNa roga pedA thAya che. eka udU zAyare ThIka ja kahyuM che ke : vinA bhUkha khAnA aura roga ke bulAnA." bhUkha na hovA chatAM vadhAre khAvuM e ja reganuM mukhya kAraNa che. majura leke lUkhIsUkI roTalI ja khAya che ane zeTha-zeThANI mAlatali uDAve che. paNa regI vadhAre keNa heya che? majUra ke zeTha zrImaMte ema te eka paise paNa na Ape paNa veMkaTarAne mATe te khIssAM khAlI ja karI de che. paraMtu enuM zuM kAraNa che? mArA A kathana uparathI DokaTare kadAca ema kahetA haze ke, amArA rojagAra upara kuThArAghAta kare che paNa e vicArathI satya vAtane kema dabAvI zakuM ? ema te vezyAgamanane tyAga karAvavAthI vezyAo paNa ema kahI zake ke, amAre rojagAra bagADe che. A ja pramANe zarAbane niSedha karavAthI kalAle paNa ema kahI zake ke, amAro rojagAra bagADe che. A pramANe saMsAramAM leke kahyA ja kare che paNa je bhagavAnanA vacanAnusAra vyavahAra rAkhavAmAM Ave te rogI thavAnuM ke duHkhI banavAnuM kaI kAraNa nathI. ati bhajana paNa reganuM kAraNa che. keTalAka bhejanara leke vadhAre khAvA mATe bhAMga paNa pIe che, paNa A pramANe vizeSa khAvAthI ajIrNa-khAMsI vagere roga pedA thavA pAme che. roga pedA thavAnuM bIjuM kAraNa ahitakArI Asana upara besavuM e che. Asana kevuM rahevuM joIe ene mATe zAstramAM kahyuM che ke, kaThina ane sthira Asana upara besavAthI hAni thAya che ane kemala Asana upara besavAthI lAbha thAya che. Aje te lekone pattharanAM makAne pasaMda che paNa eTaluM vicAratA nathI ke patthara upara besavAmAM ane mATI upara besavAmAM keTaluM badhuM aMtara raheluM che! Aje makAna te pAkuM banAvavAmAM Ave che paNa makAna pAkuM banAvI zarIra kAcuM banAvavAmAM Ave che. kevI khurazI upara besavAthI lAbha thAya che, ane kevI khurazI upara besavAthI hAni thAya che e vAta yuropIya leke paNa samajavA lAgyA che paNa bhAratIya leke e vAta jANavAno prayatna paNa karatA nathI kintu kevaLa anukaraNa karavA lAge che. Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - vadI 1] rAjakeTa-cAturmAsa [ 675 khUba suI rahevuM ke bahu jAgatA rahevuM e paNa roganuM kAraNa che. keTalAka leke jAgaraNa karavAne TaeNga kare che paNa zAstra kahe che ke vadhAre sUvuM ke vadhAre jAgavuM e hAnikara che. mala-mUtrane dAbI rAkhavuM e paNa roganuM eka kAraNa che. bahu cAlavuM ane bahu besI rahevuM e paNa reganuM kAraNa che. prakRti viruddha bhajana karavuM e paNa roganuM kAraNa che. keTalAka leke kahe che ke, mAMsa khAnAra baLavAna hoya che ane mAMsa na khAnAra nirbaLa hoya che paNa A eka bhrama che. Aje gauvadhane kAraNe prakRti viruddha bhajananI prathA vadhAre pracalita thaI paDI che ane hoTalanuM te pUchavuM ja zuM? A badhAM kAraNathI paNa rego pedA thAya che. IjyinuM visphoTana karavuM e paNa roganuM kAraNa che. Aje saMtatiniyamananAM je upAyo batAvavAmAM Ave che te upAse, koI mANasa tijorI khullI mUkI sUI rahevAthI AnaMda maLe, enAM jevAM che. A paNa roganuM pradhAna kAraNa che. A va kAraNathI roga pedAM thAya che. je A nava kAraNathI bacate rahe te ja dharmanuM pAlana karI zake che. rogI mANasa dharmanI sevA karI zakatuM nathI. tame paNa niraMgI bastI dharmanI sevA kare che temAM kalyANa raheluM che. Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakeTa cAturmAsaH antima vyAkhyAnaH saMvat 1993 kArataka vadI 1 ravivAra prArthanA - dharama jinezvara mukha hiraDe vase, cArA prANa samAna. ' kabahu na visaruM he citAruM nahIM, sadA akhaMDita dhyAna. dharama0 nA -vinayacaMdrajI bhaTa vIzI zrI dharmanAtha bhagavAnanI A prArthanA karavAmAM AvI che. - rAjakoTamAM pAMca mahinAthI adhika kALa sudhI rahI meM je zrI saMghane sAduM bhojana ApyuM che te prArthanA sivAya bIjuM kAMI nathI. prArthane eka sAdI vastu che. prArthanAmAM moTI moTI kalpanAonI AvazyaktA nathI, eTalA mATe garIbanA bhajananI mAphaka prArthanA badhAne mATe sulabha ane lAbhadAyI che. meM eka vakhate kahyuM che ke moTA moTA mANaso bhale so so rUpiyAne eka eka bhajanane keLIyo khAtA hoya, paNa evA bhojananA kALIyA levAthI kAMI badhAno nirvAha thatuM nathI. badhAne evuM bhojana maLI nathI zakatuM, paNa sAduM bhejana ja evuM che ke jenA AdhAre AkhuM jagata nabhI rahyuM che. A ja pramANe AtmakalyANa karavA mATe bhale gahana tane vicAra karavAmAM Ave, paNa gahana to vicAra karo badhA loko mATe saMbhavita nathI; paraMtu badhAnA AtmakalyANano sarala upAya to mAtra paramAtmAnI prArthanA ja che. eTalA mATe mane aneka varSothI paramAtmAnI prArthanA karavAnI laganI lAgI che ane tethI keIne paramAtmAnI prArthanA game ke na game to paNa huM prArthanA karuM chuM ane te viSe thoDuMka beluM paNa chuM. huM te ema ja mAnuM chuM ke, mane prArthanA game che te badhAne te gamatI ja haze. Ajano cAturmAsane aMtima divasa paNa paramAtmAnI prArthanA karavAmAM ja vItAvuM chuM. prArthanAnA kramAnusAra Aje bhagavAna dharmanAthanI prArthanA karavAmAM AvI che. A prArthanAmAM paNa gahana tattvano vicAra karavAmAM Avyo che. temAM paramAtmAnI pAse "he! prabhu! mArA hRdayamAM AvI vase " evI mAgaNI karavAmAM AvI che. A mAMgaNI upalaka dRSTie bahu ja sAmAnya jaNAya che paNa UMDo vicAra karatAM A mAgaNamAM ghaNuM rahasya raheluM che. e rahasya zuM che ? e vAta Aje tamane saMbhaLAvuM chuM. tene tame bhUlI jaze nahi. huM prArthanA viSe je kAMI kahI rahyo chuM te mAruM nathI paNa pUrva mahAtmAonuM kaheluM che. bhakta tukArAmanA zabdomAM kahuM te "huM je kAMI kahI rahyo chuM te badhuM pUrva saMta puruSonuM ucchiSTa che." huM pAmara e viSe zuM kahI zakuM! paNa e saMtapuruSo ane mahApuruSanI ucchiSTa vANI ja tamane badhAne saMbhaLAvuM chuM. tamArA badhAnA kalyANa mATe mahApuruSonI amara vANI tamane saMbhaLAvuM te mAruM kahevuM pramANa che, paNa je e vANI saMbhaLAvatAM huM abhimAna karuM to te pramANa nathI; tema te mArA pitAnA mATe paNa hAnikara che. Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 1] rAjakoTa-cAturmAsana [ 677 A prArthanAmAM bhaktoe paramAtmA pAse mAgaNI karI che ke, "he! prabhu! tuM mArA hRdayamAM AvI vasI jA. meM e mATe aneka sAdhane karyA paNa tethI mArA sAdhyanI pUrti thaI nahi. mAruM sAdhya cittanI zuddhi karavI e che. A mAruM sAdhya aneka sAdhane karavA chatAM paNa siddha thayuM nahi. tyAre mane evo vicAra Avyo ke sAdhyanI siddhi mATe mAre bIjA sAdhanane Azraya levA joIe. kAraNa ke meM atyArasudhI je je sAdhanono upayoga karyo tethI mArA sAdhyanI siddhi thaI nahi. mATe te sAdhane apUrNa che, sAdhyanI siddhi mATe samartha nathI. mArA aMtaramAM rahelAM kAma, krodha, lobha, moha vagere durguNene dUra karavA mATe meM aneka sAdhano Azraya lIdhe, to paNa mArA aMtaramAM rahelA kAma-krodhAdi durguNene nAza na thayo. jyAre ke eka vaidyanI. davAthI roga maTato nathI tyAre bIjA vaidyanI pAse jaI davA levAmAM Ave che; tevI rIte jyAre A sAdhanothI mArA sAdhyanI siddhi thaI nahi, tyAre he! prabhu huM have tAre zaraNe Avyo chuM. mane evI pratIti thaI che ke tAre zaraNe AvyA vinA mArA kAma-krodhAdi vagerene rega maTaze nahi. jyAre he ! prabhu ! tuM hRdayamAM vasI jaze, tyAre ja e rega dUra thaze. eTalA ja mATe huM tAre zaraNe Avyo chuM ane tArI prArthanA karuM chuM." A saMsAramAM aneka cIjo prakAza ApanArI che paNa zuM sUryanA prakAza vinA saMsAranuM kAma cAlI zakaze ? bhale AkhA rAjakoTamAM sarcalAITanI vyavasthA karavAmAM Ave te paNa sUryanA prakAza vinA kAma cAlI nahi zake ! ahIM IlekaTrIka bAvara hAusa" che. to paNa sUryanI te AvazyaktA rahe ja che. A ja pramANe bhakta kahe che ke, he ! prabhu!. bhale bIjAM aneka sAdhana hoya te paNa jyAM sudhI tuM hRdayamAM AvI vaso nathI tyAM sudhI, e badhAM sAdhane saphaLa thatAM nathI. mATe jo tuM hRdayamAM AvI vasI jA' te sAdhyanI. siddhi avazya thavAnI ja che. bhaktonI mAphaka tame paNa je paramAtmAne tamArA hRdayamAM vasAvavA cAhatA ho to hRdayapUrvaka paramAtmAnI prArthanA kare ke dharma jinezvara mujha pivaDe base, pyArA prANa samAna; : kabahuM na bisaho citAruM nahIM, sadA akhaMDita dhyAna. basa! A ja eka AzA rAkhe te ekane barAbara sAdhavAthI badhuM siddha thaze" e kahevata caritArtha thaze. je "prabhu hRdayamAM AvI vasI jAya" te badhuM kAma siddha thaI jAya pachI bIjA sAdhanonI jarUra rahe nahi. bIjAnA prakAzanI AvazyaktA jyAre sUryane prakAzana hoya tyAre ja rahe che. A ja pramANe jyAM sudhI paramAtmA hRdayamAM AvI vasyA nathI tyAM sudhI bIjA sAdhananI jarUra rahe che. mATe paramAtmAne hRdayamAM vasAvo. paramAtmAne hRdayamAM kema vasAvI zakAya ? evo prazna upasthita thAya to eno uttara e che ke, cittane bIjI vastuomAMthI haTAvIne, paramAtmAne prANa samAna priya gaNI, temAM ja citta parovavAmAM Ave ane te mATe paramAtmAnI prArthanA karavAmAM Ave te paramAtmAne hRdayamAM vasAvavA muzkela nathI. ' koI mANasa potAnA prANane jApa karatA nathI te paNa te potAnA prANane bhUla nathI. A ja pramANe paramAtmAne prANasamAna priya mAnI temane na bhUlo te tamo paramAtmAne Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 678] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka hRdayamAM dhAraNa karI zake che. bhaktonI mAphaka tame paNa paramAtmAne tamArA hRdayamAM vasAvavA cAhatA ho te ananya bhAve tame paNa paramAtmAnI prArthanA kare ane temane hRdayamAM vasAve. bhaktonuM kahevuM che ke "je paramAtmA upara rAI jeTale paNa vizvAsa haze te pahADa jeTaluM kAma paNa siddha thaI jaze." pahADanI tulanAmAM rAIno hisAba kAMI nathI paNa mahAtmAonuM kahevuM che ke, "e rAInI pAchaLa pahADa jevA mahAna kAryonI siddhi rahelI che " je tamane mArA zarIra upara nahi paNa mArA kathana upara prema ane vizvAsa hoya te tamane mAro aMtima upadeza eTalo ja che ke - " bhagavAna upara vizvAsa rAkhe. bhagavAnanI bhaktimAM prema rAkho ane bhagavAnanI prArthanA karI temane hRdayamAM dhAraNa kare. jene tame mArI A vAtane hRdayamAM utAraze te tamArA hRdayamAM evI pati pragaTaze ke je ti badhAnuM kalyANa karaze. A jyoti AgaLa huM tucha chuM. eTaluM ja nahi huM paNa e ja tino upAsaka chuM. tame paNa e ja parama jyotinA upAsaka banI e tine jagAve te temAM badhAnuM kalyANa ja che, hamaNuM keTalAka jaNAe mArI prazaMsA karI che ane temAM paramAtmAne zobhA denArA zabda mArA jevA pAmarane mATe vAparavAmAM AvyAM che. paNa mArI je prazaMsA karavAmAM AvI che te mATe te prazaMsA karanAra prazaMsaka upara kevI javAbadArI rahelI che tene khyAla rAkhavo joIe. jeI lakSAdhipati mANasa jyAre pitAnA bALakanA gaLAmAM mUlyavAna hAra paherAve che tyAre te hAra pahemnAra bALakanI saMbhALa paNa barAbara rAkhavI paDe che, ane e mUlyavAna hArane kAraNe bALakanuM jIvana jokhamamAM AvI na jAya tenI paNa sAvadhAnI rAkhavI paDe che. barAbara A ja pramANe tamAre paNa prazaMsAne hAra paherAvatI vakhate javAbadArI ane sAvadhAnI samajavAnI jarUra che. huM paNa bALakanI samAna chuM. tame mane prazaMsArUpI hAra paherAvI dIdhuM che paNa tenI javAbadArI tamAre rAkhavAnI che e bhUlavuM na joIe ane mAre paNa e sAvadhAnI rAkhavI joIe ke, " huM A prazaMsAthI phulAI jaIne pitAnuM kartavya paNa bhUlI na jAuM." Aje savAre huM yAna karI rahyo hato tyAre pauSadhavatI zrAvake mane vaMdana karavA AvyA hatA. temane vaMdana karatA joIne mane e vicAra Avyo ke, "he ! AtmA ! tuM A pauSadhavatI zrAvakanuM vaMdana svIkArIne kayAM mukIza ane tenA badalAmAM tuM zuM temane upakAra karIza?" koI IcchA ke kAmanAne vaza thaI jAya che te judI vAta che, nahi te zrAvake pauSadhavratamAM kaI cakravatI te paNa vaMdana-namaskAra karI zakatA nathI, Indrane paNa namI zakatA nathI ane keAI jAgIra ApavA Ave te paNa te laI zaktA nathI. AvA pauSadhavatI zrAvake tane vAta kare che te huM temane zo upakAra karIza?" leke koIne zAhukAra jANI temanI dukAne rUpiyA jamA kare che. rUpiyA jamA karanAra mANasa te rUpiyA jamA karI nizcita thaI jAya che paNa jemane tyAM rUpiyA jamA karavAmAM Ave che temanI upara te moTI javAbadArI AvI paDe che. jo te zAhukAra rUpiyA jamA Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 1] rAjakeTa cAturmAsa [ 6799 te karI le paNa samaye rUpiyA pAchA cukave nahi te te "dIvALIo" kahevAya. A ja pramANe amAre paNa ema samajavuM joIe ke, he ! prabhu! ame A zrAvakanuM vaMdana te svIkArIe chIe paNuM je guNane lIdhe zrAvake amane vaMdana-namaskAra kare che te guNa aArAmAM na hoya ke zrAvone e guNa ApI na zakIe to e paNa dIvALuM phUMkavA jevuM ja gaNAze. tame loko amane prANasaMjIvanI jaDIbuTTInI gAMghI davAnI samAna mAne che. je AvI mUlyavAna davA DhaLAI jAya ke te davAnI zIzI TUTI-phUTI jAya che te davAne AdhAre je leke svasthatA pAmatA hoya te leke muzkelImAM AvI jAya. A ja pramANe prANusaMjIvanI jaDIbuTTI jevI moMghI davAnI jema moMghA gaNAtA je ame bagaDI jaIe ke kuTI jaIe, te amArA AdhAre je leke kalyANa sAdhavA dhAratA hoya te lokonI zI dazA thAya ? eTalA mATe amAre paNa amArI javAbadArI dhyAnamAM rAkhavI joIe. ane je lekee mArI prazaMsA karI che te lekee paNa pitAnI javAbadArInuM dhyAna rAkhavuM joIe. ahIMnA leke mane jANatA na hatA chatAM paNa teo mAsa pratye bhaktibhAva pradarzita karI mane ahIM kheMcI lAvyA ethI e spaSTa jaNAya che ke e leke kevaLa mArA zarIranI sAthe prema karatA nathI, paNa je dharmanuM teo pAlana kare che te dharma pratye prema che ane tethI ja mArA pratye paNa premabhAva sakhe che. A ja kAraNe tame leke amArA upara ATale badhe vizvAsa rAkho cho. Ama chatAM jo ame bagaDI jaIe, tamAre vizvAsabhaMga karIe te tamArI zI dazA thAya? eTalA mATe ame bagaDI na jaIe enuM dhyAna amAre pratipaLa rAkhavuM joIe. bIkAnera zrIsaMghanI vinatI hamaNAM meM ane tame badhAe sAMbhaLI. vAstavamAM bIkAnera zrI saMdhanuM bhANuM pIraseluM hatuM. kevaLa jamavAnI vAra hatI, tevI mArI taiyArI bIkAnera javAnI hatI. vacamAM rAjakoTa zrI saMdhane paraseluM bhANuM maLI gayuM. huM te rAjakoTa ane bIkAnerane eka ja samajuM chuM ane bhAvanA tathA bhakti hevAthI mArA mATe te baneya sthaLa samAna ja che. je kAma huM bIkAnera karatA te kAma ahIM karI rahyo chuM. eTalA mATe bIkAneravALAoe mAruM atre AvavAnuM thavAthI ane bIkAnera AvavAnuM na thavAthI dilagIra thavAnI koI jarUra nathI A sAla je huM A bAju Avata nahi te mArA mAthe javAbadArInuM traNa rahI jAta. eTale e RNabhAra mAthA uparathI utAravA mATe meM vicAryuM ke pachI jaI zakAya ke na paNa jaI zakAya; mATe hamaNAM tyAM javuM ThIka che. A vicAranI preraNAthI ane zrImalajI, sUraje melajI vagerene Agraha thavAthI meM unALAne paNa vicAra na karyo ane ahIM Avyo. have mAruM e ja kahevuM che ke, mAruM A zarIra bIkAnera, rAjakoTa ke koI bIjA sthaLe rahe paNa tamAre te tamArA koma tarapha dhyAna apavuM joIe. meM te kAMI vicAryuM na hatuM te paNa na jANe kaI bhAvanA ke zaktinI preraNAthI sakaLa zrI sathe maLIne gaNezalAlajIne yuvAcArya cUMTayA ane sampradAyanA sadbhAgye AvA gya yuvAcArya sampradAyane maLI gayA. mArI IcchA na hovA chatAM paNa ajameramAM bhArata* pUjyazrInA vihAranI nedha mATe pariziSTa paheluM jue. Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6i80] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka bharanA sakaLa zrI saMghe maLIne yuvAcAryane cUMTAyA che. keI eka sampradAye temane cUMTayA nathI. meM vicAryuM ke jyAre sakaLa saMghane e pasaMda che te pachI emAM mane zuM vAMdhe ? ema vicAra karIne meM paNa teone yuvAcArya tarIke svIkAryA ane temane yuvAcArya pada ApyuM. gayA varSe mane evI saddabuddhi sUjhI ke meM sampradAyanA kAryane badhe bhAra temane mAthe mUkI dIdho. A pramANe huM svataMtra thaI gayo chuM ane have huM te zrI saMghane riTAyarDa sevaka chuM. - pUjyazrI zrI lAlajI mahArAjazrIe mane kahyuM hatuM ke, bIkAnera ane udayapura zrI saMghanuM dhyAna rAkhavuM. eTalA mATe bIkAnerane khyAla mArA manamAM che ane pUjyazrI mahArAjanI - AjJAnusAra meM bIkAnera, gaMgAsara ane bhImAsara ema traNa cAturmAsa karyo che. huM rAjakoTa AvyuM na hatuM eTale rAjakoTa paNa AvI gayo. have mArI upara koI prakAranI khAsa javAbadArI nathI. javAbadArI je che te yuvAcAryajI upara che ane teo suyogya hovAthI potAnI javAbadArIne barAbara pAra utAraze evo vizvAsa che. have mAre kyAM rahevuM, zuM karavuM vagere viSe huM siMgha, yuvAcAryajI vagerenI salAha bhale lauM, paNa A viSe nirNaya kare te mArA adhikAramAM che. huM game tyAM rahuM paNa zrIsaMghe to ema samajavuM joIe ke, eo te saMghathI riTAyarDa che. ' : . je ke zrI saMghe mane je pUjya padavI ApI hatI te te yuvAcAryajIne ApI devAmAM AvI che, te paNa atyAre mane pUjya kahevAmAM Ave che. ane te kAraNe mAre paNa koIne keAI rUpamAM theDeghaNe bhAra paNa vahana karavo ja paDe che. .. . . . ke bhagavAna dharmanAthane ApaNe bhUlI na jaIe e ApaNuM dhyeya hovuM joIe. ApaNe hajI upAsaka chIe eTalA mATe upAsyane bhUlI javA na joIe. jo ApaNe upAsyane na bhUlIe to- * * * * . . . . . . . . . . . ' , , , , tIrtha kurvanti ' tIrthANi / sAthaM vanti zaarfm t satkarma kurvanti karmANi // jemanA AtmAmAM paramAtmAnI bhaktine pUrNa prakAza pragaTo heya temanAM caraNa jyAM paDe tyAM tIrtha ja che. AthI viparIta je loke paramAtmAne bhUlI jaI kAma-krodhAdinA paMjAmAM sapaDAI jaI paisAnA lebhamAM bIjAnuM gaLuM rese che ane Izvarane paNa gaNukAratA nathI te kRtadhI loko viSe zuM kahevuM? je patitapAvana che e Izvarane, pitAnA najIvA kAmanI siddhi mATe, tajI devA ane hRdayamAM nIca lAlasAne sthAna ApavuM te ghaNuM ja kharAba che. eTalA mATe e patitapAvana karanAra paramAtmAne kadApi bhUle nahi. jo tame paramAtmAne tamArA hRdayamAM sthAna ApavA cAhatA ho to tame je kAMI kAma kare te temane anukUla ja kare arthAta tamAre tIrthaya banavuM joIe. kAraNa ke tame pote ja tIrtha che bhagavAne kahyuM che ke - . cattAri samaNasaMghe paNNatte taMjahA-samaNAe samaNie sAvayAe sAviyAe vA / A pramANe tame zrAvake paNa tIrtharUpa che. tIrtharUpa hovA chatAM jo tame duSkRtyo kare te zuM te tamArA mATe anucita nathI? tame mane paNa tIrtharUpa mAne che ane Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * vadI 1] rAjakATa-cAturmAsa [ 61 eTalA mATe tame ahIM AvyA che. nAnAM tIrthaM meTAM tIrthI pAse Ave che. eTalA mATe meTAM tIrthAe paNa e vicAravuM joIe ke, A leAkeA mArI pAse je vizvAsanI sAthe AvyA che te vizvAsaneA ghAta thavA na joI e. tame paNa tIrUpa che. tIrthanAM jyAM caraNu paDe che te tI banI jAya che. tInA mADhAmAMthI je zabda nIkaLe che te paNa tInA zabda che ane tI je vAta kahe che te vAta paNa tIrtha'nI vAta che. eTalA mATe tamAre evuM eka paNa kAma karavuM na joIe, evI ekapaNa vAta karavI na joIe ane evA eka paNa vyavahAra karavA na joIe ke je tIne yAgya na heAya. tameA bahene paNa tIrUpa che; chatAM je mukhethI paramAtmAnuM bhajana karA te ja mukhethI apazabda ke gALAgALI bhAMDA e keTaluM badhu... kharAba kahevAya! bahene pote tIrUpa che e vAta samajatI nathI ane eTalA ja mATe kAle rAvA phUTavAnI kuprathAne baMdha karavAnI pratijJA devA mATe mAre paNa UbhuM thavuM paDayuM hatuM. jyAre tIne rAvA--kUTavAne tyAga karavA mATe ATaluM badhuM kahevuM paDe te bIjAene keTaluM kahevuM paDe ? ane tI jyAre rAvA-phUTavAnuM cheDI zake nahi tyAre bIjI kharAba vAta kema tajI zakaze? tIthe rAvAnA DhAMga tA karavA na ja joIe. svAbhAvika AMsu AvI jAya to tene kAI rokI zakatuM nathI. evAM svAbhAvika AMsu tA bhagavAnanA viyAgathI siMha aNugAra jevAnI AMkhamAMthI paNa nIkaLI paDayAM hatAM, paNa vyavahAranA nAme rAvAnA DhAMga karavA e prathA kharAba che. leAkAe rAvAnI prathAne paNa vyavahAranuM nAma ApI dIdhuM che; paNa A vyavahAra nathI paNa bhUla che. lagna AdinI prathA vyavahAra che, nizcaya nathI; paNa rAvAnI prathA te| vyavahAra paNa nathI, e teA dekhItI bhUla che. vyavahAra tA te kahevAya ke jenA vinA saMsAranuM kAma aTakI paDe, A ja pramANe putranuM sagapaNa tenA bhaNutaranA kharca laI karavu e paNa kayA prakArane vyavahAra che! AjakAla keTalAka lAkA potAnI putrIone eTalA mATe meTrIka sudhI bhaNAve che ke meTrIka thayA vinA AjanA phezanavALA tene pati tene pasaMda karatA nathI. A pramANe phezananA DhAMgamAM taNAI jaI te AjakAla bahu ja baLajabarI karavAmAM Ave che ane dekhIte vavikraya karavAmAM Ave che. jyAM kanyAvikrayanI prathA nathI paNa varavikrayanI je prathA brusatI jAya che, tene dUra karavAmAM Ave te anya sthaLe rAjakATamAM kanyAvikraya ke varaviyanI prathA baMdha thaI gaI che evA dAkhalA ApI zakAya, lagna rUpiyA sAthe karavAmAM Ave che, ke rUpiyA mATe karavAmAM Ave che, ke kanyAnI sAthe karavAmAM Ave che ? jo tIrthanI evI bhAvanA hoya ke, 'huM rUpiyA mATe lagna karuM chuM' te te tIne mATe sathA anucita che. zikSaNa keTaluM lIdhuM che, zarIra tathA rUpa kevAM che vagere jovuM-tapAsa karavI te teA ThIka che, paNa keTalA rUpiyA Ape che e jovuM athavA rUpiyA mATe lagna karavA e tIrthane mATe kadApi yAgya nathI mATe e kuprathAne tyAga karA. jo rUpiyA levA e nItipakSa hAta tA tA ene tyAga karavA viSe huM Agraha karata nahi, paNa e cAkakhI anIti che. anItinA kAmane rAkavu mAruM karIvyu che. eTaluM ja niha. paNa e teA mArA dharma che. huM tamArA guru chuM ane tame mArA zrAvaka che. mArI jANamAM kAI anItinuM kAma thatuM hAya tA tene rAkavuM e mAruM kavya che, jo mArI najara 41 Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6i82 ] zrI javAhira AkhyAna saMgraha [ kArataka sAme koI bakarAno vadha karatuM hoya to zuM huM e vadha rokavAne upadeza nahi ApuM? bakarAno vadha kare che te pratyakSa pApa che paNa A varaviyathI gupta ke prakaTarUpe na jANe keTalI manuSyahatyA thAya che ? baMgAlane viSe evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, tyAM eka pitA pitAnI bhaNelI-gaNelI putrInA vivAha karavA mATe mUratIyAone rUpiyA ApI zake evI sthitimAM hato nahi, eTale mUratIyAoe vivAha karyo nahi. A vAtanI jANa jyAre tenI putrIone paDI ke, amArA vivAha mATe pitA duHkhI thAya che te jIvIne zuM karavuM che? Ama vicAra karI e chokarIoe baLIne ke DubIne AtmahatyA karI nAMkhI. A pramANe varaviyanI kuprathAne lIdhe samAjamAM ghera kRtyo thayAM kare che. eTalA mATe e anItinA ghara kRtyane rokavuM e mAruM kartavya che. - tame pote svecchAe tamArA gharanuM badhuMya kanyAne ApI de te tene koI rokatuM nathI paNa kanyAvALAo pAsethI rUpiyA, makAna, baMgala athavA bhaNataranuM kharca mAMgavuM athavA sonuMrUpuM, kapaDAMlattA, jhaverAta ke jamIna vagere mAMgavuM e sarvathA anucita che. Ama karavAthI vyavahArane te nAza thAya che paNa sAthe sAthe santAnaprema tathA dayAbhAvane paNa nAza thAya che, eTaluM ja nahi tethI mahA anartha paNa thAya che. have A kuprathAnA tyAga mATe tamo je ubhA thayA cho teone A anarthakArI prathAne tamArI pAse tyAga karAvuM chuM ane kahuM chuM ke, "varanA badalAmAM rUpiyA levA paNa na cAho tema devA paNa na cAhe. bIjA pAsethI lyo paNa nahi tema Apa paNa nahi. svecchAe levuM devuM judI vAta che paNa moDhe mAMgIne levuM ane TharAvIne ApavuM e kuprathAne tyAga kare. tame rUpiyA lyo ane amArI putrInI sAthe vivAha kare athavA tame ATalA rUpiyA Apo te vivAha karIe; A pramANe kahIne levA-devAnI prathAno tyAga karAvuM chuM." (prAyaH badhA lekee tyAga karyo.) * tamArA taraphathI maLelI A chellI bheTa haMmezAM mane yAda raheze. huM to e ja cAhuM chuM ke, tamArA badhAnuM bhaluM thAya tathA kalyANa thAya ane e ja zubha dRSTie A kuprathAno tamArI pAse tyAga karAvuM chuM. - Aje savAre dhyAna karatAM mane je vicAra Avyo tene bhAva tamane batAvo mane Avazyaka lAge che, eTale e viSe kahuM chuM. eka phArasI kavie kahyuM che ke - airakuna aya phalAM va ganImate sumAre umra, jae petara bAma barAyaTa ke phalAM na meMda. arthAta-"he mArA mitro ! sArAM kAmo tame karI le. kAraNa ke tamArI ATalI ! badhI uMmara thaI gaI e tamArAM bhAgya samaje. tame ATalA varasanA moTA thaze evo vizvAsa kaI rAkhI zake nahi." - mane paNa evo vizvAsa na hato ke huM 62 varSane thaIza ane mArI 62mI varSagAMTha rAjakoTanA lake ujavaze. vAstavamAM zarIranA vizvAsa ja zuM che ! jADejA DaoNkaTara viSe kAle sAMbhaLyuM ke temane bacAvavA mATe 17 DokaTare ekaThA thayA hatA chatAM paNa teo temane bacAvI zakyA nahi, kavi kahe che ke, "A jIMdagIne kAMI bharoso nathI. mATe kaI ema kahe ke, Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadI 1 ] rAjakeTa-cAturmAsa | [683 amuka mANasa duniyAmAM na rahyo, e pahelAM ja tuM sArAM kAma karI le." tamAre paNa A kavinA kathana upara vicAra kare jaIe. sArA kAmano prAraMbha karavAmAM vilaMba karavo na joIe. tame juo cho ke, tamArA sAthI mUrtipUjaka leke tIrthAdimAM keTalA rUpiyA kharce che ane teo Agodaya samiti vagere jJAnakhAtAmAM keTalA badhA rUpiyA kharcI rahyA che. paraMtu tamo sthAnakavAsIne thoDoka paNa kharca karavAmAM keTalo vicAra karavo paDe che ane keTalI muzkelIo veThavI paDe che? tamAruM sAhitya paNa evuM UMcuM che ke, je nirdoSa devane deva" ane "dayAmaya dharmane dharma' mAne che. tamAruM e ucca koTInuM sAhitya paNa Aje kevI dazAmAM paDayuM che te juo! tamane tamArA sAhitya upara pUrepUro vizvAsa hoya te tene pracAra karavAmAM jarApaNa vilaMba kara na joIe ane dareke potAnI zakti anusAra sAhitya-pracAramAM sakriya sahakAra Apavo joIe. A pramANe sAhitya ddhAra thAya te tamAruM ane bIjAnuM kalyANa ja che. zAstra te che ke jemAM udAratA hoya. tamArA zAstramAM pUrNa udAratA che te pachI tenI pAchaLa tame keTalA rUpiyAne vyaya karyo ane vivAha-zAdI vagerenI dhamAlamAM keTalA rUpiyAne vyaya karyo tene pUrvApara vicAra kare. tame sAdhumAga hovA chatAM tamane bIjAo kRpa-lebhI kahe che. samyagadaSTi thaIne kRpaNa rahevuM e keTalA AzcaryanI vAta che? je kaMI pudgalenuM svarUpa jANe che ane je kaI puNya-pApane viveka karI zake che te kRpaNa rahI zakatuM nathI. je pApamaya kAma to tyAga karatA nathI paNa puNyanA kAmano tyAga karI bese che. te samadaSTi kevA prakAra che? mATe jAtiviruddha hAnikAraka khAnapAnamAM ane kAmakAjamAM pitAnI zaktine durvyaya na karatAM, bhagavAnane mArga dIpe evAM zubha kAryomAM tamArI zaktine sadupayoga kare. jemanAmAM jeTalI zakti hoya teTalI zaktine bhagavAnanA mArgane dIpAvavAmAM upayoga karavo joIe. zArIrika, mAnasika, vAcika ke Arthika koI paNa prakAranI zakti tamArI pAse hoya te zaktine bhagavAnane dharma phelAvavAmAM upayoga kare te kalyANuM che. keTalAka leke pitAnI zakitane sAhityadvAra ane sAhityapracAra karavAmAM upayoga karavA cAhe che, paNa teo ekalA hovAthI ane bIjAne sahakAra na hovAthI, kAMI karI zaktA nathI. evA utsAhI lekene tame sahakAra Ape ke jethI bhagavAnano mArga dIpe ane tamAro dharma ane tamAruM sAhitya prakAzamAM Ave. ve. zrI saMdhanA sekreTarIe tamArI pAse cAturmAsa daramyAna thaela kArya ane dAnanI saMkSipta noMdha* vAMcI saMbhaLAvI te bAbatamAM mAre kAMI kahevAnuM nathI. tema chatAM dayA saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke sadaramAM je kutarAone mAravAmAM AvatAM hatAM te kutarAone bacAvAno prayatna karavAmAM AvyA che ane polIsanA je ghaDAo mArI nAMkhavAmAM AvatAM temane paNa prayatna karI bacAvI levAmAM AvyA che. A pramANe dayAnI preraNAthI A badhu thayuM che. paraMtu dayAno pahele adhikArI te te che ke jemane tamArI upara upakAra che. bhAratamAM Aje gAyanI je katala thAya che temAM sarakArI sattAne paNa hAtha che. eTalA mATe e kArya sarakArI sattAnI sahAyatA vinA aTakAvI na zakAya. paNa hamaNAM dAnanI saMkSipta nedha mATe pariziSTa bIjuM pAnuM 688 juo. Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 684] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha [ kArataka evuM sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke, hiMdanA navA caeNyasaroya lairDa linalithagoe paNa kalakattAnA kalakhAnAmAMthI ATha gAyo ane bheMzone choDAvIne dilhInI pAMjarApoLamAM mokalI Apela che. A vAta 24mI navembara 1936nA TAImsa opha InDIyA Times of IndiamAM chapAela che. vaiyasaye te chene choDAvyA e kAMI moTI vAta nathI, paNa bhAratanuM je pazudhana Aje kapAI-lUMTAI rahyuM hatuM tene bacAvavA sarakArI sattAnuM paNa dhyAna gayuM che e moTI vAta che. jyAM A pramANe pazudhana dararoja lUMTAtuM hoya, jyAM A prakAranI anIti cAlatI hoya tyAM kalyANanI AzA zI rIte rAkhI zakAya ? je rAjasattA pazudhanane kApavAmAM-lUMTavAmAM sahAyatA detI hatI, te rAjasattA pazudhanane jyAre bacAvavAnA pakSamAM AvI che tyAre je tamArA taraphathI kAMIka vizeSa prayatna karavAmAM Ave te zuM pazuone A rIte thate nAza baMdha thaI na zake? muMbaIne vAMdarA ane kuralAne kasAIkhAnAmAM thatAM pazuvadhathI mArA hRdayamAM je AghAta pahoMcyA hatA ane A bAbata muMbaI-ghATakoparamAM meM vyAkhyAnamAM janatAnI saMmakSa kasAIkhAnAmAM kalla thatAM jIvenI arerATInuM je citra raju karI chavadayA mATe prayatna karyo hato, tenA pariNAme zrotAo upara tenI sArI asara paDI hatI ane ghATakopara chavadayA saMsthA sthApI teoe jene yathAzakti bacAvavAne sakriya prayAsa paNa karyo hato. teo muMbaInaM katalakhAnAmAM kapAtAM badhAM chone te kema bacAvI zake ? paNa hA, teoe zakti pramANe chone bacAvavA prayatna karyo hato ane hajI karI rahyA che. - jyAre hRdayamAM saddabhAvanA jAge che tyAre nAnuM sarakhuM kAma paNa moTuM rUpa dhAraNa karI le che. AvA samayamAM ke jyAre jIvane bacAvavAmAM vaiyasaroyanI sahAyatA maLI zake tema che tyAre je vizeSa sakriya prayatna karavAmAM Ave te ghaNuM jIvonI rakSA thaI zake ema che. eTalA mATe A dizAmAM prayatna karavAnI jarUra che. je lekemAM A prakArane prayatna karavAnI zakita che teoe A viSe prayatna karavo joIe ane jeomAM AvI zakti nathI teoe paramAtmA pAse evI prArthanA karavI joIe ke:- . dharma jinezvara mujha pivaDe base, pyArA prANa samAna; kabaDuM na bisaruM ho citAruM nahIM, sadA akhaMDita dhyAna he ! prabhu ! jo tamAruM teja mArA hRdayamAM AvI jAya te huM anaMta zaktizALI banI jAuM ane mArI badhI sAMsArika bhAvanA paNa zAnta thaI jAya. jo ke camAsI pratikramaNa karatAM meM badhA ne khamAvyA che paNa mAre khAsa saMbaMdha tamArI sAthe che. upadezanuM kAma ghaNuM bArIka che ane IcchA na hovA chatAM paNa evI koI vAta kahI devAmAM AvI hoya ke jethI A cAturmAsa daramyAna tamAruM koInuM mana kacavAyuM che ke duHkha thayuM hoya, te huM badhAM sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA badhAne pharI khamAvuM chuM ane badhAnuM kalyANa thAo e ja cAhuM chuM. samApta wnnnnnnnnwny@ Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakeTa cAturmAsa . [285 pariziSTa paheluM vihAra neMdha [jeThANuM sTezana (mAravADa) thI rAjakeTa zahera sudhI ] zrImadda jainAcArya pUjyazrI javAharalAlajI mahArAja sAhebe saMvata 1991nuM cAturmAsa zrI ratalAmamAM karela tyAMthI lagabhaga 225 mAIlano vihAra karI pUjyazrI khyAvara ane tyAMthI jeThANa gAme padhAryA hatA. zrI jeThANuM (mAravADa)mAM pUjyazrI javAharalAlajI mahArAja sAhebane cAturmAsa mATe rAjakoTa zrIsaMdhe, jodhapura zrIsaMdhe, bIkAnera zrIsaMgha, ajamera zrIsaMghe, Adi zrIsaMghae, vinaMti karI hatI jenA javAbamAM pUjyazrIe saMvata 1992nA caitra sudI 5 tA. 29-3-36 ne ravivArane divase pharamAvyuM hatuM ke - dravya, kSetra, kAla ane bhAvane khullAM rAkhI, sAmpradAyika koI kArya AvI paDe ane te kAraNe kaI prakAranI rokANa thaI jAya to te vAta judI che, nahi te sukha-samAdhie kAThiyAvADa tarapha rAjakeTa-cAturmAsane mATe vihAra karavAno bhAva che. rokAI javAnuM kAraNuM upasthita thAya te rAjakoTa zrIsaMghane tenI sUcanA ApavAmAM Ave ane zrI saMdha mane udAratApUrvaka mukta kare." A pramANe rAjakeTa-cAturmAsa mATe pUjyazrIe pharamAvyuM hatuM ane saMvata 1992 citra zukalA 6 ne divase rAjakoTa tarapha jeThANAthI vihAra karyo hato. pUjyazrInI sAthe munizrI vaktAvarajI ma., munizrI sUrajamalajI ma., munizrI mehanalAlajI ma., munizrI zrImalajI ma., munizrI cunilAlajI ma., munizrI motIlAlajI ma., munizrI gokulacaMdajI maLa, munizrI kulacaMdajI ma., Adi saMte hatA.* * * jeThANAthI rAjakoTa sudhInA lagabhaga 450 mAIlanA pUjyazrInA vihAranI saMkSipta noMdha ApavI yogya jaNAyAthI nIce pramANe ApavAmAM Ave che. saMvat 1992 citra zukalA 6 ne divase jeThANuM (mAravADa) thI kAThiyAvADa tarapha vihAra mAIla gAma jaina ghara | mAila gAma jaina ghara kharavA 30 | 5 khyAvara - 400 3 cAkI (pIpaledA) citra zukalA 11 ne guruvArane divase khyAvarathI vihAra 3 jAliyA 4 | 7 bara 25 6 seMdaDA 6 rAyapura * munizrI sUrajamalajI ma. munizrI zrImalajI ma. ane munizrI cunIlAlajI ma. saM. 1991 nuM cAturmAsa ahamadanagaranuM hovAthI, teo ahamadanagarathI jeThANa sudhI lagabhaga 600 mAilane vihAra karIne AvyA hatAM. ane tyAMthI pUjyazrInI sAthe kAThivADa tarapha Avela hatA. Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gUThA che 686] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha mAIla gAma jana ghara | | mAla gAma jana ghara 20 jA bagaDI 100 pIpalyA | 4 sIyATa 12 karamAsa caMDAvala sTezana 1 mesarI) | 6 sejata 300 (pUjyazrI sejatathI pAlI gayA hatA. zrI mehanalAlajI ma., zrI sUrajamalajI ma. tathA zrI gokulacaMdajI ma. Adie sejatathI sIdhe vihAra karyo hate.) sejatathI pAlI. dhanAva 12 5 jADaNa rA maTha 250. pAlIthI pAlaNapura bhesANa 15 (terApaMthI) | 6 beDA 100 (savegI) dudheDa 25 (saMgIterApaMthI) 6 nAnA 100 (2) khAracI sTezana 20 ) sAdalavA 25 (saradAranA) bAvaro pIDavADA 100 (saMvegI) dhAbalI 2 (saMvegI terApaMthI) 5 5 kejarI - 9 ( , ) 4 vImAliyA 15 pezavA - 20 ( , ). 15 1 DhAMkaDI vAvAsa - pAlI dhinArI 20 ( , ). 2 2 80 (saMvegI) 10 (0) 20 ( , ) 15 (2) rA khAMDa " karavA ' bAlarAI helArAgAma narahayA - kenaparA zrAmI sAMDerAva 2 5 20 (saMvegI) 60 sthAnakavAsI 400 (savegI) 20 (savegI) bhAvarI eDavANIyA bhArajA kiravalI khareDI bIsaDA Acala, kIDAtara saretarA IkabAlagaDha cItrAsaNI pAlaNapura siMda netara 6 (agravAla) 12 zIvagaMja 500 (saMvegI) | dA bAdaluM Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 eThANuM " " che rAjakoTa-cAturmAsa [687 saMvata 199ra vaizAkha vadI 11 ne divase pAlaNapurathI vihAra mAli gAma jana ghara | bhAila gAma ' jana ghara jagANuM 25 boriyAvI maMjAba joTANA dhArevADa bAlasAsaNuM siddhapura bhoMyaNI kAmalI sTezana 20 taroja UMjhA 100 kAMja 10 2 rAmapurA pAu jo keDA 80 pUlanie * 0. pA jakazI sTezana 0 mesANA 400 vIramagAma 200 saMvata 192 jeTha sudI 8 ne divase vIramagAmathI vihAra muLI 100 sAbalI gAma ) samAsara, 2 sAbalIDa sTezana che 6 DilIyA 6 6 DhAMkI (lIlApura reDa)1 zAha5ra lIlApura coTIlA lakhatara * 150 coraDI bApAdarA bAmaNabora rAjaparA 12 vaDhavANa 400 kuhADavA vaDhavANu kAMpa 400 mAlIyAsaNa godAvarI rAjakoTa sadara (jeTha vada 13 budhavAra) saMvata 199ra aSADa sudI 3 somavArane divase rAjakeTa nagara praveza ane cAturmAsa * = * .. * * = = 6 Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 648] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha pariziSTa bIjuM [ zrI rAjakeTanA saMvat 192 nA cAturmAsa daramiyAna judAM judAM khAtAMone aMge phaMDaphALA vagere thaela tenI saMkSipta neMdha] rUA. pa03 zrIsUtrakRtAMga sUtranA prakAzana | rUA. 215ra ahamadanagara prAMtanA duSkALa mATe. nivAraNa mATe. 3001 zrImAna zeThazrI chaganalAlajI 301 zrImAna velajI zAmajI mUyAbalundAvALA beMgalera vIrANI-rAjakoTa. pUjyazrInA janmotsava 201 zrImAna catrabhuja kacarA prasaMge lAkhANI-rAjakeTa. 1001 zrImAna zeThazrI lakSmIdAsa 16pa0 judA judA bhAIo bahene pItAmbaradAsa, ribaMdara, taraphathI. 51 zrImAna zeThazrI cunIlAla nAgajI vArA rAjakoTavALA, 215ra 10 zrI rAjakeTa saMdhanA | rUA. ra500 zrIrAjakeTa pAMjarApoLanA " bhAIo tathA bahene jAnavaranA sAmAnya cAlu taraphathI. nIbhAva mATe. pay07 : 2500 zrIparyuSaNamAM alaga alaga rU. 1872 pUjya AcArya mahArAjazrInA bhAIo tathA bahene taravyAkhyAnanA prakAzana mATe. phathI phALo thayo te. 1001 zrIyuta cunIlAla nAgajI | ka. 38pa7 zrI rAjakeTa pAMjarApoLanA verA-rAjakoTa kAyamI nIbhAva athe 251 zrImAna durlabhajI trIbhovana 1102 zrIyuta kAnajI pAnAcaMda dAsa jhaverI-morabI. bhImANI rAjakoTa taraphathI. 210 zrImAna amRtalAla rAyacaMda jhaverInA dharmapatnI 55 pUjya AcArya maa. sau. kesarabahena hArAjazrI javAhiramuMbaI. lAlajI mahArAja sA hebanI janmatIthimATe 210 zrImAna ratanacaMda gagalacaMda jhaverInA dharmapatnI 551 temanA dharmapatnInA gaM. sva. caMpAbAI muMbaI. AtmahitArthe. 200 judA judA bhAIo tathA 1102 bahene taraphathI. 551 zrIyuta revAzaMkara jAdavajI 1872 udANI, rAjakoTa, Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakoTa-cAturmAsa, [689 551 zrIyuta harIlAla zIrAja | rU. 2500 mIjabAne taraphathI sahAyatA dezI, rAjakoTa , pUjya AcArya mahArAjazrInA darzana 551 zrIyuta harIlAla rUghanAtha nAthe kAThIAvADa tathA rAjaputAnA, gAMdhI, rAjakoTa mAravADa vagere pradezamAMthI mIja551 zrIyuta bhANajI kALIdAsa bAne AvatAM tenA taraphathI bAghANI, rAjakoTa rAjakeTanI saMsthAo jevI ke 551 zrIyuta prANajIvana nAraNajI pAMjarApoLa, jena beDIMga, jena pArekha, rAjakeTa bALAzrama, jainazALA, zrAvikA zALA vigerene sahAyatA maLI che. 3857. rUA. 1rapa zrI saMghanA lhANuM mATe rUA. 1ra00 zrI jana gurukuLa-khyAvaranA zrImana zeTha tArAcaMdajI punamacaMdajI nibhAva mATe pAMca varasa sudhInI gelaDA, madrAsavALA taraphathI zrI nava tithi tarIke rAjakoTanA sakaLa jenasaMdhamAM pIrU. 1000 zrI ratalAma hitecchu zrAvaka 1 taLanI thALInuM vahANuM karyuM tenA. maMDaLa mATe rU. 100 zrI ghATakepara jIvadayA saMsthAne 500 zrImAna zeTha lakSmIdAsa pItAMbara, porabaMdara. pahelA ! rUA. 100 zrI harijana phaMDamAM pUjya mahAtmA varganA sabhya tarIkenuM gAMdhIjI pUjya AcArya mahArAjalavAjama zrInI mulAkAte padhAratAM tenI 200 bIjA varganA be sabhyo khuzAlImAM harijana phaMDamAM. tarIkenA lavAjamanA rU. 250 zrI jIvadayA khAte pUjya AcArya 300 trIjA varganA sabhya tarIke mahArAjazrI amulakhaRSijI mahAnI phInA tathA InAma mATe | rAja tathA bALa brahmacArI mahA satIjI zrI pArvatIbAI svAmI 1000 kALadharmane pAmatAM jIvadayA khAte. rU. 1502 zrI kAThIAvADa nirAzrita bALAzramane sahAyatA - rUA. 1325 zrI svAmI vAtsalyanAM jamaNa 501 rAvasAheba zeTha gaMbhIramalajI mATe phALe thaela te, rU. 8600 zrI cAturmAsa samiti-bAbate lakSmaNadAsajI, jalagAMva 251 zrImAna zeTha baradhabhANajI mIjabAnA bhejana kharca nathamalajI pittalIA, mATe. 1000 zrImAna zAmajI velajI vIratalAma 750 judA judA mAravADI mIja rANI, rAjakoTa bAna bhAIo tathA baheno 625 zrImAna rAmajI mANekacaMda taraphathI dezI, rAjakoTa. 500 rAvasAheba ThAkarazI makanajI 1500 ghIA, rAjakoTa Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 690] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha 500 zrImAna amRtalAla vara 175 mImAna gopAlajI bhImajI pAla pArekha, rAjakoTa pArekha, rAjakeTa, pa00 zrImAna talakazI mANekacaMda | - kavarapa judA judA bhAIo taraphathI deza, rAjakoTa 8600. 500 zrImAna cunIlAla nAgajI [DhaH A phaMDamAM je vadhAre rahevA pAmela vorA, rAjakoTa te dhaNIvAra pAcho ApavAmAM A 375 zrImAna kAnajI pAnAcaMda | vela hato bhImANI, rAjakeTa | rUA. 500 thI vaLAmaNanA svAmI 250 Devara nasIMhadAsa trIka vatsala mATe zrImAna nyAlacaMda yajI ThArI, rAjakoTa semacaMda daphatarI rAjakADhavALA 250 DokaTararAvasAheba lallubhAI taphathI. chaganalAla zAha, rAjakeTa | rUA. 250 zrI jJAna khAtA mATe-zrImAna 25 zrImAna jagajIvana hema- | karasanajI devarAja vakIla, rAjoTa rAja modI, rAjekeTa taraphathI A uparAMta cAtumAsa daramyAna vakhatovakhata prabhAvanA, tapasyAvALAne heNi, piSadhavratavALAne pAraNuM, mIjabAne prItibhojane, sijAtA dharmabhAIone sahAyatA, jenazALAnA bALane InAme, mAravADI tapasvI bhAI mANekacaMdajIne pAraNa echavane varaghoDe vagere aneka rIte dharmaprabhAvane thaela hatI. Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjakeTa-cAturmAsa [ 691 pariziSTa trIjuM saMvata 190ra nA cAturmAsa daramyAna pUjya AcArya mahArAjazrI pAse sajoDe zIyaLavrata lenArAonI zubha nAmAvalI - - - 1 mahetA vAlajI amulakha, rAjakoTa tathA temanAM dharmapatnI a.sau. motIbAI 2 zrImAna zeTha tArAcaMdajI punamacaMdajI gelaDA, madrAsa tathA temanAM dharmapatnI a. sau. rAmasakhI kuMvarabAI. 3 kAmadAra DAhyAlAla goradhama kaMDoraNAvALA tathA temanAM dharmapatnI e. sau. maNIbAI 4 mahetA manasukhalAla nAraNajI bAlaMbhAvALA tathA temanAM dharmapatnI a.sau. premabAI 5 zrIyuta cunIlAla nAgajI vorA, rAjakoTa tathA temanAM dharmapatnI e. sau. sAMkaLIbAI 6 zeTha nyAlacaMda haMsarAja rAjakeTa tathA temanA dharmapatnI a.sau. kesarabAI 7 mahetA revAzaMkara raNajheDa rAkToDha tathA temanAM dharmapatnI a. sau. amRtabAI. 8 zrIyuta lakSamIcaMda narabherAma bhImANI, rAjakoTa tathA temanAM dharmapatnI a.sau. DAhIbAI. 9 pArekha maNIlAla nAnacaMda, rAjakoTa tathA temanAM dharmapatnI a.sau. amRtabAI 10 zAha dhArazI jeThAbhAI, rAjakeTa tathA temanAM dharmapatnI a.sau. raLIAtabAI. 11 zAha ThAkarazI khetazI, rAjakoTa tathA temanAM dharmapatnI a.sau. chavAI. 12 koThArI motIcaMda kALIdAsa, rAjakoTa tathA temanAM dharmapatnI a. sau. samastabAI. 13 zrIyuta amRtalAla mAnasaMga pArekha, lodhIkAvALA tathA temanAM dharmapatnI a.sau. jumakhabAI zIyalavrata aMgIkAra karanArA uparanA dareka bhAIne zrI rAjakeTa saMdha taraphathI garama sAla tathA dareka bahenane saubhAgyane sADale pizAka tarIke ApavAmAM Avela hatAM temaja zrIyuta jecaMda asamara kAThArI tathA temanI dIkarI a.sau. maNIbAI taraphathI darekane cAMdInA rakAbI pyAlAnI bheTa ApavAmAM AvI hatI. Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 692 ] zrI javAhira vyAkhyAna saMgraha pariziSTa cothuM . saMvata 1992 nA cAturmAsa daramyAna rAjakeTamAM thaelI | meTI tapazcaryAnI noMdha zrI santa mahAtmAoe karelI tapazcaryA - pUjya AcAryazrI 1008 zrI javAhiralAlajI mahArAja sAhebe pahelAM aThama tapa ane paryuSaNa bAda cha apavAsa-chakAInI tapazcaryA karI hatI. tapasvI munizrI phulacaMdajI mahArAje 15 paMdara upavAsanI tapazcaryA karI hatI. munizrI sUrajamalajI mahArAje 9 nava upavAsanI tapazcaryA karI hatI. munizrI mehanalAlajI mahArAje chakAInI tapazcaryA karI hatI. munizrI motIlAlajI mahArAje pAMca apavAsanI tapazcaryA karI hatI. - bhAIo tathA bahenoe karela tapazcaryA mAravADI zrAvaka baMdhu tapasvI mANekacaMdabhAIe 31 upavAsanI tapazcaryA. - a. sau. kasuMbAbAI te dezI bhagavAnajI catrabhujanA dharmapatnIe mA khamaNa-30 upavAsanI tapazcaryA. paMdara apavAsanI tapazcaryA: eka bahene karI hatI. aThAI tapa = 13; chakAI tapa = 15. mA khamaNa jevI meTI tapazcaryA karanArAone zrI saMdha taraphathI SiAka ApavAne rIvAja haI zrI mANekacaMdabhAI tathA a.sau. kasuMbAbAine zrI saMdha taraphathI piASAka ApavAmAM Avela hatA. vasaMta prinTiMga presamAM cImanalAla IzvaralAla mahetAe chApyuM. ghIkAMTA roDa-ghelAbhAInI vADI-amadAvAda. Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAnuM 303 375 377 377 392 401 411 412 432 440 441 450 453 456 458 40 496 498 500 508 509 518 518 553 184 610 610 16 6 para 661 }}} }70 673 pati 9 3 3 21 15 36 20 22 23 29 cha 5-6-15-16-29 DhALI 13-17 kSipra kavaLa sudarzanane zULI viSe tenuM kauravA ApI kApI samAjamAM 30 14 32 34 5 4 ra 24 24 zuddhipatra azuddha * 34 19 20 26 13 14 34 21 21 vibudhArcita pAdapITha phUTazAlI va vicArA che sumati huM aniSTa nemI sagarane asAre yAM cAhavA jA anAvAnI sanAtha maTI vicalita thayA pra ta Izvara paridhAnAdvA -paridhAna riNI te muninA samucya rUpe zithilatA rAkhavAmAM tuM parANiya zuddha vibudhArcitapAdapITha ! phUTazAlmalI bha vikArA dArI kSipta kevaLa sudarzanane zuLI caDAvavA viSe tene pAMDavA ane kau ApavA daI kAMbhI samajamAM chuM simita tuM ariSTanemI sAgarane asAre jJAnI cAM mAravA jo anavAnI anAtha maTI vicalita na thayA prIti Izvara praNidhAnAdvA --praNidhAna hiraNIe te munine samuccaya rUpe zithilatA na rAkhavAmAM te parANi ya Page #735 -------------------------------------------------------------------------- Page #736 -------------------------------------------------------------------------- _