Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જેને સજઝાય સંગ્રહ
વીસ ચિત્રો સહિત)
પાંપા રતાના નવાબ
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ જે. પી. તથા અ.સૌ. કમળાબહેન
માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ, સિરીઝ મણકે બીજે. રિઝર ઝરત રવજીવ8
-
Shree Jain Prachin Sahityoddhar Granthavali
Series No. 9. શ્રી જૈન પ્રાચીન સાહિત્યોદ્દાર ગ્રંથાવલિ પુષ્પ ૯ મું.
-
-
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
[સચિત્ર]
ત્ર
4 અનેક મુનિવર્ય વિરચિત પ્રાચીન સઝાયાને
અપૂર્વ સંગ્રહ
-
-
-
સંપાદક અને સંશોધક સારાભાઈ મણિલાલ નવાબ.
એમ. આર. એ. એસ. (લંડન) પ્રથમવૃત્તિ ]
[ પ્રતિ ૧૨૫૦
-
-
-
વિક્રમ સં. ૧૯૯૬ ], અઢી રૂપિયા [ઈ. સ. ૧૯૪૦ દિન
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ્રાપ્તિસ્થાન– સારાભાઈ મણિલાલ નવાબ
નાગજીભૂધરની પિાળ,
અમદાવાદ.
ગ્રંથ સ્વામિત્વના સર્વ હક પ્રકાશકને સ્વાધિન છે.
ધી સૂર્યપ્રકાશ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં પટેલ મણિલાલ કલ્યાણદાસે છાપ્યું.
ઠે. પાનકેર નાકા–અમદાવાદ. જેકેટ, પૂઠું તથા ચિત્રોના મુદ્રક, બચુભાઈ રાવત, કુમાર પ્રિન્ટરી,
રાયપુર ૧૫૪, અમદાવાદ
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીયુત માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ જે. પી.
અ. સૌ. કમળાšન માણેકલાલ ચુ. શાહ
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમર્પણ
શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ જે. પી.
તથા
તેઓશ્રીના ધર્મપત્નિ અ.સૈ. કમળાબહેન
માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ (દંપતિ) ના કરકમલમાં
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિવેદન
શ્રી જૈન પ્રાચીન સાહિત્યદ્વાર ગ્રન્થાવલિના નવમા પુષ્પ તરીકે અને શેઠ. માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ જે. પી. તથા અ.સૌ. શ્રીમતી કમળાબહેન માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહની સિરીઝના બીજા મણકા તરીકે પ્રાચીન મહાપુરૂએ રચેલી પ્રાચીન સક્ઝાને આ સંગ્રહ જનતા સમક્ષ મૂકતાં મને જે અનહદ આનંદ થઈ રહ્યો છે, તે અવર્ણનીય છે.
પ્રાચીન સઝાયાના આ સંગ્રહમાં પૂર્વે થઈ ગએલા મહાપુરૂષોનાં જીવનચરિત્રે તથા આત્મિક પદો વગેરેની જે સુંદર રચનાઓ પદ્યમાં પૂર્વ પુરૂષોએ રચી છે, તેને કઈ પણ જાતની ટીકા ટીપ્પણીઓની જરૂર હોય તેમ લાગતું નથી. આ સંગ્રહ પહેલાં કેટલાક સંગ્રહ પ્રસિદ્ધિમાં આવેલાં છે, પરંતુ તેમાંના મોટા ભાગે અશુદ્ધ અને સળંગ કાવ્યબદ્ધ તથા ભાવ વગરનાં ચિત્રોવાળાં છે અને તેથી જ બની શકે તેટલે શુદ્ધ કડીબદ્ધ અને પ્રસંગને અનુરૂપ ભાવવાહી પ્રાચીન તથા અર્વાચીન ચિત્રો સહિત આ સંગ્રહ જનતા સમક્ષ રજુ કરવા ઉઘુક્ત થયો છું અને આશા રાખું છું કે મારી ગ્રન્થાવલિના આઠમાં પુષ્પ તરીકે પ્રસિદ્ધ થએલ ૧૧૫૧ સ્તવન મંજુષા”ના પુસ્તકની માફક જનતા મારા આ પ્રકાશનને સુંદર આવકાર આપશે.
પ્રસ્તુત ગ્રન્થ એ સત્તરમી સદીની શરૂઆતથી માંડીને ઓગણીસમી સદીની અંત સુધીમાં થઈ ગયેલા જૈન મુનિ
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
વરેના હૃદયંગમ ઉગારે રૂપી મૌક્તિકેની હારમાળાઓમાંના વીખરાએલા કેટલાક મૌક્તિકોને સંગ્રહ છે.
સક્ઝાય એટલે સ્વાધ્યાય, સ્વાધ્યાયમાં મુખ્યત્વે કરીને કષાયાદિથી નિષ્પન્ન થતા અનિષ્ટ પરિણામેનું, દાન, શીલ, તપ અને ભાવ, રૂપી ચાર પ્રકારના ધર્મના સેવનથી થતા લાભનું અને દાનાદિ ચાર પ્રકારના ધર્મનું સેવન કરનારા પુણ્યપુરૂષોના ઉત્તમ ગુણેનું વર્ણન હોય છે. પ્રતિક્રમણમાં જ્યારે કેઈ મુનિ મહારાજ મધુર સરોદે સઝાય ગાય છે, ત્યારે તેમાંથી રચનારની કાવ્યચાતુર્યતા અને બોલનારની પવિત્રતા નિર્ઝરે છે. આવાં મૌક્તિકો સમાજની મોંઘી સંપત્તિ છે, પરંતુ જનતાની તે તરફની ઉપેક્ષા જે દૂર થઈ જાય તે આવા આવા દસ બાર ભાગો થઈ શકે તેટલી સાહિત્ય સામગ્રી તે હજુ અપ્રસિદ્ધ રૂપે ગુજરાતના જૈન ભંડારોમાં તેને પ્રકાશિત કરનારની વાટ જોતી પડી રહેલી છે, જે સાનુકુળતા હશે તે દર વર્ષે આવું એકાદું પ્રકાશન પ્રસિદ્ધ કરીને જનતા સમક્ષ મૂકવાની મારી ઈચ્છા છે, પરંતુ તેનો બધો આધાર જનતા આજ સુધી મારી સાહિત્ય પ્રવૃત્તિને જે રીતે પ્રોત્સાહન આપતી રહી છે, તે રીતે પ્રોત્સાહન આપવાનું ચાલુ રાખે તે ઉપર નિર્ભર છે. ઋણ સ્વીકાર
આ પુસ્તકમાં આપવામાં આવેલા ચિત્રો પૈકી આર્યસ્કૂલિભદ્ર અને સાત બહેનો તથા રથિકકલા અને કોશાનૃત્ય, એ બે સેનેરી ચિત્રોનો બ્લોકો વાપરવા આપવા માટે શેઠ દેવચંદ લાલભાઇ જૈન પુસ્તકોદ્ધાર ફંડના ટ્રસ્ટીઓને,
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
ભરત બાહુબલિનાં દ્વયુદ્ધનું ત્રિરંગી ચિત્ર વડોદરાના શ્રી આત્મારામ જૈન જ્ઞાન મંદિરમાં આવેલા સ્વર્ગસ્થ શાંતમૂર્તિ શ્રી હંસવિજયજી મહારાજના અમૂલ્ય સંગ્રહમાંની સંવત ૧૫૨૨માં લખાએલી કલ્પસૂત્રની સુવર્ણાક્ષરી પ્રતમાંથી બ્લેક કરાવીને અત્રે રજુ કરેલું છે અને તેથી જ તે પ્રતને ઉપ
ગ કરવા દેવા માટે પ્રસ્તુત જ્ઞાનમંદિરના વહીવટ કર્તાએને, શ્રી દશાર્ણભદ્રરાજર્ષિ, તથા અઈમુત્તાકુમારની સઝાયને લગતાં બે ચિત્ર પ્રસંગોનાં ચિત્રો પૂજ્ય આચાદેવ શ્રી વિજય મેહનસૂરીશ્વરજીના પરમશિષ્ય અનુ
ગાચાર્ય પન્યાસજી મહારાજ શ્રી પ્રીતિવિજયજીના સંગ્રહની આવશ્યક બાલાવબોધની વિકમ સંવત ૧૮૮૨માં મુંબાઈમાં લખાએલી સુંદર ચિત્રોવાળી પ્રતમાંથી ઉપયોગ કરવાની પરવાનગી આપવા માટે પૂજ્ય પન્યાસજી મહારાજ શ્રી પ્રીતિવિજયજીને તથા (૧) દશાર્ણભદ્ર રાજર્ષિ, (૨) વાસ્વામીજી, (૩) બાહુબલી ને અહંકારને ત્યાગ કરવા માટે બ્રાહ્મી અને સુંદરીની વિનંતી, (૮) શેઠ સુદર્શન અને અર્જુનમાળી તથા (૫) ઈલાચીકુમારની શુભ ભાવનાને લગતા ચિત્ર પ્રસંગે મુરબ્બી શ્રી રવિશંકર રાવળે પિતાની જાતી દેખરેખ નીચે ચાલતા ગુજરાત કલાસંઘમાં તૈયાર કરાવી આપવા માટે શ્રીયુત્ રવિશંકર રાવળને પણ આભાર માનવાની હું આ તક લઉં છું.
મારી દરેકેદરેક સાહિત્યપ્રવૃત્તિને ઉત્તેજન આપવામાં સૌથી મુખ્ય ફાળો આપનાર શ્રીમાન્ત શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ જે. પી. તથા મારી દરેક પ્રવૃત્તિને
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
વાત્સલ્ય ભાવે નીરખીને હમેશાં ઉત્તેજન આપનાર શેઠ માણેકલાલ પ્રેમચંદ રાયચંદ વગેરેને પણ આ પ્રસંગે આભાર માની કૃતાર્થ થાઉં છું, અને ઈચ્છું છું કે-હારી ભવિષ્યની સાહિત્ય પ્રવૃત્તિને તેઓશ્રી વધુ ઉત્તેજન આપતા રહેશે.
આ પુસ્તક શ્રીમાન શેઠ માણેકલાલ ચુનીલાલ શાહ જે. પી તથા તેઓશ્રીના ધર્મપત્નિ અ, સૌ. કમળા
હેન માણેકલાલ ચુનીલાલ (દંપતિ) ની સિરીઝના બીજા મણકા તરીકે તેટલા જ માટે પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યું છે કે મારી સાહિત્યપ્રવૃદ્ધિને તેઓશ્રી તરફથી ઉત્તરોત્તર ઉત્તેજન મલ્યા કરતું ન હોત તો હું મારા આઠમા પુષ્પ (૧૧૫૧ સ્તવન મંજુષા) માં જણાવી ગયે છું તેમ મારી સાહિત્ય પ્રવૃત્તિ લગભગ મંદ પડી ગઈ હત; તેથી જ આ પુસ્તક અને હવે પછી દર વર્ષે હજુસુધી અપ્રગટ રહેલા પ્રાચીન સ્તવને, સઝા અને જૈન ઊર્મિકાવ્યોના સંગ્રહનું એકેક પુસ્તક તેઓ (દંપતિ ) ની સિરીઝના ઉત્તરોત્તર મણકા તરીકે પ્રસિદ્ધ કરવાની ઈચ્છા પ્રદર્શિત કરવાની આ તક લઉં છું અને ઈચ્છું છું કે તેઓશ્રી તે વાતને સ્વીકાર કરશે.
આ સંગ્રહમાંની સઝાને કેટલોક ભાગ અમદાવાદની જૈનવિદ્યાશાળા તરફથી વર્ષો પહેલાં શિલાછાપમાં છપાએલા સજઝાય સંગ્રહમાંથી, કેટલેક ભાગ મારા વડેદરાના નિવાસસ્થાન વખતે આગોદ્ધારક આચાર્યદેવ શ્રીમાન સાગરાનંદસૂરીશ્વરના શિષ્ય મુનિ મહારાજ
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીવમાનસાગરજી દ્વારા વડોદરા-મહમદની વાડીમાં આવેલા રંગમહાલના ઉપાશ્રયમાંની હસ્તપ્રત મને ઉપયોગ કરવા માટે ભેટ મળેલી તેમાંથી અને કેટલેક ભાગ પરમપૂજ્ય આચાર્યદેવ શ્રી વિજયરામચંદ્રસૂરીશ્વરજીના શિષ્ય શ્રી કાંતિવિજયજી, શ્રીમાનતુંગવિજયજી દ્વારાએ હસ્તપ્રત અને પ્રેસ કોપીઓ મળેલી તેમાંથી મળેલ છે અને તે માટે તે સર્વેને હું અત્રે આભાર માનું છું.
આ સંગ્રહમાં જે ભગવતીસૂત્રની સઝા પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલી છે તેની પ્રેસ કૉપી પણ મને પૂજ્ય શ્રી કાંતિવિજયજી તરફથી મળેલી, પરંતુ તે વધારે અશુદ્ધ લાગવાથી અમદાવાદના ડહેલાના ઉપાશ્રયના ભંડારમાંથી બીજી બે હસ્તપ્રત સાથે મેળવીને છપાવી છે અને તેથી તે ભંડારના ટ્રસ્ટીઓને પણ અત્રે આભાર માનું છું. ભગવતીસૂત્રના બધા શતકે ઉપર ઉપાધ્યાય શ્રી માનવિજયજીએ કેમ સઝા નહી બનાવી હોય તેની કાંઈ સમજણ પડતી નથી, કારણકે મને પ્રાપ્ત થએલી ઉપરોક્ત પ્રેસ કોપીમાં તેમજ બંને હસ્તપ્રતોમાં પણ ભગવતીના વીશ શતકે ઉપરનીજ સજઝાયે છે અને બંને હસ્તપ્રત સંપૂર્ણ છે, છતાં કેઈપણ મહાનુભાવને ઉપાધ્યાય શ્રી માનવિજયજીએ રચેલી ભગવતીજીના સંપૂર્ણ એકતાલીશ શતકે ઉપરની સગ્ગા મલી આવે તે મને લખી જણાવવા જરૂર કૃપા કરશે એમ ઈચ્છું છું.
આ સંગ્રહમાં પ્રસિદ્ધ થએલ શ્રી જિનહર્ષસૂરિ વિરચિત વાસ્વામીની પંદર ઢાળે વાળી સજઝાય, પૃષ્ઠ
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦
૭૫ થી ૮૭, શ્રી જિનહર્ષસૂરિ વિરચિત શિયળની નવવાડની અગિયાર ઢાળ પૃષ્ઠ ૮૯ થી ૯૯, શ્રી વીરવિજયજી વિરચિત દશારણભદ્રની પાંચ ઢાળ પૃષ્ઠ ૩૬૯ થી ૩૭૩, શ્રી માનવિજયજી ઉપાધ્યાય વિરચિત શ્રી ભગવતીસૂત્રની તેત્રીશ સઝા પૃષ્ઠ ૪૧૨ થી ૪૫૦, શ્રી સુંદર મુનિ વિરચિત શ્રી રાજુલની સઝાય પૃષ્ઠ ૪૫૧ થી શરૂ કરીને માલમુનિ વિરચિત રણશેઠની સજઝાય પૃષ્ઠ ૪૮૦ સુધીની સઝા સૌથી પહેલી જ વાર પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલી છે; વાચકોનું ખાસ લક્ષ તે તરફ ખેંચવાની રજા લઉં છું.
આ ગ્રંથમાં છપાવવામાં આવેલા મહાપુરૂષના જીવનને લગતા પ્રસંગેનાં ચિત્રોની જરા પણ આશાતના નહિ કરવા વાંચક અને દશક બંને પ્રત્યે મારી નમ્ર વિનંતિ છે.
છાપકામ માટે, સૂર્ય પ્રકાશ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસના માલીક પટેલ મણિલાલ કલ્યાણદાસને, બ્લેક, જેકેટ, ચિત્રો વગેરે સુંદર રીતે છાપી આપવા માટે કુમાર કાર્યાલયવાળા શ્રીયુત્ બચુભાઈ રાવતને પણ હું અત્રે આભાર માનું છું.
મારી અલ્પમતિ પ્રમાણે આ સંગ્રહને શુદ્ધ કરવા માટે મેં પ્રયત્ન કરેલ છે. છતાં પણ દષ્ટિ દોષથી અને પ્રેરે દોષથી કોઈ પણ અશુદ્ધિ વગેરે રહી જવા પામી હોય તે માટે ક્ષમા માગું છું. સંવત ૧૯૯૬ ) નિવેદકામાહ સુદી ૫ સારાભાઈ મણિલાલ નવાબ (વસંતપંચમી) ( ડા. પારસીની ચાલ રૂમ નંબર ૪
સાબરમતી.
મંગલવાર
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. ન
3
મ
૧
19
.
૧૦
સજ્ઝાયનું નામ
સમકિતના સડસઠ મેટલની ઢાળ ખીજી
ઢાળ ત્રીજી
ઢાળ ચેાથી
ઢાળ પાંચમી
ઢાળ છઠ્ઠી
ઢાળ સાતમી
ઢાળ આઠમી
કાળ નવમી
ઢાળ દશમી
દાળ અગિયારમી ઢાળ બારમો
પાણીન
""
''
"}
"1
""
,,
25
""
""
.
,,
બાર ભાવનાની
વિષયાનુક્રમણિકા પહેલુ પ સુકૃતવલ્લિ કદ બિની ત્રણ લિંગ સમકિત તણાં અરિહંતતે જિન
ત્રણ શુદ્ધે સમકિત
સમકિત દૂષણુ પિરહરા
આઠે પ્રભાવિક પ્રવચન
સાથે સમકિત જેહથી
લક્ષણુ પાંચ કહ્યાં પરતીથી પરના સુર શુદ્ધ ધરમથી નિવે ચઢે
ભાવિજે રે સકિત
રે જિહાં સમકિત
પાસ જિસર પય નમી
કર્તાનું નામ
શ્રી યશેાવિજયજી
"
**
""
ܙ
,,
*
""
,1
,,
19
59
શ્રી જયસામ
પૃષ્ઠ નંબર
1
४
૫
૫
}
७
9
૧૧
૩૧
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃષ્ઠ નંબર
૧૪
૧૫
૧૮
૧૯
અ. ન. સઝાયનું નામ પહેલું પદ કર્તાનું નામ
ઢાળ બીજી બીજી અશરણ ભાવના ૧૫
ઢાળ ત્રીજી ત્રીજી ભાવના ઈશું પરે ઢાળ ચોથી ચથી ભાવના ભવિયણું
ઢાળ પાંચમી પાંચમી ભાવના ભાવીયે રે ૧૮
ઢાળ છઠ્ઠી છઠ્ઠી ભાવના મન ધરે છે ઢાળ સાતમી આશ્રવ ભાવના સાતમી રે
ઢાળ આઠમી આઠમી સંવર ભાવનાજી ઢાળ નવમી નવમી નિર્જર ભાવના ઢાળ દશમી દશમી લેકસ્વરૂપ રે ઢાળ અગિયારમી દશ દષ્ટાંતે દેહિલે રે ઢાળ બારમી ધન ધન ધર્મ જગ
ઢાળ તેરમી તુમેં ભાવો રે ભવિ બાર ભાવનાની
વિમલ કુલ કમલના હંસ શ્રી સકલચંદજી ઢાળ બીજી ભાવના માલતી ચૂશમેં , ઢાળ ત્રીજી મૂંઝમાં મૂંઝમાં મોહમાં
ઢાળ ચોથી કે નવિ શરણું કે નધિ ઢાળ પાંચમી સર્વ સંસારના ભાવતું
૧૨
ર
છે
ન
9
૨૮
૩ ૦
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. નં
કર્તાનું નામ
પ૪ નંબઇ
૩૧
છે
છે
શ્રી સકલચંદજી
૩૪
૩૫
૩૭
સક્ઝાયનું નામ પહેલું પદ
ઢાળ છઠ્ઠી એ તૂહી આપ તૂહી ઢાળ સાતમી ચેતના જાગી સહચારિણી ઢાળ આઠમી મંસ મલ મૂત્ર રૂધિરે ઢાળ નવમી જગ શુભાશુભ જેણે ઢાળ દશમી તાપે મીણ ગલે જિમ ઢાળ અગિયારમી ધર્મથી જીવને જય
ઢાળ બારમી જે નારા સાધુ આધાર , ઢાળ તેરમી ભવિક જીવ પૂછે નિજ
ઢાળ ચૌદમી જ્ઞાન નયન માંહે શ્રી અવંતિસુકુમારની પાસ જિનેર સેવીયે
ઢાળ બીજી મધુર સ્વરે મુનિવર છે ઢાળ ત્રીજી
સંયમથી સુખ પામી ઢાળ ચેથી કર જોડી આગળ રહી રે ઢાળ પાંચમી માય કહે વત્સ સાંભળો ઢાળ છઠ્ઠી હવે કમર ઈસ્યું મન ઢાળ સાતમી અનુમતિ દીધી માટે ઢાળ આઠમી સદગુરૂજી હે કહું
૧૩
૩૮
શ્રી જિનહર્ષ સુરિ
૪૦
૪૩
४७
૪૮
૫૦
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્તાનું નામ
૫૨
૫૪
૫૫
શ્રી જ્ઞાનવિમળસૂરિ શ્રી પદ્મવિજ્યજી
અ. નં. સક્ઝાયનું નામ પહેલું પદ
ઢાળ નવમી તિણ અવસર એક ૪૯ , ઢાળ દશમી વાંદી પૂછે ગુરૂ ભણી ૫૦ , ઢાળ અગિયારમી દુઃખ ભર બત્રીસે ૫૧ , ઢાળ બારમી ક્ષિપ્રા તટે ઊભી રડે રે પર , ઢાળ તેરમી ભદ્રા ઘર આવી એમ પ૩ શ્રી અવંતિસુકુમારની મનહર માળવ દેશ ૫૪ શ્રી વયરકુમારની સાંભાળજે તુમે અદભુત ૫૫ શ્રી ધન્નાઅણગારની શિયાળામાં શીત ઘણી
, ઢાળ પહેલી કાકંદી નયરી કરે ૫૭
ઢાળ બીજી કહે ધજો કામિની
ઢાળ ત્રીજી ગઈ ભદ્રા જોઈ ,, ઢાળ ચોથી શ્રેણિક સુણુ સહસ ૬ ૦ , ઢાળ પાંચમી ધન ધન ધ ઋષિ
શ્રી અષાઢાભૂતિની શ્રી શ્રુતદેવી હૈડે ધરી ૬૨ , ઢાળ બીછ નિજ પુત્રીઓને કહે રે ૬૩ , ઢાળ ત્રીજી ગુરૂ કહે એવડી વેળા રે
છે દાળ ચોથી સુખ વિલસંતાં એક
શ્રી જ્ઞાનસાગરજી
૫૮
19.
શ્રી ભાવરજી
૭૧
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. નં.
૬૫
}}
૬૭
}¢
૭.
91
૭૨
૭૩
૭૪
૭૫
st
1919
७८
૪૧, ડ
"
શ્રી વજીસ્વામીની
39
,,
39
""
"1
,
""
,,
"3
11
23
,,
સજ્ઝાયનું નામ ઢાળ પાંચમી
.
ઢાળ ખીજી ઢાળ ત્રીજી
ઢાળ ચાથી
ઢાળ પાંચમી
ઢાળ છઠ્ઠી
ઢાળ સાતમી
ઢાળ આઠમી
ઢાળ નવમી
ઢાળ દશમી
ઢાળ્ અગિયારમી
ઢાળ બારમી
ઢાળ તેરમી
ઢાળ ચૌદ
ઢાળ પંદરમી
19
શીયલની નાવવાડની
પહેલું પદ પાંચસે કુમારને મેલીયા રે અરધ ભરત માંહિ
શેઠ ધનપાલની નંદતી
નારી સુનંદા રે ।તી
જિમતિમ કરી સમજાવી સાંભળી વનિતાના ખેાત્ર
નિગિર આ
મિત
કહઈ સુતા નારી
ગુરૂ ‘આદેશ પાળી
સય્યાતરી નારી ભણી તિહાં થી ગુરૂ પાંગર્યાજી તેડે ૨ વાલ્ડા તેડે સુન’દા
હવઈ રાજા ધનિંગરી
આઠ વરસનઈ દિક્ષા વયસ્વામી એવું કહઈ રે
વેરાગી ૨ વૈરાગી રે
શ્રીનેમિસર ચરણુયુગ’
કર્તાનું નામ
શ્રી ભાવરનજી શ્રી જિનહરિ
''
39
""
''
39
"
19
""
39
"9
""
39
>>
"3
""
પુષ્ઠ નખરે
७४
૭૫
v}
७६
99
७८
9
:
૮૧
૨
૮૩
૮૪
૮૫
૮૫
e
ૐ ૐ ૐ
૧૫
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃષ્ઠ નંબર
૯૪
અ, . સઝાયનું નામ પહેલું પદ કર્તાનું નામ
ઢાળ બીછા ભાવ ધરી નિલ પાલીઈ ઢાળ ત્રીજી જે જે જાતિરૂપ કુલ ઢાળ થી ત્રીજી વાડ હવે ચિત્ત ઢાળ પાંચમી મનોહર રૂપ નારી તણું ઢાળ છઠ્ઠી વાડ હવઈ સુણે પંચમી રે ઢાળ સાતમી ભરયૌવન ધન સામગ્રી ઢાળ આઠમી બ્રહ્મચારી સાંભળી વાતડી ઢાળ નવમી પુરૂષ કેવલ બત્રીશ ઢાળ દશમી શોભા ન કરવી દેહની
ઢાળ અગિયારમી શ્રી વિરે હૈ બાર પરષદામઈ શ્રી ઈલાચીપુત્રની નામ ઈલાપુત્ર જાણીએ શ્રી લબ્ધિવિજયજી ઢાળ પહેલી જંબુદ્વીપના ભારતમાં
શ્રી ભાલ મુનિ ઢાળ બીજી કરમશે જે જીવને રે ,, ઢાળ ત્રીજી હવે નાટકણું મન
ઢાળ ચોથી ટોળું નાટકીયા તણું રે ઢાળ પાંચમી ઈલાચી ચિત્ત ચિત ટાળે છઠ્ઠી હવે નરપતિ મન ચિંતવેજી
૧૦૧ ૧૦૩ ૧૦૫ ૧૦૭ ૧૦૯ ૧૧૧ ૧૧૩
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૧
૧
૦
.
અ. નં. સક્ઝાયનું નામ પહેલું પદ ૯૯ ખંધકકુમારની
શ્રી સીમંધર પાય નમીજી ૧૦૦ જંબુસ્વામીની
સરસતિ પદપંકજ નમી ઢાળ બીજી ગુરૂ વાંદી ઘર આવીયા રે by ઢાળ ત્રીજી
સનેહી પ્રીતમને કહે ૧૦૩ , ઢાળ ચોથી એટલે.
એહવે પ્રભો આવીયો ૧૦૪
રાજગૃહી નગરી વસે ૧૦૫
સરસ્વતી સામિનો વિનવું ૧૦૬ સનતકુમારની
સરસતિ સરસ વચન ભરત ચક્રવર્તિની આભરણ અલંકાર સઘળાં ૧૦૮ ભરતબાહુબલીની સ્વસ્તિ શ્રી સરદાભણી ૧૦૯ , ઢાળ બીજી તવ ભરતેશ્વર વિનવે રે ૧૧૦ પૃથ્વીચંદ્ર અને ગુણસાગરની શાસનનાયક સુખકરૂ ૧૧૧
ઢાળ બીજી આવ્યા ગજપુર નયરથી ૧૧૨ , ઢાળ ત્રીજી ધન ધન જે મુનિવર ૧૧૩ સુબાહુકુમારની હવે સુબાહુકુમાર એમ ૧૧૪ અજુનભાળીની સદ્દગુરૂ ચરણે નમિ કહું ૧૧૫ ધન્ના શાલિભદ્રની રાજગૃહી નગરી મોઝારેજી
કર્તાનું નામ : પૃષ્ઠ કવિયણ
૧૧૫ સૌભાગ્યસાગર
૧૧૭ ૧૧૮ ૧૧૯
૧૨૦ હેતવિજયજી
૧૨૧
૧૨૨ શાંતિકુશલ ૧૨૩
૧૨૫ રામવિજય
૧૩૦ 2) જીવવિજય
૧૩૨ ૧૩૪
૧૩૭ પાનાચંદજી ૧૩૯ કવિયણ
૧૪૧ ૧૪૪
1 ૦૭
૧૨૬
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
મ. ન.
૧૧૬
૧૧૭ ગજસુકુમાલની
૧૧૮
"2
""
સજ્ઝાયનું નામ
19
ઢાળ છ
૧૧૯
,,
૧૨૦ સ્થૂલિભદ્રજીની
૧૨૧
૧૨૨
૧૨૩
૧૨૪
"2
૧૨૫ રાજુલને પુત્ર
૧૨૬
"
નેમ રાજુલની
તેમ રાજીલની
૧૨૭ તેમ રાજુલના બારમાસી ૧૨૮ હીરવેિજયસરની ૧૨૯ તેમરાજુલના બાર ભામા
પહેલુ પદ પ્રથમ ગેાવાળીયા તા સરતિ સમરૂં શારદા રે કહે માતા કુમારને રે લાલ સારઠ દેશ માઝાર શ્રી સ્થલિભદ્ર મુનિંગમાં
આંત્ર માર્યો હું આંગણું
શ્રી મહાવીર જિનેસરૂ
પિયુ પિયુજી રે નામ
હલકા હાંકાને સ્વામી સ્વસ્તિ શ્રી રૈવયગિરિવરા સરતિ સામાણી વીનવું સખી તારણ આઈ કથ ખે કર જોડી વિનવું ચૈત્ર માસે તે ચતુરા ચિંતેરે રવિવારે તે હૈ! રઢીયાળારે
૧૩૦
તેમજીના સાતવાર
૧૩૧ રાજીલની પંદર તિથિ
પડવે પિયુ પ્રીતજ પાળેારે
૧૩૨ રાજિમતી અને રતમના સંવાદ રહનેમિ અબર વિષ્ણુ
કર્તાનુ... નામ
સમયસુંદર મનવિજયજી
"9
સિદ્ધ સૌભાગ્ય∞
ઋષભદાસ કવિ
રૂપવિજયજી
ક્ષમાકલ્યાણુકજી રૂપવિજયજી
ધર્મવિજયજી
રૂપવિજયજી
લાવણ્યસમય
વીરવિજયજી
ભક્તિવિજયજી
રાજતન
"
""
હીરવિજયજી
પૃષ્ઠ
૧૪૮
૧૫૨
૧૫૩
૧૫
૧૫૯
૧૬૧
૧૬૨
૧૬૩
૧૬૪
૧૬ ૬
૧૬૮
૧૭૦
૧૭૪
૧૭૫
૧૭૬
૧૭૭
૧૭૯
૧૮
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
પડ્યું
અ. નં. સઝાયનું નામ ૧૩૩ રાજિમતી રહનેમિની
૧૮૪
૧૩૪
છે.
૧૮૬ ૧૮૭ ૧૮૮
૧૮૯
૧૮.
કર્તાનું નામ ઉત્તમચંદજી વસતામુનિ વિમળદીપ રૂપવિજયજી જિનહર્ષસૂરિ મતિવિજય સમયસુંદરજી
ભાણચંદ્રજી લબ્ધિવિજ્યજી
ધર્મસિંહજી ભાવરનસૂરિ
પહેલું પદ એક દિવસ વિષે રહનેમિ, કાઉસગ્ગ થકીરે રહનેમિ વિચરતા નેમિ જિણેસર કાઉસગ્ગ ધ્યાને મુનિ કાંઈ રીસાણા નેમ જંબુદ્વીપમાં દીપત્રે દશમે ભવે શ્રી શાંતિજી શ્રી શંખેશ્વર પાય નમી નમે નમે ભનક મહામુનિ મનડું તે મેહું મુનિવર સરસ્વતી ચરણે શિશ એણે અવસરે તરૂણી હાંરે લાલ શીખ સાધુની અણસણ ખામણ મુનિ ધનધન મેરારજ મુનિ શમ દમ ગુણના આગરૂ જી રાજગૃહી નગરીનો વાસી
૧૯૪
૧૩૫ વરદત્તકુમારની ૧૩૬ રહનેમિની ૧૩૭ રાજિમતીની ૧૩૮ શ્રી વંકચૂલની ૧૩૮ મેઘરથ રાજાની ૧૪૦ સંગ્રામ સેનીની ૧૪૧ મનકમુનિની ૧૪૨ દેવકીના છ પુત્રની ૧૪૩ ઝાંઝરીયા મુનિની ૧૪૪ ,, ઢાળ બીછ ૧૪૫
છે દાળ ત્રીજી ૧૪૬ , ઢાળ થી ૧૪૭ મેતારજ મુનિની ૧૪૮ , ૧૪૯ નંદિષણ મુનિની
K
૧૯૭
૦
૨૦૨
૨૦૩
૨૦૪
રામવિજયજી રાજવિજયજી મેરૂવિજ્યજી
૨૯૭
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. નં.
૧૫૦ ૧૫૧
,,
૧૫૨ અહુ ભકમુનિની
૧૫૩
૧૫૪
૧૫૫
૧૫૬
૧૫૭
૧૫૮
૧૫૯
૧૬૦
99
૧૬૧ નિમરાજાની સજ્ઝાય ૧૬૨ નીગ રાજાની સઝાય ૧૬૩ દેવકુ ંજર ઋષિની ૧૬૪. સુદર્શન શેઠની ૧૬ ૫ પ્રસન્નચંદ રાજર્ષિની ૧૬૬
દુમૂરાયની સજ્ઝાય
99
19
""
,,
""
""
""
સાયનું નામ ઢાળ બીજી
ઢાળ ત્રીજી
33
ઢાળ બીજી
ઢાળ ત્રીજી
ઢાળ ચેાથી
ઢાળ પાંચમી
ઢાળ છઠ્ઠી
ઢાળ સાતમી
ઢાળ આઠમી
પહેલું પ થૈ તા ઊભા રહીને અરજ
ભાગ કમ ઉય તસ
સરસ્વતી સામિણી વીનવું અર્જુન્નક ચિત્ત ચિંતવે રે તે તરૂણી ચિત્ત ચિંતવે મહેાલ પધારા મન રી
તેણે રે અણુગારે ઋષિ
નાંખે દાવ સાડામારે વત્સ તણાં સુણી વયણુડાં
અહંશક ઉતાવળા જઇ
અરણિક મુનિવર ચાલ્યા જંબુદ્રીપમાં દીપનું કુંડપુરવન રાજિયા સહજસુંદર મુનિ પુરંદર
શીળ રતન જતન કરી રે
રાજ છેાડી રળીયામણા રે નયરી કપિલાના ધણી
કર્તાનું નામ
"9
ܕܕ
મહિમાસાગર
19
,,
39
""
,,
""
99
રૂપવિજયજી
સમયસુંદરજી
,,
જ્ઞાનવિમલસૂરિ
ક્ષમાકલ્યાણકજી
લક્ષ્મીરતનજી
સમયસુંદરજી
પૃષ્ઠ
૨૦૮
૨૦૯
૨૧૦
૨૧૧
૨૧૩
૨૧૪
૨૧૬
૨૧૭
૨૧૮
૨૧૯
૨૨૦
૨૨૨
૨૨૨
૨૨૩
२२४
૨૨૫
૨૨૬
૨૦
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
ન સજ્ઝાયનું નામ મૃગાપુત્રની સઝાય
અનાથી મુનિની
અ.
19
૧૬૮
૧૬૯
,,
૧૭૦ કરક ડુ પ્રત્યેક યુદ્ધની ૧૭૧ મેઘકુમારની
૧૭૨
"
૧૭૩
દશશ્રાવકની ૧૭૪ અશ્મિત્તામુનિની
૧૭૫
19
"1
"3
91919
11
૧૭૮
અમરકુમારની ૧૭૯ શ્રી હરિકેશ(મુનિની
૧૮૦
ખંધકમુનિની
૧૮૧
૧૮૨
૧૮૩
"1
""
દાળ બીજી
ઢાળ ત્રીજી
''
ઢાળ પહેલી
ઢાળ બીજી
ઢાળ ત્રીજી
પહેલું પ પ્રભુમી પાસ જિષ્ણુ ને
શ્રેણિક રચવાડી ચઢયો મગધાધિપ શ્રેણિક ચંપાનગરી અતિ ભલી ધારણી મનાવે રે મેશ્વ વીરજિંદ્ર સમે સૌંજી
સકળ ઉપાસકમાં શિરદારા શ્રી અમંતા મુનિવરજીક શાસન સ્વામી રે નિરમળ તત્વ કહે કુમર ગૌતમ ભણી કુંભર કહે નણું સહી રાજગૃહી નગરી ભલી સાવાગકુળમાં ઉપન્યા હૈ। શ્રી મુનિસુવ્રત જિન નમું ખંધક સાધુ વિચાર
તપ પાલક સુખ પામતા
બાળક માટે વચનથી રે
કર્તાનું નામ
સમયસુંદરજી
રામવિજયજી
સમયસુંદરજી
પ્રીતિવિમલજી
શ્રીપૂનાજી
વીરિવજયજી
ક્ષમાકલ્યાણકળ
29
37
17
કવિયણુ
ઋષભદાસ
ઋષવિજયજી
99
,,
'
પૃષ્ઠ
२२७
૨૩૧
૨૩૨
૨૩૪
૨૩૫
૨૩૬
૨૩૮
૨૩૯
૨૪૦
૨૪૧
૨૪૨
૨૪૩
૨૪૭
૨૫૦
૨૫૧
પર
૨૫૪
૧
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. નં.
૧૮૪ 'દનબાલાની
૧૮૫
૧૮
99
૧૮૬
કલાવતિની ૧૮૮ ઇક્ષુકાર કમલાવતની
૧૮૯ સુભદ્રાસતીની
સજ્ઝાયનું નામ
..
ઢાળ બીજી
ઢાળ ત્રીજી
૧૯૦
૧૯૧ સેાળ સતીની સઝાય ૧૯૨ ચેલણાસતીની ૧૯૩ ન’દાસતીની
૧૯૪ દેવાન’દાની
૧૯૫ ઢઢણુ ઋષિની ૧૯૬ ખાહુબલીની ૧૯૭ પ્રસન્નદ્ર રાષિની
મનેારમાસતીની
૧૯૮ માયાની
૧૯૯ કર્મની વિડ’બનાની
૨૦૦
વણઝારાની
પહેલું પ શ્રી સરસતિના હૈ પાય પ્રભુમી તેણે અવસર તિહાં જાણીયે એણે અવસર શ્રીવીર નગરી કાસીને રાજા રે મહાલે તે ભેઠાં રાણી મુનિવર સાથે રે રા મેાહનગારી મળેારમા
સરસતિ માતા પ્રણમું
વીરે વખાણી રાણી એનાતટ નયરે વસે
જિનવર રૂપ દેખી ઢઢણુ ઋષિજીને વંદના બહેની ખેલે હા મારગમાં મુનિવર મળ્યા
માયા કારમીરે, માયા
સુખ દુઃખ સર્જ્યા નરભવ નયર મેાહામણું!
કર્તાનું નામ
નિત્યલાભ
""
,,
કવિસ ધા
વિમલસૂરિ
રૂપવિજયજી
સમયસુંદરજી નાવિમલસિર
સકલચંદ્ર
જિનહ`સૂરિ
માણેકનિ સમયસુંદરજી
,,
દાનવિજયજી
જ્ઞાનવમલરિ
પૃષ્ઠ
૨૫૫
૨૫૭
૨૫૮
૨૦
૨૬૧
૨૬૪
૨૬૭
२६७
૨૬૮
૨૬૯
२७०
૨૧
૨૭૨
२७३
૨૭૪
૨૭૫
૨૭૬
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
'
અ.ન.
૨૦૧ ૨૦૨ સુંદરીની ૨૦૩ રૂકિમણીની ૨૦૪ રાહિણીની ૨૦૫ કૌશલ્યાજીની ૨૦૬ સુલસાશ્રાવિકાની
સજ્ઝાયનું નામ
સતી સીતાની
૨૦૭ કૃષ્ણ વાસુદેવની
પાંચ પાંડવની
૨૦૮
૨૦૯ નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણીની
૨૧૦
નિંદ્રાની જીભલડીની
૨૧૧
૨૧૨ નિંદા નિવારણની
લેાભની
૨૧૩
૨૧૪ શિયળની ચૂનડીની ૨૧૫ હાકા નહિ પીવાની
૨૧૬ ૨૧૭
ઘડપણની નવકારવાલીની
પહેલું પ સરસ્વતી ભગવતી ભારતી
ફડે રૂપેરે શાળ સેહાગણુ
કહે સીમધર સ્વામી શ્રીવાસુપૂજ્ય જિષ્ણુંદના દશરથ નૃપ કૌશલ્યાને
ધન સુલસા સાચી નગરી દ્વારિકામાં નૈમિ
હસ્તિનાપુર વર ભલું ચંપાનગરી સેાહામણીરે નિંકડી વેરણુ હુઈ રહી ખાપલડીને જીભલડી મમ કર જીવડારે નિંદા
ક્ષેાભ ન કરીએ પ્રાણીઆ
રે જીવ વિષય નિવારીએ
હાકા હૈ હાકા શું કરી રે ધડપણુ કાં તું આવીયેા કહેજો ચતુર નર એ
ફર્તાનું નામ
પ્રેમવિજયજી
જ્ઞાનવિમલસૂરિ મેાહુવિજયજી
વિજયલક્ષ્મીસૂરિ જ્ઞાનવિમલસિર
કલ્યાણુવિમલજી
ઇંદ્રવિજયજી
કવિયણુ
કનકવિજયજી
સધ્ધિવિજયજી
સહજસુ દર
ભાવસાગર શાળવિજયશિષ્ય
ખુશાલરતન
રૂપવિજયજી
ܐܙ
પૃષ્ઠ
૨૭૬
૨૮૦
૨૮૧
૨૮૩
૨૮૪
૨૫૬
२८७
૨૮૮
૨૯૧
૨૯૫
૨૯૬
૨૯૭
૨૯૮
૨૯૯
૨૦૦
૩૦૧
૩૦૩
૩
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃષ્ઠ
૩૦૮
૩૦૮
૩૦૭
૩૧૦
૩૧૧ ૩૧૩
અ. નં. સક્ઝાયનું નામ ૨૧૮ કુગુરૂની ૨૧૯ સર્વાર્થસિદ્ધિની ૨૨૦ વણઝારાની ૨૨૧ સોદાગરની ૨૨૨ કાયાની ૨૨૩ હોંશીડાની ૨૨૪ મધુબિંદુની ૨૨૫ સામાયિકની ૨૨૬ શિયળની ૨૨૭ ધબીડાની ૨૨૮ યૌવનની અસ્થિરતાની ૨૨૮ અષ્ટમીની ૨૩૦ કાયાપુર પાટણની ૨૩૧ ઘીના ગુણની ૨૩૨ અઢાર નાતરાંની
ઢાળ બીજી ૨૩૪ ,, ઢાળ ત્રીજી
પહેલું પદ શુદ્ધ સંવેગી કીરિયાધારી જગદાનંદન ગુણનિલે રે નર ભવ નયર સેહામણું સુણ સોદાગર બે કાયારે વાડી કારમી હોંશીડા ભાઈ હોંશ સતી મુજ રે કર પડિક્કમણું ભાવશું એ નારી રે, બારી છે ધોબીડા તું છે જે જો જે રે એ જોબનીયું શ્રી સરસ્વતી ચરણે કાયાપુર પાટણ રૂઅડે ભવિયણ ભાવ ઘણે ધરી પહેલાંને સમરું પાસ એક દિન બેઠાં માળા રે ઈણ અવસર નાને
કર્તાનું નામ યશોવિજયજી ગુણવિજયજી પદ્મવિજયજી વીરવિજયજી રત્નતિલક હર્ષ મુનિ ચરણપ્રમોદ શિષ્ય ધર્મસિંહ મુનિ વિજયભદ્ર સમયસુંદર વિશુદ્ધવિમલ દેવવિજયજી સહજ સુંદર લાભ વિજયજી હેતવિજયજી
૩૧૪ ૩૧૬ ૩૧૭
૩૧૮
૩૧૯
૩૨૦
(
૨ ૩૩
(
૩૨૩
૩૨ ૫
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. ન. સઝાયનું નામ ૨૩૫ મૂર્ખને પ્રતિબંધની ૨૩૬ આઠ મદ નિવારણની ૨૩૭ આત્મ પ્રબોધની ર૩૮ આત્માને શિખામણની ૨૩૯ મન ભમરાની ૨૪૦ અમૃતવેલીની ૨૪૧ હિત શિખામણની ૨૪૨ ચેતનને શિખામણની ૨૪૩ પાંચ ઈકિની ૨૪૪ અનિત્ય સંબંધની ૨૪પ મુનિ ગુણની ૨૪૬ આધ્યાત્મિક પદ २४७
પહેલું પદ જ્ઞાન કદી નવ થાય મદ આઠ મહામુનિ એક ઘર ઘોડા હાથીયાજી રે માહરે આતમ, એહિ જ ભૂલ્યો મન ભમરા તું ચેતન જ્ઞાન અજુવાળીએ જોઈ જતન કર છવડા ચેતનને અબ કછુ ચેતી કાયારૂપી બન્યો પિંજર કહેનાં રે સગપણ કેહની નિતનિત વંદુરે મુનિવર હક મરનાં હક જાનાં ત્યારે કેઈ કાજ ન આવે રે કિસીકું સબ દિન સરખે પ્રાણી કાયા ભાયા કારમી આતમરામે રે મુનિ રમે હે સુણ આતમ મત પડ
કર્તાનું નામ " પૃષ્ઠ મયવિજયજી ૩૨૬ માનવિજયજી
૩૭ લાવણ્યસમય
૩૨૯ જ્ઞાનવિમલસૂરિ
૩૩૦ લાભવિજયજી
૩૩૧ યશોવિજ્યજી
૩૩૩ લબ્ધિવિજયજી ૩૩૫ નયવિજયજી
૩ ૩૬
૩ ૩૭ તવિજયજી ૩૩૮ વિજયદેવસૂરિ
૩૩૯ રૂપચંદજી
૩૪૦ હંસ મુનિ
૩૪૧ સમયસુંદરજી
૩૪૧ કલ્યાણ મુનિ મણિચંદ્રજી
૩૪૩ રૂપવિજયજી
३४४
૨૪૮
૨૪૯
૨૫૦ આત્મશિક્ષાની ૨૫૧ આત્મબંધની
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૪
કર્તાનું નામ પદ્મવિજયજી લમ્બિવિજયજી લાવણ્યસમય વીરવિજયજી જીવવિજયજી ઉદયરત્નજી
३४६
उ४७
ક૫૦
અ. નં. સઝાયનું નામ ૨પર આત્માને બોધની ૨૫૩ આત્માને શિખામણું ૨૫૪ આત્માને બોધ ૨૫૫ સહજાનંદીની ૨૫૬ આપ સ્વભાવની ૨૫૦ તપની ૨૫૮ બલભદ્રમુનિની ૨૫૯ મૌન એકાદશીની ૨૬. વૈરાગ્યની ૨૬૧ શરીરના ગર્વની ર૬ર સ્ત્રીને શિખામણની ૨૬૩ દેવલોકની ૨૬૪ શિયળની ર૬૫ ધર્મના ચાર પ્રકારની ૨૬૬ ભાવ વિષે ૨૬૭ ચેતનને શિખામણ ૨૬૮ નિંદ્રાની
પહેલું પદ સાંભળ સયણે સાચી કાંઈ નવિ ચેત રે ચિત્તમાં છવ ક્રોધ મ કરજે, લાભ સહજાનંદી રે આતમા આપ સ્વભાવમાં રે કીધાં કર્મ નિકંદવા રે શા માટે બંધવ મુખથી આજ મહારે એકાદશી રે ઉંચા તે મંદિર માળીયાં ગર્વ ન કરશો રે ગાત્રને નાથ કહે તું સુણને નારી સુધર્મા દેવલોકમાં રે શિયળ સમું વ્રત કે નહિ શ્રી મહાવીરે ભાખીયા રે ભવિ ભાવ હદયે ધરે આપ વિચારજો આતમાં બેટી મેહ નરિંદકી
૩૫૦ ૩૫૧ ૩પર ૩૫૩
૩૫૫
૩૫૬
૩૫૭
૩૫૮
૩૫૯
૩૫૯
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
પૃષ્ઠ
કર્તાનું નામ ઉદયવિજયજી
૨૭૦
5
१४
૩૬૫
ઉદયરત્નજી
છે.
૩૬૭ ૩૬૭
અં. નં. સઝાયનું નામ પહેલું પદ ૨૬૯ આભશક્ષાની
પ્યારી તે પિયુને ઈમ
સમય સંભાળા રે આખર ૨૭૧ સંસાર સ્વરૂપની સંસારે જીવ અનંત ભવે ર૭ર પ્રમાદ વર્જનની અજરામર જગ કે નહીં ૨૭૩ તપની
કીધાં કર્મ નીકંદવા રે ૨૭૪ વૈરાગ્યની
યા મેવાસમે બે ર૭પ ક્રોધની
કડવાં ફલ છે ક્રોધનાં ૨૭૬ માનની
રે જીવ માન ન કીજીએ ર૭૭ દશાર્ણભદ્રની
પંકજભૂતનયા નમી ૨૭૮ , ઢાળ બીજી રાજા ભનો કરી २७८
y ઢાળ ત્રીજી માન કર નવિ ૨૮૦ , ઢાળ ચોથી પ્રભુ આગળ નૃપ બેઠે ૨૮૧ ,, ઢાળ પાંચમી ઉપશમ સુખકંદો ૨૮૨ ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની પવયણદેવી ચિત્ત ધરીજી ૨૮૩ , ઢાળ બીજી સોહમ સામિ જંબુ પ્રતિ
ટાળ ત્રીજી પ્રથમ માનવભવ દોહિલ ૨૮૫ , ઢાળ ચોથી અજરામર જગે કે નહીં
વીરવિજયજી
-
૩૭૦ ૩૭૧ ૩૭ર ૩૭૩
ઉદયવિજયજી
३७६
૩૭૭
૨૮૪
३७८
૩૭૯
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. નં.
કર્તાનું નામ
૨૮૬
૩૭૯
૨૮૭
૩૮૦
૨૮૮
૩૮૧
૨૮૮
ઉદયવિજયજી
૩૮ર.
૩૮૩
३८४
૨૯૧ ૨૯૨ ૨૯૩
સક્ઝાયનું નામ પહેલું પદ , ઢાળ પાંચમી પંચમ અધ્યયનઈ કહઈ
ઢાળ છઠ્ઠી સંસારઈ રે, જીવ અનંત તાળ સાતમી અજ જિમ કેઈક પોષઈ ઢાળ આઠમી કેવલનાણુ ગુણ પૂરીઓ ઢાળ નવમી દેવ તણી ઋદ્ધિ ભોગવી ઢાળ દશમી પંડૂર પાન થઈ ઢાળ અગિયારમી વીર જિણંદની દેશના
ઢાળ બારમી ઋષિ વનવાસી સુર , ઢાળ તેરમી ચિત્ર અનઈ સંભૂત એ
ઢાળ ચૌદમી દેવ તણી અદ્ધિ રે ઢાળ પંદરમી તપ કરતાં મુનિરાજિયા
ઢાળ સેમી બ્રહ્મચર્યના દશ કહી » ઢાળ સત્તરમી શ્રી જિનધરમ સુણી ખરે
ઢાળ અઢારમી કપિલપુરનો રાજિઓ ઢાળ ઓગણીશમી સુગ્રીવ નયર વર વનવાડી
ઢાળ વીસમી ભગધદેશ રાજગૃહી નગરી , ઢાળ એકવીસમી ન્યરી ચંપામાં વસઈ
૩૮૫ ૩૮૬ ૩૮૭
૨૯૪
૨૫
૩૮૮
૩૮૯
૨૯૭
૨૯૮
૩૯૧ ૩૯૧ ૩૯૩ ૩૯૪ ૩૯૬
૩૦૨
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
છે.
مو
و
o
و
કર્તાનું નામ * પૃષ્ઠ
૩૭ ૩૯૯ ४०० ૪૦૧ ૪૦૨
o
و
o
و
o
و
o
و
ة
૪૦૩ ४०४ ૪૦૫
بي
અ. નં. સઝાયનું નામ પહેલું પદ ૩૦૩ ,, ઢાળ બાવીશમી સોરીઅપુર અતિસુંદર ૩૦૪ , ઢાળ ત્રેવીસમી શિષ્ય જિસર પાસના ૩૦૫
,, ઢાળ ચોવીશમી સુમતિ ગુપતિ સુધી ઘરે
,, ઢાળ પચીશમી વાણારસી નગરી વસઈ ૩૦૭ ઢાળ છવીસમી દસ આચાર મુહિંદના ૩૦૮ ઢાળ સત્તાવીશમી વીર ગોયમનઈ ઈમ કહઈ ૩૦૯ ઢાળ અાવીશમી વર્ધમાન જિનવર કહઈ ૩૧૦ ઢાળ ઓગણત્રીશમી સહમ જંબૂનઈ કહાઈ ૩૧૧ ઢાળ ત્રીશમી શ્રી વીરઈ તપ વરણવ્યો ૩૧૨ ઢાળ એકત્રીશમી વર્ધમાન જિન ઉપદિશઈ ૩૧૩ , ઢાળ બત્રીશમી વીર કહઈ બત્રીશમે રે ૩૧૪ ઢાળ તેત્રીસમી કેવલનાણુઈ જાણતું રે ૩૧૫ , ઢાળ ચોત્રીશમી કિસન નીલ કાપત એ ૩૧૬ ઢાળ પાંત્રીશમી વીર કહઈ ભવિ લોકનઈ ૩૧૭ ,, ઢાળ છત્રીશમી સેહમસામી ઈમ કહઈ રે ૩૧૮ શ્રીભગવતીસૂત્રની સઝાય ૧ સહણ સુધી મનિ ધરીએ ૩૧૯
સઝાય રે પારસનાથ સંતાનીઓ ૩૨૦
સજઝાય ૩ શ્રીજિનધર્મ લહે તે પ્રાણી
ي
ه
(
४०७ ૪૦૮ ૪૦૯
(1
o
ي
૪૧૦
૪૧૦
માનવિજયજી
૪૧૨ ૪૧૩
૪૧૪ -
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્તાનું નામ માનવિજયજી
પૃષ્ઠ ૪૧૬ ૪૧૭
૪૧૮
અ. ન. સક્ઝાયનું નામ પહેલું પદ ૩૨૧ ભગવતીસૂત્રની સઝાય ૪ બુતપરા મુતબલે જે વદે ૩૨૨
• તવ ફિરી શ્રાવક બોલીયા ૩૨ ૩
» ૫ પ્રણમું તે ઋષિરાયને ૩૨૪
, ૬ ચેખઈ ચિત્તિ ચારિત્ર ૩૨૫
સજઝાય ૭ શ્રીવીર વદે ભવિ પ્રાણીને
સઝાય ૮ ગુણ આદરીએ પ્રાણીઓ ३२७
સજ્યાય ૯ શ્રુતજ્ઞાની રે અભિમાની ૩૨૮
સક્ઝાય ૧૦ શ્રી જિન સાસનમાં કહિએ સઝાય ૧૧ લોભ તજે રે પ્રાણી
સજઝાય ૧૨ ધન્ય તે જગ માંહે કહીએ ૩૩૧
સજઝાય ૧૩ જ્ઞાનગલી પ્રાણીઓ
સજઝાય ૧૪ સુધું સમકિત ધરીએ ૩૩૩
સઝાય ૧૫ ઉત્તમ જન સંબંધ અલપ ૩ ૩૪
સજઝાય ૧૬ શ્રી જિનની આણું આરાધે ૩૩૫
સજઝાય ૧૭ વ્રત લેઈ જે શુભ પરિણામે સઝાય ૧૮ જેહ નર માર્ગનુસારી સઝાય ૧૯ મુદરત પણ ચારિત્રયોગ
૪૨૧ ૪૨૨ ૪૨૩ ૪૨૫
४२८
૪૨૯
૩૩૨
४३०
૪૩૦
૪૩૧
૪૩૪
૪૭૫ ४३७
૩૩૭
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર્તાનું નામ
પ્રક ૪૩૮ ૪૩૯
૩૩૯
૪૪૦
૩૪૦.
૪૪૧
३४१
૪૩ ૪૪૪
અ. નં. સઝાયનું નામ પહેલું પદ ૩૩૮
સજઝાય ૨૦ ભાવિ ભવિ શ્રુત સાંભલો સઝાય ૨૧ ચઢતે ભાવઈ જે કરે રે સઝાય રે ધન્ય ધન્ય તે જગ જીવડા
સઝાય ૨૩ ઉદિતદિત પુરૂષા અવિરેાધે ૩૪
સજઝાય ૨૪ શ્રી ગૌતમ ગણધાર, નમે ૩૪૩
સઝાય ૨૫ ધન્ય ધન્ય તે જગે છવડા રે ४४
સઝાય ૨૬ સમકિતદછી દેવતા ૩૪૫
સજઝાય ર૭ જે જિનમતને થાપક ३४६
સજઝાય ૨૮ પુર હWિણુઉર વાસીઓ ३४७
સક્ઝાય ૨૯ રાજગૃહે જિનવીરજી રે ३४८
સજઝાય ૩૦ સમકિત તાસ વખાણુએ
સઝાય ૩૧ ગૌતમ ગણધર ગાઈએ ૩૫૦
સજઝાય કર દુરભિનિવેશ રહિત ચિત્ત
સજઝાય ૩૩ વિદ્યાચારણું બંધાચારણું ઉપર શ્રી રાજુલની સજઝાય રાણી રાજુલ કરજેડી કહે ૩૫૭ ધર્મ પ્રકાશની ભાખે શ્રી જિનરાજ મીઠી વાણું ૩૫૪ આત્મિક
ચેતન ચેતન પ્રાણીયા રે
४४६ ૪૪૭.
४४८
૩૪૯
”
૪૫૦
સુંદર મુનિ મુનિ પરમાનંદ મુનિ કેશવ
૪૫૧ ૪૫૩ ૪૫૪
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
અ. નં. સક્ઝાયનું નામ ૩૫૫ દેવકીના છ પુત્રની ૩૫૬ સાતવારની ૩૫૭ પરસ્ત્રીસંગ નિવારણની ૩૫૮ શિયલની ૩૫૯ બ્રહ્મચર્યની ૩૬૦ પ્રતિક્રમણની ૩૬૧ રાજુલની ક૬ર નંદીની ૩૬૩ ભવદવ તથા નાગિલાની ૩૬૪ અઈમુત્તામુનિની ૩૬૫ પંદર તિથિની ૩૬૬ નેમ રાજુલની ૩૬૭ થાવગ્નાકુમારની
ઢાળ બીજી
, દાળ ત્રીજી ૩૭૦ રાજુલની ૩૭૧ ૩૭૨ જી રણશેઠની
પહેલું પદ શિયલ શિરામણ નેમિ શ્રી બ્રાહ્મી પ્રણમું મુદા સુણું સુણ કંતા રે શીખ એક અનોપમ શિખામણ શ્રી ગુરુ ચરણે નમી રે પાંચ પ્રમાદ તજી પડીકમણું જે તમે ચાલ શિવપુરી હો નંદીષેણ નયર મોઝાર ભદેવ ભાઈ ઘર આવીયા આધા આમ પધારે પૂજ્ય સકલ વિદ્યા વરદાયિની ગેખે રે બેઠી રાજુલા
શ્રી જિન નેમ સમર્યા માત કહે સુત સાંભળો અનુમતિ આપે માતજી રે ઉગ્રસેન પુત્રી અરજ કરે શિવાદેવી સુત સુંદર શ્રી અરિહંત અનંત ગુણ
કર્તાનું નામ પૃષ્ટ મુનિ પ્રેમ ૪૫૫ મુનિ ધર્મદાસ ૪૫૬ કુમુદચંદજી ૪૫૭ મુનિ આનંદ ૪૬૦ મુનિ લાલા ૪૬૩ ગણિ તેજસિંગજી ૪૬૪ સાંકલચંદ - ૪૬૫ મુનિ દશરથે ૪૬ ૬ સમયસુંદર લખમમુનિ ગંગદાસ
४७० લબ્ધિમુનિ
૪૭ તેજમુનિ
४७३ ४७४
४१८
૪૭૫ ४७६
મુનિમહાનંદ ખુશાલમુનિ મુનિમાલ
૪૭૭
४७८
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________
આર્ય સ્થલિભદ્ર અને સાત સાધ્વી બહેનો
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય કૃત સમકિતના સડસઠ બોલની સઝાય
દેહા. સુકૃતવલિ કદંબિની, સમરી સરસતિ માત; સમકિત સડસઠ બેલની, કહિશું મધુરી વાત–૧ સમકિતદાયક ગુરૂ તણે, પચ્ચેવયાર ન થાય; ભવ કેડીકેડે કરી, કરતાં સર્વ ઉપાય-૨ દાનાદિક કિરિયા નદિયે, સમકિત વિણ શિવ શર્મ તે માટે સમકિત વડું, જાણે પ્રવચન મ-૩ દર્શન મોહ વિનાશથી, જે નિર્મલ ગુણઠાણ; તે નિશ્ચય સમકિત કહ્યું, તેહના એ અહિઠાણ-૪
ઢાળ પહેલી
વીર જિનેશ્વર ઉપદિશે, તમે સાંભળજે ચિત્ત લાઈ છે. ચઉ સહણ તિ લિંગ છે, દશવિધ વિનય વિચારો રે; ત્રિણ શુદ્ધિ પણ દૂષણ, આઠ પ્રભાવિક ધારે રે.–૫
ત્રાટક છંદ પ્રભાવિક અડ પંચ ભૂષણ, પંચ લક્ષણ જાણિયે, ષટ જયણ ષટ આગાર ભાવના, છવિહા મન આણિયે; ષટ ઠાણ સમકિત તણું સડસઠ, ભેદ એહ ઉદાર એ, એહને તવ વિચાર કરતાં, લહી જે ભવપાર એ.-૬
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
દ્વાલી ચહવિહ સહણ તિહાં, જીવાદિક પરમ રે; પ્રવચનમાં જે ભાખિયા, લીજે તેહને અર્થે રે–૭
ત્રાટક તેનો અર્થ વિચાર કરિયે, પ્રથમ સહણ ખરી, બીજી સહણા તેહની જે, જાણે મુનિ ગુણ જવહરી; સંવેગ રંગ તરંગ ઝીલે, માગ શુદ્ધ કહે બુધા, તેહની સેવા કીજિયે જિમ, પીજિયે સમતા સુધા–
સમકિત જેણે ગ્રહી વમિઉં, નિન્હવને અહછેદા રે; પાસસ્થાને કુશીલિયા, વેષ વિડંબક મંદા રે.–૯
ત્રાટક મંદા અનાણું દૂર છેડે, ત્રીજી સહયું ગ્રહી, પર દશનીને સંગ તજિયે, ચોથી સહણ કહી; હીણ તણે જે સંગ ન તજે, તેહને ગુણ નહિ રહે, ન્યૂ જલધિ જલમાં ભભૂં ગંગા, નીર લૂણ પણું લહે-૧૦
ઢાળ બીજી
( ૨ )
જંબુદ્વીપના ભરતમાં રે–એ રાગ. ત્રણ લિંગ સમકિત તણાં રે, મહિલે શ્રત અભિલાષ; જેહથી શ્રોતા રસ લહે રે, જે સાકર દ્રાખ રે. પ્રાણું! ધરીયે સમકિત રંગ જિમ લહિ સુખ અભંગરે પ્રા૦૧૧ તરૂણ સુખી સ્ત્રી પરિવ રે, ચતુર સુણે સુર ગીત; તેહથી રાગે અતિ ઘણે રે, ધર્મ સુણ્યાની રીત છે. પ્રા૦-૧૨
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય
[ ૩
ભૂપે અટવી ઉતર્યો રે, જિમ દ્વિજ ઘેબર ચંગ; ઈચ્છે હિમ જે ધર્મને રે, તેહી જ બીજું લિંગ રે. પ્રા૦-૧૩ વૈયાવચ્ચ ગુરૂ દેવનું રે, ત્રીજું લિંગ ઉદાર; વિદ્યા સાધક તણી પરે રે, આલસ નવિય લગાર રે પ્રા૦-૧૪
ઢાળ ત્રીજી
સમકિતનું મૂલ જાણીએજી, સત્ય વચન સાક્ષાત.-એ રાગ. અરિહંત તે જિન વિચરતાં, કર્મ ખપી હુઆ સિદ્ધ; ચેઈય જિન પડિમા કહીજી, સૂત્ર સિદ્ધાંત પ્રસિદ્ધ. ચતુર નર! સમજે વિનય પ્રકાર, જિમ લહિયે સમકિત
સાર. ચતુર૦–૧૫ ધર્મ ખિ(ક્ષ)માદિક ભાખિઓ, સાધુ તેહના રે ગેહ, આચારજ આચારનાજી, દાયક નાયક જેહ. ચતુર૦-૧૬ ઉપાધ્યાય તે શિષ્યને જી, સૂત્ર ભણાવણહાર; પ્રવચન સંઘ વખાણિયેજી, દરિસણ સમકિત સાર. ચતુર૦–૧૭ ભગતિ બાહ્ય પ્રતિપત્તિથીજી, હૃદય પ્રેમ બહુમાન ગુણ શુતિ અવગુણ ઢાંકવા, આશાતનની હાણ. ચતુર૦-૧૮ પાંચ ભેદે એ દશ તણોજી, વિનય કરે અનુકૂલ; સીએ તેહ સુધારસેજી, ધર્મવૃક્ષનું મૂલ. ચતુર૦–૧૯
ઢાળ ચોથી
ધોબીડા તું ધોજે મનનું ધોતીયુ રે -એ રાગ. ત્રણ શુદ્ધિ સમકિત તણી રે, તિહાં પહેલી મન શુદ્ધિ રે; શ્રી જિનને જિનમત વિના રે, જૂઠ સકલ એ બુદ્ધિ રે.
ચતુર વિચારો ચિત્તમાં રે.-૨૦
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
જિન ભગતે જે નવિ થયું રે, તે ખીજાથી વિ થાય રે; એવું જે મુખ ભાખિયે રે, તે વચન શુદ્ધિ કહેવાય રે. ચ૦-૨૧ છેદ્યો ભેદ્યો વેદના રે, જે સહતા અનેક પ્રકાર રે; જિન વિણ પર સુર નવિ નમેરે, તેહની કાયા શુદ્ધ ઉદારરે. ચ૦૨૨
ઢાળ પાંચમી
( ૫ )
કડવાં લ છે ક્રોધનાં, જ્ઞાની એમ બેાલે.-એ રાગ. સમકિત દૂષણ પરિહરા, જેહમાં પહેલી ઈં શકા; તે જિન વચનમાં મત કરેા, જેહને સમ નૃપ રકા. સમકિત દૂષણ પરિહરા.-૨૩
ક'ખા કુમતની વાંછના, બીજું દૂષણ પામી સુરતરૂપરંગડા, કમ માઉલ
૩૦–૨૪
સશય ધર્મનાં ફૂલ તણા, વિતિગિચ્છા નામે; ત્રીજું દૃષણ પરિહરા, નિજ શુભ પરિણામે.
તજિયે; ભજિયે,
સ૦-૨૫
મિથ્યામતિ ગુણ વના, ટાલા ચાથી દોષ: ઉન્માગિ ઘુણતાં હુવે, ઉન્મારગ પાષ.
સ૦૨૬
કીજે;
લીજે.
૨૦૨૭
પાંચમે દોષ મિથ્યામતિ, પરિચય નિવે ઈમ શુભ મતિ અશ્વિની, ભલી વાસના
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમકિતના સડસઠ બેલની સજઝાય
જ
-
ઢાળ છઠ્ઠી
અભિનંદન જિન દરિશણ તરસીએ-એ રાગ, આઠ પ્રભાવિક પ્રવચનના કહ્યા, પાવયણ ધુરિ જાણ; વર્તમાન શ્રુતના જેહ અર્થને, પાર લહે ગુણ ખાણ.
ધન ધન શાસન મંડન મુનિવર.-૨૮ ધર્મ કથી તે બીજે જાણિયે, નંદિષેણ પરિ જે; નિજ ઉપદેશે રે રંજે લેકને, ભજે હૃદય સંદેહ. ધન-૨૯૯ વાદી ત્રીજે રે તકે નિપુણ ભ, મલવાદી પરિજે; રાજદ્વારે રે જય કમલા વરે, ગાજતે જિમ મેહ. ધન-૩૦ ભદ્રબાહુ પરિ જેહ નિમિત્ત કહે, પર મત જીપણ કાજ; તેહ નિમિત્તી રે ચોથા જાણિયે, શ્રી જિનશાસન રાજ. ધન-૩૧ તપ ગુણ આપે ? રોપે ધમ, ગેપ નવિ જિન આણુ; આશ્રવ લોપે રેનવિ કોપે કદા, પંચમ તપસી તે જાણ. ધન–૩૨ છઠ્ઠો વિદ્યા રે મંત્ર તણે બલિ, જિમ શ્રીવયર મુર્શિદ; સિદ્ધ સાતમો રે અજન યુગથી, જિમ કાલિક મુનિ ચંદ.ધન૦૩૩ કાવ્ય સુધારસ મધુર અર્થે ભર્યા, ધમ હેતુ કરે જેહ, સિદ્ધસેન પરે નરપતિ રીઝવે, અમ વર કવિ તેહ. ધન–૩૪ જવ નવિ હોવે પ્રભાવિક એહવા, તવ વિધિ પૂર્વક અનેક; જાત્રા પૂજાદિક કરણ જોહ કરે, તેહ પ્રભાવિક છે. ધન-૩૫
ઢાળ સાતમી
સોહે સમકિત જેહથી, સખિ ! જિમ આભરણે દેડ; ભૂષણ પાંચ તે મન વસ્યાં, સખિ મન વયાં તેડમાં નહિ સંદેહ.
મુઝ સમકિત રંગ અચલ. હોજ.-૩૬
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સૌંગ્રહ
પહિલુ કુશલ પણું તિહાં, સખિ વદનને પચ્ચખાણ; કિરિયાના વિધિ અતિ ઘણે!, સખિ આચરે તેહ સુજાણ, મુઝ૩૭ બીજું તીરથ સેવના, સખિ તીરથ તારે જેહ; તે ગીતારથ મુનિવરા, સંખ તેહશુ કીજે નેહ. મુઝ॰ ૩૮ ભગતિ કરે ગુરૂ દેવની, સખિ ત્રીજું ભૂષણ હોય; કિણહી ચલાવ્યે નવિ ચલે, સિખ ચેાથું ભૂષણ જોય. મુઝ૦ ૩૯ જિનશાસન અનુમેદના, ખિ જેથી અહુ જન હુંત; કીજે તેહ પ્રભાવના, સખી પાંચ ભૂષણની ખત. મુઝ ૪૦
દાળ આઠમી
(૮)
ધમ જિનેશ્વર ગાઉ રંગનું.--એ રાગ
લક્ષણ પાંચ કહ્યાં સમકિત તણાં, ધૃર ઉપશમ અનુકૂલ; ગુણુ નર. અપરાધી શું પણ નવ ચિત્ત થકી, ચિંતવીયે' પ્રતિકૂળ. સુગુણનર. શ્રી જિનભાષિત વચન વિચારીયે..-૪૧
સુર નર સુખ જે દુઃખ કરી લેખવે, વ છે શિવ સુખ એક; સુગુરુ બીજું લક્ષણ તે અંગીકરે, સાર સવેગ શું ટેક. સુ॰ શ્રી-૪ર નારક ચારક સમ ભવ ઊભગ્યા, તારક જાણિને ધમ; સુગુણ૦ ચાહે નિકલવું નિવેદ્ય તે, ત્રીજું લક્ષણ મમ. સુગુણ॰ શ્રી-૪૩ દ્રવ્ય થકી દુઃખિયાની જે દયા, ધમ હીણાની રે ભાવ; ૩૦ ચેાથું લક્ષણ અનુકંપા કહી, નિજ શકતે મન લાવ. સુશ્રી૦-૪૪ જે જિત ભાખ્યું તે નહી’ અન્યથા, એહવા જે દૃઢ રગ; સુ તે આસ્તિકતા લક્ષણ પાંચમું, કરે કુમતિને એ ભંગ સુશ્રી૦-૪૫
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________
સમકિતના સડસઠ બોલની સજઝાય
વાળી નવમી
(૯). ત્રીજે ભવે વરસ્થાનક તપ કરી–એ રાગ પર તીથી પરના સુર તેણે, ચૈત્ય પ્રદ્યા વલી જેહ, વંદન પ્રમુખ તિહાં નવિ કરવું, તે જયણા પટ ભેય રે.
ભવિકા ! સમકિત વતન કીજે.-૪૬ વંદન તે કરજોડન કહિયે, નમન તે શીશ નમાડે, દાન ઈષ્ટ અન્નાદિક દેવું, ગૌરવ ભગતિ દેખાડે રે. ભવિકા. ૪૭ અનુપ્રદાન તે તેહ ને કહિયે, વારંવાર જે દાન; દેષ કુપાત્રે પાત્ર મતિ, નહિ અનુકંપા માન રે. ભવિકા. ૪૮ અણુ બેલાવે જેહ ભાખવું, તે કહિયે આલાપ; વારંવાર આલાપ જે કરે, તે કહિયે સંલાપ રે. ભવિકા. ૪૯ એ જયણાથી સમકિત દીપે, વલિ દીપે વ્યવહાર; એહમાં પણ કારણથી જયણા, તેહ અનેક પ્રકાર છે. ભવિકા. ૫૦
હાલ ૧૦ મી
(૧૦)
લલનાની દેશી શુદ્ધ ધરમથી નવિ ચલે, અતિ દઢ ગુણ આધાર લલના; તે પણ જે નવિ તેહવા, તેહને એ આગાર લલના. ૫૧ બેસું તેહવું પાલિયે, દંતિ દંત સમ બેલ લલના; સજનના દુર્જન તણા, કછપ કોટિને તેલ લલના. બોટ પર રાજા નગરાદિક ધણી, તસ શાસન અભિગ લલના; તેહથી કાત્તિકની પરે, નહિ મિથ્યાત્વ સાગ લલના બે પ૩ મેલો જન ગણ કહ્યો, બલ ચેરાદિક જાણ લલના; ખેત્રપાલાદિક દેવતા, તાતાદિક ગુરૂ દ્વાણ લલના. બ૦ ૫૪.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
વૃત્તિ દુર્લભ આજીવિકા, તે ભીષણ કતાર લલના; તે હેતે દૂષણ નહીં, કરતાં અન્ય આચાર લલના. બે પપ
ઢાલ ૧૧ મી
(૧૧) પાંચ પિથી રે ઠવણ પાઠાં વિટ-એ રાગ. ભાવિ જે રે સમકિત જેહથી રૂઅડું,
તે ભાવના રે ભાવે મન કરી પરવડું; જે સમકિત રે તાજું સાજું મૂલ રે, તે વ્રત તરૂરે દીયે શિવ ફલ અનુકૂલ રે. પ૬
ત્રાટક છંદ અનુકૂલ મૂલ રસાલ સમકિત, તેહ વિણ મતિ અંધ રે,
જે કરે કિરિયા ગર્વ ભરિયા, તેહ જૂઠે બંધ રે; એ પ્રથમ ભાવના ગુણે રૂડી, સુણે બીજી ભાવના, બારણું સમકિત ધર્મપૂરનું, એહવી તે પાવના. પ૭
દ્વાલી ત્રીજી ભાવના રે સમકિત પીઠ જે દ્રઢ સહી,
તે મોટે રે ધર્મ પ્રાસાદ ડગે નહીં, પાયે ખોટે રે મે મંડાણ ન શોભીયે, તેહ કારણ રે સમકિત શું ચિત્ત ભી. ૫૮
ત્રાટક છંદ ભીચે ચિત્ત નિત એમ ભાવી, ચોથી ભાવના ભાવિહેં,
સમકિત નિધાન સમસ્ત ગુણનું, એહવું મન લાવિયે; તેહ વિણ છૂટા રત્ન સરિખા, મૂલ ઉત્તર ગુણ સવે, કિમ રહે તાકે જેહ હરવા, ચેર જોર ભવે ભવે. ૫૯
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________
સકિતના સડસઠ ખેાલની સજ્ઝાય
ઢાળ ભાવા પંચમી રે ભાવના શમ ક્રમ સાર રે, પૃથવી પરે રે સમકિત તસુ આધાર રે; છઠ્ઠી ભાવના રે ભાજન સમકિત જો મિલે,
શ્રુત શીલના રે તે રસ તેમાંથી નવ ઢલે. ૬૦ કોટક છંદ
નિવ ઢલે સકિત ભાવના રસ, અમિય સમ સંવર તણે, ષટ ભાવના એ કહી એહમાં, કરે। આદર અતિ ઘણા; શ્ર્ચમ ભાવતાં પરમાથ જલનિધિ, હાય નિત્ય ઝકઝોલ એ, ઘન પવન પુણ્ય પ્રમાણ પ્રગટે, ચિદાનંદ કલ્લેાલ એ. ૬૧ ઢાળ ૧૨ મી
(૧૨)
મ’ગળ આઠ કરી જસ આગળ એ રાગ.
[ ૯
ઠરે જિહાં સમકિત તે થાનક, તેહના ષટવિધ કહિયે રે, તિહાં પહેલું થાનક ‘છે ચેતન, ’લક્ષણ આતમ હિચે રે; ખીર નીર પરે. પુદ્ગલ મિશ્રિત, પણ એહુથી છે અલગેા રે, અનુભવ હંસ ચરૢ જો લાગે, તેા નવ દીસે વલગા રે, ૬૨ બીજી થાનક નિત્ય આતમા ' જે અનુભૂત સભારે રે, બાળકને સ્તનપાન વાસના, પૂરવ ભવ અનુસારે રે; દેવ મનુજ નરકાદિક તેહના, છે અનિત્ય પર્યાય રે, દ્રષ્ય થકી અવિચલિત અખંડિત, નિજ ગુણ આતમરાય રે. ૬૩ ત્રીજું” થાનક ચેતન કર્તા,’કમ તણે છે યેાગે રે,
C
કુંભકાર જિમ કુંભ તણેા જે, દ'ડાર્દિક નિશ્ચયથી નિજ ગુણને કર્તા, અનુપ ચરિત દ્રવ્ય કમ ના નગરાદિકના, તે ઉપચાર
સયેાગે રે; વ્યવહારે રે, પ્રકારે રે. ૬૪
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ન
,
જ
ચોથું થાનક “ચેતન ભક્તા” પુણ્ય પાપ ફલ કેરે રે, વ્યવહારે નિશ્ચય નય દષ્ટ, ભુંજે નિજ ગુણ ને રે; પાંચમું થાનક છે પરમપદ, અચલ અનંત સુખ વાસો રે, આધિ વ્યાધિ તન મનથી લહિયૅ, તસુ અભાવે સુખ ખાસો રે.૬પ છ થાનક “મોક્ષ તણે છે, સંજમ જ્ઞાન” ઉપાય રે, જે સહિજે લહિ તો સઘળે, કારણ નિષ્ફલ થાય રે; કહે જ્ઞાન નય જ્ઞાન જ સાચું, તે વિણ જૂઠી કીરિયા રે, ન લહે રૂપું રૂપું જાણું, સિપ ભણી જે ફિરિયા રે. ૬૬ કહે કિરિયા નય કિરિયા વિણ જે, જ્ઞાન તેહ શું કરશે રે, જલ પસી કર પદ ન હલાવે, તારૂ તે કિમ તરશે રે; દૂષણ ભૂષણ છે ઈહાં બહુલાં, નય એકેકને વાદે રે, સિદ્ધાંતી તે બેહુ નય સાધે, જ્ઞાનવંત અપ્રમાદે રે. ૬૭ ઈણિ પરે સડસઠ બોલ વિચારી, જે સમકિત આરાહે રે, રાગ દ્વેષ ટાલી મન વાલી, તે સમ સુખ અવગાહે રે; જેહનું મન સમકિતમાં નિશ્ચલ, કેઈ નહી તસ તોલે રે, શ્રીનયવિજય વિબુધ પય સેવક, વાચક જસ ઈમ બોલે રે. ૬૮
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજઝાય
[ ૧૧
શ્રી જયસોમ કૃત બાર ભાવનાની સઝાયા
દેહા પાસ જિનેસર પય નમી, સદ્ગુરૂને આધાર; ભવિયણ જનને હિત ભાણું, ભણશું ભાવના બાર. ૧ પ્રથમ અનિત્ય અશરણ પણું, એહ સંસાર વિચાર; એકલ પણું અન્યત્વ તિમ, અશુચિ આશ્રવ ભાર. ૨ સંવર નિર્ભર ભાવના, લેક સરૂપ સુબોધિ; દુલ્લડ ભાવના જિન ધરમ, એણી પરે કર જીઉસધિ. ૩ રપિ રસ ધિ, લેહ થકી હાય હેમ; જી ઈણ ભાવન શુદ્ધ હુયે, પરમ રૂપ લહે તેમ. ૪ ભાવ વિના દાનાદિકાં, જાણે અલુણ ધાન; ભાવ રસાંગ મહયાં થકી, તૂટે કરમ નિદાન. ૫
ઢાળ પહેલી
ભાવનાની દેશી પહેલી ભાવના એણી પરે ભાવીજ, અનિત્ય પણું સંસાર; ડાભ અણી ઉપર જલબિંદુએજી, ઈદ્ર ધનુષ અનુહાર. ૧ સહેજ સંવેગી સુંદર આતમાજી, ધર જિન ધર્મ શું રંગ; ચંચલ ચપલાની પરે ચિંતવેજી, કૃત્રિમ સવિહુ સંગ. સહેજ ૨ ઇંદ્રજાલ સુહણે શુભ અશુભશુંજી, કુડો તોષને રેષ; તિમ ભ્રમ ભૂલ્યો અરિ પદારયેંજી, શ્યો કીજે મન શેષ. સ. ૩
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________
- કારતક જ
૧૨ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ ઠાર ત્રેહ પામરના નેહર્યું છે, એ યૌવન રંગ રેલ; ધન સંપદ પણ દીસે કારમીજી, જેહવા જલ કોલ. સ. ૪ મુંજ સરિખે માંગી ભીખડીજી, રામ રહ્યા વનવાસ; ઈણ સંસારે એ સુખ સંપદાજી, જિમ સંથારાગ વિલાસ. સ. ૫ સુંદર એ તનુ શેભા કારમીજી, વિણસંતાં નહીં વાર; દેવ તણે વચનં પ્રતિબૂઝીયેજી, ચકી સનતકુમાર. સ. ૮ સૂરજ રાહુ ગ્રહણે સમઝીઓ, શ્રી કીરિધર રાય; કરકંડું પ્રતિબૂઝ દેખીનેજી, વૃષભ જરાકુલ કાય. સ. ૭ કિહાં લગે ઘૂઆ ધવલહરા રહેજી, જલ પરપેટે જોય; આઉખું અથિર તિમ મનુષ્યનું જી, ગર્વ મ કરશે કેય.
જે ક્ષણમાં ખેરૂ હોય. સહેજ૦ ૮ અતુલિ બલ સુરવર જિનવર જિત્યાંજી, ચકી હરિબેલ જેડી, ન રહ્યા છણે જગે કઈ થિર થઈ, સુર નર ભૂપતિ કેડી. સ૦૯
દેહા પલ પલ છીને આઉખું, અંજિલ જલ ક્યું એહ; ચલતે સાથે સંબલે, લેઈ શકે તો લેહ. ૧ લીયે અચિંત્ય ગલાશું ગ્રહી, સમય સીંચાણે આવિ; શરણ નહીં જિન વયણ વિણ, તેણે હવે અશરણ ભાવિ. ૨
ઢાળ બીજી
(૧૪)
રાગ રામગિરિ બીજી અશરણ ભાવના, ભાવ હૃદય મેઝાર રે; ધરમ વિના પર ભવ જતાં, પાપે ન લહીશ પાર રે, જાઈશ નરક દુવાર રે, તિહાં તુજ કવણ આધાર રે. ૧
WWW
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજઝાય
[ ૧૩
જ
નજર રાખવાના કાકા
લાલ સુરંગારે પ્રાણીઓ, મૂકને મેહ જંજાલ રે; મિથ્યામતિ સવિ ટાલ રે, માયા આલ પંપાલ રે. લાલ૦ ૨ માત પિતા સુત કામિની, ભાઈ ભયણિ સહાય રે, મેં મેં કરતાં રે અજ પરે, કામે રહ્યો છઉ જાય રે; તિહાં આડે કેઈનવિ થાય રે, દુઃખ ન લીયે કે વહેંચાય. ૩ નંદની સેવન ફૂંગરી, આખર નાવી કે કાજ રે, ચકી સુભૂમ તે જલધિમાં, હાયું ખટ ખંડ રાજ રે; બૂડ્યો ચરમ જહાજ રે, દેવ ગયા સવિ ભાજી રે, લોભે ગઈ તસ લાજ રે.
લાલ૦ ૪ દ્વીપાયન દહી દ્વારિકા, બલવંત ગેવિંદ રામ રે; રાખી ન શક્યારે રાજવી, માત પિતા સુત ધામ રે; તિહાં રાખ્યાં જિન નામ, શરણ કિય નેમિ સ્વામરે, વ્રત લેઈ અભિરામ રે, પોહેતા શિવપુર ઠામ રે. લાલ૦ ૫ નિત્ય મિત્ર સમ દેહડી, સયણ પર્વ સહાય રે, જિનવર ધર્મ ઉગારશે, જિમ તે વંદનિક ભાય રે; રાખે મંત્રિ ઉપાય રે, સંતોષે વલી રાય રે, ટાલ્યા તેહનાં અપાય રે.
લાલ૦ ૬ જનમ જરા મરણાદિકા, વયરી લાગે છે કેડ રે, અરિહંત શરણું તે આદરી, ભવ ભ્રમણ દુઃખ ફેડ રે; શિવસુંદરી ઘર તેડ રે, નેહ નવલ રસ રેડ રે, સીંચી સુકૃત સુર પડ રે.
લાલ૦ ૭ દેહા થાવાસુત રિહર્યો, જે દેખી જમ ધાડ; સંયમ શરણું સંગ્રહ્યું, ધણ કણ કંચન છાંડ. ૧
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ઈણ શરણે સુખિયા થયા, શ્રી અનાથી અણગાર; શરણ લહ્યા વિણ જીવડા, ઈણ પરે રૂલે સંસાર. ૨
ઢાળ ત્રીજી
રાગ મારૂણી ત્રીજી ભાવના ઈણિ પરં ભાવીયેરે, એહ સ્વરૂપ સંસાર; કર્મવશે જીવ નાચે નવનવ રંગશું રે, આ એ વિવિધ પ્રકાર.૧ ચેતન ચેતીયે રે, લહી માનવ અવતાર, ચેતન ભવ નાટકથી જે હુઓ ઉભગા રે, તે છ વિષય વિકાર.૨૦૨ કબહી ભૂ જલ જલનિલ તરૂમાં ભમે, કબહી નરક નિગોદ; બિ તિ ચઉરિંદ્રિય માંહે કેઈદિન વસ્યો રે, કબહીક દેવ
વિદ. ૨૦-૩ કીડી પતંગ હરિ માતંગ પણું ભજે રે, કબહી સર્ષ શિયાલ; બ્રાહ્મણ ક્ષત્રિય વૈશ્ય કહાવતો રે, હવે શુદ્ર ચંડાલ. ચેતન – લખ ચોરાશી ચઉટે રમતે રંગશું રે, કરી કરી નવનવા વેશ; રૂપ કુરૂપ ધની નિદ્રવ્ય સોભાગિયે રે, દુર્ભાગી દુરવેશ. ૨૦૫ દ્રવ્ય ક્ષેત્ર સૂક્ષમ બાદર ભેદશું રે, કાલ ભાવ પણ તેમ; અનંત અનંતા પુદ્ગલ પરાવર્તન કર્યા રે, કહ્યો પન્નવણું
એમ. ચેતન. ૬ ભાઈ બહેન નર નારી તાત પણું ભજે રે, માત પિતા હોયે પૂત્ર; તેહ જ નારી વેરીને વલિ વાલહી રે, એહ સંસારહ સૂત્ર. ચેક ભુવનભાનુ જિન ભાંખ્યાં ચરિત્ર સુણ ઘણરે, સમજ્યા ચતુર
સુજાણ; કમવિવર વશ મૂકી મોહ વિટંબના રે, મલ્યા મુગતિ જિન
ભાણ. ચેતન૦૮
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________
ખાર ભાવનાની સજ્ઝાય
કાહા
એમ ભવ ભવ જે દુઃખ સહ્યાં, તે જાણે જગનાથ; ભય ભંજન ભાવઠ હરણ, ન મલ્યે અવિહડ સાથ. ૧ તિષ્ણુ કારણ જીવ એકલેા, છેડી રાગ ગલ પાસ; સર્વિસસારી જીવશું, ધરિ ચિત્ત
ભાવ ઉદાસ.
ઢાળ ચાથી
( ૧૬ )
રાગ ગાડી
ચેાથી ભાવના ભવિયણુ મન ધરા, ચેતન તું એકાકી રે; આન્યા તિમ જાઈશ પરભવ વલી, ઇંડાં મૂકી સવ માકી રે. ૧ મમ કરો મમતા રે સમતા આદરા, આણા ચિત્ત વિવેકે રે; સ્વારથિયાં સજ્જન સહુએ મલ્યાં, સુખ દુખ સહેશે એકા રે.મમ વિત્ત વહેંચણ આવી સહુચે મલે, વિપત્તિ સમય જાય નાસી રે; ધ્રુવ ખલતા દેખી દશ દિશે... પુલે, જિમ પ`ખી તરૂ વાસી રે.મમ૦૩ ખટખંડ નવિનિધ ચૌદ રયણ ધણી, ચૌસઠ સહસ્સ સુનારી રે; છેડુડા છેડી તે ચાલ્યા એકલા, હાર્યો જેમ બ્રૂઆરી રે. મમ૦ ૪ ત્રિભુવન કટક બિરૂદ ધરાવતા, કરતા ગ`ગુમાના રે; ત્રાગા વિણ નાગા તેડું ચાલ્યા, રાવણ સરિખા રાજાનેા રે,મમ૦ ૫ માલ રહે ઘર શ્રી વિશ્રામિતા, પ્રેત વના લગે લેાકા રે; ચય લગે કાયા રે આખર એકલા, પ્રાણી ચલે પરલેાકા રે,મમ૦૬ નિત્ય કલહા બિહુ મેલીચે' દેખીએ, બિહુ' પણે ખટપટ થાય રે; વલયાની પરે વિરિસ એકલા, એમ ખૂચો નમીરાયેારે.મમ૦૭ દાહા ભવસાયર બહુ દુઃખ જલે, જનમ મરણ તરગ; મમતા તંતુ તિણે ગ્રહ્યો, ચેતન ચતુર માતંગ, ૧
[ ૧૫
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ચાહે જે છેડણ ભણી, તે ભજ ભગવંત મહંત; દૂર કરે પર બંધને, જિમ જલથી જલકંત. ૨
ઢાળ પાંચમી
(૧૭)
કપૂર હવે અતિ ઉજલો રે. એ રાગ પાંચમી ભાવના ભાવી, જિઉ અન્યત્વ વિચાર, આપ સવારથી એ સહુ રે, મલિકે તુજ પરિવાર. ૧ સંવેગી સુંદર, બૂઝ મા મૂંઝ ગમાર; તહારું કે નહીં ઈણ સંસાર, તું કેહનો નહિ નિરધાર. સં. ૨ પંથ સિરે પંથી મલ્યા રે, કીજે કિણશું પ્રેમ, રાતિ વસે પ્રહ ઉઠ ચલે રે, નેહ નિવાહ કેમ. સંવેગી. ૩ જિમ મેલે તીરથ મલે રે, જન વણજની ચાહ; કે ગોટે કે ફાયદો રે, લેઈ લેઈ નિજ ઘર જાય. સવેગી. ૪ જિહાં કારજ જેહનાં સરે રે, તિહાં લગે દાખે નેહ; સૂરકતાની પરે રે, છટકી દેખાડે છેહ. સંવેગી. ૫ ચલણ અંગજ મારવા રે, કૂડું કરી જતુ ગેહ; ભરત બાહુબલિ ઝુઝીયા રે, જે જે નિજના નેહ. સં. ૬ શ્રેણિક પુત્રે બાંધીએ રે, લીધું વહેંચી રાજ્ય દુઃખ દીધું બહુ તાતને રે, દેખે સુતનાં કાજ. સંવેગી. ૭ ઈણ ભાવના શિવ પદ લહે રે, શ્રી મરૂદેવી માય; વીર શિષ્ય કેવલ લલ્લું રે, શ્રી ગૌતમ ગણરાય. સેભાગી. ૮
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝાય
[ ૧૭
દેહા મેહ વસે મન મંત્રી, ઈદ્રિય મલ્યા કલોલ; પ્રમાદ મદિરા પાઈ કરી, બાંધ્યે જીવ ભૂપાલ. ૧ કમ જંજીર જડી કરી, સુકૃત માલ સવિ લીધ; અશુભ વિરસ દુરગંધ મય, તન ગોતતરે દીધ. ૨
તાળી છઠ્ઠી
(૧૮).
રાગ સિંધુ સામેરી છઠ્ઠી ભાવના મન ધરો, જીઉ અશુચિ ભરી એ કાયા રે; શી માયા રે, માંડે કાચા પિંડ શું એ. ૧ નગર ખાલ પરે નિત વહે, કફ મલ મૂત્ર ભંડારો રે; તિમ દ્વારા રે, નર નવ દ્વાદશ નારીનાં એ. ૨ દેખી દુરગંધ દૂરથી, તું મુહ મચકોડે માણે રે; નવિ જાણે રે, તિણ પુદ્ગલ નિજ તનુ ભર્યું છે. ૩ માંસ રૂધિર મેદા રસે, અસ્થિ મજા નર બીજે રે; શું રીજે રે, રૂપ દેખી દેખી આપણું એ. ૪ કૃમિ વાલાદિક કોથલી, મેહરાયની ચેટી રે, એ પિટી રે, ચર્મ જડી ઘણું રોગની એ. ૫ ગર્ભવાસ નવ માસ ત્યાં, કૃમિ પરે મલમાં વસિયો રે; તું રસિયે રે, ઉંધે માથે ઈમ રહે એ. ૬ કનક કુમરી ભેજન ભરી, તિહાં દેખી દુરગંધ ખૂજ્યા રે; અતિ ઝૂજ્યા રે, મહિલા મિત્ર નિજ કમ શું એ. ૭
દેહા તન છિલ્લર ઈદ્રિય મચ્છા, વિષય કલણ જંબાલ; પાપ કલુષ પાછું ભર્યું, આશ્રવ વહે ગડ નાલ. ૧
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
- - - -~~*
-
w
~
- w ww
નિર્મલ પર્વ સહજે સુગતિ, નાણ વિનાણ રસાલ; શું બગની પરે પંક જલ, ચુંથે ચતુર મરાલ. ૨
ઢાળ સાતમી
(૧૯)
" રાગ ધોરણે આશ્રવ ભાવના સાતમી રે, સમજે સુગુરૂ સમી૫; ક્રોધાદિક કાંઈ કરો રે, પામી શ્રી જિન દીપે રે. ૧ સુણ સુણ પ્રાણયા, પરિહર આશ્રવ પંચે રે; દશમે અંગે કહ્યા, જેહનાં દુષ્ટ પ્રપંચે રે. સુણ૦ ૨ હશે જે હિંસા કરે રે, તે લહે કટુક વિપાક, પરિ હસે ત્રાસની રે, જે જે અંગે વિપાકે રે સુણ ૩ મિથ્યા વયણે વસુ પડ્યો રે, મંડિક પર ધન લેઈ; ઈણ અબ્રહ્મ રેલવ્યા રે, ઇંદ્રાદિક સુર કેઈ રે. સુણ૦ ૪ મહા આરંભ પરિગ્રહે રે, બ્રહ્મદત્ત નરય પહુક્ત; સેવ્યાં શત્રુ પણું ભજે રે, પાંચે દુરગતિ તો રે, સુણ૫ છિદ્ર સહિત નાવા જલે રે, બૂડે નીર ભરાય; તિમ હિંસાદિક આશ્રર્વે રે, પાપે પિંડ ભરાયો રે. સુણ૦ ૬ અવિરતિ લાગે એકૅક્રિયા રે, પાપસ્થાન અઢાર; લાગે પાંચેહી ક્રિયા રે, પંચમ અંગે વિચારે રે. સુણ૦ ૭ કટક ક્રિયા થાનક ફલાં રે, બોલ્યાં બીજે રે અંગઃ કહેતાં હોયડું કમકમે રે, વિરૂઓ તાસ પ્રસંગે રે. સુણ૦ ૮ મૃગ પતંગ અલિ માંછલે રે, કરી એક વિષય પ્રપંચક દુખિયા તે કિમ સુખ લહે રે, જસ પરવશ એહ પંચરે. સુત્ર ૯ હાસ્ય નિંદ વિકથા વસું રે, નરક નિગોદે રે જાત; પૂરવધર કૃત હારીને રે, અવરોની શી વાત રે. સુણ ૧૦
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજઝાય
[૧૯
દેહા શુભ માનસ માનસ કરી, ધ્યાન અમૃત રસ રેલી; નવ દલ શ્રીનવકાર પચ, કરી કમલાસન કેલિ. ૧ પાતક પંક પખાલીને, કરી સંવરની પાલ; પરમ હંસ પદવી ભજે, છોડી સકલ જંજાલ. ૨
ઢાળ આઠમી
(૨૦)
ઉલૂની દેશી આઠમી સંવર ભાવના, ધરી ચિતશું એક તાર; સમિતિ ગુપ્તિ સૂધી ધરેજી, આપ આપ વિચાર. સલૂણા. શાંતિ સુધારસ ચાખ; વિરસ વિષય ફલ ફૂલડેજી, અટલે મન અલિ રાખ. સ. ૧ લાભ અલાભું સુખ દુખેંજી, જીવિત મરણ સમાન; શત્રુ મિત્ર સમ ભાવતેજી, માન અને અપમાન. સ. ૨ કહીયે પરિગ્રહ છાંડશું, લેશું સંયમ ભાર; શ્રાવક ચિતે હું કદાળ, કરીશ સંથારે સાર. સ. ૩ સાધુ આશંસા એમ કરેજી, સૂત્ર ભણીશ ગુરૂ પાસ; એકલમલ્લ પ્રતિમા રહી, કરીશ સંલેખણ ખાસ. સ. ૪ સર્વ જીવ હિત ચિંતવેજી, વયર મ કર જગ મિત્ત; સત્ય વયણ મુખ ભાખિયે, પરિહર પરનું ન વિત્ત. સ. ૫ કામ કટક ભેદણ ભણીજી, ધર તું શીલ સન્નાહ; નવ વિધ પરિગ્રહ મૂક્તાંજ, લહિયે સુખ અથાહ. સ. ૬ દેવ મણુએ ઉપસર્ગશુંછ, નિશ્ચલ હાઈ સધીર; બાવીશ પરિસહ જીપીયેંજી, જિમ જિત્યા શ્રી વીર. સ. ૭
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
દેહા દઢપ્રહારી દઢ ધ્યાન ધરી, ગુણનિધિ ગજસુકુમાલ; મેતારજ મદનબ્રમે, સુશલ સુકુમાલ. ૧ એમ અનેક મુનિવર તર્યા, ઉપશમ સંવર ભાવ; કઠિન કમ સવિ નિર્યા, તિણ નિજર પ્રસ્તાવ. ૨
ઢાળ નવમી
(૨૧)
રાગ ગોડી નવમી નિર્જર ભાવના ચિત ચેતરે, આદર વ્રત પચચખાણ,
ચતુર ચિત ચેતો રે. પાપ આલેચો ગુરૂ કને, ચિત, ઘરિયે વિનય સુજાણ ચ૦ ૧ વેયાવચ્ચ બહુ વિધ કરે, ચિત, દુર્બલ બાલ ગિલાન ચ૦ આચારજ વાચક તણે, ચિત્ર શિષ્ય સાધમિક જાણું. ચ૦ ૨ તપસી કુલ ગણ સંઘને, ચિ. થિવિર પ્રવર્તક વૃદ્ધ. ૨૦ ચિત્ય ભક્તિ બહુ નિર્જરા, ચિ. દશમે અંગ પ્રસિદ્ધ. ચ૦ ૩ ઉભય ટંક આવશ્યક કરો, ચિ૦ સુંદર કરી સઝાય; ચ૦ પિસહ સામાયિક કરે ચિ. નિત્ય પ્રત્યે નિયમ મનભાય.૪ કર્મસૂડન કનકાવલી, ચિ. સિંહ નિકીડિત દોય; ચ૦ શ્રીગુણરયણ સંવત્સરૂ, ચિ૦ સાધુ પડિમા દશ દેય. ચ૦ ૫ શ્રત આરાધન સાચવે, ચિ૦ ગવહન ઉપધાન; ચ૦ શુક્લધ્યાન સૂવું ધરે, ચિ૦ શ્રીઆંબિલ વદ્ધમાન. ચ૦ ૬ ચૌદ સહસ્સ અણગારમાં, ચિત ધન ધનો અણગાર; ચ૦ સ્વયંમુખ વીર પ્રશંસીએ ચિત્ર અંધકે મેઘ કુમાર, ચ૦ ૭
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝાય
[ ૨૧
- -
-
-
-
-
દેહા. મન દારૂ તન નલિ કરી, ધ્યાનાનલ સળગાવી; કર્મ કટક ભેદણ ભણી, ગોલા જ્ઞાન ચલાવી. ૧ મેહ રાય મારી કરી, ઉંચે ચઢી અવલોય; ત્રિભુવન મંડપ માંડણી, જિમ પરમાનંદ હેય. ૨
હાલ ૧૦ મી
(૨૨)
રાગ ગેડી દશમી લોક સ્વરૂપરે, ભાવના ભાવચે; નિસુણ ગુરૂ ઉપદેશથી એ-૧ ઉદ્ઘ પુરૂષ આકારરે, પગ પહૂલા ધરી; કર દેય કટિ રાખિચૅ એ-૨ ઈણ આકારે લેક રે, પુગલ પૂરીઓએ; જિમ કાજલની કૂંપલિ એ.–૩ ધર્માધમકાશ રે, દેશ પ્રદેશ એ; જીવ અનતે પૂરીઓ એ–૪ સાત રાજ દેશન રે, ઉદ્ધ તિરિય મલી; અધે લોક સાત સાધિકું એ.–૫ વૈદરાજ ત્રસ નાડી રે, ત્રસ જીવાલ; એક રજૂ દીર્ઘ વિસ્તરે એ.-૬ ઉર્ધ્વ સુરાલય સાર રે, નિરય ભુવન નીચે નાભે નર તિરિ દે સુરા એ–૭ દ્વીપ સમુદ્ર અસંખ્ય રે, પ્રભુ મુખ સાંભલી; રાય અષિ શિવ સમજીઓ એ–૮
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
%
******
y
*
લાંબી પહેલી પાયાલ રે,લખ જોયણ લહી; સિદ્ધ શિલા શિર ઊજલી એ – ૯ ઊંચા ધનુ સંય તીન રે, તેત્રીશ સધિ; સિદ્ધ એજનને છેડે એ.–૧૦ અજર અમર નિકલંક રે, નાણ દંસણ મય; તે જોવા મન ગહગહે એ–૧૧
દેહા વાર અનંતી ફરસીઓ, છાલી વાટક ન્યાય; નાણ વિના નવિ સંભરે, લેક ભ્રમણ ભડવાય.-૧ રત્નત્રય વિહું ભુવનમેં, દુલહ જાણ દયાલ; બેધિ રયણ કાજે ચતુર, આગમ ખાણિ સંભાલ-૨
ઢાળ અગિયારમી
રાગ ખંભાતી. દશ દષ્ટાંતે હિલોરે, લાધે મણુએ જમારે રે, દુલહે ઉંબર ફૂલ ક્યું રે, આરજ ઘર અવતાર રે. મેરા જીવન રે. બધિ ભાવના અગિયારમીરે
ભાવો હૃદય મઝારો રે -૧ ઉત્તમ કુલ તિહાં દોહિલે રે, સહગુરૂ ધ સગેરે; પાંચે ઈદ્રિય પરવડાં રે, દુલહો દેહ નિરોગો રે. મારા-૨ સાંભલવું સિદ્ધાંતનું રે, દોહિલું તસ ચિત્ત ઘરવું રે; સૂધી સદુહણા ધરી રે, દુક્કર અંગે કરવું રે. મોરા-૩ સામગ્રી સઘલી લહી રે, મૂઢ મુધા મમ હારે રે; ચિંતામણિ દે દી રે, હાર્યો જેમ ગમારે રે. મેરાવ-૪
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજઝાય
[ ર૩
લેહ કીલકને કારણે રે, કુણ યાન જલધિમાં ફેડે રે; ગુણ કારણ કણ નવલખો રે, હાર હીયાને ત્રડે રે. મરાઠ-૫ બેધિ રયણ ઉવેખીને રે, કેણ વિષયાથે દેડે રે. કાંકર મણિ સમેવડિ કરે રે,ગજ વેચે ખર કેણ હેડે રે.મેરા.-૬ ગીત સુણી નટણું કને રે, ક્ષુલ્લકે ચિત્ત વિચાયું રે; કુમરાદિક પણ સમજીયા રે, બધિ રયણ સંભાયું છે. મારા-૭
દેહા પરિહર હરિ હર દેવ સવિ, સેવ સદા અરિહંત; દેષ રહિત ગુરૂ ગણધરા, સુવિહિત સાધુ મહંત-૧ કુમતિ કદાગ્રહ મૂક તું, શ્રુત ચારિત્ર વિચાર; ભવ જલ તારણ પિત સમ, ધર્મ હિયામાં ધાર–૨
ઢાળ બારમી
(૨૪)
ડુંગરિયાની દેશી. ધન ધન ધમ જગ હિતકરૂ, ભાખે ભલે જિનદેવ રે; ઈહ પરભવ સુખદાયક, જીવડા જનમ લગી સેવ રે.–૧ ભાવના સરસ સુરેવેલડી, રોપી તું હૃદય આરામ રે; સુકૃત તરૂ લહિય બહુ પસરતી, સફલ ફલશે અભિરામ રે.
ભાવના૦-૨ ક્ષેત્ર શુદ્ધિ કરીયે કરૂણારસે, કાઢી મિથ્યાદિક સાલ રે; ગુપતિ વિહું ગુપતિ રૂડી કરે, નીક તું સુમતિની વાત રે.
ભાવના૦-૩ સિંચજે સુગુરૂ વચનામૃતે, કુમતિ કેથેર તજિ સંગ રે, ક્રોધ માનાદિક સ્કરા, વાનરો વારી અનંગ રે.
ભાવના૦૪
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-~--
*** *
** ***
* * *
* *
*
*
* * * * *
*
સેવતા એહને કેવલી, પન્નર સય તીન અણગાર રે; ગામ શિષ્ય શિવપુર ગયા, ભાવતાં દેવ ગુરૂ સાર રે.
ભાવના૦-૫ શુક પરિવ્રાજક સાધલ, અર્જુનમાલી શિવ વાસ રે, રાય પરદેશી જે પાપી, કાપી તાસ દુખ પાસ રે.
ભાવના૦-૬ દુસમ સમય પસહ લગે, અવિચલ શાસન એહ રે; ભાવશું ભવિયણ જે ભજે, તેહ શુભમતિ ગુણ ગેહ રે.
ભાવના૦–૭
દોહા તપગપતિ વિજયદેવ ગુરૂ, વિજયસિંહ મુનિરાય; શુદ્ધ ધર્મ દાયક સદા, પ્રણમે એહના પાય.-૧
ઢાળ તેરમી
( ૨૧ )
રાગ ધન્યાશ્રી. તમેં ભાવ રે, ભવિ ઈશું રે ભાવના ભાવો; તન મન વયણ ધર્મ લય લાવે, જિમ સુખ સંપદ પા રે.
ભવિ૦–૧ લલના લોચન ચિત ન ફેલાવે, ધન કારણ કાંઈ ધાવો, પ્રભુ શું તારો તાર મિલાવે, જો હોય શિવપુર જા રે;
કાંઈ ગર્ભવાસ ન આવો રે. ભવિ–૨ જંબુની પેરે જીવ જગાવે, વિષય થકી વિરમાવે, એ હિત શિખામણ અમારી માની; જગ જશ પડહ વજા રે. ભવિ૦–૩
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજ્ઝાય
[ ૨૫
શ્રીજશસામ વિધ વૈરાગી, જસુ જસ ચિ ુ ખંડ ચાવા; તાસ શિષ્ય કહે ભાવના ભણતાં, ઘર ઘર હાયે વધાવા રે. ભવિ ૪
દાહા
ભાજન નભ ગુણ વરસ શુચિ, સત તેરસ ક્રુજવાર; ભગત હેતુ ભાવના ભણી, જેસલમેર મેાઝાર. વિ—પ
ઈતિ શ્રીજશસામ શિષ્ય જયસામ કૃત દ્વાદશ ભાવના સંપૂર્ણ ।।
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
શ્રી સકલચંદજી ઉપાધ્યાયજી કૃત ખાર ભાવનાની સજ્ઝાય
ઢાળ પહેલી
(૨૬)
રાગ સામગ્રી
વિમલકુલ કમલના હુંસ તું જીવડા, ભુવનના ભાવ ચિત્ત જો વિચારી; જેણે નર મનુજ ગતિરત્ન નવિ કેલખ્યું, તેણે નર નારી મણિ કાડી હારી. વિમલ૦-૧ જેણે સમકિત ધરી સુકૃત મતિ અણુસરી, તેણે નર નારી નિજ ગતિ સમારી; વિતિ નારી વરી કુમતિ મતિ પરહરી, તેણે નર નારી સબ કુગતિ વારી. વિમલ૦-૨ જૈનશાસન વિના જીવ ચતના વિના,
જના જગ ભ્રમે ધમ હીના; જૈન મુનિ દાન મહુમાન હીના નરા, પશુ પરે તે મરે ત્રિજગીના. વિમલ-૩ જૈનના દેવ ગુરૂ ધર્મ ગુણ ભાવના, ભાવિ નિતુ જ્ઞાન લેાચન વિચારી; કમ ભર નાશની માર વર ભાવના,
ભાવિ નિત જીવતું આપ તારી. વિમલ૦-૪ સર્વ ગતિ માંહી વર નરભવા દુર્લહે,
સવ
ગુણ રત્નના
શેાધિકારી;
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________
આર ભાવનાની સજ્ઝાય
સર્વ જગ જંતુને જેણે હિત કીજિયે, સાઈ મુનિ વીયે. શ્રુત પાઠાંતર–સકલમુનિ વઢીચે શ્રુત વિચારી. વિમલ૦-૫
વિચારી.
ઢાળ બીજી (૨૭)
રાગ કેદારા
ભાવના માલતી ચૂશીયે, ભ્રમર પરે જેણે મુનિરાજ રે; તેણે નિજ આતમા વાસિયે, ભરત પર મુક્તિનું રાજ રે. ભા૦ ૧ ભાવના કુસુમ શું વાસિયા, જે કરે પુણ્યનાં કાજ રે; તે સવે અમરર્ પરે લે, ભાવના દિયે શિવરાજરે, ભા૦ ૨ ભૂમિ જનની થકી ઊપના, સુત પરે જે જગે... ભાવ રે; તે સર્વે ભૂ ભુજંગી ગલે, જિમ ગલે વન તર્દાવ રે. ભા॰ ૩ ભૂમિના વર અનંતા ગયા, ભૂમિ નવિ ગઈ કણ સાથે રે; ઋદ્ધિ બહુ પાપે જે તસ મિલી, તે ન લીધી કુષ્ણે સાથરે. ભા૦ ૪ ગઈય દ્વારાવતી હર ગયા, અસ્થિર સખ લેાકની ઋદ્ધિ રે; સુણી અંતે પાંડવા મુનિ હવા, તેણે વરી અચલપદ સિદ્ધિ રે. રાજના પાપ ભર શિર થકે, જસ હવા શુદ્ધ પરિણામ રે; ભરત ભૂપતિ પરે તેહને, ભાવના પુણ્યનાં ગ્રામ રે. ભા૦ ૬ રાજના પાપ ભર શિર થકે, જસ હવા શુદ્ધ મન ભાવ રે; ભાવના સિંધુમાં તે ગલે, ઊતરે માહ મદ તાવ રે. ભા૦ ૭ જે પદારથ તુઝ આપણા, નવિ ગણે પ્રેમ રતિ બધ રે; જો ગણે તેહ તું આપણ', જીવ તૂ હી મતિ અધ રે. ભા૦ ૮. કૃષ્ણ લેફ્સા વશે' કીજીયે,કાજે રૌદ્ર પરિણામ રે; તે સવે ધ નિવે જાણિયે, શુભ હવે શુદ્ધ પરિણામ રે. ભા૦ ૯
wwwwwwwwwww
[ ૨૭
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮ ]
શ્રી જન સજઝાય સંગ્રહ
જે જગ આશ્રવ જિનં ભણ્યા, તે સર્વે સંવર હાઈ રે; ધર્મ જે અશુદ્ધ ભાવે કરે, તે તસ આશ્રવ જોઈ રે, ભાવના. ૧૦
અથે પ્રથમ અનિત્ય ભાવના.
દાળ ત્રીજી
(૨૮)
રાગ રામગ્રી મૂંઝમાં મૂંઝમાં મોહમાં જીવ તું,
શબ્દ વર રૂપ રસ ગંધ દેખી; અથિર તે અથિર તું અથિર તનુ જીવિત,
ભાવ્ય મન ગગન હરિ ચાપ ખિી. મૂંઝ૦-૧ લચ્છિ સરિઅતિ પરે એક ઘર નહિ રહે,
દેખતાં જાય પ્રભુ જીવ લેતી; . અથિર સબ વસ્તુને કાજ મૂઢ કરે, ' જીવડે પાપની કેડી કેતી. મૂંઝ૦-૨ ઊપની વસ્તુ સવિ કારમી નવિ રહે,
જ્ઞાન શું ધ્યાનમાં જો વિચારી; ભાવના ઉત્તમ ધર્યા અધમ સબ ઉધર્યા,
સંહરે કાલ દિન રાતિ સારી. મૂંઝ૦-૩ દેખ કલિ કૂતરો સર્વ જગને ભખે,
સંહરી ભૂપ નર કોટિ કેટી; અથિર સંસારને થિર પણે જે ગણે,
જાણી તસ મૂઢની બુદ્ધિ ખોટી. મૂંઝ૦-૪ રાચ મમ રાજની ઋદ્ધિ શું પરિવર્યો,
અંત સબ ઋદ્ધિ વિસરાલ હોશે;
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝાય
[ ૨૯
ઋદ્ધિ સાથું સબ વસ્તુ મૂકી જતે,
દિવસ દો તીન પરિવાર રશે. મૂંઝ૦-૫ કુસુમ પરિ ચૌવન જલબિંદુ જીવિત,
ચંચલ નર સુખ દેવ ભગ; અવધિ મન કેવલી સુકવિ વિદ્યાધરા,
કલિયુગે તેહને પણ વિગે. મૂંઝ૦-૬ ધન્ય અનિકાસુતે ભાવના ભાવ,
કેવલ સુર નદી માહે લીધે; ભાવના સુરલતા જેણે મન રોપવી, તેણે શિવ નારી પરિવાર રૂપે. મૂંઝ૦–૭ અથ બીજી અશરણ ભાવના
ઢાળ જેથી
રાગ કલહેર
સાંભળજે મુનિ સંયમરાગીએ રાગ કે નવિ શરણું કે નવિ શરણું, મરતાં કુણને પ્રાણ રે; બ્રહ્મદર મરતે નવિ રાખ્યો, જસ હય ગય બહુ રાણી રે,
જસ નવનિધિ ધન ખાણું રે. કે નવિ. ૧ માતાપિતાદિક ટગમગ જોતાં, યમ લે જનને તાણી રે; મરણ થકી સુરપતિ નવિ છૂટે, નવિ છૂટે ઈંદ્રાણી રે. કે નવિ. ૨ હય ગય રથ નર કેડે વિંટયા, રહે નિત રાયા રાય રે, બહુ ઉપાય તે જીવન કાજે, કરતા અશરણ જાય રે. કો ન. ૩ મરણ ભીતિથી કદાપિ છે, જે પરસેં પાયાલે રે, ગિરિદરિ વન અબુધિમાં જાવે,તેભી હરિયે કાલેરે. કો ન. ૪
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
અષ્ટાપદ જેણે બલે ઊપાડ્યો, એ દશમુખ સંહરિયે રે; કે જગ ધર્મ વિનાનવિ તરિ,પાપી કે નવિ તરિકેરે.કે નવ ૫ અશરણ અનાથ છવહ જીવન, શાંતિનાથ જગ જાણે રે; પારે જેણે શરણે રાખ્યો, મુનિ તસ ચરિત વખાણે રે. કે ન૦ ૬ મેઘકુમાર જીવ ગજરાજે, સસલો શરણે રાખે રે, વીર પાસ જેણે ભવ ભય કચરે, તપ સંયમ શું નાખ્યો.
કો નવિ. ૭ મત્સ્ય પરે રોગી તરફડતા, કોણે નવિ સુખ કરિયે રે; અશરણ અનાથ ભાવના ભરિયે, અનાથી મુનિ નિસરીયો.
કે નવિ. ૮ અથ ત્રીજી સંસાર ભાવના ઢાળ પાંચમી
( ૩૦ )
રાગ કેદાર. સર્વ સંસારના ભાવ તૂ, સમ ધરી જીવ સંભારી રે; તે સેવે તે પણ અનુભવ્યા, હૃદયથી તેહ ઉતારી રે. સર્વ -૧ સર્વ તનમાં વસી નીસર્યો, તેં લીયા સવ અધિકાર રે, જાતિને નિ સબ અનુભવી, અનુભવ્યા સર્વ આહાર છે. સવ-૨ સર્વ સંગ તે અનુભવ્યા, અનુભવ્યા રોગ ને શગ રે; અનુભવ્યો સુખ દુઃખ કાલ તે, પણ લિ નવિ જિન ચગરે.સ.-૩ સર્વ જન નાતરાં અનુભવ્યાં, પહેરિયા સવે શણગાર રે; પુદ્ગલા તે પરાવત્તિયા, નવિ નમ્યા જિન અણગાર રે. સવ-૪ પાપનાં કૃત પણ તેં ભણ્યાં, તે ક્યાં મેહનાં ધ્યાન રે; પાપનાં દાન પણ તે દિયાં, નવિ દીયાં પાત્રમાં દાન રે. સવ-૫ વેદ પણ તીન તે અનુભવ્યાં, તે ભણ્યાં પર તણું વેદ રે; સર્વ પાખંડ તેં અનુભવ્યાં, તિહાં ન સંગ નિર્વેદ રે. સર્વ૬
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝાય
[ ૩૧
રડવડ્યો જીવ મિથ્યા મતિ, પશુ હણ્યાં ધર્મને કાજ રે; કાજ કીધાં નવિ ધર્મનાં, હરખિયો પાપને કાજ રે. સર્વ૦-૭ કુગુરૂની વાસના ડાઈણ, તિણે દમ્યા જીવ અનંત રે; તિહાં નવિ મુક્તિપંથ લખે તેણે હવો નવિ ભવ અંતરે સર્વ –૮
અથ થી એકત્વ ભાવના --
ઢાળ છઠી.
(૩૧)
રાગ માલવી ગેડી એ તૂહી આપ તૂહી ધ્યાએ; ધ્યાનમાંહિ એકેલા; જિહાં તિહાં તું જાયા એકેલા, જાવેગાભી એકેલા. એ-૧ હરિ હર પ્રમુખ સુર નર જાયા, તેથી જગે એકેલા; તે સંસાર વિવિધ પર ખેલી, ગયા તેથી એકેલા. એ-૨ કે ભી લીણું સાથ ન તેણે, ઋદ્ધિ ગઈ નવિ સાથું નિજ નિજ કરણી લઈ ગયા તે, ધન વિણ ઠાલી હાથે. એ-૩ બહુ પરિવારે મ રા લોકા, મુધા મલ્યો સબ સાથે; ડદ્ધિ મુધા હોશે સબ ચિંતે, ગગન તણી જિમ બાળે. એ-૪ શાંતિ સુધારસ સરમાં ઝીલો, વિષય વિષ પંચ નિવારે; એક પણું શુભ ભાવે ચિંતી, આપ આપકું તારો. એ–૫ હિંસાદિક પાપે એ જ, પામે બહુવિધ રોગે; જલ વિણ જિમ માછો એકેલો, પામે દુઃખ પર લાગે. એ.-૬ એક પણું ભાવિ નમિ રાજા, મૂકી મિથિલા રાજે; મૂકી નર નારી સવિસંગતિ, પ્રણમે તસ સુર રાજો.
પાઠાંતર–પ્રણમે સકલ મુનિરાજો. એ –૭
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩ર ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
wwાનWr
અથ પાંચમી અન્યત્વ ભાવના
ઢાળ સાતમી
(૩૨)
રાગ કેદારે ગેડી. ચેતના જાગી સહચારિણી, આલસ ગોદડું નાંખી રે; હૃદય ઘરે જ્ઞાન દી કરે, સુમતિ ઉઘાડી આંખે રે. ચેટ ૧ એક શત અધિક અઠ્ઠાવના, મેહ રણીયા ઘર માંહિ રે; હું સદા તેણે વિટયો રહું, તુઝ ન ચિંતા કિસિ મારી રે. ૨૦ ૨ જઈ મુઝ તે અલગા કરે, તે રમું હું તુઝ સાથે રે; તેથી અલગ રહું, જે રહે તે મુઝ હાથેરે. ચે૩ મન વચન તનુ સર્વે ઈંદિયા, જીવથી જૂજુઆ જે એ હાયરે; અપરં પરિવાર સબ જીવથી, તું સદા ચેતના જોયે રે. ચે. ૪ પાઠાંતર–તનુ વચન સવે ઈંદિયા, જીવથી જૂજૂ આ જોય રે, જે રમે તું ઇણે ભાવના, તે તુઝ કેવલ હાય રે. ચે૪ સર્વ જગજીવ ગણ જૂજૂઆ, કેઈ કુણનો નવિ હાય રે; કર્મ વિશે સર્વ નિજ નિજ તણે, કર્મથી નવિ તર્યો કેય રે. ચે. ૫ દેવ ગુરૂ જીવ પણે જૂજૂઆ, જૂઓ ભગતના જીવ રે; કમ વશ સર્વ નિજ નિજ તણું, ઉદ્યમ કરે નવિ કલીવરે. ૨૦ ૬ સર્વ શુભ વસ્તુ મહિમા હરે, કલિયુગો દુષ્ટ ભૂપાલ રે; તિમ દુકાપિ જનને હરે, અવરની આશ મન વાલશે. ૨. ૭ ચિંતા કર આપ તે આપણી, મમ કર પર તણી આશ રે; આપણું આચર્યું અનુભવ્યું, વિચારી પરવસ્તુ ઉદાસરે. ચેટ ૮ કે કિણે જગ નવિ ઉદ્ધ, ઉદ્વરે આપણે જીવ રે; ધન્ય જે ધમી આદર દિયે, તે વસે ઇંદ્ર સમીપ રે. ચે૯
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજઝાય
જે જુવે આ આતમા, દેહ ધન જન થકી ધ્યાન રે; તે ગઈ દુઃખ નવિ ઉપજે, જેહને મને જિન જ્ઞાન રે. ચેટ ૧૦
અથ છઠ્ઠી અશુચિ ભાવના.
ઢાળ આઠમી
(૩૩)
રાગ કેદારો ગાડી મસ મલ મૂત્ર રૂધિરે ભર્યા, અશુચિ નરનારીના દેહ રે; વારૂણી કુંભ પર્વે ભાવિ, અંતે દિયે જીવને છેહ રે. મંસક ૧ અશુભ બહુ રંગ કફ નિતુ વહે, એ ભાખે ભક્ષ્ય અભક્ષ્ય રે; દેહને જાણિ જોખમ ઘણાં, દેહ બહુ જીવને ભક્ષ્ય રે. સંસવ ૨
અથ સાતમી આશ્રવ ભાવના
ઢાળ નવમી
(૩૪)
રાગ મઘુમાદ. જગ શુભાશુભ જેણે કર્મ તતિ વેલિ જે,
શુભ અશુભાશ્રવ તે વખાણે; જલધરે જેમ નદિ વર સરોવર ભરે,
તિમ ભરે જીવ બહુ કર્મ જાણે. જગ-૧ મમ કર જીવ તું અશુભ કર્માશ્રવા,
વાસવા પણ સકર્મો ન છૂટે જેણે જગ દાન વર પુણ્ય નવિ આદર્યા,
તે કૃપણ નિર્ધને પેટ ફૂટે. જગ–૨
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
મન વચન કાય વિષયા કષાયા તથા,
અવિરતિ અશુભ ધ્યાન પ્રમાદે; મૂકી મિટ્યામતિ વર ઉપાશક યતિ,
જગ શુભાશ્રવ થકીને વિષાદે. જગ-૩ રાચ મમ જીવ તું કુટુંબ આડંબરે,
જલ વિના મેઘ જિમ ફેક ગાજે; ધમના કાજ વિણ મ કર આરંભ તૂ, - તેણે તુઝ કમની ભીડ ભાંજે. જગ-૪ તે અશુભ આશ્રવા રૂંધતાં જીવને,
સંવરે સંવરે કર્મ જાલં; નાવનાં છિદ્ર રૂંધ્યા યથા નીરને,
તેણે કરી જીત સંવર વિશાલ. જગ-૫ અથ આઠમી તપ ભાવના,
ઢાળ દશમી
(૩૫).
રાગ ગોડી તાપે મીણ ગલે જિમ માખણ, તથા કર્મ તપ તાપે રે; કંચન કાટ ગલે જિમ આગે, પાપ ગલે તિમ જાપે સે. તાપૅ૦–૧ તે તપ બાર ભેદશું કીજે, કમ નિરા હવે રે; સે મુનિવર હોય સકામા, અવર અકામા જેવે રે. તાપૅ૦-૨ અનશન ઊદરી રસ ત્યાગો, કીજિયે વૃત્તિ સંક્ષેપ રે; સંસીનતા કરી કાય કિલેશે, ટલે કર્મના લેશે રે. તાપે -૩ પાયચ્છિત વિનય વૈયાવચ્ચ, સઝાયે વરઝાણ રે; કાઉસગ્ગ કીજે જેણે ભવિ જન,તસ તપ મુક્તિ નિદાન રે. તાવ-૪
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝાય
[ ૩૫
અથ નવમી ધર્મ ભાવનો ઢાળ અણીયારમી.
(૩૬)
રાગ કેદાર ગોડી. ધર્મથી જીવને જય હોયે, ધર્મથી સવિ દુઃખ નાશ રે; રોગને શેક ભય ઉપશમે, ધર્મથી અમર ઘરે વાસ રે. ધર્મ-૧ દુર્ગતિ પાતથી જીવને, ધર્મ વિણ નવિ ધરે કે રે; વાંછિત દિયે સુરતરૂપ, દાન તપ શીલથી જોઈ રે. ધર્મ -૨ ધર્મ વર સાધુ શ્રાવક તણે, આદર્યો ભાવ શું જેહ રે; સર્વ સુખ સર્વ મંગલ તણું, આદર્યું કારણ તેહ રે. ધર્મ-૩
અથ દશમી દાન ભાવના ઢાળી બારમી
(૩૭)
રાગ રામગીરી. જે નરા સાધુ આધાર વર દાયકા,
તે નરા ધન્ય જગ વિબુધ ગાયા; જે છતે ગીવર સાધુને નવિ દિયે,
તે કાસ કુસુમ પરે ફેક જાયા. જે૧ નિમલે મુક્તિનો માર્ગ જિનશાસને,
- સાધુ વિણ દાન વિણ ક્ષણ ન ચાલે; પામતે મનુજ જે સાધુને નવિ દિયે,
સો કરે કપિલા દાસી હવાલે. જે ૨
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
અકલનું હાટ નર મુક્તિની વાટ નર,
નાટ તું મ કર તપ પુણ્ય કરે; કમને કાટ ઉતારી નરભવ લહી,
ઘાટ મમ ખોલ ભવ વારિ કે. જે. ૩ જ્ઞાન વિજ્ઞાન આચારપદ નરભા, પામિ પૂર્વભવ પુષ્ય યોગે; પુણ્ય વિણ પશુ ભવે જીવ પરવશ પડ્યો,
શસ્ત્ર શું મારિ અધમ લેશે. જે ૪ જીવ તે નર ભ અશુભ ભ પશુ પણે,
જીવતાં જીવની કેડિ મારી; પુણ્ય વિણ પશુ ભ રાસભા દુખેં રડે,
મલ ભખે પૂંઠે વલી ગુણી ધારી. જે. પ જીવહિંસાદિ સવિ પાપ એ છવડે,
પાપીયે આદર્યા જીવ સાટે; ખાટકી હાટ તે વિવિધ પર્ફે કાટિ,
અગ્નિમાં દાટિ પાપ માટે. જે ૬ પુણ્યથી દેવે તુઝ દેહ રૂડો ઘડ્યો,
આણુયે જૈન કુલ પુણ્ય કાજે, ધર્મ નર જન્મ જે જીવ હારીશ તું,
ઘસીસ શિશ નિજ હાથડા અશુભ રાજે. જે. ૭ દાન તપ શીલ સંયમ દયા ધર્મથી,
| સર્વ સુખ અદ્ધિ જે તે વિચારી; સર્વ શુભ ગ હારીશ જે તે પછે,
ઘસીસ જિમ હાથ હાર્યો જુઆરી. જે. ૮
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સઝાય
[ ૩૭
જિસીએ ગણિકા તણું ખાટ સાધારણું, - તિસિઅમિથ્યામતિ જ ન રૂડી; ત્યજિઅ હિંસા કુધર્માદિ સવિ પાપ તું,
વિશ્વમાં એકલે કીર્તિ રૂડી. જે. ૯ પાટ મમ રાખજે પાપ આચારને,
ફાટ મમ પાડજે ધર્મ વાટે જાટ પરે અણુ વિમાસ્યું કિશું મમ કરે.
ખોટ મમ પાડજે ધર્મ હાટે. જે. ૧૦ જે તુઝ સુખ ગમે સર્વ દુઃખ નવિ ગમે,
વિષય સોવીરરસ ત્યજિય ખાટે;
પાઠાંતર–વિષય સવાર ત્યજિય ગા; આત્મ અધ્યાત્મ વર ધ્યાનકુંજે રમી,
ધર્મ વર ભાવના અમૃત ચાટે. જે. ૧૧
અથ અગિયારમી શમરસ ભાવના
ઢાળ તેરમી
(૩૯)
રાગ વૈરાડી ભવિક જીવ પૂછે નિજ ગુરૂને, અશુભ કર્મ કિમ કાટે, શ્રમણધર્મો નિઃસંગી જીવે, જે સમતારસ ચાટે રે.
ભવિકા શમરસ અમૃત ચાટ – ૧ કુવ્યસન મૂકે મનને આંટ, સદેષ પિંડે મ ભરે ઠાઠે;
પર સુખ દેખી મમ વાટ રે, ભવિકા એ આંકણી.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
વિંધ્યો જીવ કર્મ વિષ કાંટે, પીથો ચાર ગતિ ફાટે, શુભધ્યાને દેતાં દઢ પાટે, કર્મ શુંબડું ફાટે રે. ભ૦ શ૦ ૨ પાપ પિંડ સબ મંસ ત્યજે જે, જે કષાય મદ દાટે નિખિલ પાપ નિઃસંગી જી રહે તે સમ દુઃખ કાટે રે. ભ૦ શ૦ ૩ જનના સુખ શુભ ધ્યાન સુલેશ્યા, દુકાલ મૂસે કાટે; દાન પુણ્ય જનનાં સબ તેણે, વાદલ પરે સબ ફાટે રે. ભ૦ શ૦ ૪ રેગ શમે જેમ અમૃત છાંટે, હૃદય પડે નવિ આંટે, ધર્મ કરતાં ભાવિક જીવને, શિવ સુખ આવે આંટે રે. ભ૦ શ૦ ૫ ગુણ વિણ કિમ શિવ ગિરિવર ચઢિયે, હીણ પુણ્ય જન રા; બેસે જે જિન ગુણમણિ સાટે, તો સબ ભવ દુઃખ કાટેરે. ભ. શ૦ ૬.
અથ બારમી લોક ભાવના ઢાળ ચૌદમી
(૩૯)
રાગ પરજીયો જ્ઞાન નયન માંહે ત્રિભુવન રૂપે. જેણે જિન દીઠે લોગો; નોંધણીઆતો ષટ દ્રવ્યરૂપો, પ્રણમે તસ જિન યોગ. ૧ મુનિવર ધ્યા અઢિયદ્વીપ નર લોગે. એ આંકણી. જિહાં જિન મુનિવર સિદ્ધ અનંતા, તિહાં નહીં જ્ઞાન વિગે.
મુનિવર૦ ૨ આપે સીદ્ધો કોણે ન કીધે, જસ નહીં આદિ અંતે; લીધો કેણ ન જાયે ભુજ બર્લે, ભરિયે જંતુ અનતે. મુનિ. ૩ અનેક પર્યાય પરિવર્તન, અનંત પરમાણું કર્ધ; જેમ દીસે તેમ અકલ અરૂપી, પંચદ્રવ્ય અનુસંધે. મુનિ. ૪
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________
બાર ભાવનાની સજ્ઝાય
[ ૩૯
અચલપણે ચલન પ્રતિ કારણ, ધર્માસ્તિકાય પ્રદેશ, સ્થિર હેતુ અધર્માસ્તિકાયથી, લેાકાકાશ અતિ દેશેા. મુનિ ૫ મધ્યે એક રજ્જુ ત્રસ નાડી, ચઉદ્દેશ રજ્જુ પ્રમાણા; અનંત અલેાકી ગાટિ વીટો, મસ્તકી સિદ્ધ અહિઠાણેા. મુનિ
અધેા લાક ત્રાસન સમ વાડી, ત્રીછે ઝલ્લરી જાણે. ઉદ્ધ લેાક મૃદંગ સમાણા, ધ્યાન સકલ મુનિ આણો. મુનિ॰ છ
ઈતિ મહામહાપાધ્યાય શ્રીસલચંદ્ર ગણિ વિરચિત માર ભાવનાની
સજ્ઝાય સમાસ.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી જિનહર્ષસૂરિ કૃત શ્રી અવંતિસુકુમારની તેર ઢાળની
સઝાય
દોહા પાસ જિનેસર સેવીયે, ત્રેવીસમો જિનરાય, વિન નિવારણ સુખકરણ, નામે નવનિધિ થાય. ૧ ગુણ ગાઉ અંતે કરી, અવંતિસુકુમાર કાન દઈને સાંભળો, જેમ હોય મંગળમાળ. ૨
ઢાળ પહેલી
(૪૦). મુનિવર આર્યસુહસ્તિરે, કિણહિક અવસરે;
નયરી ઉજજયણ સમસય એ.-૧ ચરણ કરણ વ્રત ધાર રે, ગુણમણિ આગ;
બહુ પરિવારે પરિવર્યા એ.-૨ વન વાડી આરામ રે, લેઈ તિહાં રહ્યા;
દોય મુનિ નગરી પાડવીયા એ.-૩ થાનક માગણ કાજ રે, મુનિવર મલપતા;
ભદ્રાને ઘેર આવીયા એ.-૪ શેઠાણું કહે તામ રે, શિષ્ય તમે કેહના;
શા કાજે આવ્યાં ઈહાં એ –પ
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સઝાય
[૪
આર્ય સુહસ્તિના શિષ્ય રે, અમે છીએ શ્રાવિકા;
ઉદ્યાને ગુરૂ છે તિહાં એ – માગું છું તમ પાસ રે, રહેવા સ્થાનક,
પ્રાશુક અમને દીજીયે એ–૭ વાહન શાળ વિશાળ રે, આપી ભાવ;
આવી ઈહાં રહીએ એ.-૮ સપરિવાર સુવિચાર રે, આચારજ તિહાં
આવી સુખે રહે સદા એ.-૯ નલિની ગુલ્મ અધ્યયન રે, પહેલી નિશા સમે;
ભણે આચારજ એકદા એ.-૧૦ ભદ્રા સુત ગુણવંત રે, સુખી સુરેપમ;
રૂપવંત રળીયામણે એ –૧૧ અવંતિસુકુમાર રે, સાતમી ભૂમિકા
પામ્ય સુખ વિલસે ઘણું એ.-૧૨ નિરૂપમ નારી બત્રીશ રે, રૂપે અપચ્છરા;
શશિવયણી મૃગલીની એ-૧૩ કહે જિનહર્ષવિનોદ રે, પરમ પ્રદશું,
લીલા લાડે અતિ ઘણું એ.-૧૪
દોહા પ્રથમ નિશા સમયે મુનિ, કરી પડિકામણું સાર; આલોયણ આલોચતાં, કુમર સુ તેણિ વાર–૧ રાગ રંગે ભીને રહે, અવર નહીં કેઈ કાજ; લે દે માતા વશું, કુમર વડે શિરતાજ.-૨
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સઝાય સગ્રહ
ઢાળ બીજી
( ૪૧ )
મધુર સ્વરે મુનિવર કહે, હેાજી સૂત્ર તણી સજ્ઝાય; શ્રવણે સુ પરે સાંભળી, હાજી આવી કુમરને દાય. અતિસુકુમાર સુણી ચિત્ત લાય.-૧
વિષય પ્રમાદ તજી કરી, હાજી તન મન વચન લગાય; એ સુખ મેં કિડાં અનુભવ્યાં, હાજી જે કહે મુનિવર રાય. અતિ-૨ કુમર કરી એમ શેાચના, હાજી બેઠા ધ્યાન લગાય; હૃદયમાંહી વિચારતાં, રામ રામ ઉલ્લસિત
થાય. અતિ૦-૩ ઈમ ચિંતવતાં ઉપન્યું, હાજી જાતિસમરણજ્ઞાન; આવ્યે તિહાં ઉતાવળા, હાજી ધરતા મન શુભ ધ્યાન.
અતિ-૪
૪૨ ]
ગુરૂનાં ચરણકમળ નમી, હેાજી બેઠા ભગવત ભદ્રા સુત અશ્રુ, હાજી પૂછું
સૂરિ કહે જિનવચનથી, હેાજી
નલિનીગુલ્મ વિમાનનાં, હાજી તુમ સુખ જાણે! કેમ; અમે જાણું છું એમ. અવતિ-૬ નલિનીમ વિમાન; હાજી જાતિસમરણજ્ઞાન. અતિ-૭
પૂરવ ભવે હું ઉપન્યા, હાજી તે સુખ મુજને સાંભળ્યું,
મનને કાડ,
એ કર જોડ. અવતિ-૫
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સઝાય
[ ૪૩
તે સુખ કહો કેમ પામીયે, હજી કેમ લહીયે તે ઠામ, કૃપા કરી મુજને કહો, હજી માહરે તે શું કામ.
એ સુખ મુજને નવિ ગમે, હજી અપૂરવ સરસ વિમાન; ક્ષારદધિ જળ કિમ ગમે, હેજી જેણે કીધે પય પાન.
અવંતિ – એટલા દિન હું જાણતે, હજી મેં સુખ લહ્યાં શ્રીકાર; મુજ સરીખો જગ કે નહીં, હજી સુખીયે ઈણે સંસાર.
અવંતિ-૧૦ હવે મેં જાણ્યાં કારમાં, હજી એ સુખ ફળ કિપાક; કહે જિનહર્ષ હવે કહે, હેજી કિમ પામું તે નાક.
અવંતિ–૧૧.
દેહા એ સંસાર અસાર છે, સાચે સ્વર્ગને કાર; તીન જ્ઞાન ઘટમેં વસે, સુખ તણે નહી પાર. ૧ યણ મેતી તિહાં ઝળહળે, કૃષ્ણાગર ધમકાર, તાલ મૃદંગ ડુંદુભિ તણું, નાટકને નહીં પાર. ૨
ઢાળ ત્રીજી
(૪૨) સંયમથી સુખ પામીયે, જાણો તમે નિરધાર; કુમરજી. સુર સુખનું કહે કિશું, લહીયે શિવ સુખ સાર. કુમરજી.
સંયમથી –
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
નર સુર સુખ એણે જીવડે, પામ્યાં અનંતી વાર; કુમરજી. નરપતિ સુરપતિ એ થયો, ન લહી તૃપ્તિ લગાર. કુમરજી.
સંયમથી–૨ કુણ લિબેબી પ્રિય કરે, પરિહરી મીઠી દ્રાખ; સુગુરૂજી. નલિની ગુલમ વિમાનને, મુજને છે અભિલાષ. સુગુરૂજી.
સંયમથી-૩ તે ભણી મુજ શું કરી મયા, ઘો ગુરૂજી ચારિત્ર; સુગુરૂજી. ઢીલ કિશી હવે કીજીયે, લીજીયે વ્રત સુપવિત્ર. સુગુરૂજી.
સંયમ -૪ શ્રી આચારજ એમ કહે, હજીય અછે તે બાળ; કુમરજી. તું ભદ્રાને લાડણે, કેળિ ગર્ભ સુકુમાર. કુમરજી.
સંયમ–૫ દીક્ષા દુષ્કર પાળવી, પંચ મહાવ્રત ભાર; કુમરજી. માથે મેરૂ ઉપાડે, તો જળધિ અપાર. કુમરજી.
સંયમ.-૬ મીણ તણે દાંતે કરી, લોહ અણુ કુણ ખાય; કુમરજી. અગ્નિ સ્પર્શ કોણ સહી શકે, દુક્કર વ્રત નિરમાય. કુમરજી.
સંયમ-૭ કુમર કહે પ્રભુ સાંભળે, દુઃખ વિણ સુખ કિમ થાય; સુગુરૂજી. અલ્પ દુઃખે બહુ સુખ હુવે, તે તે દુઃખ ન ગણાય. સુગુરૂજી.
સંયમ૦–૮ તપ કરવો અતિ દોહિલે, સહેવા પરિસહ ઘોર, કુમરજી. કહે જિનહર્ષ સુભટ થઈ, હણવાં કર્મ કર. કુમરજી.
સંયમ –૯
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સજઝાય
[૪૫
www
.***.. ' ' . .. • • ••••••••••
દેહા કુમાર કહે મુનિરાયને, વંદુ બે કર જોડ; શૂરા નરને સેહલું, ઝઝે રણમાં દેડ. –૧ તે માટે મુજ દીજીએ, સંયમ ભાર અપાર; કમ ખપાવું સદગુરૂ, પામું ભવજળ પાર – ૨
ઢાળ ચેથી
(૪૩) કર જોડી આગળ રહી રે, કુમર કહે એમ વાણ; શૂરાને શું દેહિલું, જે આગામે નિજ પ્રાણ. મુનિસર,
માહરે વ્રત શું કાજ. મુજને દીઠાં નવિ ગમે રે, દ્ધિ રમણી એ રાજ.મુનિસર૦-૧ સાચાં કરી જાણ્યાં હતાં રે, કાચાં સહુ સુખ એહ; જ્ઞાન નયણ પ્રગટ્યાં હવે રે, હવે હું કંડીશ તેહ.
મુનિસર૦-૨. દુકકર વ્રત ચિર પાળવાં રે, તે તે મેં ન ખમાય; વ્રત લેઈ અણસણ આદરૂં રે, કષ્ટ અલ્પ જેમ થાય.
| મુનિસર૦–૩ જે વ્રત લીયે સુગુરૂ કહે છે, તે સાંભળ મહાભાગ; ઘેર જઈ નિજ પરિવારની રે, તું તે અનુમતિ માગ.
|
મુનિસર૦-૪ ઘેર આવી માતા ભણું રે, અવંતિમુકુમાર; કમળ વયણે વીનવે રે, ચરણે લગાડી ભાળ.
માતાજી, માહરે વ્રત શું કામ–૫ અનુમતિ દ્યો વ્રત આદરૂં રે, આર્ય સુહસ્તિ ગુરૂપાસ;
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સગ્રહ
નિજ નરભવ સફળો કરૂં રે, પૂરે માહરી આશ. માતાજી. ૬ મૂરખ નર જાણે નહીં રે, ક્ષણ લાખેણી જાય; કાળ ઓચિંતે આવશે રે, શરણ ન કેઈ થાય. માતાજી. ૭ જેમ પંખી પંજર પડ્યો રે, વેઠે દુઃખ નિશદીશ; માયા પંજરમાં પડ્યો રે, તેમ હું વિશવાવીશ. માતાજી. ૮ એ બંધન મુજને નવિ ગમે રે, દીઠાં પણ ન સુહાય; કહે જિનહર્ષ અંગજ ભણી રે, સુખી કર મોરી માર્ચ. મા. ૯
દેહા મા કાયા અસાધતી, સંધ્યા જે વાન; અનુમતિ આપ માતાજી, પામું અમર વિમાન. –૧ કેનાં છોરૂં કેનાં વાછરું, કેહનાં માય ને બાપ પ્રાણ જાશે એકલે, સાથે પુણ્ય ને પાપ. –૨
ઢાળ પાંચમી
(૪૪). માય કહે વત્સ સાંભળે, વાત સુણાવી એસી રે; સે વાતે એક વાતડી, અનુમતિ કેઈ ન દેસી રે. માય૦-૧ વ્રત મ્યું તું છે નાનડા, એ વાત પ્રકાશી રે; ઘર જાએ જિણ વાતથી, તે કિમ કીજે હાંસી રે. માય૦-૨ કેણે ધૂતારે ભેળ, કે કેણે ભૂરકી નાંખી રે, બેલે અવળા બેલડા, દીસે છબી મુખ ઝાંખી રે. માય૦–૩ તું નિશદીન સુખમાં રહ્યો, બીજી વાત ન જાણી રે; ચારિત્ર છે વત્સ દેહિલું, દુઃખ લેવું છે તાણી રે. માય૦૪ ભૂખ તૃષા ન ખમી શકે; પાણી વિણ પળ ન જાય રે; અરસ નિરસ જળ ભેજને, બાળવી છે નિજ કાય રે. માય - ૫
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અતિસુકુમારની સજ્ઝાય
સંહાં તે કામળ રેશમી, સૂવું સેજ ડાભ સ થારો પાથરી, ભૂયે સૂવું છે આછાં પહેરણ પહેરવાં, વાધા દિન દિન નવલા રે; તિહાં તા મેલાં કપડાં, આઢવાં છે નિત્ય પહેલાં રે. માય૦–૭ માથે લાચ કરાવવા, રહેવું મલિન સદાઈ રે;
તળાઈ ૨;
[ ૪૭
ભાઈ રે. માય૦-૬
તપ કરવા અતિ આકરા, ધરવી મમતા ન કાંઇ રે. માય૦-૮ કઠિણ હાવે તે એ સહે, તે દુઃખ તે ન ખમાય રે; કહે જિનહ ન કીજીયે; જિણ વાતે દુઃખ થાય રે.
દાહા
તેાય. ર
કુમર કહે જનની સુર્ણા, મુનિ ચક્રી બળદેવ; સચમથી સુખ પામીયા, તે સુણજો સુખહેવ. ૧ અર્જુનમાળી ઉદ્ધર્યો, દઢપ્રહારી સાય; પરદેશી વળી રહિણા, માત સુણાવું સમષ્ટિ હુએ સમકિતી, સંયમ સુર સુખ લીન; કેઇ તર્યાં વળી તારશે, મુજ મન હુએ પ્રવીન. ૩ એકજ અંગજ માહુરે, તું પણુ આદરે એમ; કિમ આપું હું અનુમતિ, સ્નેહ તુટે કહેા ઢાળ છઠ્ઠી
કેમ. ૪
માય૦-૯
(૪૫)
હવે કુમર ઇશ્યું મન ચિંતવે, મુજને કાઈ ન આપે શિક્ષારે; જો જાઉં છું... વિણ અનુમતે, તે ગુરૂ પણ ન ઢીચે દીક્ષા રે. હવે ૧ નિજ હાથે કેશ લેાચન કીયા, ભલેા વેષ મુનિના લીધેા રે; ગૃહવાસ તયે। સંયમ ભજ્ગ્યા, નિજ મન માન્યા તેમ કીધેારે
હવે ૨
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ભદ્રા દેખી મન ચિંતવે, એ તે વેષ લઈને બેઠે રે, એહને રાખ્યાં હવે શું હવે જમીયે મીઠા ભણી એંઠે રે. હવે તે વત્સ સાંભળ તે એ શું કીયો, મુજ આશાળતા ઉમૂળી રે; ' તુજ મુખ દેખી સુખ પામતી,દેઈ જાય છે દુ:ખની શૂળી રે.હવે ૪ તુજ નારી બત્રીશે બાપડી, અબળા જોબનવંતી રે; કુળવંતી રહેતી નિશદિને, તુજ મુખ સામું નિરખંતી છે. હવે પ રંગે રહેતી તાહરે મન ઉપરે, તુજ વયણ કદિનવિ લો રે; અવગુણ પાખેએ નારી શું, કહેને શા માટે કેપ્યો છે. હવે ૬ એ દુખ ખખ્યું જાશે નહીં, પણ જર નહીં તુજ કેડે રે; જિનહર્ષ ભદ્રા નારી મળી, આંખડીયે આંસુ રેડે રે. હવે ૭
દેહા બત્રીશે નારી મિલી, કહે પિયુને સુવિચાર વય લઘુતા રૂપે ભલા, શે સંયમને ભાર–૧ વત છે કરવત સારીખાં, મન છે પવન સમાન, બાવશે પરિસહ સહે, વચન અમારે માન-૨ મયગળ દંત જે નીકળ્યા, તે કિમ પાછા જાય; કરમ સુભટ દૂરે કરી, પહોંચવું શિવપુર ઠાય.-૩
ઢાળ સાતમી
(૪૬) અનુમતિ દીધી માયે રેવતાં, તુજને થાઓ કેડ કલ્યાણ રે; સફળ થાઓ તુજ આશડી, સંયમ ચડજો સુપ્રમાણ રે.
અનુમતિ –
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સીઝથ
..
....
.
-
-
- -
-
કુમર તણું વાંછિત ફળ્યાં, હરખે નિજ ચિત્ત મઝાર; આ ગુરૂ પાસે ઉમહ્યો, સાથે પરિવાર અપાર રે.
અનુમતિ -૨ સદગુરૂનાં ચરણ કમળ નમી, ભાંખે કરજેડી કુમાર રે; પ્રવહણ સમ ગુરૂ મુજ ભણે, સંસાર સમુદ્રથી તારે રે.
અનુમતિ –૩ આચારજે ઉચ્ચરાવીયાં, વ્રત પંચ વિધે સહુ સાખે રે, ધન ધન એવાં સુખ જેણે તજ્યાં, નરનારી મળી એમ ભાખે રે.
અનુમતિ -૪ ભદ્રા કહે આચારજ ભણી, તુમને કહું છું કર જડ રે; જાળવજે એને રૂડી પરે, મુજ કાળજડાંની કેર રે.
અનુમતિ -૫ તપ કરતાં એને વાર, ભૂખ્યાની કરજ સારે રે, જન્મારે દુઃખ જાણ્યું નથી, અહમિંદ તણે અવતારે રે.
અનુમતિ-૬ માહરે આથી પિથી એ હતી, દીધી છે તુમ ચે હાથ રે, હવે જિમ જાણે તિમ જાણજે, વહાલી મહારી એ આથ રે.
અનુમતિ –૭ સાંભળ સુત જે વ્રત આદર્યું, તે પાળજે નિરતિચાર રે; દૂષણ મા લગાડીશ વ્રત ભણી, તો પામીશ ભવને પાર રે.
અનુમતિ –૮ એમ કહી ભદ્રા પાછી વળી, દુખણી વહારો લેઈ સાથ રે, જિનહર્ષ અલ્પ જળ માછલી, ઘેર આવી થઈ છે અનાથ રે.
અનુમતિ -૯
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
- -
-
-
-
- -
-
. .
.
. .
.
. . . . . . . . નાના બાળક ને જ મ મ કત
*
દેહા
ઘેર આવી સાસુ વહ, મન માન્ય ઉદાસ; દીપક વિણ મંદિર કીશ, પિયુ વિણ સ્ત્રીની રાશ–૧ પિયુ વિણ પલક ન રહી શકું, એજ લાગે મુજ ખાય; પત્થર પડે ભુજંગક, તડફ તડફ જીવ જાય.—૨
ઢાળ આઠમી
(૪૭) સદગુરૂજી હું કહું તમને કરજેડ, ચિર ચારિત્ર પળે નહીં સદગુ તપ કિરિયા નવિ થાય, કમ ખપે જેહથી સહી. સદગુરૂજી હેટ-૧ તુમચી અનુમતિ થાય, તો હું અણુસણ આદરૂં; સદગુરૂજી હે; થોડા કાળ મઝાર, કષ્ટ કરી શિવ પદ વરું. સદગુરૂજી હેટ-૨ મુનિવરજી હૈ,જેમ સુખ થાતુમ, તેમ કરી દેવાણપિયા; મુનિ ગુરૂને ચરણે લાગી, સહુ શું ખામણાં કીયાં. મુનિવરજી હા. ૩ આ જિહાં સમશાન, બળે મૃતક વન્દુિ ધગધગે. મુનિ બિહામણે વિકરાળ, દેખતાં મન ઊભગે. મુનિવરજી હો ૪ પિતૃવન ઈણે નામે, દીસે યમ વન સારી . મુનિ કાંટાળાં તિહાં રૂખ, કૂર કેથેરી સારીખે. મુનિવરજી હેટ-૫ આ તિણ વન માંહે, તિહાં આવી અણસણ કર્યું; મુનિ કાંટા વીંધાણા પાય, તતક્ષણ લેહી જરહયું. મુનિવરજી હા, ૬ પગ પીંડી પરનાળ, લેહી પાવસ ઉન્નહ્યો; મુનિ સોભાગી સુકુમાર, કઠિણ પરિસહ આદર્યો. મુનિવરજી હે.૦ ૭ શકસ્તવ તિણિ વાર, કીધો અરિહંત સિદ્ધને; મુનિવ ધર્માચારજ ધ્યાન, ધર્યું જિનહર્ષ ભલે મને. મુનિવરજી હેવ ૮
Tona!
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સઝાય
[ પ૧
*
. ૧૨
દેહા વંદન આવી ગોરડી, પ્રાતઃસમય ગુરૂ પાસ; કરજેડી મુખથી વદે, નાહ ન દીસે તાસ–૧ મુનિ કહે અનુમતિ લહી, કાઉસગ ર સમશાન, પણ ઈરછા ઘર પામી, પહેલે દેવ વિમાન-૨
વાળ નવમી તિણ અવસર એક આવી જ બુકીરે, સાથે લેઈ પિતાનાં બાળ રે, ભક્ષ કરવાને દશ દિશે ફિરેરે, અવળી સવળી દેતી ફાળશે. તિણ૦–૧ ચરણ રૂધિરની આવી વાસનારે, બાળ સહિત આવી વનમાંહરે; પૂરવ વૈર સંભાળી શેલતીરે, ખાવા લાગી પગશું સાહિરે. તિણ ૨ ચટચટ ચૂંટે દાંતે ચામડી રે, ગટગટ ખાયે લોહી માં રે; ભટભટ ચર્મ તણાં ભરેરે, ત્રટત્રટ ત્રોડે નાડી નસરે. તિણ-૩ પ્રથમ પ્રહરે તે જંબુક જબુકીરે, એક ચરણનું ભક્ષણ કીધરે; તે પણ તે વેદનાયે કંપ્યું નહીં રે, બીજે પ્રહરે બીજો પગ
લીધરે. તિણ૦–૪ ખાયે પિંડી સાથળ તેડીને રે, પણ તે ન કરે તલ ભર રીવરે; કાયા માટી ભાંડ અશાશ્વતીરે, તૃપ્ત થાઓ એહથી જીવરે.
તિણ૦-૫ ત્રીજે શહરે પેટ વિદારીયું રે, જાણે કમ વિદાય વેણ રે ચેથે પ્રહરે પ્રાણ તજી કરી રે, નલિની ગુલમ લાાં સુખ તેણ રે.
તિણ૦-૬ સુર વંદીને તાસ શરીરને રે, મહિમા કરે અનેક પ્રકાર રે, કહે જિનહર્ષ તેણે અવસર મળી રે, વંદન આવી સઘળી નારરે.
તિણ૦–૭
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________
પર ].
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
દેહા ગોરી સવિ ઝાંખી થઈ, આવી નગરી મઝાર; મુખ કરમાણું માલતી, સાસુ દેખે તેણિ વાર. –૧ કુળમાં કોળાહળ થયા, મંદિર ખાવા ધાય; તન ભેગી જેગી હુઓ, કરમ કરે તે થાય. -૨
ઢાળ દશમી
વાંદી પૂછે ગુરૂ ભણું, અમ દીસે નહીં ભરતાર; પૂજ્યજી. કિહાં ગયો મુનિ તે કહે, ઉપગે કહે તેણિ વાર. કામિનીટ-૧ આવ્યા હતા પહત્યા તિહાં, દુઃખ પામી મરણ સુણેય; કામિનીટ હા હા કરી ધરણી ઢળી, આંસુડાં છૂટયાં નયણેય. કામિનીટ-૨ હીયડું પીટે હાથ, ઉખાડે શિરના કેશ; કામિનીટ વિલયે પિયુ વિણ પદમણું, સસનેહી પામે કલેશ. કામિનીટ-૩ દિલાસે અમ દિલમાં હતું, વ્રતધારી હતા ભરતાર, પૂજ્યજી. એટલુહી સુખ અમી તણું, સાંખ્યુંનહીં કિરતાર. પૂજ્યજી. વાંદી –૪ અમે મનમાંહે જાણતી, દેખશું દરિશણ નિત્ય, પૂજ્ય. ચરણકમળ નિત્યે વાંદરું, ચિંતવતી ઈણ પરે ચિત્ત. પૂજ્યજી.
વાંદી–૫ દેવે દીધ રડા પણું, હવે અમે થયાં અનાથ, પૂજ્યજી. મનનાં દુઃખ કહીયે કેહને, અમચા પડ્યા ભંઈ હાય. પૂજ્ય.
વાંદીશું કહીએ કરીએ કિડ્યું, અમને હૃઓ સંતાપ, પૂજ્યજી. દુઃખ કહીએ કેહને હવે, અમચાં પૂરણ પાપ. પૂજ્યજી.
વાંદી–૭
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સઝાય
[ ૫૩
ઊભી પસ્તા કરે, નાંખતી મૂખ નિશ્વાસ; કામિનીટ કહે જિનહર્ષ ઘરે ગઈ, બત્રીશે થઈ નિરાશ. કામિની,
વાંદી –૮
દેહા ઈણિ પરે ઝૂરે ગોરડી, તિમ ઝૂરે વળી માય; મેહ તણી ગતિ વંકડી, જેહથી દુર્ગતિ થાય.-૧ જિમ જિમ પિયુ ગુણ સાંભરે, તિમ તિમ હૃદય મોઝાર; દુઃખ વિરહે સુખ હોય કિહાં, નિષ્ફર થયે કિરતાર-૨
ઢાળ અગીયારમી
(૫૦) દુઃખ ભર બત્રીશે રોવતી રે, ગદ ગદ બોલે વચન; પરલેકે પહત્યા સહી રે, સાસુ તુમ પુત્ર રતન. દેજે મુજને મુજરો રે, અરે સાસુના જાયા; અરે નણદીના વીરા, અરે અમૂલક હીરા; અરે મેહનગારા, અરે પ્રીતમ પ્યારા.દેજે મુજને મુજરો રે.
એ આંકણ-૧ ભદ્રા સુણું દુખણું થઈ રે, પુત્ર મરણની વાત; ચાર પહોર દુઃખ નિગમી રે, પહેતી તિણે વન પરભાત.
દેવ–૨ કેથેરી વન ટૂંઢતાં રે, પુત્ર કલેવર દીઠ; નારી માય રોઈ પડી રે, નયણે જળધારા નીઠ. દે-૩ હોયડા ફાટે કાં નહીં રે, જીવી કાંઈ કરે; અંતરજામી વાલહેરે, તે તે પહોં પરદેશ. દેજે-૪
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________
[૫૪
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
હોયડા તું નિધુર થયું છે, પહાણ જડયું કે લેહ; ફિટ પાપી ફાટયું નહીં રે, વહાલા તણે વિહ. દેજે–૫ હોયડું હણું કટારીયે રે, ભેજું અંગારે દેહ સાંભળતાં ફાર્યું નહીં રે, ખટે તાહરો નેહ. દેજે.-૬ Uણી પરે ઝૂરે ગોરડી રે, તિમહી જ રે માય; પિયુ પિયુ મુખથી કરી રહી રે, બપૈડા મેહજિમ જાય. દેવ-૭ દુખ ભર સાયર ઉલટયો રે, છાતીમાં ન સમાય; પ્રેતકારજ સુતનું કિયું રે, જિનહર્ષહિયે અકળાય.દેજે –૮
- દેહા વૈરાગે મન વાળી, સમજાવે તે આપ; હૈયે હટક્યો હાથ કર, હવે મત કરો વિલાપ-૧ એક નારી ઘેર રાખીને, સાસુ સહિત પરિવાર, ગુરૂનાં ચરણ નમી કરી, લીધે સંયમ ભાર.-૨
ઢાળ બારમી
(૫૧) ક્ષિપ્રા તટે ઊભી રડે રે, માય ચિતા બળતી જોય આંસુ ભીને કચુએ તિહાં, રહે નિચેય નિય. મેરી વહુઅર, એ શું થયું? અકાજ; ગયો મુજ ઘરથી રાજ,
મોરી. ' હું દુઃખણી થઈ છું આજ. મારી વહુઅર૦-૧ એ ઘર મંદિર કેહનાં રે, કેહની એ ધન રાશિ પુત્ર વિના સૂનાં સહુ રે, કેહી જીવિત આશ. મોરી-૨ દીસે સહુ એ કારમાં રે, વિણસંતાં કાંઈ વાર; સંધ્યા રંગ તણી પરે રે, કારમે સહુ પરિવાર. મેરીટ - ૩
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સઝાય
[૫૫
બાજી બાજીગર તણી રે, દીસતી જેમ અમૂલ્ય; દિવસ ચારકા પિખણા રે, અંતે ધૂળકી ધૂળ. મારી –૪ માતા પિતા સુત કામિની રે, સંગે મળીયાં આય; વાયે મળ્યાં જેમ વાદળાં રે, વાયે વિખરી જાય. મેરી–૫ સુપનમાંહે જેમ રાંકડો રે, ધન પામી હુઓ શેઠ, જાગી નિહાળે ઠીકરું રે, ભાંગ્યું માથા હેઠ. મોરી.-૬ સ્વપ્ન જેમ અશાશ્વતાં રે, સહુ દેખાય છે એહ; કહે જિનહર્ષ વૈરાગીયાં રે, સાસુ વહુઅર તેહ. મેરીવ-૭
દ્વાળ તેરમી
(પર) ભદ્રા ઘર આવી એમ ભાખે, ગર્ભવતી ઘર રાખે રે; અન્ય વધુ પહોંતી ગુરૂ પાસે, વ્રત અમૃત રસ ચાખે રે. ભદ્રા -૧ પંચ મહાવ્રત સૂધાં પાળે, દૂષણ સઘળાં ટાળે રે; દુક્કર તપ કરી કાયા ગાળે, કળિમળ પાપ પખાળે રે. ભદ્રા-૨ અંતકાળે સહુ અણસણ લેઈ, તજી દારિક દેહી રે; દેવલોકનાં સુખ તે લેહી, ચારિત્રનાં ફળ એહી રે. ભદ્રા-૩ કેડે ગર્ભવતી સુત જાયે, દેવળ તેણે કરીયે રે, પિતા મરણને ઠામે સુહા, અવંતિપાસ કહેવાયે રે. ભદ્રા –૪ પાસ જિણેસર પ્રતિમા સ્થાપી, કુમતિલતા જડ કાપી રે; કીર્તાિ તેહની ત્રિભુવન વ્યાપી, સૂરજ જેમ પ્રતાપી રે. ભદ્રા –૫ સંવત સત્તર એકતાળીશે, શુક્લ આષાઢ કહીશે રે; વાર શનિશ્ચર આઠમ દિવસે, કીધી સઝાય જગીશે રે. ભદ્રા-૬ અવંતિસુકુમાર મલાવે, મધુર સ્વરે ગુણ ગાવે રે; જિનહર્ષદીપે વડ દાવે, શાંતિવર્ષ સુખ પાવે રે. ભદ્રાવ-૭
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________
પ૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
*
**
*
*
-~
-
~
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃત શ્રી અવંતિસુકુમારની સજઝાય
(૫૩) મનહર માળવદેશ, તિહાં બહુ નયર નિવેશ; આજ હે અછે રે, ઉજેણી નયરી સેહતીજી- ૧ તિહાં નિવસે ધન શેઠ, લચ્છી કરે જસ વેઠ; આજ હે ભદ્રા રે તસ ધરણ મનડું મેહતીજી.– ૨ પૂરવભવે ઝખ એક, રાખે ધરીય વિવેક; આજ હા પામ્યો ? તેહ પુણે સહમકલ્પમાંજી.- ૩ નલિની ગુલ્મ વિમાન, ભેગવી સુખ અભિરામ; આજ હ તે ચવી ઉપજે રે ભદ્રા કુખેજી.- ૪ નામે અવંતિસુકમાર, પુત્ર અતિ સુકુમાર; આજ હા દીપે રે જીપે નિજ રૂપે રતિપતિજી.- ૫ રંભાને અનુકારી, પરબત્રીશ નારી; આજ હે ભેગી રે ભામિનીશું ભોગ જ ભેગવેજી.- ૬ નિત્ય નવલા શણગાર, સેવન જડિત સફાર; આજ હો પહેરે રે સુંવાળાં ચીવર સામટાંજી.- ૭ નિત્ય નવલાં તંબોળ, ચંદન કેસર ઘોળ; આજ હો ચરગેરે જસ અંગે આંગી ફટડીજી.૮ એક પખાળે અંગ, એક કરે નાટક ચંગ; આજ હે એક જ રે સુંવાળી સેજ સમારતીજી.– ૯ એક બોલે મુખ આખ, મીઠી જાણે દ્રાખ; આજ હો લાવણ્ય લટકાળા રૂડા બોલડાજી.–૧૦ એક કરે નયન કટાક્ષ, એક કરે નખરાં લાખ; આજ હે પ્રેમે રે પતી પિયુ ઉચ્ચરેજી.-૧૧
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અવંતિસુકુમારની સજઝાય
ના
,
એક પીરસે પકવાન, એક સમારે પાન; આજ હે પીરસે રે એક સારાં સારાં સાલણજી-૧૨ એક વળી ગુંથે ફૂલ, પંચ વરણ બહુ મૂલ; આજ હે જામે રે કેસરીએ કસ એક બાંધતીજી.-૧૩ એક કહે આજકાર, કરતી કામ વિકાર; આજ હે રૂઠી રે રઢીયાળી વીણ બજાવતીજી.-૧૪ ઈત્યાદિક બહુ ભેગ, વિલસે સ્ત્રી સંયોગ; આજ હો જાણે દેગંદુક પૃથ્વી મંડલેજી.-૧૫ એવે સમે સમતાપૂર, શ્રી આર્યમહાગિરી સૂર; આજ હો આવ્યા રે ઉજેણીપુરને પરિસરેજી.-૧૬ વસતિ અનુગ્રહ હેત, ચેલા ચતુર સંકેત; આજ હો મેલે રે ભદ્રા ઘર સ્થાનક યાચવાઇ.-૧૭ વાર વાહન વાળ, પોઢી વળી પટશાળ; આજ હો આપે રે ઉતરવા કાજે સાધુનેજી.-૧૮ શિષ્ય કથન સુણ એમ, સપરિવાર ધરી પ્રેમ આજ હો પુયે રે પટશાળે આવી ઉતર્યા .–૧૯. સકળ મુનિ સમુદાય, કરે પરિસી સજઝાય; આજ હો સુણીયાં રે શ્રવણે સુખ નલિની ગુલ્મનાં જી.-૨૦ તેહ સુણી વૃતાંત, જાતિસમરણ વંત આજ હો ચિંતે રે ચિત્તમાંહિ એ કેમ પામીએજી.-૨૧ પૂછે ગુરૂને નેહ, કેમ લહીએ સુખ એહ; આજ હો ભાંખે રે ગુરૂ તવ વયણ સુધારસેજી.-૨૨ ચરણથી નિચે મેક્ષ, જે પાળે નિર્દોષ; આજ હો અથવા રે સરાગે વૈમાનિકપણું જી.-૨૩
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
N
કહે ગુરૂને દીયે દીખ, ગુરૂ કહે વિષ્ણુ માય શીખ; આજ હો ન હોવે અનુમતિ વિણું સંયમ કામનાજી.-૨૪ તિહાં માતા આલાપ; સ્ત્રીના વિરહ વિલાપ; આજ હો કહેતાં રે તે સઘળો પાર ન પામીએજી.-૨૫ આપે પહેરે વેષ, લહી આગ્રહ સુવિશેષ; આજ હો ધારે રે તિહાં પંચમહાવ્રત ગુરૂ કનેજી.-૨૬ નિજ કર્મ ખેરૂ થાય, દાખે તેહ ઉપાય; આજ હો આપે રે ઉપગ ગુરૂ પરિસહ તિહાંજી.-ર૭ કરી વનમાંહી, પહોતે મન ઉત્સાહી; આજ હો કરે રે કાઉસગ્ગ કમને તોડવાજી.-૨૮ માછી ભવની નાર, કરી ભવભ્રમણ અપાર; આજ હો તે થઈ? શિયાલણી વાઘણની પરેજી.-૨૯ નવ પ્રસૂતિ વિકરાળ આવી વનહ વિચાલ; આજ હો નિરખી રે તે મુનિને રીસે ધડહડેજી.-૩૦ નિશ્ચળ મને મુનિ તામ, કર્મ દહનને કામ; આજ હે ભૂખે ભડભડતી ચરણે ચડેજી.-૩૧ ચાર પહાર નિશિ જોર, સહ્ય પરિસહ ઘેર; આજ હે કરડી રે શિયાલણે શરીર વલુરીયુંજી.-૩ર ધરતે ધર્મનું ધ્યાન, નલિનગુલ્મ વિમાન; આજ હો પહાં રે અને પુણ્ય પ્રભાવથીજી.-૩૩ સુરભિ કુસુમ જળવૃષ્ટિ, સુર કરે સમકિતદષ્ટિ; આજ હો મહિમા રે તે ઠામે સબળ સાચવેજી.-૩૪ ભદ્રાને સવિ નાર, પ્રભાતે તિણ વાર; આજ હો આવી રે ગુરૂ વાંદી પૂછે વાતડીજી.૩૫
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વયરકુમારની સજઝાય
[ ૫૯
ગુરૂ કહે એક રાત માંહિ, સાધ્યા મનના ઉત્સાહ આજ હો નિસુણું રે દુઃખ વારે સંયમ આદરેજી.-૩૬ ગર્ભવતી એક પુત્ર, તેણે રાખ્યું ઘર સૂત્ર; આ તો થાયે રે મુનિ કાઉસગ્ગ ઠામે સુંદjજી.-૩૭ તે મહાકાળી પ્રાસાદ, આજ લગે જસવાદ; આજ હો પાસ જિનેશ્વર કેરે રડે તિહાંજી.-૩૮ ધનધન તે મુનિરાજ, સાધ્યા આતમ કાજ; આજ હો વરશે રે શિવરમણું ભવને આંતરેજી-૩૯ ધીરવિમલ કવિ શિષ્ય, લળી લળી બાંમે શીશ; આજ હો તેહ રે નયવિમલી ગાવે ગુણેજી-૪૦
શ્રી પદ્મવિજ્યજી કૃત વયરકુમારની સઝાય
(૫૪) સાંભળજે તુમે અદ્ભુત વાતે, વયરકુમર મુનિવરની રે.. ખટ મહિનાના ગુરૂ ઝેળીમાં, આપે કેલિ કરતાં રે; ત્રણ વરસના સાધવી મુખથી, અંગ અગ્યાર ભણંતારે. સાંઠ-૧ રાજસભામાં નહિ લેભાણા, માત સુખલડી દેખી રે; ગુરૂએ દીધો ઓઘો મુહપત્તિ, લધા સર્વ ઉવેખી રે. સાં–૨. ગુરૂ સંઘાતે વિહાર કરે મુનિ, પાળે શુદ્ધ આચાર રે; બાળપણાથી મહા ઉપગી, સંવેગી શિરદાર રે. સાંક-૩ કેળાપાકને ઘેબર ભિક્ષા, દય ઠામે નવિ લીધી રે, ગગનગામિણી વૈક્રિયલબ્ધિ, દેવે જેહને દીધી રે. સાંવ-૪
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________
૬૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
~
~
-
-~
wwwwwwww
દશ પૂરવ ભણીયા રે જે મુનિવર, ભદ્રગુપ્ત ગુરૂ પાસે રે; ક્ષીરસ્ત્રવ પ્રમુખ જે લબ્ધિ, પરગટે જાસ પ્રકાશે રે. સાં૦-૫ કેડિ સેંકડા ધનને સંચે, કન્યા રુકિમણું નામે રે; શેઠ ધના દીયે પણ ન લીયે, વધતે શુભ પરિણામે રે. સાં.-૬ દેઈ ઉપદેશને રુકિમણું નારી, તારી દીક્ષા આપી રે; યુગપ્રધાન જે વિચરે જગમાં, સૂરજ તેજ પ્રકાશી રે. સાં૦–૭ સમકિત શિયળ તુંબ ધરી કરમાં મોહસાયર કર્યો છેટે રે; તે કેમ બુડે નર નદીમાં,એ તો મુનિવર મહોટે રે. સાં–૮ જેણે દુભિક્ષે સંઘ લઈને, મૂક્યો નગર સુકાળ રે; શાસનભા ઉન્નતિ કારણ, પુષ્પ પદ્મ વિશાળ રે. સાં૦-૯ બૌદ્ધરાયને પણ પ્રતિબો , કિધા શાસનરાગી રે, શાસનભા જયપતાકા, અંબર જઈને લાગી રે. સાંક-૧૦ વિસ સુંઠ ગાંઠી કાને, આવશ્યક વેળા જા રે; વિસરે નહિ પણ એ વિસરીઓ,આયુ અલ્પ પિછાણ્યોરે. સાંઠ-૧૧ લાખ સોનઈએ હાંડી ચડે જબ, બીજે દિન સુકાળ રે એમ સંભળાવી વજસેનને, જાણું અણુસણ કાળ રે. સાં૦-૧૨ રથાવત્તગિરિ જઈ અણસણ કીધું, સોહમ હરિ તિહાં આવે રે; પ્રદક્ષિણ પર્વતને દેઈને, મુનિવર વદે ભાવે રે. સાં–૧૩ ધનસિંહગિરિસૂરી ઉત્તમ જેહના, એ પટધારી રે. પદ્યવિજય કહે ગુરૂ પદ પંકજ,નિત્ય નમિએ નરનારી રે. સાં૦ ૧૪
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધન્નાજીની સજઝાય
[ ૬. શ્રી જ્ઞાનસાગરજી કૃત શ્રી ધન્નાજીની સઝાય
(૫૫) શિયાળામાં શીત ઘણું રે ધના, ઉનાળે લૂ વાય; ચોમાસે જળ વાદળાં રે ધન્ના, એ દુઃખ સહ્યું ન જાય.
હું તે વારી ધનજી આજ નહિ સો કાલ. ૧. વનમેં તે રહેવું એકલું રે ધના , કેણ કરે તારી સાર; ભૂખ પરિસહ દેહલો રે ધના, મત કર એસી વાત રે
હો ધનજી મત લીયો સંયમ ભાર. ૨. વનમેં તો મૃગ એકલો રે માતા, કેણ કરે ઉનકી સાર; કરણ તે જેસી આપકી રે માતા, કેણ બેટા કુણ બાપ રે
હો જનની, હું લેઉં સંયમ ભાર. ૩. પંચ મહાવ્રત પાળો રે ધન, પાંચ મેરૂ સમાન; બાવીસ પરિસહ જિતવારે ધના, સંયમ ખાંડાની ધાર રે.
હે ધનજી મત-૪ નીર વિનાની નદી કીસી રે ધના, ચંદ વિના કિસી રાત; પિયુ વિના કેસી કામિની રે ધના, વદન કમળ વિલખાય રે
હે ધન૦ મત –પ દીપક વિના મંદિર કિસ્યાં રે ધના, કાન વિના કિસો રાગ નયણ વિના કિસ્યું નિરખવું રે ધના, પુત્ર વિના પરિવાર રે
હો ધન, મત-૬ તું મુજ અંધા લાકડી રે ધના, સો કઈ ટેકે રે હોય; જે કઈ લાકડી તેડશે રે ધના, અંધ હશે ખુવાર રે.
હો ધન૦ મત –૭
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________
દર ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
રત્નજડિત કે પિંજરો રે માતા, તે સૂડો જાણે બંધ, કામ ભેગ સંસારનાં રે માતા, જ્ઞાનીને મન ફંદ રે જનની.
હું લેઉ૦-૮ આયુ તે કંચન ભર્યો રે ધન્ના, રાઈ પરવત જેમ સાર; મગર પચ્ચીશી અસતરી રે ધના, કર નહિ સંયમ વાત રે.
ધન, મત-૯ નિત્ય ઉઠી ઘોડલે ફરતો રે ધન્ના, નિત્ય ઉઠી બાગમાં જાય; એસી ખુબી પરમાણે રે ધના, ચામર ઢોળાયા જાય રે.
હો ધન મત-૧૦ ચડી પાલખીએ પિઢતે રે ધના, નિત્ય નઈ ખુબી માણ એ તો બત્રીશ કામિની રે ધન્ના, ઊભી કરે અરદાસ રે.
હો ધન, મત-૧૧ નારય સકારા હું ગ રે માતા, કાને આયે રાગ; મુનિશ્વરની વાણી સુણી માતા, આ સંસાર અસાર રે
જનની, હું લેઉ૦-૧૨ હાથમેં લે પાતરી રે ધન્ના, ઘેર ઘેર માગવી ભીખ; કોઈ ગાળ જ દેઈ કાઢશે રે ધના, કેઈ દેશે શીખ રે હે
ધન, મત-૧૩ તજ દીયાં મંદિર માળિયાં રે માતા, તજ દિયે સબ સંસાર તજ દીની ઘરકી નારીયે રે માતા, છેડ ચલ્યો પરિવાર રે
હે જનની, હું-૧૪ જૂઠાં તે મંદિર માળીયાં રે માતા, જૂઠે તે સબ સંસાર; જીવતાં ચૂંટે કાળજું રે માતા, મૂવાં નરક લેઈ જાય રે
જનની, હું–૧૫
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધન્નાજીની સજઝાય
રાત્રિભેજન છોડ દે હે ધના, પરનારી પચ્ચખાણ પરધન શું દૂરે રહે રે ધન્ના, એહ જ સંયમ ભાર રે
હો ધન૦ મત-૧૬ માતા પિતા વરજે નહિ રે ધના, મત કર એસી વાત; એહ બત્રીશે કામિની ધન્ના, એસી દેગી શાપ રે હે
ધન, મત-૧૭ કર્મ તણાં દુઃખ મેં સહ્યાં રે માતા, કેઈ ન જાણે ભેદ; રાગ દ્વેષ કે પૂંછડે રે માતા, વધ્યાં વૈર વિરોધ રે હો
જનની, હું૦–૧૮ સાધુપણામાં સુખ ઘણું રે માતા, નહિ દુઃખને લવ લેશ; મળશે સઈ ખાવશું રે માતા, સઈ સાધુ ઉદ્દેશ રે હે
જનની, હું–૧૯ એકલે ઉઠી જાવશે રે માતા, કેઈ ન રાખણહાર, એક જીવના કારણે રે માતા, યું કરે એટલો વિલાપ રે
હો જનની, હું -ર૦ ન કોઈ ને મર ગયો રે માતા, ન કેઈ ગયો પરદેશ ઉગ્યા સઈ અથમે રે માતા, કુલ્યા સો કરમાય રે હો
જનની, –૨૧ કાળ ઓચીંતે મારશે રે માતા, કણ છોડાવણ હાર, કર્મ કાટ મુકતે ગયા રે માતા, દેવલોક સંસાર રે હો
જનની, હું૦-૨૨ જેસી કરણ જે કરે રે માતા, તિણે તેમાં ફળ હોય; દયા ધરમ સંયમ વિના રે માતા, શિવ સુખ પામે ન
કેય રે હે હું –૨૩
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી ધનના અણગારનું પંચઢાળીયું
દેહા કમ રૂપ અરિજીતવા, ધીર પુરૂષ મહાવીર પ્રણમું તેહના પથકમલ, એક ચિત્ત સાહસ ધીર-૧ ગુણ ધન્ના અણુગારના, કહેતાં મનને કેડ; સાન્નિધ્ય કરજે શારદા, જાપે થાયે જેડ -૨
દ્વાની પહેલી કાકંદી નયરી કેર, જિત શત્રુ રાય ભલેરો હે; રાય જિન
ગુણ રાગી. ભુજ બળે કરી અરિયણ જીપે, તેજે કરી દિનકર દીપે છે.
રાય૦૧ તેહ નયરીમાંહે નિરાબાધ, વસે ભલા સારથવાહી હે;
સુંદર સેભાગી. ધન સોવન બત્રીસ કેડી, કોઈ ન કરે તેહની જોડી હો.
સુંદર૦-૨ તસ સુત ધન્નો ઈણે નામે, અનુક્રમે યૌવન વય પામે છે; સુંદર એક લગને બત્રીશ સારી, પરણાવી માયે નારી હો.
સુંદર૦-૩ સેવન વરણું શશિવયણી, મૃગનયણું ને મનહરણી, સુંદર, લહી વિલસે સુખ સંયોગ, ગંદુકની પેરે ભોગ હો.
સુંદર૦-૪ એહવે શ્રી જિન મહાવીર, વિચરતા ગુણ ગંભીર હો;
જિનાજી સભાગી. આવ્યા કાકંદીને ઉદ્યાને, પહત્યા પ્રભુ નિરવદ્ય સ્થાને હો.
જિન –૫
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધન્નાજીની સઝાય
.
[૬૫
વનપાળકે વીનવ્યા રાય, પધાર્યાજિન સુખદાય હો; જિનજી ત્રણ લોક તણું હિતકાર, ભવિજનને તારણહાર હો.
જિનજીવ-૬ પ્રીતિદાન હરખ શું દેઈ, ચતુરંગી દળ સાથે લેઈ હે;
રાય જિન ગુણરાગી. પંચ અભિગમને જિન વદે, સુણે દેશના મન આણંદે હે.
રાય૦–૭ પરિવાર શું પાળે ધન્ન, આબે વંદણને મને હો;
સુંદર સોભાગી. સુણી દેશના અમીય સમાણી, વૈરાગી થય ગુણખાણી હો.
સુંદર૦–૮ ઘેર આવી અનુમતિ માગે, ધને સંયમને રાગે હો;
કુમાર સેભાગી. ઈમ સુણીને મૂછ ખાઈ જાગી કહે ભદ્રામાઈ હો. કુમાર –૯ તું યૌવન વય સુકુમાળ, વત્સ ભેગવ ભેગ રસાળ હો; કુમાર અનુમતિ વત્સ કેઈ ન દેશે, પાડોશી સંયમ લેશે હો.
કુમાર૦-૧૦ એહવે તિહાં બત્રીશે આવી, ભામિની નીર ભરી આંખે હો;
પિયુડા સોભાગી. ગદગદ વચને કહે ગુણવંતી, આગળ બળા નાંખે હો;
પિયુડા –૧૧ બખસો ગુનાહ અબળા તુમચી, પ્રીતમ પ્રાણાધાર હી; પિયુડા) વિણ અપરાધે વહાલા એહ, કાં ઘો ટાઢ માર હો.
- પિયુડા -૧૨
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
www wwww
ભર યૌવનમાં ભરતાર, મૂકે છે કહો કુણ માટ હો; પિયુડા) પદ્મિનીને પીડા ઉપાઈ, કોણે કહી મુગતિની વાટ હો.
પિયુડા૧૩ શાને તે પરણી પિયુ અમને, ચિહું લેક તણી મળી સાખી
હે; પિયુ. જે છોડી છે તો પિયુ અમચે, તમે અવગુણ કેઈક દાખ
હો. પિયુડા -૧૪ પાલવ ઝાલી પ્રેમ વિશુદ્ધિ, ગેરી કહે ગુણગેહ હે; પિયુડા) ઉંડે જાણીને આદરી, છીલર થઈને દીધો છે હો.
પિયુડા૦–૧૫
ઢાળ બીજી
(૫૭). કહે ધને કામિની પ્રતે, કાજ ન આવે કોય રે, પરભવ જાતાં જીવને, મેં વાત વિચારી જોય રે. કહે – માત પિતા બંધન સહુ, પુત્ર કલત્ર પરિવારો રે; સ્વારથમાં સહુકે સગાં, મિલીયાં છે સંસારો રે. કહે -૨ નારી નરકની દીવડી, દુર્ગતિની દાતારો રે; વિરે વખાણું વખાણુમાં, મેં આજ સુણ્ય અધિકારો રે.કહેવ-૩ તિણે રતિ એ ઘરવાસમાં, હું રહેતાં નથી સુખ લહંતો રે; સુખ પામીશ સંયમ થકી, અરિહંતની આણ વહેતે રે. કહેવ-૪ માતાને માનની હવે, વડ વૈરાગી જાણે રે; અનુમતિ આપે દીક્ષા તણી, પ્રીતિ ન હોવે પરાણે રે. કહે -૫
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધન્નાજીની સઝાય
[ ૬૭
*
*
* *
*
*
*
*
*
*
***
ઢાળ ત્રીજી
(૫૮) ગઈ ભદ્રા લેઈ ભટણું, નૃપ જિતશત્રુ પાસ; નરપતિને પ્રણમી કહે રે, અવધારો અરદાસો રે. વૈ૦ – ૧ હારો નાનડીયે સુકુમાળ, વીર વચન સુણી;
ચારિત્ર લે ઉજમાળે રે. વૈરાગી થયે– ૨ તિણે પ્રભુ તમને વિનવું, કરવા એછવ કાજ; છત્ર ચામર દીયે રાઉલા, વળી નેબતને સાજે રે. વૈરા – ૩ તે સુણીને રાજા કહે, સુણ ભદ્રા સસનેહ, ઓચ્છવ ધનાને અમે, કરશું દીક્ષાને એહો રે. વૈરાક- ૪ જિતશત્રુ રાજા હવે, આપ થઈ અસવાર; ભદ્રાને ઘેર આવી, જિહાં છે ધન્નકુમાર રે. વૈરા- ૫ ધન્નાને નવરાવીને, પહેરાવી શિણગાર; સહસવાહક સુખપાળમાં, બેસાર્યો તેણુ વારો રે. વૈરા- ૬ છત્ર ધરી ચામર કરી, વાજા વિવિધ પ્રકાર; આડંબરથી આણી, જિન કને વનહ મેઝારો રે. વિરા - ૭ તિહાં શિબિકાથી ઉતરી, કે ઈશાને આઈ આભરણે દેઈ માતને, લેચ કરે ચિત્ત લાઈ રે. વૈરા – ૮ વાંદી ભદ્રા વીરને, કહે સુણે કરૂણાવંત; દીઉં હું ભિક્ષા શિષ્યની, વહોરી ત્રિભુવન કંત રે. વૈરા- ૯ શ્રીમુખે શ્રીજિન વીરજી, પંચમહાવ્રત હેવ; ધન્નાને ત્રિભુવન ઘણું, ઉચરાવે તતખેવ રે. વૈરાક૧૦ પંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરી, કહે ધનો અણગાર; આજ થકી ક૯પે હવે, સુણે પ્રભુ જગદાધાર રે. વૈરા૦-૧૧
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________
[ ૬૮
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
પ
*
*
**
*
*
*
**
*
***
છઠ્ઠ તપ આંબિલ પારણે, કરો જાવજીવ; ઈણ માહે ઓછો નહીં, એ તપ કરે સદેવ રે. વિરાટ-૧૨ ભદ્રા વાદીને વળ્યાં, કરતાં વીર વિહાર, નયરી રાજગૃહી અન્યદા, પહત્યા બહુ પરિવારો રે. વૈરાક-૧૩ ભાવ સહિત ભક્તિ કરી, શ્રી શ્રેણિક ભૂપાળ; વાંધીને શ્રી વીરને, પૂછે પ્રશ્ન રસાળે રે. વૈરા૦-૧૪ ચૌદ સહસ અણગારમાં, કુણ ચઢતે પરિણામ; કહે પ્રભુજી કરૂણા કરી, નિરૂપમ તેહનું નામ રે. વૈરા-૧પ
ઢાળ ચેથી
શ્રેણિક સુણ સહસ ચૌદમાં, ગુણવંતે હે ગિરૂઓ છે જેહ કે; ચારિત્રિયે ચઢતે ગુણે, તપે બળીયે હો તપસી માંહે એહ કે.
તે મુનિ -૧ તે મુનિવર જગ વંદીએ, એકજ ધન્ય હો ધને અણગાર કે; કાયા તે કીધી કોયલો, બન્યો બાવળ હો જાણે દીસે છાર કે.
તે મુનિ-૨ છઠ તપ આંબિલ પારણે, લીયે અરસ હો વિરસ તિમ આહાર કે; માખી ન વછે તેહ, દીયે આણી હો દેહને આધાર કે.
તે મુનિ–૩ વેલિથી નીલું તુંબડું, તેડીને હો તડકે ઘસ્યું જેમ કે, સૂકવી લીલરી વળી, તે ઋષિનું હો માથું થયું તેમ કે.
તે મુનિવ-૪ આંખે બે ઉંડી તગતગે, તારા તણી હો પરે દીસે તાસ કે; હેઠ બે સૂકા અતિ ઘણા, જીભ સૂકી હે પાનડલું પલાસ કે.
તે મુનિવ-૫
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________
હાજORારીMaaP/
વર તવોને
ના
વા
alઝર્સ્ટટતા જતVIAસ જીતીનતારી જાતની
બcરીતો II 00:0નની
શરીરથી ગ્રસની |
Cી ન શ્રી ધન્ની અણગારનું અણસણ : પૃષ્ટ ૬ ૯ ચિત્રની ઉપરના ભાગમાં એક વૃક્ષ તળે ધુન્ના અણગાર અણસણ કરીને સૂતેલા છે. અને શ્રેણિક મહારાજ તથા મંત્રી અભય કુમાર અને પાછળ ઉભેલી રાણી ચેલણા તેઓને વંદન કરે છે. નીચેના ભાગમાં જુદા જુ દા યાગનાં આઠ આસનો ચીતરેલાં છે.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધનાજીની સજઝાય
[ ૬૯
જુજૂઈ દસે આંગળી, કેણી બે હો નિસર્યા તિહાં હાડ કે; જંઘા બે સૂકી કાખની, દીસે જાણે હો કે જીરણ તાડ કે.
તે મુનિ.-૬ આંગળી પગની હાથની, દીસે સૂકી હો જિમ મગની શીંગ કે; ગાંઠા ગણાયે જુજૂઆ, તપસી માંહિ હો ધેરી એહ દિંગ કે.
તે મુનિવ-૭ ગોચરી વાટે ખડખડે, હીંડતાં હો જેહનાં દીસે હાડ કે; ઉંટનાં પગલાં સારીખાં, દઈ આસન હો બેઠાં થઈ ખાડ કે.
તે મુનિ-૮ પીંડી સૂકી પગ તણું, થઈ જાણે હો ધમણ સરીખી ચામ કે; ચાલે તે જીવ તણે બળે, પણ કાયની હો જેહને નથી હામ કે.
તે મુનિ-૯ પરિહરી માયા કાયની, સેસવાને હે રૂધિરને માંસ કે; અનુત્તરાવવાઇસૂત્રમાં કરી વીરે હે ઋષિની પરશંસા કે.
તે મુનિ -૧૦ ગુણ સુણું શ્રી અણગારના, દેખવાને હે જાય શ્રેણિકરાય છે; હીંડે તે વનમાં શોધતે, કષિ ઊભે હો પણ નવિ એાળખાય કે.
તે મુનિ -૧૧ જોતાં રે જોતાં ઓળખે, જઈ વંદે હે મુનિના પાય ભૂપ કે; જેહવું વીરે વખાણીયું, દીઠું તેહવું હો તપસીનું રૂપ કે.
તે મુનિ–૧૨ વાંદી સ્તવી રાજા વન્ય ત્રાષિ કીધે હે અણસણ તિહાં હેવ કે વૈભારગિરી એક માસને, પાળીને હો ચવી ઉપન્ય દેવ કે.
તે મુનિવ-૧૩
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
તાળી પાંચમી
ધન ધન ધન્ને ઋષિસર તપસી, ગુણ તણે ભંડાર નામ લેવંતા પાપ પાસે, લહીએ ભવને પારજી. ધન–૧ તપીયાને જવ અણસણ સીઘું, ડાંડે ઉપકરણને લેઈજી; સાધુ આવીને જિનજીને વંદે, ત્રણ્ય પ્રદક્ષિણા દેઈજી. ધન-૨ પ્રભુજી શિષ્ય તુમારે તપસી, જે ધને અણગારજી; હમણાં કાળ કિયે તિણ મુનિવરે, અમે આવ્યા ઈણ વારજી.
ધન-૩ સાંભળી વૃદ્ધ વજીર પ્રભુના, શ્રી ગોતમ ગણધારજી; પૂછે પ્રશ્ન પ્રભુને વાંદી, કર જોડી તિણ વારજી. ધન -૪ કહે પ્રભુજી ધનને ઋષિ તપસી, તે ચારિત્ર નવ માસજી; પાળીને તે કિણ ગતિ પહે, તેહ પ્રકાશે ઉલ્લાસજી. ધન -૫ સુણ ગાતમ શ્રી વીર પર્યાપે, જિહાં ગતિ થિતિ શ્રીકારજી; સર્વાર્થસિદ્ધ નામ વિમાને, પામ્ય સુર અવતારજી. ધન ૦–૬ આયુ સાગર તેત્રીશનું પાળી, ચવી વિદેહે ઉપજશેજી; આર્યકુળે અવતરીને કેવળ, પામી સિદ્ધ નિપજશે. ધન-૭ એહવા સાધુ તણે પગ વંદી, કરીએ જન્મ પ્રમાણજી; જીહા સફળ હવે ગુણ ગાતાં, પામીજે કલ્યાણજી. ધન-૮ રહી ચોમાસુ સત્તર એકવીશે, ખંભાત ગામ મેઝાર; શ્રાવણ વદી તિથિ બીજ તણે દિન, ભૃગુનંદન ભલે વારજી.
ધન –૯ મુજ ગુરૂ શ્રી માણેકસાગર, પામી તાસ પસાય; ઈમ અણુગાર ધનાના, જ્ઞાનસાગર ગુણ ગાયજી. ધન-૧૦
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આષાઢાભૂતિની સાય
શ્રી ભાવરત્નજી કૃત.
શ્રી આષાઢાભૂતિનું પંચઢાળીયુ
ઢાળ પડેલી
(૬૧)
શ્રી શ્રુતદેવી હુડે ધરી, સદગુરૂને સુપ્રસાદ; સાધુજી. માયાપિડ લેતાં થકાં, આષાઢાતિ સંવાદ સાધુજી, માયાપિંડ ન લીજીએ-૧ વચ્છપાટણમાંહે વસે, શેઠ કમળ સુ વિભૂતિ; સાધુજી. તાસ યશેાદા ભારજા, તસ ચુત આષાઢાભૂતિ સા॰ માયા૨ વરસ અગ્યારમે વ્રત ગ્રહ્યો, ધરૂચિ ગુરૂ પાસ; સાધુજી. ચારિત્ર ચાખું પાળતાં, કરતા જ્ઞાન અભ્યાસ. સા॰ માયા૦–૩ ગુરૂને પૂછી ગૌચરી, ગયેા આષાઢા તે; સાધુજી. ભમતા ભમતા આવીયેા, નાટકીયાને ગેહ. સા॰ માયા૦ ૪ લાડુ વહારી આવીયા, ઘર માહીર સમીક્ષ; સાધુજી. લાડુ એ ગુરૂના હેાશે, સાહસું જોશે શિષ્ય. સા॰ માયા૦ ૫ રૂપ વિદ્યાએ ફેરવે, લાડુ વહેારે પંચ; સાધુજી. ગાખે એઠાં નિરખીયેા, નાટકીએ એ સંચ. સા॰ માયા ૬ પાય લાગીને વીનવે, અમ ઘેર આવો નિત્ય; સાધુજી. લાડુ પાંચ વહેારી જો, ન આણશે। મનમાં ભીત. સા
માયા૦૭
[ st
લાલચ લાગી લાડુએ, ક્રિન પ્રત્યે વહારી જાય; સાધુજી, ભાવરતન કહેસાંભળેા, આગળ જેહવું થાય. સા॰ માયા૦ ૮
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
ઢાળ મીજી
( ૧૨ )
નિજ પુત્રીઓને કહે રે, નાટકીયા નિરધાર રે; મેહનિયા. ચિંતામણિ સમ છે યતિ રે, કરા તુમે ભરતારરે, માહનિયા.-૧ મધ્યાન્હે મુનિ આવીયેા રે, લાગ્યા વહેારણ કાજ રે; મેહનિયા. તાત આદેશે તિણે કર્યાં રે, સવિ સિગારના સાજ રે. માહનિયા.-૨ ભુવનસુંદરી જયસુ દરી રે, રૂપ યૌવન વય રેહ રે; મેાહનિયા. મુનિવરને કહે મલપતી રૈ, તુમને સોંપી દેહ રે. મેાનિયા.-૩ ઘરઘર ભિક્ષા માંગવી રે, સહેવાં દુઃખ અસરાળરે; મેહનિયા. કૂણી કાયા તુમ તણી રે, ટ્વાહિલી દિનકર ઝાળ રે, મેનિયા.-૪ મુખ મરકલર્ડ ખેલતી રે, નયણ વયણ ચપળાસી રે; મેહ ચારિત્રથી ચિત્ત ચૂકબ્યા રે, વ્યાખ્યા વિષય વિલાસરે, મેહનિયા—૫ જળ સરીખા જગમાં જી રે, પાડે પાષાણમાં વાટ રે; મેહુ તિમ અમળા લગાડતી રે, ધીરાને પણ વાઢ રે. મેહનિયા.-૬ મુનિ કહે મુજ ગુરૂને કહી રે, આવીશ વહેલા આંહી રે; માહ૰ ભાવરતન કહે સાંભળેા રે, વાટ જુએ ગુરૂ ત્યાંહી રે. માહ૦-૭
ઢાળ ત્રીજી ( ૩)
વેળા ૨ ચેલા કિહાં થઇ, તામ તે ભાષામિતિ ગઈ;
૭૨ ]
ગુરૂ કહે એવડી ટકી મેલ્યું
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આષાઢાભૂતિની સઝાય
[ ૭૩
-
-
-
-
-
- - -
-
**
*
* *
* *
ઘર ઘર ભિક્ષા માગવી દુઃખ અપાર છે,
ઉપર તુમ વચન ખાંડાની ધાર એ.- ૧ આજ નાટકણી બે મળી મુજ જાવું તિહાં,
તુમચી અનુમતિ લેવા હું આવ્યો છું ઈહાં; ગુરૂ કહે નારી ફૂડ કપટની ખાણ એ,
કિમ રાચ્ચો તું મિચ્છત્ત વયણે સુજાણ – ૨ ગરજ પડે દુર્ગતિમાં પરને પાડતી,
કરી અનાચાર જે પતિને પાયે લગાડતી; ખાયે રે જૂઠા સમને ભાંજે તણખલાં,
તોડે રે દોરા દાંતમેં ઘાલે ડાંખળાં– ૩ એકને ધીજ કરાવે એકણુ શું રમે,
તે નારીનું રે મુખડું દીઠું કિમ ગમે; અનેક પાપની રાશિ રે નારી પણું લહે,
મહાનિશિથે વીર જિણેસર ઈમ કહે- ૪ અતિ અપયશને ઠામ નારીને સંગ એ,
તે ઉપર ચેલા કિમ ધરીએ રંગ એ; એમ ગુરૂની શિખામણ ન ધરી સાર એ,
તવ ગુરૂ તેહને મદિરા માંસ નિવાર એ.- ૫ નાટકણીને ઘેર તિહાંથી આવીયે,
પરણી નારી બે ને અભક્ષ વાવીયે; વિલસે ભોગ ભૂપે જિમ ખાચે ઉતાવળે,
ધન ઉપાવે વિવિધ વિદ્યા નાટક બળ.- ૬ વ્રત ઠંડાવી ઘર મંડાવી જુઓ જુઓ આ ભાવરતન કહે નારી અથાગ કપટ કૂઓ.- ૭
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૪ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ઢાળ ચોથી
(૬૪) સુખ વિલસંતાં એકણ દિને, નાટકીયા પરદેશી રે; આવી સિંહરથ ભૂપને, વાત કહે ઉદ્દેશી રે. સુખ-૧ જિત્યા નટ અનેક અમે, બાંધ્યાં પૂતળાં એ રે; તુમ નટ હેય તે તેડીયે, અમ શું વાદે જે હાય રે. સુખ૦–૨ રાએ આષાઢે તેડીયો, જીત્યા સઘળા નો રે; છેડાવ્યાં તસ પૂતળાં, ઘર આવ્યાં ઉદભો રે. સુખ૦–૩ કેડેથી નારીએ કર્યા, મદિરા માંસના આહારો રે; નગન પડી વમન કરી, માખીના ભણકાર રે. સુખ-૪ દેખી આષાઢ ચિંતવે, અહો અહે નારી ચરિત્રો રે; ગંગાએ ગઈ ગર્દભી, ન હોય કદીયે પવિત્રો રે. સુખ૦-૫ ઘરથી એક ઘડી ગયો, તવ એહના એ ઢગો રે; નારી ન હોયે કેહની, ગુરૂ વયણે ધરે રંગે રે. સુખ૦–૬ નૃત્ય દેખાડી રાયને, સસરાને ધન આપ્યો રે; ભાવરતન કહે સાંભળે, આષાઢ મન વાળ્યો છે. સુખ૦-૭
ઢાળ પાંચમી
(૬૫) પાંચસે કુમારને મેલીયા રે, નાટક કરવા રે જેહ, લેઈ આષાઢે આવીયો રે, ગુરૂ પાસે ગુણ ગેહો રે.
ગુરૂ આજ્ઞા ધો. માયા પિંડ નિવારે રે, મમતા પરિહર.-૧ આષાઢે વ્રત આદર્યા રે, પાંચસેં વળી રે કુમાર; પાપ આલઈ આપણું રે, પાળે નિરતિચારે રે. ગુરૂ૦-૨,
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વજસ્વામીની સઝાય
[
૫
દે ભવિયણને દેશના રે, વિચરે દેશ વિદેશ પાંચસે મુનિ શું પરિવયો રે, તપ જપ કરે અશેષો રે. ગુરૂ૦-૩ અણસણ લેઈ અનિમિષ થયે રે, આષાઢ મુનિ તેહ; પિંડવિશુદ્ધિની વૃત્તિમાં રે, ઈમ સંબંધ છે એહે છે. ગુરૂ–૪ માયાપિંડ ન લીજીએ રે, ધરીએ ગુરૂનાં વયણે; જુઓ આષાઢા તણી પરે રે, ફરી લહે રણે રે. ગુરૂ૦-૫ શ્રીપૂનિમગચ્છ ગુણનિલ રે, પ્રધાન શાખા કહેવાય; શ્રત અભ્યાસ પરંપરા રે, પુસ્તકના સંપ્રદાયો રે. ગુરૂ૦–૬ વિચક્ષણ શ્રાવક શ્રાવિકા રે, સાંભળે શ્રુત નિશદિશ; શ્રીમહિમાપ્રભ સૂરીને રે, ભાવરતન સુજગશે રે. ગુરૂ –૭
શ્રી વજુસ્વામીની સઝાય
ઢાળ પહેલી.
જીરે રે સ્વામી સમેસર્યા-એ રાગ અરધ ભારતમાંહિ તો, દેશ અવંતિ ઉદારે રે; વસવા થાનક લછિને, સુખી લેક અપાર રે. અરધ -૧ ઈભ્યપુત્ર ધરમાતમા, ધનગિરી નામ સુહાવે રે; કાય મન વચને કરી, ધરમી ઓપમ પાવે છે. અરધ૦–૨ અનુક્રમે યૌવન પામીઓ, ગિ જિમ ઉપશમ ભરીએ રે; માતા પિતા સુત કરણઈ, વિવાહને મત ધરીઓ રે. અરધો-૩ તૃપત ભોજનની પરઈ, માતા પિતાને વારે રે; . દિક્ષા લઈશ હું સહી, બીજું કામ ન હારે રે. અરધ૦-૪
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
કન્યા માત પિતા ભણી, વાર્યા ધનગિરી ધમી રે; કેઈન દેશો મુજને સુતા, હું છું નહીં ભેગકમી. અરધ-પ તત્ત્વાતત્વ વિસર્મથી, તેહના તે માવિત્રે રે; સુતનઈનિષેધ હઠ કરી, જિનહર્ષ જેહ પવિત્ર છે. અરધ૦૬
ઢાળ બીજી
( ૬૭). મમ કરે માયા કારમો એહની–એ રાગ શેઠ ધનપાલની નંદની, નામે સુનંદા સુરૂપ રે; ધનગિરી વિણ પરણું નહીં, બીજે વર કેઈ અનૂપરે. શેઠ૦–૧ માત પિતા અણવાંછ, પરાણઈ પરણાવીએ ત્યાંય રે ભેગા કર્મઈ સુખ ભેગવે રે, તિત્ર વાધઈ નહીં આસરે. શેઠ૦-૨ સુર ભવ થકી કેઈ દેવતા, પુણ્યથી ચવી તિણ વાર રે; હંસ માનસર જિસ લિયે, તાસ કુબઈ અવતાર રે. શેઠ૦-૩ ગર્ભવતી થઈ જાણીનઈ, ધનગિરી આપણું નારો રે; જેરે આપે પ્રિયા આજ્ઞા, આદરૂં સંયમ ભાર રે. શેઠ૦-૪ કર્મ જેગે હુત માહરે, એતલા દિન અંતરાય રે; હવેં વ્રત લેઈ સફલ કરું, નરભવ ફેકટ જાય રે. શેઠ૦ ૫ વચન સુણું ભરતારના, કહે તિણિ વાર તે નારી રે, એ જિનહર્ષ તુહે શું કહ્યું, મહારા પ્રાણ આધાર રે. શેઠ૦-૬
ઢાળ ત્રીજી
(૬૮) આજ નિહેજે રે દીસે નાહલો –એ રાગ નારી સુનંદા રે રેતી ઈમ કહે, સુણે પ્રીતમ મુજ વાત; નર વિણ નારી રે પિઉ શોભે નહીં, ચંદ્ર વિના જિમ રાત.
નારી૦–૧
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વજ્રસ્વામીની સજ્ઝાય
[ ૭૭
હજિય સમાહરે કાઈ આએ નહી, સુત પુત્રી સંતાન; ભારીયે. ભમે રે જા મૂકીને, કિમ લહુસ્યાસનમાંન.
નારી૦–૨
પુત્ર નિહાલા રે પ્રીતમ આપણા, પૂરા તેહના રે કાડ; મેાટા થાવે રે મુઝને સુખ થયઈ, થાયઈ તમારી રે જોડી. નારી૦-૩ ધર્મ કરતાં રે વારીજે નહી, પણ જોવા ઘર સુત; હું તે। નારી રે અખલા શું કરૂ, હજીય ઉદર મારે સુત. નારી૦-૪ સૂખણી મુકી રે મુઝનઈ એકલી, કિમ જાશે। મેારા કત; ભલે ન દીસઈ રે નારી છેડતાં, સાંભલ તું ગુણવત. નારી૦-૫ રાખીશ તુઝને રે પાલવ ઝાલીનઇ, સુખ ભાગવી મુઝ સાથ; સજમ લેજો રે અનુમતિ માહરી, કરી જિનહષ સનાથ.
નારી૦-૬
ઢાળ ચાથી
( ૯ )
રસીયાની દેશી
જિમ તિમ કરી સમજાવી નારીનઈ, સિ’હિંગરી ગુરૂનઇ રે
પાસ રે; વૈરાગી.
આ સુમતિ ભાઈ નિજ નારીના, સહાધ્યાયી હૂએ તાસ રે.
વૈરાગી જિ૦-૧
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________
૭૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
સુત્ર અરથ સઘલહી સંગ્રહ્યો, કેડી હૈં સુનંદા રે નારી રે, વૈરાગી. સુખઈ સમાધઈ ગર્ભનઈ પાલતી, દિન થયા પૂર્ણ તે વાર રે.
વિ૦ જિ-૨ સુદિન સુનંદા નંદન જનમીઓ, જિમ પૂરવ દિશી ભાણ રે; ૧૦ ઉત્તમ લક્ષણ ગુણે કરી પૂરી, પ્રગટી સુખની ખાણ રે.
વૈ૦ જિ-૩ મંગલ ગીત જનમનાં ગોરડી, ગાવઈ ઝીણુઈ રે સાદ રે, વરાગી. દેવભુવન જાણઈ દેવાંગના, સુનંદા તણઈ રે પ્રાસાદ રે.
જિ -૪ ફરસી ફરસી અંગ કુમર તણે, ઈણી પરે લઈ નારી રે, વૈરાગી. પહિલે તારે તાત ઘરે નહીં, સંયમ કેરે રે મારગ રે.
વ૦ જિ-૫ તે તાહરે જનમ ઓચ્છવ બહુ પરઇ, હેત સહી હું રે બાલ રે;
વૈરાગી. નાર સાધના નર વીણ સ્યુ કરઈ કરઈ જિનહર્ષ પ્રતિપાલ રે.
વૈ૦ જિ.-૬ હાલ પાંચમી
જંબુદ્વિપ મઝારે પૂર હથિણાકરેએ રાગ. સાંભલી વનિતાના બેલ ઉહાપેહથી,
જાતિસમરણ ઉપને એ; હવે બાલક મન માંહે એહવું ચિંતવઈ
ચારિત્ર લઉં થઈ એક મને એ. –૧ મુજ ગુણ દેખી માત મુનિનઈ છે નહી,
a બાલકવિત્ર કિઈ છે
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વજીસ્વામીની સજઝાય
દ્વેષ ઊપજાઉં માયનઈ એ; રૂદન કરઈ નિસદીસ રાખે રહે નહીં,
રાખઈ હાલરડું ગાઈને એ. -૨ પાલણકઈ પઢિાલઈ હિંડે લઈ ઘણું,
મીઠા બોલ સુણાવતી એક સુઈ ન શકઈ કિણિ વાર કામ ના કરી શકઈ,
સુખ પામે નહીં એક રતિ એ. -૩ વઉલ્યા ઈમ ષટ માસ તેહનઈ રોવતાં,
તાસ સુનંદા ચિંતવે એક પુત્ર જણે સુખ કાજે જાણ્યું પાલસ્પે,
બાળસે મુજનઈ હવઈ એ. –૪ હમણાં થાઈ દુઃખ શું કરસ્ય ઈ આગઈ,
ખરે સંતાપી મુજ ભણી એ, એ સુતથી જાણું માહરઈ મનમાહઈ;
મુજથી સુખિણી વાંઝણ એ. –પ ઈણ અવસર મુનિરાય ધનગિરી આદિક,
શ્રી સિંહગિરી તિહાં આવીયાં એક સમવસર્ય ઉદ્યાન બહુ પરિવાર શું,
કહઈ જિનહર્ષ સુહાવિયા એ. –
હાલ છઠ્ઠી
(૭૧). કુમતિ એ છેડી કિહાં રાખીએ-એ રાગધનગિરી આર્યસમિત સંઘાતઈ નમિ શ્રી ગુરૂના પાય;
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
૧www
.
-
સંસારિક વંદાવા કાજઈ, ગુરૂ પૂછે મુનિરાય રે.–૧
મુનિવર સુણજો વચન વિચાર. શકુન કાંઈક તતકાલ વિચારી, વાણી કહઈ ગણધાર રે, લાભ હશે તમને આજ મેટો, તિહાં જાતાં ઋષિરાય. અચિત્ત સચિત્ત મિલઈ જે તમનઈ, તે લેજે ચિત્ત લાય રે.
- મુનિ -૨ પહંતા ઘેર સુનંદા કેરે, દેય મુનિસર તેહ; દેખી તાસ સાહેલી ભાઈ, ધનગિરી આયા એહ રે.
મુનિ -૩ બહેની સાંભલને વાત, બાપ ભણી બહુ આદર કરીને, આપ
પુત્ર દુઃખ દાઈ; રાત દિવસ તુઝનઈ સંતાપઈ, શાતા નહીં તુજ કાંઈ રે.
બહેન -૪ નારી સુનંદા પિણ દેખીનઈ, સુત વેદન પીડાણ પુત્ર લેઈનઈ ધનગિરી આગઈ બોલઇ મીઠી વાણી રે.
મુનિ -૫ એટલા દિવસ લગઈ એ બાલક, દુખઈ કરી મઈ પા; મુજ જિનહર્ષ ઈણઈ સુત વઈરી, દુઃખ ઘણે દિખા રે.
મુનિ.-૬ હાલ સાતમી
( ૭૨ )
ઢાલ બિદલિની કહઈ સુનંદા નારી, તમે તે નિસ્પૃહ અણગારી રે હે.
ઋષિજી પુત્ર ગ્રહ.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વજીસ્વામીની સઝાય
[ ૮૧
પિતા ન પડઈ સુતથી, ઉતારઈ ન હેત ચિતથી હો. કષિ૦–૧ એતે રેતે ન રહઈકિમજી, એતલા દિન ગમીયા ઈમહિ હો; ત્રાષિ મુખ મલકે ધનગિરી ભાખઈ, ગુરૂ વચન હિયામાં રાખી હો.
હષિ૦-૨ સુણ સુંદરી વચન તું મારું, તુમઈ કરી અવસ્ય વિચારી હો;
સુંદરી વયણ સુણે. હાંસી કરતાં બે મુઝ, પસ્તાવો થાશે તુઝનઈ હો. સુણ-૩ પિતાને હાથે દીધો પાછે નવિ જામ્યઇ લીધે હેક સુંદરી કરીએ નિજ કામ વિચારી, પૂછો વલી કેઈ નર નારી હે.
સુણ-૪ આપઈ તે કરી કઈ સાખી, હું તે ન લઉં તે પાખઈ
હેક સુંદરી મુગધાએ પિણ તિમહી જ કીધે, લેઈ પુત્ર પિતાનઈ દીધું .
સુણ૦ ૫ ઝોલીમાંહે લેઈ ધરીઓ, બાલક દેખી મન ઠરીઓ હો સુંદરી તતકાલ રહ્ય રેવંતે, જિનહર્ષ કહે ગુણવંતે હો. સુણ૦-૬
ઢાલ આઠમી
(૭૩)
ઢાલ અલબેલાની ગુરૂ આદેશ પાળી કરી રે લાલ, સુનંદા ઘરથી તામ; નિસિહી કહી પાછા વર્યા રે લાલ, આવ્યા ગુરૂનઈ ઠામ.
ગુરૂ૦-૧ ગુરૂ ધનગિરીનઈ દેખીને રે લોલ, બાંહ નમંતી ભાર; ગુરૂ
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ઝેલી દે મુજનઈ કહઈ રે લાલ, લો વિસામે વિચાર.
ગુરૂ૦-૨ તિણે દીધે ગુરૂનઈ તદા રે લાલ, પુત્ર રતન તેજવંત રે; ગુરૂ૦ ભાર ઘણે તે બાલમાં રે લાલ, ગુરૂને હાથ નમંત.
ગુરૂ૦-૩ નીજથી અધિકે જાણીઓ રે લાલ, તેહનાં લક્ષણ નિહાલ; ગુરૂવ સુરતી અમૃત સારીખી રે લાલ, ગુરૂ હરખ્યા તતકાલ.
* ગુરૂ૦-૪ બાળ થકી બળ એહવે રે લોલ, એહની કાંતિ સુરૂપ; ગુરૂ યુગપ્રધાન થાશે સહી રે લાલ, જિનશાસનને ભૂપ.
ગુરૂ–પ વજ નામ દીધે ગુરૂઈ રે લાલ, ભારે વજ સમાન; ગુરૂ જતનઈ રાખો એહને રે લાલ, જિમ જિનહર્ષ નિધાન.
ગુરૂ૦-૬ ઢાલ નવમી
(૭૪)
મહાવિદેહ ક્ષેત્ર સેહામણએ રાગ. સય્યાતરી નારી ભણું, દીધે પાલણ કાજે લાલ રે; હડા હોડે કામિની, પાલઈ શિષ્ય શિરતાજ લાલ રે. સચ્યા -૧ ધવરાવઈ માની પરેં, ખેલાવઈ ધરી પ્રેમ લાલ રે; મજજન સ્નાન વિલેપનઈ, જેખા જોખઇ એમ લાલ રે. સચ્ચા–૨ સ્વર્ણ રતનની કંડીકા, વજ કંઠે સોહંત લાલ રે; ક્રિીડા અનુદિન તે કરઈ, સહુનાં મન મોહંત લાલ રે. સચ્યા-૩
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વજસ્વામીની સજઝાય
[ ૮૩
* * *
*
* * * * *
*
*
*
*
* * * *
દેખી દેખી લોયણ ઠરઈ, સુનંદા નારી બાળ લાલ રે; માગઇ તે શ્રાવિકા કનઈ, મુજ અંગજ ઘો સાર લાલ રે. સચ્ચા - તે કહે અહે જાણું નહીં, તુજનઈ કિમ દેવરાય લાલ રે; દીધું છે એ પાલવા, અન્ડનઈ શ્રી ગુરૂરાય લાલ રે. સચ્યા -૫ નાકારે સુણી તે થઈ, નારી સુનંદા નિરાશ લાલ રે; સાખા ભ્રષ્ટ મર્કટ પરઈ, થઈ જિનહર્ષ ઉદાસ લાલ રે. સચ્યા –૬
ઢાળ દશમી
કૃપાનાથ મુજ વિનતી અવધારી. એ રાગ. તિહાં થકી ગુરૂ પાંગર્યાજી, વિચરઈ દેશ મઝાર; વજ થયે એક વરસનેજી, ફરી આવ્યા તિણ વાર. ૧
સુનંદા માગઈ પુત્ર રતનનઈ. ધનગિરી મુનિવરનઈ કહેજ, સુત વિણ ન રૂચઇ અન્ન;
સુનંદા, ભેલી ફેકટ બોલમાંજી, રોયાં ન આવે રાજ; સાક્ષી દેઈ માગતાં, તુજનઈ ન આવઈ લાજ.
સુનંદા -૨ ઝગડે માંહે માંહે કરેજી, સાધુ સુનંદા નાર; બાળ વજ લેઈ કરી જી, આવ્યા નૃપ દરબાર.
સુનંદા-૩ નામ પાસ રાજા તણુઇંજી, રહી સુનંદા તામ; શ્રીસંઘ અઈઠે દક્ષિણઈજી, વજ લેવાનઈ કામ,
સુનંદા૦-૪ બેલા બાળક ભણીજી, જાશે જેહનઈ પાસી;
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
- -
-
-
-
-
-
-
-
-
રાય કહઈ સુત તેહને, એહ જ ન્યાય વિમાસી.
સુનંદા૦-૫ રાય સુનંદાનઈ કહઈજી, બાઈ તું એહને બે લાવ; નૃપ વચને બેલાવીએજી, કહે જિનહષે માય.
સુનંદા૦-૬ ઢાળ અગિયારમી
(૭૬)
છોડ હો પ્રિયે છોડ હે—એ રાગ. તેડે રે વાલ્હા તેડે સુનંદા તામ, આવોરે વાહા આ લઉં
તુજ ભામણા; માહરો રે વાહા માહેર રે, મારો જીવનપ્રાણ; સાંભલ રે વાહા સાંભળ, બેલો બોલ સોહામણાજી.-૧ મેદ કર વાહા મેદ કરવા તુજ, ખારેક રે વાહા ખારેક
ખુરમા હે સમજી; પિસ્તાં રે વાહા પિસ્તાં દ્રાખ ખજુર, ભાઈ રે વાહા ભાવ
ઈ લે ન હોવે કાં કમીજી.-૨ આવ રે વાહા આવે રે માહરે ગેદ, દડારે વાલ્હા રૂડા
રમકડાંજી; ઘડારે વાહા ઘોડારે હાથી એહ, રમવારે વાલ્હા રમવારે લે
ગેડીદડાજી.-૩ તુજ વિણ રે વાહા જે દિન જાયે, લેખે રે વાલ્દા લેખે તે
ગણજો મતિજી; તાહારો રે વાહા તારો રે મુજ મન ધ્યાન, સુતારે વાહા
સુતરે વલી જાગતાંજી.-૪
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________
IT
2] જવાત મા બિન ,
શ્રી વજુસ્વામીજીની સજઝાય : પૃષ્ઠ ૮૪-૮૫
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વજીસ્વામીની સઝાય
[ ૮૫
રાખે રે વાહા રાખે રે મેં છ માસ, તુજનેરે વાહા
તુજનેરે બહુ જતને કરજી; તુત વાહા તુંતેરે થયો નિઃસનેડ, તુજને વાલ્હા તું જિનહર્ષ
બેઠે ફરીજી.-૫ દ્વાલ બારમી
(૭૭) વાત મ કાઢે વ્રત તણી.–એ રાગ. હવઈ રાજા ધનગિરી ભણી, કહઈ હવઈ તુહે બોલાવે રે;
ઘાને જે ખપ હવે, અહ પાસે આવે રે. હવઈ. ૧ ચતુર ચિંતામણિ જિમ ગ્રહઇ, રજોહરણ તિમ લીધો રે; શીશ ચઢાવી નાચીએ, હવઈ વંછિત મુજ સિધો રે. હવઈ ૨ થઈ સુનંદા હુમણી, જુઓ પુત્ર સનેહો રે; તુજ સમે જ નહીં, મુનિ શું બાંધ્યો નેહ રે. હવઈ૦૩ ઘરે આવી પિતા તણઈ, મનમાં કરઈ વિચારો રે; ભાઈએ વ્રત પહેલે લીધે, પછી લીધે ભરતારે રે. હવઈ૦૪ સુત પણ વ્રત લેશે હવઈ, મુજનઈ કુણ આધાર રે; ઈમ ચિંતવી શ્રીગુરૂ કબ્લેઈ, લીધો સંયમ સારો રે. હવઈ ૦૫ સાધવી મુખથી સાંભળી, ભણ્યા અગ્યારઈ અંગો રે; સુતાં રમતાં પાલણઈ, કઈ જિનહર્ષ અભંગે રે. હવઈ ૦૬
હાલ તેરમી
(૭૮) આદર છવ ક્ષમા ગુણ આદર.એ દેશી આઠ વરસનઈ દિક્ષા લીધી, ભદ્રગુપ્ત સુપસાય;
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૬]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
--
-
-
-
-
--
----
-
.
વયરકુમાર ભણ્યા દશ પૂરવ, ગુરૂનઈ આબે દાયજી.
આઠ૦–૧ પાટ દીધી સિંહગિરી આચારજ, વયરકુમારને મિત્રજી; ઓચ્છવ સંભક સુરવર કીધે, કુસુમ વૃષ્ટિ સુપવિત્રજી.
આઠ૦–૨ પંચ સય મુનિવર પરિવારઈ, પુહવિ કરઈ વિહારજી; પાટલીપૂર ધન વણિકની પુત્રી, રૂકમણી રૂપ ઉદારજી.
આઠ૦–૩ વયર સ્વામીના ગુણ સાંભલીઆ, પ્રવત્તની મુખથી જેણેજી, પરણું તે શ્રી વયરકુમાર, અભિગ્રહ કીધે તેણે જી.
આઠ૦-૪ વિહરતા આવ્યા તિણે નગરે, કેડી અનેક ધન લેઈજી, ધન વણિક કન્યા સંઘાતઈ, આવી વચન કહે એહ.
આઠ૦–૫ ત્યે ધન એહ કન્યાને પરણે, પૂરો એહની આશજી. તુમ વિણ અગ્નિ શરણ ઈણિ કીધે, કરે જનહર્ષવિલાસજી.
આઠ૦–૬ ઢાલ ચૌદમી
(G૯). એટલા દિન હું જાણતી રે હાં. એ રાહ. વયસ્વામી એહવું કહઈ રે હાં, અજ્ઞાની મતિ હિત
સાંભળ સહજી. વ્રત સામ્રાજ્ય તજી કરી રે હાં, કુણ થાયે ભવ આધિન.
સાંભળ૦–૧
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વજીસ્વામીની સજ્ઝાય
[ ૮૭
વિષ સંસારિક સુખ સહુ રે હાં, એ તે ભેગ ભુજંગ; સાં॰ નારી વિષેની વેલડી રે હાં, પંડીત ન કરઇ સંગ. સાં~~ર એહ વિવહે ભમ”ઘણું રે હાં, લઈ દુતિ સંસાર; ફળ કિંષાક સમા કહ્યાં રે હાં, સેવઈ વિષય ગમાર. સાં૦-૩ જો મુજ ઉપરઈ ઘણેા રે હાં, એહ કન્યાના રે રાગ, સાં તા સયમ યે મુજ કન્હે રે હાં, આણી મન વૈરાગ. સાં૦-૪ થોડા સુખન કારણે રે હાં, કુણુ મેલઇ સચેગ; સાં ં મેાક્ષ મૂકી કુણ આદરે ૐ હાં, ભેગ વધારણ રાગ. સાં૦-૫ એહવું સાંભલી રૂકિમણી રે હાં, વ્રત લીધે। તતકાલ; સાં॰ ઉત્તમ પાલે પ્રીતડી રે હાં, ઇમ જિનહષ રસાલ. સાં૦-૬
હાલ પંદરમી
(૮૦)
સુખદાઇ હૈ સુખદાઇ દાદા પાસજી, એ રાગ.
વૈરાગી રે વૈરાગી રે, શ્રી વયરકુમારે નિરાગી રે; સયમ શું જે સરાગી રે, ધ્યાનામૃત શું લય લાગી રે.
વૈરાગી૦–૧
જીવાડડ્યા રે;
ઉપાયો રે. વૈરાગી૦~૨
સવાયે રે;
પાયે રે.
વૈરાગી—૩
રૂપે મેહે સુર નર નારી રે, મોટા મુનિ ખાલ બ્રહ્મચારી રે;
જિનશાસન જેણે દીપાવ્યેા હૈ, દુરભિક્ષમાં સંઘ મૌદ્ધ દરસની શરણે લાવ્યેા હૈ, જિનભકતે તામ
પ્રભાવિક પુરૂષ કહાયા હૈ, ત્રિભુવનમે સુજસ પરમાનંદે આયુ વિતાયા રે, અણુસણ કરી સુર પદ
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________
૮૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
શ્રી સંઘ ભણી હિતકારી હૈ, સહુ જીવ
તણા ઉપગારી રે. વૈરાગી—૪ આસા માસે રે;
સતરેસ નવ પચાસઇ રે, સુદિ પડવા થઈ ઢાલ પંદર ઉલાસ" રે, ભણતાં સુણતાં સુખ થાશે રે. વરાગી—પ
શ્રીજિનચંદર ગુરૂરાયારે, ખરતરગચ્છ જિણે શે।ભાળ્યારે; વાચક શાંતિહું પસાયા રે, જિનહષે વયર ગુણગાયારે. વૈરાગી—દ
સવત ૧૮૯૧ ના વર્ષે શાકે ૧૬૧૭ પ્રવત્તમાને માસોત્તમ માસે શુકલપક્ષે શ્રાવણ સુદી ૮ ભામવારે લિખિત
ખારોટ લાખા ગુલામચંદ પાદલિપ્ત નગરે! આદિનાથ પ્રાસાદાત્ ! શુભભવતુ !!
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________
શીયલની નવ વાડની સજઝાય
શ્રી જિનહર્ષસૂરિ કૃત શીયલની નવ વાડની સઝાય
દુહા
શ્રીનેમિસર ચરણ યુગ, પ્રણમું ઉઠી પ્રભાત; બાવીશમે જિન જગતગુરૂ, બ્રહ્મચારી વિખ્યાત. -૧ સુંદરી અપછરા સારિખી, રતિ સમય રાજકુમાર; ભરે યૌવનમેં જૂગતિસું, છેડી રાજુલ નાર. -૨ બ્રહ્મચર્ય જેણે પાલી, ધારક દુક્કર જેહ, તેહ તણા ગુણ વરણવું, જિમ હોય પાવન દેહ. -૩ સુરગુરૂ જે પિતે કહે, રસના સહસ બનાઈ બ્રહ્મચર્યનાં ગુણ ઘણું, તે પણ કહ્યા ન જાઈ. –૪ ગલિત પલિત કાયા થઈ, તહી ન મુક આશ; તરૂણ પણે જે વ્રત ઘરઈ, હું બલિહારી તાસ. -૫ જીવ વિમાસી જેય તું, વિષય મ રાચ ગમાર; છેડા સુખનઈ કારણે, મૂરખ ઘણો ન હાર. - દશ દૃષ્ટાંતે દોહિલે, લાધે નર ભવ સાર; પાલી સિયલ નવ વાડશું, સફલ કરે અવતાર. –૭
ઢાળ પહેલી
(૮૧)
શીયલ સુરગી ચુંદડી –એ રાગ. શીયલ સુર તરૂવર સેવઈ, વ્રતમાંહિ ગિરૂઓ જેહ રે; દંભ કદાગ્રહ છેડીને, ધરીએ તિણસું નેહ રે. શીયલ૦–૧
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૦ ]
શ્રી જૈન સક્ઝાય સંગ્રહ
જૈન શાસન વન અતિ ભલે, નંદનવન અનુહાર રે; જિનવર વનપાલક તિહાં, કરૂણારસ ભંડાર રે. શીયલ૦-૨ મન થાણે તરૂ રોપીઓ, બીજ ભાવના બંભ રે; સરધા સારણ તિહાં વહે, વિમલ વિવેક તે અંભ રે. શ૦-૩ મુલ સુદઢ સમકિત ભલો, બંધે નવતત્ત્વ દાખી રે; શાખા મહાવ્રત તેહની, અણુવ્રત લધુ શાખી રે. શીયલ૦-૪ શ્રાવક સાધુ તણા ઘણા, ગુણગણ પત્ર અનેક રે; મહોર કરમ શુભ બંધને, પરિમલ ગુણ અનેક રે. શીયલ૦-૫ ઉત્તમ સુર સુખ ફૂલડાં, શિવ સુખ તે ફલ જાણે રે; જતન કરી વૃક્ષ રાખ, હીયડે અતિ ઘણે રંગ રે. શીયલ૦-૬ ઉત્તરાધ્યયને સલમેં, બંસમાહી ઠાંણ રે; કીધી તિણે તરૂ પાખતી, એ નવ વાડ સુજાણ રે. શીયલ –
હવે પ્રાણી જાણ કરી, રાખ પ્રથમ એ વાડ; જો એ ભાજી પેસસી, પ્રમદા કેરી ધાડ. -૧ જે હડને હડ ખલકતી, પ્રમદા ગય મહંત; શીયલ વૃક્ષ ઉપાડશી, વાડી વિતાડી તુરત્ત. -૨
ઢાલ બીજી
(૮૨)
નારદની દેશી ભાવ ધરી નિત પાલી, ગિરૂઓ બ્રહાવ્રત સાર હો; ભવિયણ. જેણથી શિવ સુખ પામીઇ, સુંદર તનુ શિણગાર હો. ભવિયણ–૧ સ્ત્રી પશુ પંડગ જિહાં વસે, તિહાં રહે નહીં વાસ હો;
ભવિયણ
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________
શીયલની નવ વાડની સઝાય
[૯૧
એહની સંગતિ નિવારીએ, વ્રત કરે વિનાશ હો. ભવિયણ–૨ મંજરી સંગતિ રમેં, કુકડ મૂસ ગમાર હો; ભવિયણ. કુશલ કિહાંથી તેહને, પામઈ દુઃખ અઘેર હો. ભવિયણ –૩ અગનિકુંડ પાસે રહે, પ્રજલે વૃતને કુંભ હો; ભવિયણ. નારી સંગતે પુરૂષને, રહે કિસી પરે બંભ હો. ભવિયણ-૪ સિહ ગુફાવાસી યતિ, રહ્યો કેશા ચિત્રસાલ હો. ભવિયણ. તુરત પડ્યો વસ તેહને, ગયે દેશ નેપાલ હો. ભવિયણ.-૫ વિકલ અકકલ વિણ બાપડા, પંખી કરતાં કેલિ હો. ભવિયણ. દેખી લક્ષમણ મહાસતી, રૂલી ઘણું ઈણ મેલ હ. ભવિયણ.- ચિત્ત ચંચલ પંડગ નરા, વરતે ત્રીજે વેદ હો; ભવિયણ. તજ સંગત નિત તેહની, કહે જિનહર્ષ ઉમેદ છે. ભવિયણ-૭
દુહા
અથવા નારી એકલી, ભલી ન સંગતિ તાસ; ધર્મકથા પણ ન કહેવી, બેસી તેહને પાસ–૧ તેહથી અનર્થ હવે ઘણા, શંકા પામે લેક; આવે અછતો આળ શિર, બીજી વાડ વિલેક–૨
ઢાળ ત્રીજી.
દેશી ઝીતના જે જે જાતિ રૂપ કુલ દેશની રે, રમણી કથા કહે જેહ; . તેહને બ્રહ્મવ્રત કિમ રહે રે, કેમ રહે વ્રત સું નેહ રે. પ્રાણું ! નારી કથા નિવાર, તું તો બીજી વાડ સંભાળશે.
પ્રાણી -૧
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________
કર]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
- ચંદ્રમુખી મૃગલોયની રે, વેણી જાણઈ ભુજંગ; દીપ શિખા સમ નાસિકા રે, અધર પ્રવાસી રંગરે. પ્રાણ-૨ વાણી કોયલ જેહવી રે, વારણ કુંભ સરોજ; હંસગમની કૃશ હરિ કટી રે, કયુગ ચરણ સરોજ રે. પ્રાણી-૩ - રમણ રૂપ ઈમ વરણવે રે, આણી વિષય મનરંગ; મુગ્ધ લોકને રીઝવે રે, વાધઈ અંગ અનંગ રે. પ્રાણ-૪ અપવિત્ર મલની કોથળી રે, કલહ કાજલને ઠામ; બાર સ્ત્રોત્ર વહે સદા રે, ચરમ દીવડી નામ રે. પ્રાણ-પ "દેહ ઔદ્યારિક કારમે રે, ક્ષણમેં ભંગુર થાય; - સપ્ત ધાતુ રોગ કેથળી રે, જતન કરંતા જાય રે. પ્રાણ – ૬ ચકી ચેાથે જાણુએ રે, દેવે દીઠે આય; તે પણ ખિણમાં વિણસીઓ રે, રૂપ અનિત્ય કહેવાય રે. પ્રાણ-૭ નારી કથા વિકથા કહી રે, જિનવર બીજે અંગ; અનર્થ દંડ અંગ સાતમે રે, કહે જિનહર્ષ પ્રસંગ રે. પ્રાણ ૦-૮
દુહા બ્રહ્મચારી જોગી જતિ, ન કરે નારી પ્રસંગ એકયું આસન બેસતાં, થાયે વ્રતને ભંગ-૧ પાવક ગાલે લેહને, જે રહે પાવક સંગ; ઈમ જાણી રે પ્રાણયા, તજી આસન ત્રિયા રંગ-ર
ઢાળ જેથી
થેં સેદાગર લાલચણએ રાગ - ત્રીજી વાડ હવે ચિત્ત વિચારો, નારી સહ બેસવો નિવારો
લાલ.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________
શીયેલની નવ વાડની સજઝાય
[૯૩
એકે આસન કામ દીપાવે, ચેથા વ્રતને દેષ લગાવે છે લાલ..
ત્રીજી-૧ ઈમ બેસતા આસંગો થાય, આસંગે ફરસાવે હો લાલ; કાયા ફરસે વિષય રસ જાગે, તેહથી અવગુણ થાએ આગે
હો લાલ. ત્રીજી૦૨. જુવો શ્રીસંભુત પ્રસિદ્ધો, તનુ ફરસે નિયાણે કીધે હો લાલ; દશમે ચકી અવતરી, ચિતે પ્રતિબોધ તેહને દીધો હો
લાલ. ત્રીજી-૩ તેહને તિહાં ઉપદેશ નવિ લાગો, વિરતિને કાયર થઈ ભાગ .
હે લાલ; સાતમી નરક તણાં દુઃખ સહીયાં, સ્ત્રી ફરસે ઈંમ અવગુણ કહ્યો.
હો લાલ. ત્રીજી-૪ કામ વિરામ વધઈ દુખ ખાણી, નરક તણી સાચી સહિ નાણી
હો લાલ; એક આસન દૂષણ જાણી, પરિહરો નિજ આતમ હિત આણી
હો લાલ ત્રીજી૨ માય બહેન જે બેટી થાય, તે બેસીનઈ ઊઠી જાય છે લાલ; કલપઈ એક મુહૂરત પછઈ હો લાલ. ત્રીજી-૬,
દુહા ચિત્ર આલેખિત જે પુતલી, તે પણ જેવી નહીં; કેવલજ્ઞાની ઈમ કહે, દશવૈકાલિક માહિ-૧ નારી વેદ નરપતિ થયે, ચક્ષુ કુશીલ કહાય; લખ ભવ થી વાડ તજી, રૂલીયે ઋષિ રાય-૨
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૪ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
• ઢાળ પાંચમી
મોહન મુદરી લે ગયે.—એ રાગ. મનહર રૂપ નારી તણું, દીઠાં વાધઈ વિકાર; વાગુર કાંમી મૃગ ભણું છે, પાશ રો કિરતાર.-૧ સુગુણ રેનારી રૂપ ન જોઈએ, જોઈએ નહીં ધરી રાગ,
સુગુણ –આંકણું. -નારી રૂપઈ દીવડે, કામી પુરૂષ પતંગ; ઝંખઈ સુખનઈ કારણે હે, દાઝઈ અંગ સુરંગ. સુગુણ૨ મન ગમતી રમણ હોયઈ, ઉર કુચ વદન સુરંગ; નર હર ભેગી ડસ્યા હો, જોવંતા વ્રતને ભંગ. સુગુણ-૩ - કામણગારી કામિની રે, જિત સયલ સંસાર; આખી અણકે ન રહ્યો હો, સુરનર ગયા સહુ હારી.
સુગુણ-૪ હાથ પાવ છેદ્યા હુવઈ, કાન નાક વિણ જેહ, તેપિ સો વરસ તણું હે, બ્રહ્મચારી તજે તેહ. સુગુણ-૫ રૂપઈ રંભા સારીખી, મીઠા બોલી નાર; તે કિમ જોવઈ એવી હે, ભર યોવન વ્રત ઘાર.
સુગુણ-૬ અબલા ઈદ્રી જોવતાં, મન થાયે વશ કેમ? રાજિમતિ દેખી કરી છે, તુરત ડગે રહનેમ.
સુગુણ૦–૭ રૂપ કૃપ દેખી કરી, માંહિ પડે કામાંધ; મૂરખ મન જાણઈ નહીં કે, કહઈ જિનહર્ષ પ્રબંધ.
સુગુણ૦-૮
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________
શીયલની નવ વાડની સજ્ઝાય
દુહા
સજાગી પાસઈ રહેઇ, રહે, બ્રહ્મચારી નિશિઘ્રીસ; કુશલ નહી” તેહના વ્રત ભણી, ભાંજઈ વિસવાવીસ. -૧ વસઈં નહી. કુટ અંતર', શીલ તણી હેાવ હાણુ; મન વચન વશ રાખવા, હીયડઈ ધરા જિન ણુ, –૨
[ ૯૫
ઢાળ છઠ્ઠી (<5)
એને શી કહેવી.-એ રાગ.
વાડ હવઈ સુણા પાંચમી રે, શીલ ભણી રખવાલ રે; ચૂરા પડસી તે સહી રે, વ્રત થાશી વિસરાલ રે. વાડ૦-૧ પરિચય ભિતન અતરે રે, નારી રહેઈ તિહાં રાત્રિ રે; કેલિ કરઈ નિજ કત સું રે, વિરહ મરેડઈ ગાત્ર રે. વાડ૦-૨ ફાયલ જિમ ટહુકઈ લવે રે, ગાવ મધુરે સાદ રે; મદમાતી રાતી થકી રે, સુરત સરસઉનમા રે. વાડ૦-૩ રાવઈ વિરહાકલ થઇ રે, દાધી દુઃખ ધ્રુવ ઝાળ રે;
માળ રે. વાડ૦-૪
ટ્વીન હીન બેલડઈ રે, કામ જગાવે કામ વશે ખડખડ હસે રે, પ્રિય મેટા તન તાપ રે; વાહ કર” તન મન હરે રે, વિરહીણી કરઇ વિલાપ રે. વાડ૦-૫ રાગ વિષમ સુણિ હસે રે, હાસ્યે અનરથ હાય રે; રામ ઘરણી હાંસી થકી રે, રાવણ વધ થયા જોય રે, વાડ–૬ વ્રતધારી નવિ સાંભળઇ રે, એહવા વિરહી વયણ રે; કહઇ જિનહ ધીર મ ટલઇ રે, ચિત્ત ચલઇ સુણિ સેરે.
વાડ૦-૭
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૬).
શ્રી
જૈન સજઝાય સંગ્રહ
છઠ્ઠી વાડ ઈમ કહી, ચંચલ મન મનાઈ ખાધે પીધે વિલસી, તિણ સુ ચિત્ત મ લાઈ-૧ કામ ભેગ સુખ પ્રારા, આપઈ નરક નિદ; પરતક્ષને કહે કિસું, વિલસે જેહ વિનોદ-૨
ઢાળ સાતમી
( ૮૭ ) આજ નિહેજે રે દીસે નાહલ. એ રાગ. ભર વન ધન સામગ્રી લહી, પામી અનુપમ ભેગેજી; પાંચે ઈદ્રિયનઈ વશે સુખ ભોગવ્યાં, પાંચે ભેગ સંજોગોજી.
ભર૦–૧ તે ચિતવાઈ બ્રહ્મચારી નહીં, ધુરિ ભેગવીયાં સુખોઇ; આસી વિષ સમી છે ઉપમા, ચિંતવ્યા ઘે દુઃખજી.
- ભર૦-રશેઠ માર્કદી અંગજ જાણીએ, જિનરક્ષિત ઈણ નામેજી; યક્ષ તણી શિક્ષા સહ વિસરી, વ્યાહિત વસિ કામોજી.
ભર૦-૩ રયણદેવી સનમુખ જોઈ, પૂરવ પ્રીતિ સંભાળીજી; તે તીખી તરવાલ વીંધી, નાખે જલધિ મઝા જી.
ભર૦-૪ જુવો જિનપાલિત તે પંડિત થયે, ન કી તાસ વિશ્વાસ; મૂલગી પણ પ્રીતિ મન ન ધરી, સુખ સગી વિલાસોજી.
ભર૦-૫
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________
શિયલની નવવાડની સજઝાય
[૯૭
સેલગ યક્ષ તતક્ષણ ઉર્યો, મિલિયે નિજ પરિવારેજી; કહઈ જિનહર્ષ પૂરવ કેલિયા, ન સંભારઈ નર નારજી.
ભર૦-૬
દુહા
ખાટાપારા ચરરસ, મીઠા ભેજન જેહ; મધુરા મોલ કસાયેલા, રસના સહુ રસ લેહ-૧ જેહની રસના વશ નહીં, ચાહઈ સરસ આહાર; તે પામઈ દુઃખ પ્રાણીયા, ચઉગતિ રૂલે સંસાર-૨
ઢાળ આઠમી
(૮૮)
ચરણલી ચામુંડ રે ચઢઈએ દેશી. બ્રહ્મચારી સાંભળી વાતડી, નિજ આતમરું હિત જાણી રે; વાડ મ ભજઈ સાતમી, સુણે જિનવરની વાણી રે. બ્રહ્મા-૧ કવલ ઝરઈ ઉપાડતાં, વૃત બિંદુ સરસ આહારે રે; તે આહાર નિવારીએ, જિણથી વધઈ વિકારે છે. બ્રહ્મ-૨ સરસ રસવતી આહારઈ, દૂધ દહીં પકવાને રે; પાપ શ્રમણ તેહનઈ કહ્યો, ઉત્તરાધ્યયને માને રે. બ્રહ્મ-૩ ચકવત્તિની રસવંતી, રસિક થયે ભૂદેવે રે; કામ વિટંબણા તિણે લહી, વરજવરજ નિત્યમેવ રે. બ્રહ્મરસનાના અતિ લુપી, લંપટ ઈંણ સવાદે રે; મંગુ આચારજની પરઈ, પામઈ કુગતિ વિષાદોરે. બ્રહ્મ-૫ ચારિત્ર છાંડી પ્રમાદીયે, નિજ સુતની રાજધાની રે; રાજ રસવંતી વિશે પડ્યો, જોઈ સેલગ મદ પાની રે. બ્રહ્મ-૬ સબલ આહારઈ બલ વધઈ, બલ ઉપશમન વેદ રે; વેદઈ બ્રહ્મત્રત ખંડિત હુવઈ,કહઈ જિનહર્ષઉમેદ રે. બ્રહ્મ-૭
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________
૯૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
દુહા અતિ આહારથી દુખ હોઈ, ગલઇ રૂપ બલ ગાત્ર; આલસનઈ પ્રમાદી ઘણે, દેષ અનેક કહાત-૧ ઘણઈ આહારઈ વિષ ચઢે, ઘણુઈ જ ફાટે પેટ; . ધાને અમાં ઓરતાં, હાંડી ફાટઇ નેટ-૨
ઢાળી નવમી
(૮૯)
જબુદ્વીપ મોઝાર—એ રાગ. પુરૂષ કવલ બત્રીશ, ભેજન વિધિ કહી, અઠ્ઠાવીશ નારી ભણીએ; પંડગ કવલ ચોવીશ, અધિકે દૂષણ હેઈ, અશાતા અતિ
ઘણી એ.-૧ બ્રહ્નવ્રત ધરે નરનારી, થાઈ તેહનઈ ઉદરીઈ ગુણ ઘણું એક જમઈ જાસક જેહ, તેહનઈ ગુણ નહીં, અતિચાર બ્રહ્મત્રત
તણા એ-૨ જોઈ કુંડરીક મુણિંદ, સહસ વરસ લગઈ તપ, કરી કરી
કાયા દહી એ; તેણે ભાગ્યે ચારિત્ર, આ પાછે રાજમઈ, અતિ માત્રા રસ
વંતી લહી એ-૩ મેવાનઈ મિષ્ટાન્ન, ભેજણ નવનવા, સાલદાલિ વૃત ચૂરમાં એક ભજન કરી ભરપૂર, સૂતે નિશિ સમઈ, હે ઈ તાસ વિભૂચિકા
એ –૪ વેદના સહી અપાર, આરતિ રૂદ્રમાં, મરી ગયે તે સાતમી એ; કહઈ જિનહર્ષ પ્રમાણુ, એ છે જિમીઈ, વાડ કહી એ આઠમી
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________
શિયલની નવવાડની સઝાય
[૯
દેહા નવમી વાડ વિચારીને, પાલે સદા નિર્દોષ પામીશ તતક્ષણ પ્રાણીયા, અવિચલ પદવી મોક્ષ–૧ અંગ વિભૂષણ તે કરઈ, જે સંજોગી હોય; બ્રહ્મચારી તન શભા નહીં, તે કારણ નવિ કેય-૨
ઢાળ દશમી
વીરા બાહુબલી વીર તુહે ગજ થકી હેઠા ઉતરો––એ રાગ શેભા ન કરવી દેહની, ન કરઈ તન શિણગાર; ઊગટણ ઊપીઠી વલી, ન કરઈ કિણહી વાર.-૧ સુણ ચેતન સુણ તું તો મારી વિનતી, તેનઈ શીખ કહુ
હિતકારી-સુણુ. ઉન્હા તાઢા નીરશું, ન કરે અંગ અંધેલ; કેસર ચંદન કુમકુમ, ખાંતે ન કરે' બોલ. સુણ૦-૨ ઘણાં મેલાનઈ ઉજલાં, ન કરઈ વસ્ત્ર વણાવ; ઘાતઈ કામ મહાબલી, ચોથા વ્રતનઈ ઘાવ. સુણ૦-૩ કંકણ કુંડલ મુદ્રડી, માલા મેતી હાર; પહેરઈ નહીં શોભામણું, જે થાયઈ વ્રતધારી. સુણ-૪ કામદીપન જિનવરે કહ્યાં, ભૂષણ દૂષણ એહ; અંગવિભૂષા ટાળવી, કઈ જિનહર્ષ સનેહ, સુણ૫
ઢાળ અગિયારમી
આપ સવારથ જગ સહુ રે.એ રાગ. હો બાર પરષદામઈ, ઉપદે ઈમ શીલ;
શ્રીવીરે
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૦
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
જે પાલશે નવ વાડ શું, તે લહે
શિવ સ પદ્મ લીલ.-૧ શીલ સદા તુમ્હે સેવજો. શીલ સદા તુમ્હઈ સેવા,કુલ જેહનાં હૈ। અતિ સરસ અક્ષીણુ; આઠે કરમ અરિયણુ હણી, તે પામ્યાં હૈ। તતક્ષણ સુપ્રવીણ. શીલ-૨
જલ જલણ અરિ કરિ કેસરી, ભય જાવે સઘલાં ભાગ; સુર અસુર નર સેવા કરે, મનછિત હૈ। સીઝે
સહુ કાજ. શીલ॰—૩
જિનભુવન નિપાવ નવેા, કનક તણા નર કોઈ; સાવન તણી કેાડી દાન ઘઈ, શીલ સમેાવડ હા તેાહી પુન્ય ન હાઈ. શીલ૦-૪ નારીનŠ દૂષણ નર થકી, તિમ નારીથી નર દોષ; એ વાડ બિહુનઇ સારિખી, પાળવી હૈ। મન ધરીય સા. શીલ—પ
નિધિ નયન સુર શશશ ભાદ્રપદ્ર, વિદ બીજ આલસ છાંડી; જિનહ દૃઢવ્રત પાલો, વ્રતધારી હે! જીગતે નવ વાડ.
શીલ—દ
લેખકની પ્રશસ્તિઃ
મેારી મધ્યે લિખિત ઋષી નાંનજી, સંવત ૧૮૪૦ વરસે મિતી ફાગુણ વદ તેરસ શુકરવારે પારેખ અમરદ પઢનાર્થ,
.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઈલાચીકુમારની સઝાય
[૧૦૧
શ્રી લબ્ધિવિજયજી કૃત શ્રી ઈલાચીકુમારની સક્ઝાય
(૯૨) નામ ઇલાપુત્ર જાણીએ, ધનદ શેઠને પુત્ર; નટવી દેખીને મેહી, નવિ રાખ્યું ઘર સૂત્ર.
કરમ ન છૂટે રે પ્રાણીયા- ૧ કરમ ન છૂટે રે પ્રાણીયા, પૂરવ નેહ વિકાર; નિજ કૂળ છંડી રે નટ થયે, ન આણું શરમ લગાર. કરમ - ૨ માતા પિતા કહે પુત્રને, નટ નવિ થઈ એ રે જાત; પુત્ર પરણાવું રે પદમણી, સુખ વિલ દિન રાત. કરમ – ૩ કહેણ ન માન્યું કે તાતનું, પૂરવ કમ વશેક; નટ થઈ શીખે રે નાચવા, ન મિટે લખીયારે લેખ. કરમ – ૪ એક પુર આવ્યો રે નાચવા, ઉચે વાંસ વિશેષ; તિહાં રાય જેવા રે આવીયે, મળીઓ લેક અનેક, કરમ - ૫ દેય પગ પહેરી રે પાવડી, વાંસ ચડ્યા ગજ ગેલ; નિરાધાર ઉપર નાચતો, ખેલે નવ નવા ખેલ. કરમ – ૬ ઢેલ બજાવે રે નટવી, ગાવે કિન્નર સાદ; પાય તલ ઘુઘરા રે ઘમઘમે, ગાજે અંબર નાદ. કરમ - ૭ નટવી રંભા રે સારીખી, નયણે દેખી રે જામ; જે અંતેઉરમાં એ રહે, જનમ સફળ મુજ તામ. કરમ – ૮ ઈમ તિહાં ચિંતે રે ભૂપતિ, લુબા નટવીની સાથ; જે નટ પડે રે નાચતે, તે નટવી મુજ હાથ. કરમ - ૯
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૨]
શ્રી જૈન સક્ઝાય સંગ્રહ
કર્મ વિશે રે હું નટ થયો, નાચું છું નિરાધાર; મન નવિ માને રે રાયનું, તો કરે વિચાર. કરમટ-૧૦ દાન ન આપે રે ભૂપતિ, નટ જાણે નૃપ વાત; હું ધન વછું રે રાયનું, રાય વછે મુજ ઘાત. કરમ –૧૧ દાન લહું જે હું રાયતું, તો મુજ જીવિત સાર; , એમ મનમાંહે રે ચિંતવી, ચઢીયે થી રે વાર. કરમટ-૧૨ થાળ ભરી શુદ્ધ મેદકે, પદમણું ઊભેલાં બાર;
લ્યો કહે છે લેતાં નથી, ધન્ય ધન્ય મુનિ અવતાર. કરમ૧૩ એમ તિહાં મુનિવર વહોરતા, નટે દેખ્યા મહાભાગ; ધિક ધિક વિષયારે જીવને, ઈમ નટ પામ્ય વૈરાગ. કરમ-૧૪ સંવર ભાવે રે કેવળી, થયે તે કર્મ અપાય; કેવળ મહિમા રે સુરકરે, લધ્ધિવિજય ગુણ ગાય. કરમટ-૧૫
શ્રી માલમુનિ વિરચિત શ્રી ઈલાચીકુમારનું છ ઢાળીયું.
દેહા. માત મયા કરે સરસતી, આપ અવિચળ વાણું; નિજ ગુરૂ ચરણ નમું સદા, આણંદ હિત ચિત્ત આણી. -૧ દાન શિયળ તપ ભાવના, ધર્મના ચાર પ્રકાર; તે માંહી શિર સેહરે, ભાવ વડે સંસાર. -૨ ચારે જીવ તર્યા છે, ભાવ થકી કહું તેહ. એલાચી ગુણ ગાવતાં, પામી જે શિવ ગેહ. -૩
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઈલાચી કુમારની સજ્ઝાય
ઢાળ પહેલી
(૯૩)
ક્રિસકે ચેલે કિસકે પુત,-એ રાગ.
જબુદ્વીપના ભરતમાં જાણુ, એલાવનપુર સાહે વખાણુ; વિ સાંભળેા. વસે વ્યવારી નદત્ત તામ, તસ ઘર ભારજા ચારણી નામ, વિ૦- ૧ તસ સુત ઇલાચી ગુણવંત, ભણી ગણી યોવન ઉલસત; ભિવ૦ એક દિન આવ્યા તિપુર માંહ, નાટકીયા ધરી હષ ઉચ્છાહ. વિ- ૨ નાટક માંડયો ઢોલ વાજત, લેાક મળ્યા જોવાને ખત; વિ ઈણ અવસર ઈલાચીકુમાર, નાટક જોવા આવ્યા ઉદાર. વિ- ૩ નાટકણીનું નાટક પેખ, ઇલાચી ઉપન્યા રાગ વિશેષ; ભવિ નાટકીયાની પૂત્રી અનુપ, રૂપે રંભા દેવસરૂપ.
ભવિ॰- ૪ ઇંદ્રાણીસમ એ આકાર, કે અપસરા ઉર્વશી નાર; ભિવ રૂપ સંપદા ચતુરાઇ રુખ, ઇલાકુમાર
લલચાણેા વિશેષ, ભવિ~ પ
આ અવતાર; વિ સાંભળી વેણુ. ભવિ॰ ૬
તૃપ્તિન પામે દેખી રૂપ, ફરી ફરી જોવે અંગ અનૂપ; વિ
જો મુજ હાવે એ ઘર નાર, સફળ હુવે તે નાટકણીશું àાભાણાં નેણ, વીધાણેા વળા
[ ૧૦૩
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
સ્નેહ બંધાણે જે મેહ વિકાર, નવિ મૂકાએ તેહ લગાર.
ભવિ - ૭ નાટક ઈવળીયા સહ તેહ, જિમતિમતે આવ્યો નિજ ગેહ; ભ૦ આમણ દૃમણે જઈ ઘર માંહ, તૂટે ખાટલે સૂતે ત્યાંહ.
ભવિ – ૮ ભોજન વેળા તાતે તે વાર, જાઈ ઉઠાડ્યો ઈલાકુમાર; ભવિ. શું છે પુત્ર કિમ થયો દિલગીર, લજજા મૂકી કહે તાતને ધીર.
ભવિ – ૯ પરણા પુત્રી નટની ઉછાહ, તે અન્ન પાણી લેવું ઘર માંહ; ભ૦ અઘટીત કિમ કરે પુત્રજી વાત, પરણવું ઉત્તમ કુળની સાત.
ભવિ૦-૧૦ પણ નવિ કરૂં એવી અનિત, કુળ મરજાદા ન મૂકું રીત; ભવિ ફરી નવિ બલ્ય ઈલાકુમાર, છાના તેડયા નટો તે વાર,
ભવિ૦-૧૧ પુત્રી પરણાવ તમે મુજ એહ, તે ધન આપું અસંખ્ય અછે; ભ૦ કહે નાયક સુણે શેઠ સુજાણ, પુત્રી ન લાવ્યા વેચવા આણ.
ભવિ૦-૧૨ એ અમ પુત્રી અક્ષય નિધાન, ભૂમિમાં પામીએ એહથી માન; ભ૦ જે પરણાવું તમને આજ, તે અમ કુળમાં લાગે લાજ.
ભવિ૦–૧૩ મુજ પુત્રી વટલે તુમ સંગ, એવી વાત ન કીજે મન રંગ, ભવિ. સાહસિક કાયર ન મળે મેળ, ભાત કુભાત કિમ થાયે ભેળ.
ભવિ૦-૧૪ સાહસિક કહીએ અમચી જાત, તમે વણિક છે કાયર તાત; ભ૦
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________
| શ્રી ઇલાચીકુમારની સજઝાય
[૧૦૫
અમે અમારી નાતમાં એહ, પરણાવશું પુત્રી ગુણ ગેહ,
ભવિ૦-૧૫ કુળ રીતિએ નર ચાલે જેહ, તો જગ જશ બહુ પામે તેહ; ભવિ. નટની સુણે એહવી વાણ, બે ઈલાકુમાર સુજાણ.
ભવિ૦-૧૬, કઈ પ્રકારે તુમ પુત્રી એહ, પરણાવ મુજને અધિક સનેહરુ ભવિ. પહેલી ઢાળ એ રંગ રસાળ, માલ મુનિ કહે થઈ ઉજમાળ.
ભવિ૦–૧૭ દેહા નાટક કહે કુમારને, જે અમ પુત્રી આશ; અમ સાથે ચાલે તુમહે, નાટકકળા અભ્યાસ. -૧ નાટક દેખાડી તમે, રીઝવે કઈ રાજન તેહનું દાન લેઈ કરી, પિોષે નાતને માન.–૨ તે પુત્રી પરણાવીએ, તમે થાઓ ભરતાર, સંસારીક સુખ ભોગવે, સફળ કરે અવતાર.-૩
ઢાળ બીજી.
(૯૪) કપૂર હવે અતિ ઉજળે રે–એ રાગ. કરમવશે જે જીવને રે, બુદ્ધિ પણ ઉપજે તેવ; વિષય વિકારને કારણે રે, મૂક્યા માય તાયને ગેહ રે
પ્રાણી જુઓ જુઓ કર્મની વાત.૧ છાને નિશાએ નીકળે રે, જઈ ભ ટેળા માંહ; કુળની લાજ મૂકી કરી રે, થયે નાટકીય ઉછાહ રે. પ્રા. ૨
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
-
-
કુળ છોડી નીચ કુળ ગ્રહ્યા રે, કાચ પહેરી થયો સાથ; વાંસ ટોપલામાં કૂકડા રે, લેઈ ચાલ્યા બકરાં હાથ રે. પ્રા. ૪ પાછળ બાંધી ટોપલી રે, વંશ આગળ બાંધ્યા ઢોલ; કાવડ લેઈને ચાલી રે, માંગતે ભીખ નિલ રે. પ્રા. ૪ ટેળામાં ફરતાં થકાં રે, નાટકળા સવિ લીધ; ઘાત કળા શીખી ઘણી રે, ઉદ્યમે થઈ સહુ સિદ્ધ છે. પ્રા. ૫ નાયક કહે ટોળું લેઈ રે, વળી કુમરી લેઈ સાથ; એનાતટ નગરે જઈ રે, રાજવી કરે તમે હાથ રે. પ્રા. ૬ દાન રૂડું લઈને તમે રે, આવજે વહેલા આંહિ; જમણ જમાડી નાતને રે, પરણાવું પુત્રી ઉછાહિ રે. પ્રા. ૭ સઘળે સાથ લેઈ કરી રે, બેનાતટપુર થાટ; રાજાને જાઈ મો રે, ઇલા કુમાર ગહઘાટ ૨. પ્રા. ૮ નરપતિ નાયકને કહે છે, ભલે આવ્યા તુમે આંહિ; નામ સુ હ તુમ તણેરે, કાંઈક મહીયલ માંહિ રે. પ્રા. ૯ નાટક કરજે હવે એહ રે, નવિ દીઠે કઈ વાર; મન રીઝવશે જે માહરું રે, તે આપુ દ્રવ્ય અપારરે. પ્રા. ૧૦ ઈમ સાંભળી ઇલાચીએ રે, નાટક કરવા કાજ; શુદ્ધ કરાવી ભૂમિકા રે, કરી વળી સઘળે સાજ રે. પ્રા૧૧. જુગતે નાટક જોવા ભણી રે, અંતેઉર પરિવાર; નગર લેક સહુ આવીયા રે, વળી બહુ નરને નાર રે. પ્રા૧૨ અંબર તળ પહોંચે ઈ રે, વચ્ચે આજે વંશ; ચિહું દિશિ બાંધ્યા દેરડાં રે, ખસે નહીં એક અંશ રે. પ્રા૦૧૩ વંશ ઉપર એક પાટીયું રે, માંડ્યું તેણી વાર ઉપર ખીલો રાખીને રે, તે ઉપર પગ સાર રે. પ્રારા ૧૪
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી લાચીકુમારની સજ્ઝાય
[1૦૭
ખડગ ધર્યો જમણી દિશા ૨, પાવડી પહેરી ષાય; ડાભી કારે ઢાલ જ ગ્રહી રે, દરે ચાલ્યા જાય રે. પ્રા૦ ૧૫અંગુઠા વચ્ચે ધરી પાવડી રે, વશ મથાળે આન્યા તેહ; બીજી ઢાળે રમતા થકા રે, માલમુનિ કહે એડુ રે. પ્રા॰ ૧૬:
કાહા
દ્વાર થકી અવળે મુખે, ઉલટી ગુલટી ખાય;
રાય;
પુ’ગીએ ડુંટી રાખીને, ઘુમરી ફરતા જાય. –૧ શસ્ત્ર ઉપર શિર રાખીને, ઉંધે મસ્તક કટાર બાંધી પગ તળે, અણીયે ચાલ્યું જાય. –૨ નાટકડી રંભા જિસી, ઇંદ્રાણી
અનુહાર;
વંશ તળે ઊભી રહી, કરી સેાળે
વારૂ વાવે ઢોલકી, ગાહા તે
શણગાર. -૩ ગેારી ગાય;
-
વંશ પાછળ ફરતી થકી, મનમાં પ્રીતમ ધ્યાય, –૪
ઢાળ ત્રીજી
(૯૧)
હવે ન જાઉં મહી વેચવા રે લાલ-- એ રાગ.
હવે નાટકણી મન ચિંતવે રે લેા, પ્રભુ પૂરજો એહની આશ; મ્હારા વ્હાલાજી હા. મહેલ મૂકયા મુજ કારણે રે લેા, વશ ચડયો આકાશ. મ્હારા વ્હાલાજી હા, હું તુજ ઉપર વારણે રે લે. એ આંકણી.——૧ માત પિતા છેડી કરી ૨ લેા,છેડી આપના સહુ સાથે; મ્હારા૦ શ્વેતા દાન જે બહુ પરે રે લે, તે માગે લાંબે કરી હાથ..
મ્હારા૦-૨.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૦૮ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
બહુમૂલાં વસ્ત્ર જે પહેરતે રે લે, કાચ પહેરીને નાચે
તેહ હારા, નવી નવી રસવંતી મિતે રે લે, માગે ઘર ઘર એહ.
મહારા–૩ જે નાટક કરી ઉતરશે રે લો, એલાચી ગુણગેહ; મહારા તે મુજ પિતા પરણાવશે રે લે, આણું અધિક સનેહ.
મહારા–૪ -હવે મહીપતિ મન ચિંતવે રે લો, નાટકણને નિહાળ; મહારા એ વિધિએ હાથે ઘડી રે લે, ન ગમે બીજી કે બાળ.
હારા–પ અહે એહની લાવણ્યતા રે લો, અહો એહની ચાલ, મ્હારા. જે વશ આવે માહરે રે લે, તે બીજી મૂકું ટાળ.
મહારા –દ એ પાખે એકે ઘડી રે લે, જાય છે તે જમવાર; મહારા કુળદેવીની પૂજા કરૂં રે લે, એ મેળવે કિરતાર. મહારા૦-૭ જે નાટકી વંશથી રે લે, પડી મરે નિરધાર; મહારા. તે પટરાણું એને રે લે, હું કરું પ્રાણાધાર. મહારા–૮ એહવે તે ઈલાચી રે લેરમતે હસતે ચડી દેર; મહારા ઉતરી આવી ભૂપાળને રે લો,પ્રણો ચતુર ચકોર. મ્હારા – લેક સહુ રાજા વિના રે લે, પામ્યા કૌતુક પ્રેમ, મ્હારા. એ નાટક એવી કળા રે લે, કિહાં શીખ્યો હશે કેમ.
હારા–૧૦ તવ નૃપ કહે નાયક સુણે રે લો, તુમે છે ચતુર સુજાણ;
મ્હારા
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી લાચીકુમારની સાય
[ ૧૦૯
નાટક મેં નિરખ્યું। નહીં રે લેા, રાજકાજમાં ધ્યાન.
મ્હારા૦-૧૧
તે! નાટક ફીને કરો રે લેા, હવે દે'તુમ દાન; મ્હારા ખીજી વાર વંશે ચડચો રે લેા, કરવા નાટક તાન. મ્હારા૦-૧૨ ઘાતકળા ખેલી ઘણી રે લેા, વિષયે વ્યાખ્યા કરે કામ; મ્હારા૦ તિમ ખીજી વાર તે ઉતરી રે લેા, કરે નૃપને પ્રણામ.
હારા૦-૧૩
મહીપતિ મનમાં ચિંતવે રે લેા,હજી ન થયા મુજ કામ;મ્હારા ક્ષેમકુશળે કેમ આવિયા રે લા, એકે ન પહેાતી હામ,
હુરા૦-૧૪
એ નાટકણી માહરે ૨ લે, આવે તે કેણે પ્રકાર; મ્હારા ઢાળ ત્રીજી કહી ભાવશું રે લેા, માલ મુનિ સુખકાર.
મ્હારા~૧૫
લગાર;
દાહા નાટક તેં કીધા હશે, મે વિઠ્ઠી તે માટે ફરીને કરો, જો હવે ઇણિ વાર.-૧ લેાક સહુ મન દુઃખ ધરે, વિષય વિદ્યુધા રાય; નાટકણી લેવા ભણી, કરવા માંડચો ઉપાય.—ર કામાતુર નર જે થયેા, ન ગણે કાજ અકાજ; તિમ એ સુંદરી દેખીને, મન ચળીયા મહારાજ.-૩ ઢાળ ચેાથી
(૯૬)
ન્હાના નાહલેા રે. એ રાગ.
ટાળું નાટકીયા તણું રે, ગાયે કરતું શેાર, અચરજ સાંભળેા રે. હિંગ ડિંગવાજે ઢાલડા રે, ઢમ ઢમ કરીને જોર. અચરજ ૧
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________
- ૧૧૦ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
કુમ કુમ કરી ઠેકે દીએ રે, ઉંચા તે અસમાન; અચરિજ કરી ખ્યાલ ગાવે ભલા રે, કદી ન સાંભળ્યા કાન. અચ૦-૨ વળી ભલા ભલા મુખ ઉચ્ચરે રે, નાટકણ વારંવાર; અચરિજ નાટકીયા શિર સેહરો રે, થે મુજ પ્રાણ આધાર. અચ૦-૩ તમે મુજ જીવન આતમા રે, પ્યારા વાલમ છે પ્રેમ; અચ૦ - સાહસવીર તમે સાહિબા રે, શું હારી બેઠા છે એમ. અચ૦-૪ ફરી નાટક દેખાડીને રે, રીઝ રાય ઉલ્લાસ; અચરિજ દાન આપે જે ભૂપતિ રે, તે સવિ પહોંચે આશ. અચ૦-૫ - ઇલાગી મન ઉમલ્હો રે, હરખ ધરીને અપાર; અચરિજ નાટક કરવા કારણે રે, વંશ ચડ્યો ત્રીજી વાર. અચ૦-૬ રમી કરી તિમ ઉતર્યો રે, આવી ન નૃપ પાય; અચરિજ નાટક મેં નવિ નિરખીયે રે, નાટક હિત ચિત્ત લાય. અચ૦-૭ - રાણીએ નૃપ વાણી સુણી રે, કેપ ચડ્યો તતકાળ; અચરિજ
નાટકણી શું મેહી રે, ધિક ધિક એ ભૂપાળ. અચ૦-૮ ઢેલ ધમકા વાજતે રે, ચડી ચોથી વાર; અચરિજ અનેક કળા ખેતી કરી રે, ઉતરી તેણી વાર. અચરિજ-૯ રાયે ઉત્તમ ઈમ ભાખીયે રે, દેખું હવે નૃત્ય ફેરફ અચરિજ લોભ વિશે જે એ થયે રે, મેહ મદન લીયે ઘેર. અચ૦-૧૦ નાટકણી વળતું કહે રે, અને પમ નાટક રીત; અચરિજ દેખાડી હવે ભૂપને રે, રીઝ એનું ચિત્ત. અચ૦-૧૧ ઈલાકમાર ચડીયે ભલે રે, પાંચમી વાર નિરાબાધ; અચ૦ વંશ મથાળે જઈ રહ્યો રે, તવ દીઠે એક સાધ. અચ૦–૧૨ એ નગરી માંહે આવતો રે, ગોચરીએ અણગાર; અચરિજ માલમુનિ કહે અતિ ભલી, ચોથી ઢાળ ઉદાર. અચ૦-૧૩
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઈલાચીકુમારની સઝાય : ૧૧૧–૧૧૨
ધ
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઈલાચીકુમારની સઝાય
[૧૧૧
દેહા ફરતે આહારને કારણે, આ ધનપતિ ગેહ તસ ઘરણી રૂપસુંદરી, દીઠી એકલી તેહ. –૧ રૂપે રંભા હરાવતી, ચાવંતી ગજગેલ; સેળ શણગાર સજ્યા ભલા, જાણી એ મેહનવેલ. -૨ અદ્ભુત રૂપ તે દેખીને, થોભે શશિને સૂર; સાધુ નારી એ બહુ જણા, ચડતે જોબન પૂર. – ૩ સાત આઠ પગ સામા જઈ, જબ દીઠા મુનિરાય; વાઘા બે કર જોડીને, આણંદ અંગ ન માય. –જ આજ સફળ દિન માહરે, ચડ્યો ચિંતામણી આજ; તુમ દરિસણે પાવન થઈ, તારણ તરણ જહાજ. -૫ માદક લેઈ માનિની, થાળ ભરી મનોહાર; મધુરાં વચને બોલતી, વિનવે વારંવાર. - અનુગ્રહ કરે અણગારજી, મુનિ માંહે શિરદાર; ચતુરા ચોક માંહે રહી, વહરાવે તેણિ વાર. –૭ નીચી નજર સાધુ તણી, માન્ય કરે મહાનુભાવ; વંશ ઉપરથી નિરખી, ઈલાચી તિણ પ્રસ્તાવ. -૮
ઢાળ પાંચમી
આદિ નિણંદ મયા કરે.-એ રાગ. ઇલાચી ચિત્ત ચિંતવે, ઈંદ્રાણી અવતારો રે; ધન્ય ધન્ય એ મુનિરાયને, નવિ જુવે નયન વિકારે રે. ઈલાહ-૧
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
-
-
-
.
- પv w - પ્ર
*
y
:-
અહ અહ સમતા એહની, અહે નિરલભી નિગ્રંથ રે; નિરખે નહીં એ નારીને, અહો અહે સાધુને પંથે રે. ઈલાહ-૨ એ કુળવંતી સુંદરી, કંચનવરણી કાયા રે; અદભુત રૂપ ઊભી અછે, પણ મુનિ મન ન ડગાયા રે. ઈલા-૩ એક માયે એહને જયે, એક જનમ્ય મુજ માય રે; સરસવ મેરૂને આંતરો, કિહાં હું એ મુનિરાય રે. ઈલાચીગ-૪ ભારેકમી હુ થયે, મેલી કુલ આચાર રે; નીચ નાટકણીને કારણે, છેડી દીધે વ્યવહાર રે. ઈલાચીગ-૫ એ નારીને સંગથી, વંશ ચડે હું આકાશ રે; જે ચવું એહના ધ્યાનથી, તો પહોચું નરકાવાસ રે. ઈલા-૬ દાન લેવાને કારણે, કોડે કરૂં ઉપાય રે, તો એ પણ દેતું નથી, પડ્યા મેહફેદ રાય રે. ઇલાઠ-૭ સાધુને આપે શ્રાવિકા, મોદક મનને ઉલ્લાસ રે;
લ્ય લ્યો કહેતાં લેતા નથી, તે ધન્ય એને શાબાશ રે. ઈ-૮ ધન્ય વેળા ધન્ય તે ઘડી, મૂકું મેહની જાળ રે; થઈએ મુનિવર સારીખે, છોડી આળ પંપાળ રે. ઈલા-૯ મેહ તણે જેરે કરી, નાટક ફરી ફરી કીધ રે; પાંચમી ઢાળ સોહામણી, માલે કહી સુપ્રસિદ્ધ રે. ઈલા૦-૧૧
તે એ
કલા, સાધનાની નાળ
દેહા કાયા માયા કારમી, કારમે સહુ પરિવાર; કૂડી રચના મેં કરી, ધિક વિક વિષય વિકારસંસારે ભમતાં થકાં, બાંધ્યાં બહુલાં કર્મ તે છોડી હવે થાઈ શું, સાચે શ્રી જિનધર્મ.-૨
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઈલાચીકુમારની સઝાય
[ ૧૧૩
અનિત્ય ભાવના ભાવતે, પાપે કેવળનાણ; વંશ ઉપર સિંહાસણ, થઈ બેઠે સુખ જાણ. ૩
ઢાળ છઠ્ઠી
(૯૮)
રણશેઠ ભાવના ભાવે રે–એ રાગ. હવે નરપતિ મન ચિંતવેજી રે, મેં ધ્યાયે માઠે રે ધ્યાન; ધન્ય ઈલાચીકુમારને જી રે, પામ્યા પરમ નિધાન.
સુગુણનર, ભાવ વડે સંસાર.- ૧ નાટકણીને ધ્યાનથી જી રે, મેં બાંધ્યાં બહુલા પાપ; કૂડાં વિચાર મેં ચિંતવ્યાજી રે, તે કિમ તરશું આપ. સુટ- ૨ મેં કૃષ્ણલેશ્યાએ કરી રે, રૌદ્ર ધ્યાન ધર્યો એમ; નરક તણાં દળ મેળવ્યાં રે, હાહા છૂટીશ હવે કેમ. સુત્ર- ૩ અપકીતિ મેં નવિ ગણજી રે, કુળની લેપી મેં લાજ; કામ રાગ સ્નેહ બાંધીજી રે, કિમ પામીશ ભવ પાર. સુ - ૪ નરકની ખાણ નારી અપેજી રે, નરકની દીવી છે સાર; કૂડ કપટની કથળીજી રે, મળ મૂત્રને ભંડાર. સુટ- ૫ શું મેહ્યો તિણ ઉપરેજી રે, ધિકધિક વિષય વિકાર, એમ ચિંતવતાં રાયને જી રે, ઉપવું કેવળ સાર. સુ – ૬ પટરાણું હવે ચિંતવેજી રે, જુઓ રાજાની વાત; મુજ સરખી રાણું ધરેજી રે, તે પણ વિષયને ધ્યાત. સુ - ૭ નાટકણી નીચ જાતનીજી રે, રાજાએ કીધે મહિ; વિષય વિકારના ધ્યાનથી જી રે, જાય છે બે ભવ ખોહ, સુ- ૮ વાંક નહીં એ રાયને જી રે, મેહે વિટંખ્યા નર વૃંદ; નારીએ નર છેતર્યાજી રે, હોટે માયાને ફંદ. સુવ- ૯
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
મૂરખ જન મહારે ગણેજી રે, હારું નથી જગ કોય; કેહનો રાજા કેહની રાણીજી રે, કો કેહનું નવિ હોય. સુo-૧૦ ધિક વિષય ધિક મેહનીજી રે, ધિક સંસાર અસાર; છાંડ્યો તે સુખીયા થયાજી રે, ધન્ય તાસ અવતાર. સુ-૧૧ હવે સંયમ આવે ભલોજી રે, તે કારજ હેય સિદ્ધ; ઈમ થાતાં તિહાં ઉપન્યુંજી રે, કેવળજ્ઞાન પ્રસિદ્ધ. સુટ-૧૨ હવે નાટકણી ચિંતવેજી રે, ધિક ધિક વિષય વિકાર; મુજ કારણ માત તાતને જી રે, તજ્યાં એણે સંસાર. સુટ-૧૩ ધિક મુજ કાયા કારમીજી રે, જેણે મેહ્યા ભૂપાળ; અનરથકારી એ ઘણેજી રે, ધિક રૂપની મેહ જાળ. સુર–૧૪ તે ધન્ય માનવ ભવ લહજી રે, જે કરે જન્મ પ્રમાણ મૂકી મમતા મહિને જી રે, સંયમ લીયે ગુણખાણ. સુટ-૧૫ મુજ રૂપે મેહ્યા હતાજી રે, ઈલાચી વળી રાય; પાતક કેમ છૂટશુંજી રે, એમ ઊભી પસ્તાય. સુત્ર-૧૬ નિજ આતમને નિંદતીજી રે, ધ્યાતી ધર્મનું ધ્યાન; નાટકણુને ઉપન્યુંજી રે, ઉત્તમ કેવળજ્ઞાન. સુ૦–૧૭ શાસનદેવી આવીને જી રે, વેષ આપે તેણી વાર કેવલ મહોત્સવ સુર કરે રે, આવીને તેણી વાર. સુત્ર-૧૮ કમ ખપાવી મુગતે ગયાજી રે, ઉત્તમ જીવ એ ચાર; ઈમ જાણુ ભાવ આદરેજી રે, તે પામે ભવ પાર. સુ–૧૯ સંવત અઢાર પંચાવને જી રે, જેઠ માસે સુખકાર; ષટ ઢાળે કરી ગાઈજી રે, રહી ચેમાસ અંજાર. સુત્ર-૨૦ શ્રી પૂજ્ય શ્રી ખૂબચંદજી રે, તસ શાસન સુખદાય; પૂજ્ય નાથાજી પસાયથીજી રે, માલ મુનિ ગુણ ગાય. સુo-૨૧
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ખંધકકુમારની સજ્ઝાય
શ્રી કવિયણુ કૃત
શ્રી ખંધકકુમારની સાય
( ૯ )
ક્ષણ લાખેણી રે જાય.—એ રાગ. શ્રી સીમંધર પાય નમીજી, માગું એક પસાય; ખધકકુમાર ગુણ ગાવતાંજી, મારે હઇડે અરખ અપાર,
સમાન;
મુનિવર જુઓ ભગવંતનુંરે જ્ઞાન.- ૧ સાવથી નગરી સેાહામણીજી, કૅનકૅકેતુ તિહાં રાય; ખંધકકુમાર સેાભાગીયેાજી, મલી કુવરી તેની માંય. મુનિશ્ વન જાય મુનિવર વાંઢવાજી, વચન સુણી વૈરાગ; માતપિતાને એમ કહેજી, લેશુ સંયમભાર. મુનિ- ૩ માપિતા વળતાં ઈમ કહેજી, તું નાનડીયેારે બાળ; ચારિત્ર છે વત્સ દોહીલા, જેસી ખાંડાની ધાર. મુનિ- ૪ પંચ મહાવ્રત પાળવાજી, પંચમેર્ દોષ ખેતાલીશ ટાળવાજી, લેવા સુઝતા માહ દાવાનળ પ્રજળેજી, ઈ ડે મ્હારા કુવર છે નાનડાજી, રખે દુહબ્યા સુકુમાળ, મુનિ- ૬ રાય રાણીને વિનવેજી, રાણી કરો ને વિચાર; પાંચશે જણ વતી કરેાજી, મેલા કુમારની સાથ. મુનિ॰- ૭ પાંચ સુમતિ તીન ગુપતિશુજી, મુનિવર કરે રે વિહાર; નગરી કુંતિ આવીયાજી, જન મન હરખ અપાર. મુનિ− ૮ નગરી તા અનેવી તણીજી, ડર નહિ એક લગાર; નાકર તા કામે ગયાજી, એકલા રહ્યા સાય. મુનિ॰- ૯
આહાર. મુનિ− ૫ ઉઠી રે ઝાળ;
[ ૧૧૫
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
રે વીખવાદ; પરીહાર. મુનિ૦-૧૨ સાહી રે માંહ્ય;
વહેારણ વેળા પાંગર્યાજી, નગરી ક્રીયેા રે પ્રવેશ; શીર દાઝે પાય મળેજી, મમતા નહિ લવલેશ. મુનિ-૧૦ રાય રાણી સાગ રમેજી, ધ્યે દીઠા રે સાધ; મુજ અંધવ ઈમહી જ હતાજી, નયણ વછુટત્યાં નીર. મુનિ-૧૧ રાય રાણીને નીરખતાંજી, રાય મન હુએ રાયે જન હુકારીયાંજી, જતીને કરો રાયના જન સાથે થયાજી, જતીની અમને રાયે આદેશીયાજી, અધન દીધા રે સાધ. મુનિ૰-૧૩ ધીરજ તે સાધુ પરેજી, ન લીધે આપણે રે નામ; સમતાભાવે ચાલીયાજી, લેતાં ભગવંતનું રે નામ. મુનિ૦-૧૪ સ્મશાન ભૂમિકા લેઈ ચાલ્યાજી, કાપ ચડયો તેણી વાર; ત્વચા ઉતારી દેહનીજી, ના આણ્યે. રાષ લગાર. મુનિ૦-૧૫ પરિસહ તે સાધુ સહેજી, અંતગડ કેવલી રે હાય; આઠ કના ક્ષય કરેજી, પહેાંચ્યા મુકિત રાય. મુનિ૦-૧૯ ઝાડે પંખી ધ્રુજીયાંજી, રાયા રાઝ શિયાળ; ત્વચા તારી જીવતાંજી, તે રાણીના વીર. મુનિ-૧૭ હાહાકાર નગરી હુઈજી, જોવા મળીયાં રે લેાક; રાય રાણી જોવાં મળ્યાંજી, મળીયાં રાણા રાણ, મુનિ-૧૮ નાકર તા ચૌદીશે જોઈજી, ના દેખે મુનિના રે પાય; ત્યાંય તે દીસે નહિજી, હુડા મ્હારા ભરાય. મુનિ૦-૧૯ હવે આમણ ક્રુમણુ નીકળ્યા, ચેડી પૂછે રે વાત; કીહાંથી આવ્યા કીહાં જશેાજી, કુણુ તણા રાજદૂત. મુનિ૦-૨૦ સાવી નગરી અમે વસીચેજી, કનકેતુ તિહાં રાય; ખંધકકુમાર સંયમ લીયેાજી, તેહની ચાકી થાય. મુનિ૦-૨૧ વચન સુણી ચેડી તણાંજી, ઈંડે ઉડી રે ઝાળ;
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ખંધકકુમારની સજઝાય
[૧૧૭
હા હા મેં એ શું કર્યું છે, હણી નાની બાળ. મુનિ.-૨૨ પરિસહ તે સાધુ સહેજી, અવર સહ્યાં નહિ જાય; આઠ કરમને ક્ષય કરીશ, પામ્યાં સુખ અનંત. મુનિ-૨૩ રાય રાણીને વિનવે, રાણી કરે રે વિચાર; બંધવનાં દુઃખ દેહીલાંછ, તે શું સંચમ ભાર, મુનિ -૨૪ મણિ માણેકને મેતીયાંજી, છોડ્યો યણ ભંડાર; મમતા મૂકી રાજ્યની જી, લે શું સંયમ ભાર. મુનિવ-૨૫ મમતા મૂકી રાજ્યનીજી, છેડ્યો સઘળે રે સાથ; રાય રાણી સંયમ લીયેજી, પાંચસે ને પરિવાર. મુનિ-૨૬ કેવળજ્ઞાની સમેસર્યાજી, પ્રશ્ન પૂછે રે રાય; આગે હતાં કે નવાં બાંધીયાં, તે ભાંખે ઋષિરાય. મુનિવ–૨૭ ઘણે કાળે બાંધ્યા હતા, જે નથી હુવા રે ક્ષય, સૂર પણે પરિસહ સહ્યાજી, પહોંચ્યા મુકિત મેઝાર. મુનિ–૨૮ વચન સુણી કેવળી તણાંજી, અધિક હેઓ વૈરાગ; આઠ કરમને ક્ષય કરીજી, પહોંચ્યા મુકિત મેઝાર. મુનિવ–૨૯ કર જોડી કવિયણ ભણેજી, સુણજે ભવયણ લેક; કમતણાં બંધ મત કરે છે, જાઓ શિવપુર લેક. મુનિ–૩૦
શ્રી સૌભાગ્યસાગર કૃત જંબુસ્વામીનું ચોઢાળીયું
દેહા સરસતિ પદપંકજ નમી, પામી સુગુરૂ પસાય; ગુણ ગાતાં જબુસ્વામીના, મુજ મન હર્ષ ન માય-૧
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૧૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
vvvv
+ + +
= 'w ,
,
*
* * * *
*
યૌવનવય વ્રત આદરી, પાળે નિરતિચાર; મન વચન કાયા સુદ્ધ શું, જાઉં તસ બલિહાર-૨
ઢાળ પહેલી
(૧૦૦) રાજગૃહી નગરી ભલી રે લાલ, બાર જન વિસ્તારરે, ભવિક જન. શ્રેણિક નામે નવેસરૂ રેલાલ, મંત્રી અભયકુમાર રે.ભવિક જન.
ભાવ ધરી નિત્ય સાંભળે રે લાલ-૧ રાષભદત્ત વ્યવહારી રે લાલ, વસે તિહાં ધનવંત રે; ભાવિક ધારણ તેની ભારજા રે લાલ, શીલાદિક ગુણવંત રે. ભાઇ-૨ સુખ સંસારનાં વિલસતાં રે લાલ, ગર્ભ રહ્યો શુભદિન રે; ભ૦ સુપન લઘું જબુવૃક્ષનું રે લાલ, જનમ્યા પુત્ર રતન્ન રે. ભાવ-૩ જબુકુમાર નામ સ્થાપીયું રે લાલ, સ્વમ તણે અનુસાર રે; ભ૦ અનુક્રમે યૌવન પામી રે લાલ, હુઓ ગુણભંડાર રે. ભાવ-૪ ગ્રામાનુગ્રામ વિચરતાં રે લાલ, આવીયા સેહમસ્વામી રે; ભ૦ પૂર જન વાંદવાં આવીયાં રે લાલ, સાથે જખુ ગુણ ધામરે.ભા૫ ભવિક જનના હિત ભણું રે લાલ, ભવ દુઃખ તારણહાર રે; ભવિ. દેશના સુણ જંબુકુમારે રેલાલ, સંયમ લીધો મનકેડ રે.ભા-૬
ઢાળ બીજી
(૧૦૧) ગુરૂ વાંદી ઘર આવીયા રે, પામી મન વૈરાગ; માત પિતા પ્રત્યે વિનવે રે, કરશું સંસારને ત્યાગ.
માતાજી અનુમતિ દ્યો મુજ આજ – ચારિત્ર પંથ છે દેહી રે, વ્રત છે ખાંડાની ધાર,
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જંબુસ્વામીની સઝાય
[ ૧૧૯ '
લઘુવય છે વત્સ તુમ તણી રે, કેમ પળે પંચાચાર. કુમારજી વ્રતની મ કરો વાતd મુજ એકજ અંગ જાત.કુંત્ર-૨ એકલા વિહારે વિચરવું રે, રહેવું વન ઉદ્યાન; ભૂમિસંથારે પઢવું રે, ધરવું ધર્મનું ધ્યાન. કુમારુ વ્રત –૩ પાય અડવાણે ચાલવું રે, ફરવું દેશ વિદેશ; નિરસ આહાર લેવો સદા રે, પરિસહ કેમ સહેશકુમા વ્રત૦-૪ કુમાર કહે માતા પ્રતે રે, એ સંસાર અસાર; તન ધન યૌવન કારમું રે, જાતા ન લાગે વાર. માતા અનુ-પ માતા કહે આહાદથી રે, વત્સ પર શુભ નાર; યૌવનવય સુખભેગવી રે, પછી લેજે સંયમ ભાર. કુમ, વ્ર -૬ માતા પિતાએ આગ્રહ કરી રે, પરણાવી આઠ નાર, જળથી કમળ જેમ ભિન્ન રહે રે, તેમ રહે જ બુકમાર. ૦-૭
ઢાળ ત્રીજી
(૧૨) સનેહી પ્રીતમને કહે કામિની, સુણે સ્વામી અરદાસ, સુગુણ
જન સાંભળે. સનેહી અમૃતસ્વાદ મૂકી કરી, કહે કેણ પીવે છાશ. સુગુરુ-૧ સનેહી કામકળા રસ કેળ, મૂકેજી વ્રતને ધંધ; સુગુણ સનેહી પરણીને શું પરિહરે, હાથ મેલ્યાને સંબંધ. સુગુ-૨ સનેહી ચારિત્ર વેળુ કવળ જિયું, તેમાં કિયે સવાદ; સુગુણી સનેહી ભેગ સામગ્રી પામી કરી, ભેગો ભેગ આહાદ. સુટ-૩ સનેહી ભાગ તે રોગ અનાદિને, પીડે આતમ અંગ; સુગુણી સનેહી તે રોગ સમાવવા, ચારિત્ર છે રે રસાંગ, સુગુણ૦-૪
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
સનેહી કિંપાકફળ અતિ કુટડાં, ભક્ષતાં લાગે મિg; સુગુણી૦ સનેહી વિષ પસરે જ અંગમાં, ત્યારે હવે અનિષ્ટ. સુ–પ સનેહી દીપ ગ્રહી નિજ હાથમાં, કેણ ઝંપાવે કૂપ, સુગુણી સનેહી નારી તે વિષ વેલડી, વિષયફલ વિષ વિરૂપ. સુ-૬ સનેહી એહવું જાણી પરિહરે, સંસાર છે માયાજાળ; સુગુણ સનેહી જો મુજશું તમનેહ છે,તો વ્રત લ્યો થઈ ઉજમાળ સુ-૭
હાલ ચેથી
- (૧૦૩) એહવે પ્રભવે આવી, પાંચસે ચોરની સંગ રે; વિદ્યાએ તાળાં ઉઘાડીયાં, ધન લેવાને ઉમંગ રે. નમે નમે શ્રી
જંબુસ્વામીને-૧ જબુએ નવપદ ધ્યાનથી, સ્થંભ્યા તે સવિ દંભ રે; રંથભ તણું પેરે સ્થિર રહ્યા, પ્રભો પાયે અચંભરે. ન૦-૨ પ્રભો કહે જંબુ પ્રત્યે, ઘો વિદ્યા મુજ એહ રે; જંબુ કહે એ ગુરૂ કને, છે વિદ્યાનું ગેહ રે. નમે નમો –૩ પંચ સય ચોર તે બુઝવી, બુઝવ્યાં માય હાય રે; સાસુ સસરા નારી બુઝવી, સંયમ લેવા જાય છે. નેમ -૪ પંચ સયા સત્તાવીશ શું, પરવયે જંબુકુમાર રે; સાહમ ગણધરની કને, લીયે ચારિત્ર ઉદાર છે. નમે૫ વીરથી વીશમે વરસે, થયા યુગપ્રધાને રે; ચૌદ પૂર્વ અવગાહીને, પામ્યા કેવળજ્ઞાને રે. નમે૬ વરસ ચોસઠ પદવી ભેગવી, સ્થાપી પ્રભવસ્વામી રે; અષ્ટ કમને ક્ષય કરી, થયા શિવ ગતિ ગામી રે. નમો. ૭
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જંબુસ્વામીની સજઝાય
[૧૨૧
.
.
સંવત અઢાર તેરોત્તરે, રહ્યા પાટણ ચોમાસ રે; ચરમ કેવળીને ગાવતાં, હોયે લીલ વિલાસ રે. નમો. ૮ મહિમાસાગર ગુરૂ, તાસ તણે સુપસાય રે, જંબુસ્વામી ગુણ ગાઈયા, ભાગ્યે ધરીય ઉત્સાહ રે. ન. ૯
શ્રી હેતવિજયજીકૃત શ્રી જંબુસ્વામીની સઝાય
(૧૪). રાજગૃહી નગરી વસે, ઋષભદત્ત વ્યવહારી રે; તસ સુત જંબુકુમર નમું, બાળપણે બ્રહ્મચારી રે. ૧ જંબુ કહે જનની સુણે, સ્વામી સુધર્મા આવ્યા રે; દિક્ષા લેશું તે કને, અનુમતિ દ્યો મોરી માયા છે. જંબુ, ૨ માતા કહે સુણ બેટડા, વાત વિચારી કીજે રે; તરૂણ પણે તરૂણી વરી, છાંડી કેમ છુટી જે રે. માતા. ૩ આગે અણિક મુનિવરા, ફરી પાછા ઘર આવ્યા રે; - નાટકણ નેહે કરી, આષાઢાભૂતિ ભોળાયા રે. માતા. ૪ વેશ્યા વશ પડીઆ પછી, નદિષેણુ નગીને રે; આદ્ર દેશનો પાટવી, આદ્રકુમાર કાંકીને રે. માતા ૦ ૫ સહસ વરસ સંજમ લીઓ, તોયે પાર ન પાયા રે, પૂરવને કરમે કરી, પછી ઘણું પસ્તાયા છે. માતા૬ મુનિવર રહનેમિ, નેમિ જિનેસર ભાઈ રે; રાજિમતી દેખી કરી, વિષય તણી મતિ આઈરે. માતા. ૭ દીક્ષા છે વત્સ દોહીલી, પાળવી ખાંડાની ધાર રે; સરસ નિરસ અન જિમવું, ડાભ સંથારે સૂવું રે. માતા. ૮
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૨ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
દીક્ષા છે વત્સ દેહિલી, કહ્યું હમારૂં કીજે રે; પરણે પનેતા પદમણ, પુરો મનોરથ ભાઈ રે. માતા - જ કહે જનની સુણો, ધન ધન્ના અણગાર રે; મેઘ મુનિસર મોટક, શાલિભદ્ર સંભાળે રે. જબ૦ ૧૦ ગજસુકુમાલ ગુણે ભર્યો, આતમ સાધન કીને રે; ષટમાસી તપને પારણે, ઢંઢણે કેવલ લીધે રે. જબુ. ૧૧ દશાણભદ્ર કેવલ લહી, ઈદ્રને પાયે લગાડ્યો રે; પ્રસન્નચંદ્ર કેવલ લહી, પામ્યા છે પરમ આણંદ રે. જંબુર ૧૨. એમ અનેક બહુ મુનિવર હુવા, કહેતાં પાર ન પાવે રે; અનુમતિ દ્યો મોરી માતાજી, ખીણ લાખણે જાય રે. જંબુ, ૧૩ પાંચસે સતાવીસ સાથે, જબુકુમર પરવરીએ રે; પંચમહાવ્રત ઉચરી, ભવજલ સાયર તરીઓ રે. જંબુ, ૧૪ જંબુ ચરમ જ કેવલી, તાસ તણા ગુણ ગાયા રે; પંડિત લલિતવિજય તણા, હેતવિજય સુપસાયા રે. જંબુ૦૧૫
(૧૫) સરસ્વતી સામિની વિનવું, સશુરૂ લાગું પાય; ગુણ ગાશું જબુસ્વામીના, હરખ ધરી મનમાંય.
ધન ધન ધન જંબુસ્વામીને. ૧ ચારિત્ર છે વત્સ દેહિલું, વ્રત છે ખાંડાની ધાર; પાય અડવાણેજી ચાલવું, કરવા ઉગ્ર વિહાર. ધન૦ ૨ મધ્યાન્હ પછી કરવી ચરી, દિનકર તપે રેનિલાડ; વેલ્થ કવળ સમ કેળીઆ, તે કિમ વાળ્યા રે જાય. ધન ૩ કેડી નવાણું સેવન તણું, તમારે છે આઠે નાર; સંસાર તણું સુખ સુણ્યાં નહિ, ભેગે ભેગ ઉદાર. ધન- ૪
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જંબુસ્વામીજીની સજઝાય
[૧ર૩.
રામે સીતાને વિજેગડે, બહેત કિયા રે સંગ્રામ; છતી રે નારી તમે કાંઈ તજે, કાંઈ તો ધનને ધામ. ધન પ. પરણને શું પરિહરે, હાથ મેત્યાનો સંબંધ; પછી તે કરશો સ્વામી એરતે, જિમ કી મેઘમુણિંદ. ધન૬ જંબુ કહે રે નારી સુણે, અમ મન સંયમ ભાવ; સાચો સ્નેહ કરી લેખ, તે સંયમ લો અમ સાથ. ધન- ૭ : તેણે સમે પ્રભોજી આવીઓ, પાંચશે ચોર સંઘાત; તેને પણ જંબુસ્વામીએ બુઝ, બુઝવ્યા માતને તાત. ધ. ૮ સાસુ સસરાને પણ બુઝવ્યા, બુઝવી આઠે નાર; પાંચ સત્તાવીશ શું, લીધેજી સંયમ ભાર. ધન. ૯ સુધર્માસ્વામી પાસે આવીયા, વિચરે છે મનને ઉલ્લાસ; કમ ખપાવી કેવળ પામીયા, પહોંચ્યા છે મુક્તિ મોઝાર. ધન૦૧૦
શ્રી શાંતિકુશલમુનિ કૃત શ્રી સનતકુમારચક્રવર્તિની સક્ઝાય
(૧૦૬) સરસતિ સરસ વચન રસ માગું, તેરા પાયે લાગું; સનતકુમાર ચકી ગુણ ગાઉં, જિમ હું નિર્મળ થાઉં. રંગીલા રાણા રહો જીવન રહો રહો, મેરે સનતકુમાર,
વિનવે સવિ પરિવાર.- ૧. રૂપ અનુપમ ઇદ્દે વખાણ્ય, સુર સુણી ઈમ વાચા; બ્રાહ્મણ રૂપ કરી દોય આયા, ફરી ફરી નિરખત કાયા. રંગી- ૨. જેહ વખાણે તેહ, રૂપ અનુપમ ભારી; સ્તવના સાંભળી મનમાં હરખે, આ ગર્વ અપારી. ૨૦- ૩ -
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
-
-
- **
, * * *
- - * *
- .
- + + +
***
પાક
'
d w
w
w
-
અબ શું નિરખો લાલ રંગીલે, ખેળ ભરી મુજ કાયા; નાહી ધેઈજબ છત્ર ધરાવું, તબ જજે મેરી કાયા. રં૦- ૪ મુગટ કુંડળ હાર મોતીના, કરી શણગાર બનાયા; છત્ર ધરાવી સિંહાસન બેઠા, તબ ફરી બ્રાહ્મણ આયા. રં૦- ૫ દેખી જોતાં રૂપ પલટાણું, સુણ હે ચકી રાયા; સોળ રોગ તેરી દેહમાં ઉપન્યા, ગર્વ મકર કાચી કાયા. રં– ૬ કળામળીયે ઘણું ચકી મનમાં, સાંભળી દેવની વાણું; તુરત તબેલ નાંખીને જોવે, રંગ ભરી કાયા પલટાણું. ૨૦- ૭ ગઢ મઢ મંદિર માળીયાં મેલ્યાં, મેલી તે સવિ ઠકુરાઈ, - નવનિધિ ચૌદ રતન સવિ મેલ્યાં, મેલી તે સકળ સજાઈ. રં– ૮ હય ગય રથ અંતેઉરી મેલી, મેડી તે મમતા માયા; એકલડો સંયમ લેઈ વિચરે, કેડ ન મેલે રાણા રાયા. ૨૦- ૯ પાયે ઘુઘરી ઘમઘમ વાજે, ઠમ ઢમ કરતી આવે, દશ આંગુલિચે બે કડી, વિનતી ઘણય કરાવે. રં૦-૧૦ તુમ પાખે મારું દિલડું દાઝે, દિન કેહી પરે ગમીજે, એક લાખને બાણું સહસને, નયણે કરી નિરખી જે. ર૦-૧૧ માત પિતા હેતે કરી મૂરે, અંતેઉર સવિ રે,
એકવાર સન્મુખ જુઓ ચકી, સનતકુમાર નવિ જે. રં૦-૧૨ : ચામર ઢળાવે છત્ર ધરાવો, રાજ્યમેં પ્રતાપ રૂડા; છ ખંડ પૃથ્વી આણ મનાવે, તે કિમ જાણ્યા કૂડા. ૨૦-૧૩ છત્ર ધરે શિર ચામર ઢાળે, રાજન પ્રતાપ રૂડે; - છ ખંડ પૃથ્વી રાજ્ય ભેગ, છ માસ લગે ફરે કેડે. ૨૦-૧૪ તવ ફરી દેવ છળવા તે કારણ, વેદ્ય રૂપ લહી આવે; તપ શક્તિએ કરી લબ્ધિ ઉપની, થુંકે કરી પ્રેગ સમાવે. ૨૦–૧૫ - બે લાખ વરસ મંડળીક ચકી, લાખ વરસની દીક્ષા
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભરત ચક્રવર્તિની સજઝાય
[૧૨૫
પંદરમાં જિનવરને વારે, નરદેવ કરે જીવ રક્ષા. ૨૦-૧૬ શ્રીવિજયસેનસૂરીશ્વર વાણી, તપગચ્છ રાજે જાણી; વિનયકુશળ પંડિતવર ખાણી, તસ ચરણે ચિત્ત આણી. ૨૦–૧૭૫ સાત વરસે રોગ સમા, કંચન સરખી કાયા; શાંતિ કુશળ મુનિ એમ પયપે, દેવલોક ત્રીજા પાયા. રં૦-૧૮ શ્રી ભરત ચક્રવર્તિની સઝાય
(૧૦૭) આભરણ અલંકાર સઘળાં ઉતારી, મસ્તક સેંતી પાગી; આપો આપ થઈને બેઠા, તવ દેહ દીસે છે નાગી.
ભરતેશ્વર ભૂપતિ ભારે વૈરાગી-૧ અનિત્ય ભાવના એસી રે ભાવી, ચાર કરમ ગયા ભાગી; દેવતાએ દીધે એ મુહપત્તિ, જેહ જિનશાસનના રાગી.
ભરતે-૨ સ્વાંગ દેખી ભરતેશ્વર કેરો, સહિયર હસવાને લાગી; હસવાની અબ ખબર પડેગી, રહેજે અમશું આવી. ભરતે-૩
રાશી લાખ હયવર ગયવર, છનનુ કોડ હું પાગીચોરાશી લાખ રથ સંગ્રામી, તતક્ષણ દીધા છે ત્યાગી. ભરતે – ચાર ક્રોડ મણ અન્ન નિત્ય સીઝે, દશ લાખ મણ લુણ લાગી; ચોસઠ સહસ અંતે ઉરી ત્યાગી, સુરતા મેક્ષસે લાગી. ભરતે -૫ અડતાલીશ કેસમાં લશ્કર પડે છે, દુશ્મન જાય છે ભાગી; ચૌદ રતન તે અનુમતિ માગે, મમતા સહુ શું ભાગી. ભારતે.-૬ તીન કોડ ગોકુળ ધણ દુઝે, એક કોડ હળ ત્યાગી; ચોસઠ સહસ અંતેઉરી ત્યાગી, મમતા સહુ શું ભાગી. ભરતે –૭*
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૬]
શ્રી જૈન સક્ઝાય સંગ્રહ
ભરી સભામાં ભરતેશ્વર બેલ્યા, ઉઠે ખડા રહે જાગી; આ લેક ઉપર નજર ન દેશે, નજર દેજે તમે આગી. ભરતે૦-૮ વચન સુણી ભરતેશ્વર કેરાં, દશ સહસ્ત્ર ઉઠયા છે જાગી; કુટુંબ કબીલે હાટ હવેલી, તતક્ષણ દીધાં છે ત્યાગી. ભરતે-૯
એક લાખ પૂરવ લગે, સંયમ કેવળ સાર; શિષ અઘાતી કમ ખપાવી, પહોંટ્યા મુકિત મેઝાર. ભરતે-૧૦
શ્રી રામવિજયજી કૃત શ્રી ભરતબાહુબલીનું દ્વિરાળીયું
" દેહા સ્વસ્તિ શ્રી સારદા ભણી, પ્રણમી ઋષભ જિર્ણદ; ગાશું તસ સુત અતિ બળી, બાહુબળી મુનિચંદ- ૧ ભરતે સાઠ સહસ વરસ, સાધ્યા ષટ ખંડ દેશ; અતિ ઉત્સવ આણંદશું, વિનિતા કીધ પ્રવેશ ૨ ચકરત્ન આવે નહીં, આયુદ્ધશાળા માંહ; મંત્રીશ્વર ભરતને સદા, કહે સાંભળ તું નાહ - ૩ સ્વામી તે નિજ ભુજબળે, વશ કીધા ષટ ખંડ; પણ બાહુબળી બ્રાતને, નવિ દીઠે ભુજ દંડ.– ૪ સુર નર માંહે કે નહિ, તસ જીપણ સમરથ; તે પ્રભુ તુમ બળ જાણશું, જે સહશો તુજ હથ.- ૫ સુણતાં મંત્રી વયણ ઈમ, ચકી હુ સતેગ; બાહુબળી ભણી મે , નામે દુત મુવેગ- ૬ ભટ રથ હયવર ઠાઠશું, તે કીધ પ્રયાણ શુકન હુવા બહુ બહુ વંકડા, પણ સ્વામીની આણ - ૭
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભરત બાહુબલીનું ઢિાળીયું,
[ ૧૨૭
આશ-૧૧
ધરા આલંઘી અતિ ઘણી, આવ્યા મહુલી દેશ; જિહાં કોઈ બાહુબળી વિના, જાણે નહિ નરેશ.- ૮ તક્ષશિલા નગરી જિહાં, બાહુબળી ભૂમિદ; દૂત સુવેગ જઈ તિહાં, પ્રણમ્યા પાય અરિવંદ.- ૯ બાહુબળી પૂછે કુશળ, ભરત તણા પરિવાર; ચતુરાઇ શું દૂત તવ, ખેલે મેલ આસન અડધુ બેસવા, આપે સુરપતિ લક્ષ જક્ષ સેવા કરે, જગત કરે જસ હેલે જિત્યા ખંડ ષટ, ખેદ ન ુતે ઋષભદેવ સાનિધ્ય કરે, તસ કિમ કુશળ ન હાય.-૧૨ પણ પ્રભુ તુમ આવ્યા વિના, માને સકળ નિત્ય; કામ નહિ હવે ઢીલનું, સેવા પ્રભુ નહિ તે જો તે કાપશે, કાઈ ન રહેશે તીર; તસ ભુજ દંડ પ્રહાર એક, સહશે તુજ શરીર.--૧૪ એ સેના વળી એ ઋદ્ધિ, તિહાં લગે જાણેા સ; જિહાં લગે એ કાપ્યું! નહિ, મૂકે તે ભણી ગ. ૧૫
કાય;
સમરન્થ. ૧૩
ઢાળ પહેલી
(૧૦૮)
રાગ મ ગાળી
જારે શું તુજ મારૂં દૂત, બાહુબળી ખેલે થઈ
કાપે ચડયો હું હારો રે નાહિ, એક મુઠીયે ધરૂ
વિચાર.-૧૦
જાસ;
ભૂત; રાજા નહિ નમે.
ધરતી માંહિ.
રાજા—
-૧
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
હું તે જાણતે તે તાતજી જેમ, ભાઈપણાને હવે જાણે પ્રેમપુરા એહ જ મારો કહેજે ગુજ, જે બળ હોય તે કરજે ગુજ.
રાજા ૦–૨.. દઈ ચપેટા કાઢો દૂત, વિલો થઈ વિનીતાએ પહંત રાજા, સંભળાવ્યો સઘળો વૃતાંત, કો ભરતપતિ જેમ કૃતાંત.
રાજા ૦–૩ રણથંભા વજડાવી જામ, સેના સજી હુઈ સઘળી તામ; રાજા ક્રેડ સવા નિજ પુત્ર સકજજ, રણના રસિયા હુવા સજજ. રાજા -૪ લાખ ચોરાશી વર ગજરાજ, ઘેડા લાખ ચોરાશી સાજ; રાજા લાખ ચોરાશી રથવાળા જાણ, લાખ રાશી ધૂરે નિશાણ.
રાજા –૫ પાયક છનુ કેડિ ઝુઝાર, વિદ્યાધર કિન્નર નહિ પાર; રાજા એમ સુભટની કેડા કેડ, રણ રસે બાંધી હેડા હેડ. રાજા -૬ પૃથ્વી કંપી સેનાને પૂર, રજપું છા અંબર સૂર; રાજા, સોળ લાખ વાજે રણતુર, ચકી ચાલ્ય સેનાને પૂર. રાજા-૭ પહેલે બહુળી દેશની સીમ, સુણી બાહુબળી થયે અતિ
ભીમ; રાજા ત્રણ લાખ બાહુબળીના રે પૂત, કોળે ચઢયા જાણે જમનારે દૂત.
રાજા –૮ સેના સમુદ્ર તણે અનુહાર, કહેતાં કિમહી ન આવે પાર; રાજા ચકીશ્વરની સેના સર્વ, તૃણ જેમ ગણતો હોટ ગર્વ. રાજા -૯ પહેરી કવચ અસવારી કીધ, બાહુબળી રણ ડંકા દીધ; રાજા ભરતે પહેર્યો વજી સાહ, ગજ રતને ચઢો અધિક ઉચ્છાહ,
રાજા – ૧
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________
પહેલી ત્રણ હાર : ભરત અને બાહુબલિનાં યુદ્ધ નીચે : માનત્યાગ કરવા માટે બ્રાહ્મી અને સુંદરીની બાબલિને વિનતિ
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભરતબાહુબલીનું કિંઢાળીયું
બહુ સામાં આવ્યાં સેન, કંપ્યા ગગને પૃથ્વી જેણ; રાજા, ઘેડે ઘેડા ગજે ગજરાજ, પાળે પાળા અડે રણકાજ; રાજા–૧૧ ઝળકે ભાલા ભીમ ખડગ્ય, તરે છા ગગનને મગ; રાજા શૂર સુભટ લડે છે તેમ, નાંખે ઉલાળી ગજ કાંકરી જેમ. ર૦-૧૨ રૂધિર નદી વહે ઠામે ઠામ,બાર વરસ એમ કીધો સંગ્રામ; રાજા, બેહમાં કોઈ ન હાર્યો જામ, ચમર સૌધર્મેદ્ર આવ્યા તામ.
રાજા–૧૩ તાતજી સૃષ્ટિ કરી છે એહ, કાંઈ પમાડે તેહને છેહ; રાજા ભાઈદય ગ્રહ રણુભાર, જેમ ન હોય જનને સંહાર, રા૦–૧૪ માન્યું વચન બે ભાઈએ જામદેવે થાપ્યા ત્યાં પંચ સંગ્રામ રાજા, દષ્ટિ વચન બહુ મૂષ્ટિ ને દંડ, બેહુ ભાઈ કરે યુદ્ધ પ્રચંડ.
રાજા૦–૧૫ દેહા અનિમિષ નયણે જોવતાં, ઘડી એક થઈ જામ; ચક્કીનાં નયણે તુરત, આવ્યાં આંસુ તામ. ૧ સિંહનાદ ભરતે કિયે, જાણે કુટયો બ્રહ્માંડ ગેંડા નાદ બાહુબળે, તે ઢાંક્યો અતિ ચંડ. ૨ ભરતે બાહુ પસારીયે, તે વાળે જિમ કંબ; વાનર જિમ હીંચે ભરત, બાહુબળી ભુજ લંબ. ૩ ભરતે મારી મુષ્ટિકા, બાહુબળી શિર માંય; જાનુ લગે બાહુબળી, ધરતી માંહિ જાય. ૪ ગગન ઉછાળી બાહુબળ, મૂકી એવી મૂઠ, પેઠે ભરતેશ્વર તુરત, ધરતી માંહે આકંઠ. ૫ ભરત દંડે બાહુ તણે, સૂર્યો મુગટ સહેર;
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ભરત તણે બાહુબળ, કિયે કવચ ચકચૂર. ૬ બેલ્યા સાખી દેવતા, હાર્યો ભરત નરેશ; બાહુબળી ઉપર થઈ, ફૂલવૃષ્ટિ સુવિશેષ. ૭ ચક્રી અતિ વિલખે થયે, વાચા ચૂક્યો તામ; બાહુબળી ભાઈ ભણી, મૂક્યું ચક્ર ઉદામ. ૮ ઘરમાં ચક્ર ફરે નહિ, કરી પ્રદક્ષિણ તાસ; તેજે ઝળહળતું થયું, આવ્યું ચક્રી પાસ. ૯ બાહુબળી કેપે ચડ્યો, જાણે કરૂં ચકચૂર; મૂઠી ઉપાડી મારવા, તવ ઉગ્યે દયા અંકુર. ૧૦ તામ વિચારે ચિત્તમેં, કિમ કરી મારું બ્રાત; મૂઠી પણ કિમ સંહ, આવી બની દેય વાત. ૧૧ હસ્તિ દંત જે નીકળ્યા, તે કિમ પાછા જાય; ઈમ જાણે નિજ કેશને, લોચ કરે નર રાય. ૧૨
ઢાળ બીજી જિન વચને વૈરાગીય હો ધન્ના–એ રાગ.
(૧૦૦) તવ ભરતેશ્વર વિનવે રે ભાઈ, ખમે ખમે મુજ અપરાધ; હું એ છે ને ઉછાંછળેરે ભાઈતું છે અતિહીં અગાધ રે.
બાહુબળી ભાઈ, યું કયું કીજે બે... એ આંકણું. તું મુજ શિરને શેહરે રે ભાઈ, હું તુજ પગની રે ખેહ; એ સવિ રાજ્ય છે તાહરૂં રે ભાઈ, મને માને તસ દેય રે.
બાહુ યું૦ ૨ હું અપરાધી પાપીઓ રે ભાઈ કીધાં અનેક અકાજ; લેભવશે મુકાવીયાં રે ભાઈ, ભાઈ અઠ્ઠાણુંના રાજ રે. બાહુબ્રુ.૩
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભરતબાહુબલીનું કિંઢાળીયું.
[ ૧૩૧
એક બંધવ પણ તું માહરે રે ભાઈ, તે પણ આદરે એમ; તે હું અપજશ આગળ રે ભાઈ, રહીશું જગમાં કેમ રે.
બાહુ ચું. ૪ કોડ વાર કહું તુજને રે ભાઈ, તાતજી ઋષભની આણ; એક વાર હસી બોલને રે ભાઈ, કર મુજ જન્મ પ્રમાણ રે.
બાહુ ચું૦ ૫ ગુનેહ ઘણે છે માહિરો રે ભાઈ, બક્ષીસ કરીય પસાય; રાખે રખે દમણ કિશી રે ભાઈ, લળી લળી લાગું છું પાયરે.
બાહુ૦ યું. દર ચકીને નયણે ઝરે રે ભાઈ, આંસુડાં કેરી ધાર; તે દુઃખ જાણે તે ઉરે રે ભાઈ, કે જાણે કિરતાર રે. બાહર ચું. ૭ નિજ નયરી વિનીતા ભણી રે ભાઈ, જાતાં ન વહે પાય; હા! હા! મૂરખ મેં શું કિયું રે ભાઈ, ઈમ ઊભો પસ્તાય રે.
બાહુ યું૮ વિવિધ વચન ભરતેશનાં રે ભાઈ, સુણિ નવિ રાચ્ચા તેહ; લીધું વ્રત તે કયું ફિરે રે ભાઈ, જિમ હથેળીમાં રેહ રે.
બાહુ સું૦ ૯ કેવલ લહી મુગતે ગયા રે ભાઈ બાહુબળી અણગાર; પ્રાતઃસમય નિત્ય પ્રમીયે રે ભાઈ, જિમ હોય જય જયકાર રે.
બાહ૦ મું - ૧૦
કહીશ શ્રી ગષભજિનના સુપસાય ઈણિ પરે, સંવત સત્તર ઈકેતરે,
ભાદ્રવા સુદિ પડવા તણે દિન, રવિવાર ઉલટ ભરે; વિમળવિજય ઉવઝાય સલ્લુરૂ, શીશ તસ શ્રી શુભવરે,
બાહુબળી મુનિરાજ ગાતાં, રામવિજય જય શ્રી વરે. ૧૧
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સઝાય સગ્રહ
શ્રી જીવવજયજી કૃત
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર અને ગુણસાગરનું ત્રિઢાળિય
દાહા
૧૩૨ ]
અંગ;
શાસન નાયક સુખકરૂં, વીવીર જિષ્ણુ દુ; પૃથ્વીચંદ્ર મુનિ ગાવશું, ગુણસાગર સુખક.-૧ ઉત્તમના ગુણ ગાવતાં, ગુણ આવે નિજ વાત ઘણી વૈરાગ્યની, સાંભળજો મન ૨૫. ૨ શખ ફળાવતી ભવ થકી, ભવ એકવીશ સમંધ; ઉત્તરાત્તર સુખ ભાગવી, એકવીશમે ભવે સિદ્ધ.-૩ પણ એકવીશમા ભવ તણા, અલ્પ કહુ ં અધિકાર; સાંભળજો સનમુખ થઈ, આતમને હિતકાર.-૪
ઢાળ પહેલી
(૧૧૦)
કહત તમાકુ પરિહરા.—એ રાગ.
નગરી અચેાધ્યા અતિ ભલી, રાજ્ય કરે હરિસિંહ; મેરે લાલ પ્રિયા પદ્માવતી તેહને, સુખવિલસે ગુણ ગેહ, મેરે લાલ. ચતુર સનેહી સાંભળેા. એ રાગ.-૧ સર્વારથથી સુર ચવી, તસ કુખે અવતાર; મેરે લાલ. રૂપકળા ગુણ આગળા, પૃથ્વીચંદ્ર કુમાર, મેરે લાલ. ચતુર૰-૨ સમ પરિણામી મુનિ સમા, નિરાગી નિરધાર; મેરે પિતા પરણાવે આગ્રહે, કન્યા આઠ ઉદાર. મેરે ચતુર-૩
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર અને ગુણસાગરની સજ્ઝાય
[ ૧૩૩
ગીત વિલાપની સંમ ગણે, નાટક કાય કલેશ; મેરે આભૂષણ તનુ ભાર છે, ભાગને રાગ ગણેશ. મેરે॰ ચતુર૦-૪ હું નિજ તાતને આગ્રહે, સંકટ પડીયેા જેમ; મેરે પણ પ્રતિબધું એ પ્રિયા, માત પિતા પણ એમ. મેરૈ॰ ચતુર૦-૫ જો સિવ સયમ આદરે, તે થાયે ઉપકાર; મેરે એમ શુભધ્યાને ગુણનિલેા, પહેાંત્યો ભવન મેાઝાર. મેરે.ચતુર૦-૬ નારી આઠને ઈમ કહે, સાંભળે ગુણની ખાણ; મેરે ભાગવતાં સુખ ભોગ છે, વિપાક કડવાં જાણુ. મેરે॰ ચતુર૦-૭ કિંપાક ફળ અતિ મધુર છે, ખાધે છડે પ્રાણ; મેરે તેમ વિષય સુખ જાણજો, એહવી જિનની વાણુ. મેરે ચતુર૦-૮ અગ્નિ જો તૃપ્તિ ઇંધણે, નદીએ જલિધ પૂરાય; મેરે તા વિષયસુખ ભાગથી, જીવ એ તૃપ્તો થાય. મેરે ચતુર~~ ભવ ભવ ભમતાં જીવડે, જેહ આરેાગ્યાં ધાન; મેરે તે સવિ એકઠાં જો કરે, તેા સવિ ગિરિવર માન. મેરે ચતુર૦-૧૦ વિષયસુખ પરલેાકમેં, ભાગવીયાં ઈશુ જીવ; મેરે તે પણ તૃપ્ત જ નવિ થયા, કાળ અસંખ્ય અતીવ. મેરે ચ૦-૧૧ ચતુરાં સમજો સુંદરી, મુંઝા મત વિષયને કાજ; મેરે સસાર અટવી ઉતરી, લહિયે શિવપુર રાજ. મેરે કુમરની વાણી સાંભળી, પુત્રી ચતુર સુજાણ; લઘુકમી કહે સાહિમા, ઉપાય કહેા ગુણખાણુ. મેરે કુમર કહે સયમ ગ્રહેા, અદ્ભુત એહ ઉપાય; નારી કહે એમ વિસરજો, સ'ચમે વાર ન થાય. મેરે॰ ચતુર૦-૧૪ કુમર કહે પડખા તુમે, હમણાં નહિ ગુરૂ જોગ; સદ્ગુરૂ જોગે સાધશું, સયમ છડી ભાગ. મેરે
ચતુર૦-૧૨
મેરે
ચતુર−૧૩
મેરે
મેરે
ચતુર૦-૧૫
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૪ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
ચતુર॰-૧૬
ચતુર૦-૧૮
માત પિતા મન ચિંતવે, નારીનેવશ નવિ થાય; મેરે૰ ઉલટી નારી વશ કરી, કુમરનું ગાયું ગાય. મેરે જો હવે રાજા કીજીએ, તેા ભળશે. રાજ્યને કાજ; મેરે નરપતિ ઇમ મન ચિંતવી, થાપે કુમરને રાજ. મેરે॰ ચતુર૦-૧૭ પિતા ઉપરાષે આદરે, ચિંતે મેહના ઘાટ; મેરે૰ પાળે રાજ્ય વરાળિયા, જોતા ગુરૂની વાટ. મેરે રાજ્યસભાએ અન્યદા, પૃથ્વીચંદ્ર સાહ; મેરે ઈણ અવસર વ્યવહારીયા, સુધન નામ આવત. મેરે૦ ૨૦-૧૯ રાજા પૂછે તેહને, કોણ કોણ જોયા દેશ; આશ્ચય દીઠું' જે તમે, ભાંખા તે વિશેષ, મેરે શેઠ કહે સુણ સાહિમા, એક વિનાદની વાત; સાંભળતાં સુખ ઉપજે, ભાભુ' તે અવદાત. મેરે॰ દાહા
મે
કૌતુક જોતાં બહુ ગયા, કાળ અનાદિ અનંત પણ તે કૌતુક જગ વડું, સુતાં આતમ શાંત.-૧ કૌતુક સુણતાં જે હવે, આતમના ઉપકાર; વક્તા શ્રોતા મન ગહુગહે, કૌતુક તે ઉદાર.-૨ ઢાળ મીજી
(૧૧૧)
ગિરિ વૈતાઢચની ઉપરે. એરાગ
આવ્યા ગજપુર નચરથી, તિહાં વસે
અહઃ તિહાં વસે રત્નસંચય તસ નામ છે, સુમ'ગળા
ચતુર-૨૦
મેરે
ચતુર-૨૧
વ્યવહારી રે લે; વ્યવહારી રે લે. તસ નારી રે લે; અહ સુમરેંગળા તસ નારી ૨ લે.-૧
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર અને ગુણસાગરની સજઝાય
[ ૧૩૫
ગુણસાગર તસ નંદને, વિદ્યા ગુણને દરીયો રે લે અવિ. ગોખે બેઠે અન્યદા, જુએ તે સુખ ભરી રે લે. અજી-૨ રાજપંથે મુનિ મલપતે, દીઠે સમતા ભરી રે લો; અદી. તે દેખી શુભ ચિંતવે, પૂરવ ચરણ સાંભળી રે લે. અપૂ૦-૩ માતપિતાને એમ કહે, સુખીયે મુજ કીજે રે લે; અવસુ સંયમ લેશું હું સહી, આજ્ઞા મુજ દીજે રે લો. અ૦આ૦-૪ માતપિતા કહે નાનડા, સંયમે ઉમાહ્યો રે લે; અસં. તો પણ પરણે પદમણું, અમ મન હરખા રે લે. અઅ૦-૫ સંયમ લેજે તે પછી, અંતરાય ન કરશું રે લો; અ અં૦ વિનયે વાત અંગીકરી, પછે સંયમ વરશું રે લો. અ૫૦-૬ આઠ કન્યાના તાતને, ઈમ ભાખે વ્યવહારી રે લે; અ ઈ અમ સુત પરણવા માત્રથી, થાશે સંયમધારી રે લો. અથા૦–૭ ઈમ સુણું મન ચમકિયા, વર બીજે કરશું રે લે; અ૦૦૦ કન્યા કહે નિજ તાતને, આ ભવ અવર નવરશું લે; અઆ૦-૮ જે કરશે એ ગુણનિધિ, અમો તેહ આદરશું રે લે; અઅ. રાગી વૈરાગી દેયમેં, તસ આણા શિરે ધરશું રે લો. જરાત – ૯ કન્યા આઠના વચનથી, હરખ્યા તે વ્યવહારી રે લો; અહ૦ વિવાહ મહોત્સવ માંડીયા, ધવળ ગાવે નારી રે લો. અધ૦–૧૦ ગુણસાગર ગિરૂઓ હવે, વરઘોડે વર સોહે રે લે; અ૦૧૦ ચેરી માંહે આવીયા, કન્યાનાં મન મેહે રે લે. અ૦૭૦-૧૧ હાથ મેળાવો હર્ષશું, સાજન જન સહુ મળિયા રે લે; અસા હવે કમર શુભ ચિત્તમેં, ધર્મધ્યાન સાંભળીયારે લે. અ૦૧૦-૧૨ સંયમ લેઈ સગુરૂ કને, શ્રુત ભણસું સુખકારી રે લે; અથુ સમતા રસમાં ઝીલશું, કામ કષાયને વારી રે લો. અવકા -૧૩
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ગુરૂ વિનય નિત્ય સેવશું, તપ તપશું મને હારી રે લો; અવત દેષ બેંતાલીશ ટાળીશું, માયા લોભનિવારી રે લો. અ૦મા -૧૪ જીવિત મરણે સમપણું, સમ તૃણમણિ ગણશું રે લે; અ.સ સંયમ વેગે થિર થઈ, મેહરિપુને હણશું રે લે. અમોટ–૧૫ ગુણસાગર ગુણશ્રેણિયે, થયા કેવળનાણી રે લે; અથ૦ નારી પણ મન ચિંતવે, વરીયે અમે ગુણખાણુંરે લે. અવ૦-૧૬ અમે પણ સંયમ સાધશું, નાથ નગીના સાથે રે લો; અ૦ના એમ આઠે થઈ કેવળી, કર પિયુડા હાથે રે લો. અ૦૭૦–૧૭ અંબર ગાજે દુંદુભિ, જય જયારવ કરતા રે ; અજ. સાધુવેષ તે સુરવરા, સેવાને અનુસરતા રે; અસે.-૧૮ ગુણસાગર મુનિરાજના, માતપિતા તે દેખી રે લે; અમારા શુભ સંવેગે કેવળી, ઘાતી ચાર ઉવેખી રે લે. અoઘા -૧૯ નરપતિ આવે વાંદવા, મને આશ્ચર્ય આણ રે લે; અમ0 શંખ કળાવતિ ભવ થકી, નિજ ચરિત્ર વખાણી રે લે.
અનિવ-૨૦ ભવ એકવીશ તે સાંભળી, બુઝવા કેઈ પ્રાણ રે લો; અબુટ સુધન કહે સુણે સાહિબા, અત્ર આ ઉમાહી રે લે.
અ૦૦-૨૧ પણ તે કૌતુક દેખવા, મનડે મુજ હરખાયો રે લે; અહમ કેવળજ્ઞાની મુઝ કહે, શું કૌતુક ઉલ્લાસે રે લે. અશું.રર એહથી અધિકું દેખશો, અધ્યા નામે ગ્રામે રે લે; અઅ. તે નિસુણી મુનિ પાય નમી, આ ઈ ઠામેરે લે. અ૦આ૦-૨૩ કૌતુક તુમ પ્રાસાદથી, જે શું સુજશકામી રે ; અસુત્ર એમ કહીને સુધન તિહાં, ઊભે શિર નામી લે. અoઊ૦–૨૪
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પૃથ્વીચંદ્ર અને ગુણસાગરની સઝાય
[૧૩૭
દેહા પૃથ્વીચંદ્ર તે સાંભળી, વાળે મન વૈરાગ; ધનધન તે ગુણસાગરૂ, પાપે ભવજલ તાગ. -૧ હું નિજ તાતને દાક્ષિણ્ય, પડિયે રાજ્ય મેઝાર; પણ હવે નીસરશું કદા, થાશું કબ અણગાર. -૨
ઢાળ ત્રીજી
(૧૧૨) પૂન્ય પધારો હે નગરી અમ તણી. એ રાગ. ધન ધન જે મુનિવર ધ્યાને રમે, કરતાં આતમ શુદ્ધ, મુનીસર. રાજા ચિંતે સદ્ગુરુ સેવના, કરશું નિર્મળ બુદ્ધ. ધનધન – ૧ કબહુ શમ દમ સુમતિ સેવશું, ધરશું તમધ્યાન; મુની ઈમ ચિંતવતાં અપૂરવ ગુણ ચઢે, શ્રેણિએ શુકલધ્યાન.
મુ. ધન – ૨ ધ્યાનબળે સવિ આવરણ ક્ષય કરી, પામ્યા કેવળજ્ઞાન; મુની હષ ધરી સહમપતિ આવીયા, દઈ વેશ વંદે બહુમાન.
સુ૦ ધન – ૩ સાંભળી માતપિતા મન સંભ્રમે, આવ્યા પુત્રની પાસ; મુની એ શું એ શું એણે પરે બોલતાં, હરિસિંહ હર્ષ ઉલ્લાસ.
મુ. ધન – ૪ દયિતા આઠ સુણી મન હર્ષથી, ઉલટ અંગ ન માય; મુની. સંવેગ રંગ તરંગમેં ઝીલતી, આઠે કેવળી થાય.
| મુ. ધન - ૫ સારથ સુધન મન ચિંતવે, કૌતુક અદ્દભુત દીઠ) મુની.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩૮ ]
નરપતિ પૂછે મુનિ ચરણે નમી,
કેવળી કહે પૂરવભવ સાંભળેા, નયરી સુંદરી પ્રિયમતિ નામે તેને,
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
સ્નેહનું કારણુ જિğ. મુ ધનચંપા જયરાય; મુની કુસુમાયુધ ચુત થાય.
મુ ધન- ૭
સંપતિ સંયમ પાળી શુભ મના, વિજય વિમાન તે જાય; મુની અનુત્તર સુખ વિલસી સુર તે ચળ્યાં, થયાં તુમે રાણી ને રાય.
૩૦ ધન- ૮
કુસુમાયુધ પણ સંયમ સુર ચવી, થયા તુમ સુત તણે નેહ; મુની માતપિતા પણ પૃથ્વીચંદ્રનાં, સુણી થયાં કેવળી તેહ. સુ॰ ધૂન- ૯
સારથ પૂછે પૃથ્વીચંદ્રને, ગુણસાગર તુમે કેમ; મુનીસર૦ મુનિ કહે પૂરવ ભવ અમ નંદા, કુસુમકેતુ તસ નામ. ૩૦ ધન-૧૦
એહિ જ દયિતા ઢાયને તે ભવે, સયમ પાળી તે સાર; મુની સમ ધર્મ વિ અનુત્તર ઉપન્યા, આ ભવ પણ થઇ નાર. મુ ધન૦-૧૨ સાંભળી સુધન શ્રાવક વ્રત લહે, બીજા પણ બહુ બધ; મુની॰ પૃથ્વી વિચર પૃથ્વીચંદ્રજી, સાદિ અનંત થયા સિદ્ધ, મુ ધન-૧૨ નિતનિત ઉઠી હું તસ વંદન કરૂં, જેણે જગ જિત્યેારે માહ;મુની ચડતે ર'ગે હા સમ સુખ સાગરૂ, કરતા શ્રેણિ આરેહ. ૩૦ ધન-૧૩ જગ ઉપકારી હૈ। જગહેતુ વચ્છથ્થુ, દીઠે પરમ કલ્યાણ; મુની
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સુબાહુકુમારની સજઝાય
[૧૩૯
વિરહ મ પડશે હે એહવા મુનિ તણ, જાવ લહું નિરવાણુ.
મુ. ધન-૧૪ મુનિવર ધ્યાને હે જન ઉત્તમ પદ વરે,રૂપ કળા ગુણ જ્ઞાન; મુની કીતિ કમળા હે વિમળા વિસ્તરે, જીવવિજય ધરે ધ્યાન
મુ. ધન–૧૫.
શ્રી પૂજ્ય પાનાચંદજી કૃત શ્રી સુબાહુકુમારની સક્ઝાય
(૧૧૩) આજ હજારી ઢેલા પ્રાહુણો–એ રાગ. હવે સુબાહુકુમાર એમ ચિંતવે, અમે લેશું સંજમ ભાર;
માડી મારી રે. મા મેં વીરપ્રભુની વાણી સાંભળી,તેથી મેં જાયે અથિર સંસાર.
માડી મેરી રે, હવે હું નહિ રાચું રે સંસારમાં.–૧ હારે જાયા સંજમ પંથ ઘણે આકરે, વ્રત છે ખાંડાની ધાર;
જાયા મેરા રે. બાવીસ પરીસહ જિતવા, કરવા ઉગ્ર વિહાર. જાયા મારા રે
તુજ વિના ઘડીએ ન નીસરે–૨ હરે જાયા તુજ વિના સુના મંદિરમાળીયાં, તુજ વિના સુને.
સંસાર; જાયા માણેક મતીને મુદ્રિકા,કાંઈ ઋદ્ધિ તો નહીં પાર. જા તુo-૩
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૦ ]
શ્રી જૈન સઝાય સગ્રહ
હાંરે માજી વનમાં તે રહે છે મરગલાં,તેની કાણુ કરે સંભાળ; મા॰ એ વન મૃગની પરે વિચરશું, અમે એકલડાં નિરધાર, માડી૦ હૅવે—૪
હાંરે માજી નરક નિગેાદમાં હું ભમ્યા, કુંભીયે અનંતીવાર; મા॰ છેદન ભેદન મેં સહ્યાં, તે દુઃખ કહ્યો નવ જાય. માડી॰ હુ૦-૫ તે હાંરે જાયા પાંચશે' પાંચશે નારીયેા, કાંઈ રૂપે અપ્સરા સમાન; જા॰ ઉંચા તે કુળની ઉપની, રહેવા પાંચશે પાંચશેા મહેલ. જાયા॰ તુજ≠ હવે પાંચશે' વહુએ એમ વિનવે, કાંઈ વડેરી કરે રે વિલાપ; વાલમ મારા રે. તુમે તે સ'યમ લેઈ ચાલશેા, અમને કાણના દ્યો છે। આધાર વાલમ મેરારે, વાલમ વિના કેમ રહી શકું .~~~૭ હાંરે માજી મુસાફર આવ્યા કાઈ પણલે, ફરી ભેગા થાય કે ન થાય; માડી એમ મનુષ્યભવ પામવા અતિ આકરા, ધર્મ વિના દુતિ જાય. માડી હવે—૮ હાંરે માજી કાચી તે કાયા કારમી, સડી પડી અગડી વીસી જાય; માડી એમ જીવડા જાય ને કાયા પડી રહે,મુવા પછી માળી કરશે રાખ. માડી હવે—૯ હાંરે માજી માતપિતાને ભાઈ હેનડી,નારી કુટુંબ પરીવાર; મા અંતકાળે સહુ અળગા રહે, એક જિન ધર્મ તારણહાર. મા૦ હવે—૧૦ હવે ધારણી માતા એમ ચી’તવે, આ પુત્ર નહિ રહે સ’સાર;
વિક જનરે.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અર્જુનભાળીની સઝાય
[૧૪૧
એક દિવસનું રાજ ભગવી, સંજમ લીધે મહાવીર પાસ.
ભવિક જનરે, સુબાહુકુમારે સંજમ આદર્યો.–૧૧ તપ જપ કરી કાયા શાષવી, આરાધક થઈ ગયા પહેલે દેવલોક;
* ભાવિક પંદર ભવ જ્યાં પુરા થશે, મહાવિદેહક્ષેત્રે જાશે મોક્ષ. ભવિ.
સુબાહુ –૧૨ સંવત અઢાર ત્રાણું સાલમાં, વઢવાણ શહેર મઝાર; ભાવિક પૂજ્ય ખુશાલજીના શિષ્ય ભણે, પાનાચંદજીકિયા ગુણગ્રામ.
ભવિ૦ સુબાહુ –૧૩ શ્રી કવિયણ વિરચિત શ્રી અર્જુન માળીની સઝાય
(૧૧૪) કિસકે ચેલે કિસકે પૂત-એ રાગ. સદ્દગુરૂ ચરણે નમિ કહું સાર,
અર્જુનમાળી મુનિ અધિકાર; ભવિ સાંભળે. રૂડી રાજગૃહી પુરી જાણ,
રાજ કરે શ્રેણિક મહિ રાણ. ભવિ૦- ૧ નગરી નિકટ એક વાડી અનુપ,
સકળ તરૂ જિહાં શેભે સરૂપ; ભવિ. દીપે મુગટયક્ષ તિહાં દેવ,
અજુન માળી કરે તસ સેવ; ભવિ – ૨
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧ર 3
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
*
* *
* * * * *
*
*
* * * *
* * * * * * * * *
બધુમતિ ગૃહિણુ તસ જાણ,
( રૂપ યૌવને કરી રંભ સમાન; ભવિ. એકદા અર્જુનને ત્રિયા દેવ ગેહ,
ગયા વાડીએ બિહુ ધરી નેહ. ભવિ – ૩ ગઠિલ ષ નર આવ્યા તે વાર,
વિકળ થયા દેખી બંધુમતિ નાર; ભવિ. અજુનને બાંધી એકાંત,
ભેગવી બંધુમતિ હે મનને ખાંત; ભવિ – ૪ અર્જુન ચિંતે મુદગરપાણિ આજ,
સેવકની તું કરજે સાજ; ભવિ. ઈમ નિસુણે યક્ષ પેઠે હો અંગ,
બંધન તોડી ચાલ્યો મન રંગ. ભવિ - ૫ ગઠિલ પટ નર સાતમી નાર,
મુગર શું મારીને ચાલે તે વાર; ભ૦ દિન દિન ષટ નરને એક નાર,
હણ્યા છે માસ લગે એક હજાર. ભવિ – ૬ બર્સે સાઠ વળી ઉપર જાણ,
હણ્યા તે માણસ મુદ્દગરપાણુ ભવિ વિસ્તરી નગરી માંહે તે વાત,
લેક બીન્યા તે બહાર ન જાત. ભવિ - ઈણ અવસર રાજગૃહી ઉદ્યાન,
સમવસર્યા મહાવીર સુજાણ; ભવિ. શેઠ સુદર્શન સુણી તતકાળ,
વંદનને ચાલ્યા ' સુકુમાળ. ભવિ – ૮
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________
IT
(
1
)
શ્રી અર્જનમાળીની સજઝાય : પૃષ્ઠ ૧૪૨-૩
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અર્જુન માળીની સઝાય
[૧૪૩
દેખી દોડ્યો યક્ષ હણવાને કાજ,
શેઠે પ્રતિજ્ઞા કરી પંથમાં જ ભવિ. ઉપસર્ગથી જે ઉગરું ઈણ વાર,
પાળું નહિ તે જાવજજીવ ચૌવિહાર. ભ૦- ૯ કરી નમુસ્કુર્ણ ધરે હવે ધ્યાન,
ઉપાડ્યો હણવા મુદગરપાણ ભવિ. ધર્મ પ્રભાવે હાથ થંભ્યા આકાશ,
ગયે અજુન દેહથી યક્ષ નાશ. ભવિ૦-૧૦ ધરતી ઉપર પડ્યો અજુન દેહ,
ચિત્ત વળ્યું ઘડી એકને છેહ; ભવિ. - શેઠ પ્રતિજ્ઞા અર્જુન પેખી,
કિહાં જાશે પૂછે સુવિશેષ. ભવિ૦-૧૧ વંદવા જાશું શ્રી મહાવીર,
સાંભળી સાથે થયે તે ધીર; ભવિ. વાણી સુણી ઉપજો વૈરાગ,
લીધું ચારિત્ર અને ધરી રાગ. ભવિ૦-૧૨ કીધાં રે કર્મ ખપાવવા કાજ,
રાજગૃહી પાસે રહ્યા રૂષિરાજ; ભવિ. ચક્ષ રૂપે હણીયા જે જીવ,
તેહનું વૈર વાળી મારે સદૈવ. ભાવિ -૧૩ થપાટ પાટુને મૂડીના માર,
નિવિદ જેડા ને પત્થર પ્રહાર; ભવિ. ઝાપટ ઈટ કોરડા નહિ પાર,
હણે લાઠી કેઈ નર હજાર. ભવિ૦-૧૪
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૪ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
શુભ પરિણામે સાધુ સહે સદૈવ,
હારાં કીધાં તું ભાગવે જીવ; ભવિ અભ્યાસે આંણી શુભ ધ્યાન,
કેવળ લહી પામ્યા શિવ થાન. ભવિ॰-૧૫ સંવત સત્તર સુડતાળે ઉલ્લાસ,
શહેર રાણકપુર કર્યું ચામાસ; ભવિ કહે કવિયણુ કરજેડી હેવ,
સુતિ તણા ફળ દૈયા દેવ. ભવિ૦-૧૬
શ્રી કવિયણુ વિરચિત
શ્રી ધન્નાશાલિભદ્રની સજ્ઝાય
(૧૧૫)
રાજગૃહી નગરી માઝારાજી, વણઝારા દેશાવર સારાજી; ઋણુ વણજેજી, રતનબળ લેઇ આવીયાજી.- ૧ લાખ લાખની વસ્તુ લાખેણી, એ વસ્તુ છે અતિ ઝીણી; કાંઈ પરિમલજી, ગઢમઢ મંદિર પરિહરીજી.- ૨ વિધવિધ પ; મંદિરેજી.- ૩
પૂછે ગામને ચાતરે, લેાક મળ્યા જય પૂછેાજી, શાલિભદ્રને શેઠાણી ભદ્રા નિરખેજી, રતનક’ખળ લેઈ પરખેજી; લેઈ પહેોંચાડીજી, શાલિભદ્રને મંદિરેજી.- ૪ તેડાવ્યેા ભંડારીજી, વીશ લાખ નિરધારીજી; ગણી દેજોજી, એહુને પહોંચાડજોજી.- ૫
ઘર
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધનાશાલિભદ્રની સઝાય
[૧૪
રાણી કહે રાજાજી, આપણું રાજ કિશે કાજજી;
મુજ કાજે, એક ન લીધી કાંમળી.- ૬ સુણ છે ચલણું રાણીજી, એ વાત મેં જાણજી;
પીછાણીજી, એ વાતને અચંબે ઘણેજી.- ૭ દાતણ તે જબ કરશું, શાલિભદ્ર મુખ જેગુંજી; .
શણગારો, ગજ રથ ઘોડા પાલખીજી - ૮ આગળ કુંતલ હીંચાવંતા, પાછળ પાત્ર નચાવંતા;
રાય શ્રેણિક, શાલિભદ્ર ઘેર આવીયાજી- ૯ પહેલે ભવને પગ દીયે, રાજા મનમાં ચમકિયે;
કાંઈ જેજે જી, આ ઘર તે ચાકર તણાંજી.-૧૦ બીજે ભવને પગ દીયે, રાજા મનમાં ચમકિયે;
કાંઈ જજી, આ ઘર તો સેવક તણજી.-૧૧ ત્રીજે ભવને પગ દીયે, રાજા મનમાં ચમકિ;
કાંઈ જે જોજી, આ ઘર તે દાસી તણાં જી.-૧૨ ચોથે ભવને પગ દો, રાજા મનમાં ચમકિયે;
કાંઈ જે જે જી, આ ઘર તે શ્રેષ્ઠિ તણાંજી.-૧૩ રાજા શ્રેણિકની મુદ્રિકા, ખોવાઈ ખોળ કરે છે કાં;
માય ભદ્રાજી, થાળ ભરી તવ લાવીયાંજી.-૧૪ જાગે જાગે મેરા નંદનજી, કેમ સૂતા આણંદજી;
કાંઈ આંગણેજી, શ્રેણિક રાય પધારીયાજી-૧૫ હું નવિ જાણું માતા બોલમાં, હું નવિ જાણું માતા તેલમાં;
તુમે લેજે, જેમ તમને સુખ ઉપજેજી.-૧૬ પૂર્વે કદી પૂછતાં નહિ, તે આમાં શું પૂછ સહિ,
મેરી માતાજી, હું નવિ જાણું વણજમાંજી–૧૭
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
રાય કરિયાણું લેજેજી, મહો માગ્યા દામ દેજે;
નાણાં ચૂકવીજી, રાય ભંડારે નંખાવી દીયેજી.-૧૮ વળતી માતા ઈમ કહે, સાચ નંદન સહે;
કાંઈ સાચેજી, શ્રેણિક રાય પધારીયાજી-૧૯ ક્ષણમાં કરે કાંઈ રાજી, ક્ષણમાં કરે છેરાજી;
કાંઈ ક્ષણમાંજી, ન્યાય અન્યાય કરે સહિજી.-૨૦ પૂર્વે સુકૃત નવિ કીધાં, સુપાત્રે દાન નવિ દીધાં
મુજ માથેજી, હજુ પણ એહવા નાથ છે જી.-૨૧ અબ તો કરણી કરશુંજી, પંચવિષય પરિહરશું;
પાળી સંયમજી, નાથ અનાથ થશું સહિજી.-૨૨ ઇંદુયત અંગ તેજજી, આવે સહુને હેજજી;
નખશિખ લગેજી, અંગોપાંગ શેભે ઘણાંજી–૨૩ મુક્તાફળ જિમ ચળકેજી, કાને કુંડલ ઝળકે છે;
રાજા શ્રેણિકેજી, શાલિભદ્ર ખોળે લીયેજી.-૨૪ રાજા કહે સુણે માતાજી, તુમ કુમર સુખશાતાજી;
હવે એહને જી, પાછા મંદિર મોકલેજી.-૨૫ શાલિભદ્ર નિજ ઘર આવ્યાજી, રાય શ્રેણિક મહેલ
સિધાવીયાજી; પછી શાલિભદ્રજી, ચિંતા કરે મનમાં ઘણી જી.-૨૬ શ્રીજિનને ધર્મ આદરૂં, મોહ માયાને પરિહરું;
છાંડું, ગજ રથ ઘેડા પાલખીજી.-ર૭ સુણીને માતા વિલખે છે, નારીયે સઘળી તલનેજી;
તિણ વેળાજી, અશાતા પામ્યાં ઘણીજી.-૨૮ માતા પિતાને ભ્રાતજી, સહ આળ પંપાળની વાત; ઈણ જગમાંજી, સ્વારથનાં સરવે સગાંજી–૨૯
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધન્નાશાલિભદ્રની સજઝાય
[૧૪૭
હંસ વિના શાં સરવરિયાં, પિયુ વિનાં શાં મંદિરીયાં;
મેહ વશ થકાંજી, ઉચાટ એમ કરે ઘણેજી.-૩૦ સર્વ નીર અમૂલ્યજી, વાટકડે તેલ કુલેલજી;
શાહ ધનેજી, શરીર સમારણ માંડીએજી.-૩૧ ધન્ના ઘેર સુભદ્રા નારીજી, બેઠા મહેલ મેઝારીજી;
શરીર સમારતાંજી, એકજ આંસું ખેરીયું જી.-૩૨ ગોભદ્ર શેઠની બેટડી, ભદ્રાબાઈ તેરી માવડી;
સુણ સુંદરીજી, તે કેમ આંસું બેરીયુંજી.-૩૩ શાલિભદ્રની બેનડી, બત્રીશ ભોજાઈની નણદડલી;
તે તાહરેજી, શા માટે રેવું પડે.-૩૪ જગમાં એક જ ભાઈ માહરે, સંયમ લેવા મન કરે;
નારી એક એકજી, દિન દિન પ્રત્યે પરહરેજી.-૩૫ એ તો મિત્ર કાયરૂ, શું લે સંયમ ભાયરું;
જીભલડીજી, મુખ માથાની જુદી જાણવીજી-૩૬ કહેવું તે ઘણું હતું, પણ કરવું અતિ દેહલું;
સુણે સ્વામીજી, એહવી અદ્ધિ કુણ પરીહરેજી.-૩૭ કહેવું તો ઘણું હતું, પણ કરવું અતિ દેહલું;
સુણ સુંદરીજી, આજથી ત્યાગી તુજનેજી.-૩૮ હું તો હસતી મલકીને, તમે કિયે તમાસે હલકીને,
સુણો સ્વામીજી, અબ તે ચિંતા નવિ ધરૂજી-૩૯ ચોટી અંબોડો વાળીને, શાહ ધને ઉઠયા ચાલીને,
કાંઈ આવ્યાજી, શાલિભદ્રને મંદિરેજી.-૪૦ ઉઠે મિત્ર કાયરૂ, સંયમ લઈએ ભાયરૂ;
આપણ દેય જણાજી, સંયમ શુદ્ધ આરાધીયેજી.-૪૧
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૪૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શાલિભદ્ર વૈરાગીયા, શાહ ધને અતિ ત્યાગીયા;
દેનુ વૈરાગીયાજી, શ્રીવીર સમીપે આવીયાજી.-જર સંયમ મારગ લીજી, તપસ્યાએ મન ભીને;
શાહ ધન્નોજી, મા ખમણ કરે પારણુજી.-૪૩ તપ કરી દેહને ગાળીજી, દુષણ સઘળાં ટાળીજી;
વૈભારગિરિજી, ઉપર અણુસણ આદર્યોજી-૪૪ ચઢતે પરિણામે સાયજી, કાળ કરી જણ દાયજી;
દેવગતિયેજી, અનુત્તર વિમાને ઉપન્યાજી.-૪૫ સુર સુખને તિહાં ભેગવી, ત્યાંથી દેવ દેનું ચવિ;
મહાવિદેહજી, મનુષ્યપણું તેહ પામશેજી.-૪૬ સુધો સંયમ આદરી, સકળ કમને ક્ષય કરી,
લહી કેવળજી, મેક્ષગતિને પામશે જી.–૪૭ દાન તણું ફળ દેખે, ધને શાલિભદ્ર પેજી;
નહિ લેખાજી, અતુલ સુખ તિહાં પામશે.–૪૮ ઈમ જાણી સુપાત્રને પેજીજિમ વેગે પામે મેક્ષોજી;
નહિ દેખે, કદીયે જીવને ઉપજેજી–૪૯ ઉત્તમના ગુણ ગાવેજી, મનવંછિત સુખ પાવેજી; કહે કવિયણજી, શ્રોતા જન તમે સાંભળજી.–૫૦
વાચક શ્રી સમયસુંદરજી વિરચિત શ્રી ધન્નાશાલિભદ્રની સઝાય
(૧૧૬) પ્રથમ ગોવાળીયા તણા ભવે રે, દીધું મુનિવર દાન;
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધન્નાશાલિભદ્રની સજ્ઝાય
નયી રાજગૃહી અવતર્યાંજી, રૂપે મયણુ સમાન. સેાભાગી રે, શાલિભદ્ર ભાગી રે હાય.—૧ ખત્રીશ લક્ષણ ગુણૅ ભૉજી રે, પરણ્યા ખત્રીશ નાર; માણસને ભવે દેવનાંજી રે, સુખ વિલસે સંસાર. સેાભાગી-૨ ગાભદ્ર શેઠ તિહાં પૂવેજી રે, નિત નિત નવલા રે ભાગ; કરે સુભદ્રા એવારણાંજી રે, સેવા કરે બહુ લેાક. સેાભા૦-૩ એક દિન શ્રેણિક રાજિઆજી રે, જોવા આવ્યેા ૨ રૂપ; શરીર સુકેામળ અતિ ઘણુજી રે, દેખી હરખ્યા ભૂપ. સા૦-૪ વત્સ વૈરાગે ચિંતવેજી રે, મુજ શિર શ્રેણિક રાય; પૂરવ પુણ્ય મેં નિવ કર્યાં જી રે, હવે તપ આદરશુ માય. સેાભાગી—૫
ઈષ્ણે અવસરે શ્રી જિનવરૂ૭ રે, આવ્યા નયરી ઉદ્યાન; શાલિભદ્ર મન ઉજમ્યાજી રે, વાંદ્યા પ્રભુના પાય. સાભા૦-૬ વીર તણી વાણી સુણીજી રે, તૂઠો મેહુ અકાળ; એકેકી દિન પરિહરેજી રે, જિમ જળ છડે રે પાળ, સા~૭ માતા દેખી ટળવળેજી રે, જિમમાછલડી વિણ નીર; નારી સઘળી પાયે પડેજી રે, મમ છંડા સાહસ ધીર. સે।૦૮ વડુઅર સઘળી વીનવેજી રે, સાંભળે સાસુ વિચાર; સર છડી પાળે ચઢયોજી રે, હુંસલા ઊડણહાર. સભા-૯, ઈણ અવસર તિહાં ન્હાવતાંજી રે, ધન્ના શિર આંસુ પડત; કવણુ દુઃખ તુજ સાંભયુજી રે, ઉચુ જોઈ કહે કત. સા૦-૧૦ ચંદ્રમુખી મૃગલાચનીજી રે, બેાલાવી ભરતાર; અંધવની વાત મેં સાંભળીજી રે, નારીનેા પરિહાર. સાભા૦-૧૧ ધન્નો ભણે સુણ ઘેલડીજી રે, શાલિભદ્રે પૂરો ગમાર; જો મન આણ્યું છંડવાજી રે, વિલંબ ન કીજે લગાર. સેા૦-૧૨
ન
[ ૧૪૯
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
કર જોડી કહે કામિનીજી રે, બંધવ સમે નહીં કોય; કહેતાં વાતજ સોહીલીજી રે, કરતાં દોહીલી હોય. સોટ-૧૩ જા રે જે તે ઈમ કહ્યુંજી રે, તો મેં ઝંડી રે આઠ; પિઉડા મેં હસતાં કહ્યું જી રે, મૂકો છો શા માટ. સોભાવ-૧૪ ઘરણું વચને ધન્ને નીકજી રે, જાણે પંચાયણ સિંહ; જઈ સાળાને સાદજ કર્યોજી રે, ઘેલા ઉઠ અબીહ. સે૦-૧૫ કાળ આહેડી નિત્ય ભમેજી રે, પૂઠે મ જોઈશ વાટ; નારી બંધન દેરડીજી રે, તેડી લે શુભ વાટ. ભાગી૧૬ જિમ ધીવર તિમ માછલજી રે, ધીવરે નાંખી રે જાળ; પુરુષ પડે જિમ માછલે જી રે, તિમહી અચિત્યે કાળ. સેટ-૧૭
બનભર બેહુ નીસર્યાજી રે, પહોંચ્યા વિરજીની પાસ; દીક્ષા લીધી અડીજી રે, પાળે મન ઉલ્લાસ. સોભાગી–૧૮ માસખમણુને પારણે જી રે, પૂછે શ્રી જિનરાજ; અમને શુદ્ધજ ગોચરીજી રે, લાભ દેશે કુણ આજ, સો૦-૧૯ માતા હાથે પારણુંજી રે, થાશે તમને રે આજ; વીર વચન નિશ્ચય કરીજી રે, સામી મળી તેણિ વાર. સવ-૨૦ ઘર આવ્યા નવિ ઓળખ્યાજી રે, ફરીયા નગરી મેઝાર; મારગ જાતાં મહીયારડીજીરે, સામી મળી તેણિ વાર. સો૦-૨૧ મુનિ દેખી મન ઉલ્લમ્યુંજી રે, વિકસિત થઈ તસ દેહ; મસ્તક ગોરસ સૂઝતોજી રે, પડિલા ધરી નેહ. સો૦-૨૨ મુનિવર વહોરી ચાલીયાજી રે, શ્રીજિન પાસે રે આય; મુનિ સંશય જઈ પુછીયેજી રે, દાન ન દીધું માય. સવ-૨૩ વીર કહે તમે સાંભળજી રે, ગેરસ વહો રે જેહ, મારગ મળી મહીયારડીજી રે, પૂર્વ જન્મ માય એહ. સો-૨૪
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઘનાશાલિભદ્રની સઝાય
[૧૫૧
પૂરવ ભવ જિન મુખ લહેજી રે, એકત્ર ભાવે રે દોય; આહાર કરી મુનિ ધારીજીરે, અણસણ શુદ્ધ જ હોય.૦–૨૫ જિન આદેશ લહી કરી જી રે, ચઢીયા ગિરિ વૈભાર; શિલા ઉપર જઈકરેજી રે, દેય મુનિ અણસણ ધાર. સો-ર૬ માતા ભદ્રા સંચર્ચાજી રે, સાથે બહુ પરિવાર; અંતેઉર પુત્ર જ તણજી રે, લીધો સઘળે લાર. સવ–૨૭ સમવસરણે આવી કરી રે, વાંદ્યા વીર જગ તાત; સકળ સાધુ વંદી કરી જી રે, પુત્ર જેવે નિજ માત. સવ–૨૮ જોઈ સઘળી પરખદાજી રે, દીઠા ન દોય મુનિરાય; કરજેડી કરે વીનતીજી રે, ભાખે શ્રી જિનરાય. સવ–૨૯ વભારગિરિ જઈ ચઢવ્યાજી રે, મુનિ દરિસણ ઉમંગ; સહ પરિવારે પરિવર્યાજી રે, પહત્યા ગિરિવર શૃંગ. સો-૩૦ દેય મુનિ અણસણ ઉચ્ચરીજી રે, ઝીલે ધ્યાન મઝાર; મુનિ દેખી વિલખાં થયાંજી રે, નયણે નીર અપાર. –૩૧ ગદગદ શબ્દ બેલતીજી રે, મળી બત્રીશે રે નાર; . પિઉડા બેલ બેલડાજી રે, જિમ સુખ હોય અપાર. સેટ-૩૨ અમે તે અવગુણ ભર્યાજી રે, તમે સહી ગુણ ભંડાર; મુનિવર ધ્યાન ચૂક્યા નહિજી રે, તેહના વચને લગાર. –૩૩ વીર નયણે નિહાળીએ જી રે, જિમ મન થાય પ્રમદ, નયણ ઉઘાડી જોઈએ જી રે, માતા પામે મોદ. સે૦–૩૪ શાલિભદ્ર માતા મેહથીજી રે, પહત્યા અમર વિમાન; મહાવિદેહે સીઝશે રે, પામી કેવળજ્ઞાન. ૦-૩૫ ધને ધમી મુગતે ગાજી રે, પામી શુકલધ્યાન, જે નર નારી ગાવશે જી રે, સમયસુંદરની વાણ. સેટ-૩૬
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫ર ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી મનકવિજયજી વિરચિત શ્રી ગજસુકુમાલનું દ્વિવાળીયું
ઢાળ પહેલી (૧૧૭)
સરસતિ સમરું શારદા રે, પભણું સુગુરૂ પસાય; ગજસુકમાળ ગુણે ભર્યા રે, ઉલટ અંગ સવાય. મારા જીવન, ધર્મ હૈયામાં ધાર. દીપે નગરી દ્વારિકા રે, વસુદેવ નરપતિ ચંદ; શ્રી કૃષ્ણ રાજ્ય કરે તિહાં રે, પ્રગો પુનિમચંદ. મે -૨ ન્યાયતંત નગરી ઘણી રે, બળી બળભદ્ર વીર; સર્વ કળા ગુણે કરી રે, આપે અતિ મન ધીર. -૩ સ્વામી નેમિ સમોસર્યા રે, સહસાવન મોઝાર; બહુ પરિવારે પરિવર્યા રે, ગુણમણિના ભંડાર. મેવ-૪ વંદન આવ્યા વિવેકથી રે, કૃણુદિક નર નાર; વાણી સુણાવે નેમિ રે, બેઠી પર્ષદા બાર. મે -૫ ગજસુકુમાળ ગુણે ભર્યા રે, આવ્યા વંદન એહ; વિનય કરીને વાંદીયાં રે, ત્રિકરણ કરીને તેહ. ૦-૬ ઘે દેશના પ્રભુ નેમિજી રે, આ છે અથિર સંસાર; એક ઘડીમાં ઉઠ ચલે રે, કઈ નહિ રાખણહાર. મો-૭ વિધ વિધ કરીને વીનવું રે, સાંભળે સહુ નર નાર; અંતે કેઈ કેહનું નહિ રે, આખર ધર્મ આધાર. મોટ–૮
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ગજસુકુમાલનું કિંઢાળીયું
[૧૫૩
સ્વામીની વાણી સાંભળી રે, ગજસુકુમાળ ગુણવંત; વૈરાગ્યે મન વાળીયું રે, આણવા ભવન અંત. મો-૯ આવ્યા ઘેર ઉતાવળા રે, ન કર્યો વિલંબ લગાર; માતા મુજ અનુમતિ દીયે રે, લેશું સંયમ ભાર. મે-૧૦
ઢાળ બીજી
(૧૧૮). કહે માતા કુમારને રે લાલ, સાંભળે ગજસુકુમાળ રે;
પ્રવીણ પુત્ર. દીક્ષા દુષ્કર પાળવી રે લાલ, તું છે ન્હાને બાળ રે. પ્રવીણ
અનુમતિ આપું નહિ રે લાલ. ૧ સાંભળે સુત સુખ ભેગ રે લાલ, મણિ માણેક ભંડાર રે; પ્રક સુખ ઈહાં છે સુણો હાથમાં રે લાલ, તમે પરિહરે કવણ પ્રકાર રે. ચાર મહાવ્રત કહ્યાં નેમિઝરે લાલ, મેઘાં મૂલ્ય જેવા હોય હો;
મેરી માત. નાણાં દિયે તે નહિ મળે રે લાલ, સુણ્યા અવલ મુજ એહ હો.
મારી માત, દયે અનુમતિ દીક્ષા લઉં રે લાલ. સાંભળો સુત સંયમ ભણી રે લાલ, પંચ પારધી જેહ રે; પ્ર. આઠ કરમ આવી નડે રે લાલ, તેહને તું કેમ જિતેશ રે. પ્ર. અ. મન નિર્મળ નાળે કરૂં રે લાલ, જ્ઞાનના ગોળા જેહ હે; મેરીટ ઉપસર્ગ અગ્નિ દારૂ દીયું રે લાલ, ઉડાડી દેઉં એહ હ. મેરા દિવ્ય ચાર ચોર અતિ આકરા રે લાલ, લઠા લૂંટી જાય રે, પ્રવીણ દશ દુશ્મન વળી તારા રે લાલ, આડા દેવે ઘાય રે. પ્ર. અ. ક્ષેમ ખજાને માહરે રે લાલ, લંડ્યો કેણે ન લૂંટાય ; મો
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શિયળ સેના સુધી કરૂં લાલ, મહારા દુશ્મન દંરે જાય . દિવ્ય મોહ મહીપતિ જેહ મોટકે રે લાલ, ધીરજ કેમ ધરેશ રે, પ્ર. જાલિમ એ જુગતે નડે રે લાલ, તેહને તું કેમ જિતેશ રે. પ્ર. કમળ મન કમાનથી રે લાલ, ભાવ ભાથો ભરપૂર હો; મોહ ત્રિકરણ મન તીર જ કરૂં રે લાલ, મેહ મહીપતિ કરું દૂર છે. મે ભેજન ભલી ભલી ભાતનાં રે લાલ, સુખડી સાતે ભાત રે; પ્રવ સરસ નિરસ આહાર આવશે રેલાલ, તે ખાશે કેમ કરી ખાંત રે. સમકિત સાતે સુખડી રે લાલ, મન સ્થિર ખેતીચૂર હે; ગગન ગાંઠીયા જ્ઞાનના રે લાલ, ભાવ ભલે ભરપૂર છે. માત્ર દિવ સેવનથાળ સોહામણે રે લાલ, શાળ દાળ છૂત ગોળ રે; પ્ર૦ સરવે ભજન મન ભાવતાં રે લાલ, ઉપર મુખ તંબોળ રે. પ્ર. અકિંચન થાળી કાચલી રે લાલ, સમતા શાળ છૂત ગેળ હે; મે૦ સરસ ભજન સંતેષનાં રે લાલ, થિર મન મુખ તંબેળ હે. મેં ઉપસર્ગ તુજને અતિ ઘણા રે લાલ, પરિસહ વળી બાવીશ રે; પ્ર ખમી ન શકે તું ખરે રે લાલ, પછી પસ્તા કરીશ રે. પ્રક ઉપસર્ગ જે મુજ ઉપજે રે લાલ, તે ક્ષમા કરીને ખમીશ હો, મે૦ પ્રીતે કરી પૂરિસહ સહુ રે લાલ, બળીયા જે કઈ બાવીશ હે. ૦ વચન સુણી વૈરાગ્યનાં રે લાલ, મૂર્છાણુ તવ માત રે; પ્રવીણ નયણે તે આંસુ નીતર્યા રે લાલ, સાંભળ સુત સુજાત રે. પ્ર. માન વચન માતા તણાં રે લાલ, તુજને કહું છું હું એહ રે;
સોભાગી સુંદર. સુગુણ સુતા સેમલ તણું રે લાલ, પણ નેતા એહ રે.
ધર્મ હૈયામાં શું ધરે રે લાલ. સ. ૧૦ માત મનોરથ પૂરવા રે લાલ, ન કહશે મુખ નકાર રે; સભા
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ગજસુકુમાલનું દિઢાળીયું
[ ૧૫૫
ઓચ્છવ મહેાચ્છવ કરી ઘણા રે લાલ, પરણાવું પુત્ર કુમાર રે. સે કહે કુમાર માતા ભણી રે લાલ, સાંભળેા મેારી માય હા; મારી માત.
મે
૨
મન મ્હારૂ વૈરાગ્યમાં રે લાલ, એક ક્ષણ લાખેણી જાય હેા. માતા વિચારે ચિત્તમાં રે લાલ, રાખ્યા ન રહે એહરે; પ્રવી૦ આશિષ આપી અતિ ઘણી રે લાલ, લિયા દીક્ષા ધરી સ્નેહ રે. પ્ર૦ ધમ હૈયામાંહી ધરા રે લાલ. બેસાર્યા સેવકા ચુત ભણો રે લાલ, એચ્છવ કીધા અપાર રે; સા આવ્યા નેમિજી આગળે રે લાલ, ભાવે લે સંયમ સાર રે. સે॰ માતા કહે નિજ પુત્રને રે લાલ, સાંભળ સુત સુજાણ રે; સા સંયમ સુધા પાળજો રે લાલ, પામો પદ્ય નિર્વાણ રે. સા॰ ધ૦ એમ આશિષ માતા દિયે રે લાલ, આવ્યાં સહુ ઘેર એહ રે; સા॰ આવ્યા મિજી આગળે રે લાલ, ગજસુકુમાળ ગુણ ગેહ રે. આજ્ઞા આપા શ્રી નેમિજી રે લાલ, કાઉસગ કરૂં સ્મશાન રે; સા મન સ્થિર રાખીશ માહુરૂં રે લાલ, પામવા પદ નિર્વાણુ રે. સા આજ્ઞા આપી નેમિજીયે રે લાલ, આવ્યા જિહાં સ્મશાન રે; સા મન સ્થિર રાખી આપણું રે લાલ, ધરવા લાગ્યા . ધ્યાન રે. સા સામલ સસરે દેખીયા રે લાલ, ઉપન્ચે મનમાં પૂરવ વૈર રે; સા॰ કુમતિ સામલ ક્રોધે ચડચા રે લાલ, મનમાં ન આણી મહેર રે. શિર ઉપર બાંધી. સુણા રે લાલ, માટી કેરી પાળ રે; સા ખેર અગારા ધગધગતા રેલાલ, તે મૂકયા તતકાળ રે. સા૦ ૪૦ ફટ ફુટે હાડકાં રે લાલ, તરતટ ત્રુટે ચામ રે; સે અસતેાષી સસરે મળ્યા રે લાલ, તુરત સાચું તેણું કામ રે. સા॰ સેાભાગી શુકલધ્યાને ચઢચા રે લાલ, ઉપન્યું કેવળનાણુ રે; સે ક્ષણમાં કમ ખપાવીને રે લાલ, મુનિ મુગતે ગયા જાણ રે. સા
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૬ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
O
ગજસુકુમાળ મુગતે ગયા રે લાલ, વંદુ વારવાર રે; સા૦ મન સ્થિર રાખ્યું આપણું રે લાલ, પામ્યા ભવના પાર રે. સા॰ ધ૦ શ્રીવિજયધમ સૂરી તણારે લાલ, રાજવજય ઉવઝાયરે; સે તસ શિષ્ય લક્ષણ ણે કરી રે લાલ, પભણુ તે સુગુરૂ પસાય. સે।૦ સેાળસે ને ખાસઢ સંવતે રે લાલ, નગર સાંગાનેર મેાઝાર રે; સા॰ ગુણ ગાયા માસ ફાગુણે રે લાલ, શુકલ પક્ષ છઠ સામવાર રે. સે॰ કહે મનક મેાહન તણેા રે લાલ, સાધુ તણી સજ્ઝાય રે; સા૦ ભણજો ગણજો ભલી ભાતળું રે લાલ, પામો ભવના પાર રે. સા॰ ૧૦-૩૩
શ્રી સિદ્ધસેાભાગ્યજી વિરચિત
શ્રી ગજસુકુમાલની સઝાય
(૧૧૯)
સાર દેશ મેાઝાર, દ્વારિકા નગરી અતિસાર; આજ હૈ। વસુદેવ રાજા રાજ્ય કરે તિહાંજી.- ૧ ભાઈ દશે દસાર, બળભદ્ર કાન્હ કુમાર; આજ હૈ। દીસે રેસાહાગણ રાણી દેવકીજી.- ૨ તસ લઘુ પુત્ર રસાળ, નામે ગજસુકુમાલ; આજ હોમાતપિતાને વહાલે! પ્રાણથીજી.- ૩ એક દિન નૈમિજિષ્ણું, સાથે સુર નર વૃં; આજ હો શિવસુખદાયક સ્વામી સમેાસર્યાજી.- ૪ વદન કાજ કુમાર, આવે પ્રેમ અપાર; આજ હો અમિય સમાણી વાણી સાંભળીજી.- પ
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ગજસુકુમાલની સજ્ઝાય
પામ્યા મનવૈરાગ,ચારિત્ર ઉપરી રાગ; આજ હોદાય કર જોડી માતને વિનવીજી.- ૬ જિનવચનામૃત પાન, કીધા સુખ નિધાન; આજ હો મેાહ સૂરાના મઢ તે મુજ ઉત’જી.- ૭ જાણ્યા અથિર સંસાર, લેશું સંજમભાર; આજ હો માત મયા કરી અનુમતિ આપશેાજી.- ૮ વચને અપૂરવ જેહ, શ્રવણ ન સુણે એહ; આજ હો જળ, ભરી નયણે ખેલે દેવકીજી.- ૯ સુણ વંસ તું લઘુ વેશ, હું ક્રીમ દેઉં આદેશ; આજ હો સયમ અગ્નિ ધારા ઉપરી ચાલવેાજી, ૧૦ તે પુત્ર નવ લે દીખ, માંગી સહગુરૂ શીખ; આજ હો ઘર ઘર ભમવા ફરી દાહિલાજી.-૧૧ કુસુમ સેજ માઝાર, તુજ નાવેનિă લગાર; આજ હૈ। સજજારે સંથારે, સુખ કીમ પામશેાજી.-૧૨ સાલી દાલી ઘૃત ગાલ, પરિહરવા તબેલ; આજ હો આહાર તે કરવા છે તિહાંજી કાચલીજી.-૧૩ પીવા નીર સમીર, સહવેા દુ:ખ શરીર; આજ હૈ। સુત રે તરવા સાયર દોહીલેાજી.-૧૪ ખાઉલ દેવી ખાથ, લાહુ ચણા લેઈ હાથ; આજ હા મીણને દાંતે ચાવવા દાહીલાજી.-૧૫ તિમ એ સયમ ભાર, દાહીલા છે નિરધાર; આજ હા એહવું જાણીને ઘરે સુખ ભાગવેાજી.-૧૬ વળતા અકલ અખીલ, વચન વદે થઈ સિ હ; આજ હો કાયરના હઈડા કપે ઈમ સુણીજી.-૧૭
[ ૧૫૭
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૫૮ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
તુમ અંગજ શૂર, પાળી સંયમ પૂર; આજ હો મેહ મહીપતિ જીપી જયવરૂજી.-૧૮ ઈંદ્ર ચંદ્ર નરેંદ્ર, દાનવ દેવ મુણિંદ; આજ હો અથિર સંસાર એ સહુ આથમ્યજી -૧૯ તીર્થકર ગણધાર, વાસુદેવ ચકધાર; આજ હો એ નર ઉત્તમ જો નવિ સ્થિર રહ્યાજી.-૨૦ તું અમર કુણ માત, ઈમ અવધારે વાત; આજ હો મોહ નિવારે મારી માવડી માહરેજી.-૨૧ માતા કહે સુણો પુત્ર, તું મુજ ઘર છે સુત; આજ હો સુત પાખે માવડી કિમ રહેજી.-૨૨ તુઝ શું પ્રેમ તું છે
અપાર, તું મુઝ છે આધાર; આજ હો મને રથ
?
પૂર માહરેજી.-૨૩ રૂપ કળા ગુણ પાત્ર, નિરૂપમ નિત હો ગાત્ર; આજ હો સેમલની બેટી પરણો પદમણજી.-૨૪ પછે સંયમભાર, આદરજે આધાર; આજ હો લાડી રે લાખીણ પરણે લાડકાજી.-૨૫ પરિણતી મનહ ધરેહ, પાણિગ્રહણ કરે; આજ હો અનુમતિ માગે માત પિતા કને જી.-૨૬ માતા અમૃત વાણ, સુતને નિશ્ચય જાણ; આજ હો આશિષ દઈ તે સુતનાં લેતી ભામણાંજી.-૨૭ દુક્કર દુક્કર કાર, પંચ મહાવ્રત સાર; આજ હો બાવીશ પરિસહ સહ બળવંત જીપજેજી.-૨૮ ધરજે ધરમને ધ્યાન, દિન દિન ચઢતે વાન; આજ હો સિંહ થઈને સંયમ પાળજેજી.-૨૯
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ગજસુકુમાલની સજઝાય
[ ૧૫૦
નેમિ જિસેસર પાસ, સંયમ લેઈ ઉલ્લાસ; આજ હો સુગુરૂ સમીપે આગમ અભ્યાસીયાજી.-૩૦ દ્વારિકા નગરી પ્રવેશ, એક દિન જિન આદેશ; આજ હો રિષિ રે સમશાને કાઉસગ્ન કરી રહ્યો છે.–૩૧ દીઠા સાસરે તેમ, સોમલ ચિંતે એમ; આજ હો વૈર ઉલસીઉં પૂરવ ભવ તણુંજી.-૩૨ જલજલતા અંગાર, શિર ઉપર દુખકાર; આજ હો પાળ તે બાંધી માટી કેરડીજી.-૩૩ મુનિ ચઢયો શુભ ધ્યાન, પામી કેવળજ્ઞાન, આજ હો કરમ સવિનાશી મુનિ મુક્ત ગયાજી.-૩૪ પંડીત સુરસાભાગ્ય, સેવક સિદભાગ્ય; આજ હો એહને સમરે એ મુનિ રાજિઓજી.-૩૫
શ્રાવક કવિ શ્રીષભદાસ વિરચિત શ્રી સ્થૂલિભદ્રની સઝાય
(૧૦૦). શ્રીલિભદ્ર મુનિ ગણમાં શિરદાર જે, ચામા આવ્યા કેશ્યા આગાર જે; ચિત્રામણ શાળાએ તપ જપ આદર્યા જે-૧ આદરીયાં વ્રત આવ્યા છે અમ ગેહ જે, સુંદરી સુંદર ચંપક–
વરણી દેહ જે; અમ તુમ સરીખે મેળે આ સંસારમાં જે-૨ , સંસારે મેં જોયું સકળ સ્વરૂપ જે, દર્પણની છાયામાં જેવું રૂપ જે; સુપનાની સુખલડી ભૂખ ભાગે નહિ જે-૩
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૦ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ના કહેશે તે નાટક કરશું આજ છે, બારવરસની માયા છે
મુનિરાજ જો; તે છડી કેમ જાઉં હું આશા ભરી જે.-૪ આશા ભરી ચેતન કાળ અનાદિ જે, ભમ્યો ધરમને હણ
થયે પરમાદી જે; ન જાણી મેં સુખની કરણી ગની જે.–૫ યોગી તે જંગલમાં વાસો વસિયા જે, વેશ્યાને મંદિરીયે
ભજન રસિયા જે; તુમને દીઠા એવા સંયમ સાધતાં જે.-૬ સાધ શું સંયમ ઈચ્છા રાધ વિચારી જો, કુમપુત્ર થયા
નાણી ઘરબારી જે; પાણી માંહે પંકજ કેરું જાણીયે જે.-૭ જાણું એ તે સઘળી તમારી વાત છે, મેવા મીઠા રસવંતા
બહુ ભાત જે; અંબર ભૂષણ નવ નવલી ભાતે લાવતા જે–૮ લાવતાં તે તું દેતી આદરમાન, કાયા જાણું રંગ પતંગ સમાન ઠાલીને શી કરવી એવી પ્રીતડી – પ્રીતલડી કરતાં તે રંગભર સેજ જે, રમતાને દેખાડતા ઘણું હેજે. રીસાણી મનાવી મુજને સાંભરે જે-૧૦ સાંભરે તે મુનિવર મનડું વાળે જો, ઢાંક્યો અગ્નિ ઉઘાડયો
પરજાળે જે; સંયમમાંહી એ છે દૂષણ મટકું જે.-૧૧ મટકું આવ્યું હતું નંદનું તેડું જે, જાતાં ન વળે કાંઈ તમારું
મનડું જે, મેં તુમને તિહાં કોલ કરીને મોકલ્યા -૧૨ "
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________
રથિકકલા અને કેશાનૃત્ય
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી યૂલિભદ્રની સજઝાય
[૧૬૧
મેકલ્યા તે મારગ માંહિ મળિયા જે, સંભુતિ આચારજ
જ્ઞાને બળીયા જે; સંયમ દીધું સમકિત તેણે શીખવ્યું છે.-૧૩ શીખવ્યું તે કહિ દેખાડે અમને જે, ધરમ કરતાં પુણ્ય
ઘણે તમને જો; સમતાને ઘેર આવી વેશ્યા ઈમ કહે –૧૪ વદે મુનિશ્વર શંકાને પરિહાર , સમકિત મૂલે શ્રાવકનાં
વ્રત બાર જે; પ્રાણાતિપાતાદિક સ્થલથી ઉચ્ચરે જે.–૧૫ ઉચ્ચરે તે વીત્યું છે જેમાસું જે, આણું લઈને આવ્યા
ગુરૂની પાસે જે; શ્રુતજ્ઞાની કહેવાણા ચોદે પુરવી જે-૧૬ પૂરી થઈને તાર્યા પ્રાણું ચેક જે, ઉજ્વળ ધ્યાને તેહ ગયા
દેવલોક જે, ઋષભ કહે નિત્ય કરીએ તેહને વંદના જે.-૧૭
શ્રી રૂપવિજયજી કૃત શ્રી સ્યુલિભદ્રજીની સઝાય
(૧૨૧) આંબે મોરચો હે આંગણે, પરિમલ પુહાવી ન માય; પાસે કુલી હે કેતકી, ભ્રમર રહ્યો હે લુભાય. આંબ૦-૧ આ સ્થલિભદ્ર વાહલા, લાલદેના હો નંદ; તુમ શું મુજ મન મેહીયું, જિમ સાયરને હો ચંદ. આંબ૦-૨ સુગુણ સાથે હો પ્રીતડી, દિનદિન અધિકી હ થાય; બેઠે રંગ મજીઠને, કદીએ ચટકી ન જાય. આંબો –૩
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________
155
***
*
* */wwwજપના
નેહ વિહણ રે માણસા, જેહવાં આવળ ફૂલ; દિસંતાં રળીયામણાં, પણ નવિ પામે હો ભૂલ. આંબ૦-૪ કેયલડી ટહુકા કરે, આંબે લેહકે રે લુંબ; સ્થૂલિભદ્ર સુરતરૂ સારીખો, કયા કણયર કંબ. આંબ૦-૫ સ્થૂલભદ્ર કેશાને બુઝવી, દીધે સમકિત સાર; રૂપવિજય કહે શીલથી, લહીએ સુખ અપાર. આંબે-૬
શ્રી ક્ષમાકલ્યાણક વિરચિત શ્રી સ્કૂલિભદ્રજીની સઝાય
(૧૨) શ્રી મહાવીર જિનેસરૂ, ત્રિભુવન ગુરૂજી; તસુ અષ્ટમ પટધાર, શ્રી સ્થલિક નમ.-૧ પાટલિપુત્ર સહામણું, મહિમણું જી; તિહાં પાયે અવતાર-૨ નંદનરિંદ મંત્રીશ્વરૂ, ગુણઆગરૂજી, શ્રી સકલાલ સુપુત્ર.-૩ લાલદેનંદન ભલે, મુનિ ગુણનિલેજી, નાગરબ્રિજ કુલદીપ.-૪ શ્રી સંભૂતિવિજય ગુરૂ, પૂરવધરૂજી, વ્રત લીધું તસુ પાસ–પ કેશા વેશ્યા પ્રતિબંધ, સુગુરૂ તવેજી, દુકકર દુકકરકાર.-૬ ચાર પૂરવશિખે વળી, શ્રુતકેવળજી, શ્રીભદ્રબાહુ સમીપ.-૭ સંયમ પાળે નિર્મળ, ત્રિવિધ ભલેજી, જંગમ યુગપ્રધાન-૮ પંચમાસ પંચદિન સહી, ઉપર કહીજી, વરસ નવાણું આય.-૯૯ કરી અણુસણ આરાધના, શુભવાસના, પહોંચ્યા સ્વગ મોઝાર.
શ્રી૦–૧૦ રાશી વીશી લગે, જસ ઝગમગેજી, રહેશે જેનું નામ.-૧૧
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નેમ રાજુલની સઝાય
[ ૧૬૩
વસુયુગ ચંદ્ર સંવત્વરે, પાટલીપુરેજી, જસુ પદ થાપના કીધ-૧૨ વાચક અમૃતધર્મને, થુણે શુભ મનજી,શિષ્ય ક્ષમા કલ્યાણ.
શ્રી૦-૧૩
શ્રી રૂપવિજયજી કૃત શ્રી નેમ રાજુલની સઝાય
(૧૨૩) નદી યમુનાને તીર ઉડે દેય પંખીયાં-એ રાગ પિયુજી પિયુજી રે નામ જપું દિન રાતીયાં,
પિયુજી ચાલ્યા પરદેશ તપે મારી છાતીયાં; પગપગ જેતી વાટ વાલેસર કબ મિલે, - નીર વિયાં મીન કે તે ક્યું ટળવળે.-૧ સુંદર મંદિર સેજ સાહિબ વિણ નવિ ગમે,
જિહાં રે વાલેસર નામ તિહાં મારું મન ભમે; જે હવે સજજન દૂર હી પાસે વસે,
કિહાં પંકજ કિહાં ચંદ દેખી મન ઉદ્ભસે.-૨ નિનેહી શું પ્રિત મ કર કે સહી,
પતંગ જલાવે દેહ દીપક મનમેં નહીં; વહાલા માણસને વિગ ન જે કેહને,
સાલે રે સાલ સમાન હૈયામાં તેહને-૩ - વિરહ વ્યથાની પીડ યોવન વયે અતિ દહે,
જેને પિયુ પરદેશ છે તે માણસ દુઃખ સહે
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૪ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
ઝેરી પ્જર કીધ કાયા કમલ જિસી, જિમ જુએ ત
નયણે
જેને જેઠુ શુ રાગ દાલ્યે! તે તે ચકવી રયણી વિજોગ તે તે આંબા કેશ ... સ્વાદ લીબુ તે તે
જે નાહ્યા ગંગા નીર તે છિન્નુર જલ કિમ તરે --પ જે રમ્યા માલતી ફૂલ તે ધતૂરે કિમ રમે, “ જેહને ઘૃતશુ પ્રેમ તે તેલે કિમ જમે; જેહને ચતુરથુ નેહ તે અવરને શું કરે,
નવ યૌવના તજી નેમ વાગી થઈને ફરે.-૬ રાજુલ રૂપનિધાન પહેાતી સહસાવને,
જઈ વાંદ્યા પ્રભુનેમ સજમ લેઈ એક મને; પામ્યાં કેવલજ્ઞાન પહેાંતી મનની રલી, રૂપજિય પ્રભુ નેમ, ભેટે આશા લી.-૭
નવ ટલે, દિવસે મલે; નવ કરે,
શ્રી ધર્મવિજયજી કૃત. (૧૨૪)
હસી.-૪
હલકા હાંકાને સ્વામી હાથીયા હૈા લાલ, હું આવું તુમારી પાસ રે; નગીના તેમ, ત્યારે તમે ત્યાંથી ચાલ જો હેા લાલ, મુજને મળવાની ઘણી હાંશ રે, ન હલકા-૧ ભેળા થઈ ને મુજને ભાવથી હેા લાલ, વળતી વનમાંહિ જાવ રે; તારણથી શું પાછા વળેા હેા લાલ, ભગ કરીને મારા ભાવ રે.
ન
હુલકા-૨
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નેમ રાજુલની સજઝાય
[૧૬પ
દયા જાણ તિર્યંચની હે લાલ, તેવી જાણ મુજ નાથ રે; આશા પૂરણ કરે આ સમે હે લાલ, હેતે ગ્રહીને મારે હાથ રે.
ન હલકે-૩ દયાળુ થઈને દીલમાં હે લાલ, દૂર કરે મારું દુઃખ રે; ૧૦ હંશ ઘણું છે હૈયા વિષે હે લાલ, તુમ શું ભેગવવા સુખ રે.
ન હલકો - પચી ચતુરા તિહાં ચપથી હે લાલ, કરતી અતિ ઉચાટ રે; આગળ આવી ઊભી રહી હો લાલ, રેકી રસીલાની વાટ રે.
નવ હલકોપ પકડી કરને કોડે કરગરે હો લાલ, જેવંતી જોડીને હાથ રે; અપરાધ છે અબળા તણે હે લાલ, નકકી કહો તમે નાથ રે.
ન હલકે-૬ કહ્યું માન્યું નહિ કેઈનું હો લાલ, જ્યારે તમે જદુરાય રે, ત્યારે પડ્યું મારે આવવું હો લાલ, એકલા ચાલીને પાય રે.
ન હલકે –૭ રાખને રાજવી માહરે હે લાલ, આવ્યા તણે ઈતબાર રે; ઘણું થઈ છે વાતે ગામમાં હો લાલ, કહું શું વારંવાર રે.
ન હલકે-૮ પરણોને પિયુ પાછા વળી હે લાલ, અંદેશ તજી ઉર રે; ૧૦ દીન દારા દુભ નહિ હે લાલ, જક જાવા દ્યો દૂર રે.
ન હલકે-૯ ના કહેતાં નહિ થાય છુટકે હો લાલ, કર જોડીને કહું કંથ રે; ઝાઝું કરો તે યાદવ પતિ હો લાલ, આપે નહિ જાવા પંથ રે.
ન હલકો૦-૧૦
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
આઠ ભવની પિયુ પ્રીતડી હે લાલ, નવમે ભવ તજી નાર રે; ગિરિ ગિરનાર પર પામીયા હે લાલ, ધર્મપસાથે ભવપાર રે.
ન હલકે૦-૧૧ શ્રી રૂપવિયજી કૃત રાજુલને પત્ર
(૧૫)
રાગ સામેરી સ્વસ્તિ શ્રી રેવગિરિવરા, વહાલા તેમજ જીવન પ્રાણ લેખ લખું હોંસે કરી, રાણી રાજુલ ચતુર સુજાણ. વહેલા ઘેર આવજે, મહારા જીવન યાદવરાય, વાર મ લાવજે.-૬ મેં તે લિખ્યા હશે લેખ, મનમાં ભાવજે; વળી જે હેય વેધક જાણ, તાસ સંભળાવ જો. વ. હા–૨ ક્ષેમકુશળ વરતે ઈહિાં, વહાલા જપતાં પ્રભુજીનું નામ; સાહિબ સુખ શાતા તણો, મુજ લીખજે લેખ તામ. ૧૦-૩ સાવ સેવન કાગળ કરું, વહાલા અક્ષર યણ રચંત; મણ માણેક મેતી લેખણ જડું, હું તો પિયુ ગુણ પ્રેમે લખંત.
વહેલા –૪ જેહ તેરણથી પાછા વળ્યા, તેહને કાગળ લખું કઈ રીત; પણ ન રહે મન માહરું, મુને સાલે પૂરવ પ્રીત. વહેલા-પ દિવસ જેમ તેમ કરી નિગમું, મુને રયણી વરસ હજાર, જે હોય મને મળવા તણું, તે વહેલા કરજે સાર. વહેલા-૬ નવયૌવને પિયુ ઘર નહીં, વસવું તે દુરજન વાસ; બોલે બોલ દાખવે વહાલા, ઉંડા મર્મ વિમાસ. વહેલા-૭
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી તેમ રાજુલની સજ્ઝાય
[ ૧૬૭
સહુકા રમે નિજ માળીએ, વહાલા કામિની કથ સહેજ; થર થર ધ્રુજે મહારી દેહડી, મ્હારી સુની દેખીને સેજ. ૧૦-૮ વીતી હશે તે જાણશે, વહાલા વિરહની વેદના પૂર; ચતુર ચિત્તમાં સમજશે, શુ' લહે મૂરખ ભૂર. વહેલા૦-૯ પતગ રંગ દીસે ભલે, વહાલા ન ખસે તાવડ રી; ફાટે પણ ફીટે નહીં, હું તેા વારી ચેાળ મજીઠ. વહેલા૦-૧૦ ઉત્તમ સજ્જન પ્રીતડી, જેમ જળમાં તેલ નિરધાર; છાંયડી ત્રીજા પહેારની, તે તેા વડ જેવી વિસ્તાર. વહેલા૦-૧૧ દૂર થકી ગુણ સાંભળ્યા, વહાલા મન મળવાને થાય; વ્હાલેસર મુજ વિનતી, તે તે જિહાં તિહાં કહી ન જાય. વહેલા૦-૧૨
એક મ્હેલી ખીજે મળે, વહાલા મનમાં નહિ તસ ને; લીધા મૂકી જે કરે, તે તે આખર આપે છેહ. વહેલા૦-૧૩ જે મન તે તેહ મિલી રહ્યા, વહાલા ઉત્તમ ઉપમ તાસ; જો જો તિલ ફૂલની પ્રીતડી, તેની જગમાં રહી સુવાસ. ૧૦–૧૪ ખાવા પીવા પહેરવા, વહાલા મન ગમતા શણગાર, ભર યૌવન પિયુ ઘર નહિ, તેહના એળે ગયેા અવતાર. ૧૦-૧૫ ખાળપણે વિદ્યા ભણે, વૃદ્ધ પણે તપ આદરે, તે તે અવિચળ પાળે ચેાગ. વ૦-૧૬ કાગળ જગ ભલે સરજીયેા, વહાલા સાચા તે મિત્ર કહાય; મનનું દુઃખ માંડી લખું, તે તેા આંસુડે ગળી ગળી જાય. વહેલા૦~૧૭
ભરયૌવન ભાવે ભેગ;
લેખ લાખેણેા રાજુલે લખ્યા, વહાલા નેમજી ગુણ અભિરામ; અક્ષરે અક્ષર વાંચો, મહારી કાડા કાડ સલામ. વહે-૧૮
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૬૮ ]
શ્રી જૈન સઝાય સગ્રહ
નેમ રાજીલ શિવપુરી મળ્યાં, પૂગી તે મન કેરી આશ; શ્રી વિનયવિજય ઉવઝાયના, શિષ્ય રૂપ સદા સુખ વાસ.
વહેલા૦-૧૯
કવિશ્રી લાવણ્યસમય વિરચિત
શ્રી નેમરાજીલની સજ્ઝાય
(૧૨૬ )
તેં ૩
સંખ્યા ન પાર;
સરસતિ સામીણી વીનવું, ગાયમ લાગું રે પાય; રાજુલ નારી રે વીનવે, એ કર જોડી રે આય.- ૧ તેં મન મેલું રે નેમજી, ખેલે રાજુલ નાર; કતા કાં રથ વાળીએ, આવ્યા તેારણુ ખાર. તે- ૨ એ કર જેડી વીનવું, પ્રીતમ લાગું રે પાય; નારી નવ ભવ કેરડી, કાં મુજ મેલીને જાય. ગજ રથ ઘેાડા રે છે ઘણા, પાયક જોતાં જાન તુમારડી, હીયડે કુંડળ સાવન કેરડાં, હૈયડ ચઢીને ગયવર ઉપરે, સાહે સખ મડપમેટાં રે માંડીયા, નાચે ચાનક થાનક થાડે, જોવા સરખી છે જાન. તે – દુ માને બળભદ્ર કાનજી, માને મહેાટા રે. ભૂપ; સુર નર સેવે રે સામટા, તાહેરૂં અકળ સ્વરૂપ. તવ સુરગુરે સાસરૂં, પીચર પનેાતી કમે લખ્યું જે તિમ કરૂં, પિયુનું યૌવન જાય.
હુ
અપાર. તે ૪
નવસેરા
શણગાર. નવલાં રે પાત્ર;
તે॰- ૭
હાર;
તે~ પ
માય; તે- ૮
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નેમ રાજુલની સજઝાય
[૧૯
યાદવ કેડીએ રે પરિવર્યા, સાથે દશે દસાર; નેમજી ગયવર ચઢીયા, આવ્યા તોરણબાર. તેં – ૯ સ્વામી પૂછે રે સારથી, એ શા ભરીયા રે વાડ; તુમ પ્રભાતે રે પરગડે,હશે પશુડાનો ઘાત. તેo-૧૦ હરણી બોલે રે હરણલા, તે કાં કીધે રે પોકાર; રહે રહે છાનું રે છુટશું, આ નેમિ કુમાર. તેં૦-૧૧ સાબર બોલે રે સાબરી, સાંભળ સુંદરી વાત; જાયા જશું રે આપણાં, આવ્યો ત્રિભુવન તાત. તે૦-૧૨ રેઝ ભણે સુણ રેઝડી, ઘડી ઘડી ઉથલ ન થાય; આ દેવ દયાળુઓ, હિંયડે હર્ષ ન માય. તે૦-૧૩ કાળે ઘોડે રે કાબલે, સામળીઓ અસવાર; નિમજી ઘોડો વાળીઓ,જઈ ચઢયા ગઢ ગિરનાર.તે૦૧૪ સ્વામી પૂછે સુણ સારથી, આશા ભરીયા રે વાડ; સાબર મૂક્યા રે મોકળા, વેગે વરી રથ વાળ. તે૦–૧૫ નિજ નિજ ઠામે રે તે ગયા, બોલે મધુરી રે વાણ; કેડી વરસાં રે જીવજો, રાજુલ પ્રીતિ નિર્વાણ. તેo-૧૬ નેમ જિનેસર વીનવે, નહિ સંસારનું કામ; એક સ્ત્રીને રે કારણે, એવડે પશુઓને ઘાત. તૈ૦-૧૭ વરસીદાન જ વરસી, પૃથ્વી ઉરણ કીધ; ચઢીઓ ગિરનારે જઈ, તારક ચારિત્ર લીધ. -૧૮ ગાજી વાજી રે ગડગડા, વર ગઢ ગિરનાર; સહસાવન સરોવર ભર્યું, તરસી રાજુલ નાર. તે૦–૧૯ હયવર હીંસે રે હંસલા, ગાયવર બાંધ્યા રે બાર; ભેગ ભલી પરે ભેગવે, રૂડી રાજુલ નાર. તે૦-૨૦
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૦ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
* *
*
* * *
*
* *
* * * * * * * * *
********
*
****
*****
***
****
કહે કેમ કીજે રે સાજના, કર્મને દીજે રે દેષ; કારણ વિહૂણ રે પરહરી, એ શું એવડો રે રોષ. તેં-૨૧ આપે કીધો રે ઓરતે, લેપી અવિચળ વાટ; પાપ તે કીધાં રે મેં ઘણા, ધર્મ ન વાહ રે વાત. તેં –૨૨ રંભા સરખી રે અંગના, તે કાં મૂકી રે નેમ; પંચ વિષય સુખ ભોગવે, બોલે શિવાદેવી એમ. વેં૦-૨૩ રાખી માતા રે માઉલે, રાખી નહિ હાં રે કીધ; રાખે રાજુલ કેટલાં, રાખે બલભદ્ર ભ્રાત. તૈ૦–૨૪ સુણ સુણ મહારી રે માવડી, એમ બોલે જિનવર નેમ; કારમો રંગ પતંગને, તે રંગ ધરીએ કેમ. તેં –૨૫ રાજુલ જઈ ને મને મળે, વંદે પ્રભુના પાય; સ્વામીજી સંયમ આપીયે, જિણ વેષે સુખ થાય. તે૦-૨૬ પૂંઠે પહોતી રે પશ્વિની, નયણે નિરખંત નાર; લાવણ્યસમય મુનિ એમ ભણે,જેમ તરીએ સંસાર.૦–૨૭
શ્રી વિરવિજયજી કૃત નેમરાજુલના બાર માસા.
( ૧૨૭). સખી તોરણ આઈ કંથ ગયા નિજ મંદિરે,
જે નજર મેળા કીધ તે મુજ સાંભરે, ઘર લાવત ઝાલી હાથ, હું હેઠ ઉતરી,
પણ કરી વરઘોડો આત, છબીલે છેતરી; મધુબિંદુ સમે સંસાર, મુંઝાણા મહાલતા,
સંસારે સુખી અણગાર, જિનેશ્વર બેલતા- ૧
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નેમરાજિમતીને બારમાસા
[૧૭
સખી શારે કહું અવદાત, વિયેગી દુઃખી તણું,
દુનિયામાં દુર્જન લેક, હાંસી કરે ઘણા; મીઠી લાગે પરની વાત, અગન પગ ના લહે,
કેનાં મેભ ચુવે કેનાં નેવ, તે મુખ ના કહે. મધુ – ૨ સખી શ્રાવણ છઠે મેલી, મહીયરીયા તળે,
છઠ્ઠી છટકી વારધી વેલ, વાળી નહિ વળે; કામ વરતી ફરતી ધરતી, ઝરતી વાદળી,
ગયે શ્રાવણ માસ નિરાશ, રાજુલ એકલી. મધુ - ૩ સખી ભાદરવે ભરથાર, વિના કેમ રીઝીએ,
વિરહાનલ ઉઠી ઝાળ, ધુંવા વિણ દાઝીએ; ફળ પાક્યાં વર્ષણ શાળ, ન ખાઈએ ખેલીએ,
હત દુઃખના દહાડા બે ચાર, આઘા ઠેલીએ. મધુર- ૪ બેન આ માસે સેવ, સુંવાળી સુખડી,
ગયા દસરે દશેરાના દિન, દિવાળી ઢંકડી; સખી લાંઘણ કરીએ લાખ, સરસ નવિ ભેજના,
રંગ તાનને નાટક શાળ, પિયુ વિના પખણ. મધુ - ૫ માસ કાતિકે કેલિ કરે, નરનારી બાગમાં,
જેણે માસે ટબુકે ટાઢ, કુમારી રાગમાં, જેના વાલમ ગયા વિદેશ, સંદેશા મોકલે,
મારે ગામ ઘણું ઘરવટ, વસે પિયુ વેગળે. મધુo- ૬ સખી માગશીરે માગણના, મને રથ પૂરતા,
મને મેલી બાળે વેશ, ચતુર ગુણ ચૂરતા; સખી કઈ રે સંદેશો લઈ આપી જાય મુજ કને,
તેને દેઉં રે મોતનકો હાર, અમુલખ ભૂષણે. મધુ – ૭"
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
* * * * * * * *
*
* * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* *
* * *
* * *
* *
* *
* *
*
*.*
* *
*
*
*
પોષ માસે પિતાની છડી, શિયાળે ચાલીયા,
વાલેસર વિના વેરણ રાત, સૂના મહેલ માળીયાં; જાય જોબનીયું ભરપૂર, અરણ્ય જેમ માલતી,
જેના પિયુ રે ગયા પરદેશ, દુખે દીન કાઢતી. મધુ - ૮ પિયુ મહા માસે મત જાઓ રે, હિમાળે હાલશે,
રયણી એક વરસ સમાન, વિયેગી સાલશે; લંકાથી સીતા પટ માસે, રામ ઘર લાવીયા,
એવા વહી ગયા સાત માસ, પ્રીતમ ઘેર ન આવીયા. -૦-૯ - હલકા હસંત વસંત, આકાશથી ઉતર્યો, -
માનું ફાગણ સુર નર રાય, મળીને નોતર્યો; - હળી ખેલે ગેપી ગેવિંદ, હિમુ ઘર આવતી,
અતિ કેચુઆ ઝુંપાપાત, વિગે માલતી. મધુo-૧૦ સખી ઐતરે ચિત્ત થકી, વિહોહી વાલમે,
આવા દુઃખના દહાડા કિમ જાય, ઉગે રવિ આથમે; આંખ મીંચાણે મળી જાય રે, ઉઘાડે વેગળે,
સામળીએ સિદ્ધ સરૂપ, સુપનમાં આગળ. મધુ૦-૧૧ રમે હંસયુગલ શુક મોર, ચકર સરોવરે,
નિજ નાથ સહિયરને સાથ, સુખે રમે વન ઘરે; મુખ મંજરી આંબા ડાળે, કેયલ ટહુકતી,
સખી વાતમાં વીત્યે વસંત, રૂએ રાજિમતી. મધુ ૦-૧૨ સખી વૈશાખે વનમાંહે રે, હીંચોળા હીંચતાં,
કદલીઘર ફૂલ બિછાય, ખુશીથી નાચતા; સરોવર જળ કમળે કેલ, કરંતા રાજવી, મુજ સરખી છબીલી નાર, લગન લેઈ લાજવી. મધુ –૧૩
WWW.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નેમરાજિમતીના બારમાસા
[૧૭૩
જેઠ માસે જુલમના તાપ, તપતી ભૂતળા, ,
આઠ માસનો મેઘ વિગ, બળે તરૂ કુતળા; પશુ પંખી વિસામા બાય રે, શીતળ છાયા તરૂ;
મારે પિયુ વિના નહિ વિસરામ, નાતીને નોતરું. મધુ-૧૪ સખી આવીયે માસ આષાઢ, ભરે જળ વાદળી,
ગરજાર ટહુકે મેર, ઝબુકે વીજળી; વરસાદે વસુધા નવપલ્લવ હરીઆં ધરે,
નદી નાળ ભરી નીર, બપિ પિયુ પિયુ કરે. મધુo-૧૫ ચોમાસે કરી તરૂ માળા, રમતાં પંખીયાં,
એમ વીત્યા બારે માસ, પ્રીતમ ઘેર ન આવયા; શ્રાવણ સુદી છટ્ટે સ્વામી, ગયા સહસાવન,
લેઈ સંયમ કેવળી થાય, દીન પંચાવને. મધુરા–૧૬ નેમ મુખથી રાજુલ નવ ભવ, નેહ નિહાળતી,
વૈરાગ સુધારસ લીન, સદા મન વાળતી; કાળાંતરે તેમ દયાળ, તિહાં દેશના દીએ,
પ્રભુ હાથ સાહેલી સાથ, રાજુલ દીક્ષા લીએ. મધુ –૧૭ લઈ કેવળ કરી પરીસાટન, બેહુ મુગતિ ગયા,
બની પ્રીત તે સાદી અનંત, ભાગ્યે ભેળાં થયાં; શુભ વીરવિજય સુખ લીલ, મગન વિશેષતા, લેકનાળની નાટક શાળ, સમયમાં દેખતા. મધુo-૧૮
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી ભકિતવિજયજી વિરચિત. શ્રી હીરવિજયસૂરિ સક્ઝાય
(૧૨૮) બે કર જોડી વિનવું જ, સારદા લાગુંજી પાય; વાણું આપ નિમળીજી, ગાશું તપગચ્છ રાય.
તે મન મોહ્યું રે હીરજી.-૧ અકબર કાગળ મોકલે, હીરજી વાંચે ને જોય; તુજ મળવા અલજે ઘણે, બીરબલ કરેનેજ જોય. તે૦-૨ અકબર કરે છે વિનતિ, ટોડરમલ લાગેજી પાય; પૂજ્ય ચોમાસું ઈહાં કરે, હોશે ધર્મ સવાય. તે૦-૩ તેજ ઘોડાજી આતે અતિ ઘણ, પાચક સંખ્યા નહિ પાર; મહાજન આવે અતિ ઘણા, થાનસિંહ શાહ ઉદારતે -૪ પહેલું ચોમાસુંજી આગેરે, બીજું લાહેર માહિ; ત્રીજું ચોમાસું ફત્તેપુર, અકબર કરેરે ઉત્સાહિ. તે૦-૫ ડામર સરોવર છોડયાં, છોડ્યાં બંદીનાં બંધ છેડ્યાં પંખીને મૃગલાં, અકબર દે બહુમાન. તે –૬ તપગચ્છનાયક રાજિઓ, શ્રીવિજયસેન સૂરી; તાસ શિષ્ય ભક્તિ ભણે, હેજે મુજ આનંદ. તે-૭
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નેમરાજુલના બાર માસા
[૧૭પ
• ૧
ક
ક
ખ ૧ કે
૨
u
v
w w x 4 w w
w
w - ૧૮ ૧
* * * *
* *
*
* *
*
*
*
*
*
* * *
*
શ્રી રાજરતનજી વિરચિત શ્રી નેમરાજુલના બાર માસા .
(૧૯) સનેહી વીરજી જયકારી રે -એ રાગ. ચૈત્ર માસે તે ચતુરા ચિતે રે, નેમ જઈ વસ્યા એકાંત રે;
મનની કેમ ભાગે બ્રાંત. દયાળુ નેમજી દીલ વસી રે, એ તે શિવરમણને
રસીયે. દયાળુ - ૧ વૈશાખે વનિતા વિખેરે; દુઃખ દેખીને મનડું કલખે રે; પિયુ મળવાને તનડું તલપે. દયાળુ – ૨ જેકે યૌવન યુવતિ લાજે રે, તડકા લૂ ઉના વાજે રે; વિર હી દીલ ભ ત ર દાઝે. દયાળુ- ૩ અબળા એ કેલી આષાઢે રે, વેલડી વળગી છે વાડે રે; ર્યા પંખીઓ માળા ઝાડે. દયાળુ૦- ૪ શ્રાવણ સુંદર સોભાગી રે, વરસે ઝરમર ઝરમર ઝડ લાગી રે; પીડ મોર મધુર સ્વર રાગી. દયાળ૦- ૫ ભલી ભામિની ભાદરવા માસેરે, પિયુને મળવાની આશે રે; દીન રેન ગમે વિશ્વાસે. દયાળુ - ૬
આ એ તે અવનિ પે રે, તરૂણીની શોભા લેપે રે, રાણી રાજુલ રતિય ન કોપ રે. દયાળુ – ૭
કહે કાતિક કામિની કાતી રે, પિયુ વિર દાઝે છાતી રે; . દીસે ગુંજા તણે પરે રાતી. દયાળુ - ૮
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૭૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
માગશીરે માનની મદમાતી રે, કેફિલ સમ ક8 ગાતી રે; દીપે કનકલતા તનુ ભાતી રે. દયાળુ- ૯ પિષે પ્રેમ સવા કીજે રે, અકળાયે અંત ન લીજે રે; ઉપશમ રસ અમૃત પીજે. દયાળુ –૧૦ મહા મહીને મનહર નારી રે, ઉગ્રસેન ધૂકની સારી રે; વાલમ તમે જુઓ વિચારી. દયાળુ –૧૧. ફાગુને કેસુ વન ફળી અરે, નેમજી રાજુલને મળીરે; ભવભવનાં પાતિક ટળી. દયાળુ ૦-૧૨
બાર માસ ભલી પરે ગાયા રે, આજ અધિકાનંદ મેં પાયા રે, રાજરતન રસુલપુર ડાયા, દયાળુનેમજી દીલ વસી રે.-૧૩
શ્રી નેમજીના સાત વાર
(૧૩૦)
રાગ ઉપર મુજબ રવિવારે તે હો રઢીયાળા રે, આદિત્યની આકરી ઝાળા રે; એમ રાજમતિ કહે વહાલા, પ્રભુજી માનીએ અરદાસ રે,
વિસરી ન મૂકે નિરાશ. પ્રભુ –૧ સોમ સોળે કળાએ પૂરે રે, શશિ ચંદ નહીં અધૂરો રે; તે માટે ચિંતા ચૂરે.
પ્રભુ –ર ભોમ મંગળ ભાગ્ય નિધાન રે, જેણે દૂર કર્યું અભિમાન રે; નમીએ નેમજી ભગવાન.
પ્રભુ૦-૩ બુધે પ્રભુ બંધ વધાર્યો છે, જેણે સંસારને ભય વાર્યો રે; ભવ્ય જીવને પાર ઉતાર્યો રે.
પ્રભુ –૪ ગુરૂ બૃહસ્પતિ હાય રે, જેણે મેહ મત્સર માર માર્યો રે; જીવન જમ ભયથી ઉગાર્યો.
પ્રભુ –પ
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી તેમરાજુલના બાર માસા
[ ૧૭૭
ભૃગુ શુક્ર થકી ભય ભાગેા રે, જેમ નાહર આગે છાગા રે; નિજ થાનક જોવા લાગે.
પ્રભુ-દ્ નિશ્ચર ચીડ કહી જે રે, સ્થિર સ્થાનક વાર લહી રે; પ્રભુ ગુણ અવગુણ પરખીજે. સાતવાર એ રાજુલ રાણી રે, કહે રાજરતન એમ વાણી રે; પ્રભુ ગુણ ગાયે સુખીયા પ્રાણી. પ્રભુ-૮
પ્રભુ૦-૭
રાજુલની પંદર તિથિ (૧૩૧ )
રાગ ઉપર મુજમ
પડવે પિયુ પ્રીતજ પાળેા રે, પ્રેમદા શું અયેલા ટાળેા રે; નેહ કરીને નજરે ભાળેા, મનોહર મળવું સુધારસ તાલે રે. રાણી રાજુલ એણી પરે બાલે. મનેહર૦-૧ આજે બીજ નેહ ન કીજે રે, ઢેગાળા છેહ ન દીજે રે; ખેાટી વાતના અંત ન લીજે. મનાહર૦-૨ ત્રીજે તે તમને નમીએ રે, પિયુ પરદેશ કિમ ભમીએ રે; નિજ સ્વામીની સંગે રમીએ, મનેાહર૦-૩
ચેાથે ચિત્ત ચામું કીધું રે, જેણે દાન અભય જગ દીધું રે; તેણે વિંતનુ ફળ લીધું. મનેાહર૦-૪ પાંચમે પંચમ જગપતિ જોઈ રે, ભાખે કેસરની ખુશાઇ રે; કીમ કાઢી નખાયે નખાચે ધાઈ. મનાહર૦-૫
છઠે ષવિધ જીવના માતા રે, જિમ આઠે પ્રવચન માતા રે; એ તે સાથે કરમ વિધાતા.
મનાહર૦-૬
૧૨
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ગ શેક સાતમ તિથી સારી રે, નેમ નિરંજન બ્રહ્મચારી રે, તેના નામની જાઉં બલિહારી.
મનોહર૦-૭ આવી આઠમ આનંદકારી રે, હું તે આઠ ભવાંતર નારી રે; વાલમ મત મૂકો વિસારી.
મને હર૦-૮ નેમે નવમે ભવ સારે રે, નેમ રાજુલને આધારે રે; નેહ નિર્વહી પાર ઉતારો રે.
મને હર૦-૯ દશમે પ્રભુ દયા ધરો જે રે, અબળાની આશિષ લીજે રે, તે માટે દરિશણ દીજે.
મનેહર૦-૧૦ અગિયારસે એકલી નારી રે, પિયુ મેલી તમે નિરધારી રે; પ્રીતમ તમે પર ઉપકારી.
મનહર૦-૧૧ બારસના બેલ સંભાળે રે, આડે આ વરસાળો રે; મેહન કીમ ભરીએ ઉચાળ.
મનહર૦-૧૨ તેરશે તોરણથી ફરીઆ રે, ગીરનાર ભણી સંચરી આ રે, નેમ રાજિમતી નહિવરીયા.
મનહર૦–૧૩ દશથી ચિંતા ભાંગી રે, સુત સમુદ્રવિજય લય લાગી રે, પ્રભુ થઈ બેઠા નિરાગી.
મનહર૦–૧૪ પુનમે તો પરમ પદ ધારી રે, થયા જન્મ મરણ ભય વારી રે; પ્રભુએ રાજુલને તારી.
મને હર૦-૧૫ પંદર તિથિ પૂરી ગાઈ રે, કહે રાજરતન સુખદાઈ રે; તેજ ખેટકપુરમાં સવાઈ.
મનેહર૦-૧૬
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજિમતી અને રહનેમિને સંવાદ
[ ૧૭૮
-
+
=
+
+
= =
=
=
=
-
-
-
શ્રી વીરવિજયજી વિરચિત રાજિમતી અને રહનેમિનો સંવાદ
(૧૩૨) વાયા વાયા ઉત્તર દિશિના વાય .-એ રાગ. રહનેમિ અંબર વિણ રાજુલ દેખી જે, મદનદય માહ્યા મુનિ ચિત્ત ગવેષી જો; કહે સુંદરી સુંદર મેળા સંસારમાં જે – ૧ સંસારી મેળા આવે શા કાજ જે, ચીર ધરી કહે રાજુલ તુમે મુનિરાજ જે; આજ કિશું સંભાળ મેળા વિસર્યા જે– ૨ વિસરે નહિ રાગીને પૂરવ પ્રીત જે, પ્રીત કરી રહે દૂર એ મૂરખ રીત જે; ચતુર શું ચિત્ત મેળા ચતુરને સાંભળે છે.- ૩ સાંભળે પણ હિમશું તુમ સે મેળાપ જે, દીયર ભાઈ પણાની જગમાં છાપ જે; તેમાં શે ચિત્ત મેળો ફેગટ રાગને જ.- ૪ ફેગટ રાગે રોતાં તમે ઘરમાંહી જે, તજી તુમને મુજ ભાઈ ગયા વનમાંહી જે; અમે તુમ ઘેર નિત વાત વિસામે આવતાં જો- ૫ આવતાં તે હું દેતી આદરમાન જે, પ્રીતમ લઘુ બંધવ મુજ ભાઈ સમાન જે; કંત વિયોગે તુમશું વાત વિસામતી જે – ૬
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
વિસામા વનિતાને વલ્લભ કેરા જે, અણુ પરણી કન્યાને કંત ઘણેરા જે; એક પખે જે રાગ તે ધરવો નવિ ઘટે જે – ૭ નવિ ઘટે સતીએ જે નામ ધરાવે છે, બીજે વર વરવા ઈચ્છા નવિ ભાવે છે; ન ફરે પંચની સાખે જે તિલકે ધર્યો – ૮ તિલક ધરે તે તે સામાન્ય ઠરાય છે, મંગળ વરતે કર મેળાપક થાય છે; માય પછી વળાવે કન્યા સાસરે જે.– ૯ સાસરીયે કુમારી જમવા જાય છે, વસ્તુ સામાન્ય વિશેષે લઈ સમજાય છે; કર મેળાવા પહેલાં મન મેળ કરે જે-૧૦ મેળા કરવા અમે તુમ ઘેર આવંતાં જે, ભૂષણ ચીવર એવા ફળ લાવંતાં જો; તુમ લેતાં અમને થઈ આશા મટકી જે.-૧૧, હેટી આશા શી થઈ તુમ દીલમાંહી જે, દેવર જાણે હું લેતી ઉછાંહી જે; સસરાનું ઘર લહી ન ધરી શંકા અમે જે.-૧૨ અમે જાણ્યું પતિ વિણ રાજુલ ઓશિયાળી જે, એહને પણ સુખ ભર પ્રીતડી પાળી છે; દંપતિ દીક્ષા લેશું યવનમાં નહિ જે.-૧૩ નહિ એશિયાળી હું જગમાં કહેવાણી જે, ત્રણ જગતના રાજાની હું રાણી જે; ભૂતળ સ્વર્ગે ગવાણ પ્રભુ ચરણે રહી જે.-૧૪
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજમતી અને રહનેમને સંવાદ
સંસાર હંગાણી જો,
રહી ચરણે તે સુખ ચંપકવરણી તુજ કાયા તય જય કષ્ટ જે કરવું તે વૃદ્ધાપણે મુનિને નવિ થાય શિર વાસે એક ડામ રહે જે
શેષાણી જો; વૃદ્ધાપણે જો.-૧૫ વિહાર જો, અણુગાર ;
જોગ જો, ભાગ જો; પુણ્યથી જો.-૧૭
જે જે કારજ કરવું તે જોબન વયે જો.-૧૬ જોખન વય ઝગમગતી તુમ હમ ચાલેા ઘેર જઈ વિલસીયે સુખ વાત બની એકાંતે ગુફામાં પુણ્યે દીક્ષા લીધી પ્રભુની પાસ જો, સયમથી સુર મુતિ તણા સુખવાસ જો; વિરૂઆ વિષ ફળ ખાવા ઈચ્છા શી કરા જો.-૧૮ શી કરી તે પાસ પ્રભુ અણુગાર જો, ઉપદેશે ઘર છડી થશે મુનિ ચાર જો; તે ભવ મેક્ષ સુણીને કિમ જઈ ઘરે વસ્યા જો.-૧૯ ઘરે વસ્યા પણ મુનિ દીઠા તપ કરતા જો, પશ્ચાતાપ કરી ફરી સંયમ ધરતા જો; પરિશાટન કરી પરમાતમ પદવી વર્યાં જો.-૨૦ વરી પદવી પણ ભુક્તભાગી થઈ તેહ જે, તુમ ઉપર અમને પૂરવા નેહ જો; અધુરાને દુષ્કર સંયમ સાધન વિધિ જો.-૨૧ વિધિએ વ્રત ધરી ચાવચ્ચાકુમાર જો, સિદ્ધગિરિ સિધ્યા સાથે સાધુ હજાર જો; વીરને વારે અઇમુત્તા મુગતે જશે જો.-૨૨
[ ૧૮૧
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
જશે ખરા પણ બાળપણમાં જંગી જે, વાત ન જાણે સા સંસારિક ભેગી જજે, ભુગત ભેગી થઈ અંતે સંયમ સાધશું જે-૨૩ સાધશું અને સંયમ તે સવિ ખોટું છે, જરા પણાનું દુઃખ સંસારે મોટું છે; વ્રત ભાંગીને જીવ્યા તે નરકે ગયા જે.-૨૪ ગયા નરકે તે જેણે ફરી વ્રત નવિ ધરીયા જે, ભાંગે પરિણામે સંયમ આચરીયા જે; ચારિત્રે ચિત્ત ઠરશે ઈચ્છા પૂરણે જ.-૨૫ ઈચ્છા પૂરણ કેઈ કાળે નવિ થાવે છે, સ્વ તણા સુખ વાર અનંતી પાવે છે; ભવભય પામી પંડિત દીક્ષા નવિ તજે જે.-૨૬ નવિ તજે તો પૂરવધર કિમ ચૂક્યા છે, રહી ઘર વાસે તપ જપ વેષ જ મૂક્યા છે અરિહા વાત એકાંતે શાસન નવિ કહે જે.-૨૭ કહે એકાંતે બ્રહ્મચર્ય જિનવરીયા જે, વ્રત તજી પૂરવધર નિગોદે પડીયા જે, વિષ ખાતાં સંસારે કુણ સુખીયા થયા જે–૨૮ થયા જિનેશ્વર સુખ વિલસી સંસારે જે, કેવળ પામી પછી જગતને તારે જો; દીક્ષા લેશું આપણે સુખ લીલા કરી જે-૨૯ કિરીયા સંયમ જિન આણા શિર ધારે જે, ચળચિત્ત કરીને ચરણ તણું ફળ હાર જે; વમન ભખતાં શ્વાન પરે વાંછા કરે જે.-૩૦
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________
રાજિમતી અને રહનેમિને સંવાદ
[૧૮૩
કર્યો અમને તમે શ્વાન બરાબર સાચે જે, તે તુમ શું હવે રાગ તે ધરે કાચ જે; લાગે તમારો શિક્ષાને મુજને ઘણે જો.-૩૧ મુજને ઘણે છે દીયરીઆનો નેહ , તેણે કહું છું અગંધન કૂળના નાગ જે; અગનિ પડે પણ વિષ વમીયું ચૂસે નહિ જે-૩ર ચૂસે નહિ તિર્યંચ પશુ વિખ્યાત છે, તેથી ભૂંડે હું નર ક્ષત્રિય જાત જે; તમે ગુરૂ માતા વાત કિહાં કરશે નહિ જે.-૩૩ કરશે નહિ પણ જાણે જિનવર જ્ઞાની જે, જ્ઞાની આગળ વાત ન જગમાં છાની જે; પ્રભુ પાસે આલેયણ લઈ નિર્મળ થાવું જે.-૩૪ નિર્મળ થાવા જઈશું પ્રભુની પાસે જો, મિચ્છામિ દુકકર્ડ તુમશું શુભ વાસે જો; કૂપ પડંતાં તમે કર ઝાલી રાખીયો જો.-૩૫ રાખે આતમ પિતાને મુનિરાયા જે,
સ્વામી સહેદર માત શિવાના જાયા જો; રહનેમ સંયમે ઠરીયા ઈમ સાંભળી જ.-૩૬ સાંભળી જઈ પ્રભુ ચરણે શીશ નમાવી જો, આયણ લઈ ઉજવલ ભાવના ભાવી જો; કેવળ પામી શિવ પદવી વરીયા સુખે જો.-૩૭ સુખે રહ્યા ઘરમાં શત વરસ તે ચાર જો, એક વરસ છઘથે રાજુલ નાર જો; એક વિહણાં પાંચશે વરસ જ કેવળી જો.-૩૮
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૪ ]
શ્રી જૈન સઝાય સગ્રહ
કેવળી થઈ ને વિચર્યાં દેશ વિદેશ જે, મહુ જન તાર્યા દેઈ વર ઉપદેશ જો; શિવ સુખ સજાએ પેાઢચા અગુરૂલઘુ ગુણેજો.-૩૯ ગુણે કરી ઢાય ગાથા સુણજો સયણાં જો, એક એક ગાથા આંતર ખેડુનાં વયણાં જો; શ્રીજીભવીર વિવેકી નિત્ય વંદન કરે જો.-૪૦
શ્રી ઉત્તમચંદજી વિરચિત. શ્રીરાજિમતિ રહેનેમિની સજઝાય
(૧૩૩)
એક દિવસ વિષે રહનેમિ રહ્યા કાઉસગ્ગ ધ્યાને; રાજુલ રહી તસ ગુફામાંહી, ચીવર સૂકાવે છાને. એ આંકણી. ઋષિરાજુલ દેખીને ગળીયા છે, કાઉસગ્ગ કરવાને બળીયા છે; મુનિ માંહીથી ચળીયા છે. એક૦-૧ રહેનેામ હર હેડે લાવે, પેખી રાજિમતી બહુ સુખ પાવે, મન ચિતવે રાજુલ પ્રિયે આવે, એ વહુઅરજી, અમ સાથે સંસાર તણાં સુખ માણેા; સેા પરિહરીજી,
પ્રેમ પ્રિય કે અંધવ ઉપર આણેા. એક૦-૨ આપણે સંસાર સફળ કરશું, પછી વૃદ્ધ પણે વળી વ્રત ધરશું; લેઈ સ યમ ભવસાગર તરશુ. એ વહુઅરજી૦-૩ ઇમ નિરુણી વચન રાજુલનારી, દે સાર શિખામણ સુખકારી; કહે વાણી હિતકારી, આ દેવરજી, ભૂલ્યાં ભમશે લહેશે.
ઉત્તમ
વ્રત
ભવ ભારી.-૪
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાજિમતિ રહનેમિની સજઝાય [૧૮૫ વ્રત ચૂકીને દુર્ગતિ અવતરશો, પરમાધામને વશ પડશે,
જે આળ હમારી તમે કરશે. એ દેવરજી -૫ તે નિજ કૂળની લજજા મૂકી, અતિચાર ગયે સંયમ ચૂકી;
કુણ નિરખે હો મુનિ નિજ ઘૂંકી. એ દેવરજી –૬ એહ વાત તેને નવિ છાજે છે, ઈમ જપતાં યદુકૂળ લાજે છે;
વળી મહાવ્રત તમારાં ભાંજે છે. એ દેવરજી–૭ જુઓ અમ સરખી રાણી રૂડી, ભર યૌવન તમ ભ્રાતે છેડી;
તોય મૂરખ પ્રીતિ કિસી જેડી, એ રહનેમિ; નેમિ તણી હું નારી તે જેને વિચારી, અતિ હિતકારી,
ગુરૂ બંધવની નારી તે જનની હારી.-૮ પ્રતિબંધ ઈત્યાદિક ઈમ આપી, દેવરનું દિલડું સ્થિર સ્થાપી;
દેઈ મિસ્યા દુષ્કૃત અઘ કાપી. એ રહનેમિ-૯ તવ તે તિહાંથી તુરત જ વળીયા, કહે ઉત્તમ જન પંથે ભળીયા;
રહનેમિ રાજુલ જિનને મળીયા. એ રહનેમિ-૧૦ સહસાવન સંયમ નિરધારી, શિવ પહત્યા જિન રાજુલ નારી; એ અવિચળ જેડ યદુ અવતારી, પ્રભુ સુખકારી, લેઈ સંયમ રહનેમિ વય શિવનારી, ભવિ ઉપગારી,
નેમિ નવ ભવ નેહ પ્રથમ પ્રિય તારી.-૧૧ રહનેમિ સંસાર જણાવ્યું છે, રાજુલ શુદ્ધ માર્ગ સુણાવ્યો છે;
ઈહાં એ અધિકાર બનાવ્યો છે. પ્રભુ ઉપગારી૦-૧૨ સંવત પંચોતેર અઢારે, કાર્તિક સુદી બીજ રવિવારે;
ચિત્ત ચોકસ ચાર ચતુર ધારે. પ્રભુ ઉપગાર -૧૩ ગુરૂ ગૌતમ નામે જસ પાયે, તસશિષ્ય ખુશાલવિજય ભા; તસ શિષ્ય ઉત્તમચંદ ગુણ ગાયે. પ્રભુ ઉપગારી૦–૧૪
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૬]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી વસતા મુનિ વિરચિત
(૧૩૪) કાઉસગ્ગ થકીરે રહનેમિ, રાજુલ નિહાળી, ચિત્તડું ચળીયું, તવ બોલે રાજુલ નાર રે, દેવરીયા મુનિવર દયાનમાં રહેજે; ધ્યાન થકી હોય ભવન પાર રે.
દેવરીયા–૧ ઉત્તમકુળના યાદવકુળને અજુવાળી, લીધો છે સંયમભાર રે, દેવ હું રે વ્રતી રે તું છે સંયમ ધારી, જાશો સર્વે વ્રતહારી રે. દેવ-૨ વિષધર વિષ વમી આપ ન લેવે, કરે પાવક પરિચાર રે; દેવ તુજ રે બાંધવ નેમજીએ મુજને રે વમી, વચ્ચે ન ઘટે તમને
આહાર રે. દેવ૦–૩ નારી આછેરે જગમાં વિષની રે,વેલી,નારી છે અવગુણને ભંડાર દે. નારી મોહે રે મુનિવર જેહ વિગ્રતા, તે નવિ લહે ભવનો પાર રે.
દેવરીયા –૪ નારીનું રૂપ દેખી મુનિને ન રહેવું એ છે આગમમાં અધિકારરે, દે નારી નિઃસંગી તે તે મુનિવર કહીએ, ન કરે ફરી સંસાર રે.
દેવરીયા –૫ એરે સતીનાં મુનિવર વચન સુણીને, પામ્યા તવ પ્રતિબોધરે; દેવ નેમજી ભેટીને ફરી સંયમ લીધે કર્યો છે આતમ શોધ રે દેવધન્ય રે સતી જેણે મુનિપ્રતિબોધ્યા,ધન્ય ધન્ય એ અણગાર રે,દે. એ રે વસતામુનિના વચન સુણીને, ફરી ન કરે સંસાર રે.
દેવરીયા –૭:
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વરદત્તકુમારની સજઝાય
[૧૮૭
5
+
+ +
+
*
* *
* *
*
*
*
*
*
* * *
* * *
શ્રી વિમળદીપ વિરચિત શ્રી વરદત્તકુમારની સઝાય
(૧૩૫) વિચરતા નેમિ જિસેસર આવીયારે,ગઢ ગિરનાર સહસાવન જાય; સહસ અઢાર સંઘાતે સાધુ શોભતા રે, ધર્મ પ્રકાશ પર્ષદામાંય. ધનધન દહાડો રે ધન ઘડી આજની રે.–૧ વનપાળકની સુણું વધામણું રે, હરખ્યા કૃદિક નરનાર; હિય ગય રથ પાયક પરિવારશું રે,વાદીને સફળ કર્યો અવતાર.ધ. દય દશ આવ કરી વંદના રે, નેમિ જિનેસર ને મુનિરાય શત્રુમિત્ર સર્વે સમભાવશું રે, તે સુણિ હરિ મન હર્ષિત થાય.
ધન -૩ સેળ શણગાર સજી સહુ સુંદરીરે, શિયળવંત સત્યભામા.
રૂકિમણી નાર; પ્રભુને વાંદીને ચૂરતાં કર્મને રે, નિરખતાં પ્રભુને દેદાર. ૧૦-૪ કઈ મુનિ ધ્યાન ધરે જોગાસને રે,કોઈ મુનિ કરતા તે જ્ઞાન અભ્યાસ; કોઈ મુનિ તપ જપ કિરિયા આદરે રે, કરવા આતમ નિજ
ઉપગાર. ધન–પ ભવજળ તારણ સુણીને દેશના રે,વરદત્ત કુમારને રાજુલ નાર; સહસ પુરૂષશું સંયમ આદર્યો રે, કરવા શિવરમણ શું મેળાપ.
ધન –૬ પંચ આચાર નિવારો ક્રોધને રેઈચ્છાનિધી સબળ લેજે સાર; એહવા મુનિરાજને કરૂં વંદના રે, વિમળદીપ કહે તેણિ વાર.
ધન –-9
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૮૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી રૂપવિજયજી વિરચિત. શ્રી રહેનેમિની સજઝાય
(૧૩૬) કાઉસગ્ગ ધ્યાને મુનિ રહેનેમિ નામે, રહ્યા છે. ગુફામાં શુભ
પરિણામ રે; દેવરીયા મુનિવર ધ્યાનમાં રહેજો ધ્યાન થકી હાય ભવનો પાર. દે વરસાદે ભીનાં ચીર કળાં કરવા, રાજુલ આવ્યા તિણે ઠામરે.
દેવ૦–૧ રૂપે રતિરે વચ્ચે વર્જિત બાળા, દેખી ઓલાણે તેણે કામરે, દેવ દિલડું ખોલાણું જાણી રાજુલ ભાખે, રાખો સ્થિર મન ગુણના
ધામ રે. દેવ -૨ જાદવકુળમાં જિનજી નેમ નગીને, વમન કરી છે મુજને
તેણ રે, દેવ, બંધવ તેહના તમે શિવાદેવીના જાયા, એવડે પટતર કારણ
કેણ રે. દેવ -૩ પરદારા સેવી પ્રાણી નરકમાં જાય, દુર્લભબોધી હેય પ્રાય રે; દેવ સાધવી સાથે ચૂકી પાપ જે બાંધે, તેહને છુટકારો કદીય ન
થાય રે. દેવ-૪ અશુચિ કાયા રે મળ મૂવની ક્યારી, તમને કેમ લાગી એવડી
પ્યારી રે, દેવ, હુંરે સંયમી તમે મહાવ્રત ધારી,કામે મહાવ્રત જાશે હારીરે. દે૦૫ ભેગ વમ્યા રે મુનિ મનથી ન ઈચ્છ, નાગ અગધન કૂલની
જેમ રે; દેવ
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાજમતિની સજઝાય
[૧૮૯
ધિક્ક કૂળ નીચા થઈ નેહથી નિહાળે, ન રહે સંયમ શેભા
એમ રે. દેવ – ૬ એવા રસીલા રાજુલ વયણ સુણીને, બુઝયા રહનેમી પ્રભુજી
* પાસ રે, દેવ, પાપ આલેઈ ફરી સંયમ લીધું, અનુકમે પામ્યા શિવ વાસ રે.
દેવ –૭ ધન્ય ધન્ય જે નરનારી સંયમ પાળે, સમુદ્ર તર્યા સમ વ્રત છે
એહ રે; દેવ, રૂપ કહે તેમના નામથી હો,અમ મન નિર્મળ સુંદર દેહ રે.૦૮
શ્રી જિનહર્ષસૂરિ કૃત શ્રી રાજમતિની સજઝાય
(૧૩૭). કેસર વરણે હે કાઢ. કસુંબે મારા લાલ–એ રાગ કાંઈ રીસાણા હે નેમ નગીના, મારા લાલ. તું પર વારી હે બુદ્ધ લીના; મારા લાલ. વિરહ વિહી છે, ઊભી છેડી, મારા લાલ. પ્રીતિ પુરાણી છે કે, તે તે તોડી. મારા લાલ–૧ સયણ સનેહી છે કે, કહ્યું પણ રાખે, મારા લાલ. જે સુખ લીણા છે કે, છેહ ન દાખ; મારા લાલ. નેમ ન હજો હા, કે નિપટ નિરાગી, મારા લાલ. કયે અવગુણે હો, કે મુજને ત્યાગી. મારા લાલ–૨
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
સાસુ જાયા હો, કે મંદિર આવે, મારા લાલ. વિરહ બુઝાવો હે, કે પ્રેમ બતાવે; મારા લાલ. કાંઈ વનવાસી હો, કે કાંઈ ઉદાસી, મારા લાલ. જોબન જાતી હે, કે ફેર ન આસી. મારા લાલ-૩ જોબન લાહો છે, કે વાલમ લીજે, મારા લાલ. અંગ ઉમાહો છે, કે સફળ કરી જે; મારા લાલ. હું તે દાસી હો, કે આઠ ભવાંરી, મારા લાલ. નવમે ભવ પણ હો, કે કામણગારી. મારા લાલ-૪ રાજુલ દીક્ષા હો, કે લહી દુઃખ વારે, મારા લાલ. દીયર રહનેમિ છે, કે તેહને તારે; મારા લાલ. નેમ તે પહેલાં હે, કે કેવળ પામી, મારા લાલ. કહે જિનહર્ષે , કે મુક્તિ ગામી. મારા લાલ-૫ શ્રી વંકચલની સઝાય
(૧૩૮) કોઈ લો પર્વત ધંધો રે લાલ. એ રાગ જંબુદ્વિીપમાં દીપતું રે લાલ, ક્ષેત્ર ભરત સુવિશાળ રેવિવેકી. શ્રીપુર નગરને રાજી રે લાલ, વિમળશા ભૂપાળ રે. વિ.
આદરજે કાંઈ આખડી રે લાલ.-૧ એ આંકણી. સુમંગલા પટરાણીએ રે લાલ, જનમ્યા તે યુગલ અમૂલ રે, વિ, નામ ઠવ્યું દેય બાળનું રે લાલ, પુષ્પચૂલા વંકચૂલ રે.
વિવેકી. આ૦-૨ અનુક્રમે ઉદ્ધત થયે રે લાલ, લોક કહે વંકચૂલ રે; વિ.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વ'કચૂલની સજ્ઝાય
[૧૯૧
લેાક વચનથી ભૂપતિ રે લાલ, કાચો સુત વંકચૂલ રે. વિવેકી, આ૦-૩ પુષ્પચૂલા લઈ બેનડી રે લાલ, પલ્લીમાં ગયેા વંકચૂલ રે; વિ૦ પલ્લીપતિ કર્યાં ભિન્નુડે રે લાલ, ધમ થકી પ્રતિકૂળ રે. વિવેકી. આ૦-૪
સાત વ્યસન સરસે રમે રે લાલ, ન ગમે ધમની વાત રે; વિ ધાડ પાડે ને ચારી કરે રે લાલ, પાંચસે તેણી સંગાથ રે. વિવેકી. આ૫
ગજપુત દીયે દીકરી રે લાલ, રાખવા નગરનુ” રાજ રે; વિ સિ'હગુફા તિણે પટ્ટીમાં રે લાલ, નિČય રહે ભિલ્લુ રાજ રે. વિવેકી. આ~૬ સુસ્થિત સદ્ગુરૂથી તેણે રે લાલ, પામ્યા નિયમ તે ચાર રે; વિ。 ફળ અજાણ્યે કાગ માંસના રે લાલ, પટરાણી રિહાર રે. વિવેકી, આ૦-૭ નદેવા રિપુ શિર ઘાવ રે; પારખાં લહે ભિલ્લુરાય રે. વિવેકી. આ−૮
સાત ચરણ એસર્યા વિના રે લાલ, અનુક્રમે તે ચારે નિયમના રેલાલ,
વંકચૂલે ચારે નિયમના રે લાલ, ફળ ભોગવ્યાં પ્રત્યક્ષ રે; વિ પરભવે સુર સુખ પામીયા રે લાલ, આગળ
લડશે મેાક્ષ રે. વિવેકી, આ
કષ્ટ પડે જે સાહસી રે લાલ, ન લેાપે નિજ સીમ રે; વિરુ કહે મતિ નીકી તેહુની રે લાલ, જેડ કરે ધમ નીમ રે.
વિવેકી. આદર૦-૧૦
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯ર ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી મેઘરથ રાજાની સઝાય
(૧૩) દશમે ભવે શ્રી શાંતિજી, મેઘરથ જીવડે રાય; રૂડા રાજા. પિષધ શાલામાં એકલા, પોસહ લીયે મન ભાય. રૂડા રાજા. ધન્ય ધન્ય મેઘરથ રાયજી, જીવદયા ગુણખાણ. ધમી રાજા.
ધન્ય૧ ઈશાનાધિપ ઈંદ્રજી, વખા મેઘરથ રાય; રૂડા રાજા. ધમે ચળાવ્યા નવિ ચળે, મહાસુર દેવતા રાય. રૂડા ધન્ય-૨ પારેવું સીંચાણા મુખે અવતરી, પડીયું પારેવું ખોળામાંય; રૂડાટ રાખ રાખ મુજ રાજવી, મુજને સીંચાણે ખાય. રૂડા) ધન્ય-૩ સીંચાણે કહે સુણે રાજીયા, એ છે મારે આહાર, રૂડા મેઘરથ કહે સુણ પંખીયા, હિંસાથી નરક અવતાર. ૩૦૦-૪ શરણે આવ્યું રે પારેવડું, નહીં આપું નિરધાર; રૂડા માટી મંગાવી તુજને દેઉં, તેહને તું કર આહાર. રૂડા પંખી.
ધન્ય૦-૫ માટી ખપે મુજ એહની, કાં વળી તાહરી દેહ; રૂડા રાજા. જીવદયા મેઘરથ વશી, સત્ય ન મેલે ધમી તેહ. રૂ. ધ.-૬ કાતી લેઈ પિંડ કાપીને, લે માંસ તું સીંચાણ; રૂડા પંખી. ત્રાજવે તળાવી મુજને દીએ, એ પારેવા પ્રમાણ. રૂ૦ ધ૦-૭ ત્રાજવું મંગાવી મેઘરથ રાયજી, કાપી કાપી મૂકે છે માંસ રૂટ દેવ માયા ધારણ સમી, નાવે એકણું અંશ. રૂડા ર૦ ધો-૮ ભાઈ સુત રાણી વલવલે, હાથ ઝાલી કહે તેહ; ઘેલા રાજા. એક પારેવાને કારણે, શું કાપે છે દેહ. ઘેલા રાજા. ધ૦-૯
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મેઘરથ રાજાની સજઝાય
[૧૯૩
મહાજન લેક વારે સહુ, મ કરે એવડી વાત; રૂડા રાજા. મેઘરથ કહે ધમફળ ભલાં, જીવદયા મુજ ઘાત. ૨૦ ધ૦-૧૦ ત્રાજવે બેઠા રાજવી, જે ભાવે તે ખાય; રૂડા પંખી. જીવથી પારે અધિકે ગણ્યો, ધન્ય પિતા તુજ માય. રૂડા
રાજા. ધન્ય૦-૧૧ ચડતે પરિણામે રાજવી, સુર પ્રગટયો તિહાં આય; રૂડા રાજા. ખમાવે બહુવિધ કરી, લળી લળી લાગે પાય. રૂ. ૧૦-૧૨ ઇંદ્ર પ્રશંસા તાહરી કરી, તેહ તું છે રાય, રૂડા રાજા. મેઘરથ કાયા સાજી કરી, સુર પહોતે નિજ ઠાય. રૂ૦૧૦-૧૩ સંયમ લીધે મેઘરથ રાયજી, લાખ પૂરવનું આય; રૂડા રાવ વીશસ્થાનક વિધિએ સેવીયાં, તીર્થકર ગોત્ર બંધાય. રૂ૦ ધવ-૧૪ ઈગ્યારમે ભવે શ્રી શાંતિજી, પહોતા સર્વાર્થસિદ્ધ; રૂડા રાજા. તેત્રીસ સાગર આઉખું, સુખ વિલસે સુર રિદ્ધ. રૂ. પ૦–૧૫ એક પારેવાની દયા થકી, બે પદવી પામ્યા નરિદ; રૂડા રાજા. પાંચમા ચક્રવત્તિ જાણીએ, સોળમા શાંતિ જિર્ણોદ. રૂ. ૫૦-૧૬ બારમા ભવે શ્રી શાંતિજ, અચિરા કુખે અવતાર; રૂડા રાજા. દીક્ષા લેઈને કેવળ વર્યા, પહેતા મુગતિ મેઝાર. રૂ. -૧૭ ત્રીજે ભવે શિવસુખ લહ્યા, પામ્યા અનંત જ્ઞાન; રૂડા રાજા. તીર્થંકર પદવી લહી, લાખ વર્ષ આયુ જાણુ. રૂડા ધો-૧૮ દયા થકી નવનિધિ હોવે, દયા તે સુખની ખાણ, રૂડા રાજા. ભવ અનંતની એ સગી, દયા તે માતા જાણ. રૂ. પ૦-૧૯ ગજ ભવે સસલે રાખીઓ, મેઘકુમાર ગુણખાણ રૂડા રાત્ર શ્રેણિક રાય સુત સુખ લહ્યાં પહોતો અનુત્તર વિમાન રૂ૫૦-૨૦ એમ જાણી દયા પાળજે, મનમાંહિ કરૂણા આણ; રૂડા રાજા સમયસુંદર એમ વીનવે, દયાથી સુખ નિરવાણ, રૂ૦૧૦-૧૧ ૧૩
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી ભાણચંદ્રજી વિરચિત શ્રી સંગ્રામસનીની સઝાય
(૧૪૦) રાગ વેલાવળ
દેહા શ્રી શંખેશ્વર પાય નમી, શારદ માત પસાય; સોની શ્રી સંગ્રામના, ગુણગાયે નવનિધિ થાય.-૧ માંડવગઢને રાજિયે, ગ્યાસુદ્દીન પાતશાહ; એક દિન બહાર ખેલવા, ચાલ્યા ધરી ઉછાહ-૨ સાથે સીત્તેર ખાન છે, બહોતેર ઉમરાવ જાણ; સેની પણ સંગ્રામ છે, તેહનાં કરૂં વખાણ.-૩
હાવી મારગ માથે આમવૃક્ષ, ઉગે અતિ સાર; તે દેખી કઈ દુષ્ટ જીવ, બે તેણિ વાર–૧ એ આંબા હૈ વાંઝીયા, સુણે સાહિબ મેરા; ભૂપ કહે તુમ દૂર કરે, રાખે મત નેડા. મારગ -૨ . વળતે તેની ઉચરે, હું કરૂં અરદાસ; આંબે મુજને સાન કરે, કહે તે જાઉં પાસ. મારગ -૩ હુકમ લઈને ત્યાં ગયો, દીયે આંબા શું કાન; માંડી વાત છાની કહી, આ તે બુદ્ધિનિધાન, મારગ -૪ સુણે સુલતાન આંબે કહી, મુજને એક વાત આવતા વર્ષે જે નવિ ફળું, તે કરજે મુજ ઘાત. મારગ -૫
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સંગ્રામ સોનીની સજઝાય
[૧૯૫
ગ્યાસુદ્દીન જાણી કહે, જૂઠે હે સંગ્રામ; મેં શું ન બોલે રૂખડા, યહ બકાલકે કામ. મારગ – વળતું એની ઉચરે, ન ફળે જે એક એને કરતાં તે તમે, મુજને કરજો તેહ. મારગ-૭ નિજનિજ સ્થાનક સહુ વલ્યા, એની કરે ઉપાય દેવ ગુરૂની પૂજા કરે, આંબા પાસે જાય. મારગ -૮ પ્રેમ સહીત ગëલી કરે, સમરે ગુરૂદેવ, જે મુજ ધર્મની આસતા, ફળ નિતમેવ.
પુષ્ય વંછિત સબ ફળ–૯ અનુક્રમે આંબે મરિ, માળી આવી વધાવે; સર્વ આંબા પહેલાં ફળે, એની તિહાં આવે. પુષ્ય૦-૧૦ પુત્ર બેસાડી હાથીએ, કર સેવન થાળ; આંબ ભરી પાદશાહને, મૂક્યા રે રસાળ. પુષ્ય૦-૧૧ રૂમાલ પાછ કરી પૂછીયે, તુમ આબકે તાંઈક ગાજતે વાજતે હરખ શું, ક્યા કરી બડાઈ પુણે-૧ર વળતે સાની ઉચરે, વાંઝીયા સહકાર; તેણે મેં એક કસી કરી, આણું હર્ષ અપાર. પુણ્ય -૧૩ ગ્યાસુદ્દીન ઘેડે ચડી, સાથે સબ પરિવાર; એ આંબા ફાલ્યા ફુલ્યા, દેખી હષ અપાર. પુણે-૧૪ ગ્યાસુદ્દીન જાણી કહે, ન ફલ્યા એ આમ; તેરી એ શ્રદ્ધા ફલી, એ સબ ધર્મકા કામ. પુષ્ય-૧૫ સોનેરી વાઘા સવે, પહેરાવ્યા સહુ સાથ; ધન ધન તેરી માતકું, ધન્ય ધન્ય તેરી જાત. પુણ્ય-૧૬
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૬ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
કેતા દિન વીત્યા પછે, ઉત્તમ ભગવતીસૂત્ર; ગુરૂ કને જઈ સાંભળે, કરે જનમ પવિત્ર. પુણ્ય-૧૭ મેલે સામૈયા પ્રશ્ન પ્રતે, જગ ઉત્તમ નામ; છત્રીશ સહસ સંખ્યા હુવે, કીધાં ધમનાં કામ, પુણ્યે૦-૧૮ વાચકશિરામણી, ભાનુચદ્ર કહાવે; તસ શિષ્ય ભાણુચંદ્ર ભણે, ભણે દાલત પાવે. પુણ્યે૦-૧૯
સફલ
શ્રી લબ્ધિવિજયજી વિરચિત.
શ્રી મનક મુનિની સજઝાય
(૧૪૧ )
નમા નમે મનક મહામુનિ, બાળ પણે વ્રત લીધે રે; પ્રેમ પિતાશ્રુ રે પરડીયેા, માયશુ માહ ન
કીધા રે.
નમા નમા૦-૧
પૂરવ ચૌદ પૂરવ ધણી, સિજ્જ ભવ જસ તાતા રે; ચેાથેા પટાધર વીરના, મહીયલ માંહી વિખ્યાતા રે. નમા-ર શ્રી સિજજ ભવ ગણુધરે, ઉદ્દેશી નિજ પુત્રા રે; સકળ સિદ્ધાંતથી ઉદ્ધયા, દશવૈકાલિક સૂત્રેા રે. નમા૦-૩
માસ છએ પૂરણ ભણ્યા, દશ અધ્યયન રસાળા રે; આળસ અંગથી પરીહરી, ધન ધન એ મુનિ માળેા રે. નમે૦-૪ ચારિત્ર ષટ માસ વાડલા, પાળી પુણ્ય પવિત્રો રે; સ્વગ સમાયે સીધાવીયેા, કરી જગ જનને મિત્રો હૈ, નમેા-૫
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મનક મુનિની સજ્ઝાય
[ ૧૯૭
પુત્ર મરણ પામ્યા પછી, સિ'ભવ : ગણધારી રે; અહુશ્રુત દુઃખ મનમાં ધરે, તેમ નયને જળધારા રે. નમા૬ પ્રભુ તુમે બહુ પ્રતિબેાધીયા, સમ સ ંવેગીયા સાધ રે; અમે આંસુ નિવ દીઠડાં, તુમ નયણે નિરાબાધ રે. નમા૦-૭ અમને એ મુનિ મનલેા, સુત સબંધથી મળીયે રે; વિષ્ણુસે અથ કહ્યાં થકાં, પણ કેણે નવિ ફળીયા રે. નમા૦-૮ શુ કહીએ સ`સારીને, એ એહવી સ્થિતિ દીસે રે; તન દીઠું મન ઉલ્લસે, જોતાં હિયલ :હીસે રે. નમે-૯ લબ્ધિ કહે વિયણ તુમે, મ કરી મેહુ વિકાર રે; તે। તુમે મનક તણી પરે, પામે સતિ સારા રે. નમો॰૧૦
શ્રી ધસિંહજી વિરચિત.
શ્રી દેવકીના છ પુત્રની સજઝાય
(૧૪૨ )
ઇષ્ણ અવસર એક આવી જ બુકી રે.-એ રાગ. મનડું તે મેથું મુનિવર માહરૂં રે, દેવકી કહે સુવિચાર રીતીજી; ત્રણ વાર આવ્યા તુમે રે, મ્હારા સળ કર્યાં અવતાર રે.
સાધુ કહે સુણ દેવકી રે, અમે છીએ છએ ત્રણ સંઘાડે ઘર તારે રે, લેવા આહારની દાત સરખી વય સરખી કળા ૐ, સરખાં રૂપ શરીર રે; તન વાન શેાલે સરીખાં રે, દેખી ભૂલી ધીર રે, મનડું-૩
મનડુ−૧
ભ્રાત રે;
રે. મનડું–૨
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૯૮] શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ પૂરવ નેહ ધરી દેવકી રે, પૂછે સાધુને વાત રે; કેણ ગામ વસતાં તમે રે, કેણ પિતા કેણ માત રે. મનડું -૪
દીલપુર વસે પિતા રે, નાગ ગાહાવઈસુલસા માત રે; નેમિ જિહંદની વાણી સુણી રે, પામ્યા વૈરાગ્ય વિખ્યાત રે.
મનડું -૫ બત્રીશ કેડી સોવન તજી રે, તજ બત્રીશ બત્રીશ નાર રે; એક દિવસે સંયમ લીયે રે, જાણી અથિર સંસાર રે. મ૦-૬ પૂરવ કર્મને ટાળવા રે, અમે ધર્યો છઠ્ઠ તપ ઉદાર રે; આજ તે છઠ્ઠને પારણે રે, આવ્યા નગર મેઝાર રે. મન-૭ ન્હાનાં મોટાં બહુ ઘરે રે, ફરતાં આવ્યા તુજ વાસ રે; એમ કહી સાધુ વળ્યા રે,પહત્યા નેમિનિણંદની પાસ રે.મ-૮ સાધુ વચન સુણી દેવકી રે, ચિંતવે હદય મોઝાર રે, બાળપણે અઈમુત્તે મુજને કહ્યું રે,મથુરા નગરીમાંહિ સારરેમ આઠ પુત્ર હશે તાહરે રે, તેહવા નહિ જ અનેરી માતરે; આ ભરતક્ષેત્રમાં જાણ જે રે, તે તે જુઠ્ઠી નિમિત્તની વાત રે.
મનડું ૦–૧૦ એ સંશય નેમિ જિન ટાળશે રે, જઈ પૂછું પ્રશ્ન ઉદાર રે; રથમાં બેસી ચાલ્યાં દેવકી રે, જઈ વાંધાં નેમિ નિણંદને
સાર રે. મ૦-૧૧ નેમિ જિર્ણોદ કહે દેવકી રે, સુણો પુત્ર કેરી વાત રે; છ અણગાર દેખી તિહાં રે, તવ ઉપન્ય સનેહ વિખ્યાત રે.મ૦-૧૨ દેવકીએ છએ સુત તાહરા રે, તેં ધર્યા ઉદર નવ માસ રે; હરિણગમેષી દેવતા રે, જન્મતાં હર્યા તુજ પાસ રે. મન-૧૩
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સઝાય
[૧૯૯
સુલતાની પાસે ઠવ્યાં રે, પહોંતી સુલસા કેરી આશ રે; પુણ્ય પ્રભાવે તે પામીયાં રે, સંસારના ભોગ વિલાસ રે. મન–૧૪ નેમિ જિણુંદની વાણી સુણી રે, પામી હર્ષ ઉલ્લાસ રે; છએ અણગાર જઈ વાંદીયા રે, નિરખે નેહ ભર તાસ રે. મ-૧૫ પાને પ્રગટયો તિહાં કને રે, વિકસ્યા રેમ કુપ દેહ રે; અનિમિષ નયણે નિરખીયા રે, ધરી પુત્ર પ્રેમ સનેહ રે. મ૦-૧૬ વાંદી નિજ ઘર આવીયાં રે, હાંશ પુત્ર રમાડણ જાસ રે; " કૃણુજીએ દેવ આરાધીયેરે, માતાને સુખ ઉલ્લાસ રે. મ૦-૧૭ ગજસુકમાળ ખેલાવતી રે, પહેતી કાંઈ દેવકીની આશરે કર્મ ખપાવી મુગતે ગયા રે, છ અણગાર સિદ્ધવાસ રે. મ૦–૧૮ સાધુ તણું ગુણ ગાવતાં રે, સફળ હવે નિજ આશ રે; ધર્મસિંહ મુનિવર કહે રે, સુણતાં લીલ વિલાસ રે. મા–૧૯
શ્રી ભાવરત્નસૂરિ વિરચિત ઝાંઝરીયા મુનિનું ચઢાળીયું
(૧૪૩)
ઢાળ પહેલી
સુણ બેહેની પિયુ પરદેશી-એ રાગ. સરસ્વતી ચરણે શિશ નમાવી, પ્રણમી સદગુરૂ પાયા રે; ઝાંઝરીયા કષિના ગુણ ગાતાં, ઉલટ અંગ સવાયા રે. ભ૦- ૧ ભવિજન વંદે મુનિ ઝાંઝરીયો, સંસાર સમુદ્ર જે તરી રે; શિયળ સન્નાહ પહેરી મન શુધે, શિયળ રયણે કરી ભરીયે રે.
ભવિજન – ૨
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૦ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહે
પઇઠાણુપુરે મકરધ્વજ રાજા, મનસેના તસ રાણી રે; સુત મદનબ્રહ્મ ખાલુડા, કીતિ જાસ કહેવાણી રે. ભવિ- ૩ અત્રીશ નારી સુકેામળ પરણ્યા, ભર ચૌવન રસ લીના રે; ઈંદ્ર મહેાત્સવે ઉદ્યાને પહેાંત્યા, મુનિ દેખી મન ભીના રે. વિજન− ૪ ચરણકમળ પ્રણમી સાધુના, વિનય કરીને બેઠા રે; દેશના ધમની કે સાધુજી, વૈરાગે મન પેઠા રે. ભવિજન- પ્ માત પિતાની અનુમતિ માગી, સ`સાર સુખ સિવ છડી રે; સચમ મારગ સુધા લીધા, મિથ્યામતિ સવિ છ’ડી રે. ભ૦- ૬ એકલા વસુધાતળ વિચરે, તપ તેજે કરી જીવે રે; જોબન વય જોગીસર ખળીયેા, કમ કટકને જીપે રે. ભવિ− ૭ શિયળ સન્નાહ પહેરી જેણે સખળી, સુમતિ ગુપતિ ચિત્ત ધરતા રે; આપ તરે ને પર ને તારે, દરિસણે દુર્ગતિ હરતા રે. ભ- ૮ ત્રંબાવતી નગરી મુનિ પહેાંત્યા, ઉગ્ર વિહાર કરતા રે; મધ્યાન્હ ગાચરી સ’ચરતા, નગરીમાં મુનિ ભમતા રે. ભ૦- હું
ઢાળ બીજી
( ૧૪૪ )
આધા આમ પધારા પૂજ્ય અમ ઘેર વહેારણ વેળા. એ રાગ એણે અવસરે તરૂણી તાતરણી, ગારડી ગાખે એડી; નિજ પતિ ચાલ્યેા છે પરદેશે, વિષય સમુદ્રમાં પેઠી. વિરૂઈ મદન ચઢાઈ રાજ, જેણે તેણે જિતી ન જાવે.- ૧ સેાળ શ્રૃંગાર સજી સા સુંદરી, ભર જોમન મદમાતી; ચપળ નયન ચિહું દિશિ ફેરવતી, વિષય રસ રગ રાતી, વિ૦- ૨
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સઝાય
[૨૦૧
ચાચરે ચેવટે ચિહું દિશિ જોતાં, આવતે ઋષિ દીઠે મલપતે ને મોહનગારે, મન શું લાગે મીઠે. વિરૂઈ - ૩ રાજકુમાર કેઈક છે રૂડે, રૂપે અને પમ દીસે; જોબન વય મલપતે જેગીસર, તે દેખી ચિત્ત હીસે. વિરૂઈ - ૪ તવ દાસી ખાસી તેડાવી, લાવો એહને બોલાલી; શેઠાણીનાં વચન સુણીને, દાસી તેડણ આવી. વિરૂઈ - ૫ એણે ઘરે આવોને સાધુજી, વહોરણ કાજે વહેલા; ભેળે ભાવે મુનિવર આવે, શું જાણે મન મેલા. વિરૂઈ – ૬, થાળ ભરી મોદક મીઠાઈ, મુનિવરને કહે વહારો; મેલાં કપડાં ઉતારીને, આછા વાઘા પહેરે. વિરૂઈ - ૭ આ મંદિર માળીયા હાટી, સુંદર સેજ બિછાઈ ચતુર નારી મુજ સાથે મુનિવર, સુખ વિલસો લય લાઈ. વિ – ૮ વિરહ અગ્નિએ કરી હું દાઝી, પરમ સુધારસ નીચે;
પ્યારાં વયણ સુણીને મુનિવર, વાત આઘી મત બચે. વિ – ૯ વિષય વયણ સુણી વનિતાનાં, સમતા રસમાં ડોલે; ચંદનથી પણ શીતલ વાણી, મુનિ અંતરથી ખેલે. વિરૂઈ–૧૦ તું બાળક દીસે છે ભેળી, બોલતાં નવિ લાજે, ઉત્તમ કુળમાં જેહ ઉપન્યા, તેહને એ નવિ છાજે. વિરૂઈ-૧૧ એ આચાર નહીં એમ કુળમાં, કુળ દૂષણ કેમ દીજે; નિજ કુળ આચારે ચાલીજે, તે જગમાં જશ લીજે. વિરૂઈ-૧૨ વાત એ છે જગમાં બે હેટી, જારીને વળી ચોરી, એણે ભવ અપેજસ બહુ પામે, પરભવ દુઃખ અઘોરી. વિરૂ૦-૧૩ શિયળ ચિંતામણિ સરખું ઈડી, વિષયા રસ કેણુ રીઝે; વર્ષાકાળે મંદિર પામી, ઉઘાડો કેણ ભીંજે. વિરૂઈ-૧૪
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૨]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
મન વચન કાયાએ કરીને, વ્રત લીધું નવિ ખંડુ; ધ્રુવ તણી પરે અવિચળ પાળું, અમે ઘરવાસન મંડ. વિરૂ૦-૧૫
ઢાળ ત્રીજી
વિંછીયાની દેશી. હાંરે લાલ શીખ સાધુની અવગણ,
જાણે વહી ગઈ ઘટ નાળ રે લોલ; કામ વશ થઈ આંધળી, કરે સાધુ તણું તે આળ રે લાલ.
મુનિ પાયે ઝાંઝર રણઝણે.–૧ મુનિ પાયે ઝાંઝર રણઝણે, આવી પેઠું સાધુને પાય રે લોલ, વેલ તણી પર સુંદરી, વળગે સાધુને બાંહ રે લાલ. મુ.-૨ હરે લાલ જોર કરી જોરાવરે, નીકળે તિહાંથી મુનિરાય રે લોલ; તવ પિકાર પૂઠે સુષ્ય, ધાજો એણે કીધે અન્યાય રે લાલ.મુ.-૩ હારે લાલ તિહાંથી મુનિવર ચાલી, પાયે ઝાંઝરને
ઝમકાર રે લાલ; લેક બહુ નિંદા કરે, માઠે છે એ અણુગાર રે લાલ. મુનિ -૪ હાંરે લાલ બારે બેઠે રાજવી, નજરે જોવે અવદારે લાલ દીધે દેશવટો નારીને, મુનિ જશ તણું થઈ વાત રે લાલ.મુo-૫ હાંરે લાલ તિહાંથી મુનિવર ચાલીયા, આવ્યા કંચનપુર
ગામ રે લોલ; રાજા રાણી બે પ્રેમશું, બેઠા ગેખે આરામ રે લાલ. મુનિપાયે-૬ હાંરે લાલ રાણે મુનિવર દેખીને, આંસુડે ઘૂઠી ધાર રે લાલ રાજા દેખી મન કેપિઓ, સહી એહને પૂરવ જાર રે લાલ.
મુનિ પાયે –
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________
ઝાંઝરીયા મુનિની સઝાય
[ ૨૦૩
w
wwwww ----
ગાથા
હાંરે લાલ રાજા ગ રચવાડીએ, તેડાવ્યો ઋષિને ત્યાંહી રે લાલ ખાડ ખણી ઉડી ઘણી, બેસાડ્યો ઋષિને માંહી રે લાલ. મુ૦-૮
ઢાળ ચેથી
(૧૪૬) - દેવ તણું કદ્ધિ ભોગવી આવ્યો. એ રાગ. અણસણ ખામણા મુનિ તિહાં કરે, સમતા સાયરમાં ઝીલે; રાશી છવાયોનિ અમાવે, પાપ કર્મને પીલે રે.
મુનિવર તું મેરે મનવસીયે.- ૧ ઉદય આવ્યાં નિજ કમ આલેઈ યાન જિનેશ્વર ધ્યાવે; ખડગ હણતાં કેવળ પામી, અવિચળ ઠામે જાવે છે. મુ– ૨ શરીર સાધુનું અસિએ હણ્યાથી, હાહાકાર ત્યાં થઈ; ઓઘો વસ્ત્ર લેહીએ રંગાણું, અતિ અન્યાય રાયે કરીએ રે..
મુનિવર૦- ૩. સમળી એ લેઈ ઉડતાં, રાણું આગળ પડી; બંધવ કેરો ઓ દેખીને, હૃદયકમળ થરથરી રે. મુo- ૪ અતિ અન્યાય જાણીને રાણી, અણસણ પિતે લીધે; પરમારથ જાણ્યા રાજાએ, હાહા એ શું મેં કીધું રે. મુ.- ૫ છષિ હત્યાનું પાતક લાગ્યું, તે કેમ છૂટયું જાવે; આંસુડાં નાખતે રાજા, મુનિ કલેવર ખમાવે રે. મુનિવર – ૬ ગગદ્ સ્વરે રેવતે રાજા, મુનિવર આગળ બેઠે; માન મેલીને ખમાવે રે ભૂપતિ, સમતાસાયરમાં પેઠે રે. મુ – ૭ ફરી ફરી ઉઠીને પાય જ લાગે, આંસુડે પાય પખાળે; ભૂપતિ ઉગ્રભાવના ભાવ, કર્મ પડળ સવિ ટાળે રે. મુ – ૮
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
કેવળજ્ઞાન લહ્યું રાજાએ, ભવ ભવ વૈર ખમાવે; ઝાંઝરીયા ઋષિના ગુણ ગાતાં, પાપ કરમને સમાવે રે. મુ.- ૯ સંવત સત્તર છપન કેરા, આષાઢ સુદ બીજ સહે; સોમવારે સઝાય એ કીધી, સાંભળતાં મન મેહે રે. મુ–૧૦ શ્રી પુનમગચ્છ ગુરૂ બિરાજે, મહિમાપ્રભસૂરિંદા; ભાવરત્ન સુશિષ્ય એમ પભણે, સાંભળજે સહુ વૃદા રે. મુ–૧૧
શ્રી રામવિજયજી વિરચિત. શ્રી મેતારજમુનિની સજઝાય
(૧૪૭) સાંભળજો તમે અદભુત વાતોએ રાગ. ધન ધન મેતારજ મુનિ, જેણે સંયમ લીધો જીવદયાને કારણે, તેણે કેપ ન કીધે. ધન – ૧ મા સ ખ મ ણ ને પાર છે, ગે ચરી એ જાય; સેવનકાર તણે ઘરે, પહેતા મુનિરાય. ધન – ૨ સોવન જવ શ્રેણિકના, ઋષિ પાસે મૂકી; ઘર ભીતર નર તે ગયો, તે વાતને ચૂકી. ધન – ૩ જવ સઘળા પંખી ગળે, મુનિવર તે દેખે; તવ સોની પાછે આવીયે, જવ તિહાં ન દેખે. ધન – ૪ કહે મુનિવર જવ કિહાં ગયા, કહોને કોણે લીધા; . મુનિ ઉત્તર આપે નહીં, તવ ચપેટા દીધા. ધન - ૫ મુનિવર ઉપશમ રસ ભર્યો, પંખી નામ ન ભાસે; કોપ ધરીને સોની ઈમ કહે, જવ છે તમ પાસે. ધન – ૬
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મેતારક મુનિની સજઝાય
[૨૦૫
سی سی با ما
જવ ચર્યા રાજા તણું, તું તો મહટ ચેર; આળાં ચમ તણે કરી, બાંઠે મસ્તકે દોર. ધન – ૭ નેત્રયુગ્મ તેણી વેદના, નિકળીયાં તતકાળ; કેવળજ્ઞાન તે નિર્મળું, પામી કીધો કાળ. ધન – ૮ શિવનગરી તે જઈ ચઢયો, એહ સાધુ સુજાણ; ગુણવંતના ગુણ જે જપે, તસ ઘર કોડ કલ્યાણ. ધન - ૯ નવ કન્યા તેણે તજી, તજી કંચન કેડિ; નવ પૂરવધર વીરના, પ્રણમું કર જોડી. ધન–૧૦ સિંહ તણી પર આદરી, સિંહની પરે શ્રે; સંયમ પાળી શિવ લહી, જસ જગમેં પૂરે. ધન–૧૧ ભા રી ક છ ત ણી તિહાં, ઉંચેથી ના ખે; ધડકી પંખી જવ વસ્યા, તે દેખી આંખે. ધન-૧૨ તવ સોની મન ચિંતવે, કીધું છેટું કામ; વાત રાજા જે જાણશે, તે ટાળશે ઠામ. ધન–૧૩ તવ તે મનમાં ચિંતવે, ભયથી જિન હાથ; સોવનકાર દીક્ષા લીયે, નિજ કુટુંબ સંગાથે. ધન-૧૪ શિવનગરી તે જઈ ચડ્યો, એ સાધુ સુજાણ; ગુણવંતના ગુણ જે જંપે, તસ ઘર કેડી કલ્યાણ. ધન–૧૫ શ્રી કનકવિજય વાચકવરૂ, શિષ્ય જંપે રામ; સાધુ તણા ગુણ ગાવતાં, લહીએ ઉત્તમ ઠામ. ધન-૧૬
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૬]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ .
શ્રી રાજવિજયજી વિરચિત શ્રી મેતારજની સઝાય
(૧૪૮) જીવ રે તું શીલ તણે કર સંગ-એ રાગ. શમ દમ ગુણના આગરૂજી, પંચ મહાવ્રત ધાર; મા ખમણુને પારણેજી, રાજગૃહી નગરી મોઝાર.
મેતારજ મુનિવર ! ધન ધન તુમ અવતાર.- ૧ સોનીના ઘેર આવીયાજી, મેતારજ રષિરાય; જવલા ઘડતે ઉઠીજી, વંદે મુનિના પાય. મેતારક - ૨ આજ ફળે ઘર આંગણેજી, વિણ કાળે સહકાર
ત્યે ભિક્ષા છે સૂઝતીજી, મોદક તણે એ આહાર, મેતા - ૩ ક્રૌંચ જીવ જવલા ચોજી, વહેરી વળ્યા ઋષિરાય; સોની મન શંકા થઈ, સાધુ તણાં એ કામ. મેતારજ- ૪ રીસ કરી ઋષિને કહેજી, ઘો જવલા મુજ આજ; વાધર શીશે વીટીયું, તડકે રાખ્યા મુનિરાજ. મેતારજ - ૫ ફટ ફટ પુટે હાડકાંજી, તડ તડ ત્રુટે રે ચામ; સોની પરિસહ દીજી, મુનિ રાખ્યો મન ઠામ. મેતાર – ૬ એહવા પણ મોટા પતિજી, મન્ન ન આણે રેષ; આતમ નિદે આપણેજી, સોનીને શું ષ. મેતારજ - ૭ ગજસુકુમાળ સંતાપીયાજી, બાંધી માટીની પાળ; ખેર અંગારા શિર ધર્યાજી, મુગતે ગયા તતકાળ. મેતાર૦- ૮
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નંદિણમુનિની સઝાય
૨૦૭
વાઘણે શરીર વલુરીયુંછ, સાધુ સુશલ સાર; કેવળ લહી મુગતિ ગયાજી, ઈમ અરાણિક અણગાર. મે - ૯ પાલક પાપી પીલિયાજી, ખંધસૂરિના શિષ્ય; અંબ૩ ચેલા સાતશેંજી, નમો નમે તે નિશદિશ. મે૦–૧૦ એહવા ત્રાષિ સંભારતાં, મેતારજ ત્રાષિરાય; અંતગડ હુઆ કેવળીજી, વંદે મુનિના પાય. મેતારજ-૧૧ ભારી કાષ્ટની સ્ત્રીએ તિહાંજી, લાવી નાંખી તિણિ વાર; ધબકે પંખી જાગીજી, જવલા કાઢયાતિણે સાર. મેતા૦-૧૨ દેખી જવલા વિષ્ટામાંછ, મન લા સોનાર; એ મુહપત્તિ સાધુનાજી, લેઈ થયે અણગાર. મેતાર૦-૧૩ આતમ તાર્યો આપણોજી, થિર કરી મન વચ કાય; રાજવિજય રંગે ભણેજી, સાધુ તણી એ સઝાય. મે-૧૪
શ્રી નંદિષેણુમુનિનું ત્રિઢાળિયું
ઢાળ પહેલી
(૧૪૯) રાજગૃહી નગરીને વાસી, શ્રેણિક સુત સુવિલાસી હે;
. મુનિવર વૈિરાગી. નંદિષેણ દેશના સુણી ભીને, ના ના કહેતાં વ્રત લીને હેમુ –૧ ચારિત્ર નિત્ય ચેખું પાળે, સંયમ રમણીશું હાલે હો, મુ એક દિન જિન પાયે લાગી, ગૌચરીની અનુમતિ માગી હે.મુ–૨ પાંગળીયે મુનિ વહેરવા, ક્ષુધાવેદની કર્મ હરેવા હે; મુનિ ઉંચ નીચ મધ્યમ કૂળ મહેતા,અટતે સંયમ રસ લેટા હો. મુ-૩
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૦૮ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહે
એક ઉંચુ ધવલઘર દેખી, મુનિવર પેઠો શુદ્ધ ગવેષી હા; મુનિ॰ તિહાં જઈ દીધા ધમ લાભ, વેશ્યા કહે ઈહાં અથ લાભ હા. ૩૦-૪ મુનિ મન અભિમાન જ આણી, ખડ કરી નાંખ્યા તરણું તાણી હા; મુનિ સોવનવૃષ્ટિ હુઈ આર કાડી, વેશ્યા વનિતા કહે કર જોડી હેા. મુ૦-૫ ઢાળ બીજી (૧૫૦)
થારે માથે પચર'ગી પાગ, સેાવનરો ગલેા મારૂજી.-એ રાગ. થૈ તા ઊભા રહીને અરજ અમારી સાંભળેા, સાધુજી. થેં તા મ્હોટા કૂળના જાણી દ્યો આમળા; સાધુજી. થૈ તા લેઈ જાએ સોવન કેડે ગાડાં ઊટે ભરી, સાધુજી.
નહિ આવે અમારે કામ ગ્રહે। પાછા ફરી. સાધુજી.-૧ થારાં ઉજ્જ્વળ વસ્ત્ર દેખી મન મેહે માહે મારું, સાધુજી.
થા। સુરપતિથી પણ અધિક રૂપ છે વાહરૂ; સાધુજી. થારાં મૃગ સમ સુંદર નેત્ર દેખી હષ' લાગણા, સાધુજી.
થારા નવલા જોમન વેશ વિરહ દુઃખ ભાજણેા. સાધુજી.-૨ એ તેા જત્ર જડીત કપાટ કુચી મેં કર ગ્રહી, સાધુજી.
મુનિ વળવા લાગ્યે જામ આડી ઊભી રહી; સાધુજી. મે તે ઓછી સ્ત્રીની જાતિ મતિ કહી પાછળે, સાધુજી.
થેં તે સુગુણ ચતુર સુજાણુ વિચાર। આગળ. સાધુજી.-૩ થેં તે। ભાગ પુરંદર હું પણ સુંદરી સારી, સાધુજી.
થે તે પહેરા નવલા વેશ ઘરણાં જરતારી; સાધુજી. મણિ મુગતાફળ મુગટ વિરાજે હેમના, સાધુજી. અમે સજીચે સેાળ શણગાર કેપિટુરસ અંગના. સાધુજી.-૪
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નંદિષણનું ત્રિઢાળીયું
[ ૨૦૯
જે હોય ચતુર સુજાણ તે કદિય ન ચૂકશે, સાધુજી.
એવો અવસર સાહિબ કદિય ન આવશે; સાધુજી. એમ ચિંતે ચિત્ત મેઝાર નંદિષેણુ વાહલે, સાધુજી. રહેવા ગણિકાને ધામ કે થઈને નાહલે. સાધુજી.-૫
ઢાળ ત્રીજી
(૧૫૧) ભેગ કરમ ઉદય તસ આબે, શાસન દેવીએ સંભળાવ્યો હો;
| મુનિવર વૈરાગી. રહ્યો બાર વરસ તસ આવાસે, વેશ મેલ્યો એકણ પાસે છે. મુક-૧ દશનર દિન પ્રતિ પ્રતિબધે, દિન એક મૂરખ નવિ બૂઝે હે; મુ. બુઝવતાં હુઈ બહુ વેળા, ભોજનની થઈ અવેળા હે. મુનિ-૨ કહે વેશ્યા ઉઠે સ્વામી, એ દશમે ન બૂઝે કઈ હે મુનિ વેશ્યા વનિતા કહે ધસમસતી, આજ દશમા તુમેહી જ હસતી હે.
મુનિ -૩ એહ વયણ સુણીને ચાલ્યો, ફરી સંયમ શું મન વાળ્યો હ; મુ. ફરી સંયમ લી ઉલ્લાસે, વેશ લઈ ગયે જિન પાસે છે.
મુનિ -૪ ચારિત્ર નિત્ય ચેખું પાળી, દેવલોક ગયે દેઈ તાળી હે; મુનિ તપ જપ સંયમ કીરિયા સાધી, ઘણું જીવને પ્રતિબધી હે.
| મુનિ -૫ જયવિજય ગુરૂશિષ, તસ હર્ષ નમે નિશદીન હે; મુનિ મેરૂવિજય ઈમ બેલે, એહવા ગુરૂને કુણ તેલે હે મુનિ -૬
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી મહિમાસાગરણ વિરચિત શ્રી અન્નક મુનિનું અઢાળીયું
( ૧૫૨ )
ઇડર આંબા આંખલી રે.
સરસ્વતી સામિણી વિનવું રે, પ્રણમું શ્રી ઋષિરાજ; સાધુ શિરામણી ગુણનિલેા રે, અહેન્નક ઋષિરાજ. મુનીસર ગાવશું ગુણ ગંભીર, મેરૂ તણી પરે ધીર.
૨૧૦ ]
મુની ગા૦-૧ તુંગીયા નગરી સુંદર રે, જિતશત્રુ નામે રાય; રાજનીતિ ચાલે સદા રે, આણુ ન લેાપી જાય. મુની-૨ તિ નગરી વ્યવહારીયેા રે, દત્ત વસે શુભ અગ; દત્તા નારી તેહની રે, પિયુ શું રાતી રંગ. મુની-૩ અહંન્નક સુત વાલહેા રે, ચંદ્રવદન સુકુમાળ; લક્ષણ ખત્રીશે શાભતા રે, લીલા લચ્છી ભૂપાળ. મુની-૪ ઈણ અવસર તિહાં આવીયેા રે, અહંન્નક મિત્ર સૂરીશ; દત્ત શેઠ વદન ચલ્યા રે, ધમાઁ સુણે મન હિશ. મુની૦-૫
વૈરાગે મન વાળીયું રે, દાહિલેા એ અવતાર;
આ દેશ કૂળ મેાટકે રે, દોહિલેા જન્મ જૈનધમ તે દહિલેા રે, ઢાહિયેા સાધુ રાજ ઋદ્ધિ પામી ઘણો રે, ભવભવ ભામિની ભાગ. મુની-૭ દત્ત સુણી તે દેશના રે, મન ભીન્યા વૈરાગ; ઘર આવી ઘરણી ભણી રે, તેહ સુણાવે લાગ. મુની-૮
વિચાર. મુની-¢
સચેગ;
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અહંન્નક મુનિનું અષ્ટઢાળીયું
[૨૧૧
વળતી બોલી વાલહી રે, સાંભળે જીવન પ્રાણ; પિયુ પાખે કોણ માહરે રે, સુખ દુખ કેરે જાણ. મુની-૯ બાળક સુત સાથે કરી રે, લીધો સંયમ ભાર; પંખ વિના શી પંખીણી રે, કંથ વિના શી નાર. મુનીટ-૧૦ ખાંડા ધાર તણું પરે રે, સંયમ સુધો પંથ; આરાધે જિન આણશું રે, દત્ત નામે નિગ્રંથ. મુની–૧૧ કમળ કાયા ન્હાનડે રે, અહંન્નક ઋષિ રાય; પ્રેમ ધરી પાળે પિતા રે, આપ ગોચરીયે જાય. મુનીટ-૧૨ બાળક સુત બેઠે રહે છે, તાવડ ન ક્ષણ ખમાય; વૈયાવચ્ચ કરે તાતની રે, મોહ ન જિત્યો જાય. મુનીટ-૧૩ ઈણ અવસર દત્ત સાધુજી રે, ચારિત્ર પાળી નિરતિચાર પરલોકે પહત્યા સહી રે, બાળક કેણ આધાર. મુની–૧૪
દેહા અહંન્નક છાને રડે, હાથ થકી મુખ ભીડ; પણ જે નયણાં નીંગળે, તેહ જણાવે પીડ.
તાળ બીજી
(૧૫૩). પ્રહણ તિહાંથી પૂરીયાં રે લાલ.—એ રાગ. અહંન્નક ચિત્ત ચિંતવે રે લોલ, - કોણ કરશે મુજ સાર રે હા તાત; ધણી ટળી રણીયે થયે રે લોલ,
અવર ન કેઈ આધાર રે હો તાજી. અ૦–૧ પુત્ર પરે સઘળું ટળ્યું રે લોલ,
બેઠો રહે તે જેહ રે હો તાતજી,
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૨ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
મુનિવર વહોરણ પાંગર્યા રે લોલ,
સાધુ સંઘાતે તેહ રે હે તાતજી. અ૦-૨ ખરે બપોરે ગોચરી રે લોલ,
નગર તણા પંથ દૂર રે હે તાત; તડતડતા તડકા પડે રે લોલ,
સ્વેદ તણા વહે પૂર રે હો તાતજી. અ૦-૩ શ્વાસ ભરાણે સાધુજી રે લોલ,
ધગ ધગ ધગતે પાય રે હો તાત; તડકે તન રાતું થયું રે લાલ,
જેવન સોવન કાય રે હો તાતજી. અo-૪ પાછું ફરી જોવે નહિ રે લોલ,
આગળને અણગાર રે હે તાત; આજ પિતા હોય માહરે રે લોલ,
તો પડખે એણીવાર રે હે તાતજી. અo-૫ અહંન્નક થાક્યો ઘણે રે લોલ,
બેઠે: હેઠ આવાસ રે હો તાતજી; ગેખે ધનવંત સુંદરી રે લોલ,
દિઠે પ્રેમ વિલાસ રે હો તાત છે. અ૦-૬
દોહા તિણ અવસર તેણે ગોખમેં, બેઠી દીઠી નાર; તરૂણી તન મન ઉલસ્યું, નયણે ઝળક્યો રે નેહ-૧
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અહુ નકમુનિનું અઢાળીયું
ઢાળ ત્રીજી
( ૧૫૪ )
તે તરૂણી ચિત્ત વિરહ ન્રુહે
જમુદ્દીપના ભરતમાં રે-એ રાગ.
ચિંતવે, પિયુ ચાહ્યા પરદેશે રે; નવયૌવના, પ્રાણી પ્રાણ શું લેશે રે. મુનિવર દેખી મન ચગ્યે.- ૧ રૂપે દીઠા યા, ચડત જામન વારા રે; નયણુ વયણે કરીનિમળા, મયણ તણે અનુસારે। રે, મુ- ૨ ભરયૌવન ઘર એકલાં, લક્ષ્મી તણા નહિ પારા રે; ચતુર ત્રિયા ચિત્ત ચિંતવે, રહેવું સ્વેચ્છાચારી રે, મુ- ૩ આઠ ગણા નરથી કહ્યો, નારી વિષય વિકાર રે; લાજ ચ ગુણી ચિત્ત ધરૈ, સાહસનેા ભંડારા રે. મુ- ૪ કાજ કરે કુંજર સમા, કીડી દેખી ડરપે રે; નકુલે નારી બીહી પડે, સાપ સીરાયે મન મધુકર ભમતા થા, રાખી ન શકે કોઈ રે; પણ માલતી ક્ષણુ ભાગને, વનવન ભમતા જોઈ રે. મુ- ૬ માળ સાહેલી માકલી, તેડાવ્યેા ઋષિરાયે રે; તતક્ષણ તે ઊભી થઈ, પ્રમદા લાગે પાયા હૈ. મુનિ− ૭ શું માગે। સ્વામી તુમૈ, કવણુ તુમારા દેશે। રે; રૂપવંત રળીયામણા, દીસો જોબન વેશે। રે. મુનિ॰- ૮ તાત નથી જે સાધુની, અમને ભિક્ષા કાજે રે; ભમર તણી પરે આચરૂં, દેશ વિદેશનાં રાજો રે. મુનિ~ ૯ તવ ઘરણી ઘરમાં ગઈ, હીયર્ડ હેજ ન માવે રે; સિડુ કેસરીયા સાધુને, મેાદક લેઇ વહેારાવે રે, મુનિ-૧૦
ઝડપે રે. મુ- પ્
[૧૩
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
નેહ દષ્ટ સનમુખ જીવે, આળસ મોડે અંગે રે; અબળા તે આતુર થઈ, પ્રગટ કીયે મન રંગો રે. મુ૦-૧૧ હે ગુણવંતા સાધુજી, ભમવું ઘર ઘર બાર રે; દીક્ષા દુષ્કર પાળવી, વિસામે તુમ આચારો રે. મુનિ–૧૨ મહટાં મંદિર માળીયાં, અટવી માંહે વાસો રે; સુખે રહે મેલી કરી, પર ઘર કેરી આશે રે. મુનિટ-૧૩ કિહાં હિંડોળા સોહામણું, ફૂલ તણું મહકાર રે; કિહાં ધરણું તલ પઢવું, કાંકરાશું વ્યવહાર રે. મુનિ–૧૪
દોહા સુગુણ સલુણ સાધુજી, ભમવું દેશ વિદેશ રમે જે મંદિર માળીયે, જેવન લાહ લેશ.-૧ બેલ સુણ અબળા તણા, જિસ્યા મેર કિંગાર; ડાહ્યો પણ ભૂલ્ય ઘણું, અહંન્નક અણગાર-૨
ઢાળ ચોથી
(૧૫૫)
થાકે વીરે ચારિત્ર લીયે–એ રાગ. મહાલ પધારો મન રળી, બલિહારી તુમ વેશ; મુનિવર. ગેદ બિછાવું પાયે પડું, ચાલશે તે ચાલણ ન દેશ.
મુનિ મહોલ– ૧ લાજ ન કીજે હે લાડલા, સરખો લહી સંગ; મુનિવર. બાળાપણું છે દેહિલું, કેમ છીજે વિણ ભેગ. મુનિ મ– ૨ એ મંદિર એ માળીયાં, એ હિંડોળા ખાટ; મુનિ એ મેતીનાં ઝુમખાં, રાયણ જયા એ પાટ. મુનિ મ.- ૩
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અહંન્નકમુનિનું અષ્ટઢાળીયું
[૨૧૫
એ સોવનનાં સાંકળા, રૂપેરી રંગ રેળ; મુનિ એ બારે ચિહું દિશે, હેમ જડિયા હિંડોળ. મુનિ મ.- ૪ એ લાખણા ઓરડા, રાયણ જગ્યા પરસાળ; મુનિ એ ધન યૌવન તુમ વસુ, આણંદ લીલ ભૂપાળ; મુત્રમ - ૫ મુનિવર ચઢીયા માળીયે, ચાલી ગયા અણગાર; મુનિ ભામિનીશું ભીને રહે, વિરૂઓ વિષય વિકાર. મુનિભ૦- ૬ ક્ષણ ચૌબારે માળીયે, ક્ષણ હિંડોળા ખાટ; મુનિ ક્ષણ લાખણે ઓરડે, પૂરે મનની આશ. મુનિ મહેલ - ૭ ક્ષણ ચાખડીયે ચાલતે, ઠમકે ઠવતે પાય; મુનિ મુખ મરકલડા મેલતે, માનીની મેહ ઉપાય. મુનિ મ.- ૮ અબળા આસંગે ચડી, ક્ષણ વિરહો ન ખમાય; મુનિ જે જેહને મનમાનીયા, તે તેને મન રાય. મુનિ મહોલ - ૯ બેલે ફૂલ તળાઈએ, મેલી સરવે રીત; મુનિ આસંગા આઘા થયા, છાંડી ગુરૂ શું પ્રીત. મુનિ મહેલ૦-૧૦ ગોચરીયે ચાલ્યો હતો, જે આગળ અણગાર; મુનિ તેણે પાછું જોયું જિસે, તિસે ન દીઠ લગાર. મુનિ મ.-૧૧ ઉંચું ન જોયું આગળ, પાછળ જોયું ન જોય; મુનિ અહંન્નક દીસે કિહાં, નારી ભેળ સોય. મુનિ મ.-૧૨
દેહા નારી નયણે ભેળવ્યા, ભૂલા પડ્યા છે; હરિહર બ્રહ્મા સારીખા, હજીય ન લાધ્યા તેહ-૧
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
દ્વાી પાંચમી
(૧૫૬) બે બે મુનિ વિહરણું પાગરીયાંછ.-એ રાગ. તેણે રે અણગારે ઋષિ જે ઘણું રે, નયણે ન દીઠે
કિણહી ઠામ રે; આચારજ આગળ આવી કહે છે, હું અપરાધી હુએ સ્વામ રે. માહરા અહંન્નક કિણે દીઠે નહિ રે. ભગવાન અહંન્નક ભૂલો પડ્યો રે,વાત સુણી તે મુનિની માય રે; રેતી દુખ ભરી છાતી ફાટતી રે, જીવન સુતને જેવા
જાય રે. માહ૦-૨ મેહ તણી ગતિ દીસે દેહલી રે, રોતી ને જેતી હીડે ગામ રે; ભાદર લાગે નયણું નીંગળે રે, મુખથી મૂકે ન સુતનું
નામ રે. માહરોટ-૩ ભૂખ ન લાગે તૃષા ભાગી ગઈ રે, ક્ષણક્ષણ ખટકે હૃદય મેઝાર રે; વિરહ વિલધે પીડ ન કે લહે રે, જેહ મા દુઃખ વહે
નિરધાર રે. માહ૦-૪ ઘરઘર પૂછે વિલખાણ થઈ રે, દીઠો કેઈ નાનડીયા વેશે રે; ખાંધે તસ લાખ લોબડી રે, મુનિવર રૂપ તણે
સન્નિવેશ રે. માહરે -૫ શેરીએ શેરીયે જો સાધવી રે, ફરી ફરી ફરીને સો વાર રે, હેરી હેરી ઘરઘર માળીયે રે, ઘેરી ઘેરી પૂછે નાર રે. મા-૬ બાળ વિહી હરિણી જેહવી રે, દુઃખભર સેતી ઘેલી થાય રે; મેહ વિ છેહા એણી પરે દેહિલા રે, રણ દિન ટળવળતાં
જાય રે. માહ૦-૭
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અહંન્નકમુનિનું અષ્ટઢાળીયું
[૨૧૭
દેહા અહંન્નક એકણ સમય, પ્રમદા પાસે લેઈ; ગેખ ઝરૂખે મહાલત, પાસા રમત કરેઈ-૧
ઢાળ છઠ્ઠી
(૧૫૭)
જયતસિરિ પારઘીયાની–એ રાગ નાંખે દાવ સોહામણું રે, પાસા રણઝણકાર રે; રંગરાતે. તેહવે તિહાં ગઈ સાલવી રે, સુતની લેતી સાર રે. રંગરાતે – ૧ કેલાહલ સુણી સામટો રે, હેઠે નિહાળ્યું જામ રે; રંગરાતે. રડતી પડતી સાધવી રે, માતા દીઠી તામ રે. રંગરા- ૨ જે જાતાં આવતાં રે, લેક મન્યા લખ કોડ રે; રંગરાતે. અહંન્નક ચિત્ત ચિંતવે રે, રમત રમણી છેડ રે. રંગરાતે.- ૩ હા ! હા! ધિક મુજને પડો રે, મેં કીધું કોણ કામ રે; રંગરાતે. ગુરૂ છાંડી ગેખે રમું રે, માતા ટળવળે આમ રે. રંગરાતે - ૪ કેહનાં મંદિર માળીયાં રે, કેહનાં રમણી રંગ રે; રંગરાતે. જાવું દૂર વિદેશડે રે, ચાર દિવસને સંગ રે. રંગરા - ૫ વાલેશર પણ આપણા રે, ઉઠી આઘા જાય રે, રંગરાતે. કે કે કેહને પડખે નહિ રે, શીખ ન માંગે કાંય રે. રંગરાતે - ૬ ક્ષણ દીસે વ્યવહારી રે, તે ક્ષણ માટે નિરાશ રે; રંગરાતે. ક્ષણ હિંડોળે ખેલવું રે, ક્ષણ સ્મશાને વાસ રે. રંગરાતે.- ૭ -તન ધન જોબન કારમાં રે, મૂઢ કરે અહંકાર રે; રંગરાતે, આઠે મદશું ચાલતાં રે, તે પણ ગયા નિરઅહંકાર રે.
રંગરા – ૮
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૧૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
રાવણ સરીખા રાજવી રે, લંકા સરીખો કોટ રે; રંગરા. રૂઠે કમેં રળવ્યા રે, રામચંદ્રજીકી ચાટ રે. રંગરાતે – ૯ જે મૂછે વળ ઘાલતાં રે, કરતા મોડા મેડ રે; રંગરાતે. તેહ મસાણે સંચર્યા રે, માન અધુરા છેડ છે. રંગરાતે.-૧૦હું ભૂલ્યા ભલે આપથી રે, એહ ન જાણી રીત રે; રંગરાતે. આતમ હિત છાંડી કરી રે, ૫ર શું માંડી પ્રીત રે. રંગરાતે.-૧૧
અહંનક ઉઠી ગયે, ખેલ અધુર છેડક કામિની ટળવળતી રહી, માય નમે કર જેડ–૧ હું અપરાધી તુમ તણે, માય ખમાવું તે; મેહ તણે વશ માળીએ, ભમતે નવલે તેહ-૨
હાળ સાતમી
(૧૫૮)
કપૂર હવે અતિ ઉજળો–એ રાગ. વત્સ તણું સુણી વયણડાં રે, રોમાંચિત થઈ દેહ; વિકળપણું વેગે ગયું રે, દૂધે વુક્યા મેહ રે. નંદન, શું કીધું
તે એહ–૧. સ્વારથ સહુને વાલહે રે, સ્વારથ સુધે સંગ; સેહી સ્વારથ અણ પુગતે રે, સહુ આપણુડે રંગ રે. નં-૨ નિનેહામુખ મીઠડાં રે, ન આપે મનનો હેત; કાચી કળી કણેર તણી રે, તન રાતે મન શ્વેત રે. નં.-૩ કાજ સર્યા દુઃખ વિસર્યા રે, એ પ્રમદાની પ્રીત; જનમ જીવિત જેહને દહે રે, તે વિરલાની નીત રે. નં.-૪
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અર્જુ બકમુનિનું અષ્ટઢાળીયું
પ્રેમ તણાં ફળ પાડુઆં રે, પ્રત્યક્ષ દીસે દાહ;
પ્રાણ તપે નિદ્રા ખપે રે, નિત્ય નવા ઉમાહુ રે. ન-પ્ ગુણે રાચા ગુણવંત; ઝેર ભા એકાંત રે. નંદન-૬
રૂપે ન રાચેા રૂપડા રે, ઈંદ્રવારૂણી ફળ પુટડાં રે, અંતરજામી આપણાં રે, જીવ સમાણા જોય; તે પણ વાળાવી વળે રે, સાથ ન આવે કાય રે. નંદન૦-૭
સાથ ન આવે સુંદરી રે, સાથ ન આવે આથ; ઠાલા લેઈ એ હાથ રે, નંદન૦-૮ બ્રહ્મદત્ત ચક્રવતિ જોય;
ઉઠી જાવું એકલું રે, કર્ક ડુ જે જેને રે, ચિત્ત વચન માન્યું નહિ રે, સાતમી પહોંત્યા સાય રે. નં-૯ જે આરાધે જિન તણા રે, સુરતરૂ ધર્મ સુજાણ;
ફળ અજરામર તે લહે રે, મીઠાં અમિય સમાન રે. ન′૦-૧૦
દાહા સંવેગી શિર સેહા, વૈરાગે મન વાળી; છેડી મંદિર નવલખાં, ઉઠી ચાલ્યેા તત્કાળી.-૧ તે તરૂણી તલશી રહી, મેલી ગયે। મુનિંદ; મેહ વિના જેમ વેલડી, જેમ ચકારી ચંદ્ર-ર ઢાળ આઠમી
[ ૨૧૯
( ૧૫૯ ) વરસાળાની દેશી.
અનકે ઉતાવળા જઈ, ભેટત્રો ગુરૂ રાય વિચાર; દીક્ષા શિક્ષા ક્રી ગ્રહી, ફ્રી લીધેારે મારગ નિરતિચાર કે. ભેટચોરે ગુરૂરાજ, તેણે સાર્યા રે આપણુડાં કાજ કે. ભેટચા૦-૧
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૨૦].
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
જ
કે, '
ળ
*
,
14
w
w x + *
*
w
w w r
w
ગુરૂ દીયે શિક્ષા સાધુને રે, પાળે નિરતિચાર; પ્રેમબંધન છે પાડુ, તેણે કીજે ઉદ્યમ વિચાર કે. ભ૦-૨ ગિરી વન ખંડ સાધુજી, સાધી રે સંયમ ગ; ગાળી એ જીવન આપણું, નહિ ધરીયે રેચિંતા ને શેકકે.ભેટ-૩ ભેળપણે ભેગીસર થયે, આતમ વાર અનંત ભામિનીશું ભીનો રહ્યો, નવિ આરે આજ લગે અંત કે.ભ૦૪ પ્રણમીને પ્રભુ શું કહે, સ્વામી સુણે અરદાસ; કાયા કાયર માહરી, મુજ દીજે અણસણની આશ કે. ભેટ-૫ લાખ ચોરાશી ખામીને, તેણે લીધો અણસણ સાર; અનુક્રમે પાળી આઉખું, અવતરી રે સુરવિમાન મેઝાર કે.
ભેટયા-૬ જિન તણી શીખ સોહામણી, જે કરે કુળ અવતંસ; તે લહે લીલા આણંદ શું, જેમ વિકસે રે ગંગાજળ હંસકે.ભે ૭ સંવત સત્તર ચિત્તરે, વડ ખરતરગચ્છ વાસ; ગણિ મહિમાસાગર હિત વડે, આણંદે રે કહ્યો રાસ
વિલાસ કે. ભેટો – ' શ્રી રૂપવિજયજી વિરચિત
(૧૬૦) અરણિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી, તડકે દાઝે શીશજી; પાય અડવાણે રે વેળુ પરજળે, તન સુકુમાળ મુનીશજી.
મુખ કરમાણું રે માલતી ફૂલ મ્યું, ઊભે ગેખની હેઠજી; ખરે બપોરે રે દીઠે એકલે, માહી માનિની મેટોજી.
અરણિક - ૨
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અરણિક મુનિની સજઝાય.
[રર૧ -
વણુ રંગીલી રે નયણે વધીયે, ઋષિ થંભ્યો તેણે ઠાણેજી; દાસીને કહે જા રે ઉતાવળી, ઝષિ તેડી ઘર આ જી .
અરણિક – ૩ પાવન કીજે રે ઋષિ ઘર આંગણે, હર મેદક સારેજી; નવયૌવન રસ કાયા કાં દહે, સફળ કરે અવતારજી.
અરેણિક - ૪ ચંદ્રવદનીએ ચારિત્રથી ચૂકવ્ય, સુખ વિલસે દિન રાતેજી; બેઠે ગેખે રે રમતે સંગઠે, તવ દીઠી નિજ માતાજી.
અરણિક - ૫ અરાણેક અરણિક કરતી મા ફરે, ગલીએ ગલીએ બજારે જી; કહે કેણે દીઠે રે હારે અરણીઓ, પૂછે લોક હજારજી.
અરણિક – ૬ હું કાયર છું રે હારી માવડી, ચારિત્ર ખાંડાની ધાર; ધિ ધિગ વિષાયા રે હારા જીવને, મેં કીધે અવિચારે છે.
અરણિક – ૭ ગોખથી ઉતરી રે જનનીને પાય પડો, મન શું લાયે અપાર; વત્સ તુજ ન ઘટે રે ચારિત્રથી ચૂકવું, જેહથી શિવ સુખ સારે.
અરણિક – ૮ એમ સમજાવી રે પાછો વાળીએ, આ ગુરૂની પાસેજી; સશુરૂ દીએ રે શીખ ભલી પરે, વૈરાગે મન વાસે જી.
અરણિક – ૯ અગ્નિ ધખંતી રે શિલા ઉપરે, અરણિકે અણસણ કીધે; રૂપવિજય કહે ધન્ય તે મુનિવર, જેણે મનવાંછિત લીધા.
અરણિક-૧૦
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૨]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી સમયસુંદરજી કૃત શ્રી નમિરાજાની સજઝાય
(૧૬૧) જંબુદ્વીપમાં દીપતું, નયર સુદરશન ભાય; હેજી મણિરથ રાજ કરે તિહાં, કીધો સબળ અન્યાય.-૧ હજી યુગબાહુ બંધવ મારીઓ, મયણરેહા ગઈ નાસ; હેજી જા પુત્ર ઉદ્યાનમેં, પડીય વિદ્યાધર પાસ-ર પણ શીલે રાખે સાવતે. પદમરથ ભૂપાળ; હજી ઘેડે અપહર્યો આવો, તીણે તે લીધે બાળ.-૩ હાજી પુત્ર પાળી મેટે કીધે, શત્રુ નમ્યા સહુ આય; હોછ નમિ એવું નામ થાપીયું, થયે મિથિલાને રાય-૪ હિજી સહસ અંતેર શું રમે, દાહજવર ચક્યો દેહ, હેજી કરમ થકી છુટે નહીં, અથિર સહુ રિદ્ધિ એહ-૫ હજી વૈરાગે મન વાળીયું, તવ તે ઉતર્યો તાપ; હેજી નમિ રાજા સંયમ લી, ઈંદ્ર પરખ્યા આપ.-૬ હજી ચડતે પરિણામે ચઢયો, પ્રણમ્યા સુર નાર રાય; હોજી સમયસુંદર કહે સાધુના, નિત્ય નિત્ય પ્રણમું પાય.-૭
શ્રી નીગઈરાયની સઝાય
પુડપુરવર્ધન રાજિયે, મ્હાંકી સહીયર સિંહરથ નામ નરિંદરે; એક દિને ઘેડે અપહયે હાંકી પડીઓ અટવી માંહિ રે.–૧ પરવત ઉપર પેખી, હાંકી. શત ભૂમિએ આવાસ રે; કનકમાળા વિદ્યાધરી, હાંકી. પ્રણમી પ્રેમ ઉલાસ રે–૨
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નીગઈરાયની સઝાય
[રર૩
નગરી ભણી રાજા નીસર્યા, હાંકી ની ગઈ રૂપનિધાન રે; મારગમાં આંબો મિલ્યા, હાંકી. સુંદર ફળ ફૂલ પાન રે.-૩ કેયલ કરે ટહુકડા, હાંકી. માંજર રહી મહકાય રે; રાજા ઇંક માંજર ગ્રહી, ડાંકી, નિરખે ચિત્ત લગાય રે -૪ તાપ થકી કરમાઈ તે, હાંકી જઈ વિનાશે ભૂપ રે; શોભા સઘળી કારમી, મ્હાંકી જાણી બૂઝયો સૂર રે.-૫ જાતિસ્મરણ પામી, હાંકી. સંયમ પાળે શુદ્ધ રે; સમયસુંદર કહે સાધુને, મહાંકી ચોથા પ્રત્યેક બુદ્ધ રે.-૬
શ્રી જ્ઞાનવિમલસરિ કૃત શ્રી દેવકુંજરઋષિની સજઝાય
સહજ સુંદર મુનિ પુરંદર, વંદીએ ધરી ભાવ રે; ભવ મહેદધિ તરણ પ્રવહણ, સાધુ વંદન નાવ રે. સવ-૧ રૂપ મનહર વર ગુણાકર, દેવકુંજર ભૂપ રે; કનક વાને રૂષિવર એ, રાજહંસ સરૂપ રે. સહજ-૨ અન્ય દિન ઉદ્યાનમાંહી, ગયા કીડન કાજ રે; અરૂણ ઉદયે તેજ હેજે, વિકસિતાંબુજ રાજ રે. સહજ -૩ સંત વિલસે એમ વસંતે, કરી નવનવા રંગ રે; એમ કરતાં સાંજ સમયે, પ્રગટીઓ બહુ રંગ રે. સહજ -૪ કમળ કાનન પ્લાન દેખી, થયાં તરૂ વિછાય રે; ચકવાદી વિરહ આતુર, વિસ્તર્યું ભૂ છાય રે. સહજ – તેહ દેખી નૃપતિ ચિતે, અહો રંગ શું એહ રે; સંધ્યા વાદળ પરિ વિસ્તર્યું, અથિર તનુ ધન ગેહ રે. સવ-૬
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
*
**
**
***
**
***
*
**
*
**
*
*
ઈમ અનિત્ય ભાવ રૂપે, લહ્યો ભાવ ઉદાસ રે; કહ્યું કેવળનાણુ ઉજવળ, સાધુ વેશ પ્રકાશ રે. સહજ –૭ સહસ દશ નિજ પુત્ર સાથે, પરિવર્યા વિચરંત રે; ભવિક જન ઉદ્ધાર કરતાં, જ્ઞાનવિમા મહંત રે. સ૦-૮
શ્રી ક્ષમા કલ્યાણક કૃત શ્રી સુદર્શનશેઠની સઝાય
(૧૬૪) શીળ રતન જતન કરે રે લે, જેહથી સહુ સુખ થાય રે; સલુણા. શેઠ સુદર્શનની પરે રે લે, સંકટ સહુ મીટ જાય રે. સલુણા.
શીળ૦- ૧ અંગદેશ ચંપાપુરી રે લો, દધિવાહન ભૂપાળ રે; સલુણા. અભયા પ્રમુખ અંતેઉરી રે લે, સુંદર તનુ સુકુમાળ રે. સલુણ.
શીળ૦- ૨ શેઠ સુદર્શન તિહાં વસે રેલો, નારી મનોરમા કંત રે; સલુણા. કામ સમે રૂપે કરી રે લો, વ્રત ધારી ગુણવંત રે. સલુણા.
શીળ૦- ૩ અભયા રાણી એકદારે લે, કેળવી કપટ મંડાણ રે; સલુણું. કાઉસગ્ગ કરતા શેઠજી રે , અણાવ્યા નિજ ઠાણ રે. સલુણ.
શીળ – ૪ ઉપસર્ગ કીધા આકરા રેલે, પણ નવિ ચૂક્યા તેહ રે. સલુણા. આળ અલિક દી તિણે રે ,નૃપ નહીં સહે એહ રે. સલુણા.
શીળ૦- ૫
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સુદર્શન શેઠની સઝાય
[ રરપ
,,,,,,,,,,
શેઠ ભણું પૂછે ઈસું રે લો, કહો એ કવણ વૃત્તાંત રે; સલુણા. શેઠ મુખે બોલે નહીં રે લો, રૂક્યો ભૂપ અત્યંત રે. સલુણ.
શીળ૦- ૬ મારણ હુકમ દીયે તદા રે લે, કીધી વિટંબના સૂર રે; સલુણા. તસ ઘરનું કાઉસગ્ગ રહી રે લો, કષ્ટ કરવા દૂર રે. સલુણા.
શીળ૦- ૭ શાસનસૂરી સાનિધ્ય કરે રે લે, પ્રગડ્યો પુણ્ય પંડૂર ; સલુણ. શૂળીનું સિંહાસન થયું રે લો, શીલ પ્રભાવ અનુર રે. સલુણ.
શીળ૦- ૮ રાજા બહુ આદર કરી રે , પહોંચાડે નિજ ગેહ રે; સલુણા. સર્વ અપરાધ ખમાવીયા રે લે, વ્યાયે સુજશ એ છેહ રે.
સ, શીળ૦-૯ અનુક્રમે સંયમ આદરી રે લે, સાર્યા આતમ કાજ રે; સલુણ. કેવળ લહી મુગતે ગયા રે , શેઠ સુદર્શન સ્વામી રે. સત્ર
શીળ૦-૧૦ મગધ દેશ પાટલિપુરે રે લે, વંદે શ્રી મુનિ ભાણ રે; સલુણા. અમૃતધર્મ સંગથી રે લે, શિષ્ય ક્ષમાલ્યાણ રે. સ.
શીળ૦-૧૧ શ્રી લક્ષ્મીરતનજીકૃત શ્રી પ્રસન્નચંદ રાજર્ષિની સક્ઝાય
કાગ,
ભવિક ધારજો રે.એ રાગ. રાજ છોડી રળીયામણે રે, જાણ અથિર સંસાર; વિરાગે મન વાલીએ રે, હરખે લીધે સંયમ ભાર. ૧૫
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૨૬ ]
- શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
પ્રસન્નચંદ પ્રણમું તમારા પાય, તે માટે મુનિરાય. પ્રસન૦૧ વનમાં કાઉસગ લઈ રહ્યા છે, પગ ઉપર પગ ચઢાય; બાંહ બેઉ ઉંચી કરી રે, સૂર્ય સામી દૃષ્ટિ લગાય. પ્રસન્ન-૨ દૂરમુખ દૂત વચન સુણે રે, ક્રોધ ચડ્યો તતકાળ; મનસું સંગ્રામ માંડીઓ રે, મુનિ પડ્યો માયાજાળ. પ્રસન૦-૩ શ્રેણિકે પ્રશ્ન પૂછીઓ રે, હમણાં શી ગતિ જાય; વીર કહે હમણું ચવે, એતે સાતમી નરકે જાય. પ્રસન્ન -૪ ક્ષણેક અંતર પૂછીઓ રે, મુનિ સર્વારથ વિમાન; વાગી દેવની દુંદુભિ રે, રિષિ પામે કેવળજ્ઞાન પ્રસન્ન૦૫ પ્રસનચંદ મુગતે ગયા રે, શ્રી મહાવીર પ્રભુના શિષ્ય; લક્ષ્મીરતન ઈમ વિનવે, મેં તે દેખે સૂત્ર પરતક્ષ. પ્રસવ-૬
શ્રી સમયસુંદરજીકૃત શ્રી દમહરાયની સઝાય
(૧૬૬) - ઇડર આંબા આંબલી રે—એ રાગ. નયરી કપિલાને ધણી રે, જયરાજ ગુણ જાણ, ન્યાય નીતિ પાળે પ્રજા રે, ગુણમાળા પટરાણી.
મૂહરાય બીજો પ્રત્યેક બુધ, વૈરાગે મન વાળીએ રે, સમકિત પાળે શુદ્ધ. દુમૂહ૦–૧ ધરતી ખણતાં નીસર્યો રે, મુગટ એક અભિરામ; બીજે પ્રતિબિંબ તિણે નામ,
હુમૂહ-૨ મુગટ લેવા ભણું માંડીએ રે, ચંપ્રદ્યોત સંગ્રામ; પણ અન્યાય કુટિલીઓ રે, કિમ સરે તેહનાં કામ. દુમૂહ૦–૩
N
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દુમૂહુરાયની સઝાય
દ્રિધ્વજ અતિ શણગારીએ રે, જોતાં તૃપ્તિ ન થાય; ખલક લેાક ખેલે રમે રે, મહેાત્સવ માંચો રાય. દુમૂહ૦-૪ તિહાં જઈ ઈંદ્રધ્વજ દેખીયેા રે,પડચો મલ મૂત્ર મેઝાર;
[૨૨૭
હા હા શે!લા કારમી રે, એ સહુ અસ્થિર સંસાર. દુમૂહુ૦-૫ વૈરાગે મન વાળીએ રે, લીધે સચમભાર;
તપ જપ કીધાં આકરાં રે, પામ્યા ભવનેા પાર. દુમૂહુ૦-૬ બીજા પ્રત્યેક યુદ્ધ એ રે, દુમૂહ નામે રીષિરાય; સમયસુંદર કહે સાધુના રે,નિત નિત પ્રસ્સું પાય. દુમૂહ૦-૭
શ્રી મૃગાપુત્રની સજ્ઝાય
(૧૬૭)
(દાહરા)
પ્રણમી પાસ જિષ્ણુદને, સમરી સરસ્વતી માય; નિજગુરૂ ચરણુ નમી કરી, ભણશું મહામુનિરાય.-૧ રાજઋદ્ધિ લીલા પરિહરી, લીધે સયમ ભાર; તેહ મૃગાપુત્ર ગાઈશું, સુણો સહુ નરનાર.-૨ સંક્ષેપે કરી વવું, સુત્ર છે વિસ્તાર; ભણતાં સુણતાં ધ્યાવતાં, લહીએ ભાગી નરમાં ભમરલેા, ઋષિમાંહી
ભવના પાર.-૩ શિરદાર; ગુણુ વ વતાં થાં, ટેક અપાર.-૪
તસ
ઢાળ
સુગ્રીવ નગર સેહામણુંજી, મળભદ્ર તિાઁ રાય; તસ ઘર ઘરણી મૃગાવતીજી, તસ નંદન યુવરાય. હૈ। માવડી, ક્ષણ લાખેણી રે જાય.-૧
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________
રર૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
બળથી નામે ભલેજી, મૃગાપુત્ર પ્રસિદ્ધ. માતાને નામે કરીજી, ગુણ નિષ્પન્ન તસ દીધ. હે માવડી -૨ ભણી ગણી પંડીત થજી, યૌવન વય જબ આય; સુંદર મંદિર કરાવીયજી, પરણાવે નિજ માય. હે માવડી.-૩ તવ વય રૂપે સારીખીએ, પરણ્યા બત્રીશ નાર; પંચ વિષય સુખ ભેગવેજી, નાટકના ધમકાર. હો માવડી -૪ રત્નજડિત સહામણાજી, અદ્ભુત ઉંચા આવાસ; દેવ દગંદુકની પરેજી, વિલસે લીલ વિલાસ. હે માવડી -પ એક દીન બેઠા માળીયેજી, નારીને પરિવાર, મસ્તક પગ દાઝે તળાંજી, ઢઠા શ્રી અણગાર. હે માવડી.-૬ મુનિ દેખી ભવ સાંભજી, વસી મન વૈરાગ; ઉતર્યો આમણ દમણજી, જનનીને પાયે લાગ. હો માવડી -૭ પાય લાગીને વીનવે, સુણ ગુણ મેરી માય; નટુવાની પરે નાચીયાજી, લખ ચોરાશી માંય. હે માવડી -૮ પૃથ્વી પાણી તેઉમાંજી, ચેથી રે વાઉકાય; જન્મ મરણ દુઃખ ભેગવ્યાં છે, તેમ વનસ્પતિ માંય. હો માવ૦-૯ વિગલેંદ્રિ તિર્યંચમાંજી, મનુષ્ય દેવ મઝાર; ધર્મ વિહુણો આતમાજી, રડવડીયા સંસાર. હો માવડી -૧૦ સાતે નરકે હું ભમ્યા, અનંત અનંતી રે વાર; છેદન ભેદને ત્યાં સહ્યાંજી, કહેતાં ન આવે પાર. હો માવડી -૧૧ સાયરના જળથી ઘણાંજી, મેં પીધાં માયનાં થાન; તૃપ્તિ ન પામ્યો આતમાજી, અધિક આરોગ્યાં ધાન.
હે માવડી -૧૨ ચારિત્ર ચિંતામણિ સમેજી, અધિક મ્હારે મન થાય;
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મૃગાપુત્રની સજઝાય
[૨૨૯
-
-
- -
-
તન ધન જનન કારમાંજી, ક્ષણ ક્ષણ ખૂટે આય.
હો માવડી -૧૩ માતા અનુમતિ આપીયેજી, લેઈશું સંયમ ભાર; પંચ રતન મુજ સાંભર્યાજી, કરશું તેની સાર. હો માવડી -૧૪ વયણ સુણ બેટા તણાંજી, જનની ધરણી ઢળત; ચિત્ત વન્યું તવ આરડેજી, નયણે નીર ઝરંત.
રે જાયા, તુજ વિણ ઘડી રે છ માસ.—૧૫ વળતી માતા ઈમ ભણેજી, સુણ સુણ મોરા રે પુત્ર; મનમેહન તું વાલહેજી, કાંઈ ભાગે ઘર સૂત્ર. રે જાયા -૧૬ મહેટા મંદિર માળીયાંજી, રાન સમેવડ થાય; તુજ વિણ સહુ અળખામણુજી, કિમ જાવે દિન રાય.
રે જાયા૦-૧૭ નવ મસવાડા ઉદર ધજી, જન્મ તણું દુખ દીઠ કનક કાળે પિષીજી, હવે હું થઈ અનીઠ. રે જાયા -૧૮ યોવન વય નારી તણાજી, ભગવો બહળા રે ભેગ; યૌવન વય વીત્યા પછીજી, આદરજે તપ ગ. રે જાયા૦-૧૯ પડ્યો અખાડી જિમ હાથીજી, મૃગલે પડી રે પાસ; પંખી પડીયે જિમ પાંજરેજી, તેમ કુમર ઘર વાસ. રે જાયા૦-૨૦ ઘર ઘર ભિક્ષા માગવીજી, સરસ નિરસ હેય આહાર; ચારિત્ર છે વત્સ દેહિલુંજીજેવી ખાંડાની ધાર. રે જાયા-૨૧ પંચ મહાવ્રત પાળવાંજી, પાળવા પંચ આચાર; દેષ બેંતાલીશ ટાળીનેજી, લે સૂઝતો આહાર. રે જાયા -૨૨ મીણ દાંતે લેહમય ચણાજી, કિમ ચાવીશ કુમાર; વળ સમેવડ કેળીયા, જિને કહ્યો સંયમભાર. રે જાયા–૨૩
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
પલંગ તળાઈએ પિઢતેજી, કરે ભૂમિ સંથાર, કનક કાળાં છાંડવાંજી, કાચલીએ વ્યવહાર. રે જાયા -૨૪ મસ્તકે લેચ કરાવવાજી, તું સુકુમાર અપાર; બાવીશ પરિસહ જીતવાજી, કરવા ઉગ્ર વિહાર. રે જાયા -૨૫ પાય અડવાણે ચાલવું, શિયાળે શીત વાય; ચોમાસું વત્સ દોહિલેજી, ઉનાળે લૂ વાય. રે જાયા–૨૬ ગંગા સાયર આદે કરીજી, ઉપમા દેખાડી રે માય; દુક્કર ચારિત્ર દાખી ચુંજી, કાયર પુરૂષને થાય. રે જાયા -૨૭ કુમર ભણે સુણ માવડીજી, સંયમ સુખ ભંડાર ચૌદરાજ નગરી તણાજી, ફેરા ટાળણહાર. હે માવડી –૨૮ અનુમતિ તે આપુંજી, કુણ કરશે તુજ સાર; રોગ જબ આવી લાગશેજી, નહિ ઔષધ ઉપચાર. રે જાયા -૨૯ વનમાં રહે છે મૃગલાંજી, કુણ કરે તેની સાર; વન-મૃગની પેરે વિચરશું, એકલડા નિરધાર. હો માવડી -૩૦ અનુમતિ આપે માવડી, આવ્યા વનહ મેઝાર; પંચ મહાવ્રત આદર્યાજી, પાળે સંયમ ભાર.
મુનિસર, ધન ધન તુમ અવતાર -૩૧ મૃગાપુત્ર કષિ રાજિયેજી, ષટકાયા ગેવાળ; એ સમે નહિ વૈરાગીયેજી, જિણે ટાળે આતમ સાલ.
મુનિ-૩૨ ભણે અધ્યયન ઓગણીશમેજી, મૃગાપુત્ર અધિકાર; તપ જપ કરીયા શુદ્ધ કરી, આરાધી પંચાચાર. મુનિ –૩૩ સંયમ દુક્કર પાળીચું જ, કરી એક માસ સંથાર; કમ ખપાવી કેવળ લહીજી, પહોંચ્યા મુગતિ મેઝાર. મુનિ-૩૪
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અનાથી મુનિની સઝાય
૨૩૧
શ્રી સમયસુંદરજી કૃત શ્રી અનાથી મુનિની સઝાય
(૧૬૮) શ્રેણ િરયવાહી ચડ્યો, પેખીયે મુનિ એકાંત, વર રૂપ કાં તે મહીયે, રાય પૂછે રે કહેને વૃત્તાંત. શ્રેણિકરાય! હું જે અનાથી નિગ્રંથ; તિણે મેં
લીધે રે સાધુજીને પંથ. શ્રેણિક -૧ ઈણે કે સાંબી નયરી વસે, મુજ પિતા પરિગળ ધન; પરિવાર પૂરે પરિવર્યો, હું છું તેને રે પુત્ર રતન. શ્રેણિક -૨ એક દિવસ મુજને વેદના, ઉપની તે ન ખમાય; માત પિતા ઝુરી રહ્યા, પણ કિણહી રે તે ન લેવાય. શ્રેણિકo-૩ ગેરડી ગુણ મણિ એારડી, ચોરડી અબળા નાર; કેરડી પીડા મેં સહી, ન કેણે કીધી રે મારી સાર. શ્રેણિક -૪ બહુ રાજવૈદ્ય બોલાવીયા, કીધલા કેડી ઉપાયઃ બાવનાચંદન ચરચીયા, પણ તેહી રે સમાધિ ન થાય. શ્રેણિક -૫ જગમાં કે કેહને નહિ, તે ભણી હું રે અનાથ; વીતરાગના ધર્મ સારીખે, નહિ કેઈ બીજે રે મુક્તિનો સાથ.
શ્રેણિક -૬ જે મુજ વેદના ઉપશમે, તે લેઉ સંયમ ભાર; ઈમ ચિંતવતાં વેદના ગઈ, વ્રત લીધું મેં હર્ષ અપાર. શ્રેણિક -૭ કર જોડી રાજા ગુણ સ્તવે, ધન ધન એહ અણગાર; શ્રેણિક સમકિત પામીયો, વાંદી પહોંચ્યા રે નગર મઝાર.
શ્રેણિક -૮
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩ર ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
મુનિ અનાથી ગુણ ગાવતાં, ગુટે કમની કડક ગણિ સમયસુંદર તેહના, પાય વદે રે બે કર જેડ. શ્રેણિક -૯
શ્રી રામવિજયજી કૃત
(૧૬૯)
આધાક આહાર ન લીજે-એ રાગ. મગધાધિપ શ્રેણિક સુવિચારી, સાથે બહુ પરિવાર, હય ગય રથ પાયક પાલખી શું, પહોંચે વનહ મેઝારી.
રાજન રચવાડી સંચરી.-૧ રાજન રચવાડી સંચરીયો, ખાયક સમકિત વરીયો કે, રાજન પાનાભ તીર્થકર થાશે, ઉપશમ રસને દરીયે કે. ર૦-૨ વિવિધ પ્રકારની ક્રીડા કરતો, જે તે વનનાં ઠામ; ચંપકતરૂ તળે મુનિવર દીઠે, બેઠે કરી પ્રણામ કે. ર૦-૩ ધ્યાને લીને મુનિવર મહાટે, ચંપકવણું કાયા; લંચ્યા કેશ યૌવન વેશે, તજી સંસારની માયા કે. ર૦-૪ પૂછે રાજા શ્રેણિક મુનિને, કિમ લૂચ્યા તુમે કેશ; યૌવને વૈરાગ્ય કહો કેમ લીધે, દીસો છે લઘુ વેષ કે. ર૦-૫ તરૂણ પણે તરૂણું કાં ઠંડી, એ માયા કાં મંડી; કંચન વરણી કાયા દંડી, એ શી કીધ ઘમંડી કે. રાજન ૬ રૂપવંત તું ગુણવંત દીસે, સુંદર તુમ આકાર; શશી સમ વદન વિરાજે તારું, નયન પંકજ અનુહાર કે. રાઠ-૭ ધન જોબન ફળ લાહે લીજે, કીજે બહુળા ભેગ; સંપતિ સારૂ દાન તે દીજે, અવસરે લીજે યોગ કે. રાઠ-૮ કુટુંબ તણે મેહ કિમ મૂ, કિમ મૂક્ય ધન પરિવાર, કવણ નગરના કહો તુમે વાસી, કિમ લીધો સંયમ ભાર કે.
રાજન -૯
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અનાથી મુનિની સજઝાય
-
- -
-
-
-
-
-
-
***
***
* .
સયલ લક્ષણ તુમ અંગે નિરખ્યાં, અવગુણ એક ન દીઠે; કૃપા કરી ગીસર સાચે, ઉત્તર ઘો મુજ મીઠે કે. રાઠ-૧૦ બોલે મુનિવર સુણ હે રાજા, ઉત્તર દેઉં હું સાચે; સુખને મટકે નયણને લટકે, કાયા પિંડ તે કાચો કે.
રાજન, સુણજે વચન અનાથી-૧૧ નાથ વિના જીવે દુખ પામ્યાં, માહરે નહિ કેઈ નાથ; તિણ કારણ મેં દીક્ષા લીધી, હવે હું એ સનાથ કે. રાઠ-૧૨ નાથ અછું હું મુનિવર હારે, એહ અર્થે વિચારે; નાથ અ છે કેઈ ત્યારે રાજા બોલ્યા બેલ અવિચાર્યું કે, રા–૧૩ નાથ તણે અરથ જે જાણે, તે થાઓ મુજ નાથ; નાથ નહિ કેઈ નૃપ તુમારે, બાવળ દ્યો છે બાથ કે. રાઠ-૧૪ માતા મયગળ હય હૈષારવ, સુણ મગધાધિપ રાજા; કંચન કેડી જેડી બાંધવની, માય તાય સુખ સાજા કે. રા૦-૧૫ મોટા કુળની માટી વધૂટી, ખેડી નહિ મન માંહી; સિંહ કટિ હંસગમની બાળા, થોડા બોલી પ્રાણી કે. રાઠ-૧૬ શશીવયણ મૃગનયણ નારી, ચિત્ત હરખી ભરતા; હાવભાવ વિભ્રમ જે કરતી, તે મૂકી નિરધાર કે. રાઠ-૧૭ ઈંદ્ર તણી જાણે ઈંદ્રાણ, એહવી મુજ ઘેર રાણું; કેતા ગુણ હું કહું હે રાજા, શિયળ ગુણની ખાણ કે. રાઠ-૧૮ પાન સમારે બીડું વાળી, માંહી કપૂરને વાસ; પ્રેમ કરી મુજ પદમણી આપે, તે મૂકી નિરાશ કે. રાઠ-૧૯ પંચવિષય હું ભેગ ભગવતે, જાતે કાળ ન જા; એકદિવસ મુજોગ ઉપન વિસમે તે ચિત્તઆોકે.રા-૨૦ કાકા કાકી કુઆ ભાણેજી, મામા મામા મામી:
WWW.
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૪]
. શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
* * * * *
* * *
* *
* *
*
*
* * **********
******
*
માય તે વિલયંતી બાલ અન્ન પાન
કે. ર૦
નેહ ધરે માસી મુજ અધિકે, જાણે કે અંતરજામી કે. રાઠ-૨૧ માય તાય બંધવ મુજ ભગિની, દુઃખ નવિ લીધે જાય; નારી મુખ વિલપંતી બોલે, તે દુઃખ અમ ન સહાય કે. રા૦-૨૨. તિણ વેદની મુજ નિંદ ન આવે, અન્ન પાન નવિ ભાવે; મંત્ર યંત્ર કીધા ઘણેરા, તે પણ દુઃખ નવિ જાવે કે. રા૦-૨૩ વૈદ્ય જાણું તેડ્યા તિણિ વારે, દીધા બહુલા દામ;
ઔષધ-ભેષજે ગુણ નહિ થાયે, વિલખાણ તે તામ કે. રાઠ-૨૪ ચિત ચેખે કરી મેં રે વિચાર્યું, એકલડે વનવાસી,
એ સંસાર તણું દુઃખ વિરૂઆ,ગઈવેદના તવ નાસી કે. રા૦-૨૫. દિનકર ઉગે તમ જિમ નાસે, તિમ મુજ વેદના ભાગી; સંયમ વરી વેદના ઠરી, સમતાશું લય લાગી કે. ર૦-૨૬ મગધાધિપ હર મનમાંહી, વચન કહે રે વિચારી; નાથ પણું તમને મુનિ સાચું, આપ તર્યા પર તારી કે.
રાજન, પંચ મહાવ્રત ધારી.-૨૭ શીશ નમાવી પાય લાગીને, પૂછી છેડ્યું મિથ્યાત; યેગીસરને ધ્યાને લીને, અજુઆળે કુળ જાત કે. રા–૨૮
ષિ અનાથી ચારિત્ર પાળી, પહત્યા શિવપુર ઠામ, કનકવિજય બુધ ચરણે મધુકર, ઈમ બેલે મુનિ રામ કે.
રાજન ૨૯ શ્રી સમયસુંદરજી કૃત શ્રી કરકે પ્રત્યેક બુદ્ધની સજ્જોય
(૧૭૦) ચંપાનગરી અતિ ભલી, હું વારી લાલ. દાધવાહન ભૂપાલરે;
- હું વારી
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી કરકંડુ પ્રત્યેક બુદ્ધની સજઝાય
પદ્માવતી કુખે ઉપજે, હું વારી કમેં કીધે ચંડાળ રે. હું -૧ કરકંડને કરૂં વંદના, પહેલે પ્રત્યેકબુદ્ધ રે, હું વારી ગિરૂવાનાં ગુણ ગાવતાં, હું વારી. સમકિત થાયે શુદ્ધ રે.
હું વારી -૨ લીધી તે વાંસની લાકડી, હું વારી થયે કંચનપુર રાય રે; હું બાપશું સંગ્રામ માંડી, હું વારી. સાધવી દીયે સમજાય રે.
હું વારી –૩ વૃષભરૂપ દેખી કરી, હું તારી પ્રતિબંધ પામ્યો નરેશ; હું ઉત્તમ સંયમ આદર્યો, હું વારી. દેવતાએ દીધે વેષ છે. હું -૪ કમ ખપાવી મુગતે ગયા, હું વારી કરકંડુ ત્રાષિરાય રે; હું સમયસુંદર કહે સાધુને, હું વારી, પ્રણમ્યાં પાતક જાય રે.
હું વારી – શ્રી પ્રીતિવિમલજી કૃત શ્રી મેઘકુમારની સઝાય -
(૧૭૧). ધારણ મનાવે રે મેઘકુમારને, તું મુજ એકજ પુત્ર; તુજ વિણ જાયા રે ! સુના મંદિર માળીયાં રે, રાખે રાખે
ઘર તણાં સૂત્ર. ધારણું૦–૧. તુજને પરણાવું રે આઠ કુમારીકા રે, સુંદર અતિ સુકુમાળ; મલપતી ચાલે રેજેમ વન હાથણી રે, નયણ વયણ સુવિશાળ.
ધારણ૦-૨ મુજ મન આશા રે પુત્ર હતી ઘણી રે, રમાડીશ વહુનાં રે બાળ; દેવ અટારે રે દેખી નવિ શક્યો રે, ઉપાય એહ જંજાળ.
ધારણી-૩.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૩૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
:
-
-
www મમw wwwww www
ધણુ કણ કંચન રે ઋદ્ધિ ઘણી અછે રે, ભેગ ભેગ સંસાર; છતી દ્ધિ વિલ રે જાયા ઘર આપણે રે, પછી લેજે
સંયમભાર. ધારણી–૪ મેઘકુમારે રે માતા પ્રતિબુઝવી રે, દીક્ષા લીધી વીરજીની પાસ; પ્રીતિવિમળ રે ઈણિ પરે ઉચ્ચરે, પહેતી મ્હારા મનડાની
આશ. ધારણ -૫ શ્રી પૂનાજી કૃત
(૧૭૨)
સુગ્રીવનગર સોહામણું છે. એ રાગ. વીર નિણંદ સમેસર્યાજી, વંદે મેઘકુમાર, વાણું અણું વૈરાગીયેજી, એહ સંસાર અસાર.
હે માડી, અનુમતિ દ્યો મેરી માય – ૧ વત્સ તુને કિણે ભળજી, શ્રેણિક તાત નરેશ કિમ દીસે આમણે દમણજી, કિણે દી એ ઉપદેશ.
રે જાયા, સંયમ વિષમ અપાર – ૨ આદિ નિગોદે હું રાજી, ત્યાં સહ્યાં દુઃખ અનંત; . સાસ ઉસાસ બહુ પૂરિયેળ, હજુએ ન પામે અંત.
હે માડી.-૩ હિમણું તું વત્સ નાનજી, જોબનભર રે કુમાર; આઠ રમણી પરણાવીએજી, ભેગા જોગ સંસાર. રે જાવ-૪ જનમ મરણ નરક જ તણુજી, તે દુઃખ સહ્યાં ન જાય; વીર જિર્ણોદે વખાણીયાં, તે મેં સુણીયાં આજ. હ૦-૫ વત્સ કાછલીએ જિમોજી, સરસ નિરસ હોય આહાર; ભૂં પાળે નિત્ય ચાલજી, તું છે અતિ સુકુમાળ, રે જાવ-૬
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મેઘકુમારની સજઝાય
[ ૨૩૭
શિવકુમાર કિમ પરિહરીજી, ભેગવી પાંચસે નાર; શાલિભદ્ર જખું તજીજી, સૂતા નહિ સંસાર. હ૦-૭ શિયાળે શિત લાગશેજી, ઉનાળે ઉની લૂ વાય; વરસાદે મેલાં કપડાંજી, આ તું સુકુમાળ. રે જાયા –૮ સુબાહુ પ્રમુખ દશ હુઆજી, પાંચશે પાંચશે નાર; રાજઋદ્ધિ રમણી તજીજી, સૂતા નહીં સંસાર. હે મા –૯ ચોવન વય દીક્ષા વરીઝ, આર્દ્રકુમાર સુજાણ; નદિષેણ આદે પડ્યાજી, વિષય વિસુધા જાણ રે. જા.-૧૦ભમતે જીવ સંસારમાંજી, ધરમ દેહિલે હે માય; જરા આવે ઇંદ્રિય ખસેજી, તવ કિમ કરીને થાય. હ૦-૧૧ મૃગનયણું ઘર ઘરડેજી, નયણે નીર પ્રવાહ ભરજોબનમાં છોડ નહીંછ, મૂકી નિપટ નિરાશ રે જા૦-૧૨ સ્વારથ સબ જગવાલહેજી, સગો નહી કીસકે કેય; વિષયસુખ વિષ સારીખાંજી,કિમ ભેગવું એ ભેગ. હો માડી-૧૩ હસ તુલાની સેજડીજી, રૂપે રમણી રસ ભેગ; એહ સુંવાળી સેજડીજી, કિમ આદર જેગ. રે જાયા -૧૪ ખમે ખમે કિરપા કરેછ, ઘો મુજને આદેશ ઘો અનુમતિ જિમ હાઉં સુખીજી, વીર ચરણ લેઉં દીખ.
હે માડી–૧૫. તન ફાડ્યો લોચન ઝરેજી, દુઃખ નહીં સહેણે રે જાય; થાઓ સુખી વત્સ ટિમ કરો, અનુમતિ દીધી માય. રે જા૦૧૬મણિ માણેક મોતી તજ્યાં છે, તેડ્યો નવસર હાર; સુકુલીણી આઠે ભણેજી, તુમ વિણ કિસ શિણગાર.
હો સ્વામી, સંયમ સુખ અપાર-૧૭
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૩૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
કુમાર ભણે સુખ પામવાજી, છોડું એ સંસાર; નેહ તુમારે જાણશુંજી, જો લીયે સંયમ ભાર.
હો પ્યારી, સંયમ સુખ અપાર–૧૮ રથ શિબિકા સહુ સજજ કરેજી, કુમર ધરણીજી માય; શ્રેણિકરાય મહોત્સવ કરે છે, ચારિત્ર ઘો જિનરાય.
હે સ્વામી, સંયમ સુખ અપાર–૧૯ તપ તનુ શેષી દેહડીજી, ગયા અનુત્તર વિમાન; મહાવિદેહમાં સીદ્ધશેજી, પામશે કેવળજ્ઞાન. હે સ્વામી -૨૦ ઈમ વૈરાગ સદા ધરેજી, સાંભળજે નરનાર; કર જોડી પૂનો ભણેજી, તવ પામો ભવ પાર. હે સ્વામી -૨૧
શ્રી વીરવિજયજીકૃત શ્રી દશ શ્રાવકની સઝાય ' (૧૯૩)
સાહેબા મેતો હમારે–એ રાગ. સકળ ઉપાસકમાં શિરદારા, સૂત્ર ઉપાસક મધ્ય વિચારા. નામ સ્તવન મુજ લાગત પ્યારા, તિણે થુણશું દસ સમકિત ધારા; સાહિબા દશ શ્રાવક એહા, મોહના ગુણ ગેહા-૧ ગાથા પતિ આણંદ વિચારી, ચઉ ગોકુળ શિવાનંદ નારી; દ્વાદશ કેડિ હિરણ્ય ધનવંતા, અવધિનાણ કહે ભગવંતા.
સકલ૦-૨ કામદેવ શુભ ભદ્રા નાર, ષટ ગોકુળ ધન કેટિ અઢાર; ગોકુળ આઠ સુ સામા જેડી, ચુલણિપિયા ધન ચોવીશ કેડી.
સકલ૦-૩ સૂરદેવ વનિતા જસ ધના, ચુલશતક બહેળા એક મન્ના
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________
'જઝાય
શ્રી દશ શ્રાવકની સજઝાય [૨૩૯ કંડળિક પુસા સમ ધર્મો, એ દ્રશ્ય શ્રાવકને અનુક્રમે.
* સકલ૦-૪ કેડિ અઢાર હિરણ્ય જસ ઘરમેં,ષટ કુળ અનુકૂળ જિનમેં; સકડાણપૂત્ર કહ્યા કુંભકાર, એક ગોકુળ તીન કેડી દીનાર.
- સકલ૦-૫ મહાશતક અડ ગોકુળ ઘેર, રેવંતી આદે કહી વધુ તેર; ચોવીશ કોડી હિરણ્ય પરિમાણ, અંતે પામ્યા અવધિનાણ.
સકલ૦–૬ અશ્વિનીનારીનંદનીપિયા, ફલ્ગણ વલ્લભ સાલણપિયા, એ દેય શ્રાવકને ઘરબાર, બાર કેડી ધન ગોકુળ ચાર. સ૦-૭ ધેનુ દશ હજાર જ જાણ, એક કુળનું એ પરિમાણ; દંસણ વય આદિ અગિયાર, પડિમા શ્રાવકની વહી સાર. સ.-૮ વીશ વરસ શ્રાવક ઘર જાય, દશ શ્રાવક હમ સુર થાય; જબ સુણે ઈમ હમ વાણી,દેશુભ વીરવિજય શિવરાણું.
સકલ૦-૯ શ્રી ક્ષમાકલ્યાણકજી કૃત શ્રી અર્ધમત્તામુનિની સજઝાય
(૧૯૪) શ્રી અમંતા મુનિવરજીકી, કરણુકી બલિહારી રે; ખટ વર્ષનકે સંજમ લીને, વીર વચન ચિત્ત ધારી છે. શ્રી–૧ વિજય નૃપતિ શ્રીદેવી નંદન, પિલાસપુર અવતારી રે; અંગ અગ્યાર પઢે ગુણ આદર, ત્રિવિધ ત્રિવિધ અવિકારી છે. શ્રી -૨ તપ ગુણ ૩ણ સંવત્સર આદિક, કરકે કાય ઉદ્ધારી રે; પ્રભુ આદેશે વિપુલાચળ પર, કરી અણસણ અતિ ભારી છે. શ્રી.-૩
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૦ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
- -
* *
ક,
***
**
*
*******
- * * * *
* ----
કેવળ પાય મુક્તિ ગચે મુનિવર, કર્મ કલંક નિવારી વે; અઢારસે અડતાળે તિહિગિરિ, કીની સ્થાપના સારી છે. શ્રી – વાચક અમૃતધર્મ સુગુરૂ કે, સુપસાથે સુવિચારી રે; શિષ્ય ક્ષમા કલ્યાણ હરખ ધર, ગુણ ગાવે જયકારી છે. શ્રી -પ. શ્રી અઈમુત્તાકુમારનું ત્રિઢાળીયું
(૧૭૫)
દાળ પહેલી વીરજી આવ્યા રે ચંપાવનકે ઉઘાન –એ રાગ. શાસન સ્વામી રે, નિરમળ નામી;
શિવગતિ ગામીરે, વીર જિર્ણોધરૂ.– ૧ નગર પોલાસે રે, ભવિક ઉલ્લાસે;
શ્રીવન ઉદ્યાને રે, સ્વામી સમોસર્યા.- ૨. રાજા તિહાં રાજે રે, ચઢતે દિવાજે,
રાજ સમાજે રે, વિજય નરેસર - ૩ ગુણમણિ ખાણું રે, શ્રીદેવી રાણ;
' અઈમુત્ત નામે રે, નંદન તેહને– ૪ કુમર કુમારી રે, બહુ સુકુમારી
તેહ સંગાથે રે, નિજ ઉછરંગશું.- ૫ ઇંદ્રધ્વજ ઠામે રે, કૌતુક કામે;
કુમર અઈમુત્તો રે, રમતે આવીયે.– દર પ્રભુ આણ પામી રે, ગૌતમસ્વામી;
ગોચરી આવ્યા રે, તિહાં કણે તે સમે– ૭ કુમાર અઈમુત્તે રે, નિર્મળ ચિત્તે,
ગીતમ પાસે રે, આવી ઈમ કહ્યું – ૮
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અઈમુત્તાકુમારનું ત્રિઢાળિયું
પપ પપપ
આસન
કુણ તુમ નામે રે, ફરો કિણ કામે;
- તવ કહે ગૌતમ રે, વાણી અતિ ભલી.- ૯ સાધુ આચારી રે, અમે બ્રહ્મચારી;
ગોચરી ભમીયે રે, દેવાસુમ્પિયા.-૧૦ મુજ ઘર આવો રે, ભિક્ષા પાવે;
ઈમ કહી આંગુલી રે, ઝાલી ગુરૂ તણી–૧૧ જિન ઘર લાવે રે, દિલ સુખ પાવે,
શ્રીદેવી નિરખી રે, હરખી અતિ ઘણી.-૧૨ આસન છેડી રે, બે કર જોડી,
વાંદી પડીલાભી રે, ગુરૂ બેલાવીયા-૧૩ ઢાળ બીજી
(૧૭૬ )
આવી રે પનોતી જરાસંઘને-એ રાગ. તવ કહે કુમર ગીતમ ભણી, કિહાં વસો છો તમે વામી રે, ગામ કહે પૂર પરિસરે, જિહાં અમ ગુરૂ ગુણધામ રે.
વીર જિનવર ત્રિભુવન ધણી–૧ કુમર કહે હું પણ પ્રભુજીને, વાદીશું આજ તુમ સાથ રે; જિમ સુખ તિમ કરો ગુરૂ કહે, આવે તે જિહાં જગનાથ રે.
. વીર-૨ વિનય કરી કુમર બેસે તિહાં, સેવ પ્રભુ તણું પાય રે; ધર્મદેશના જિનવર દિયે, સાંભળી હર્ષિત થાય રે. વિર૦-૩ કુમાર કહે માતા પિતા ભણી, પૂછી લેશું સંયમ ભાર રે, પ્રભુ કહે જિમ સુખ તિમ કામ કરો પ્રતિબંધ લગાર રે, વી -૪
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૪૨].
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
કુમર ઘર આવી કહે માતજી, તાતજી કરી કૃપા સાર રે; અનુમતિ દીજીયે મુજ ભણી, લેઈશ હું સંયમ ભાર રે. વીર૦-૫ માતા કહે વત્સ તું બાળ છે, શું સમજે વ્રત વાત રે; કુમાર કહે જેહ જાણું અછું, તે નવિ જાણું તું માત રે. વીર-દ જેહ વળી હું ન જાણું અછું, જાણું છું માતજી તેહ રે; ઈમ સુણી માતા પિતા ભણે, કહે કિમ બાળક એહ રે. વિર૦-૭
ઢાળ ત્રીજી
(૧૭૭)
ધનના લોભી વાણીચાએ રાગ. કુમાર કહે જાણું સહી, જાયે જીવ મરે રે, નવિ જાણું કિણ કાળમેં, કિણ ઢામે વળી કે રે.
માત સુણ મુજ વાતડી-૧ નવિ જાણું કિણ કમથી, જીવ ભમે સંસારે રે, પણ જાણું નિજ કમથી, જીવ ભમે સંસારે છે. માત૦-૨ તિયું કારણ સંયમ ભણી, અનુમતિ મુજને દીજે રે; આતમ કારજ સાધતાં, મુજને વિલંબ ન કીજે રે. માતo-૩ વિવિધ વચને કરી ભોળ, પણ નિજ ભાવ ન છડે રે; માત પિતા તવ વેગણું, ઓચ્છવ કરવા મંડે છે. માત૦-૪ કુમર અઈમુત્તે આદરી, પ્રભુ પાસે જઈ દીક્ષા છે; ગુણ ચણાદિક તપ કર્યા, અંગ અગિયારે શીખ્યા છે. માત–પ સિદ્ધ થયા વિપુલાચળે, અઈમુત્તો મુનિરાયા રે; અઠ્ઠમ અંગથી ઉદ્ધરી, લેશ મુનિ ગુણ ગાયા છે. માત૦-૬
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અઈમુત્તાકુમારનું ત્રિઢાવાયું
ર૪૩]
એહવા શ્રી મુનિરાયન, અમૃતધમ ઉદારો રે; શિષ્ય ક્ષમાકલ્યાણની, વંદના વારંવાર રે. માત૦-૭ .
શ્રી કવિયણ વિરચિત શ્રી અમરકુમારની સઝાય
(૧૮) રાજગૃહી નગરી ભલી, તિહાં શ્રેણિક રાજા રે, જિનધર્મને પરિચય નહીં, મિથ્યામત માંહે રામ્યા રે.
કમ તણું ગતિ સાંભળો.-૧ કર્મ તણી ગતિ સાંભળે, કર્મ કરે તે હોય રે; સ્વારથમાં સહુ કે સગાં, વિણ સ્વારથ નહીં કેય રે. કહ-૨ રાજા શ્રેણિક એકદા, ચિત્રશાળા કરાવે રે, અનેક પ્રકારે મંડણી, દેખતાં મન મેહે રે. કમ તણી-૩ દરવાજે ગિર ગિર પડે, રાજા મન પસ્તાવે રે, પૂછે જેષી પંડીતા, બ્રાહ્મણ એમ બતાવે રે. કર્મ તણી -૪ બાળક બત્રીસ લક્ષણે, હોમી જે ઈણ ઠાણે રે, તે એહ મહેલ પડે નહીં, ઈમ ભાખે વયણ અજ્ઞાન રે. ક–૫ રાજા ઢઢરો ફેરીયે, જે આપે બાળ કુમારે રે, તલી આપું બરોબરી, સોમૈયા ધન સારે રે. કમ તણ-૬ ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણ તિહાં વસે,ભદ્રા તસ ઘરણી જાણે રે, પુત્ર ચાર સોહામણા, નિધની પુણ્ય હીણે રે. કર્મ -૭ રષભદત્ત કહે નારને, આ એક કુમારો રે; ધન આવે ઘર આપણે, થઈ એ સુખીયાં સારો રે. કમ0-૮
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ નારી કહે વેગે કરે, આપ અમરકુમારે રે; હારે મન અણુભાવ, આંખ થકી કરે અળગે રે. કો-૯ વાત જણાવી રાયને, રાજા મનમાં હરખે રે; કહે માંગે તે આપીને, લા બાળ કુમારો રે, કર્મ-૧૦ સેવક પાછા આવીયા, ધન આ મન મા રે; અમર કહે મારી માતજી, મુને મત આપજે રે. કo-૧૧ માતા કહે તુને શું કરું, હારે ભાવે તું મુઓ રે; કામ કાજ કરે નહીં, ખાવાને જોઈએ સારો રે. કર્મ૦-૧૨ આંખે આંસુ નાંખતે, બોલે બાળ કુમારે રે; સાંભળે મારા તાતજી, તમે મુજને રાખે રે. કર્મ -૧૩ તાત કહે હું શું કરું, મુજને તે તું પ્યારે રે, માતા વેચે તાહરી, માહરે નહીં જોરે રે. કમ તણ૦-૧૪ કાક પણ પાસે હતું, કાકી મુજને રાખે રે; કાકી કહે હું શું જાણું, માહરે તે શું લાગે રે. કર્મ તણી -૧પ બાળક રોતે સાંભળી, માસી ફૂઆ તે આવે રે; બહેન તિહાં ઊભી હતી, કિણહી મુજને રાખે રે. કર્મ –૧૬ જુઓ જુઓ ધન અનર્થ કરે, ધન પડાવે વાટે રે; ચોરી કરે ધન લેભીયા, મરીને દુર્ગતિ જાવે રે. કર્મ –૧૭ હાથ પકડીને લેઈ ચાલ્યા, કુમર રેવણ લાગે રે; મુજને રાજા હમશે, બાળક ઈમ બહુ ઝૂરે રે. કમ –૧૮ બાળક તવ લેઈ ચાલ્યા, આવ્યા ભર બજારે રે; લેક સહ હા હા કરે, વેચ્ય બાળ ચંડાળે રે. કર્મ –૧૯ લેક તિહાં બહળ મિલ્યા, જે બાળ કુમારે રે, બાળ કહે મુજ રાખી લ્યો, થાશું દાસ તુમારે રે. કર્મ–૨૦
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અમરકુમારની સજઝાય
૨૪૫]
A
પ
N
--* *
* * * *
શેઠ કહે રાખું સહી, ધન આપી મેં માગે રે; રાયે મંગાવ્યું હોમવા, તે તે નહીં રખાય રે. કર્મ૦-૨૧ બાળકને તે લેઈ ગયા, રાજાજીની પાસે રે, ભટજી પણ બેઠા હતા, વેદશાસ્ત્રના જાણે રે. કમ તણી –૨૨ ભટજીને રાજા કહે, દેખે બાળ કુમારો રે; બાળકને શું દેખ, કામ કરે મહારાજા રે. કમ તણી -૨૩ બાળ કહે કર જોડીને, સાંભળે શ્રી મહારાજા રે; પ્રજાના પિયર તમે, મુજને કિમ હમીજે રે. કમ -૨૪ રાજા કહે મોલે લીયે, મહારે નહીં અન્યાય રે; માતપિતાએ તેને વેચી, હેમવા આ આજે રે. ક૦-૨૫ ગંદકે નવરાવીને, ગળે ઘાલી ફૂલની માળા રે; કેસર ચંદન ચરચીને, બ્રાહ્મણ ભણે તવ વેદો રે. કમ -૨૬ અમરકુમાર મન ચીંતવે, મુજને શીખવીય સાધુ રે; નવકાર મંત્ર છે મેટકે, સંકટ સહુ ટળી જાશે રે. કમ -૨૭ નવ પદ ધ્યાન ધરવા થકી, દેવ સિંહાસણ કંયે રે; ચાલી આવ્યો ઉતાવળો, જિહાં છે બાળ કુમારો રે. કર્મ–૨૮ અગ્નિ ઝાળ ઠડી કરી, કીધે સિંહાસણ ચંગે રે, અમરકુમારને બેસાડીને, દેવ કરે ગુણ ગ્રામે રે. કર્મ -૨૯ રાજાને ઉંધો નાંખી, મુખે છૂટયાં લેહી રે; બ્રાહ્મણ સહુ લાંબા પડ્યા, જાણે સુકાં કાષ્ટ રે. કમ તણ૦-૩૦ રાજસભા અચરિજ થઈ, એ બાળક કોઈ મહટે રે; પગ પૂજજે એહના, તે એ સૂતા ઉઠે રે. કમ તણી –૩૧ બાળકે છાંટો નાખીયે; ઉઠયો શ્રેણિક રાજા રે; અચરિજ દીઠે કેટકે, એ શું છૂ કાજે રે. કમ તણ-૩ર
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૬]
શ્રી જૈન સઝાય સગ્રહ
બ્રાહ્મણ પડીઆ દેખીને, લેાક કહે પાપ જૂએ રે; આળહત્યા કરતા હતા, તેહનાં ફળ છે અહા રે. કમ ત૦-૩૩ બ્રાહ્મણ સહુ ભેળા થયા, દેખે એમ તમાસે રે; કનક સિંહાસણ ઉપરે, બેઠા અમરકુમારા રે. કમાઁ ત૦-૩૪ રાજા સહુ પરિવાર શું, ઉચો તે તતકાળે રે; કર જોડી કહે કુમારને, એ રાજ્યઋદ્ધિ સહુ હારી રે. કમ′૦-૩પ અમર કહે સુણા રાજવી, રાજ શું નહિ મુજ કાજો રે; સચમ લેશું સાધુના, સાંભળેા શ્રી મહારાજો રે. કમ૦-૩૬ રાય લેાક સહુ ઈમ કહે, ધનધન બાળ કુમારા રે; ભટજી પણ સાજા હુવા, લાયા તે મન માંહે રે. કમ૦-૩૭ જય જયકાર હુવા ઘણેા, ધરમ તણે પરસાદે રે; અમરકુમાર મન સાચતા, જાતિસ્મરણ જ્ઞાના રે. કમ′૦-૩૮ અમરકુમારે સંયમ લીયેા, કરે પચમુષ્ટિ લેાચ રે; આહીર જઈ સમશાનમેં, કાઉસગ્ગ રહ્યો શુભ ધ્યાને રે. ક૦-૩૯ માપિતાએ માહીર જઈ ને, ધન ધરતીમાંહે ઘાલ્યા રે; કાંઇક ધન વડે'ચી લીયા, જાણે વિવાહ મંડાણા રે. કČ૦-૪૦ એટલે દોડયો. આવીને, કોઈક બાળ કુવારે રે; માત પિતાને મિ કહે, અમરકુમારની વાતે રે. કમ′૦-૪૧ માત પિતા વિલખાં થયાં, ભૂંડા થયા એ કામે રે; ધન રાજા લેશે સહુ, કાંઈક કરીએ ઉપાચા રે. કમાઁ ત૦-૪ર ચિંતાતુર થઈ અતિ ઘણી, રાતે નિ ન આવે રે; પૂરવ વૈર સંભારતી, પાપણી ઉડી તિણુ વારા રે. ક′૦-૪૩ શસ્ત્ર હાથ લેઈ કરી, આવી બાળક પાસે રે; પાળીએ કરીને પાપીણી, માર્યા ખાળ કુવારા રે. કમ′૦-૪૪
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અમરકુમારની સઝાય
[ ૨૪૭
શુકલધ્યાન સાધુ ધર્યાં, શુભ મન આણી ભાવેશ રે; કાળ કરીને અવતર્યાં, ખારમા સ્વર્ગ માઝારા રે. કમ૦-૪૫ ખાવીશ સાગર આઉખા, ભેાગવી વાંછિત ભાગે રે; મહાવિદેહમાં સીદ્ધશે, પામશે કેવળનાણા રે. ક′૦-૪૬ હવે તે માતા પાપીણી, મનમાં હરખ અપાર રે; ચાલી જાય આણુંદમાં, વાઘણ મળી તિણ્ વારા રે. કમ–૪૭ ફ્ફ્ેડી નાંખી તિહાં, પાપીણી મૂઈ તિવારે રે;
છઠ્ઠી નરકે ઉપની, બાવીશ સાગર આયુ રે. કમ તણી૦-૪૮ જો જો મંત્ર નવકારથી, અમરકુમાર શુભ ધ્યાના રે; સુરપદવી લહી મેાટકી, ધરમ તણે પરસાદા રે. કમ ત૦-૪૯ નરભવ પામી જીવડા, ધરમ કરી શુભ ધ્યાના રે; તે। તુમે અમર તણી પરે, સિદ્ધ ગતિ લેશેા સારી રે. ક૦-૫૦ કરજોડી કવિયણ ભણે, સાંભળે! ભજન લેાકેા રે; વૈર વિરાધ કેાઈ મતિ કરા, જિમ પામેા ભવ પારા રે. ક૦-૫૧ શ્રી જિનધમ સુરતરૂ સમેા, જેહની શીતળ છાંયા રે; જેહ આરાધે ભાવશુ, સીઝે વાંછિત કામા રે. કમાઁ તણી-પર
શ્રી ઋષભદાસજી વિરચિત
શ્રી હરિકેશી મુનિની સજ્ઝાય
(૧૭૯ )
સાવાગ કુળમાં ઉપન્યા, હૈ। મુનિવર, ગુણુ તણા ભંડાર; સમતાધારી સાધુજી, હા મુનિવર, લીધે। સયમ ભાર,
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૪૮]
શ્રી જન સજઝાય સંગ્રહ
ધન ધન તપસીજી, હે મુનિવર, હરિકેશી અણગાર.
એ આંકણી – ૧ ઈદ્રિય દમન તપ આદર્યો, હે મુનિવર, ધ્યાવે અરિહંત દેવ; હિંદુક વૃક્ષ વાસી દેવતા, હે મુનિવર, સારે નિત નિત સેવ.
ધન ધન – ૨ માસખમણને પારણે, હે મુનિવર, યુગન પાડાની રે માંય; મેલાં કચુવાં લુગડાં, હે મુનિવર, સમોસર્યાં ઋષિ ત્યાંય.
ધન ધન – ૩ બ્રાહ્મણ દ્વેષે પાછા વાળીયા, હે મુનિવર, જાએ અનેરે ઠામ, તુજ લાયક ભોજન નહીં, હે મુનિવર, આંહી દ્વિજને કામ.
ધન ધન – ૪ ચક્ષ પ્રભાવે મુનિ બલીયા, હે બ્રાહ્મણ, મેં જીવ તણા રખવાળ; તુજ અર્થે અન્ન નિપજે, હે બ્રાહ્મણ, મ્હારે ભિક્ષા તણો છે
કાળ. ધન ધન – ૫ ઉંચ નીચ વસે ભૂમિકા, હો બ્રાહ્મણ, જિહાં નિપજે ધાન; ઉંચ નીચ ગણે નહીં, હે બ્રાહ્મણ, દાતાર દેવે દાન
ધન ધન – ૬ હેળે નિંદે સાધુને, હે બ્રાહ્મણ, ક્રોધી પેલે પાર; કુશળરાયની દીકરી, હે બ્રાહ્મણ, બેઠી મહેલ મેઝાર.
- ધન ધન- ૭ જક્ષ પ્રભાવે મુજ પિતા, હે બ્રાહ્મણ, પરણાવી ઈણ સાથ; મને કરી વંછી નહીં, હો બ્રાહ્મણ, મત કરજે વિખવાદ.
ધન ધન – ૮ ગિરિમતિ ખણે નખ થકી, હો બ્રાહ્મણ, પગે મતિ સ્પર્શી આગ;
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી હરિકેશી મુનિની સઝાય
[૨૪૯
લોહ જવ ખાતાં દાંત ભાગશે, હે બ્રાહ્મણ, મતિ છે
મહાભાગ. ધન ધન – ૯ સાધુ મારણને ઉઠીયા, હો બ્રાહ્મણ, જક્ષ કે તેણિ વાર; મારી કૂટી કીધા પાંસરા, હે બ્રાહ્મણ, મુખ વહે રૂધિરની
ધાર. ધન ધન-૧૦ કીધાનાં ફળ પામીયાં, હે બ્રાહ્મણ, જક્ષ પહેર્યો નિજ ઠામ; બ્રાહ્મણ વળી સબ વિનવે, હો મુનિવર, પર ઉપગારી સ્વામ.
ધન ધન–૧૧ વિપ્ર કહે મુનિરાયને, હે મુનિવર, જોડી દેનું હાથ; વગન આજ સફળ કરો, હો મુનિવર, તારણ ઋષિ જહાજ.
ધન ધન-૧૨ વળતા મુનિવર બેલીયા, હો બ્રાહ્મણ, મેં પાળું ષકાય; કીડી કુંજર સમ ગણું, હો બ્રાહ્મણ, ચાલું મારગ ન્યાય.
ધન ધન-૧૩ અવસર દેખી મુનિ વહોરી, હો મુનિવર, તરણ તારણ જહાજ; પંચ દિવ્ય પ્રગટ હવા, હો મુનિવર, વાજે દેવદુંદુભી નાદ.
ધન ધન–૧૪ બ્રાહ્મણને પ્રતિબોધીયા, હો મુનિવર, ટાળી આમદોષ, રાષભદાસ ઈમ વીનવે, હો મુનિવર, જાઈ બિરાજ્યા
મેક્ષ. ધન ધન–૧૫
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી ષવિજયજી કૃત શ્રી ખધકમુનિની સઝાય
દેહા
(૧૮૦) શ્રી મુનિસુવ્રત જિન નમું, ચરણ યુગલ કર જોડી સાવસ્થિપુર શેભતું, અરિ સબળા બળ તોડી.- ૧ જિતશત્રુ મહીપતિ તિહાં, ધારણું નામે નાર; ગોરી ઈશ્વર સૂનુ સમ, અંધક નામે કુમાર – ૨ સ્વવત્સા પુરંદરા મનહરૂ, રૂપે જિત્ય અનંગ; દિનકર ઇંદુ ઉતરી, વસી અંગે પાંગ.- ૩ કુંભકાર નયરી ભલી, દંડક રાય વરિહું; જીવ અભવ્યને દુધી, પાલક અમાત્ય કુધિ - ૪ માતા પિતા સવિ મળી કરી, પુરંદર કન્યા જેહ; આપી દંડકરાયને, પામી રૂપો છે.- ૫ એક દિન વિહરતાં પ્રભુ, સાવલ્થિ ઉદ્યાન; વિશમા ભવિ પ્રતિબોધતા, સમેસર્યા જિન ભાણું- ૬ સુણી આગમ ખંધક વિભુ, નમે ભગવંતને આય; સુણ દેશના દર્શન લહી, નિજ નિજ સ્થાનક જાય.- ૭ કુંભકાર નયરી થકી, કેઈક રાયને કાજ; પાલક સાવલ્થિ ભણી, આવ્યે સભાએ રાજ– ૮ પાલક બેલે સાધુડા, અવગુણના ભંડાર; નિસુણી બંધક તેહને, શિક્ષા દીધી લગાર- ૯
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ખ'કમુનિની સજ્ઝાય
[૨૫૧
પાલક ખધક ઉપરે, થયા તે ક્રોધાતુર; પછી તે નિજ સ્થાનક ગયા, ૪ ડકરાયને પૂર.-૧૦ એહવે મુનિસુવ્રત કને, નમી ખંધક લીયે વ્રત; પંચ શત નરની સ’ગતે, મહુલ કર્યું સુકૃત.-૧૧ ઢાળ પહેલી
(૧૮૧)
આપે વાચના સાર; મુનિસુવ્રતનેજી.મહેનને દેશ; આ
જો પ્રભુજી આજ્ઞા હુવેજી.- ૨ આ નિસુણી ખંધક વિનવેજી.- ૩ સહેશું મેાક્ષનાં સુખ; આ
લેાક લાયક અમે પામશુંજી.- ૪
ખધક સાધુ વિચાર, આજ હૈ, એક દિન પૂછે સ્વામી સાધુ વેશ, જાઉં
કહે જિન સાધુ સ, મરણાંત હેાશે ઉપસગ,
નવ જીવિત અમ દુઃખ,
સ્વામી કહે તે વાર, તુજ વિષ્ણુ સવિ પરિવાર; આ॰ દુઃખિત તે બહુ થાયશેજી.- પ્ તે સુણી મુનિ પચ શત, સહુ ચાલ્યેા પૂરે આદિત્ત; આ અનુક્રમે નયરી પામીયેાજી.- ૬
પૂરવ વૈર સભાર, ગેપળ્યાં સહસ હથિયાર; આ૦
પાલકે તે ઝટ ગહનમાંજી.- ૭ અમાત્ય મહારાજ; આ
તુજ ધારણા કિહાં ગઈજી.- ૮
ઉઠે તું વાંદવા કાજ, ભાખે
કાં પાંચશે સુભટને સાજ, લેવા આવ્યેા તે રાજ; આ
વેષ ધરી સાધુ તણા એ.- ૯
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
کی۔
ر میر
و
یه یه ،
د میو می بره یه و به یه یه یه یه یه
وابويه به بيا
هايي مي مي بې برخی بیمه ی بیخي
*
* * w
પ્રગટ કરી તે શસ્ત્ર, વાંદવા જાઈશ તત્ર; આ
હણું તુજ લેશે રાજ્યનેજી.-૧૦ જેવા આવે રાય, શસ્ત્રની ધરની બતાય; આ૦
સ્થાનકે કટકજ કેળવ્યાંજી.-૧૧
દેહા દેખી ચિંતે રાજી એ, કો બે દી સે તપ્ત; સર્વ યતિ જન બાંધીને, સેપ્યા પાલક ગુપ્ત.-૧ કહે રા જા મંત્રી વરૂ, જે રૂચે તે ધો રે; હરખે પાલક પામીને, ઉંદર જિમ માંજાર-૨
ઢાળ બીજી
(૧૮૨) તવ પાલક સુખ પામતા પ્રભુ ધ્યાને લાલ; સમીપ રે પ્રભુ કુવચનને તે બોલતે, પ્રભુત્ર પીલીશ યંત્ર તનું દીપ રે.
પ્રભુ – ૧ કહે છે તે મંત્રીશ્વરૂ, પ્રભુત્ર અકેક શ્રમણને યંત્રે રે; પ્રભુત્વ ઘાણી ઘાલી પલતે, પ્રભુ માઠી બુદ્ધિ અત્યંતર રે. પ્રભુ - ૨ બંધક શિષ્યોને પીલતાં, પ્રભુ દેખી દાઝે દેહ રે; પ્રભુ પાલકે બંધક નિબહથી, પ્રભુત્ર બાંધે ઘાણીએ તેહ રે.
પ્રભુ - ૩ તે સાધુનાં ઉછળે, પ્રભુ રૂધિર કેરાં બિંદુ રે, પ્રભુ પાપ તે દેખી અંબરે, પ્રભુ કંપે સૂરજ ચંદ રે. પ્રભુ - ૪ બંધક તો મન લેખવે, પ્રભુ તે અમૃતરસ બિંદુ રે; પ્રભુ દુષ્કૃત દેખી સુર નરા, પ્રભુત્ર થર થર કંપે ઈદ્ર રે. પ્રભુ - ૫
WWW
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ખંધકમુનિની સજઝાય
શાતા વચને શિષ્યને, પ્રભુ નિર્યામે સમતાવંત રે; પ્રભુ જીવ તે શરીરથી ભિન્ન છે, પ્રભુ ધરશે નહીં દુઃખ સંત રે..
પ્રભુ – ૬ એ ઉપસર્ગને પામીયા, પ્રભુ તે પૂરવકૃત કર્મ રે; પ્રભુ સુખ કારણ એ ભેગ, પ્રભુ કેઈન કરશે ગર્વ છે. પ્રભુ – ૭ નિર્મમત્વ મન જેહનાં, પ્રભુત્ર નિર્યામે સદુભગવંત રે; પ્રભુ જિમ જિમ પીલે પાપી, પ્રભુ તિમ તિમ સમતાવંત રે.
પ્રભુ – ૮ ઉજવળ ધ્યાને ધ્યાવતાં, પ્રભુ૦ પામે કેવળ તૂત્ત રે; પ્રભુ એમ તે મંત્રીએ હણ્યા, પ્રભુ મુનિ એક ઉણ પંચ શત રે..
પ્રભુ – ૯ બંધક બેલે બાળ એ, પ્રભુ દેખી દુઃખ ન ખમાય રે; પ્રભુ તે કારણ મુજ પ્રથમ તું, પ્રભુત્વ હણ પછી એહની કાય રે.
પ્રભ૦–૧૦ પાપી પાલક સાંભળી, પ્રભુ દેવાને ઘણું દુઃખ રે; પ્રભુ ગુરૂ દેખતાં શીધ્ર પણે, પ્રભુપિલે પાલક મન સુખ રે.
પ્રભ૦-૧૧ કેવળ પામી મેને, પ્રભુત્ર વરીયે બાળક શિષ્ય રે; પ્રભુ દેખી બંધક મુનિવરા, પ્રભુત્વ કરે કલ્પાંત મુનિશ રે. પ્રભુ –૧૨
દેહા લિખિત ભાવ ટળે નહીં, ચળે યદી જે ધ્રુવ કર્મ રેખા અપિ નવિ ટળે, કહે વિતરાગ એ ધ્રુવ-૧
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
દાળ ત્રીજી
(૧૮૩) બાળક માહરે વચનથી રે, ન રાખે ક્ષણ માત્ર; કરમની જુઓ ગતિ રે, વિપરીત છે કિરતાર. કરમ -૧ સંપરિકર મુજ શિષ્યને રે, માર્યા એણે કષ્ટ, કરમ રાજા હણવ મંત્રીને રે, ભરી કોપે કષ્ટ. કરમ-૨ જે તે ફળ મુજને હેવે રે, તે દાહક કરનાર કરમ થાજે ભવ મુજ આવતે રે, નિયાણું કર્યું ધરી પ્યાર, કરમ-૩ તવ મૃત બંધક મુનિવરો રે,હુઆ અગ્નિકુમાર; કરમ વાત સુણી એમ ચિંતવે રે, પુરંદરયશા નાર. કરમ-૪ આઘો ખરડો રક્તથી રે, જાણી ભક્ષને હેત; કરમ, અંબર ચડીય ગીધ ચંચથી રે, પડીયે સ્વસા છે જેત. ક–પ રજોહરણ તે ઓળખી રે, નિજ જાતને તે જાણુ, કરમ, એ શું કીધું કારમું રે, રાજા પાપી અજાણ. કરમ-૬ વ્રત ગ્રહી પરલોક સાધી રે, પુરંદરયા દેવ, કરમ, અવધિએ જાણે કરી રે, અગ્રિમ મૃત્યુ સચિવ. કરમ૦-૭ દંડરાયને દેશ જે, કરે પ્રચંડ અગણધાર, કરમ એક ઉણા પાંચશે રે, પરિસહ સહે તિહાં સાર. કરમ૮
વધ પરિસહ ઋષિયે ખમ્યા, ગુરૂ બંધક જેમ એ, શિવ સુખ ચાહે જે જંતુઓ, તમે કરશો કેપ ન એમ એ; સંવત સપ્ત મુનિશ્વરે, વસુ ચંદ્ર વર્ષે પિસ એ, માસ ષષ્ટિ પ્રેમ રામે, 2ષભવિજય જગ ભાખ એ.–૯
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ચંદનબાલાનું ત્રિઢાળીયું
[૨૫૫
.
. .
શ્રી નિત્યલાભજી વિરચિત શ્રી ચંદનબાલાનું ત્રિઢાળીયું
ઢાળ પહેલી
(૧૮૪) અરણિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી—એ રાગ. શ્રી સરસતિના રે પાય પ્રણમી કરી, ગુણશું ચંદનબાળાજી; જેણે વીરને રે અભિગ્રહ પૂરી, લાધી મંગળમાળા
દાન ઉલટ ધરી ભવિયણ દીજીએ- ૧ દાન ઉલટ ધરી ભવિયણ દીજીએ, જેમ લહીએ જગ માને; સ્વર્ગ તણું સુખ સહેજે પામીએ, નાસે દુર્ગતિ થાનેજી. દાહ– ૨ નયરી કે શાંબી રે રાજ કરે તિહાં, નામે સતાનિક રાજાજી; મૃગાવતી રાણું રે સહિયર તેહની, નંદી નામે વખાણુંછ.
દાન - ૩ શેઠ ધના રે તિણ નગરી વસે, ધનવંતમાં શિરદારજી; મૂળ નામે રે ઘરણી જાણીએ, રૂપે રતિ અવતારાજી. દાન - ૪ એણે અવસર શ્રીવીર જિણેશ્વર, કરતાં ઉગ્ર વિહારાજી; પિષ વદ પડવે રે અભિગ્રહ મન ધરી, આવ્યા તિણ પુર
સારજી. દાન - ૫ રાજ સુતા હોય મસ્તક શોર કરી, કીધા ત્રણ ઉપવાસ; પગમાં બેડી રે રેતી દુઃખ ભરે, રહેતી પર ઘર વાસેજી. દાહ– ૬
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૬ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ખરે રે બપોરે રે બેઠી ઉંબરે, એક પગ બાહિર એક માંહેજી; સુપડાને ખૂણે રે અડદના બાકળા, મુજને આપે ઉછાંહે.
દાન – ૭ એહવું ધારીરે મન માંહે પ્રભુ, ફરતા આહારને કાજે; એક દિન આવ્યા રે નદીના ઘરે ઈર્યાસમિતિ વિરાજે જી.દાહ- ૮ તવ સા દેખી રે મન હર્ષિત થઈ મોદક લેઈ સારા; વોહરાવે પણ પ્રભુજી નવિ લીએ, ફરી ગયા તેણી વારેજી.
દાન – ૯ નંદી જઈને રે સહિયરને કહે, વીર જિનેશ્વર આવ્યા; ભિક્ષા કાજે રે પણ લેતા નથી, મનમાં અભિગ્રહ લાવ્યા.
દાન–૧૦૦ તેહના વયણ સુણી નિજ નગરમાં, ઘણું રે ઉપાય કરાવે છે; એક નારી તિહાં મોદક લેઈ કરી, એક જણ ગીત જગાવેજી.
-
દાન–૧૧ એક નારી શૃંગાર સેહામણું, એક જ બાળક લેઈજી; એક જણ મૂકે રે વેણું જ મકળી,નાટક એક કરેઈજી.દા૦-૧૨ એણી પરે રામા રે રંગ ભરી, આણુ હરખ અપારેજી; વહેરાવે બહુ ભાવ ભક્તિ કરી,તોહિ નલીયે આહારજી.દાહ-૧૩ ધન્ય ધન્ય પ્રભુજી વાર જિનેશ્વરૂ, તુમ ગુણને નહિ પારો; દુક્કર પરિસહ ચિત્તમાં આદરીયે, એહ અભિગ્રહ સાજી.
દાન–૧૪ એણી પરે ફિરતાં રે માસ પંચ જ થયા, ઉપર દિન પચવીસેજી; અભિગ્રહ સરીખે રે જેગ મળે નહિ, વિચરે શ્રી જગદીશેજી.
દાન–૧૫
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ચંદનબાલાનું ત્રિઢાળીયું.
[૨૫૭
ઢાળ બીજી
(૧૮૫) :
નમે નમો મનક મહામુનિ–એ રાગ તેણે અવસર તિહાં જાણીયે,રાય સતાનિક આવ્યા રે; ચંપા નગરીની ઉપરે, સેના ચતુરંગ દળ લાવ્યો રે. તે–૧ દધિવાહન નબળે થયે, સેના સઘળી નાઠી રે; ધારણ ધુઆ વસુમતી, બંધ પડ્યા થઈ માઠી રે. તે – મારગમાં જાતાં થકાં, સુભટને પૂછે રાણી રે; શું કરશે અને તમે, કરશું ઘરણી ગુણખાણી છે. તેણે -૩ તેહ વચન શ્રવણે સુણી, સતીય શિરોમણી તામ રે; તતક્ષણ પ્રાણ તજ્યા સહિ, જો કર્મનાં કામ રે. તેણે૪ વસુમતી કુમરી લેઈ કરી આવ્યો નિજ ઘર માંહિ રે, કે૫ કરે ઘરણી તિહાં, દેખી કુમરી ઉત્સાહિ રે. તેણે–પ પ્રાતઃસમય ગયે વેચવા, કુમરીને નિરધાર રે, વેશ્યા પૂછે ભૂલ તેહને, કહે શત પંચ દીનારો છે. તેણે –૬ એહવે તિહાં કણે આવી, શેઠ ધના નામ રે, તે કહે કુમારી લેશું અમે, ખાસા આપીશ દામ છે. તેણે-૭ શેઠ વેશ્યા ઝગડે તિહાં, માંહો માંહે વિવાદે રે; ચકેસરી સાનિધ કરી, વેશ્યા ઉતાર્યો નાદ રે. તેણે-૮ વેશ્યાથી મૂકાવીને, શેઠ તેડી ઘર આવે રે; મનમાં અતિ હર્ષિત થઈ, પુત્રી કહીને બોલાવે રે. તેણે – કુમારી રૂપે રૂડી, શેઠ તણું મન મોહે રે; અભિનવ જાણે સરસ્વતી, કળા ચોસઠ સોહે રે. તેણે –૧૦
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૫૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
-
-
-
કામકાજ ઘરનાં કરે, બેલે અમૃત વાણી રે; ચંદનબાળા તેહનું, “નામ દીધું ગુણ જાણું છે. તેણે-૧૧ ચંદનબાળા એક દિને, શેઠ તણા પગ ધોવે રે; વેણી ઉપાડી શેઠજી, મૂળા બેઠી બેઠી જેવું છે. તેણે-૧૨ તે દેખીને ચિંતવે, મૂળા મન ઉપને સંદેહ રે; શેઠજી રૂપે મહીયા, કરશે ઘરણી એહ છે. તેણે -૧૩ મનમાં ક્રોધ કરી ઘણે, નાવીને તેડાવી રે; મસ્તક ભદ્ર કરાવ્યું, પગમાં બેડી જડાવી રે. તેણે-૧૪ ઓરડા માંહિ ઘાલીને, તાળું દઈને જાવે રે, મળા મન હર્ષિત થઈ, બીજે દિને શેઠ આવે છે. તેણેo-૧૫ શેઠ પૂછે કુમારી કિહાં, ઘરણીને તિણ વેળા રે, તે કહે હું જાણું નહિ, એમ તે ઉત્તર આપે રે. તેણેo-૧૬ એમ કરતાં દિન ત્રણ થયા, તહી ન જાણે વાત રે, પાડોશણ એક ટેકરી, સઘળી કહે તેણે વાત રે. તેણે -૧૭ કાઠી બહાર ઉઘાડીને, ઉંબરા વચ્ચે બેસારી રે; આપ્યા અડદના બાકળા, સુપડા માંહે તિણ વારી રે. તેણે-૧૮ શેઠ લુહાર તેડણ ગયે, કુમારી ભાવના ભાવે રે; ઇણ અવસર વહેરાવીયે, જે કઈ સાધુજી આવે છે. તેણે -૧૯
ઢાળ ત્રીજી
(૧૮૬)
બેડલે ભાર ઘણે છે રાજ.—એ રાગ. એણે અવસર શ્રી વીર જિનેસર, જંગમ સુરતરૂ આયા; અતિ ભાવે તે ચંદનબાળા, વંદે જિન સુખદાયા.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ચંદનબાલાનું ત્રિઢાળીયું
[ ર૫૯
આઘા આમ પધારો પૂજ્ય, અમ ઘેર વહોરણ વેળા – ૧ આજ અકાળે આંબે મેર, મેહ અમીરસ વુડ્યા; કમ તણું ભય સર્વે નાઠા, અમને જિનવર તુક્યા. આઘા આમ પધારે વીર, મુજને પાવન કીજે- ૨ એમ કહીને અડદના બાકળા, જિનજીને વહોરાવે;
ગ્ય જાણને પ્રભુજી વહોરે, અભિગ્રહ પૂરણ થાવ. આઘા – ૩ બેડી ટળીને ઝાંઝર હુઆ, મસ્તકે વેણું રૂડી દેવ કરે તિહાં વૃષ્ટિ સેવનની, સાડી બારહ કેડી. આઘા – ૪ વાત નગરમાં સઘળે વ્યાપી, ધન લેવા નૃપ આવે; મૂળાને પણ ખબર થઈને, તે પણ તિહાં કણે જાવે. આઘા – ૫ શાસનદેવી સાનિધ્ય કરવા, બોલે અમૃત વાણી; ચંદનબાળાનું છે એ ધન, સાંભળ ગુણમણું ખાણું. આ૦- ૬ ચંદનબાળા સંયમ લેશે, તવ એ ધન ખરચાશે; રાજાને એણે પરે સમજાવે, મનમાં ધરી ઉલ્લાસે. આઘા - ૭ શેઠ ધના કુમરી તેડી, ધન લેઈ ઘર આવે; સુખ સમાધે તિહાં કણે રહેતાં, મનમાં હર્ષ ન ભાવે. આ૦- ૮ હવે તેણે કાળે વીર જિર્ણદજી, હુવા કેવળનાણ; ચંદનબાળા વાત સુણીને, હૈડામાં હરખાણી. આઘા – ૯ વીર કને જઈ દીક્ષા લીધી, તતક્ષણ કર્મ ખપાવ્યાં; ચંદનબાળા ગુણહ વિશાળા, શિવમંદિર સિધાવ્યાં. આ૦-૧૦ એહવું જાણી રૂડા પ્રાણી, કરજો શિયળ જતન શિયળ થકી શિવ સંપદ લઈએ, શિયળ રૂપ રતન. આઘા૦-૧૧
૨ ૮ ૧૭ નયન વસુ સંજમને ભેદે, સંવત સુરત મેઝારે; વદિ આષાઢ વણ છઠ દિવસે, ગુણગાયા રવિવારે. આઘા -૧૨
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________
* *
*** *****,* *
* * * * * * *********
****** * * * *
ર૬૦] શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ શ્રી વિદ્યાસાગર સૂરિ શિરોમણી, અચલગચ્છ સોહાયા; મહીયલ મહિમા અધિક બિરાજે, દિન દિન તેજ સવાયા. આ૦૧૩ વાચક સહજસુંદર સેવક, હરખ ધરી ચિત્ત આણ; શીલ ભલી પરે પાળે ભવિયણ, કહે નિત્યલાભ એ વાણી.
આઘા -૧૪
શ્રી કલાવતિની સઝાય
' (૧૮૭) નગરી કેસંબીનો રાજા રે જાણે, નામે જયસિંહ રાય; બેન ભણે બેરખડાં મોકલીઆ, કરમે તે ભાઈના કહેવાય રે.
કલાવતિ સતી રે શિરેમી નાર-૧ પહેલીને રાત્રે રાજા મહેલે પધાર્યા, પૂછે બેરખડાંની વાત; કહોને સ્વામી બેરખડાં કોણે ઘડાવ્યા, સરખી ના રાખી દોય
નાર રે. કલાક-૨, બીજીને રાત્રે રાજા મહેલે પધાર્યા, પૂછે બેરખડાંની વાત; કહોને બેરખડાં તમને કોણે મોકલી આ, નહિ શીળવંતી નાર રે.
કલા-૩ ઘણું રે જીવો જેણે બેરખડાં મેકલીઆ, અવસર આવ્યો રે જેહ, અવસર જાણીને બેરખડાં મોકલીઆ, તે મેં પહેર્યો છે હાથ રે.
- કલા –૪ મારે મન એને એને મન હુંય, અવસર આવ્યો રે જેહ, રાત દિવસ મુજ હઈડે ન વીસરે, દીઠડે પ્રેમ આનંદ રે.
કલાવતિ –પ
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી કલાવતિની સજઝાય
[૨૬૧
તેણે અવસરે રાજા રોષે ભરાણે, તેડાવ્યા સુભટ બે ચાર; સુકી નદીમાં છેદનીઆ કરાવોને, કર કાપી લાવો આંહી રે.
કલાવતિ–૬ સુકી નદીઓમાં રેલ રે થાય, વૃક્ષ નવપલ્લવ થાય; કર નવા આવેને પુત્ર ધવરાવે, શીયળ તણે સુપસાય રે. કલા –૭ બેરખડાં વાંચીને મનમાં વિમાસે, મેં કીધો રે અકાજ; વિણ અપરાધે મેં છેદનીઆ કરાવ્યા, હઈડે ન વિમાસી વાત રે.
- કલા –૮ તેણે અવસરે રાજા ધાન ન ખાયને, મેકલ્યા સુભટ બે ચાર; વનમાં જઈને ખબર કઢાવે, જે આવે શીલવંતી નાર રે.
કલાવત૯ તેણે અવસરે શ્રી મહાવીર પધાર્યા, પૂછ પર ભવની વાત; કહોને પ્રભુજી મેં શા કીધાં પાપ, તે ઉદય આવ્યા છે મુજ
આજ રે. કલાવતિ–૧૦ તું હતી બાઈ રાજાની કુંવરી ને, એ હતો સુડલાને જીવ; તેણે અવસરે એહની પાંખ છેદાવી, તે ઉદય આવ્યા છે આજ રે.
કલાવતિ–૧૧ તમે તમારી વસ્તુ સંભાળોને, અમે લઈશું સંજમ ભાર; દીક્ષા લીધી શ્રીમહાવીરજીની પાસે, પોંગ્યા મુક્તિ મઝાર રે.
કલાવતિ૦-૧૨ શ્રી ઈષકાર કમલાવતીની સઝાય
(૧૮૮) મહેલે તે બેઠાં રાણુ કમલાવતી, ઉડે છે ઝેરી બેહ,
સાંભળ હે દાસી.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
જોઈને તમાસો ઇષકાર નગરીને, મનમાં તે ઉપ સંદેહ. સાંભળ હે દાસી, આજરે નગરીમાં ખેપટ અતિ ઘણું –એરાગ.૧ કાં તે દાસી પ્રધાનનો દંડ લી, કાં લુંટયાં રાજાએ ગામ; સાં. કાં કેહનાં ધનનાં ગાડાં નીસર્યા, કાં કેઈની પાડી રાજાએ મામ.
સાં. આ૦–૨ નથી બાઈજી પ્રધાનને દંડ લીયે, નથી લુંટયાં રાજાએ ગામ;
સાંભળ હે બાઈજી. નથી કેહનાં ધનનાં ગાડાં નીસરીયાં,નથી કેઈની પાડી રાજાઓમામ. સાંભળ હો બાઈજી, હુકમ કરે તે ગાડાં અહિં ધરું.-૩ ભૂગુ પુરોહિતને જસા ભારજા, વળી તેહનાં દેય કુમાર: સાં.બ્રા. સાધુ પાસે જઈ સંયમ આદરે, તેહને ધન લાવે છે આજ.
સાંહુ -૪ વયણ સુણીને માથું ધુણાવાયું, બ્રાહાણ પામ્યો વૈરાગ્ય સાં. દા. તેહની ઋદ્ધિ લેવી જુગતિ નહિ, રાજાનાં મોટાં છે ભાગ્ય. સાંભળ હો દાસી, રાજાને મત એહ જુગતે નહિ-૫ મહેલેથી ઉતર્યા રાણી કમલાવતી, આવ્યા ત્યાંઈ ઠેઠ હજુર;
સાં, હો રાજા. વચન કહે છે ઘણું આકરાં, જાણે કેપથી ચઢીયે બોલે સુર. સાંભળ હો રાજા, બ્રાહ્મણની છડી ઋદ્ધિ મત આદરે.-૬ વમ્યાં તે આહારની ઈચ્છા કુણુ કરે, કરે વળી શ્વાન ને કાગ;
સાંવ રાવ પહેલું જે દાન દીધું હાથશું, તે પાછું ન લેતાં આવે લાજ. સાંઇબ્રા૦૭ કાં તો રાણું તને ઝોલે લાગી, કાં કોઈએ કીધી મતવાળ;
સાં, હો રાણી.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી કમલાવતીની સઝાય
[૨૬૩
કાં કઈ ભૂત વ્યંતરે છળી, કાં કેઈએ કીધી વિકરાળ.
સાંભળ હે રાણી, રાજાને કઠણ વયણ નવિ કીજીએ.-૮ નથી રે મહારાજા ઝોલે લાગી, નથી કેઈએ કીધી મતવાળ;
સાં. રાત્રે નથી કેઈ ભૂત વ્યંતરે છળી, નથી કેઈએ કીધી વિકરાળ.સાંબ્રા ૯ જગ સઘળાનું ભેળું કરી, લાવે તારા ઘર માંચ; સાં, હો રાજા. તે પણ તૃષ્ણ છીપે નહિ, એક હારે ધર્મ સહાય. સાં બ્રા–૧૦ અગ્નિ થકી વન પરજ,પશુબળે તેહની માંય; સાં, હો રાજા. દુષ્ટ પંખી એમ ચિતવે, આહાર કરૂં ચિત્ત લાય. સાંબ્રા–૧૧ એમરે અજ્ઞાની આપશું, રાગ દ્વેષ ચિત્ત લાય; સાં, હે રાજા. કામભોગને વશ થઈ, ધન લેવા લપટાય. સાંવ બ્રાહ-૧૨ એક દિન એહ ધન છાંડવું, પર ભવ સગું નહિ કેય; સાં પર ભવ જાતાં આ જીવને, ધર્મ સખાઈ જ હોય. સાંબ્રા-૧૩ તન ધન જોબન સ્થિર નાહ, ચંચળ વિજળી સમાન; સાંહારાજા. ક્ષણમાં રે આઉખું ઘટે, જિહાં મૂરખ કરે રે ગુમાન.સાંઇબ્રા-૧૪ ખગ મુખ માંસ લેઈનિસરે ઈર્ષ્યા કરે ખગ તામ; સાં, હો રાજા. તિમ પર ધન ઋદ્ધિ દેખીને, લોભી ચિત્ત ધરે ગુમાન.સાંબ્રા૦૧૫ ગરૂડ દેખી જિમ સર્ષહી,ભયે સંકેચે રે દેહ; સાંભળ હો રાજા. તિમ અનિત્ય ધન જાણીને, લાલચ છેડે રે એહ. સાં બ્રા૦–૧૬ અરે સંસાર અસાર છે, કાળ ચપેટા ? દેત; સાંભળ હો રાજા. ઓચિંતાને લેઈ જાયશે, ચેતી શકે તે ચેત. સાંવ બ્રા–૧૭ એવાં વયણ સમજાવતાં, રાણી વૈરાગ્યમાં આય; સાંભળ હો રાજા. સંયમ લેવાને ઉતાવળી, આકુળ વ્યાકુળ થાય. સાંભળ હો રાજા, આજ્ઞા આપે તે સંયમ આદરૂં.-૧૮
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
હાથીરે જિમ બંધન તજે, તિમ તળું કુટુંબ પરિવાર, સાંવરાજા. જે અનુમતિ દ્યો રાજવી, ઢીલ ન ક્ષણ લગાર. સાંઆ૦–૧૯ રત્નજડિત રાય તારું પાંજરું, માંહી સૂડલે મને જાણ સાંવ રાજા. હું બેઠી તિમ હારા રાજમાં રહેતાં ન પામું કલ્યાણ. સાંઆ૦૨૦ મેળવ્યું ધન રહેશે ઈહિાં, ડું પણ આવે ન સાથ; સાંરાજા. આગળ જોશે તે પાધરું, સંબળ લેજો રે સાથ. સાં. આ૦-૨૧ રાણીનાં વયણ સુણી કરી, બુઝયા કાંઈ ઇષકાર; સાંભળે
એક ચિત્ત. તન ધન જોબન જાણ્યાં કારમાં, જાણે સંસાર અસાર. સાંભળે એક ચિત્ત, છએ જીવે તે સંયમ આદર્યો.-૨૨ ભૃગુ પુરોહિત જશા ભારજા, વળી તેહના દેય કુમાર સાંo
એક ચિત્ત. રાજા સહિત રાણી કમલાવતી, લીધે કાંઈ સંયમ ભાર.
સાં. છએ-૨૩ તપ જપ કરી સંયમ પાળતા, કરતા કાંઈ ઉગ્ર વિહાર;
સાંએકચિત્તે. કર્મ ખપાવી કેવળ પામીયા, પહોંટ્યા કાંઈ મુક્તિ મેઝાર.
સાં. છએ-૨૪
શ્રી સુભદ્રાસતીની સજઝાય
(૧૮૯) મુનિવર સોધે રે ઈરજા, જીવનાં જતન કરત; તરણું ખુલ્યું આંખમાં, નયણે નીર ઝરંત. ૧
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સુભદ્રાસતીની સજઝાય
[ ર૬પ
કલ્પવૃક્ષ જેણે ઓળખે, આંગણે ઊભે રે જેહ, જીભે તરણું કાઢીયું, સાસુને પડ્યો સંદેહ. ૨ તે સજજન શું કીજીએ, જેણે કૂળ લાગે લાજ; પુત્ર વહુ સોના સમી, નહિ અમારે કાંઈ કાજ. ૩ ગુણવિણ શી ગુણ લાકડી, ગુણ વિણ નાર કુનાર; મને ભાંગ્યું ભરતારનું, નહિ અમારે ઘરબાર. ૪ પિયુ વચન શ્રવણે સુણી, સતી મન ચિંતવે એમ; જિન ધર્મ કલંક જાણ કરી, કાઉસગ્ગ કીધો રે તેમ. ૫ શાસન સુરી આસન ચળ્યું, સતી શિર આવ્યું રે આળ; પળ જડાવું નગરની, તે રે ઉતરશે આળ. ૬ ભૂંગળ તે ભાગે નહિ, ઘણ ન લાગે ઘાય; ચંપા પિળ ન ઉઘડે, આકુળ વ્યાકુળ થાય. ૭ આકાશે ઊભા દેવતા, બોલે એહવા બેલ; સતી જળ સીંચે ચાલણી, તે રે ઉઘડશે પિળ. ૮ રાજા મન આણંદીયે, નગર ઘણી છે નાર; અંતેઉર છે મારું, સતીય શિરોમણી સાર. ૯ અંતેઉર કર્યું એકઠું, કૂવા કાંઠે નહિ માગ; કાચે તાંતણે ચાલણી, તુટી જાયે ત્રાગ. ૧૦ અંતેઉર થયું દયામણું, રાજા થયે નિરાશ; . માટી પણું મનમાં રહ્યું, ધિક પડ્યો ઘર વાસ. ૧૧ નગર પડહ વજડાવી, વસ્તી દીસે હેરાન; પ્રજાને પીડા ઘણી, કઈ દિયે જીવિતદાન. ૧૨ પડહ આ ઘર આંગણે, નગરી હાલમડેલ; જે માતા અનુમતિ દિયે, તે હું ઉઘાડું રે પિળ. ૧૩
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૬ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
વળી વળી વહુવર શું કહું, નહિ નિર્લજને લાજ; નવ કુળ નાગ નાશી ગયા, આવ્યું કોકિડે રાજ. ૧૪ દોષ દીજે નિજ કર્મને, કલંક ચઢાવ્યું રે માય; પડહ છબી ઊભી રહી, જઈ સંભળાવે રાય. ૧૫ વેગે તે ગઈ વધામણી, રાજા મન નહિ વિશ્વાસ; પ્રત્યક્ષ જુએ એ પારખું, ત્યાં જઈ કરે તપાસ. ૧૬ સુખાસન બેસી કરી, આવ્ય જિહાં છે રે કૃપ; વદન તે પૂનમ ચંદલે, દેખી હરખે ભૂપ. ૧૭ રાજા મન આણંદી, હૈડે હર્ષ ન માય; પ્રજાને પીડા ઘણી, સાર કરો મારી માય. ૧૮ અવર પુરૂષ બંધવ પિતા, સતી મન માંહિ સોય; માનવ સહુ મેડીયે ચઢી, સતીને જુએ સહુ કેય. ૧૯ કાચે તાંતણે ચાલણી, સતી કળા ચઢી સોળ; કામિની કૂપ જળ ભરી, ઉઘાડી ત્રણ પળ. ૨૦ કોઈ પિયર કેઈ સાસરે, કેઈ હશે માને મોસાળ; ચેથી પોળ ઉઘાડશે, જે હશે શિયળ સાળ. ૨૧ ચેથી પિળ ઉઘાડશે, જે હશે શિયળ નિકલંક; સુર નર હો સાખીયા, સુભદ્રાએ ટાળ્યું કલંક. ૨૨ નાક રહ્યું નગરી તણું, ગામ ઉતારી રે ગાળ; રાય રાણા પ્રશંસા કરે, સતીય શિરોમણી સાર. ૨૩ જે નર નારી પાળશે, તે તરશે સંસાર; સિદ્ધિ તણાં સુખ પામશે, અમર તણે અવતાર. ૨૪ સંઘે કહે શિયળે સતી, મહીલાયે રાખ્યું માન; વાઘણ કેરાં દલડાં, રહેશે સેના કે રે ઠામ. ૨૫
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મનોરમા સતીની સઝાય
[૨૬૭
*
*
*
*
* *
કે ૧
૪
***
*
*
**
* *
* *
* - w
w•
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃતા શ્રી મનોરમા સતીની સઝાય
(૧૦૦) મેહનગારી મનેરમા, શેઠ સુદર્શન નારી રે; શીળ પ્રભાવે શાસન સુરી, થઈ જસ સાનિધ્યકારી રે. -૧ દધિવાહન નૃપની પ્રિયા, અભય દીએ કલંક રે; કે ચંપા પતિ કહે, શૂળી પણ વંક રે. મેહન-૨ તે નિસુણીને મનોરમા, કરી કાઉસગ્ગ ધરી ધ્યાન રે; દંપતી શીલ જે નિર્મળું, તે વાધે શાસન મામ રે. મે-૩ શૂળી સિંહાસન થઈ શાસનદેવી હજુર રે; સંયમ ગ્રહી થયાં કેવળી, દંપતી દોયે સનર રે. મે ૦-૪ જ્ઞાનવિમળ ગુણ શીળથી, શાસન સહ ચઢાવે રે; સુર નર સવી તસ કિંકરા, શિવસુંદરી તે પાવે રે. મેક–૫
શ્રી રૂપવિજયજી કૃત સેળ સતીની સઝાય
(૧૧) સરસતિ માતા પ્રણમું મુદા, તું તુઠી આપે સંપદા; સોળ સતીનાં લીજે નામ, જિમ મનવંછિત સીઝે કામ.-૧ બ્રાહ્મી સુંદરી સુલસા સતી, જપતાં પાતક ન રહે રતી, કૌશલ્યા કુતિ સતી સાર, પ્રભાવતી નામે જયકાર-૨ ભગવતી શાળવતી ભય હરે, સુખ સંપતી પદ્માવતી કરે;
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૬૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
પદી પાંડવ ઘરણી જેહ, શિયળ અખંડ વખાણ્યું તેહ-૩ ચુલા દમયંતી દુઃખ હરે, શિવાદેવી નિત્ય સાનિધ્ય કરે; ચંદનબાળા ચઢતી કળા, વીર પાત્ર દીધા બાકૂળા-૪ રાજિમતી નવી પરણ્યા નેમ, તોયે રાખે અવિહડ પ્રેમ, સીતા તણું શીયળ જ, અગ્નિ ટળીને પાણ થ.- ધન્ય ધન્ય સતી સુભદ્રા ધીર, કાચે તાંતણે ચાલી નીર; ચંપા પિળ ઉઘાડી ચંગ, મૃગાવતી પ્રણમું મન રંગ-૬ પ્રહ ઉઠી સતી જરીયે સોળ, જિમ લહીયે ત્રદ્ધિવૃદ્ધિ ધૃત ગળ; શ્રીવિનયવિજયવાચક સુપસાય,રૂપવિજય ભાવે ગુણ ગાય-૭
શ્રી સમયસુંદરજી કૃત શ્રી ચેલાણુસતીની સઝાય
0 3..સીય શિરોમણી વરે વખાણું રાણું ચલણાજી, સતીય શિરોમણી જાણ; ચેડા રાજાની સાતે સુતાજી, શ્રેણિક શિયળ પ્રમાણ.
વીરે -૧ એ આંકણી. વીર વાંચી ઘેર આવતાંજી, ચેલાએ દીઠા રે નિગ્રંથ. વન માંહે રાતે કાઉસગ્ગ રહ્યો છે, સાધતો મુગતિનો પંથ.વી-૨ શીત ઠાર સબળે પડે છે, ચેલણું પ્રીતમ સાથ; ચારિત્રી ચિત્તમાં વજી, સોડ બાહિર રહ્યો હાથ. વી.-૩ ઝબકી જાગી કહે ચેલાજી, કેમ કરતે હશે તેહ; કામિનીને મન કેણ વજી, શ્રેણિક પડ્યો રે સંદેહ. વી -૪ અંતેઉર પરજાળજી, શ્રેણિક દીયો રે આદેશ; ભગવંતે સંશય ભાંજીયેજી, ચમકિ ચિત્ત નરેશ. વી -૫ - વીર વાંદી વળતાં થકાં રે, પેસતાં નગર મઝાર;
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ચેલણસતીની સઝાય
[૨૬૯
ધુમાંધ તિહાં દેખી કહેજી, જા જા ભુંડા અભયકુમાર. વી.-૬ તાતનું વચન તે પાળવાજી, વ્રત લીયા અભયકુમાર; સમયસુંદર કહે ચેલણાજી, પામશે ભવ તણે પાર. વી.-૭
શ્રી જ્ઞાનવિમલસરિકૃત શ્રી નંદાસતીની સઝાય
' (૧૯૩) બેનાતટ નયરે વસે, વ્યવહારી વડ મામ રે; શેઠ ધનાવહ નંદિની, નંદા ગુણમણિ ધામ રે.
સમકિત શીળ ભૂષણ ધરો.–૧ સમકિત શીળ ભૂષણ ધરે, જિમ લો અવિચળ લીલ રે; સહજ મળે શિવસુંદરી, કરીય કટાક્ષ કલેલ રે. સમકિત-૨ પ્રસેનજિત નરપતિ તણે, નંદન શ્રેણિક નામ રે, કુમાર પણે તિહાં આવી, તે પરણી ભલે મામ રે. સમ-૩ પંચ વિષયસુખ ભગવે, શ્રેણિક શું તે નાર રે; અંગજ તાસ સહામણો, નામે અભયકુમાર રે. સમાજ અનુક્રમે શ્રેણિક નૃપ થયો, રાજગૃહી પુરી કેરો રે, અભયકુમાર આવી મળે, તે સંબંધ ઘણેરે છે. સમ૦-૫ ચઉહિ બુદ્ધિ તણો ધણી, રાજ્ય ધુરંધર જાણી રે, પણ તેણે રાજ્ય ના સંગ્રહ્યું, નિસુણું વીરની વાણી રે. સવ-૬ બુદ્ધિબળે આજ્ઞા ગ્રહી, ચેલણને અવદાત રે, કહે શ્રેણિક જા ઈહાં થકી, એહની તે ઘણી વાત રે. સવ-૭ નંદા માતા સાથશું, લીધે સંયમભાર રે, વિજય વિમાને ઉપન્યા, કરશે એક અવતાર રે. સમકિત૭-૮
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૦ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
શ્રેણિક કાણિક તે થયા, વર તણાં અનુબંધ રે; તે સવિ‰અભય સયમ પછી, તે સવિ કમ સબંધ રે. સ૦-૯ જ્ઞાનવિમળ પ્રભુ વીરજી, આણુ ધરે જે શિષ્ય ૐ; તે નિત્ય નિત્ય લીલા લહે, જાગતી જાસ જગીસ રે. સ૦-૧૦ શ્રી દેવાનદાની સજ્ઝાય (૧૯૪ )
હરખી, સ્તનસે દૂધ ઝરાયા; અચંભા, પ્રશ્ન કરનકુ આયા. ગાતમ એ તે મેરી અમ્મા.- ૧
જિનવર રૂપ દેખી મન તમ ગાતમકું ભયા
તસ કૂખે તુમે કાહુ ન વસીયા, કત્રણ કિયા ઈશુ કમ્મા.
ગૌતમ- ૨
ત્રિશલાદે દેરાણી હતી, દેવાન દા જેઠાણી; વિષય લાભ કરી કાંઈ ન જાણ્યા, કપટ વાત મન આણી.
ગૌતમ- ૩
એસા શ્રાપીયા દેરાણી, તુમ સંતાન કમ આગળ કોઈનું
નવિ ચાલે, ઇંદ્ર
ન હેાજો; ચક્રવતિ જો જો.
દેરાણીકી રત્ન દાખડી, અહેલા રત્ન ચારાયાં; ઝઘડા કરતાં ન્યાય હુઆ તમ, તબ કછુ નાણાં પાયાં.
ગૌતમ- પ
ભરતરાય જમ ઋષભને પૂછે, એહમાં કોઈ જિંદા; સરિચી પુત્ર ત્રિદંડી તેરા, હેાશે ચેાવીશમે જિષ્ણુ દા.
ગૌતમ- હું
ગૌતમ૦- ૪
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દેવાનંદાની સજઝાય
[ ૨૭
કુળને ગર્વ કિયે મેં ગતમ, ભરતરાય જબ વંદ્યા; મન વચન કાયાએ કરીને, હરખે અતિ આણંદા.
ગૌતમ - ૭ કર્મ સંગે ભિક્ષુકૂળ આયા, જનમ ન હોવે કબહ; ઈંદ્ર અવધિએ જોતાં અપહ, દેવ ભુજંગમ બાંહે.
ગૌતમ – ૮ વાશી દિન તિહાંકને વસી, હરિણગમષા જબ આયા; સિદ્ધારથ ત્રિશલાદે રાણી, તસ કૂખે છટકાયા.
ગૌતમ – ૯ ગષભદત્તને દેવાનંદા, લેશે સંયમ ભારા; તવ ગૌતમ એ મુગતે જાશે, ભગવતીસૂત્ર અધિકારા.
ગૌતમ –૧૦ સિદ્ધારથ ત્રિશલાદે રાણી, અશ્રુત દેવલેક જાશે; બીજે ખંડે આચારાંગે, તે સૂત્રે કહેવાશે.
ગૌતમ૧૧ તપગચ્છ શ્રી હીરવિજયસૂરી, દીય મનોરથ વાણી; સકલચંદ્ર પ્રભુ ગીતમ પૂછે, ઉલટ મનમાં આણી.
- ગૌતમ૦-૧૨ શ્રી જિનહર્ષસૂરિ વિરચિત શ્રી ઢંઢણુઋષિની સજઝાય
. (૧૫) ઢંઢણષિજીને વંદણા, હું વારી લાલ, ઉત્કૃષ્ટો અણગાર રે, હુંવાર અભિગ્રહ લીધે આકરો, હું વારી, લધે લેશું આહાર છે. હું
વારી–૧
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૭૨ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
દિન પ્રત્યે જાવે ગેાચરી, હું વારીન મિલે શુદ્ધ આહાર રે; હુંવા ન લિયે મૂળ અસુઝતા, હું વારી૰પિંજર હુએ ગાત્ર રે.હું વા૦–૨ હરિ પૂછે શ્રીનેમિને, હુંવારી॰મુનિવર સહસ અઢાર રે; હું વા૦ ઉત્કૃષ્ટો કાણુ એહમે, હું વારી૰મુજને કહા કૃપાળ રે. હું વા-૩ ઢઢણ અધિકા દાખીયા, હું વારીશ્રીમુખ નેમિ જિષ્ણુ દેં રે; હું વારી
કૃષ્ણ ઉમાહ્યો વાંદવા, હું વારીધન્ય જાદવકૂળ ચંદરે. હું વા૦-૪ ગળિઆરે મુનિવર મળ્યા,હું વારી વાંદે કૃષ્ણ નરેશ રે; હું વા॰ કિહી મિથ્યાત્વી દેખીને, હું વારી આવ્યા ભાવ વિશેષ રે. હું વારીપ આવે અમ ઘર સાધુજી, હું વારીયેા માદક છે શુદ્ધ રે; હું વા૦ ઋષિજી લેઈ આવીયા,હું વારી॰ પ્રભુજી પાસ વિશુદ્ધ રે. હુંવા૦૬ મુજ લખ્યું મેદક મિલ્યા,હું વારી મુજને કહેા કૃપાળ રે, હું વા૦ લબ્ધિ નહિ વત્સ તાહરી, હું વારી॰ શ્રીપતિ લબ્ધિ નિહાળ રે. હું વારી-૭ તે મુજને લેવા નહિ, હું વારી ચાલ્યા પરઠણુ કાજ રે; હું વા૦ ઈંટ નિભાડે જાઈ ને, હું વારીશૂરે કમ સમાજ રે. હું વા૦-૮ આવી શુદ્ધ ભાવના, હું વારી૰ પામ્યા કેવળનાણુ રે; હું વારી ઢઢણુઋષિ મુગતે ગયા, હું વારી॰ કહે જિનહ સુજાણ રે. હું વારી~~~~
બાહુબલીની સઝાય અહેની ખેલે હો, બાહુમલ સાંભળેાજી; રૂડા રૂડા રગનિધાન; ગયવર ચઢીયા હો, કેવળ કેમ હુવેજી.
( ૧૯૬ )
જાણ્યું જાણું પુરૂષ
પ્રધાન. મ−૧
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બાહુબલીની સજઝાય : પૃષ્ટ ૨ ૭૨-૨૭૩
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિની સજઝાય
[૨૭૩
તુમ સમ ઉપશમ જગમાં કુણ ગણેજી, અકળ નિરંજન દેવ; ભાઈ ભરતેસર વહાલા વીનવેજી,પ્રગટયા પુણ્ય અંકૂર. બ૦-૨ ભર વરસાળે હો મનમાં વેઠીએજી, જિહાં ઘણાં પાણીનાં પૂર ઝરમર ઝરમર વરસે મેહુલો ઘણેજી,પ્રગટયા પુણ્ય અંકૂર. બ૦-૩ ચિહું દિશિ વીંટો હે વેલડીએ ઘણું છે, જેમ વાદળ છાયે સૂર; શ્રી આદિનાથે હો અમને મેકલ્યાજી, તુમ પ્રતિબંધન નૂર.
બ૦-૪ વર સંવેગ સે હો મુનિવર ભર્યા છે, પામ્યું પામ્યું કેવળનાણ; માણેક મુનિ જસ નામે હો હરખે ઘણુંછ, દિન દિન ચઢતા
છે વાન. બ૦-૫ શ્રી પ્રસન્નચંદ્ર રાજર્ષિની સજઝાય
(૧૭) મારગમાં મુનિવર મળે, ઋષિ એ રૂડો
સાધતો મુક્તિને પંથ, ઋષિશ્વર એ રૂડે; ઉત્કૃષ્ટી રાયણ રહે, ઋષિ૦ સૂધે સાધુ નિગ્રંથ. ઋષિ૦-૧ એક પગે ઊભો રહ્યો, ઋષિ૦ સૂરજ સામી દષ્ટિ, ત્રાષિ, બેલા બોલે નહીં, ઋષિ ધ્યાન ધરે પરમેષ્ટિ. ઋષિ૦-૨ શ્રેણિક કહે સ્વામી સુણે, ઋષિ, જે મરે તે જાવે કેથ; અષિ સ્વામી કહે જાવે સાતમી, કષિ તીવ્ર વેદન છે તેમ. ૪૦-૩ વાગી દેવની કુંદભિ, ઋષિ, ઉપવું કેવળજ્ઞાન; ફષિ૦ શ્રેણિકને સમજાવીએ, ઋષિ, અશુભ અને શુભ ધ્યાન. ૪૦-૪ પ્રસન્નચંદ્ર સરખી મળે, ઋષિ તે હું તરું તતકાળ; ઋષિ દુષમકાળે દેહી, ત્રાષિ૦ સમયસુંદર મન વાળ. ત્રાષિ૦-૫
૧૮
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭૪ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
-
-
શ્રી સમયસુંદરજી કૃત માયાની સઝાય
(૧૮) માયા કારમી રે, માયા મ કરે ચતુર સુજાણ. માયાઆંકણી માયાએ વાહ્યા જગત વિલુદ્ધા, દુઃખીયા થાએ અજાણ. મા–૧ નાના મોટા નરને માયા, નારીને અધિકેરી; વળી વિશેષે અતિ ઘણું વ્યાપે, ઘરડાને ઝાઝેરી. માયા-૨ ચોગી જંગમ યતિ સન્યાસી, નગ્ન થઈ પરવરીયા; ઉધે મસ્તક અગ્નિ ધખંતી, માયાથી નવિ ડરીયા. માયા-૩ માયા મેલી કરી બહુ ભેળી, લોભે લક્ષણ જાય રે, ચેર ડેરે ધરતીમાં ઘાલે, ઉપર વિસર થાય. માયા -૪ માયા કારણ દૂર દેશાંતર, અટવી વનમાં જાય રે; પ્રવહેણ બેસી દ્વીપ દ્વીપાંતર, સાયરમાં ઝંપાય. માયા૦-૫ શિવભૂતિ સરીખા સત્યવાદી, સત્યઘોષ કહાવે; રતન દેખી મન તેહનું ચળીયું, મરીને દુર્ગતિ જાવે. મા –૬ લબ્ધિદત માયાએ નડી, પડી સમુદ્ર મઝાર રે; મુખ માખણીઉં થઈને મરી, પડીયે નરક દુવાર. મા-૭ ઇન્ડે તે સિંહાસન થાપી, શંભૂએ માયા રાખી; નેમિસર તે માયા મેલી, મુગતીના થયા સાખી. મા –૮ મન વચન કાયાએ માયા, મહેલી વનમાં જાય રે, ધન્ય ધન્ય એ મુનિસર જેહના, ત્રણ ભુવન ગુણ ગાય. મા –૯ એવું જાણીને ભવિ પ્રાણ, માયા મૂકે અળગી; સમયસુંદર કહે સાર છે જગમાં,ધર્મ રંગ શું વળગી. મા-૧૦
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________
કની વિડંબનાની સઝાય
મુનિ શ્રી દાનવિજયજી કૃત કની વિડંબનાની સજ્ઝાય
કપૂર હાયે અતિ ઉજળા રે. એ રાગ
(૧૯)
સુખ દુઃખ સરજ્યા પામીયે હૈ, આપદ સપદ્મ હાય. લીલા દેખી પર તણી રે, રાષમ ધરો કાય રે; . પ્રાણી મન ન આણેા વિખવાદ, એ તેા કમ તણેા પરસાદ રે.
પ્રાણી-૧
ફળને આહારે જીવીયા રે, માર વરસ વન રામ; સીતા રાવણુ લઈ ગયા હૈ, કમ તણાં એ કામ હૈ. પ્રા૦-૨ નીર પાખે વન એકલા રે, મરણ પામ્યા મુકુંદ; નીચ તણે ઘર જળ વહ્યો રે, શીશ ધરી હરિશ્ચંદ્ર રે. પ્રા૦-૩ નળે દમયંતી પરિહરી રે, રાત્રિ સમય ન ખાળ; નામ ઠામ મૂળ ગોપવી રે, નળે નિરવાહ્યો કાળ ૨. પ્રા૦-૪ રૂપ અધિક જગ જાણીએ રે, ચક્રી સનતકુમાર; વરસ સાતસે ભાગવી રે, વેદના સાત પ્રકાર રે. પ્રાણી—પ્ રૂપે વળી સુર સારીખા રે, પાંડવ પાંચ વિચાર; તે વનવાસે રડવડચા રે, પામ્યા દુ:ખ સંસાર રે. પ્રાણી-૬ સુર નર જસ સેવા કરે રે, ત્રિભુવનપતિ વિખ્યાત; તે પણ કમે°વિટ’ખીયા રે, માણસ કેઈ માત્ર રે. પ્રા૦-૭ દોષ ન દીજે કેહને રે, ક્રમ વિડ’અણુ હાર; દાનમુનિ કહે જીવને રે, ધમ સદા સુખકાર રે. પ્રાણી-૮
તેા
[ ૨૭૫
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
..
..
સૈય,
મોરી
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃત શ્રી વણઝારાની સઝાય
(ર૦) નરભવ નયર સેહામણો વણઝારા રે, ન્યાયે વણજ કરે;
અહે મેરા નાયક રે. ભાર ભરે શુભ વસ્તુને, વણ. અતિહિ અમૂલક લેય. અહ૦-૧ સાત પાંચ પિઠી ભરે, વણ, સંબલ લેજે સાથ; અહો વહેારત વારૂ રાખજે, વણ. શેઠ સું સૂધે વ્યવહાર. અહ-૨ સહારો રહેજે સાથમાં રે, વણ વશ કરજે ચારે ચર; અહ૦ પાંચ પાડોશી પાડુઆ, વણ, આઠે મદકે દેર; અહ૦–૩ વાટ વિષમ ભવ પાછલે, વણ રાગ દ્વેષ દે ભીલ; અહ૦ ચેકસ શેકી તે કરે, વણ પામીશ અવિચળ લીલ. અ-૪ કાયા કામિની ઈમ કહે, વણ સુણ તું આતમરામ; અહે૦ જ્ઞાનવિમળ નરભવ થકી, વણ પામીશ અવિચળ ઠામ. અ–પ
અતિહિ
લાઠી ભરે
મુનિશ્રી પ્રેમવિજયજી વિરચિત સતી સીતાની સજઝાય
(૨૧)
ગાથા સરસ્વતી ભગવતી ભારતી, પ્રણમી તેહના પાય રે; સીતાના ગુણ ગાવશું, જિમ મુજ આણંદ થાય છે.-૧
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________
સતી સીતાની સજઝાય
[ ૨૭૭
ઉથલ– આણંદ થાયે ગુણ જ ગાતાં, જનકરાય સુતા સહી; અયોધ્યાપતિ દશરથ નંદન, વરી રામે ગહ ગહી-૨ અતિરૂપ સીતા ત્રિજગ વદીતા, તસ ઉપમ નહિ રતિ; કર્મવશે વનવાસ પામ્યા, રામ સીતા દંપતિ-૩
ગાથા– લંકા ગઢનો જે રાવણ ધણી, જેહને દશ શીશ સહાય રે; સતી રે સીતા તેણે અપહરી, જગ સઘળે તે કહેવાય રે.-૪
ઉથલે– કહેવાય સીતા હરીય રાવણ, લંપટ પણ લાવ્યે સહી; શ્રીરામે યુદ્ધ કરીય હણુઓ, પાછી લાવ્યા ગહગહી.–૫ અધ્યા આવે બહુ સુખ થાવે, હર્ષ વિષાદ અતિ ઘણે; કાપવાદ સુણ્યો શ્રવણે, સહી રામે સીતા તણ–૬.
ગાથાસહુ મનમાંહે ચિતવે, લેક તણી મુખ બેલજી; તિણે વચને મન દુઃખ ધરે, ચિંતા અને અતિ શેકજી–૭
ઉથલે – શેક ધરે રાજા રામ લમણું, ચિંતવે તેહ ઉપાય; અમ બેલ નિષ્કલંક થાયે, તો સહી આણંદ થાય.–૮ તિણ સમે સીતા હાથ જોડી, રામ ચરણે શીશ નામે વળી; રઘુનાથ નંદન ધીજ કરાવે, જિમ પહોંચે મનની રળી–૯
હાળી રામ સીતાને ધીજ કરાવે રે, સુરનર બહુ જેવાને આવે; આવે ઈંદ્ર ઇંદ્રા જોડી રે, અમરી કુમરી બહુ કોડી–૧૦
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૭૮ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
મળીયા તિહાં રાણો રાણું રે, નરનારી ચતુર સુજાણ; મહાધી જ સીતા તિહાં મંડે રે, દેખી શૂર સુભટ સત છેડે-૧૧ કાયર નર કેતા નાસે રે, જઈ રહ્યા ગુફા વનવાસે; ત્રણસેં હાથની ખાઈ દાવે રે, લેઈ અગર ચંદને ભરાવે.-૧૨ માંહે વિશ્વાનળ પરજાળ રે, ઉપર નામે ધૃતની ધારે;
વાળા તે દશે દિશિ જાયે રે, સહુ આકુળ વ્યાકુળ થાય.-૧૩ તિહાં અગ્નિ દીસે વિકરાળ રે, જાણે ઉગતે સૂરજ બાળ; બાબતે તરૂવરની તે ડાળ રે, જાણે કોપે ચડ્યો વિકરાળ.-૧૪ તેણે સમે સીતા ઈમ બેલે રે, રૂડા વયણ અમીરસ તેલે; રામ વિના અવર મુજ ભાઈ રે, તિહાં કીધી અગ્નિ સખાઈ.-૧૫ ઈમ સહુ કોને સંભળાવે રે, સીતા અગ્નિકુંડમાં ઝંપલાવે; મુખ નવકાર ગણુની ગેલે , સીતા શીતળ જળમાં ખેલે.-૧૬ જળના તિહાં ચાલે કર્લોલ રે, જલચર જીવ કરે રંગરોળ; ચકવાક સારસ તિહાં લે રે, હંસ હંસ તણું ગતિ ખેલે.-૧૭ તિહાં કનક કમળ દળ સોહે રે, ઉપર બેઠી સીતા મન મેહે, અગ્નિકુંડ થયો પુષ્કરણ રે, જુવો શીલ તણું એ કરણ–૧૮ જળકીડા કરી તટે આવે રે, સુરનર નારી ગુણ ગાવે; પંચ પુષ્પ વૃષ્ટિ શીર કીધી રે, સીતા ત્રિભુવન હઈ પ્રસિદ્ધી–૧૯ સુરનર નારી તિહાં નાચે રે, દેખી સીતાના ગુણ સાચે; દેવ દાનવ વાજિંત્ર વાજે રે, ઇંદ્રાદિક અધિક ઉમાહે-૨૦ ઘરઘરનાં વધામણાં આવે રે, માણેક મતીયે થાળ ભરાવે; સતી સીતાને સર્વ વધાવે રે, સહાગણ મંગળ ગાવે–૨૧ ભામંડળ શત્રુઘન હાઈ રે, બાંધવ સીતાના દેઈ; રૂપે અલિ જ કરે ગુણ ગ્રામ રે, તું છે અમ કૂળ તિલક સમાન–૨૨
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________
સતી સીતાની સઝાય
[ ૨૭૯
શશિ વરસે કિમ વિષધાર રે, ગંગાજલ ન હૈયે ખારા; સાયર કેમ લંઘાય રે, મેરૂ ત્રાજવે કેમ તેળાય-૨૩ ચિતામણી ન હોયે કાચે રે, કીમ પાંગળે નાટક નાચે; કામધેનુ કાલી કિમ કહીએ રે, આકાશ માન કિમ લહીએ-૨૪ ઈંદ્રને ઘેર દારિદ્ર ન આવે રે, પુણ્યહીને તે કિમ સુખ પાવે; મહિષ ઐરાવણ કિમ જીપે રે, વંશ પુત્ર વિના નવિ દીપે–૨૫ માનસરોવર તેહ ન સૂકે રે, સાયર મર્યાદા નવિ મૂકે; ધુને તારે કદી નવિ ચાલે રે, મંદરગિરિ કબહી ન હાલે–૨૬ સાચો હીરે કહો કિમ ચૂરે રે, આકાશે આડ કેણ પૂરે; હરિશ્ચંદ્ર વાચા નવિ લોપે રે, કહો મુનિ ગાળ દીયે નવિ કેપે.-૨૭ વાંઝણી નારી જણે બેટો રે, સુત્રને કહો કેણ કહે મોટો; સિંહને કણ કહે શિયાળ રે, નવ નંદ ન હોય દયાળ.-૨૮ સૂર્ય ઉગે પશ્ચિમ કિમ પેરે, દયા વિના ધર્મ નવિ લેખે; શેષનાગ ધરણું કિમ મૂકે રે, તે સીતા શીયળ કિમ ચૂકે-૨૯ રઘુપતિ કહે રથ બેસીજે રે, અયોધ્યા પવિત્ર કરી જે; સીતા કહે નીમ લગાર રે, શિર લોચ કિયે તતકાળ.-૩૦ પાળી સંયમ ખાંડા ધાર રે, કરી અણસણ વિકટ ઉદાર; બારમે દેવલોક થયા સ્વામી રે, સીતા ઈન્દ્રની પદવી પામી.-૩૧ શીલે દુઃખ દારિદ્ર જાય રે, શીલે સહુ લાગે આવી પાય; શીલે સે પરિયા તારે રે, તે તે ત્રિભુવનને શણગારે-૩૨ તપગચ્છ વિજયસેનસૂરિ રાયા રે, બેલે વિમલહર્ષ
ઉવઝાયા; મુનિ મેમવિજય મન ભાવે રે, સતી સીતાના ગુણ ગાવે–૩૩
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૦ ]
શ્રી જન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃત શ્રીસુંદરીની સઝાય
(૨૨) રૂડે રૂપેરે શીળ સોહાગણ સુંદરી સુંદરી સુલલિત વયણ રૂડે, પંકજદળ સમ નયણ રૂડે. એ રાગ. સાઠ સહસ વર્ષ દિગ્વિજય કરીને, ભરત અધ્યાએ આવ્યા; બાર વરસ જિહાં ચકી પદને, અભિષેકે ન્હાવરાવ્યા. રૂડે-૧ એક દિન ચક્રી સુંદરી દેખે, બાહુબળીની બહેન: દિનકર તેજે ચંદ્રકળા જિમ, રૂપકાંતિ થઈ ખીણું. રૂડે– વૈદ્ય પ્રમુખ સવિ તેડી કહો, કિસ્યું ઉણું તાત વંશ; ઘર તેડીને તમે દાખે જે જોઈએ, તે પૂરૂં સદંશ. રૂડે-૩ એ વહાલી સુંદરી કિમ કૃશ તનું, તેહ નિદાન કહીજે; સાઠ હજાર વરસ થયાં એહને, આંબિલનું તપ કીજે. રૂડે –૪ દીક્ષા લેતાં તુમહી જે વારી, સ્ત્રી રણની ઈહા; તસ નયથી દદ્ધર તપ કીધાં, ધન ધન એહના દીહા, રૂડે. –૫ એમ નિસુણી કહે તાત અપત્યમાં, તેહિ જ મુકુટ સમાણી; વિષયદશાથી એણિ પરે વિરમી, માત સુનંદા જાણી. રૂડે. –૬ અમે તે વિષય પ્રમાદે નડીયાં, પડયાં છીએ સંસાર; નરપતિ ઉત્સવ સાથે તે, પ્રભુ હાથે લીયે વ્રત ભાર. રૂડે– યુદ્ધ ચકી હારી મનાવી, બાહુબળી લીયે દીખ; વરસ સમું બ્રાહ્મી સુંદરીયે, કહેવરાવે પ્રભુ શીખ. રૂડે–૮ ગજ ચઢયાં કેવળ ન હોયે વીરા, એમ સુણી માન ઉતારે, પચ ઉપાડી કેવળ પામ્યા,મહેટા અણગાર પ્રભુ પાસે પાઉધારે રૂ.૯
જે જોઈએ, તે ગણે તાત વંશ
વહાલી સદી
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રીસુંદરીની સજઝાય
[ ૨૮૧
અનુક્રમે કેવળ સાધી સાધવી, બ્રાહ્મી સુંદરી જોડી જ્ઞાનવિમળ પ્રભુ અષભની બેટી, પ્રણમું હું કર જોડી, રૂડે૦–૧૦
શ્રી મોહનવિજયજી કૃત શ્રી રુકિમણુની સજઝાય
(૨૦૩)
આલાલની દેશી. કહે સીમંધર સ્વામી, નારદ પ્રત્યે તિણ ઠામ, આ છેલાલ, સાંભળજે તુજને કહું. –૧ પૂરવ ભવ હરિ નાર, બ્રાહ્મણ ઘર અવતાર; આ છેલાલ, રૂપ કળા ગુણ ઓરડી. – અમારીને અનુહાર, અભિનવ રતિ અવતાર; આ છેલાલ, હતાં સુંદર સુંદરી. –૩ ચાલે પતિ આજ્ઞાય, ગૃહિણી તે કહેવાય; આપેલાલ, પિયુ મન ગ્રહિયું પાણિમાં. –૪ ભેળી ટોળી સંગ, ગત વન ધરીય ઉમંગ; આ છેલાલ, કેઈ કામિની ભલી મળી. –પ મે રામા કરી હેડ, લેવે કુદરડી દેડ; આલાલ, કેઈ ઘુમરી ઘાલતી. – ગાવે મધુરાં ગીત, સુણતાં ઉપજે પ્રીત; આ છેલાલ, નારી નિકાચિત નાચતી. –૭ ન ધરે કેઈની બીક, પિયુ પણ નહીં નજીક; આ છેલાલ, મયગલ જયું મઘ પીધેલો. –૮
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૨]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
- + + ધ
- ન
-
જ
નનન+નનનનન
નન્દ્રત
ક
ન
કસ
ન
ક
-
થાકી સઘળી નાર, બ્રાહ્મણી પણ તિણ વાર; આ છેલાલ, જઈ બેઠી તરૂ હેઠલે. – મેરડી જ તિણ ઠાય, મૂક્યાં ધરીને ઉમાહ; આ છેલાલ, ઇંડાં સુંદર તરૂ હેઠલે–૧૦ માણસ સણસણ જાણે, મૂકણ લાગી ઠાણ; આ છેલાલ, ભય ધરી ઉડી મરડી.-૧૧ કૌતુક દેખણ કાજ, બ્રાહ્મણી સુણીને સાદ, આછેલાલ, ઇંડાં મૂક્યાં જઈને–૧૨ કુમકુમ ખરડે હાથ, ઇંડાં લીધાં સાથ; આ છેલાલ, અરૂણ વરણ ઈંડાં થયાં.–૧૩ મૂક્યાં તિણહીજ ઠાય, મનમેં ધરી ઉમાહ; આ છેલાલ, ફરી પાછી આવી ગ્રહ–૧૪ મેરડી ઈંડાં પાસ, આવી થઈ ઉદાસ; આ છેલાલ, અરૂણ નિરખી નવિ સંગ્રહ્યાં.–૧૫ દેખી કરે એ પિકાર, નયણે આંસુ ધાર; આછેલાલ, દુઃખ ધરતી મન મેરડી-૧૬ સેળ ઘડી પર્વત, આકુળી હુઈ અત્યંત આ છેલાલ, પંખીને શે આશરે.–૧૭ તિણ અવસર ઘનઘાટ, ગાજે કરી ગડગડાટ; આછેલાલ, કાજળ સરખી કઠલા–૧૮ વરસે જળધર જેર, ભરીયાં સર નદી ઠેર; આવેલાલ, ઉડે ઝબકતી વીજળી–૧૯ જળ વહે ઠામે ઠામ, મેરડી ઈડાં તામ; આ છેલાલ, જળથી ધોવાઈ ઉજવળ હુ –૨૦
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રૂકમણિની સજઝાય
[૨૮૩.
ઉજવળ દેખી તેહ, હઈડે હષ સમેત; આ છેલાલ, ઇંડાં પાછાં આદર્યા–૨૧ બ્રાહ્મણ નારી જેહ, હરિ ગૃહીણી થઈ તેહ, આ છેલાલ, પૂરવ કર્મ વશે કરી–૨૨ પામી પુત્ર વિ છેહ, ઉપન્ય ચિત્ત અંદેહ; આ છેલાલ, સોળ વરસ લગે એહને-૨૩ ઘડી એક વરસ વિચાર, જાણે વિરહની ઠાર; આ છેલાલ, વિગપણે દુઃખ હેયે ઘણું–૨૪ સાંભલી જિનની વાણી,સંયમ લેઈ કઈ જાણી; આ છેલાલ, સમકિત ધારી કઈ થયા–૨૫ નિસુણે નારદ તામ, જિનને કરીય પ્રણામ; આ છેલાલ, મેહન વચને સંયુષ્ય–૨૬
શ્રી વિજયલક્ષ્મીસુરિ કૃત શ્રી રોહિણુની સઝાય
(૨૦૪)
ભરતનૃપ ભાવશું એ.એ રાગ. શ્રી વાસુપૂજ્ય જિર્ણોદના એ, મઘવા સુત મહાર;
જયે તપ રહિણીએ. રોહિણી નામે તસ સુતાએ, શ્રીદેવી માત મહાર. જો તપ રહિણીએ, કરે તસ ધન અવતાર૧ પદ્મપ્રભુના વયણથી એ, દુર્ગધા રાજકુમાર; જ. રેહિણી તપથી તે ભવે એ સુજસ સુગંધ વિસ્તાર. જયે કરે–૨.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૪ ] શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ નરદેવ સુરપદ ભોગવી એ, તે થયો અશક નરિદ જ રોહિણું રાણી તેહની એ, દયને તપ સુખકંદ. જકરે૩ દુરભિગંધા કામિની એ, ગુરૂ ઉપદેશ સુણંત; જય૦ રોહિણી તપ કરી દુઃખ હરે એ, રહિણું ભવ સુખવંત.
જયેકરે૦-૪ પ્રથમ પારણા દિન ઝષભના એ, રોહિણું નક્ષત્ર વાસ; જ ત્રિવિધ કરી તઉચ્ચરે એ, સાત વરસ સાત માસ.
જ કરે.–૫ કરે ઉજમણું પૂરણ તપે એ, અશોક તરૂ તલ કાય; જયો બિંબ રચણ વાસુપૂજ્યનું એ, અશોક રહિ સમુદાય.
જયેકરે.-૬ એકસે એક માદક ભલા એ, રૂપા નાણાં સમેત; જયે. સાત સત્યાવીશ કીજીયે એ વેશ સંઘભક્તિ હેત. જોકરે –૭ આઠ પુત્ર ચારે સુતા એ, રેગ સેગ નવિ દીઠ; જ. પ્રભુ હાથે સંયમ લહ્યું એ, દંપતિ કેવળ દીઠ. જયેકરે–૮ કાંતિ રહિણપતિ જિસી એ, રોહિણી સુત સમરૂપ, એ તપ સુખ સંપદ દીયે એ, વિજયલક્ષ્મીસૂરિ ભૂપ
જ કરે –૯ શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃત શ્રી કૈાશલ્યાજીની સઝાય
(૨૦૫)
ભામિનીને ભરતાર મનાવે.—એ રાગ. દશરથ નૃપ કૈશલ્યાને કહે, તું ભામિની કિમ દુહવાણું.
કે આ જેને રે. તું
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી કૌશલ્યાજીની સજઝાય
[૨૮૫
પ્રાણ થકી અધિકી છે વહાલી,રામ માતા ગુણખાણી.
કે આ૦ રામ કે ના જે કે નહિ જે કે શાને કે શા માટે, નારે વહાલા
નહિ બોલું તુમ્હ સાથે રે,
તુમ શું અબોલડા લીધા-૧ એ આંકણી. ગળાફાંસે રમણીના ગળાથી, છેડેવે આપણે હાથેકે આ સામું જોઈ દુઃખ કહે મુજને, એમ કહી ગ્રહી બાથે. કે આ
કે ના ૦-૨. અષ્ટોત્તર વિધિ નાત્ર કરાવ્યાં, મંત્ર હવણનાં પાણી; કે આ અહુ વિણ તે સઘળા મોકલાવ્યાં, ત્યારે પ્રીતિ જાણી. કે
આ૦, કે ના ૦–૩ પતિ સુતવંતી જે કુલવંતી, તે સવિ સરખે દાવે; કે આ શક્યવેધ હેય શૂળી સમાના, તે કિમ ખમીયા જાવે. કે
' આ૦, કે ના ૦-૪ કહે દશરથ ૫ સ્નાત્ર તણું જળ, મેકલીયું છે પહેલાં, કે આ કર કંકણને શે આરીસો, શા બોલે છે ઘહેલાં. કે આ કે
ના જે.–૫ પ્રેમ કલહ કરતાં એક આવી, જળ લેઈ દાસી જરતી; કે આ તુરત આગમન નવિ થયું જરાથી, એમ અવસ્થા કરતી. કે
આ૦ કે ના જે૦–૬ ઈણ નિમિત્તે ભવ સંવેગ આવ્ય, દેહ અસ્થિરતા જાણે કે આ દંપતિ મળ્યાં રસ રંગે, લીયે સંયમ નૃપને રાણું. કે આ
કે ના ૦-૭
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૬ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
કે હાવે જિહાં રે વાલહા, હવે એટલું તુમ્હેં સાથ રે, ઈમ સબંધ છે પાત્રે, રામને રાજની વેલી; કે આ જ્ઞાનવિમળ ગુરૂથી તે લહ્યો, કહ્યો મુક્તિને મેલી, કે આ
કે ના જો−૮
શ્રીકલ્યાણવિમલજી કૃત શ્રી સુલસા શ્રાવિકાની સજઝાય
(૨૦૬ )
ઈણ અવસર એક આવી જ મુકીરે. એ રાગ.
ધન સુલસા સાચી શ્રાવિકાજી, જેહને નિશ્ચળ ધનુ ધ્યાન રે; સમકિતધારી નારી જે સતીજી, જેને વીર દીધેા બહુમાનરે.
ધન -q એકદિન અંખડ તાપસ પ્રતિબાધવાજી, જપે એહવુ વીર જિનેશરે; નયરી રાજગૃહી સુલસા ભણીજી, કહેજો અમારા ધમ સંદેશ રે
ધન -૨
સાંભળી અંખડે મનમાં ચિતવેજી, ધમ લાભ ઈશાજી વયણ રે; એહવુ' કહાવે જિનવર જે ભણીજી, કેવું રૂડું દેઢ તસ સમકિત રયણ રે. ધન -3 અંબડ તાપસ પરીક્ષા કારણેજી, આબ્યા રાજગૃહીને આર રે; પહેલુ બ્રહ્મારૂપ વિષુવ્યું, વૈક્રિય શક્તિ તણે
અનુસાર રે.
ધન -૪
પહેલી પોળે પ્રગટો પેખીનેજી, ચૌમુખ બ્રહ્મા સઘળી રાજ પ્રજા સુલસા વિનાજી, તેણે આવી
વદન કોડ રે; નમે કર જોડ રે.
નવ
૫
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી તુલસી શ્રાવિકાની સક્ઝાય
[૨૮૭
روم و یه وه و ما به مع
بات ,
یہ ہوتی جا رہی ہے، میں تو ته تی یه بی کی عیة فیمی کی بیوی کی
બીજે દિન દક્ષિણ પિળે જઈજી, ધર્યો કૃષ્ણ તણે અવતાર રે; આવ્યા પૂરજન તિહાં સઘળા મળીજી, નારી સુલસા સમકિત
ધારી રે. ધન –૬ ત્રીજે દિવસ પશ્ચિમ બારણેજી, ધરીયું ઈશ્વર રૂપ મહંતરે તિમહી જ ચેાથે પચવીશમેજી, આવી સમવસર્યો અરિહંતરે.
ધન –૭ તે પણ સુલસા ન આવી વાંદવા, તેહનું જાણું સમકિત સાચરે; અંબડ સુલસાને પ્રણમી કરી, કર જોડી કહે એવી વાચરે.
ધન –૮ ધન્ય તું સમકિત ધારી શિરોમણીજી, ધન્ય તું સમતિ
વિશવાવીશ રે, એમ પ્રશંસી કહે સુલસા ભણીજી, જિનજીએ કહી છે ધમ
આશિષ રે. ધન –૯ નિશ્ચળ સમકિત દેખી સતી તણું છે, તે પણ હુએ દઢ મનમાંયરે; ઈણિ પરે શાંતિવિમળ કવિરાયજી, બુદ્ધ કલ્યાણવિમળ
ગુણ ગાયરેધન–૧૦ શ્રી ઇંદ્રવિજયજી કૃત શ્રી કૃષ્ણવાસુદેવની સઝાય
(). નગરી દ્વારિકામાં નેમિ જિનેસર, વિચરતાં પ્રભુ આવે; કૃણુ નરેસર વધાઈ સુણીને, જિત નિશાન બજાયે. હાપ્રભુજી! નહિ જાઉં નરક ગેહે, નહિ જાઉં નહિ જાઉં હે
- પ્રભુજી નહિ જાઉં નરક ગેહે-૧
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૮૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
જાયે!;
અઢાર સહસ સાધુજીને વિધિથું, વાંઘા અધિક હરખે; પછી નેમિ જિનેસર કેરાં, ઊભા મુખડાં નિરખે, હે પ્રભુ–૨ નેમિ કહે તુમે ચાર નિવારી, ત્રણ તણાં દુ:ખ રહીયાં; કૃષ્ણ કહે હું ફરી ફરી વાંદું, હષઁ ધરી મન હુઇયાં. હેા પ્ર૦-૩. નેમિ કહે એહુ ટળ્યા ન ટળે, સે। વાતે એક વાત; કૃષ્ણ કહે હારા બાળ બ્રહ્મચારી,નેમિ જિનેસર ભ્રાત. હાપ્ર૦-૪ મ્હોટા રાજાની ચાકરી કરતાં, રાંક સેવક બહુ રળશે; સુરતરૂ સરીખા અફળ જશે ત્યારે,વિષ વેલડી કેમ ફળશે. હેા-પ્ પેટે આવ્યા તેહ ભારગ વેઠે, પુત્ર કુપુત્ર જ ભલેા ભૂંડા પણ જાદવકૂળના, તુમ બધવ કહેવાયા. હા-દ્ છપ્પનક્રોડ જાદવના રે સાહિમ, કૃષ્ણે જ નરકે જાશે; નેમિ જિનેસર કેરા રે અંધવ, જગમાં અપજશ થાશે. હા૦-૭ શુદ્ધ સકિતની પરીક્ષા કરીને, ખેાલ્યા કેવળનાણી; નેમિ જિનેસરે દીયા રે દિલાસા, ખરા રૂપૈયા જાણી. હા૦-૮ નેમિ કહે તુમે ચિંતા ન કરશેા, તુમ પદવી અમ સરખી; આવતી ચાવીશીમાં હાશે। તીર્થંકર, હરિ પેાતે મન હરખો. હા પ્રભુ॰-૯ જાદવકુળ અજવાળ્યું રે નેમજી, સમુદ્રવિજય કુળ દીવા; ઇંદ્ર કહે રે શિવાદેવીના નંદન, કાડ દિવાળી જીવા. હા પ્ર૦-૧૦ શ્રી કવિયણ વિરચિત
શ્રી પાંચપાંડવની સજાય
( ૨૦૮ ) હસ્તિનાપુર વર ભલુ, જિહાં પાંડુરાજા સાર રે;
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી કૃષ્ણવાસુદેવની સજઝાય
[ ૨૮૯
તસ ઘરણી કુંતા સતી, વળી માહેદ્રી બીજી નાર રે. વળી, પાંડવ પાંચે વંદતા મન મેહેરે, મન મેહે મેહનલિ; ત્રિજગ માહે દીપતા અતિ સેહે છે. એ આંકણી – ૧ પાંચ પાંડવ કુંતા તણું તેમાં જગત વિખ્યાત દેય રે; પંચ સહેદર સારીખા, નળ કુબેર સરીખા હેય રે.
નળ૦પાંચ – ૨ એક દિન સ્થવિર પધારીયા, પાંચ બાંધવ વાંદવા જાય રે , દેશના સુણી મન ગહગહ્યા, ભાઈ સમય જાય છે આય રે.
ભાઈ પાંચ – ૩ જિનવર ચકવતી જે હુઆ, સ્થિર ન રહ્યા કોઈ દેવભૂપ રે; તન ધન જોબન કારમાં, સંસારનું વિષમ સ્વરૂપ રે. સંપાં - ૪ સંસાર માંહે પલેવડું લાગ્યું, તે કિમ ઓલાય રે; જિનવર વાણી સીંચતાં, આપણો ભવ ભવનાં દુઃખ જાય રે.
આ પાંચ૦- ૫ પાંડવ પાંચે વિચારીયું, આપણ લેશું સંયમભાર રે; પુત્રને રાજ્ય સેંપી કરી, દ્રપદીશું કરે વિચાર છે. દ્રૌપાંચ - ૬ દ્વપદી વળતું એમ કહે, અમે પણ મેલશું સંસારને પાસ રે; કંથ વિના શી કામિની, મુજ ભલો નહિ ઘર વાસ રે.
મુજ પાંચ – ૭ પાંચે આવી ગુરૂને કહે, અમે લેશું સંયમ ભાર રે, માનવભવ અતિ દોહિલે, અમે પાળશું સંયમ સાર રે.
અમે પાંચ – ૮ ગુરૂ કહે પાંડવ સુણે, તમે રાજપુત્ર સુકુમાર રે, ચારિત્ર પંથ અતિ દોહિલે, તમે કેમ સહેશ ભૂપાળ રે.
તમે પાંચ – ૯
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ઘર ઘર ભિક્ષા માગવી, વળી હીંડવું ઘર ઘર બાર રે; પાય અડવાણે ચાલવું, વળી પાલવું ખાંડાની ધાર રે.
વળી પાંચ૦–૧૦ સંયમ મારગ આદરી, રષિ પાળે નિરતિચાર રે, દોષ બેંતાલીશ ટાળતા, સાધુ લે છે. શુદ્ધ આહાર રે.
- સાધુ પાંચ૦-૧૧ તપ તપે છે અતિ આકરા, માસખમણ મન રંગ રે; જિહાં લગી નેમને વંદીયે, અભિગ્રહ કરી મન ચંગ રે.
વંદી પાંચ૦–૧૨ હસ્તિશીર્ષપુર પધારીયા, પારણાને દિવસ તે જાણું રે; નગરમાં ફરતાં ગોચરી, સુણ્ય નેમિ તણું નિર્વાણ રે.
સુત્ર પાંચ૦-૧૩ આહાર વહેચે તે લઈ વળ્યા, આવ્યા નિજ ગુરૂની પાસ રે; ગુરૂને કહે અમે સાંભળ્યું, નેમિ પહત્યા શિવપુર વાસ રે. -૦-૧૪ અમ મને રથ મનમાં રહ્યા, નવિ પહત્યા ગઢ ગિરનાર રે; આહાર લે જુગતે નહિ, અમે લઈશું અણુસણ સાર રે.
અપાંચ૦–૧૫ મા ખમણનું પારણું, નવિ કીધું મુનિવર કઈ રે; આહાર પરઠળે કુંભશાળીએ, પાંચે ચડ્યા વિમળગિરી,
હાય રે. પાંપાં -૧૬ તિહાં જઈ અણુસણ આદર્યું, પાદપગમન સોર રે; શિલા ઉપર સંથારડે, ઋષિ પિયા જિમ વૃક્ષ ડાળ રે.
૪૦૫૦-૧૭ દય માસની સંખના, અંતે પામ્યા કેવળ સાર રે, પાંડવ પાંચ મુગતે ગયા, તવ ( જય જયકાર રે.
તવ પાંચ૦–૧૮
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
.
*
*
*
* *
*
*
*
*
*
શ્રી નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણીની સજઝાય [ ર૦૧ શ્રી હીરવિજયસૂરી રાજિઓ, તપગચ્છ ઉદ્યોતકાર રે; કરજોડી કવિયણ ભણે, મુજ આવાગમન નિવાર રે.
| મુ.૦પ૦–૧૯ શ્રી નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણની સજઝાય
(ર૯) ચંપાનગરી સેહામણુંરે લાલ, ભરતક્ષેત્ર મઝાર હો; ભાવિકજન. સેમલ બ્રાહ્મણ તિહાં વસેરે લાલ, નાગેશ્વરી ઘરનાર છે.
ભવિસાધુને વહરાવ્યું કડવું તુંબડું રે લાલ.-૧ સાધુને વહેરાવ્યું કડવું તુંબડું રે લાલ, કીધે ન મન વિચાર
હે; ભવિ. તેણે કાળે તેણે સમે રે લાલ, ધર્મઘોષ અણગાર હે.
સાધુ–૨ તેના શિષ્ય અતિ દીપતા રે લાલ, ધર્મચિ મુનિરાય
' હે ભવિ. માસ માસ તપ આદરે રે લાલ, રહે ગુરૂની લાર હે. ભ૦
સાધુ – ૩ મા ખમણને પારણે રે લાલ, લેઈ ગુરૂની આણ હે, ભવિક0 . નાગેશ્વરી ઘર આવીયા રે લાલ, દીયે ઘણું સન્માન હે.
ભ૦ સાધુ – ૪ તે તે ઘરમાં જઈને રે લાલ, હરખશું લાઈ ઉઠાઈ હે; ભવિક કડવાં તુંબડાને સાલણે રે લાલ, સવિ દીધે વહેરાય છે.
ભ૦ સાધુ- ૫
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________
ર૯૨]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
-
-
આહાર પુરે જાણ કરી રે લાલ, આવ્યા ગુરૂજીની પાસ હે; ભ એહવે આહાર વત્સ મત કરો રે લાલ, હાશે જીવ વિનાશ હે.
ભ૦ સાધુ – ૬, આહાર લેઈ મુની ચાલીયા રે લાલ, ગયા વન મેઝાર હે; ભવિ. એક બિંદુ તિહાં પરઠ રે લાલ, હુ જીવ સંહાર હો..
ભ૦ સાધુ – ૭ એક બિંદુને નાંખવે રે લાલ, હો જીવને વિનાશ હે; ભાવિક જીવ દયા મન ચિંતવી રે લાલ, કીધો સઘળે આહાર હો.
ભ૦ સાધુ – ૮ એક મુહૂર્તને અંતરેરે લાલ, પરિણમે આહાર અસાર હ; ભ૦ અતુલ વેદના ઉપની રે લાલ, તંબા તણે પ્રાસાદ .
ભ૦ સાધુ – ૯ સંથારા ગાથા પઢી કરી રે લાલ, ત્યા સર્વ આહાર હો; ભ૦ પાપ અઢાર પચ્ચખી રે લાલ, કાળ કીયે તેણિવાર હો.
ભ૦ સાધુ-૧૦ સાધુ આણું મન ભાવના રે લાલ, ગયા અનુત્તર વિમાન હ; ભ૦ મહાવિદેહમાં જન્મશે રે લાલ, પામશે કેવળજ્ઞાન હે.
ભ૦ સાધુ-૧૧ બ્રાહ્મણ સુણીને કેપીયો રે લાલ, નાગેશ્વરીને દીધી કાઢ હોભા સોળ જાતિને રેગ ઉપન્યા રે લાલ, વેદના પીડી અપાર હે.
ભ૦ સાધુ૦-૧૨ સાતે નરકમાં જઈ કરી રે લાલ, ફરી અસંખ્યાતો કાળ હે; ભ૦ દુઃખ અનંતાં ભગવ્યાં રે લાલ, કમ તણું ફળ જેય હે.
ભ૦ સાધુ-૧૩
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણની સઝાય
[ ૨૯૩
શેઠ તણે ઘેર અવતરી રે લાલ, ચંપા નગરી મેઝાર હે; ભવિકટ સુકુમારીકા નામે ભલી રે લાલ, રૂપે રંભ અવતાર હે.
- ભ૦ સાધુ-૧૪ શેઠે કુમરી પરણાવી રે લાલ, કુમાર અતિ સુકમાળ હ; ભાવિક તત્કાળ તે છેડી ગ રે લાલ, લાગી અગ્નિની ઝાળ હે.
ભ૦ સાધુ-૧૫ શેઠ શેઠજી ઘેર આવી રે લાલ, ઓલંભે દીધે તેણિવાર હે; ભ૦ વિણ અવગુણ પરિહરી રે લાલ, તુમ મન કેણ વિચાર છે.
ભ૦ સાધુ –૧૬ શેઠજી પુત્રને એમ કહે રે લાલ, તેં કીધું કાંઈપુત્ર હે; ભાવિક પાછા જા એહને ઘરે રે લાલ, રાખ શેઠ ઘર સુતા હો.
ભ૦ સાધુ –૧૭ પુત્ર કહે પિતા સુણે રે લાલ, કહે તે બૂડું જળમાંય હે, ભવિ. કહે તે અગ્નિમાં બળી મરું રે લાલ, કહે તે પડું વૃક્ષે ચઢિ હો.
ભ૦ સાધુ-૧૮ કહે તે ડુંગરથી પડી મરું રે લાલ, કહો તે હું વિષ ખાઉં હ; ભ૦ કહે તે ફાંસી ખાઈ મરું રે લાલ, કહો તે પરદેશે જાઉં હ.
ભ૦ સાધુ –૧૯ કહો તો શસ્ત્ર ઘોચી મરું રેલાલ,કહો તે લેઉં સંયમ ભાર હ; ભ૦ તાત વચન લેવું નહિ રે લાલ, પણ નહિ વંછું એ નાર છે.
ભ૦ સાધુ–૨૦ શેઠ સુણી ઘેર આવીયા રે લાલ, કુમારી ઉપર બહુ ઝેડ હ; ભ૦ મક પુરૂષ અણુવીયે રે લાલ, તે પણ ગમે તેને છોડ હો.
ભ૦ સાધુ–૨૧
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૪ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
કુમરી મન ચિંતા થઈ રે લાલ, કાંઈ સરજાઈ કિરતાર હેા; ભજ કીધાં પાપ મેં અતિ ઘણાં રે લાલ, ઉદય હુવા ઇણ્િ વાર હા.
ભ॰ સાધુ-૨૨
પ્રભાત હેા; ભ મનની વાત હા.
૯૦ સાધુ–૨૩
કર જોડી વિનંતી કરે રે લાલ, મુજશુ કરો ઉપકાર હા; વિક મુજ ભરથાર વાંછે નહિ રે લાલ, કાંઇ કરા ઉપચાર હા. ભ॰ સાધુ-૨૪ એહ વચન તિહાં સાંભળી રે લાલ, સાધવી કરે ધમ ઉપદેશ હા, ધમ સુણાવ્યા મેાટકા રે લાલ, જેથી પામે સુખ અનંત હા. ભ॰ સાધુ-૨૫ વ્રત ખાર હો; વિક૦ સસાર અસાર હા.
દાન દેવા તિહાં માંડીચું રે લાલ, દિન દિન પ્રત્યે ગેાવાળીકા સાધવી પધારીયાં રે લાલ, પૂછે
ધમ કથા હેતશું સુણી રે લાલ, શ્રાવકનાં એ ધમ મુજને તારશે રે લાલ, એ
અનુમતિ લેઈ પિતા તણી રે લાલ, લીધા
ચાર મહાવ્રત
ઉચા રે લાલ,
રહે
કર જોડી વિનંતી કરે રે લાલ, દ્યો મુજને વન માંહી કાઉસગ્ન કરૂં રે લાલ, લેશું
ભ॰ સાધુ–૨૬ સંયમ ભાર હો; ભ॰ ગુરૂણીની લાર હો.
૯૦ સાધુ-૨૭ આદેશ હો; વિક આતાપના તેમ હો.
ભુ॰ સાધુ-૨૮
ગુરૂણી વચન લેઈ કરી રે લાલ, ગઈ માગ માઝાર હો; વિક૦ છઠે છેડે તપ કાઉસગ્ગ કરે રે લાલ, દીઠી તિહાં ગણિકા નાર હો.
ભ॰ સાધુ-૨૯
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નાગેશ્વરી બ્રાહ્મણની સજઝાય
[૨૫
ગણિકા દેખી નિયાણું કરે રેલાલ, હોઉં પાંચ પુરૂષની નાર હો;ભ૦ અધમાસની સંલેહણ કરી રે લાલ, બીજે સ્વર્ગ અવતાર હો.
ભ૦ સાધુ-૩૦ નવ પલ આયુષ્ય ભોગવી રે લાલ, દેવી ગણિકા નાર હો; ભ૦ દ્રપદ રાજા ઘેર અવતરી રે લાલ,ચલણી કૂખે ‘પદી નામ હો.
ભ૦ સાધુ-૩૧ પાંચ પાંડવ ઘેર ભારજા રે લાલ, હુઈ અતિ સુજાણ હો; ભ૦ સંયમ લેઈ સ્વર્ગે ગઈ રે લાલ, પછી જાશે નિર્વાણ હે.
ભ૦ સાધુ –૩૨ મહાવિદેહમાં સિદ્ધશે રે લાલ, પામશે કેવળજ્ઞાન હો; ભ૦ પાંચે પાંડવ મુગતિ ગયા રે લાલ, પહોંચ્યા અવિચળ ઠાણ હો.
ભ૦ સાધુ-૩૩ શ્રી કનકવિજયજી વિરચિત નિંદ્રાની સજઝાય
(૨૧૦) નિકડી વેરણ હુઈ રહી, કીમ કીજે હે સા પુરૂષ નિદાન કે, ચાર ફરે ચિહું પાસથી, કિમસુતા હો કાંઈ દિનને રાત કે. નિં-૧ વીર કહે સૂણે ગાયમા, મત કરજે છે એક સમય પ્રમાદ કે; જરા આવે યોવન ગળે, કિમ સુતા હે કાંઈ કવણ સવાદ કે.નિં-૨ ચઉદ પૂરવધર મુનિવરા, નિદ્રા કરતા હો ગયા નરક નિગદ કે; અનાતો અનંત કાલ તિહાં રહે, ઈમ બગડે હે કાંઈ ધરમને
મેદકે. નિં.-૩
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
જોરાવર ઘણા જાલીમી, યમરાજા હો કાંઈ સબલ કરૂર છે; નિજ સેના લઈ ચિહું દિશે, કિમ જાગતા હે નર કહિયે
સૂર કે નિં-૪ જાગતડાં જે નહિ, છેતરાયે હે નર સુતે નેટકે; સૂતારીણી પાડા જણ્યા, કિમ કીજે હો સા પુરુષની
ભેટકે. નિં-૫ શ્રી વીરે ઈમ ભાખીયું, પંખી ભાખંડ હે ન કરે પરમાદ છે, તેહ તણી પરે વિચર, પરિહર હે ગોયમ પરમાદ કે.
નિં.-૬ વીર વચન ઈમ સાંભળી, પરિહરીયો હે ગાયમ પરમાદ કે; લીલા સુખ લીધાં ઘણાં, થિર રહીયે હૈ જગમાં જસવાદ કે.
નિં-૭ નિંદ્રા નિંદ્રડી મત આણજે, સૂઈ રહેજે હો સાવધાન કે; ધ્યાન ધરમ હિયે ધારજે, ઈમ ભાખે હો મુનિ કનકનિદાન કે.
નિં૦-૮ શ્રી લબ્ધિવિજયજી કૃત શ્રી જીભલડીની સજઝાય
(૨૧૧). બાપેલડીને જીભલડી તું, કાં નવિ બોલે મીઠું વિરૂવાં વચન તણું ફળ વિરૂવાં, તે શું તેં નવ દીઠું રે. બાપ૦–૧ અન્ન ઉદક અણગમતાં તુજને, જે નવિ રૂચે અનીડાં; અણ બોલાવ્યે તું શા માટે, બેલે કુવચન ધીઠાં રે.બાપ૦-૨
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જીભલડીની સઝાય
[૨૯૭
*
*
*
*
*
*
અગ્નિ દાઝયો તે પણ બાળે, કુવચન દુર્ગતિ ઘર ઘાલે; અગ્નિ થકી અધિકું તે કુવચન, તે તે ખીણુ ખીણ સાલે રે.બા-૩ તે નર માન મેટપ નવિ પામે, જે નર હેય મુખ રેગી; તેહને તે કઈ નવિ લાવે, તે તે પ્રત્યક્ષ રેગી રે. બાપ૦-૪ તેહને કઈ નવિ બેલે, અભિમાને અણગમત, આપ તણો અવગુણ નવિ દેખે, તે કીમ પાસે મુગતે રે. બાપ૦-૫ જનમ જનમની પ્રીત વિણસે, એકણ કડુએ બોલે, મીઠાં વચન થકી વિણ ગરથે, લે સબ જગ મોલે રે. બાપ૦૬ આગમને અનુસાર હિત મતિ, જે નર રૂડું ભાખે; પ્રગટ થઈ પરમેશ્વર તેહની, લજજા જગતમાંહિ રાખે રે બાપ૦-૭ સુવચન કુવચનનાં ફળ જાણી, ગુણ અવગુણ મન આણી, વાણી બોલે અમિય સમાણી, લબ્ધિ કહે સુણ પ્રાણ રે.
શ્રી સહજસુંદર વિરચિત શ્રી નિંદા નિવારણની સજઝાય
(૨૧૨). મ મ કર છવડા રે નિંદા પારકી, મ મ કરજે વિખવાદ; અવગુણ ઢાંકી રે ગુણ પ્રગટ કરે, મૃગમદ જિમરે જબાદમ મટ–૧ ગુણ છે પૂરા રે શ્રીઅરિહંતના, અવર ફ્રજા નહિ કેય; જગ સહુ ચાલે રે જિમ માદળ મઢયું, ગુણવંત વિરલા રે કેય.
મ મ૦–૨ પૂંઠ ન સુઝે રે પ્રાણ આપણી, કિમ સુઝે પર પૂંઠ, મરમને મો રે કેહને ન બોલીએ, લાખ લહે બાંધી મૂઠ મ૦-૩ રાગ દ્વેષે સ્વામી હું ભર્યો, ભરી વિષય કષાય; રીસ ઘણેરી મુજ મન ઉપજે, કિમ પામું ભવ પાર. મ૦-૪
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________
૨૯૮]
શ્રી જૈન સજઝાયે સંગ્રહ
w
w
wામ * * * * # , "ur * *'" "" www w w w ",
*
* * *
*
* * * *M
W
W
W
+ અ + + + + + +
+ ૧ = *,
* * *
*
*
*
* *
*
*
સેવા કીજે રે સુધા સાધુની, વહિએ જિનવર આણ; પરાણે જઈને જે તે શું બોલીએ, જે હોવે તત્વના જાણ. મ–૫ જેહમાં જેટલા રે ગુણ લે તેટલા, જિમ રાયણની રે કેળી; સહજ કરો જીવ સુંદર આપણે, સહજસુંદરના રે બેલ. મ–૬
શ્રી ભાવસાગર વિરચિત શ્રી લાભની સજઝાય
, (ર૧૩)
ઇડર આંબા આંબલી રે. એ રાગ. લભ ન કરીએ પ્રાણીઆ રે, લેભ બૂરે સંસાર; લોભ સમે જગમાં નહીં રે, દુર્ગતિને દાતાર.
ભવિક જન ! લેભ બૂરેરે સંસાર-૧ પરિહરજે તમે નિરધાર, ભવિકલોભ બૂરો રે સંસાર; જિમ પામે ભવ પાર,ભવિક લેભ બૂરો રે સંસાર એ આંકણું. અતિ લોભે લક્ષ્મીપતિ રે, સાગર નામે શેઠ, પૂર પાનિધિમાં પડ્યો રે, જઈ બેઠે તસ હેઠ. ભવિક–૨. સેવન મૃગના લોભથી રે, દશરથ સુત શ્રીરામ; સીતા નારી ગુમાવીને રે, ભમીયા ઠામે ઠામ. ભાવિક-૩ દશમા ગુણઠાણું લગે રે, લોભ તણું છે જેર; શિવપુર જાતાં જીવને રે, એહ જ હેટ ચેર. ભવિક૭-૪ ક્રોધ માન માયા લાભથી રે, દુર્ગતિ પામે જીવ; પરવશ પડીયે બાપડે રે, અહોનિશ પાડે રીવ. ભવિક–પ પરિગ્રહના પરિહારથી રે, લહીએ શિવ સુખ સાર; દેવ દાનવ નરપતિ થઈ રે, જાશે મુગતિ મેઝાર. ભવિક–દ.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી લાભની સઝાય
[ ૨૯૯
ભાવસાગર પંડિત ભણે રે; વીરસાગર બુધ શિષ્ય; લેભ તણે ત્યાગ કરી રે, પહોંચે સકળ જગીશ. ભવિક-૭
પંડીત શીલવિજય શિષ્ય વિરચિત શિયળની ચૂનડીની સજઝાય
(૨૧૪).
વીર કહે ગૌતમ સુણો. એ રાગ. રે જીવ વિષય નિવારીએ, નારી સાથે શે નેહ રે; મુંજ મૃણાલ તણે પરે, ઝટક દેખાવે છેડો રે. રે જીવ૦-૧ પટખંડ કેરે રાજિઓ, આપ તણે અંગે જાતે રે; ચૂલણ ચૂકી મારવા, અવર કહું કિસી વાતે રે. રે જીવ–૨: જનમ લગે જે વાલી, સૂરિકાંતા નારી રે; કઠે ઠવી અંગુઠડે, માર્યો નિજ ભરતારે રે. રે જીવટ૩ ચંદ્રવદની મૃગલેચની, ચાવંતી ગજ ચાલી રે; રૂપે દીસે રૂડી, પણ તે વિષની વેલી રે. રે જીવવ-૪ વિષયારસ વિષ વેલડી, શેલડી સે ચંગે રે; પંડીત જનને ભેળવે, ક્ષણમાં દાખે ભંગે રે. રે જીવ -૫ નારી વિષય વિસાણી, દશકંધર દશ શીશે રે; રાજ રમણી હારી કરી, નરક પડ્યો નિશદિશે રે. રે જીવ – એક ઈદ્રી પરવશ પણે, બંધન પામે જી રે; મયગળ મોહ્યો હાથણ, બંધ પડ્યો કરે રી રે. રે જીવ૦-૭ મધુકર મોહ્યો માલતી, લેવા પરિમલ પૂરે રે; કમળ મિલંતે માંહી રહ્યો, જબ આથમી સૂરો રે. રે જીવ૦-૮
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
--
*
*
*
*
*
*
*
દીપ શિખા દેખી કરી, રૂપે માહ્ય પતંગે રે, સોના કારણે લોભી, હામે આપણે અંગે રે. રે જીવ૦-૯ નાદ વિનોદે વધી, હિરણ હણ્યો નિજ બાણ રે; - રસના રસે માછલે, બાંધ્યે ધીવર જાળ રે. રે જીવ૦-૧૦ પંડીત શીળવિજય તણું, શિષ્ય દીયે આશિષે રે; શીળસુરંગી ચૂનડી, તે સે નિશદીશે રે. રે જીવ૦-૧૧
શ્રી ખુશાલરતન વિરચિત હકે નહિ પીવા વિષે સજઝાય
(૨૧૫)
હકો રે હોકો શું કરો રે, હોકો તે નરકનું ઠામ; જીવ હણાયે અતિ ઘણું રે, વાઉકાય અભિરામ.
ભવિક જન મૂકે હોકાની ટેવ.-૧ એ આંકણી - જ્યાં લગે હોકો પીજીએ રે, ત્યાં લગે જીવ વિનાશ; પાપ બંધાયે આકરાં રે, દયા તણી નહિ આશ. ભવિક–૨ જે પ્રાણી હોકો પીયે રે, તે પામે બહુ દુઃખ; ઈમ જાણને પરિહર રે, પામ બહુલાં સુખ. ભવિક–૩
જ લગે ધરતી બળે રે, જીવ હણાયે અનંત; જે નર હોકો મેલશે રે, તસ મળશે ભગવંત. ભવિક–૪ દાવાનળ ઘણા પરજળે રે, હોકાનાં ધળ એહ; નરકે જાશે બાપડા રે, ધર્મ ન પામે તેહ. ભવિક–પ એકેદ્રી બેઈંદ્રીમાં રે, ફિરે અનંતીવાર, છેદન ભેદન તાડના રે, તિહાં લહે દુઃખ અપાર. ભાવિક
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________
હોકે નહિ પીવા વિષે સઝાય
[૩૦૧
વ્યસની જે હેકા તણા રે, તલપ લાગે જબ આપ, વનમાં વૃક્ષ છેદી કરી રે, અગ્નિ પ્રજવલિત કરાય. ભવિક૦-૭ તિહાં ષટ્કાયનાં જીવની રે, હિંસા નિરંતર થાય; હોકાનું જળ જિહાં ઢળીયે રે, તિહાં બહુ જીવ હણાય. ભ૦–૮ પિતે પાપ પૂરણ કરે છે, અન્યને ઘે ઉપદેશ; વળી અનમેદન પણ કરે રે, ત્રિકરણ થાયે ઉદ્દેશ. ભવિક૭-૯મુખ ગંધાયે પીનારનું રે, બેસી ન શકે કઈ પાસ; જગમાં પણ રૂડું નહિ રે, પુણ્ય તણે થાય નાશ. ભ૦-૧૦ સંવત અઢારને છોંતેરે રે, ઉજવળ શ્રાવણ માસ; વાર બહસ્પતિ શોભતો રે, પૂનમ દિન શુભ ખાસ. ભ૦–૧૧. તપગચ્છ મંડન સેહરે રે, દાનરતનસૂરિ રાય; મલકરતન શિષ્ય શોભતા રે, આનંદ હરખ ન માય. ભ૦-૧૨. પ્રતાપ પૂરણ ગિરૂઆ ધણી રે, શિવરતન તસુ શિષ્ય; હોકાનાં ફળ ઈમ કહ્યાં રે, ખુશાલરતન સુજગીશ. ભ૦–૧૩
શ્રી રૂપવિજયજી વિરચિત શ્રી ઘડપણની સજઝાય
(૧૬) ઘડપણ કાં તું આવીયે રે, તુજ કેણ જુએ છે વાટ; તું સહને અળખામણે રે, જેમ માંકણ ભરી ખાટ. ઘડ૦-૧ ગતિ ભાગે તે આવતાં રે, ઉદ્યમ ઉડી રે જાય; દાંતડલા પણ ખસી પડે રે, લાળ પડે મુખમાંય રે. ઘ૦-૨, બળ ભાગે અને તણું રે, શ્રવણે સૂર્યું નવિ જાય; તુજ આવે અવગુણ ઘણું રે, વળી ધોળી હવે રેમ રાય રે.
ઘડપણ૦-૩
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૩૦૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
-
-
-
-
કેડ દુઃખે ગુડા રહે રે, મુખમાં શ્વાસ ન માય; ગાલે પડે કરચલી રે, રૂ૫ શરીરનું જાય રે. ઘડપણ૦૪
જીભલડી પણ લડથડે રે, આણ ન માને કેય; - ઘેર સહુને અળખામણો રે, સાર ન પૂછે કેય રે. ઘડપણ –૫ - દીકરા તે નાશી ગયા રે, વહુઅર દે છે ગાળ; દીકરી ન આવે ઢુંકડી રે, સબળ પડ્યો છે જંજાળ રે. ઘડપણ – ૬ કાને તે ધાક પડી રે, સાંભળે નહી લગાર; આંખે તે છાયા વળી રે,એ તો દેખી ન શકે લગાર રે. ઘ૦-૭ - ઉંબરો તે ડુંગર થયે રે, પિળ થઈ પરદેશ
ળી તે ગંગા થઈ રે, તમે જુઓ જરાના વેશ રે. ઘ૦-૮ ઘડપણ વહાલી લાપશી રે, ઘડપણ વહાલી ભિંત; ઘડપણ વહાલી લાકડી રે, તમે જુઓ ઘડપણની રીત છે. ઘ૦-૯ ઘડપણ તું અકહ્યાગરે રે, અણુતેડ્યો મ આવેશ; જોબનિયું વહાલું રે, જતન હું તાસ કરેશ રે. ઘડપણ૦–૧૦ ફટફટ તું અભાગીયા રે, જોવનનો તું કાળ; રૂપ રંગને ભાગતે રે, તું તો મહેટ ચંડાળ રે. ઘડપણ૦-૧૧ નસંસે ઉસમેં રે, તવને દીજીએ ગાળ; ઘડપણ કાં તું સરજીયો રે, લાગે માહરે નિલાડ રે. ઘ૦-૧૨ ઘડપણ તું સદા વડે રે, હું તુજ કરું જુહાર; જે મે કહી છે વાતડી રે, જાણજે તાસ વિચાર રે. ઘડ–૧૩ કેઈન છે તુજને રે, તું તે દૂર વસાય; વિનયવિજય ઉવઝાયને રે, રૂપવિજય ગુણ ગાય રે. ઘ૦-૧૪
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નવકારવાલીની સજઝાયા
[ ૩૦૩
પપ
પ
.
પ
મ
કે
*
**
**
* * * *
* *
*
* * *
* * * *
*
* * *
શ્રી નવકારવાલીની સજઝાય
(૨૧૭) કહેજે ચતુર નર એ કેણ નારી, ધરમી જનને પ્યારી રે; જેણે જાયા બેટા સુખકારી, પણ છે બાળકુમારી રે. કહેજે-૧ કેઈ ઘેર રાતી ને કોઈ ઘેર લીલી, કઈ ઘેર દીસે પીળી રે, પંચરૂપી છે બાળકુમારી, મનરંજન મતવાળી રે. કહેજે-૨ હૈડા આગળ ઊભી રાખી, નયણાસું બંધાણી રે; નારી નહિ પણ મોહનગારી, જોગીશ્વરને પ્યારી રે. કહેજે –૩ એક પુરૂષ તસ ઉપર ઠાહે, ચાર સખીશું ખેલે રે; એક બેર છે તેહને માથે, તે તસ કેડ ન મેલે રે. કહેજે-૪ નવનવ નામે સહુ કે માને, કહેજે અર્થ વિચારી રે; વિનયવિજય ઉવઝાયને સેવક, રૂપવિજય બુદ્ધિ સારી રે.
કહેજો -૫ શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય વિરચિત શ્રી કુગુરૂની સજઝાય
(૨૧૮) શુદ્ધ સંવેગી કીરિયા ધારી, પણ કુટિલાઈ ન મૂકે; બાહ્ય પ્રકારે કીરિયા પાળી, અત્યંતરથી ચૂકે. જિદે કપટી કહીયા એહ, એહનું નામ ન લીજે. ૧ રંગેલ કપડાં ખભે ધાબળી, કાખ દેખાડી લે; ; ; તરૂણી સુંદર દેખી વિશેષ, પુસ્તક વાંચતાં બેલે. જિર્ણદે–ર
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
પેંડા દેખી પડશે કાઢે, પડઘમાન કરાવું; ખાજાં વહેરે ખાંતે કરીને, પૂરીને વોસિરાવે. જિર્ણ દે.-૩ જ્ઞાન વિષે ઉપદેશ દેઈને, સૂક્ષમ પરિગ્રહ રાખે; એ કપટીનું નામ ન લીજે, ઈમ ઉસૂત્ર જે ભાખે. જિર્ણદેવ-૪ તાળી કુટવા સાથે ચાલી, શ્રાવિકા છે દશ બાર; યાત્રાને મિષે એણે પરે વિચરે, દૂર રહ્યા આચાર. જિર્ણ દેવપાશેર ઘીથી કરે પારણું, વળી ખાવે અધ શેર; તેહિ સાલા ઈણિ પરે બોલે, ઉપવાસે આવે ફેર. જિર્ણદે.-૬ બગલાની પરે પગલાં માંડે, આડું દેતું જોવે; મહિલા સાથે બેલે મીઠું, સાધુ વેષ વગોવે. જિર્ણદેવ-૭ આચારાંગ વસ્ત્રને ભાંગે, શ્વેતને માનો પતે, તે તે મારગ દરે મૂક્યો, કપડાં રંગે હેતે. જિર્ણદે–૮ બાજીગર જિમ બાજી ખેલે, લિવર માંડે જાળ; સંવેગી સુધા મત જાણે, એ સહુ આળ જ જાળ. જિર્ણ દે૦-૯ ઉંચું ઘર અગોચર હવે, માસ કહ૫ તિહાં કીજે; સુખ શાતા પડિલેહણ ચાલે, સુધા જન્મ ફળ લીજે. જિ.-૧૦ રાત્રિ જગાવે મહિલા મળીને, ગાવે ગીત રસાળ; ચાર વિકથાનાં કર્મ જ બાંધે, મનમાં થઈ ઉજમાળ. જિ૦-૧૧ મધ્યાન્હ મહિલાને તેડે, હસીને પૂછે વાત, અઢાર ઉપાધાન વાતે, અમ તુમ મળશે લાત. જિ૦-૧૨ તવ તે કામિની હસીને બેલે, સાચું કહો છો સ્વામ; ગચ્છવાસી ગુરૂ આવી તે વઢશે, તવ તુમ જાશે મામ. જિટ-૧૩ નીચું જોઈને ઈણિ પરે ભાખે, ભણવાને ખપ કીજે; હાની વય છે હજીય તમારી, એક એક ગાથા લીજે. જિ.-૧૪
હું આળ
જે જિ-૧૦
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નવકારવાલીની સઝાય
[૩૦૫
^^
ન
ઘટકની પરે પંથે ચાલે, શહેરમાં નીચું જોવે; ગડબડીયા ગાડાની પરે ચાલે, જિનશાસનને વગોવે. જિ૦-૧૫ રૂમાલ પાઠાં રૂડાં વેચે, જુનાં હાથમાં ઝાલે; તૃષ્ણ તોયે કિમહી ન મૂકે, વળી જાણે કઈ આલે. જિ-૧૬ છ કાય જીવને દાહ કરાવે, ઠામ ઠામ પાપ બંધાવે; આંબિલ તપનું એઠું લઈને, કાંઈ અમને વહેરાવે. જિ-૧૭ કદાગ્રહમાં પહેલા વ્રતને, એને લાગે દેષ; મૃષાવાદ તે પગ પગ બેલે, તેહને ન કરે શેષ. જિ–૧૮ અદત્ત વસ્તુ અજાણ થઈને, સાધારણ સીરાવે; ચોથા વ્રતની વાત હાટી, તેહમાં કામ જગાવે. જિ૦–૧૯ વિધવા પાસે વિલ થઈને, કામ કુસંગી માગે; વાયસની પરે મૈથુન સેવે, ચોથાત્રતને ભાગે. જિર્ણ દેવ-૨૦ મૈથુન સેવે પરિગ્રહ રાખે, પ્રૌઢા પાતક બાંધે રાસભની પરે લેટયા હીંડે, વળી ઉપાડે ખાંધે. જિર્ણદેવ–૨૧ છઠ અઠ્ઠમાદિ ને અઠાઈ, નામ ધરાવે તપસી, મહિમા કારણ રાત્રે ખાવે, પ્રગટે તવ હેય હાંસી. જિ૦–૨૨ નગર પિંડેળીયા થઈને નિર્લજ, પાસસ્થા થઈ બેસે; ચોરાશી ગચ્છ વહોરી ખાવે, મોટા ઘરમાં પેસે. જિર્ણદેવ-૨૩ મુખે મુહપત્તિ રાખી બોલે, હાથે કરે છે ચાળા; માહ માંહે સાને સમજે, આંખે કરે છે ટાળા. જિ.-૨૪ એ કપટીને સંગ નિવારે, જેણે એ ભેખ વિગોયે; ભેખ ઉત્થાપી મહાએ ભંડે, મનુષ્ય જન્મ ફળ છે. જિ-૨૫ આદિ થકી અરિહંત આચારજ, ઉપાધ્યાયને સાધુ, ધોળે ભેખે સહુ ઈમ બેલે, વારૂને આરાધું. જિ૦-૨૦
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
મૂળ પથ મિથ્યાત્વે ચાલે, સમજતા નહિ લેશ, જિનમતના મારગ છાંડીને, કલહેા કરે વિશેષ. જિ-૨૭ આપતિને સંગ તજીને, સાધુ વચને રહીએ; વાચક જસઈમ ખેલે, જિન આજ્ઞા શિર વહીએ. જિ૦-૨૮
શ્રી ગુણવિજયજી વિરચિત.
શ્રી સર્વાસિદ્ધ વિમાનની સજઝાય
( ૨૧૯ )
સુતસદ્ધારથ ભૂપના રે. એ રાગ.
વીર;
જગદાન દન ગુનિલે રે, ત્રિશલાનઢન રૂની પરે શીખવે રે, પુણ્ય કરો નિશ દિશે રે. પુણ્ય ન મૂકીએ. ચૂકીએ. ૧ એ આંકણી. સુરનર સુખ અતીવ;
જેહથી શિવ સુખ હાય રે, તે કેમ
પુન્યે સર્વારથ સાધીએ રે, તે વિવરીને હું કહું રે, સાંભળજો વિ જીવા રે. પુણ્ય- ૨ સર્વાં સિધ્ધે છે રે, ચંદરવા ચાસાળ; મેાતી ઝુમખા તિહાં વડા રે, આપે ઝાકઝમાળ રે. પુણ્ય- ૩ એક વચ્ચે મેાતી વડું રે, ચાસઠ મણનું માન; ચાર મેાતી તસ પાખતી રે, ત્રીસ મણનાં પ્રધાને રે. સાળમાં વળી શૈાલતાં રે, અડમુક્તાફળ ચંગ; આઠ માં સાળ જ સુણા રે, આણી રંગ અભંગો રે. પુ- પ
૩૦- ૪
4
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સર્વાસિદ્ધ વિમાનની સજ્ઝાય
[ ૩૦૭
ચાર માં વળી ચિત્તહરૂ રે, મુક્તાફળ ખત્રીશ; એ મણ કેરાં મનેહરૂ રે, ચાસઠ કહે જગદીશેા રે. પુણ્ય- ૬ એક મા વળી જાણો રે, એકસેસને અઠ્ઠાવીશ; તેનું વણ ન સાંભળી રે, કાણ ન ધૂણે શીશે। . પુ- ૭ સરવાળે સઘળાં મળી રે, દાયસે ત્રેપન હાય; વલયાકારે જાણજો રે, તે મેાતી સહુ કાય રે. પુણ્ય- ૮
પવન લહેરશ પ્રેરીયાં રે. સમકાળે તે જામ; મુખ્ય મેાતીશું આળે રે, રણણ ઝણણ તામેા રે. પુ− ૯ મધુર નામે સુંદરૂં રે, થાયે તેહ વિમાન; સુર રાજા તેહશું ઘણુંા રે, કુણુ કહે બુદ્ધિ નિધાન રે, પુ૦-૧૦ તે માટે તે દેવતા રે, અતિ સુખીયા પુણ્યંત; તિણે નાટક લીલા લહેરે, માને સુખ અનતેા રે. પુણ્ય૦-૧૧ તેત્રીશ સાગર આઉભું å, સિપાહુડે વીરજી રે, છઠ્ઠુ તણા તપ હેાત જો રે, સિદ્ધશિલા તિહાંથી અછેરે, જોજન ખાર પ્રમાણેા રે. પુ૦—૧૩ એક વાર ઈડાં અવતરી રે, દીક્ષા ગ્રહી ગુરૂ પાસ; કેવળજ્ઞાન લહી કરી રે, પહેાંચે શિવ સુખ વાસે રે. ૫૦–૧૪ તેત્રીશ સહસ વરસ પછી રે, ભૂખ તણી રૂચી હેાય; તરત અમૃતમય પરિણમે રે, લવ સત્તમ સુર જોચા રે. પુ૦-૧૫ પુણ્યે શિવસુખ સ'પદા રે, પુણ્યે લીલ વિલાસ; ગુણવિજય પ્રભુ શુ કહેરે, પુણ્ય થકી ફળે આશે રે. પુ॰-૧૬
અતિ
જાતુ ન જાણે તેહ; ભાખ્યું એહા રે. પુ૦-૧૨ તે પહેાંચત નિરવાણ;
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૦૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
શ્રી પદ્મવિજયજી વિરચિત વણઝારાની સક્ઝાય
(૨૦) નર ભવ નયર સોહામણું વણઝારા રે, પામીને કરજે વ્યાપાર,
અહો મેરા નાયકરે. સત્તાવન સંવર તણી, વણ૦ પિઠી ભરજે ઉદાર. અહ૦-૧ શુભ પરિણામ વિચારતા, વણ૦ કરિયાણું બહુ મૂલ; અહો મેક્ષ નગર જાવા ભણી, વણ૦ કરજે ચિત્ત અનુકૂલ. અહ૦–૨. ક્રોધ દાવાનલ ઓલવે, વણું માન વિષય ગિરિરાજ; અહે૦ એલંઘજે હળવે કરી, વણ૦ સાવધાન કરે કાજ. અહ૦-૩ વંશ જાલ માયા તણી, વણ. નવિ કરજે વિસરામ; અહે૦ ખામી મનોરથ ભટ તણું, વણ૦ પૂરણનું નહિ કામ. અહ૦-૪ રાગ દ્વેષ દેય ચેરટા, વણ વાટમાં કરશે હેરાન; અહ૦ વિવિધ વીર્ય ઉલ્લાસથી, વણ. તે હણુજે રે ડાય. અહ૦-૫ એમ સવિ વિઘન વિદારીને, વણ પહોંચજે શિવપુર વાસ; અ. ક્ષય ઉપશમ જે ભાવના, વણ પાઠ ભર્યા ગુણરાશ. અહેવ-૬ ખાયક ભાવે તે થશે, વણ લાભ હશે તે અપાર; અહો. ઉત્તમ વણજ જે એમ કરે, વણ પદ્ય નમે વારંવાર. અ૦-૭
શ્રી વીરવિજયજી વિરચિત સાદાગરની સઝાય
(રર૧) લાવ લાવ ને રાજ મુંઘાં મુલનાં મોતી –એ રાગ. સુણ સેદાગર બે, દિલકી બાત હમેરી,
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________
સોદાગરની સજઝાય
[૩૯,
તે સોદાગર દૂર વિદેશી, સોદા કરનકું આયા; મેસમ આયે માલ સવાયા, રતનપુરીમાં ઠાયા. સુણ૦-૧ તિનું દલાલકુ હર સમઝાયા, જિનસે બહોત ન ફાયા; પાંચું દીવાનું પાઉં જડાયા, એકકું ચેકી બીઠાયા. સુણ-૨ નફા દેખ કર માલ બહિરણાં, ચુઆ કટ ન મું ધરના;
નું દગાબાજી દૂર કરનાં, દીપકી તે ફિરનાં. સુણ-૩ ઓર દિન ૧લી મહેલમેં રહનાં, બંદરકું નહિ લાનાં; દશ સહેરશે દસ્તીહિ કરનાં, ઉનસેં ચિત્ત મિલાનાં. સુ૦-૪ જનહર તજનાં જિનવર ભજનાં, સજના જિનકું દલાઈ; નવસરધાર ગલેમેં રખના, જખનાં લખકી કટાઈ સુણ-૫ શિર પર મુગટ અમર ઠેલાઈ, અમ ઘર રંગ વધાઈ; શ્રી શુભ વીરવિજય ઘર જાઈ, હેત સતાબી સગાઈ સુવ-૬
શ્રી રત્નતિલક મુનિ વિરચિત કાયાની સઝાયા
(૨૨૨) કાયા રે વાડી કારમી, સીચંતાં રે સૂકે, ઉઠ કેડ રામાવલી, ફલ ફૂલ ન મૂકે. કાયા -૧ કાયા માયા કારમી, જેવંતાં જાશે; મારગ લેજે મેક્ષને, જીવડો સુખ પાશે. કાયા–૨ અરિહંત બે મેરીયે, સામાયિક થાણે મંત્ર નવકાર સંભાર, સમકિત શુદ્ધ ઠાણે. કાયા-૩ વાડી કરે વિરતી તણું, સવિ લોભ નિવારે શીલ સંયમ દેનું એકઠાં, ભલી પેરે પારે. કાયા –૪
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
-
-
--
પાંચ પુરૂષ દેશાવરી, બેઠા એણી ડાલી; ફળ ચૂંટીને ચોરીઆ, ન કરી રખવાલી. કાયા-૫ ઈણ વાડી એક સૂડલો, સુખ પિંજર બેઠે; બહુત જતન કરી રાખીઓ, જાતો કિણહી ન દીઠે. કા.-૬ ભેળપણે ભવ હારી, મતી મોડી સંભાલી; રત્નચિંતામણી સારીખી, કાંઈ ગાંઠ ન વાલી. કાયા –૭ રત્નતિલક સેવક ભણે, સુણે જે વનમાલી; વાડ ભલી પરે પાળજે, કરો ઢંગ વાલી. કાયા -૮
શ્રી હર્ષમુનિ વિરચિત હોંશીડાની સજઝાય
(૨૩) હશીડા ભાઈ હોંશ ન કીજે મોટી, વાવી છે બંટી બાજરી તો શાલી કેમ લહિયે મટીરે, હોં જેણે દીધું તેણે લીધું જે દેશે તે લેશે; જેણે નવિ દીધું તેણે નવિ લીધું, દીધા વિના કેમ લેશે. હે – વાવ્યા વિના કર્ષણ કેમ લહીયે, સેવ્યા વિના કેમ કરીયે; પુણ્ય વિના મને રથ મોટા, દીધા વિણ કેમ કરીયે રે. હૈ-૨ શીસાની અકોટી આપી, તરવાની ત્રોટી; તે સેનાર કને કેમ માગીશ,સોનાની કરી મેટી રે. હ૦-૩ શાલિભદ્ર ધને કયવને, ભૂલદેવ ધનસાર; પુણ્ય વિશેષે પ્રત્યક્ષ પામ્યા, અલવેસર અવતાર રે. હિ૦-૪
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________
એવું જાણી રૂડું સાધુ હ કરજોડી
હાંશીડાની સજ્ઝાય
[ ૩૧૧
પામી, કરજે ધમ સખાઈ; વીનવે, દીધું લેશે ભાઈ રે. હાં-૫
શ્રી મધુબિંદુની સજ્ઝાય
(૨૨૪ )
ઢાળ
માતા દ્યો વરદાન રે,
વમાન રે;
ભાખે શ્રી વિષયનું ધ્યાન રે, મધુબિંદુ સમાન રે.
સરસતી મુજ રે, પૂછે ગાતમ ૨, છડા ગિરૂઆરે, વરૂ વિષયારસ રે,
મુક્
નર જનમ હાર્યાં કતાર પડીયેા નાગ વડવૃક્ષ જડી વેગે
મધુબિંદુ સરીખા વિષય નિરખા, જોઈ પરા ચિત્તશું, મેાહ ગાર્યાં, પિંડ ભાર્યાં પાપ; નડીયા, કાઈ દેવાણુપિયા, ચડી, રક રડીએ છપ્પયા.-૧
વડ હેઠળ રે, કૃપ દાય અજગર રે,
છે
અસરાળ રે, મગર જિસ્યા વિકરાળ રે; ભુજંગમ કાળ રે, વળી ઉપર રે, મેટા છે. મહુચાલ રે.
ચિહું પાસે રે, ચાર
મહુચાલ માખી રગત ઢઢાંલતા ગજરાજ
ઢાળ
ત્રુટક
ધાયેા,
ચાખી, ચ'ચુ રાખીને રહી, પડત વડવાઈ ગ્રહી;
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૨]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
વડવાઈ કાપે ઉંદર આપે, તાપ સતાપે ગ્રહ્યો, મધુ થકી ગળીઓ બિંદુ ઢળીયા, તેણે સુખ લીણેા રહ્યો.-૨
ઢાળ
એન્ડ્રુ સંકટ રે, છેાડણ દેવ દયાળ રે, દુઃખ હરવા રે, ત્રિદ્યાધર તતકાળ ઉત્ક્રરવારે, ધરીયું તાસ વિમાન રે, આ આવે ?, મધુબિંદુ કરે સાન રે.
ત્રુટક
મધુબિંદુ ચાખે વચન ભાખે, કર લાલચ લખ વળી,
વાર વાર રાખે સાન પાખે, રહેા ક્ષણ એક પર રળી; તસ ખેચર મળીયા વેગે વળીયેા, રંક રળીયા તે નરુ, મધુબિંદુ ચાટે વિષય સાથે, કહ્યો ઉપનય જગદ્ગુરૂ.-૩
હાળ
2;
ચેારાશી લખ રે, ગતિ વાસી કાંતાર રે, મિથ્યામતિ રે, ભૂલે। ભમે સંસાર રે; જરા મરણા રે, અવતરણા
એ
આઠે ખાણી રે, પાણી
રૂપ રે, પગઈ સરૂપ રે.
છુટક
આઠ કમ ખાણી ઢાય જાણી, તિરિય નિરયા અજગરા, ચારે કષાયા માહ માયા, લખકાયા વિષહરા; દાય પક્ષ ઉંદર મરણુ ગજવર, આયુ વડવાઈ વટા, ચટકા વિયેાગા રાગ શેાગા, ભાગ યાગા સામટા.-૪
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સામાયિકની સઝાય
[૩૧૩
ઢાળ વિદ્યાધર રે, સદગુરૂ કરે સંભાળ રે,
તેણે ધરીચું રે, ધર્મ વિમાન વિશાળ રે, વિષયાસ રે, મીઠે જેમ મહુયાલ રે, પડખાવે રે, બાળ યૌવન વય કાળ રે.
ત્રાટક રહ્યો બાળ યૌવન કાળ તરૂણી, ચિત્તહરણી નિરખત,
ઘરભાર યુત્તો પંક ખુત્તો, મદવિગુત્તા જિતે; આનંદ આણી જૈન વાણ, ચિત્ત જાણી જાગીયે, ચરણપ્રમોદ સુશિષ્ય જંપે, અચળ સુખ એમ માગીયે.
શ્રી ધર્મસિંહમુનિ વિરચિત શ્રી સામાયિકની સજઝાય
(રપ) કર પડિકામણું ભાવશું, દોય ઘડી શુભધ્યાન લાલ રે; પરભવ જાતાં જીવને, સંબલ સાચું જાણુ લાલ રે. કર૦-૧ શ્રીવીર મુખે ઈમ ઉચ્ચરે, શ્રેણિક રાય પ્રત્યે જાણ લાલ રે, લાખ ખાંડી સોના તણું, દીયે દિન પ્રત્યે દાન લાલ રે. કર૦-૨ લાખ વરસ લાગે તે વળી, એમ દીયે દ્રવ્ય અપાર લાલ રે; એક સામાયિકને તોલે, ન આવે તેહ લગાર લાલ રે. કર૦-૩ સામાયિક ચઉવિસત્થ ભલું, વંદન દેય દેય વાર રે; વ્રત સંભાળે રે આપણા, તે ભવ કર્મ નિવાર લાલ રે. કર૦-૪ કર કાઉસગ્ગ શુભ ધ્યાનથી, પચ્ચખાણ સૂવું વિચાર લાલ રે; દય સંધ્યાયે તે વળી, ટાળો ટાળે અતિચાર લાલ રે. કર૦-૫
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૪]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
શ્રી સામાયિક પ્રતાપથી, લહીયે અમર વિમાન લાલ રે; ધ સિહ મુનિ એમ ભણે,એ છે મુક્તિ નિદાન લાલ રે.કર૦-૬
શ્રી વિજયભદ્ર વિરચિત
શિયળ વિષે સજ્ઝાય
(૨૨૬ )
ઢાળ
એ તે નારી રે, મારી છે દુતિ તણી,
જીવ
છાંડસંગત રે, મૂરખ તું પર સ્ત્રી તણી; ભેાળા રે, ડાળા તેહ શું મમ કરે, વાત તુ પરિહરે.-જ
શીખ માની રે, છાની
છુટક
જો વાત કરીશ પરનારી સાથે, લેાક સહુ હેરે છે, રાય રાંક થઈ ને રળ્યા રાને, સુખે નહી એસે પછે; એ મદનમાતી વિષયરાતી, જેસી કાતી કામિની, પહેલું તેા વળી સુખ દેખાડે, પછે પછાડે ભામિની.-૨
ઢાળ
કર પગના રે, નચણુ વાણુ ચાળા કરી,
મેલાવી રે,
ભેા ળા વી
પગે
રે,
લાગી
હા ૧
નર લેઈ થાયે
ભા વ દે ખા ડ શે,
રે, મરકલડે મન
સુદરી;
પાડશે.-૩
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________
શિયળ વિષે સજઝાય
[૩૧૫
-
ત્રુટક એ પાસ પાડે ધન ગમાડે, માન ખડે લે લછી,
બેલંતી રૂડી ચિત્ત કૂડી, કૂડ કપટની કથળી; એ નર અમૂલક વ્યસન પડીએ, પછે ન પોસાય પાયક, દિવાન દંડે માન ખંડે, માર સહે પછે રાયકે-૪
છડી દેશે રે, વેશ્યાનાર લંપટ નરા,
સહુ સધવા રે, વિધવા દાસી રે કરા; જા નાશી રે, રૂપ દેખી જીવ એહ તણું,
ઊભું રહી રે, એહ સામું મમ જે ઘણું.–૫
ઘણું મ જઈશ એહ સામું, કૂલ સ્ત્રી દીઠે નવિ ગમે,
જિમ શૂની પેઠે શ્વાન હીંડે, તિમ પરનારી પેઠે કાં ભમે; જિમ બિલાડે દૂધ દેખે, ડોલે ડાંગ ન દેખે એ, પરનાર પે પુરૂષ પાપી, ક ભય ન લેખે એ-૬
ઢાળી ફૂલ વેણી રે, શિર સિંદૂર સે ભર્યો,
તે દેખી રે, ફટ મૂરખ મન કાં ફર્યો; દેખી ઢીલાં રે, ઢીલી ઇંદ્રિય કરી ગહગહ્યો,
શિર રાખડી રે, આંખે દેઈ તું કાં રહ્યો.-૭
કાં રહ્યો મૂરખ આંખે દેઈ શણગાર ભાર એણે ધર્યા,
એ ઉલી જિ, આંખે પીયા કાન કૃપા મળ ;
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
નારી અગ્નિ પુરૂષ માખણ, બેલ બેલતાં પીગળે, સ્ત્રી દેહમાં શું સાર દીઠે, મૂઢ મોહી આ કાં કરે.-૮
ઢાળ ઇંદ્રિય વાહ્ય રે, જીવ અજ્ઞાની પાપીઓ,
માને નરક રે, સ્વર્ગ કરી વિષ વ્યાપીઓ; કાં ભૂલે રે, શણગાર દેખી એહના,
જાણે પ્રાણ રે, એ છે દુખની અંગના-૯
અંગના તું છેડી છોડ રે, જસ કીતિ સઘળે લહે,
કુશીલનું જે નામ લીએ કે, પરેક દુર્ગતિ દુઃખ સહે; વિજયભદ્ર બોલે જે નવિ ડેલે, શિયળ થકી જે નરવરા, તસ પાયે લાગું સેવા માગું, જે જગમાંહે જયકર-૧૦
શ્રી સમયસુંદર વિરચિત ધાબીડાની સજઝાય
(૨૨૭) ધોબીડા તું જે મનનું ધોતીયું રે, રખે રાખતે મેલ લગાર રે; એણે રે મેલે જગ મેલે કર્યો છે, અણધાયું ન રાખ લગાર
રે. ધબીડા-૧ જિનશાસન સરોવર સોહામણું રે, સમકિત તણી રૂડી પાર રે; દાનાદિક ચારે બારણાં રે, માંહી નવતત્વ કમળ વિશાળ રે.
ધોબીડા-૨ તિહાં ઝીલે મુનિવર હંસલા રે, પીયે છે જપ તપ નીર રે; શમ દમ આજે જે શિલા રે તિહાં પખાલે આતમ ચીર રે. ધે-૩
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધોબીડાની સઝાય
[૩૧૭
તપવજે તપ તડકે કરી રે, જાળવજે નવ બ્રહ્મ વાડ રે; છાંટા ઉડાડે પાપ અઢારના રે, એમ ઉજળું હશે તતકાળ રે.
ધોબીડાવ-૪ આલેયણ સાબુડે સૂધ કરે રે, રખે આવે માયા સેવાળ રે, નિચ્ચે પવિત્રપણું રાખજે રે, પછે આપણા નિયમ સંભાળ રે.
ધબીડા–પ રખે મૂકતો મન મેકળું રે, પડ મેલીને સંકેલ રે, સમયસુંદરની શીખડી રે, સુખડી અમૃતવેલ છે. ધો.-૬
શ્રીવિશુદ્ધવિમલ વિરચિત વૈવનની અસ્થિરતાની સઝાય
(૨૮). જે જે રે એ જોબનીયું મેં, જાણ્યું કેઈ દિન રહેશે રે ઘણું દિવસની પ્રીતડી કાંઈ જાતું મુજને કહેશે રે. જો જે-૧ જોબનવય જુવતી રસ રાતે, ધન કારણ બહુ ધાતે રે; પુદ્ગલશું નિશદિન રહ્યો રાતે, કાળ ન જાયે જાતે રે. જે૦-૨ જાતે ? પણે જોબનીયે, વળી જરા રાક્ષસી મેલી રે; સવ લોહી ચૂસી લીયે એ, તિલને જિમ કરે તેલી રે. જે-૩ કાળા તે વેળા થયા એ, તનને જેર ભાંગ્યો રે, ઈચ્છા અંધેર કરી બહુ વાધે, લેભ પિશાચ તે લાગે રે.જે.-૪ શ્રવણે કાંઈ સુણે નહિ એ, આંખે પણ નવિ સૂઝે રે, લાખ ગમે લાળ સૂવે, મૂરખ તેહિ ન બુઝે છે. જે જેટ–પ દાંત સવિ મુખથી ગયા એ, હાથ પગ નવિ હાલે રે; ચિત્ય કામ એ નહિ થાયે, એ ઘડપણ બહુ સાલે રે. જે.-૬
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૧૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
---
-
- સજજન વર્ગ સહુ એમ ભાંડે, જડ તે શું એ જાણે રે; લવ લવ કરતો લાજ નહીંએ, કણ ગણે તૃણ તોલે રે. જે-૭ વંઠેલ વહુર એણે પરે બોલે, તાતયાડી તાણે રે; લાઠી લેઈ લૂડીને હાંકે, એ વૃદ્ધ તણાં સુખ માણે રે. જે–૮ કટુક વચન સુણી એમ શ્રવણે, શિર ધુણે બહુ ઝુરે રે; જરાએ જીરણ કર્યોએ, આંખે આંસુ સૂવે છે. જે જે-૯ સાત લલા આવી ચડ્યા એ, કેહને જઈને કહીએ રે, અવસરે તું ચે નહિ પ્રાણી,સમતાએ હવે સહીએ રે. જો૦૧૦ હૈ હૈ જન્મ એળે ગયે એ, સ્વજન કિણ રંગ શું મેહીઓ રે; પાપ કરી આણને પિળે, નરભવ એળે છે રે. જે૦-૧૧ જાણુતાં પણ કેઈ ભવિ પ્રાણુ, કરિ જિમ કચરે ખૂચે રે; મેહ મહાજાલે ગુંથાણું, ખેલે મશક જિમ ગૂંચે રે. જે૦૧૨ એહવું જાણું ચિત્તમાંહિ આણી, પુણ્ય કરો ભવિ પ્રાણી રે; જન્મ જરા કરવું નહિ હવે, ઈમ કહે કેવળનાણું રે. જે૦૧૩ પંડિત વીરવિમળ ગુરૂ સેવક, વિશુદ્ધ કહે ચિત્ત ધરજે રે; એ સંસાર અસાર મન આણું, ધર્મ તે વહેલે કરજો રે.
જે જેટ–૧૪
શ્રી દેવવિજયજીવાચક વિરચિત શ્રી અષ્ટમીની સજઝાય
(૨૯) શ્રી સરસ્વતી ચરણે નમી, આપે વચન વિલાસ; ભવિયણ. અષ્ટમી ગુણ હું વર્ણવું, કરી સેવકને ઉલ્લાસ. ભવિયણ -૧
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અષ્ટમીની સજઝાય
[૩૬૯
અષ્ટમી તપ ભાવે કરો, આ હર્ષ ઉમેદ; ભવિયણ. તો તમે પામશે ભવ તણે, કરશે કર્મને છેદ. ભવિ. અ૦-૨ અષ્ટપ્રવચન તે પાળીએ, ટાળીએ મદનાં ઠામ, ભવિયણ. અષ્ટ પ્રાતિહાય મન ધરી, જપીએ જિનનું નામ. ભ૦ અ૦–૩ એહ તપ તમે આદરે, ધરો મનમાં જિનધર્મ, ભવિયણ. તો તમે અપવાદથી છુટશે, ટાળશે ચિહું ગતિમર્મ. ભ૦ અo-૪ જ્ઞાન આરાધન એહ થકી, લહીએ શિવ સુખ સાર; ભવિ. આવાગમન જન નહિ હૂએ, એ છે જગ આધાર. ભટ અo-૫ તીર્થંકર પદવી લહે, તપથી નવે નિધાન; ભવિયણ. જુઓ મલિકુમારી પરે, પામે તે બહુ ગુણ જ્ઞાન. ભ૦ અ૦-૬ એ તપના છે ગુણ ઘણું, ભાંખે શ્રી જિન ઈશ; ભવિય. શ્રી વિજય રત્નસૂરીંદને, વાચક દેવસૂરીશ. ભવિ. અઠ-૭
શ્રી સહજસુંદર વિરચિત શ્રી કાયાપુર પાટણની સજઝાય
(૨૩૦) કાયાપુર પાટણ રૂઅડે, પેખે પેખો નવ પિલ માન રે; હંસ રાજા રંગે રમે રાજિયે રે, મળીયે મળી મન પરધાન
રેકાયા કારમી-૧ જીવ જાણે જે સર્વ માહરું, કૂડેકૂડે કુટુંબ સંઘાત રે; રાત્રે જેમ પંખી બેસે એકઠાં, ઉડી ઉડી જાય પ્રભાત રે. કાઠ-૨ એક જીવ તણી વેલડી, કરહેલા દેય ચરંત રે; એક કાળાને બીજે ઉજળે, દિન દિન વેળા ઘટત રે. કાઠ-૩ એક તરૂવર ઘનરસ ચડે, એક પડે પીંપળ પાન રે, ચતુર પણ જોજે પારખું, હીયડે ધરજો અરિહંત ધ્યાન રે.
કાયા૦-૪
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૦ ].
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ઈણ વાટે નથી બેઠા વાણીયા, વળી નથી હાટનું કામ રે; એવું જાણી સાથે લેજે સંબળે, વેગળું છે મુક્તિનું ગામ રે.
કાયા–પ આપણે આતમાં બાલુડે, સરસ જોબન લહે વેષ રે; મુક્તિ રમણી પરણાવ, સહજસુંદર ઉપદેશ રે. કા –
શ્રી લાભવિજયજી કૃત ઘીના ગુણની સજઝાય
(૨૩)
દોહા ભવિયણ ભાવ ઘણે ધરી, આણી ગુણની શ્રેણિ; સૂપડાં સરખાં થાય છે, ચાળણી પરે મહણિ-૧ સાપ તણું ગુણ મ આણજે, ગાય તણા ગુણ આણ; જુઓ ચાર નીરસ ચરી, આપે ત અહિનાણુ–૨ ધૃત તણું ગુણ વર્ણવું, સાંભળો નર નાર; વસ્તુ સઘળી જોઈ સહી, ધૃત સમી નહિ સંસાર.-૩
ઢાળ ચેપાઇની દેશી વૃત રૂપ વાધે બળ કાંતિ, ધૃત ક્રોધે થાયે ઉપશાંતિ, લુખું ધાન્ય તે દેહીલું પચે, ધૃત સહિત સહુ કેને પચે.-૪ કુકસ બાકસ જેહમાં ધૃત, તેહ ધાન્ય લાગે અમૃત; વાણીયા બ્રાહ્મણ સર્વ સુજાણ, ધૃત પામે તે ધ્રુજે પ્રાણુ–પ હાથ પગ ઉતર્યા સંધાય, દીલ તણા તે ખેડા જાય; ધૃતની પરે વિગલ કહેવાય, એ ઉપમા ધૃતને દેવરાય-૬
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________
ધીના ગુણુની સજ્ઝાય
[ ૩૨૧
ધૃત થકી
ઘી
જ ખાય; નબળાઈ જાય.-૮ આંખે કીજીએ;
આળકને ધૃત વહાલું સહી, રોઈ ને રોટી થી લેહી; વળી લહે એક વાર તે રંગે, ધૃત જિમે દેહી તગતગે.-૭ નારાં પૂરાય, સુવાવડી પણ અળદ પીએ તે માતા થાય, ઘી ખાધે ઊભા રહીને ઘી પીજીએ, તેજ સમળ ગાયનું ઘી હરે સવિ વાય, વ્યાધિ સર્વે ધીથી જાય.-૯ શાક પાક થાય ભલાં ઘીથી, ખીજું એહવું એસડ નથી; ઘીના ઠ્ઠીવે માંગલિક કહ્યો, ઘીએ જમાઇ રીસાતા રહ્યો.-૧૦ ન્હાના મહેાટા કુલેર કરે, થીજીહાય તા લખકા ભરે; સુંવાળું ગલગલ ઉતરે, સીહાંરી હેાય તે માખણ હરે.-૧૧ સાસુ જમાઈ કરવા મેળ, કેષ ઉપાડી કીધો ભેળ; ખલહુળ નામે ભલી કહેવાય, ઘી પીરસે તેા પ્રીત જ થાય.-૧૨ વરે પૂછે ઘી કેતુ' વળ્યું, ધીઅ પખે તે લેખું કહ્યું; ઘી સંચારે વિવાહ અછે, બીજી વસ્તુ લેશું પછે.-૧૩ ધૃતદાને સમકિત આણીયે, ધન્ના સારથપતિ જગ જાણીયે; બ્રાહ્મણને ધી વખાણીયા, નિત્ય જમે પુણ્યવત વાણીયા.-૧૪ પામર ખાયે પર વિવાહે, કરપી ખાયે પર ઘર જાયે; ઉંદર સાપ વૃક્ષ તે થાય, ધન ઉપર પરઠી રહે પાય.-૧૫ બુધવારે ઘી ટીલું કરે, શૂળ રાગ ઉપદ્રવ રે; ઘરડાને ઘી વહાલું સહી, જૂના હાડ રહે ઘીથી લહી.-૧૬ પાટી પીડે ઘી મૂકીએ, ઘાવ વળી શુંમડ ત્રહ ીએ; શ્રી ખાધે તપ સાહિલેા થાય, પગ બળ નયણે તેજ કહાય.-૧૭ છતું ઘીય જે પીરસે નહિ, નરનાં નામ તસ લીજે નહિ, સઘળા ઉપર ધૃત સાર, તે મત વારે વારેા વાર.-૧૮
છે
૨૧
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૨],
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ઘીના ગુણને ઉત્તમનાં વહેણ, એ બે સરખાં જાણે સયણ; શુભવિજય પંડીતથી લહ્યો,લાભવિજય ઘીને ગુણ કહ્યો. ૧૯
શ્રી હેતવિજયજી કૃત અઢાર નાતરાંની સજઝાય
ઢાળ પહેલી
(૨૩ર) પહેલાંને સમરું પાસ પંચાસરે રે, સમરી સરસ્વતી માય; નિજ ગુરૂ કેરાં રે ચરણ નમી કરી રે, રચશું રંગ સક્ઝાય.-૧ ભવિ તમે જે જે એ સંસાર નાતરાં રે, એક ભવે હુ અઢાર; એહવું જાણીને દૂરે નિવારજે રે, જિમ પામો સુખ અપાર.
ભવિ–૨ નગરમાં મેટું રે મથુરા જાણુએ રે તિહાં વસે રે ગણિકા એક કુબેરના રે નામ છે તેનું રે,વિલસે સુખ અનેક. ભ૦-૩ એક દિન રમતાં પર શું પ્રેમમાં રે, ઉદરે રહ્યું ઓધાન; પૂરણ માસે પ્રસવ્યું જોડલું રે, એક બેટે બેટી સુજાણ. ભ૦-૪ વેશ્યા વિમાસે આપણને ઘરે રે, કુણ જાળવશે એ બાળ; ક્ષણ ક્ષણ જેવાં દેવાં ને ધવરાવવાં રે, કુણ કરે સાર સંભાળ.
ભવિ૦-૫ એહવું વિમાસી રે પેટીમાં લઈ રે, ઘાલ્યાં બાળક દોય; માહે તે મેલી નામાંકિત મુદ્રિકા રે, નદીમાં ચાલવે સોય. ભ૦જમુનામાં વહેતી રે આવી શૈરીપુરી રે, વહાણું તે વાછું તે વાર; તવ તિહાં આવ્યા રે દેય વ્યવહારીયા રે, નદી કાંઠે હર્ષ અપાર.
ભવિ૦–૭
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાંની સજ્ઝાય
[ ૩૨૩
દૂરથી દીઠી રે પેટી આવતી રે, હૈડે વિમાસે ઢાય; એહમાં જે હાશે રે તે આપણુ એહુ રે, વહે'ચી લેશું સેાય.
ભવિ૦-૮ એલ બંધ કીધા ક્રાય વ્યવહારીયે રે, કાઢી પેટી તે બહાર; પેટી ઉઘાડી રે છાની સેાડમાં રે, લેઈ આવ્યા નગર માઝાર. ભવિ૦-૯
પેટી ઉઘાડીને નિહાળતાં હૈ, દીઠાં બાળક ઢાય; મનમાં વિચારે રે દાય વ્યવહારીયા રે, શું જાણે પૂર કાય, ભવિ−૧૦ જેણે સુત નહિ હતા તેણે બેટા લીયેા રે, બીજે મેટી હા લીધ; મુદ્રિકા મેલ રે નામ કુબેરદત્ત દીયા રે, કુબેરદત્તા વળી દીધ. ભવિ−૧૧ અનુક્રમે વાથ્યાં રે ઢાય ભણ્યાં ગણ્યાં રે, પામ્યા યૌવન સાર; માત તાત જોઈ ને પરણાવીયાં રે, વિલસે સુખ અપાર. ભ૦-૧૨ ઢાળ બીજી ( ૨૩૩ )
એક દિન બેઠાં માળીયે રે લાલ,નરનારી મળી રગ રે; રગીલાક ત. આવાને પિયુડા આપણુ ખેલીયે રે લાલ,રસું છું ઘણી મનેાહાર રે. ર્ગીલા॰ એક૦-૧ હાસ્ય વિનાદ કરે ઘણાં રે લાલ,માને નિજ ધન્ય અવતાર રે; ૨૦ સાર પાસે રમીયે સોગઠે રે લાલ, આણી મનમાં ઉમ’ગ રે, રંગીલા એક-૨ દીઠી નામાંકિત મુદ્રિકા રે લાલ,હિયડે વિમાસે નાર રે. ૨૦-૩ રંગે રૂપે એહુ સરીખાં રે લાલ, સરખાં વીટીંમાં નામ ૐ. ૨૦ નારી વિચારે ચિત્તમાં રે લાલ, મેં કીધું અકામ રે. ૨૦-૪
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
રમત મેલી પિયરમાં ગઈ રે લાલ, પૂછે માતાને વાત રે, ૨૦ માત કહે હું જાણું નહિ રે લાલ,જાણે તારે તાત રે. ૨૦-૫ તાત કહે સુણજે સુતા હે લાલ, સંક્ષેપે સઘળી વાત રે; રં પેટી માંહેથી વહેંચીયા રે લાલ,બાળક દેય વિખ્યાત રે. ૨૦-૬ કુબેરદત્તા મન ચિતવે રે લોલ, કીધે અપરાધ રે; ૨.૦ ભાઈ વે ને ભાઈ ભેગબે રે લાલ, એ સવિ કમની વાત રે.
રંગીલા. એક-૭ એમ ચિંતવીને સંયમ લીયે રે લાલ, પાળે પંચાચાર રે; ૨૦ સમિતિ ગુપ્તિને ખપ કરે રે લાલ, છ કાય રક્ષા સાર રે.
રંગીએક - ૮ કુબેરદત મન ચિંતવેરે લાલ, એ નગર માંહે ન રહેવાય રે; રં બેન વરીને ભેગવી રે લાલ, ઘર ઘર એ કહેવાય છે. રંગી. એ – ૯ કરદત્ત તિહાંથી ચાલી રે લાલ, આ મથુરા માંય રે; રં૦ વેશ્યા મંદિરમાં આવી રે લાલ, કરે વેશ્યા શું અન્યાય રે.
રંગીએકટ-૧૦ કબેરદત્ત નિજ માતશું રે લાલ, સુખ વિલસે દિન રાત રે; ૨૦ એમ કરતાં સુત જનમીયે રે લોલ, એ સવિ કમની વાત રે,
રંગી. એકટ–૧૧ તપ જપ સંયમ સાધતાં રે લાલ, પાળતાં કિરિયા સાર રે, ૨૦ જ્ઞાન અવધિ તિહાં ઉપન્યું રે લાલ, દીયે તિહાં જ્ઞાન વિચાર રે.
રંગી. એકટ-૧૨ અવધિજ્ઞાને સાધવીએ રે લાલ, દીઠે મથુરા મેઝાર રે; રંગી નિજ જનની સુખ વિલસતો રે લાલ, ધિક ધિક તસ અવતાર રે.
રંગીએક ૦–૧૩,
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________
અઢાર નાતરાંની સજ્ઝાય
[૩૫
ગુરૂણીને પૂછી કરી રે લાલ, આવી મથુરાં જામ રે; રગીલા॰ વેશ્યા મંદિર જઈ ઉતરી રે લાલ, કરવા ધર્મનું કામ રે. ગી॰ એક૦-૧૪
ઢાળ મીજી
( ૧૩૪)
ઈ અવસર નાના બાલુડા રે કાંઈ, પારણે પાળ્યો જેહ; ગાઉં હાલરૂ. હાલેા હાલા કહી હુલરાવતી રે કાંઈ, સાધવી ચતુર સુજાણુ. ગાઉં હાલરૂમ.- ૧ સગપણુ છે તારે માહરેરે કાંઈ, સાંભળ સાચી વાત; સુણ તું મા કાકા ભત્રીજા પાતરા રે કાંઈ, દીકરા દેવર જેઠ.
સુણ તું માલુડા.- ૨ સગપણુ છે તાહરે માહરેરે કાંઇ, ખટ ખીજા કહું તે; સુણ તું મા॰ અધવ પિતા વડવા રે કાંઈ, સસરે સુત ભરતાર. સુણૢ૦- ૩ સગપણ છે તાહરે મારે રેકાંઈ, ખટ ત્રીજા કહું તેહ; સુણ તું માતાજી. કહું શાક્ય ભેજાઇ. સુણ તું માતાજી.- ૪
માતા કહું સાસુ કહું રે કાંઇ, વળી
વડીએઈ વળી મુજ સગપણ બહુ રે કાંઈ, તુજ મુજ સગપણ એહ;
સુણ॰
એહ સંબંધ સિવ સાંભળી રે કાંઈ, ઘરમાંથી આવ્યા દોય. સુણ તું શ્રમણીજી.- ૫
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________
*
~
-
૩૨૬] શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ અછતાં આળ ન દીજીએ રે કાંઈ, તુમ મારગ નહીં એહ;
સુણ તું શ્રમણીજી. શ્રમણી કહે સુણે દેય જણાં રે કાંઈ ખોટું નહિય લગાર.
સુણ તું માતાજી.- ૬ પેટીમાં ઘાલી મૂકીયાં રે કાંઈ, જમુનાએ વહેતાં દેય;
તમે સાંભળજે. શારીપુરી નગર તિહાં વળી રે કાંઈ, પેટી કાઢી સય.
તમે સાંભળજો.- ૭ ઈમ નિસુણી તે દોય જણે રે કાંઈ, સંયમ લીધો તેણિવાર; તમે સંયમ લેઈ તપ આદરી રે કાંઈ, દેવલોક પહોતાં તેણિવાર રે.
રંગીલા– ૮ તપથી સવિ સુખ સંપજે રે કાંઈ, તપથી પામે જ્ઞાનરે ભવિકજન. તપથી કેવળ ઉપજે રે કાંઈ, તપ મહાટું વરદાન રે.
ભવિકજન.- ૯ તપગચ્છ પતિ ગુણ ગાવતાં રે કાંઈ, દ્ધિ વૃદ્ધિ ઘર થાય; ભવિ. પંડિત દાનવિજય તણે રે કાંઈ, હેતવિજય ગુણ ગાય.
ભવિકજન.-૧૦
શ્રી મયવિજયજી કૃત મૂર્ખને પ્રતિબંધની સજઝાય
(૨૩૫) જ્ઞાન કદી નવ થાય, મૂરખને જ્ઞાન કદી નવિ થાય; કહેતાં પિતાનું ' પણ જાય. મૂરખને -૧
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________
મૂર્ખને પ્રતિબંધની સજઝાય
[૩ર૭
શ્વાન હોય તે ગંગાજળમાં, સે વેળા જે ન્હાય; અડસઠ તીરથ ફરી આવે પણ, શ્વાન પણું નવિ જાય. મૂરખ૦-૨ ક્રૂર સર્પ પયપાન કરતાં, સંત પણું નવિ થાય; કસ્તુરીનું ખાતર જે કીજે, વાસ લસણ નવિ જાય. મૂરખ૦-૩ વર્ષો સમે સુગ્રી તે પક્ષી, કપિ ઉપદેશ કરાય; તે કપિને ઉપદેશ ન લાગે, સુગ્રી ગૃહ વિખાય. મૂરખ૦-૪ નદી માંહે નિશદિન રહે પણ, પાષાણ પણું નવિ જાય; લેહ ધાતુ ટંકણ જે લાગે, અગ્નિ તુરત ઝરાય. મૂરખ૦–૫ કાગ કંઠમાં મુક્તાફળની, માળા તે ન ધરાય; ચંદન ચર્ચિત અંગ કરીને, ગર્દભ ગાય ન થાય. મૂરખ૦-૬ સિંહ ચરમ કઈ શિયાળ સુતને, ધારે વેષ બનાય; શિયાળ સુત પણ સિંહ ન હવે, શિયાળ પણું નવિ જાય. મૂ૦-૭ તે માટે મૂરખથી અળગા, રહે તે સુખીયા થાય; ઉખર ભૂમિ બીજ ન હોવે, ઉલટું બીજ તે જાય. મૂરખ૦–૮ સમકિત ધારી સંગ કરીને, ભવ ભય ભીતિ મિટાય; મયાવિજય સદ્ગુરૂ સેવાથી, બેધિ બીજ સુખ પાય. મૂઠ-૯
શ્રી માનવિજ્યજી કૃત શ્રી આઠ મદનિવારણની સજઝાય
(ર૩૬) મદ આઠ મહામુનિ વારીયે, જે દુર્ગતિના દાતારે રે; શ્રીવીર જિનેસર ઉપદીશે, ભાખે હમ ગણધારે રે. મદ - ૧ હાજી જાતિને મદ પટેલે કહ્ય, પૂર્વે હરિકેશીએ કીધું રે; ચંડાળ તેણે કુળ ઉપન્ય, તપથી સવિ કારજ સીધ્યો છે. મ - ૨
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૨૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
હાંજી કુળ મદ ત્રીજો દાખીયા, ચિી ભવે કીધા પ્રાણી રે; કાડાકેાડી સાગર ભવમાં ભમ્યા, મદ મ કરો ઈમ મન જાણી રે.
હાંજી ખળ મદથી દુઃખ પામીયા, શ્રેણિય વસુભુતિ જઈ ભાગવ્યાં દુઃખ નરક તણાં, મુખ પાડતાં નિત
મ૬૦ ૪
હાંજી સનતકુમારે નરેસરૂ, સુર આગળ રૂપ વખાણું રે; રામ રામ કાયા અગડી ગઈ, મદ ચેાથાનું એ ટાણું' રે. મદ॰- ૫ હાંજી મુનિવર સંયમ પાળતાં, તપના મદ મનમાં આયે રે; થયા ફૂગડું ઋષિ રાજિયા, પામ્યા તપના અંતરાયારે. મ− દ્ હાંજી દેશ દશારણના ધણી, રાય દશા ભદ્ર અભિમાની રે; ઇંદ્રની ઋદ્ધિ દેખી બૂઝી, સંસાર તજી થયા જ્ઞાની રે. મ॰- ૭ હાંજી સ્થૂલિભદ્રે વિદ્યાના કર્યાં, મદ સાતમા જે દુઃખદાઇ રે; શ્રુત પૂરણ અર્થ ન પામીયા, જીએ માન તણી અધિકાઈ રે.
મઃ- ૩
જીવે રે;
રીવા રે.
મદ- ૯
રાય સુભૂમ ષટ ખડના ધણી, લાભના મદ કીધેા અપાર રે; હુય ગય રથ સમ સાયર ગળ્યું, ગયેા સાતમી નરક મેાઝાર રે.
મ૪૦ ૯
ઈમ તન ધન ચૌવન રાજ્યના, મ ધરા મનમાં અહંકારો રે; એ અથિર અસત્ય સવિ કારમું, વિષ્ણુસે ક્ષણમાં બહુ વારો રે.
મ૬૦-૧૦
મદ
આઠ નિવારો વ્રત ધરી, પાળે! સયમ કહે માનવિજય તે પામશે, અવિચળ પદવી
સુખકારો રે; નર નારી રે. મદ૦-૧૧
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મ પ્રબંધની સઝાય
ترو مي مية بومی و ترمیم مو به میخی .
و
خرید رحیمی
મુનિ લાવણ્યસમય વિરચિત આત્મ પ્રબોધની સજઝાય.
(ર૩૭) એક ઘર ઘડા હાથીયાજી રે, પાયક સંખ્યા ન પાર; મોટા મંદિર માળીયાંજી રે, વિશ્વ તણે આધારરે. જીવડા દીધાનાં ફળ જોય, વિણ દીધે કિમ પામીએજીરે; હૈડે વિમાસી જોય રે, જીવડા દીધાનાં ફળ જોય-એરાગ-૧ દેય નર સાથે જનમીયાજીરે, એવડે અંતર આજ; એક માથે ભારી વહે જી રે, એક તણે ઘેર રાજરે. જીવડા-૨ આંગણે નારી મલપતીજી રે, મીઠા બેલી રે નાર; એક ઘેર કાળી કુબડીજી રે, કાંઈ ન ચાલે ઘરબારરે જીવડા-૩ શેવ સુંવાળી લાપશીજી રે, ભજન કૂર કપુર; એક ઘેર કુકશ ઢોકળાંજરે, પેટ નહીં ભરપૂર રે. જીવડાવ-૪ એક ઘેર બેટા રૂડાજી રે, રાખે ઘરને રે સૂત્ર; એક ઘેર દીસે વાંઝીઆજી રે,એક કુલખ પણ કુપુત્રરે.જીવડા –પ એક ઘોડે ચઢી હાલશે જી રે, એક આગળ ઉજાય; એક નર પેઢે પાલખીજી રે, એક ઉલાસે પાય રે.જીવડા –૬ દંભ વિના જે ગર્વ કરેજી રે, ભેળા મૂરખ આલ; જે વાવીજે કદરાજી રે, તે કિમ લણીએ સાળ રે, જીવડા –૭ માથે છત્ર ચમ્મર ઢળજી રે, ઢમકે ઢેલ નિશાન; મુનિ લાવણ્યસમય ઈમ ભણેજી રે, પુણ્ય તણે પરિમાણ રે.
જીવડા –૮ ભાવ કરી જે આપશેજી રે, વળી વિશેષે રે દાન, ઈંદ્ર તણાં સુખ ભેગવેજી રે, પામે અમર વિમાનરે. જીવડાવ-૯
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
- *
*
*
*
*
*
શ્રી જ્ઞાનવિમલસૂરિ કૃત આત્માને શિખામણુની સજઝાય
- (૩૮) માહરા આતમ, એહિ જ શીખ સાંભળે; કાંઈ કુમતિ કુસંગતિ ટાળો રે. માહરા –એ રાગ. સુગુરૂ સુદેવ સુધર્મ આદરજે, દોષ રહિત ચિત્ત ધરજે; દેષ સહિત જાણું પરિહરજે, જીવદયા તું કરજે રે. માપાછલી રાતે વહેલો જાગે, ધ્યાન તણે લય લાગે; લોક વ્યવહાર થકી મત ભાગે, કષ્ટ પડે મમ માગે રે. મા૨ દુઃખ આવે પણ ધર્મ મ મૂકે, કુળ આચાર મ ચૂકે; ધરતી જેઈને પગ તું મૂકે, પાપે કિમહી મ ટૂકે છે. મા-૩ સશુરૂ કેરી શીખ સુણજે, આગમને રસ પીજે, આળી રશે ગાળ ન દીજે, આપ વખાણ ન કીજે રે. મા-૪ શક્ત વ્રત પચ્ચખાણ આદરીયે, લાભ જોઈ વ્યય કરીયે; પર ઉપકારે આગળ થાયે, વિધિશું યાત્રાએ જઈયે રે. મા૫ સમકિતમાં મત કરજે શંકા, ધમેં મ થાઈશ વંકા; છડી સત્વ ન થાયે એ રંકા, સંતોષ સેવન ટૂંકા રે. મા૬ કિમહી જુઠું વયણ મ ભાખે, જિન ભેટે લેઈ આખે; શીલરતન રૂડી પરે રાખે, હીણે દીણ મ દાખે રે. મા–૭ સમકિત ધર્મ મ મૂકે ઢીલો, વ્યસને મ થાઈશ વિલે; ધર્મ કાજે થાજે તું પહેલે, એહિ જ જસને ટીલે રે. મા–૮ જ્ઞાન દેવ ગુરૂ સાધારણનું, દ્રવ્ય રખેવું કરજે, પાખંડી અન્યાય તણું દ્રવ્ય, સંગતિ દરે કરજે રે. મા –૯
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________
મન ભમરાની સજઝાય
[૩૩૧
*
*
*
વિનય કરજે ગુરૂ જન કેરે, પંચ પર્વ ચિત્ત ધરજે; હીન મહેદય અનુકંપાયે, દુખિયાને સાધારે. મા–૧૦ શક્તિ પાપે મ કરીશ મેટાઈ, શુભ કામે ન ખટાઈ,
ડીજે ગુગલ ચટ્ટાને, મળવું ન દુષ્ટથી કાંઈ રે. માઇ-૧૧ ધર્મક્ષેત્રે નિજ ધનને વાવે, જિમ આગળ સુખ પાવે, પરનિદા નિજ મુખે મત લાવે, આપે હીણું ભાવે રે. મા–૧૨. ઉદેરી મત કરજે લડાઈ, આદરજે સાદાઈ ફુલા ચિત્ત ન ધરે જડાઈ, પામીશ એમ વડાઈરે. મા–૧૩ વિધિશું સમજી વ્રત આદરજે, ત્રણ્યકાળ જિન પૂજે; બુધ પૂછીને ઉદ્યમ કરજે, વ્યસન અવશ્ય પરિહરજે રે. મા–૧૪ જ્ઞાનવિમળ ગુરૂ સેવા કરીયે, તે ભવસાગર તરીયે; શિવસુંદરીને સહેજે વરીયે, શુદ્ધ મારગ અનુસરીયેરે. માટ–૧૫
શ્રી લાભવિજયજી કૃત મન ભમરાની સજઝાય
(૨૩૯) ભૂલ્યા મનભમરા તું કયાં ભમે, ભમિ દિવસ ને રાત; માયાને બાંધ્યો પ્રાણિ, ભમે પરિમલ જાત. ભૂલ્યા -૧. કુંભ કાચે રે કાયા કારમી, તેહનાં કરે રે જતન્ન; વિણસતાં વાર લાગે નહિ, નિર્મળ રાખેરે મન્ન. ભૂલ્યવ–૨. કેનાં છેર કેનાં વાછરું, કોના માય ને બાપ; અંતે જાવું છે એકલું, સાથે પુન્ય ને પાપ. ભૂલ્યા –૩ જીવને આશા ડુંગર જેવડી, મરવું પગલાં રે હેઠ; ધન સંચી સંચી કાંઈ કરે, કર દૈવની વેઠ. ભૂલ્યા –૪
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૨ ]
શ્રી જૈન સઝાય સ`ગ્રહ
ક્રોડ;
ધંધા કરી ધન મેળવ્યું, લાખે। ઉપર મરણની વેળા માનવી, લીધેા કદારો છેોડ. ભૂલ્યા૦-૫ મૂરખ કહે ધન માહરૂં, ધેાખે ધાન ન ખાય; વસ્ત્ર વિના જઈ પઢવું, લખપતિ લાકડા માંય, ભૂલ્યા-૬ ભવસાગર દુ:ખ જળ ભર્યાં, તરવા છે રે તેહ; વિચમાં ભય સખળેા થયા, કમ વાયરાને મેહ, ભૂલ્યા૦-૭ લખપતિ છત્રપતિ સવિ ગયા, ગયા લાખ બે લાખ; ગવ કરી ગેાખે એસત્તા, સવ થયા અળી રાખ. ભૂલ્યા૦-૮
લુહાર, ભૂલ્યા૦-૯
ૐ પાર;
ધમણ ધખતી રે રહી ગઈ, મુઝે ગઈ લાલ અંગાર; એરણુકા ઠબકા મટો, ઉઠુ ચલ્યેા રે વટ મારગ ચાલતાં, જાવું પેલે આગળ હાટ ન વાણીયેા, સબળ લેજો રે સાર. ભૂલ્યા૦-૧૦ પરદેશી પરદેશમે, કુણ શું કરી રે સ્નેહ; આયા કાગળ ઉઠ ચલ્યા, ન ગણે આંધી ને મેહ. ભૂલ્યા૦-૧૧ કેટ ચાલ્યા રે કેઇ ચાલશે, કેઈ ચાલણહાર;
રે
કેઈ બેટા રે બુઢા બાપડા, જાએ નરક મેાઝાર, ભૂલ્યા૦-૨૨ જે ઘેર નાખત વાગતી, થાતાં છત્રીસે રાગ; જે ખડેર થઇ ખાલી પડચાં, બેસણુ લાગ્યાં છે કાગ. ભૂલ્યા૦-૧૩ ભમરા આવ્યે કમળમાં, લેવા કમળનું ફૂલ; કમળની વાંછાએ માંહિ રહ્યો, જિમ આથમતે સૂર. ભૂલ્યા૦-૧૪ રાતના ભૂલ્યા રે. માનવી, દિવસે મારગ આય; દિવસના ભૂલ્યે રે માનવી, ફ્િરફિર ગેાથાં ખાય. ભૂલ્યા૦-૧૫ સદ્ગુરૂ કહે વસ્તુ વે’રિયા, જે કાંઇ આવે રે સાથ; આપણા લાભ ઉગારીએ, લેખુ* સાહિબ હાથ. ભૂલ્યા૦-૧૬
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અમૃતવેલીની સઝાય
[૩૩૩
vvvvvvvvvvvvv
શ્રી યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય વિરચિત શ્રી અમૃતવેલીની સઝાય
(૨૪૦) ચેતન જ્ઞાન અજુવાળી એ, ટાળીએ મેહ સંતાપ રે, ચિતડું ડમડેળતું રાખીએ, પાળીએ સહજ ગુણ આપશે. ચે૦૧ ઉપશમ અમૃત રસ પીજીએ, કીજીએ સાધુ ગુણ ગાન રે, અધમ વયણે નવિ ખીજીએ, દીજીએ સજજનને માન રે. ૨૦–૨ ક્રોધ અનુબંધ નવિ રાખીએ, ભાંખીએ વયણ મુખ સાચ રે; સમકિત રત્ન રૂચિ જોડીએ છેડીએ કુમતિ મતિ કાચ રે. ૨૦-૩ શુદ્ધ પરિણામને કારણે, ચારનાં શરણું ધરે ચિત્ત રે, પ્રથમ તિહાં શરણ અરિહંતનું, જેહ જગદીશ જગમિત્ત રે.
ચેતન -૪ જે સમોસરણમાં રાજતા, ભાંજતા ભવિક સંદેહ રે; ધર્મનાં વચન વરસે સદા, પુષ્કરાવ જિમ મેહ રે. ૨૦-૫ શરણ બીજું સિદ્ધનું, જે કરે કર્મ ચકચૂર રે; ભોગવે રાજ્ય શિવનગરનું, જ્ઞાન આનંદ ભરપૂર રે. ૨૦-૬ સાધુનું શરણ ત્રીજું ધરે, તેહ સાધે શિવ પંથે રે; મૂળ ઉત્તર ગુણ જે વર્યા, ભવ તર્યા ભવ નિર્ગથ રે. ૨૦–૭ શરણ ચેાથું ધરે ધર્મનું, જેહમાં વર દયા ભાવ રે; જેહ સુખ હેતુ જિનવરે કહ્યું, પાપ જળ તરવા નાવ રે. ૨૦–૮ ચારનાં શરણ એ પડિવણજે, વળી વડજે ભાવના શુદ્ધ રે; દુરિત સવિ આપનાં નિંદીયે, જેમ હેાયે સંવર વૃદ્ધિ રે. ૨૦-૯ ઈણ ભવ પરભવ આચર્યા, પાપ અધિકરણ મિથ્યાત રે,
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________
૧૩) શ્રી જૈન ઝાય સંગ્રહ જે જિન આશાતનાદિક ઘણાં,નિંદીયે તેલ ગુણ ઘાત રે. ૨૦-૧૦ ગુરૂ તણાં વચન તે અવગણી, ગુંથી આ આપ મત જાળ રે; બહુ પરે લેકને ભેળવ્યાં, નિંદી તેહ જાળ રે. ચે-૧૧ જેહ હિંસા કરી આકરી, જેહ બોલ્યા મૃષાવાદ રે; જે પરધન હરી હરખીયા,કીધેલ કામ ઉનમાદ રે. ૨૦-૧૨ જેહ ધન્ય ધાન્ય મૂછ ધરી, સેવીયાં ચાર કષાય રે; રાગને દ્વેષને વશ હુવા, જે કલહ ઉપાય રે. ચેતન-૧૩ જૂઠ જે આળ પરને દીયાં, જે કર્યા પિશુનતા પાપ રે; રતિ અરતિ નિંદ માયા મૃષા,વળીય મિથ્યાત્વ સંતાપ રે. ૨૦૧૪ પાપ જે એહવા સેવીયાં, તેહ નિંદીએ ત્રિર્હ કાળ રે; સુકૃત અનુમોદના કીજીએ,જિમ હોયે કેમ વિસરાળ રે. ૨૦-૧૫ વિશ્વ ઉપગાર જે જિન કરે, સાર જિન નામ સંગ રે; તે ગુણ તાસ અનમેદિયે, પુણ્ય અનુબંધ શુભયોગ રે. ૨૦-૧૬ સિદ્ધની સિદ્ધતા કર્મના, ક્ષય થકી ઉપની જેહ રે; જેહ આચાર આચાર્યને, ચરણ વન સીંચવા મેહ રે. ૨૦-૧૭ જેહ ઉવજઝાયને ગુણ ભલે, સૂત્ર સજઝાય પરિણામ રે; સાધુની જે વળી સાધુતા, મૂળ ઉત્તર ગુણ ધામ રે. ૨૦–૧૮ જેહ વિરતિ દેશ શ્રાવક તણું, જેહ સમકિત સદાચાર રે; સમકિતદષ્ટિ સુર નર તણે, તેહ અનુમદિયે સાર રે. ૨૦૧૯ અન્યમાં પણ દયાદિક ગુણ, જેહ જિનવચન અનુસાર રે, સર્વ તે ચિત્ત અનુદિયે, સમકિત બીજ નિરધાર; ચે-૨૦ પાપ નવિ તીવ્ર ભાવે કરે, જેહને નવિ ભવ રાગ રે; ઉચિત સ્થિતિ જે સેવે સદા, તેહ અનુદવા લાગશે. ૨૦-૨૧ થડે પણ ગુણ પર તણો, સાંભળી હર્ષ મન આણે રે;
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અમૃતવેલીની સજઝાય
[ ૩૩૫
દેષ લવ પણ નિજ દેખતાં, નિજ ગુણ નિજાતમા જાણરે.
ચેતન –૨૨ ઉચિત વ્યવહાર અવલંબને, ઈમ કરી સ્થિર પરિણામ રે; ભાવિયે શુદ્ધ નય ભાવના, પાપ નાશક તણું ઠાણ રે. ૨૦-૨૩ દેહ મન વચન પુદ્ગલ થકી, કર્મથી ભિન તુજ રૂપ રે; અક્ષય અકલંક છે જીવનું, જ્ઞાન આનંદ સરૂપ રે. ૨૦-૨૪ કર્મથી ક૯૫ના ઉપજે, પવનથી જિમ જળધિ વેલ રે, રૂપે પ્રગટે સહજ આપણું, દેખતાં દષ્ટિ સ્થિર મેલ રે. ૨૦-૨૫ ધારતાં ધર્મની ધારણું, મારતાં મેહ વાડ ચેર રે; જ્ઞાન રૂચિ વેલ વિસ્તારતાં, વારતા કર્મનું જોર રે. ૨૦–૨૬ રાગ વિષ દોષ ઉતારતાં જારતાં શ્રેષ રસ શેષ રે; પૂર્વ મુનિ વચન સંભારતાં, સારતા કર્મ નિઃશેષ રે. ૨૦૨૭ દેખીએ માર્ગ શિવ નગરને, જે ઉદાસિન પરિણામ રે; તેહ અણછેડતાં ચાલીયે, પામીયે જિમ પરમ ધામરે. ચે-૨૮ શ્રી નવિજય ગુરૂ શિષ્યની, શીખડી અમૃતવેલ રે; એહ જે ચતુર નર આદરે,તે લહે સુજસ રંગ રેલ રે.ચે૨૯ * શ્રી લબ્ધિવિજયજી કૃત શ્રી જીવ હિતશિખામણની સજઝાય
(૨૪૧) જોઈ જતન કર જીવડા, આયુ અજાણ્યું જાય રે, લે હા લક્ષ્મી તણો, પછી કાંઈ નવિ થાય છે. જોઈ–૧ - દુલહ ભવ માણસ તણો, દુલહે દેહ નિરોગી રે; ૨, દુલહે દયા ધર્મ વાસના, દુલહ સુગુરૂ સંગ રે. જે-૨૧
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૬ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
દિન ઉગે દિન આથમે, ન વળે કઈ દિન પાછો રે; અવસરે કાજ ન કીધલું, તે મનમાં રહેશે લાછે રે. જે-૩ લેભ લગે લખ સંચીયા, તેં પર ધન હરી લીધાં રે; કેડે ન આવે કેઈને, કેડે કરમ રહ્યાં કીધાં રે. ઈ-૪ માતા ઉદરે ઉધે રહ્યા, કેડી ગમે દુખ દીઠાં રે,
નિ જનમ દુઃખ જે હવે, તે તુજ લાગે છે મીઠાં રે. – હે હૈ ભવ એળે ગયે, એકે અરથ ન સાધ્યો રે; સદગુરૂ શીખ સુણી ઘણી, તે પણ સંગ ન વાવ્યો રે. -૬ માન મને કઈ મતિ કરો, જમ જિ નવિ કેણે રે; સુકૃત કાજ ન કીધાં, બે ભવ હાર્યો છે તેણે રે. ઈ૭ જપ જગદીશનાં નામને, કાંઈ નચિંતે તું સુવે રે; કાજ કરે અવસર લહી, સવિ દિન સરીખા ન હુવે રે. જો૦-૮ જગ જાતે જાણી કરી, તિમ એક દિન તુજ જા રે; કર કરો જે તુજને હુવે, પછી હશે પસતાવે છે. જે-૯ તિથિ પ તપ નવિ કર્યો. કેવળ કાયા તે પિષી રે; પરભવ જાતાં ઈણ જીવને, સંબળ વિણ કિમ હસે રે. -૧૦ સુણ પ્રાણી પ્રેમે કહી, લબ્ધિ લહી જિમ વાણી રે; સંબળ સાથે સંગ્રહો, ઈમ કહે કેવળનાણી રે. જોઈ૦-૧૧
શ્રી નવિજયજી કૃત શ્રી ચેતનને શિખામણની સઝાય
(૨૪૨) ચેતન અબ કછુ ચેતીએ જ્ઞાન નયન ઉઘાડી; સમતા સહજ પણું ભજે, તજે મમતા નારી. ચેતન-૧
તપ નવિ કર્યો પછી હશે અને જો રે
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ચેતનને શિખામણની સજઝાય
[૩૩૭
યા દુનિયા હે બાવરી, જેસી બાજીગર બાજી; સાથ કીસીકે ના ચલે, ક્યું કુલટા નારી. ચેતન -૨ માયા તરૂ છાયા પરે, ન રહે થિર કારી; જાનત હે દિલમેંજની, પણ કરી નિગારી. ચેતન-૩ મેરી મેરી તું ક્યા કરે, કરે કેણ શું યારી; પલટે એકણ પલકમાં, ક્યું ઘન અંધીયારી. ચેતનવ-૪ પરમાતમ અવિચળ ભ, ચિદાનંદ ચાકરી, નય કહે નિયત સદા કરે, સબ જન સુખકારી. ચેતન –પ પાંચ ઇંદ્રિયોની સજઝાય
(૨૪૩) કાયા રૂપી બ પિંજરો, તેમાં પાંચ ભુજંગને વાસ; તેહને છુટા મૂકે થક, કરે અતિશે વિનાશ.
હે મૂરખ, ન મેલે ઇંદ્રિય મકળી–૧ તે તે દી ઝળહળે, માંહી બળે કુદાં ને પતંગ ચક્ષુ તણા રસ લુપી, બળી દીવા કેરે સંગ. હે મૂરખ૦-૨ વિણા બજાવે વનમાં પારધી, જેની સુરતા વણામાં જાય; શ્રોત્ર તણે રસ લુપી, મૃગનું બાણે શરીર વીંધાય. હે-૩ જળમાં હાલે રૂડી માછલી, તેની સુરતા તે લેટમાં જાય; જીભ તણી રસ લોલુપી, તેનું ગળું કાંટે વીંધાય. હેવ-૪ સાંજ પડે ને રવિ આથમે, ભમરે જઈ બેસે કમળને છોડ; ઘાણ તણે રસ લુપી, ગજે કીધે કમળને તેડ. હે -૫ મયગળ માતો મદ ઝરે, તેની સુરતા હાથણીમાં જાય; કામ તણે રસ લોલુપી, પડે આવી ખાડા માંય. હે-૬,
વાસ
ચશુ તણા, દીવે અળસર, નરેશ અતિશે
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૩૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
એક ઈંદ્રિય જેની વશ નહિ, તેહના એહ હવાલ; પાંચ ઇંદ્રિય જેની વશ નહિ, તેહના કવણ હવાલ. હે -૭ પાંચ ઇંદ્રિય જેણે વશ કરી, જાણી અથિર સંસાર; તે પ્રાણી કમ ખપાઈને, પહેત્યાં કાંઈમેક્ષ મેઝાર. હે -૮
શ્રી તત્વવિજયજી વિરચિત અનિત્ય સંબંધની સજઝાય
(૨૪૪) કહેના રે સગપણ કેહની માયા, કેહનાં સજન સગાઈ રે; સજન વરગ કેઈસાથ ન આવે, આવે આપ કમાઈ રે કહેનાં-૧ (હારૂં મહારું સૌ કહે પ્રાણી, હારું કેણ સગાઈ રે; આપ સવારથ સહુને હાલે,કુણ સજજન કુણ માઈરે. કહેવ-૨ ચલણું ઉદરે બ્રહ્મદત્ત આયે, જુઓ માત સગાઈ રે; . પુત્ર મારણને અગ્નિ જ કીધી, લાખનાં ઘર નિપજાઈ રે. કo-૩ કાષ્ટ પિંજર ઘાલીને મારે, શસ્ત્ર ગ્રહી દેડે ધાઈ રે; કણિકે નિજ તાત જ હણી,તો કિહાં રહીં પુત્ર સગાઈરેક૦૪ ભરત બાહુબળ આપે લડીયા, આપ આપે સજજ થાઈરે; બાર વરસ સંગ્રામ જ કીધે, કિહાં રહી ભ્રાત સગાઈ રે. ક૦૫ ગુરૂ ઉપદેશથી આય પ્રદેશી, સુધે સમકિત પાઈ રે;
સ્વારથ વિણ સુરકાંતા નારી, માર્યો પિયુ વિષ પાઈ રે. કોનિજ અંગજનાં અંગ જ છેદે, જુહો રાહુ કેતુ કમાઈ રે; સહુ સહુને નિજ સ્વારથ હાલે, કુણુ ગુરૂને કુણ ભાઈશે. કo-૭ સુલુમ પરશુરામ જ દઈ, માંહો માંહે વેર બનાઈ રે; ક્રોધ કરીને નરકે પહોંચ્યા તે કિહાં રહી તાત સગાઈ રે. ક0-૮
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________
અનિત્ય સંબંધની સજઝાય
[ ૩૩૯
ચાણક્ય તે પર્વત સાથે, કીધી મિત્ર ઠગાઈ રે; મરણ પામ્યા તે મનમાં હરખે, તે કિહાં રહી મિત્ર સગાઈ રે.
કહેનાં-૯ આપ સવારથ સહુને વહાલ, કુણ સર્જન કુણ માઈ રે; જમરાજાને તેડે આબે, ટગમગ જેવે ભાઈ રે. કહેનાં-૧૦ સાચો શ્રી જિન ધર્મ સખાઈ, આરોધ લય લઈ રે; દેવવિજય કવિને શિષ્ય ઈણિપરે, કહે તત્ત્વવિજય સુખદાઈ
- રે. કહેના૦-૧૧ શ્રી વિજયદેવસૂરિજી કૃત શ્રી મુનિગુણુની સજઝાય
(૨૪૫) અરણિક મુનિવર ચાલ્યા ગોચરી. એ રાગ. નિતનિત વંદુ રે મુનિવર એહવા, જસ મુખ પંકજ પેજી; તન માંચિત હિયડે ઉલસે વિકસે નયણ વિશેષજી. નિ-૧ પંચ મહાવ્રત સુધાં જે ધરે, પાળે પંચ આચરેજી; સુમતિ ગુપતિની બહુલી ખપ કરે, ગુણ છત્રીશ ભંડારજી.નિ.-૨ પાંચે ઈદ્રિય અહનિશ વશ કરે, પાળે નવવિધ શીજી; ચાર કષાય ન સેવે સંયતી, લક્ષણ સોહે શરીરજી, નિ–૩ માસ શિયાળે રે બહુળી શીત પડે, વાયે શીતળ વાયેજી; તપ ધરી પઢયા રે સમતા સેજડી, સંયમ સરિબો ભાવેજી.
નિત–૪ ગ્રીષ્મ કાળે રે તરૂણે રવિ તપે, જીવ સહ વ છે છો; સુરજ સામીરે લે આતાપના, ઉંચી કરી બેઉ બાંહ્યો છે. નિરુપ
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
પાઉસ કાળે રે મેલાં કપડાં, ઝરમર વરસે મેહોજી; ડાંસ મચ્છરના રે પરિસહ આકરા, સહિયાં સહે મુનિ તેહેજી.
નિત.-૬ બાવીસ પરિસહ મુનિ અંગે ધરે, મહીયલ કરે વિહારો; ક્ષમા ખડગ લેઈ મુનિવર કર ગ્રહી, ઉપસમ રસ ભંડારજી.
નિત-૭ સમકિત માન સરોવર ઝીલતા, ચારિત્ર વન ખંડ વાજી; તપ જપ સંયમ પાળે નિરમળાં,પાળે મનને ઉલ્લાસજી. નિ–૮ મધુકરની પરે મુનિવર ગોચરી, વહરે શુદ્ધ જ આહારીજી; તે વળી નીરસને વળી ઘોડલે, ઘનિજ દેહ આધારો. નિ.-૯ બે કર જોડી રે વીનવીશું વળી, સ્વામી શરણે રાજી; હૈડે સાલે રે પાપ જ જે કર્યા, આઈશ ગુરૂ સાજી.નિ.-૧૦ તીન પ્રદક્ષિણે દેઈ વાંદરું, હૈડે આનંદ પૂરોજી; શ્રવણે સુણશું વાણી તસ તણું કઠિણ કરમદલ ચૂરેજી. નિવ-૧૧ વીર જિનેસર નીરતે ભાંગે, તિહાં લગે જિનની આણાજી; ૬૫સહ આચારજ સામી વખાણી, મહાનિશીથ સુઠા
જી. નિત૦-૧૨ તપ પડિવજશું રે વરતી નિરમળા, દૂરિત કરેણું દૂર છે; મનના મરથ સહુ એ પૂરશું, ભણે વિજયદેવસૂરે છે.
નિત-૧૩ શ્રી રૂપચંદજી વિરચિત
(૨૪૬). હક મરનાં હક જાનાં યારે, મત કે કરે ગુમાના. હક ઓઢણ માટી પેરણ માટી, માટીકા સરાના; વસતિમેં સે બહાર નિકાલા, જંગલ કિયા ઠીકાના. હક-૧
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આત્મિક સજઝાયો
[૩૪૧
*
*
*
*,***
*
*
*
**
*
*
*
*
*
*
*
*
** *
W
પ
હાથી ચડતે ઘોડે ચડતે, ઓર આગે નિશાના નીલી પીલી બેરખ ચલતી, ઉત્તર કિયા પયાના. હક-૨ નરપતિ હો કે તખત પર બેઠે, ભરીયા ભારી ખજાના; સાંજ સવેરા મુજરા લેતે, ઉપર હાથ બે કાના. હક-૩ પોથી પઢ પઢ હિંદુ ભૂલે, મુસલમાન કુરાના; રૂપચંદ કહે અરે ભાઈ સંતે, હરદમ પ્રભુ ગુણગાના. હક–૪
શ્રી હં સમુનિ વિરચિત
(૨૪૭) કોઈ કાજ ન આવેરે દુનિયાકે લોકે, કેઈલાજ ન આવે, જૂઠી બાકા આણું ભરોંસા, પીછે સે પસ્તાવે છે. દુનિટ ૧ મતલબકી સબ મલી લોકાઈ, બહોત હી રંગ બનાવે રે. દુ૨ અપના અર્થ ન દેખે સે તે, પલકમાં પીઠ દેખાવે રે. ૬૦ ૩ બાજીગરકી બાજી જેસા, અજબ દિમાક દેખાવે રે. ૬૦ ૪ દેખે દુનિયા સકલ ખીલી હૈ, યુંહી મન લલચાવે રે. દુ) ૫ જિણે જાન્યા તિને આપ પિછાન્યા, બે ખબરી દુઃખ પાવેરે. ૬૦ ૬ હંસ સયાને એક સાંઈ ઠર, કાહેકું ચિત્ત ન લાગે . ૬૦ ૭
શ્રી સમયસુંદર વિરચિત
(૨૪૮) કિસીકું સબ દિન સરખે ન હોય; પ્રહ ઉગત અર્તગત દિનકર, દિનમેં અવસ્થા દોય. કિ. ૧ હરિ બલભદ્ર પાંડવ નળરાજા, રહે ષટખંડ રિદ્ધિ ખોય; ચંડાળકે ઘર પાણી આપ્યું, રાજા હરિશ્ચંદ્ર જોય. કિ. ૨ ગર્વમ કર તું મૂઢ ગમારા, ચડત પડત સબ કેય; સમયસુંદર કહે ઈતર પરત સુખ, સાચે જિનધર્મ સોય. કિ.૩
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૨ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
શ્રી કલ્યાણમુનિ વિરચિત (૨૪૯ )
પ્રાણી કાયા માયા કારમી, કુંડા છે કુટુંબ પરિવાર રે જીવલડા; સમરણ કીજે સિદ્ધનું. મારૂં મારૂં મ કરે માનવી, પથ વહેવું પેલે પારરે જીવલડા. સ૦૧ પ્રાણી સહુને વળાવે સાંકળ્યા, મળીયા છે મેાહને સંબ’ધરે; જીવ૦ પ્રાણી આયુ ક્ષયે અળગા થયા, દીઠા એવા સસારી ધધ રે,
જીવ સમ ૨ પ્રાણી કાષ્ટ પરેરે કાયા મળે, વળી કેશ મળે જિમ ઘાસરે; જીવ૦ પ્રાણી માનવી મ ટ વૈરાગીયા, વળી પડે માયા વિશ્વાસ રે.
જી૧૦ સ૦ ૩
પ્રાણી પડાઈ ઉડે જીવ ઉપરે, દેરી પવન મળે લેઈ જાયરે; જી૦ પ્રાણી તૂટી દોરી સધાય છે, આઉપ્પુ' તૂટયું ન સધાય રે.
જીવ॰ સમ૦ ૪
પ્રાણી કાચે કુંભે પાણી કેમ રહે, હુંસ ઉડી જાયે કાય રે; જી૦ પ્રાણી આશા અતિ ઘણી આદરે, થવા વાળા તેહિ જ થાય રે.
પ્રાણી જેણે ઘરે નાખત ગડગડે, ગાવે વળી ષટ પ્રાણી ગાખે તેને ઘૂમતા, શૂન્ય થયે વળી
વ૦ સમ૦ ૧
જીવ૦ સમર
પ્રાણી એમ સંસાર અસાર છે,સારમાં શ્રી જિનધમ સારરે; જી॰ પ્રાણી શાંતિ સમર સમતા ધરી, ચાર તજી વળી આદરા ચાર રે.
જી
રાગ રે; ઉડે કાગ રે.
જીવ॰ સમ૦ ૭
પ્રાણી પાંચ તો ને પાંચ ભજો, ત્રણ જીપે ત્રણ ગુણધાર; જીવ
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આત્મશિક્ષા સઝાય
[૩૪૩
-
- -
-
-
-
-
-
-
-
-
પ્રાણી રાણું ભેજન પરિહર, સાત વ્યસન તો સુવિચાર રે;
જીવટ સમ૦ ૮ પ્રાણી રક્ષા કરે છે કાયની, સાંભળ સદગુરૂની વાણ રે; જીવ પ્રાણી સાચી શિખામણ એહ છે, એમ કહે છે મુનિ કલ્યાણ રે.
જીવ સમ૦ ૯ શ્રી મણિચંદ્રજી કૃત શ્રી આત્મશિક્ષા સઝાય
(૫૦) આતમરામે રે મુનિ રમે, ચિત્ત વિચારીને જોય રે. તારું દીસે ન કોય રે, સહુ સ્વારથી મળ્યું તેય રે, જન્મ મરણ કરે લેય રે, પૂઠે સવિ મળી રોય રે. આ૦ ૧ સ્વજન વર્ગ સવિ કારમું, કૂડો કુટુંબ પરિવાર રે કેઈન કરે તુજ સાર રે, ધર્મ વિણ નહીં આધાર રે.
જિણે પામે ભવપાર રે. આતમ- ૨ અનંત કલેવર મૂક્યાં, તે કયાં સગપણ અનંત રે; ભવ ઉગે રે તું ભ, તેહી ન આવ્યું તુજ અંત રે,
ચેતે હૃદયમાં સંત રે. આતમ૩ ભેગ અનંતા તે ભગવ્યા, દેવ મણુએ ગતિ માંહિ રે; તૃપ્તિ ન પાપે રે જીવડે, હજી તુજ વાંછા છે ત્યાંહિ રે,
આણ સંતોષ ચિત્ત માંહિ રે. આતમ- ૪ ધ્યાન કરો રે આતમ તણું, પર વસ્તુથી ચિત્ત વારી રે; અનાદિ સંબંધ તુજ કે નહીં, શુદ્ધ નિઈમ ધારી રે, ઈણ વિધ નિજ ચિત્ત ઠારી રે, મણિચંદ્ર આતમ તારી રે.
આતમ- ૫
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી રૂપવિજયજી વિરચિત શ્રી આત્મબોધની સજઝાય
(રપ) હો સુણ આતમ મત પડ મેહ પંજર માંહે; માયા જાળ રે. ધન રાજ્ય જોબન રૂપ રામા, સુત સુતા ઘરબાર રે; હુકમ હોદ્દા હાથી ઘોડા, કાર પરિવાર. માયા જાળ રે. હ૦ ૧ અતુલબળ હરિ ચક્રી રામા, ભુજે જિત મદમસ્ત રે; કૂર જમ બળ નિકટ આવે, ગણિત જાયે સત્ત. માયા હે. ૨ પુલવીને જે છત્ર પરે કરે, મેરૂને કરે દંડ રે; તે પણ હાથ ઘસતા ગયા, મૂકી સર્વ અખંડ. માયા હો૩ જે તખત બેસી હુકમ કરતા, પહેરી નવલા વેષ રે; પાઘ શેલા ધરત ટેઢા, મરી ગયા જમદેશ. માયાહે૪ મુખ તંબોલને અધર રાતા, કરત નવ નવા ખેલ રે; તેહ નર બળ પુણ્ય કાઠે, કરત પર ઘર ટેલ. માયાહો. ૫ ભજ સદા ભગવંત ચેતન, સેવ ગુરૂ પદ પ રે; રૂપ કહે કર ધર્મકરણી, પામે શાશ્વત સદ્ધ રે. માયા હો. ૬
શ્રી પદ્મવિજયજી વિરચિત
(૨૫૨) સાંભળ સયણ સાચી સુણાવું, પૂરવ પુષ્ય તું પામ્યા રે ભાઈ; નરક નિગદમાં ભમતાં નરભવ, તેં નિષ્ફળ કેમ વાગે રે
ભાઈ. સાંભળ૦ ૧ જૈન ધર્મ જયવતે જગમાં, ધારી ધર્મ ન સા રે ભાઈ, મેઘ ઘટા સરીખા ગજ સાટે, ગર્દભ ઘરમાં બાંધ્યો રે ભાઈ
સાભળ૦ ૨
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આત્મિક સઝાયો
[૩૪૫
ક૯૫વૃક્ષ કુહાડે કાપી, ધંતુરો ઘેર ધારે રે ભાઈ, ચિંતામણી ચિંતિત પૂરણ તે, કાગ ઉડાવણ ડારે રે ભાઈ.
સાંભળ૦ ૩ એમ જાણું જાવા નવિ દીજે, નરનારી નરભવને રે ભાઈ, ઓળખી શુદ્ધ ધર્મને સાધે, જે માન્ય મુનિ મનને રે ભાઈ.
સાંભળ૦ ૪ જે વિભાવ પરભાવમાં ભજિયે, રમણ સ્વભાવમાં કરીયે રે ભાઈ, ઉતમ પદ પદ્યને અવલંબી, ભવિયણ ભવજળ તરીયે રે
ભાઈ. સાંભળ૦ ૫ શ્રી લબ્ધિવિજયજી વિરચિત આત્માને શિખામણ
(૨૫૩) કાંઈ નવિ ચેતે રે ચિત્તમાં જીવડા રે, આયુ ગળે દિન રાત; વાત વિસારી રે ગર્ભાવાસની રે, કુણુ કુણ તાહરી જાત. કાં-૧ દેહી દીસે રે માનવભવ તણે રે, શ્રાવક કૂળ અવતાર; પ્રાપ્તિ પૂરી રે ગિરૂઆ ગુરૂ તણી રે, તુજ ન મળે વારંવાર.
કાંઈ -૨ તું મત જાણે રે એ ધન માહરે રે, કુણ માત કુણ તાત; આપ સવાર સહ કે મિલ્યું રે, મ કર પરાઈ તું વાત. કાં.-૩ પુણ્ય વિહેણું રે દુઃખ પામે ઘણા રે, દોષ દિયે કિરતાર, આપ કમાઈ રે પૂરવ ભવ તણી રે, ન મિટે તેહ લગાર. કાં.-૪ કઠણ કરમને અહનિશ જે કરે રે, તેહનાં ફળ જે વિપાક; હું નવિ જાણું રે કુણ ગતિ તાહરી રે, તે જાણે વીતરાગ, કાં.-૫
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૬ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
તે દુઃખ સહ્યાંરે બહુ રમણી તણાં રે, અનંત અન ́તી વાર; ામ્ય કહે રે જે જિનને ભજે રે, તે પામે મેાક્ષ દુવાર, કાં-૬ મુનિ લાવણ્ય સમય વિરચિત આત્માને માધ
(૨૫૪)
જીવ ક્રોધ મ કરજે, લેાભ મ ધરજે, માન મ લાઈશ ભાઈ; ફૂડાં કર્યાં મ ખાંધીશ, ધમાઁ મ ચૂકીશ, વિનય મ મૂકીશ ભાઈ રે જીવડા. દાહિલા માનવભવ લીધા, તુમે કાંઈ કરીતત્ત્વને સાધારે ભેાળા,
દાહિ-૧
ન
ઘર પછવાડે દેરાસર જાતાં, વીશ વિમાસણ થાય; ભૂખ્યા તરસ્યેા રાઉલ રાતા, માથે સહેતા ધાય રે. છ દા૦-૨ ધમ તણી પેાશાળે ચાલ્યા, સુણવા સદગુરૂ વાણી; એક વાત કરે બીજે ઉડી જાયે, નયણે નિંદ ભરાણી રે. જી૦-૩ નામે બેઠા લાલે પેઠા, ચાર પહેાર નિશિ જાગ્યું; બે ઘડીનું પડિક્કમણું કરતાં, ચાકખેા ચિત્ત ન રાખ્યા. જી-૪ આમ ચદશ પુનઃમ પાખી, પત્ર પયૂષણ સારો; એ ઘડીનુ પચ્ચકખાણ કરતાં, એક બીજાને વારો રે, જીવડા૦-૫ કીર્તિ કારણ પગરણ માંડી, અરથ ગરથ સિથે લૂટે; પુણ્ય ને કાજે પારકું પેાતાનુ, ગાંઠડીથી નવિ છૂટે રે જી-૬ ઘર ઘરણીને ઘાટ ઘડાવ્યા, પહેરણુ આછા વાધા; દશ આંગળીએ દશ વેઢ જ પહેર્યાં, નિર્વાણે જાવું છે નાગા રે.
જીવડા૦-૭
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________
સહજાનંદીની સજ્ઝાય
[ ૩૪૭
વાંકા અક્ષર માથે મીડું, નિલવટ આધા ચઢા; મુનિ લાવણ્યસમય ઈમ એલે, એ ત્રણ કાલે વા. જી-૮
શ્રી વીરવિજયજી વિરચિત સહજાનંદીની સજ્ઝાય ( ૫ )
બીજી અશરણ ભાવના.-એ રાગ.
નિશ્ચિંત રે, મતિવ ́ત રે;
અત્યંત રે,
સહજાનઢી- ૧
સહજાદી રે આતમા, સૂતા કાંઈ માહ તણા રણીયા ભમે, જાગ જાગ લૂટે જગતના જંત રે, નાખી વાંકે નરકા વાસ હૅવંત રે, કેાઈ વિરલા ગરત રે, રાગદ્વેષ પરિણિત ભજી, માયા કપટ કરાય રે, આકાશ કુસુમ પરે જીવડે!, ફાગઢ જનમ ગમાય રે; માથે ભય યમરાય રે, શે મન ગ ધરાય રે, સહુ એક મારગ જાય રે, કાણુ જગ અમર કહાય રે. સ૦- ૨ રાવણ સરીખા રે રાજવી, નાગા ચાલ્યા વિણુ ધાગ રે,
દશ માથાં રણ રણવડવાં, ચાંચ દીએ શિર કાગ રે; દેવ ગયા વિભાગ રે, ન રહ્યો. માનના છાગ રે,
હિર હાથે હિર નાગ રે, જો જો ભાઈઓના રાગ રે. સ૦ ૩ કેઈ ચાલ્યા કેઈ ચાલશે, કેતા ચાલહાર રે, મારગ વહેત રે નિત્ય પ્રત્યે, જોતાં લગ્ન હજાર રે; દેશ વિદેશ સુધાર રે, તે નર એણે સંસાર રે, ન જુવે વાર કુવાર રે. સહુજા ૦- ૪
જાતાં જમ દરમાર રે,
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૪૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
નારાયણ પુરી દ્વારિકા, મળતી મેલી નિરાશ રે, રોતાં રણમાં તે એકલા, નાઠા દેવ આકાશ રે; કિહાં તરૂ છાયા આવાસ રે, જળ જળ કરી ગયા સાસ રે, બળભદ્ર સરોવર પાસ રે, સુણી પાંડવ શિવ વાસ રે. સ૦-૫ ગાજી ગાજી રે ખેલતા, કરતાં હુમ હેરાન રે,
પેાઢચા અગ્નિમાં એકલા, કાયા રાખ સમાન રે; બ્રહ્મદત્ત નરક પ્રયાણ રે, એ ઋદ્ધિ અસ્થિર નિદાન રે,
જેવું પી પળ પાન રે, મ ધરો જૂઠે ગુમાન રે. સહજા૦વાલેસર વિના એક ઘડી, નવ સૈાહાતુ લગાર રે,
તે વિષ્ણુ જનમારો વહી ગયા, નહિ કાગળ સમાચાર રે; નહિ કાઇ કાઈ ના સંસાર રે, સ્વારથીયા પરિવાર રે, માતા મારૂદેવી સાર રે, પહેાંત્યા મેાક્ષ માઝાર રે, સ૦- ૭ માત પિતા સુત અંધવા, અધિકા રાગ વિસાર રે,
નારી અસારી રે ચિત્તમાં, વંધ્યે વિષય ગમાર રે; જુએ સરિકાંતા જે નાર રે, વિષ દીધા ભરતાર રે, નૃપ જિન ધર્મ આધાર રે, સજ્જન નેહ નિવાર રે. સ૦- ૮ હસી હસી દેતા હૈ તાળીએ, શય્યા કુસુમની સાર રે,
તે નર અતે માટી થયા, લાક ચણે ઘર ખાર રે; ઘડતા પાત્ર કુંભાર રે, એહવું જાણી અસાર રે, છેડે વિષય વિકાર રે, ધન્ય તેના અવતાર રે. સહ- ૯ ચાવચાસુત શિવ વર્યાં, વળી ઈલાચીકુમાર રે,
ધિક ધિક વિષયા રે જીવને, લઈ વૈરાગ્ય રસાળ રે; મ્હેલી મેાહ જ જાળ રે, ઘર રમે કેવળ ખાળ રે, ધન્ય કરક હું ભૂપાળ રે, સહજાન ંદી૦-૧૦
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________
આપ સ્વભાવની સજઝાય
[ ૩૯
શ્રી શુભવિજય સુગુરૂ લહી, ધમ રયણ ધરો છેક રે, વીર વચન રસ શેલડી, ચાખે ચતુર વિવેક રે; ન ગમે તે નર લેક રે, ધરતા ધર્મને ટેક રે,
ભવજળ તરીયા અનેક રે. સહજાનંદી–૧૧ શ્રી જીવવિજયજી વિરચિત આપ સ્વભાવની સજઝાય
(૨૫૬) આપ સ્વભાવમાં રે, અબધૂ સદા મગનમેં રહેના; જગત જીવ હે કરમાધીના, અચરજ કછુઆ ન લીના. આ૦-૧ તુમ નહિ કેરા કેઈ નહિ તેરા, ક્યા કરે મેરા મેરા; તેરા હે સે તેરી પાસે, અવર સબ અનેરા. આપ સ્વભાવ૦-૨. વધુ વિનાશી તું અવિનાશી, અબ હે ઈનકા વિલાસી; વધુ સંગ જબ દૂર નિકાસી, તબ તુમ શિવકા વાસી. આ૦-૩ રાગ ને ઠેસા દેય ખવીસા, એ તુમ દુઃખકા દીસા; જબ તુમ ઉનકે દૂર કરીસા, તબ તુમ જગકા ઇસા. આ૦-૪ પારકી આશ સદા નિરાશા, એ હે જગ જન પાસા: તે કાટકું કરો અભ્યાસા, લહા સદા સુખ વાસા. આ૫૦-૫ કબીક કાજી કબહીક પાજી, કબીક હુઆ અપભ્રાજી; કબહીક જગમેં કીતિ ગાજી, સબ પુદગલકી બાજી. આ૦-૬ શુદ્ધ ઉપગને સમતા ધારી, જ્ઞાન યાન મને હારી; કર્મ કલંકકું દૂર નિવારી, જવ વરે શિવ નારી. આ૫૦-૭
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
શ્રી ઉદયરત્નજી કૃત સજઝાય તપની સજઝાય
(૨૫૭) કીધાં કર્મ નિકંદવા રે, લેવા મુક્તિ નિદાન; હત્યા પાતિક છુટવા રે, નહિ કેઈ તપ સમાન.
ભવિક જન, તપ સરખું નહિ કોય–૧ ઉત્તમ તપના યોગથી રે, સુર નર સેવે પાય; લબ્ધિ અઠ્ઠાવીસ ઉપજે રે, મનવાંછિત ફળ થાય. ભ૦-૨ તીર્થકર પદ પામીયે રે, નાસે સઘળા રોગ; રૂપ લીલા સુખ સાહેબી રે, લહીયે તપ સંગ. ભ૦-૩ અકરમના ઓથને રે, તપ ટાલે તત્કાળ; અવસર લહીને તેનો રે, ખ૫ કરજે ઉજમાલ. ભ૦-૪ તે શું છે સંસારમાં રે, તપથી ન હોવે જેહ; , મનમાં જે જે ઇરછીયે રે, સફળ ફળે સહી તેહ. ભ૦-૫ બાહ્ય અત્યંતર જે કહ્યા રે, તપના બાર પ્રકાર; હે તેની ચાલમાં રે, જેમ ધન્નો અણગાર. ભ૦-૬ ઉદયરતન કહે તપ થકી રે, વાધે સુસ સનર; સ્વર્ગ હવે ઘર આંગણે ૨, દુર્ગતિ નાસે ધર. ભવિક–૭ શ્રી બલભદ્રમુનિની સઝાય
(૨૫૮) શા માટે બંધવ મુખથી ન બોલે,આંસુડે આનન ધેતાં મેરારી રે; પુન્યાગે દડીઓ એક પાછું, જ છે જંગલ જોતાં મે-૧ ત્રીકમ રીસ ચઢી છે તુજને, વનમાંહે વનમાળી મોરારી રે;
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી બલભદ્રમુનિની સઝાય
[૩૫૧
વડી રે વારને મનાવું છું વહાલા, તું તે વચન ન બેલે
ફરી વાર મેરારી રે. શાહ-૨ નગરી રે દાઝીને શુદ્ધ ના લીધી હારી વાણું ન સુણ વ્હાલા મે આ વેળામાં લીધે અબેલે,કાનજી કાં થયા કાલા મેશા-૩ શી શી વાત કહું સામળીયા, વિઠ્ઠલજી આ વેળા મેરારી રે; શાને કાજે મુજને સંતાપ હરિ હસી બેલેને હેલાં શા –૪ પ્રાણ હમારા જાશે પાણી વિણ, અધઘડીને અણુબોલે મોરારી રે; આરતી સઘળી જાયે અળગી, બાંધવ જે તું બોલે મો. શાહ-૫
માસ લગી પાળે છબીલ, હૈયા ઉપર અતિ હેતે મેરારી રે; સિંધુ તટે સુરને સંકેત, હરિ દહન કરમ શુભ રીતે મેં શાહ-૬ સંયમ લેઈ ગયે દેવકે કવિ ઉદયરતન ઈમ બોલે મોરારી રે; સંસાર માંહે બળદેવમુનિને, કેઈ નવ આવે તોલે મે શા-૭
શ્રી મિનએકાદશીની સજઝાય
(૨૫૯) આજ હારે એકાદશી રે, નણદલ મોન કરી મુખ રહીએ; પૂછયાને પડુત્તર પાછો, કેહને કાંઈ ન કહીએ. આજ-૧
હારો નણદેઈ તુજને હાલે, મુજને હારો વીરો; ધુમાડાના બાચકા ભરતાં, હાથ ન આવે હીરો. આજ૦-૨ ઘરનો ધંધે ઘણે કર્યો પણ, એક ન આવ્ય આડો; પરભવ જાતાં પાલવ ઝોલે, તે મુજને દેખાડે. આજ-૩ માગસર સુદી અગીયારશ હેટી, નેવુ જિનનાં નિર; દોઢ કલ્યાક હેટાં, પોથી જોઈને હરખે. આજ –
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૨]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
સુવ્રત શેઠ થ શુદ્ધ શ્રાવક, મૌન ધરી મુખ રહીયે; પાવક પુર સઘળે પરજાન્ય, એહને કાંઈ નદહીયો. આ૦–– આઠ પહોર પિસે તે કરીએ, ધ્યાન પ્રભુનું ધરીએ; મન વચ કાયા જે વશ કરીએ, તે ભવસાગર તરીએ. આ૦–૬ ઈસમિતિ ભાષા ન બોલે, આડું અવળું પેખે; પડિકમણું શું પ્રેમ ન રાખે, કહે કિમ લાગે લેખે. આ૦–૭ કર ઉપર તો માળા ફિરતી, જીવ ફરે વન માંહી; ચિત્તડું તો ચિહું દિશિયે દોડે, ઈણ ભજને સુખ નહી. આ૦–૮ પૌષધશાળે ભેગાં થઈને, ચાર કથા વળી સાધે; કાંઈક પાપ મિટાવણ આવે, બાર ગણું વળી બાંધે. આ૦-૯ એક ઉઠતી આળસ મરડે, બીજી ઉઘે બેઠી; નદીમાંથી કાંઈક નિસરતી, જઈ દરીયામાં પેઠી. આ૦–૧૦ આઈ બાઈ નણંદ ભોજાઈ, હાની મોટી વહુને; સાસુ સસરો માને માસી, શિખામણ છે સહુને. આ૦–૧૧ ઉદયરતન વાચક ઉપદેશે, જે નર નારી રહેશે; પિસા માંહે પ્રેમ ધરીને, અવિચળ લીલા લહેશે. આ૦–૧૨ શ્રી વૈરાગ્યની સજઝાય
(ર૬૦) ઉંચા તે મંદિર માળીયાં, સોડ્ય વાળીને સુતે; કાઢો રે કાઢે સહુ કહે, જાણે જન જ હેતે.
એક રે દિવસ એવો આવશે–૧ એક રે દિવસ એ આવશે, મને સબળજી સાલે; મંત્રિ મળ્યા સર્વે કારમા, તેનું કાંઈ નવ ચાલે. એક-૨
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શરીરના ગર્વની સજઝાય
[૩૫૩
સાવ સેનાનાં રે સાંકળાં, પહેરણ નવ નવા વાઘા; ધળું વસ્તર એના કર્મનું, તે તે શેાધવા લાગ્યા. એ ૩ ચરૂ કઢાઈઆ અતિ ઘણા, બીજાનું નહિ લેખું;
ખરી હાંલી એના કર્મની, તે તે આગળ દેખું. એ – ૪ કેનાં છોરૂને કેનાં વાછરૂ, કેનાં માયને બાપ, અંતકાળે જાવું જીવને એકલું, સાથે પુન્યને પાપ. એક રે–પ સગી રે નારી એની કામિની, ઊભી ડગમગ જેવે; તેનું પણ કાંઈ ચાલે નહિ, બેઠી ધ્રુસકે રૂ. એક રે – વ્હાલાં તે વ્હાલાં શું કરો, હાલાં વેળાવી વળશે, હાલાં તે વનનાં લાકડાં, તે તે સાથેજી બળશે. એક રે૦–૭ નહિ ત્રાપો નહિ તુંબડી, નથી તરવાને આરો; ઉદયરતન પ્રભુ ઈમ ભણે, મને પાર ઉતારો. એક રે૦-૮ શ્રી શરીરના ગર્વની સજઝાય
(૨૬૧) ગર્વ ન કરશો રે ગાત્રને, આખર એ છે અસાર રે; રાખ્યું કેઈનું નવિ રહે, કર્મ ન ફરે કિરતાર રે.
ગર્વ ન કરશે રે ગાત્રનો.- ૧ સડણ પડણ વિધ્વંસણ, સહેવું માટીનું ભાંડ રે; ક્ષણમાં વાગે રે ખોખરૂં, તે કેમ રહેશે અખંડ રે, ગર્વ - ૨ મુખને પૂછી જે જે જમે, પાન ખાય ચૂંટી ચૂંટી ડીટ રે, તે મુખ બંધાણા ઝાડવે, કાગ ચરકતા વિષ્ટ રે. ગર્વ – ૩ મુખ મરડે ને જે કરે, કામિની શું કરે કેળિ રે, તે જઈ સુતા મશાણુમાં, મેહ મમતાને મેલી રે. ગર્વ - ૪ ૨૩
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૪]
શ્રી જન સઝાય સંગ્રહ
દિશે દિશી શેલતા હેજમાં, નરનારી લખ કોડ રે; તે પરભવ જઈને પિઢીયા, ધન કણ કંચન છેડી રે. ગર્વ - ૫ કોડ ઉપાય જે કીજિયે, તે પણ નહિ રહે નેટ રે; સજજન મિલિ સહુ તેહને, કરે અગ્નિને ભેટ રે. ગર્વ - ૬ કૃષ્ણ સરીખે રે રાજવી, બળભદ્ર સરીખે છે વીર રે; જંગલમાં જૂએ તેહને, તાકી માર્યું છે તીર રે. ગર્વ - ૭ બત્રીશ સહસ અંતેઉરી, ગોવાળણી સોળ હજાર રે; તરશે તરફડે ત્રીકમે, નહિ કેઈ પાણી પાનાર રે. ગર્વ -૮ કેટીશિલ્લા કર પર ધરી, ગિરીધારી થયા નામ રે, બેઠા ન થવાનું તે બળે, જુઓ જુઓ કમેનાં કામ રે. ગર્વ૦-૯ જન્મતાં કેણે નવિ જાણુંયા, મરતાં નહિ કઈ રોનાર રે; મહા અટવીમાંહિ એકલા પડ્યા પડ્યા કરે પોકાર રે. ગર્વ-૧૦ છબીલે છત્ર ધરાવત, ફેરવત ચૌદિશિ ફેજ રે; વનમાં વાસુદેવ જઈ વસ્યા બેસે જિહાં વનચર રોજ રે. ગ૦ ૧૧ ગજે બેસીને જે ગાજતે, થતી જિહાં નગારાની ઠેર રે; ઘુડ હેલા તિહાં ઘુઘવે, સાવજ કરતા તિહાં શેર રે. -૦-૧૨ જરાકુમાર જંગલ વસે, ખેલે છે તિહાં શિકાર રે; હરિ પગે પ તે દેખી, મૃગની બ્રાંતે તેણિ વાર રે. ગ–૧૩ તીર માર્યો તેણે તાણને, પગ તળે બળ પૂર રે; પગ ભેદીને તે નીસર્યો, તીર પડ્યો જઈ દૂર છે. ગર્વ-૧૪ આપ બળે ઉઠીને કહે, રે રે હું તે શું કૃણ રે; બાણે કોણે મને વાંધીયે, એવો કોણ છે દુર્જન રે. -૦-૧૫ શબ્દ તે કૃષ્ણને સાંભળી, વૃક્ષ તળે જરાકુમાર રે; કાં હું વસુદેવ પુત્ર છું, હું છું આ વન મઝાર રે. ગ૦–૧૬
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શરીરના ગર્વની સજઝાય
[૩૫૫
કૃષણ રખોપાને કારણે, વર્ષ થયાં મુજ બાર રે; પણ નવિ દીઠે કઈ માનવી, આજ લગે તે નિરધાર રે. ગ–૧૭ દુષ્ટ કર્મ તણે ઉદય, આંહી આવ્યા તુમે આજ રે; મુજને હત્યા રે આપવા, વળી બગાડવા લાજ રે. ગર્વ૮-૧૮ કૃણુ કહે આ બંધવા, જિણ કાજ સેવે છે. વન રે; તે હું કૃષણ તેં મારી, ન મટે શ્રી નેમનાં વચન છે. ગ–૧૯ ઈમ સુણી આંસુડા વરસાવતે, આ કૃણુની પાસ રે; મોરારી તવ બલીયા, લે આ કૌસ્તુભ ઉલ્લાસ રે. ગ૦-૨૦ એ નિશાની પાંડવને આપજે, જા તું ઈહાથી વેગ રે, નહિ તે બળભદ્ર મારશે, ઉપજશે ઉદ્વેગ રે. ગર્વ૦-૨૧ આ સમે કિમ જાઉં વેગળે, જે તમે મોકલે મોરારી રે; ફરી ફરી પાછું જેતે થકે, વરસત આંસુ જળધાર રે. ગ૦-૨૨ દ્રષ્ટિ અગોચર તે થયો, તેવીશમી ઢાળ રે, ઉદયરતન કહે એ થઈ, સહુ સુણ ઉજમાળ રે. ગ–૨૩ સ્ત્રીને શિખામણની સઝાય
- (ર૬ર). નાથ કહે તું સુણને નારી, શિખામણ છે સારીજી; વચન તે સઘળાં વીણી લેશે, તેહનાં કારજ સરશે.
શાણાં થઈએ.- ૧ જાત્રા જાગરણને વિવાહમાં, માતા સાથે રહીએજી; સાસરીયામાં જળ ભરવાને, સાસુ સાથે જઈએ. શાણ - ૨ દિશા અંધારીને એકલડાં, મારગમાં નવિ જઈએજી; એકલી જાણું આળ ચઢાવે, એવડું શાને કરીએ. શાણાં - ૩
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સગ્રહ
વહાણામાં . વહેલેરા ઉડી, ઘરના ધંધા કરીએજી; નણંદ જેઠાણી પાસે જઇને, સુખ દુઃખ વાત ન કરીએ. શા૦- ૪ ચાકામાં ચતુરાઈ એ રહીએ, રાંધતાં નિવ રમીએજી; સહુ કોને પ્રાસાદ કરાવી, પાછળ પેાતે જમીએ. શાણાં- ૫ ગાં પહેરી ઘરમાં રહીએ, બહાર પગ નિવ ધરીએજી; સસરા જેઠની લાજ કરીને, માં આગળથી ટળીએ. શા− ૬ છૂટે કેશે શિર ઉઘાડે, આંગણામાં નવિ જઇએજી; પુરૂષ તણેા પડછાયા દેખી, મેાં આગળ નિવ રહિએ. શા− છ એકાંતે દીયરીયા સાથે, હાથે તાળી ન લઈએ; પ્રેમ તણી જો વાત કરે તેા, માં આગળથી ખસીએ. શા૦આભરણ પહેરી અંગ શેાભાવી, હાથે દુપણ ન લઈએજી; પિયુડા જો પરદેશ સીધાવે, તે કાજળ રેખ ન દઇએ. શા૦- ૯ પિયુડા સાથે ક્રોધ ન કરીએ, રીસાઈ વિ રહીએજી; છૈયા છેારૂં છેાકરાને, તાડન કદીય ન કરીએ. શાણાં૦-૧૦ ઉજડ મંદિર માંહી ક્યારે, એકલડાં નવિ જાઇએજી; એકલી જાણી આળ ચઢાવે, એવડુ' શાને સહીએ. શા૦-૧૧ ક્રિીયલ નારીનેા સંગ ન કરીએ, તસ સ`ગે વિક્ીએજી; મારગ જાતાં વિચાર કરીને, ઉંડા પાવ ન ધરીએ. શા૦-૧૨ ઉદયરતન વાચક ઈમ મેલે, જે નર નારી ભણશેજી; તેહનાં પાતક દૂરે ટળશે, મુક્તિપુરીમાં મળશે. શાણાં૦-૧૩ શ્રી દેવલાકની સજઝાય
(૨૬૩) સુધર્માં દેવલાકમાં રે, વૈમાન ખત્રીશ લાખ; કંઈ ભાળા શંકા કરે રે, એ તા ભગવતીસૂત્રની સાખ,
પુણ્યનાં ફળ જોજો. ૧
-
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દેવલોકની સજઝાય
[૩૫૭
સુધર્મા દેવલોકમાં રે, પાંચસે જોજન મહેલ; સત્તાવીશ જોજન ભેઈતળીયાં રે ભાઈ, એ સુખ નહિ
સહેલ રે. પુણ્ય -૨ વેગ ગતિ ચાલે દેવતા રે, લાખ જોજન કરે દેહ; એકેકા વિમાનને રે ભાઈ, નાવે છેઠે મહિને છેહ રે. પુત્ર-૩ હાવ ભાવ કરતી થકી રે, દેવી આવે હજુર; આ ઠામે આવી ઉપન્યાં રે, સ્વામી શા કીધાં પુણ્ય પૂર્વ રે પુત્ર-૪ નામ બતાવે ગુરૂ તણું રે, નિર્લોભી ઋષિરાય; ભવસાગરમાં બુડતાં રે, તુમ હાથ લિયે સંઝાય રે. ૫૦-૫ નિરાલી ન લાલચી રે, માગી બદામ ન એક; દુર્ગતિ પડતાં રાખીયો રે, મને મોકલી દેવલોક છે. પુ.-૬ દેવ પ્રત્યે દેવી કહે રે, સુણે વલ્લભ મેરા નાથ; નાટક જુઓ એક એમ તણું રે, પછી જઈ કહેજો વાત રે. ૫૦–૭ એક નાટક કરતાં થકાં રે, ગયા વર્ષે દોય હજાર; દેવતા મનમાં ચિંતવે રે, હવે કરે કવણ વિચાર રે. પુત્ર-૮ સઘળું કુટુંબ પુરૂં થયું રે, હવે કહેશું કેહને જાય; દુર્ગધ ઉડે મનુષ્ય લોકની રે, હવે જાય અમારી બલાય રે. ૫૦-૯ ઉદયરતન વાચક કહે રે, દેવલોકની સઝાય; ભણે ગણેને સાંભળો રે, તેનાં પાતક દૂરે પલાય રે. ૫૦-૧૦
શિયીની સજઝાય
(૨૬). ધન્ય ધન્ય તે દિન માહ.—એ રાગ. શિયળ સમું વ્રત કે નહિ, શ્રી જિનવર ભાખે રે; સુખ આપે જે શાશ્વતાં, દુર્ગતિ પડતાં રાખે છે. શિયળ૦-૧
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૫૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
વ્રત પચ્ચખાણ વિના જુઓ, નવ નારદ જેહ રે; એકજ શિયળ તણું બળે, ગયા મુક્તિ તેહ રે. શિયળ૦-૨ સાધુ અને શ્રાવક તણું, વ્રત છે સુખદાયી રે; શિયળ વિના વ્રત જાણજે, કુસકા સમ ભાઈ રે. શિયળ૦-૩. તરૂવર મૂળ વિના જિ, ગુણ વિણ લાલ કમાન રે; શિયળ વિના વ્રત એહવું, કહે શ્રી વીર ભગવાન રે. શિયળ૦-૪ નવ વાડે કરી નિર્મળું, પહેલું શીળ જ ધરજો રે; ઉદયરત્ન કહે તે પછી, વ્રતને ખપ કરજો રે. શિયળ૦-૫
ધર્મના ચાર પ્રકારની સજઝાય
શ્રી મહાવીરે ભાખીયા, સખી ધર્મના ચાર પ્રકાર રે; દાન શિયલ તપ ભાવના, સખી પંચમ ગતિ દાતાર રે. શ્રી–૧. દાને દોલત પામીયે, સખી દાને કોડ કલ્યાણ રે; દાન સુપાત્ર પ્રભાવથી, સખી કયવને શાલિભદ્ર જાણે રે.
શ્રી -૨ શિયલે સંકટ સવી ટળે, સખી શિયલે વંછિત સિદ્ધ રે; શિયલે સુર સેવા કરે, સખી સોળ સતી પરસિદ્ધ છે. શ્રી.-૩ તપ તપે ભવિ ભાવશું, તપે નિર્મળ તન્ન રે, વર્ષોપવાસી =કષભજી, સખી ધનાદિ ધન્ય ધન્ય રે. શ્રી - ભરતાદિક શુભ ભાવથી, સખી પામ્યા પંચમ ઠામ રે; ઉદયરત્ન મુનિ તેહને, સખી નિત્ય કરે પ્રણામ રે. શ્રીમ ૫
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ભાવ વિષે સજ્ઝાય
શ્રી ભાવ વિષે સજ્ઝાય
ધન્ય ધન્ય તે દિન માહરા—એ રાગ (૨૬૬)
૨ ભવ ભાવ હૃદયે ધરા, જે છે ધના ધારી; એકલમલ્લ અખંડ જે, કાર્પે કમની ઢારી. ૨ વિ૰૧ દાન શિયલ તપ ત્રણ એ, પાતક મળ ધેાવે; ભાવ જો ચેાથે નિવ મળે, તે તે નિષ્ફળ હાવે, રે ભવ૦ ૨ વેદ પુરાણ સિદ્ધાંતમાં, ષટદન ભાંખે;
ભાવ વિના ભવ સંતતિ, પડતાં કોણ રાખે. રૈ ભવિ॰ ૩ તારક રૂપ એ વિશ્વમાં, ઝપે જગ ભાણ; ભરતાહિક શુભ ભાવથી, પામ્યા પદ્મ નિર્વાણુ. રે ભવિ॰ ૪ ઔષધ આય ઉપાય જે, યંત્ર મંત્રને મૂળી; ભાવે સિદ્ધ હાવે સદા, ભાવ વિષ્ણુ સહુ ધૂળી, રે વિ॰ પ ઉદયરત્ન કહે ભાવથી, કાણુ કાણુ નર તરીયા. શેાધી જો જો સૂત્રમાં, સજ્જન ગુણુ દરીયા. રે વિ॰ ૬ શ્રી ચેતનને શિખામણુ (૨૬૭)
[ ૩૫૯
આપ વિચારો આતમા, ભ્રાંતે શું ભૂલે;
અસ્થિર પદારથ ઉપરે, ફાગટ શું ઝુલે. આપ૦ ૧ ઘટ માંડે છે ઘર ધણી, મેલે। મનના ભામે;
એલે તે બીજો નથી, જોને ધારી તામેા. આપ૦ ૨ પામીશ તું પાસે થકી, માહિર શું ખાળે;
એસે કાં તું ખૂડવા, માયાને એળે. આપ૦ ૩ પ્રીથા વિષ્ણુ કેમ પામીયે, જીણુ મૂરખ પ્રાણી; પીવાયે કેમ પસલીયે, આંઝવાનાં પાણી. આ૫ ૪
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
બાંધણરે દેખી, પછી
આપ સ્વરૂપ ન ઓળખે, માયા માંહે ગુલે;
ગરથ પોતાની ગાંઠને, વ્યાજમાં જિમ ડૂલેઆ૫૦ ૫ જેમાં નામ ન જાણીએ, નહીં રૂપ ન રેખ;
જગ માહે તે કેમ જડે, અરૂપી એલેખ. આ૫૦ ૬ અંધ તણું પરે આફળે, સઘળા સંસારી;
અંતરપટ આડો રહે, કેણ જુવે વિચારી. આ૫૦ ૭ પહેલે પાછું કરી, પછી જેને નિહાળી
નજરે દેખીશ નાથને, તેહશું લે તાળી. આ૫૦ ૮ બાંધણહારે કે નથી, નથી છેડણહારે;
પ્રવૃત્ત બાંધીએ પિતે, નિવૃત્ત નિસ્તારો. આ૫૦ ૯ ભેદા ભેદ બુદ્ધિએ કરી, ભાસે છે અનેક;
ભેદ તજીને જે ભજે, તો દીસે એક. આ૫૦ ૧૦ કાળે ધોળું ભેળીએ, તે તે થાય બે રંગ;
બે બે રંગે બડે સહિ, મન ન રહે ચંગુ. આ૫૦ ૧૧ મન મરે નહીં જિહાં લગી, ઘૂમે મદ ઘેર્યો
તબ લગે જગ ભૂલે ભમે, ન મટે ભવ ફેરે. આ૦ ૧૨ ઉંઘ તણે જેરે કરી, શું મોહ્યો સુહણે;
અળગી મેલી ઉઘને, ખેળી જેને ખૂણે. આ૫૦ ૧૩ ત્યારે જગમાં તુજ વિના, બીજે નવિ દીસે;
ભિન્ન ભાવ મટશે તદા, સહેજે સુ જગીસે. આ૦ ૧૪ મારું તારું નહિ કરે, સહુથી રહે ત્યારે;
ઈણે એહી નાણે ઓળખ્યો,પ્રભુ તેહને પ્યારે.આ૦ ૧૫ સિદ્ધ દિશાએ સિદ્ધને, મળીએ એકાંતે;
ઉદયરત્ન કહે આત્મા, તે ભાગે બ્રાંતિ. આ૦ ૧૬
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________
નિંદ્રાની સઝાય
[૩૬
નિંદ્રાની સજઝાય બેટી મોહ નરિંદકી, નિંદ્રા નામે વિખ્યાત છે. ધર્મ દ્રષણી પાપિણી, ન ગમે ધર્મની વાત છે; નિંદ્રા ન લહે જે સજ્જન,
સનાં બે દુઃખભંજના બે. નિં. ૧ ઘેરે સઘળા જીવને, જિહાં જમને પાસ બે; જા ઘડી નિંદા ન પાઈયે, તા ઘડી પ્રભુકો વાસ છે. નિ. ૨ આળસ ઉમરાવ એહને, જાલીમ જેદ્ધ જુવાન બે; દૂત બગાસું જાણજે, ચાલે આગે તાન છે. નિં. ૩ જાતિ પાંચ છે જેહની, પસરી વિશ્વ પ્રમાણે બે; કેવળી વિના એક જેહની, કેઈ ન લેપે આણ બે. નિં. ૪ કમેં ન આવે ઢુંકડી, ધમેં પાડે ભંગાણ બે વાજા વાગે જિહાં ઉંઘનાં, તિહાં હેય સુખની હાણ છે. નિં. ૫ ઉદયરત્ન કહે ઉંઘને, જિત્યાનો એહ ઉપાય છે; પહેલો આહાર જિતીએ, તે નિંદ્રા વશ થાય છે. નિં. ૬
શ્રી ઉદયવિજયજી વિરચિત
શ્રી આત્મ શિક્ષા સજઝાય પ્યારી તે પિયુને મ પ્રીવે, પેખી નજીક પ્રયાણ રે;
પંથીડા બટાઉડા. આજને વાસ રે, તે ઈહાં વસ્ય, કાલનાં કિહાં હશે
મેલાણ રે. પંથીડા ૧ ચાર દિશે રે ફરે ચેરિટા, જીવન સુતે જાગરે; પંથીબટાટ ચરણે ચારિત્ર ધર્મરાયને, લાગી શકે તે લાગ રે. પં. બ૦ ૨
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
રાંધણ આદિ મહારોગ જે, લાગ્યા તાહરી લાર રે; પં. બ૦ આવે છે તેવું તેડા ઉપરે, બહુ કાળનું તાહરે બાર રે. ૫૦ બ૦ ૩ પરદેશી આણાં પાછાં નહિ ફરે, સાસરવાસો સજ્ય રે; પંબ૦ સાસ ચલંતે ભગવંતને, ભજી શકે તો ભયે રે. પં. બ૦ ૪ માથે નગારાં વાજે મોતનાં, હાથે તે આવે સાથ રે; પં. બ૦ ખાશે કુટુંબ ખોંખારા કરી, બાકી તાહરી હાથ રે. પંબ૦ ૫ મદનો છાયો રે ન લહે તું મને, ડગ ડગ દેવની ડાંગ રે, પં. બ. જે તું વાળેરે તો જાણે ખરે, બાહ્યા ભવનાં ખાંગ રે. પં. બ૦ ૬ સુખ તું માણે છે ધણની સેજમાં,પણ તે ધૂતારી છે ધીઠ રે, પં.બ૦ ગરથ ખાઈને ગણિકાની પરે, આખર હશે અદીઠ રે. પંબ૦ ૭ મમતા વાહ્યોરે તું થઈમેટકે, પરશું માંડે છે પ્રીત રે, પં. બ૦ આપ સ્વરૂપ નવિ ઓળખે, અનેક ચલાવે અનીત રે. પં. બ૦ ૮ ભૂત ભૂત માંહે જાશે ભળી, દાવો રહેશે દામ રે; પં. બ૦ બાહ્ય કુટુંબ મળ્યું છે બહુ, પણ કેઈન આવે કામ રે. પં. બ૦ ૯ ચેતન જીવ પિયુને ચેતના, બળા બૂઝવે એમ રે; પં. બ૦ અચેતન સાથે એહવી આશકી, કહોને કીજે કેમ રે. પં. બ. ૧૦ ઉદય વદે જે અરિહંતના, આશક હશે અતીવ રે, ૫૦ બ૦ પડશે નહિ જે મેહના પાશમાં, મુગતે જાશે તે જીવ રે.
પં. બ૦ ૧૧ આત્મ શિક્ષાની સજઝાય
(૨૭૦) સમય સંભાળો રે આખર ચાલવું, સંબલ લેજે સાથ હારે;
હરે સુણ પંથીડા..
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________
આત્મ શિક્ષાની સજઝાય
[૩૬૩
સાથી તાહરા રે પંડે પરવર્યા, તાળી લેઈ લેઈ હાથ હરે.
હારે સુણ૦ ૧ વહાલાં વળાવી રે વળશે તાહરાં વચમાં વસમી વાટ હરે, હોરે વિણ વિસામે રે પંથ એલંઘવો, ઉતર નકને ઘાટ હરે.
હરે. ૨ આજને વાસે રે ઈણ મંદિર વસ્ય, વિષયનો માંડ્યો વ્યાપાર
હરે હરે. કાલનાં ઉતારા રે કહો કિહાં હશે, નહિ તેહને નિરધાર હરે.
હોરે-૩ જિહાં તિહાં લાગે છે જમને જીજિયે, બેસે બહુ બેસરાણ હરે; ઘરનાં ભાડાં રે વળી ભરવાં પડે, નિત્ય નવલા રહેઠાણ હરે.
હેરેટ-૪ ડગલે ડગલે રે દાણ ચૂકાવવું, નિત્ય નવલાં મહેલાણ હોરે, હોરે. પરવશ પણે રે પંથે ચાલવું, નહિ કે આગે વહાણ હારે.
હારે -૫ યૌવન સસલે રે જરા કુતરી, કાળ આહેરી કબાણ હરે; બાણ પૂરીને રે પંથે બેસી રહ્યો, નહિ મહેલે નિરમાણ હરે.
હરે.-૬ તું નહિ કેહ રે કઈ નથી તાહરૂં, લેભ લગે એહ છે લેક
હોરે; હેરે. પરદેશી શું રે કોણ કરે પ્રીતડી, કાં પડ્યા ફંદમાં ફેક હરે.
હરે.-૭ વીરા વટાઉ રે સુણ એક વીનતી, ચાલ તું મુક્તિને પંથ હરે; સદગુરૂ તુજને રે સંબલ આપશે, ભાગશે ભવની સહુ ભ્રાંતિ
હરે. હોરે૦-૮
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
કાસીદું કરતાં રે કાળ બહુ ગમે, તાહે ના પંથને પાર
હારે; હરે. ઉદય કહે અરિહંતને ભજે સહી,તો તરશે સંસાર હો હો -૯
સંસાર સ્વરૂપની સજઝાય -
( ર૭૧)
ઢાળ મબુબિંદુની સંસારે જીવ અનંત ભવે કરી, કરે બહુલા રે સંબંધ ગતિ ચિહું
ફરી ફરી; નવિ રાખે રે કઈને તવ નિજ કર ધરી, સગાઈ રે કહી
કિણિ પરે કહીયે ખરી.-૧
કહે ખરી કિણિ પરે એહ સગાઈ, કારમે સંબંધ એ,
સવિ મૃષા માતા પિતા બહેની, બંધુ નેહ પ્રબંધ એ; ઘરે તરૂણ ઘરણું રંગે પરણું, ત્રાણુ કારણ તે નહીં, મણિ કણ મુત્તિઓ ધન ધાન્ય કણ, સંપદા સબ સંગ્રહી-૨
દ્વારા એહ થાવર રે જગમ પાતિક દેઈ કહ્યા,
જેહ કરતાં રે ઉગઈ દુઃખ જીવે સહ્યા; તેહ ટાળે રે પાતિક દરે ભવિયણ, - જિમ પામે રે ઈહ પરભવ સુખ અતિ ઘણ-૩
અતિ ઘણું સુખ તે લહે ભવિયણ, જૈન ધર્મ કરી ખરે, પરદાર પરધન પરિહરી તિણે, જૈનધર્મ સમાચરે; જે મદે માચે રૂપ રાચે, ધર્મ સાચે નવિ રમે, અંજલિ જળ પરિ જનમ જાતે, મૂઢ તે ફળ વિણ ગમે-૪
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________
સંસાર સ્વરૂપની સજઝાય
[૩૬૫
-
-
ઢાળી અધ્યયને રે છેટું શ્રી જિનવર કહે
શુભ દ્રષ્ટી રે તેહ ભલી પરે સહે; સહી રે તપ નિયમાદિક આદરે;
આદરતે રે કેવળ લચ્છી પણ વરે.-૫
લચ્છી વરે જિનધર્મ કરતે હલુઆકમી જે હવે,
પાંચમો ગણધરસ્વામી જંબુ, પૂછી ઈણિ પરે કહે; શ્રીવિજયદેવસૂરિ પટધર, વિજયસિંહ મુણી સરૂ, તસ શિષ્ય વાચક ઉદય ઈણિ પરે, ઉપદિશે ભવિ હિતકરૂ.-૬ શ્રી પ્રમાદવર્જન સજઝાય
( ૨૭૨).
મુનિ જન મારગ ચાલતાં. એ રાગ. અજરામર જગ કે નહીં, પરમાદ તે છાંડે રે, મિથ્યામતિ મૂકી કરી, ગુણ આદર તે માંડે રે – શુદ્ધ ધરમને ખપ કરે, ટાળી વિષય વિકાર રે; ચોથે અધ્યયને કહે, શ્રીવીર એહ વિચારે છે. શુદ્ધ -૨ પાપ કરમ કરી મેળવે, ધનના લખ જેહ રે; મૂરખ ધન છેડી કરી, નરકે ભમે તેહ રે. શુદ્ધ૦-૩ બંધવ જનને પિષવા, કરે તે મરણ પરે પાપ રે; તેહના ફળ દેહલાં, સહે એકલે આપ રે. શુદ્ધ -૪ ખાતર તણે મુખે જિમ ગ્રહ્યો, એ ચાર અજાણ રે; નિજ કરમેં દુઃખ દેખતાં, તેહને કુણ જાણ રે. શુદ્ધ –
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ઈમ જાણ પુણ્ય કીજીયે, જેહથી સુખ થાય રે; દિન દિન સંપદ અનુભવી, વળી સુજસ ગવાય રે. શુદ્ધ૦–૬ વિજયદેવ, ગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહ મુણિંદ રે; શિષ્ય ઉદય કહે પુણ્યથી, હુવે પરમ આણંદ રે. શુદ્ધ૦–૭
શ્રી ઉદયરત્નજી વિરચિત તપની સજઝાય
(૨૭૩)
ઈડર આંબા આંબલી રે. એ રાગ કીધાં કર્મ નીકંદવા રે, લેવા મુક્તિનું દાન; હત્યા પાતિક છુટવા રે, નહીં કોઈ તપ સમાન. ભવિકજન
તપ કરજો મન શુદ્ધ -૧ ઉત્તમ તપના વેગથી રે, સેવે સુરનર પાય; લબ્ધિ અઠ્ઠાવીશ ઉપજે રે, મનવાંછિત ફળ થાય. ભવિક–૨ તીર્થકર પદ પામીયે રે, નાસે સઘળા રેગ; રૂપ લીલા સુખ સાહેબી રે, લહીએ તપ સંગ. ભ૦-૩ તે શું છે સંસારમાં રે, તપથી ન હવે જેહ; જે જે મનમાં કામિએ રે, સફળ ફળે સહી તેહ. ભ૦-૪ અષ્ટ કર્મના ઓઘને રે, તપ ટાળે તતકાળ; અવસર લહીને તેને રે, ખપ કરજે ઉજમાળ. ભ૦-૫ બાહ્ય અત્યંતર જે કહ્યા રે, તપના બાર પ્રકાર; હો તેહની ચાલમાં રે, જેમ ધો અણગાર. ભ૦-૬ ઉદયરત્ન કહે ત૫ થકી રે, વાધે સુજસ સમૂર; સ્વર્ગ હવે ઘર આંગણે રે, દુર્ગતિ જાવે ર. ભવિક –૭
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________
વૈરાગ્યની સજઝાય
[ ૩૬૭
કર
૨૨
વૈરાગ્યની સજઝાય
(૨૭૪) યા મેવાસમે બે, મરદો મગન ભયા મેવાસી. કાયા રૂપ મેવાસ બન્યો છે, માતા ક્યું મેવાસી; સાહેબકી શિર આણ ન માને, આખર કથા લે જાસી. યા૦-૧ ખાઈ અતિ દુર્ગધ ખજાના, કોટમાં બહેતર કેઠા; વણસી જાતાં વાર ન લાગે, જેસા જલ પરપોટા. યા–૨ નવ દરવાજા વહે નિરંતર, દુઃખદાયી દુર્ગધા; કયા ઉસમેં તલ્લીન ભયા હૈ, રે રે આતમ અધા. યા-૩ છિનમેં છોટા છિનમેં મહટા, છિનમેં છેહ દિખાસી; જબ જમડેકી નજર લગેગી, તબ છિનમેં ઉડ જાસી. યા –૪ મુલક મુલકકી મલી લેકાઈ, બહેત કરે ફરીયાદી; પણ મુજ માને નહિ પાપી, અતિ છાયો ઉન્માદી. યા–પ સારા મુલક મેલ્યા સંતાપી, કામ કિરાડી કોટે; લભ તલાટી લેચા વાળે, તે કિમ નાવે ત્રટે. યા૦-૬ ઉદયરત્ન કહે આતમ મેરા, મેવાસી પણું મેલે; ભગવંતને ભેટે ભલી ભાતે, મુક્તિપુરી મેં ખેલે. યારા-૭ - શ્રી કૈધની સજઝાય
(ર૭૫) કડવાં ફલ છે કોધન, જ્ઞાની એમ બોલે; રીસ તણે રસ જાણીએ, હળાહળ તેલે. કડવાં-૧
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
સયમ ફળ જાય;
ક્રોધે. ક્રોડ પૂરવ તણું, ક્રોધ સહિત તપ જે કરે, તે તેા લેખે ન થાય. કડવાં૦-૨ સાધુ ઘણા તપીયેા હતા, ધરતા મન વૈરાગ; શિષ્યના ક્રોધ થકી થયા, ચંડકાશિયા નાગ, કડવાં૦-૩ આગ ઉઠે જે ઘર થકી, તે પહેલુ ઘર ખાળે;
જળના જોગ જો નિવ મળે, તા પાસેનું પ્રજાળે. કડવાં-૪ ક્રોધ તણી ગતિ એહુવી, કહે કેવળનાણી;
હાણ કરે જે હિતની, જાળવજો ઈમ જાણી. કડવાં૦-પ ઉદયરતન કહે ક્રોધને, કાઢજો ગળે સાહી; કાયા કરજો નિળી, ઉપશમ રસ નાહી. કડવાં૦-૬
શ્રી માનની સજઝાય (૨૭૬)
૨ જીવ માન ન કીજીએ, માને વિનય ન આવે રે; વિનય વિના વિદ્યા નહિ, તેા કિમ સમકિત પાવે રે, રે જીવ૦ ૧ સમકિત વિષ્ણુ ચારિત્ર નહિ, ચારિત્ર વિણ નહિ મુક્તિ રે; મુક્તિ તણા સુખ શાશ્વતા, તે કિમ લહીએ યુક્તિ રે. રે જીવ૦ ૨ વિનય વડા સંસારમાં, ગુણમાં અધિકારી રે; ગવે ગુણ જાયે ગળી, જુએ ચિત્તમાં વિચારી રે, રે જીવ ૩ માન કર્યું જે રાવણે, તે તે રામે માર્યા રે; દુર્ગંધન ગવે કરી, અંતે સવિ હાર્યો રે. ૨ જીવ૦ ૪
દાઈ
સૂકા લાકડાં સારીખેા, દુઃખ ઉદયતન કહે માનને, દેજો દેશવટો રે.
માટે રે; રે જીવ૦ ૫
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દશાર્ણભદ્રની સજઝાય
[૩૬૯
શ્રી વીરવિજયજી વિરચિત શ્રી દશાર્ણભદ્રની સજઝાય પંકજભૂતનયા નમી, શુભગુરૂ ચરણ પસાય; વિશદ દશારણભદ્રજી, ધૃણમ્યું મહા મુનિરાય. માને માનવ દુઃખ લહે, ચરણ કરણ ગુણ ફેક; આઠ શિખર આડાં વલે, નાવે વિમલાલેક. ૨ અહો માને મુનિવર હુઆ, છડી રાજ્ય સમૃદ્ધ સંકંદન વંદન કરે, માન તજી સ્તવ કીધ. ૩
ઢાળ પહેલી
(૨૭૭) (શ્રી યુગમંધરને કહે એ દેશો.) મુદિતા લેક વસે ઝાઝા, દશારણ નયર ઘણું માજા; દેશ દશારણને રાજા રે. રમણીક ત્રાદિપતિ રાજે, ઉપમ લંકપતિ છાજે રે. ૨૦ ૧ ભૂપ દશારણભદ્ર લહ્યો, અરિજનને ભય દૂર રહ્યો; ધમી ધર્મ ભણી ઉમલ્લો રે.
૨૦ ૨ રાગને રોષ નહિ દિલમાં, રોગને અંશ નહિ તનમાં, વીર સમેસરીયા વનમાં રે.
૨૦ ૩ કોલાહલ સુરને મચિયે, પ્રભુ આગલ નાચે શચિયે; દેવે સમવસરણ રચિયે રે. રૂપાનન્ય અનુપ વેશે, શેજિત સિંહાસન બેસે; જલથલ કુસુમવૃષ્ટિ વિકસે રે,
૨૦ ૫ દેત વધાઈ વનપાલે, લાખ વધાઇ ભૂપાલે; ઉઠી સભી સહુ તતકાલે રે.
- ૨૦ ૬
જ
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
"
;
"
ચલજે સર્વ જન સાજે, જિનવર વંદનને કાજે; એમ નગરે પડતો વાજે રે.
૨૦ ૭ જિનવાણી સુણતા રંજીયે, મિશ્યામલ રે તાજીયે; હય ગય રથ ભૂષણ સજીએ રે.
૨૦ ૮ વીર ચરણ કજ અનુસરીએ, દક્ષણ પરદક્ષણ ફરીએ; નરનારી એમ ઉચ્ચરીએ રે.
૨૦ ૯ વંદુ ઋદ્ધિ લેઈ સરવે, જિમ કઈ નવિ વિદ્યા ભૂપચિંતે ઈણ પરે ગરવે રે. વલી મનના સંશય વમશું, અનુભવ રંગ રસે રમશું; શ્રી શુભવીર ચરણ નમશું રે.
૨૦ ૧૧ ઢાલ બીજી
(૨૭૮) (સુત સિદ્ધારથ ભૂપને રે-એ દેશી.) રાજા મનમાદે કરી રે, સૈન્ય સજે તિણિ વાર; ભદ્રક જાતિ મદભર્યા રે, કુંજર સહસ અઢારો રે. માન ગજે ચઢયો, દશારણભદ્ર ભૂપાલા રે. મા૧ ચોવીસ લાખ તુરંગમાં રે, અશ્વ રતન અણુહાર; રવિ રથ પર હરિ જેત રે, રથ એકવીશ હજારે રે. માત્ર ૨ યુધિષ્ઠિર ભટ પાયકા રે, કોડ એકાણું સફાર; એક હજાર અંતેઉરી રે, બેઠી સુખાસને સારે રે. માત્ર ૩ મુગટબંધ અવનીપતિ રે, પંચ સયા પરિવાર; પંચ વરણ ફરકે તિહાં રે, ધ્વજવર સોલ હજારો રે. મા૪ ચિહું દિશે ચામર ઢલે રે, ઉજવલ છત્ર ધરંત; પટ્ટ ગજે પૃથવીપતિ રે, બેઠે લીલ કરંત રે. મા૫ નાટિક નાદ રસે ચઢયો રે, નિજ રિદ્ધિ સઘલી રે જોય; મન ચિંતે મહિમાનિલ રે, મુજ સમ અવર ન કાય રે. માત્ર ૬
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દશાર્ણભદ્ર રાજર્ષિની સજ્ઝાય : પૃષ્ઠ ૩૭૦ થી ૩૭ર
ચિત્રની જમણી બાજુએ શ્રી દશાર્ણભદ્ર પેાતાની રાજઋદ્ધિ સહિત તથા ડાબી બાજીએ ઇંદ્ર મહારાજા મેાટી *દ્ધિ સહિત ચિત્રની મધ્યમાં સમવસરણમાં બિરાજમાન મહાવીરપ્રભુને વંદન કરવા આવતા દેખાય છે
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________
કરી
શ્રી દશાર્ણભદ્ર રાજર્ષિની સઝાય : પૃષ્ઠ ૩૭૨
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દશાર્ણભદ્રની સઝાય
[૩૭૧
સેહમપતિ અવધે કરી રે, ચિંતે અચરજ દેખ; ભૂપતિ જિનવંદન કરે રે, પણ અભિમાન વિશેષ છે. માત્ર ૭ તીર્થકર અરિહા પ્રભુ રે, વંદિત અમર નરિંદ; કેવલનાણું દિવાયરૂ રે, જગતશરણ જિનચંદ રે. મા. ૮ ભરત સગર કેશવ વલી રે, પૂર્વે વંદા જિર્ણોદ; તે આગલ એ નરપતિ રે, જેમ રવિ આગે ચંદ રે. માત્ર ૯ સામીના સગપણ ભણું રે, સમજાવું એક તાન; ટાવું જિન આશાતના રે, ગાલું એહનું માન રે. મા૦૧૦ ઐરાવણ સુર તેડી રે, પરે પરે તસ સમઝાય; ત્રાદ્ધિ વિકરવી અભિનવી રે, વીર નમન હરિ જાય રે. મા૦૧૧
વાળ ત્રીજી
(ર૭૯) [ વિમલજિન! વિમલતા તાહરી છ-એ દેશી ] માન કર નવિ માનવીજી, માનથી નીચ ગતિ જોય; ભૂપ ભર માન ભંજક ભણુજી,વિહિત વાસવ બલ સોય. માત્ર ૧ ચઉસઠ સહસ હસ્તી ભલાજી, ઉન્નત અંગ મહાર; દંતી દંતી પ્રત્યે ભૂભૂવાજી, મસ્તક પાંચસે બાર. માત્ર ૨ શિર પ્રતે આઠ દેતુસલાજી, દંત પ્રત્યે વાપિકા આઠ; પુષ્કરિણી વાવ પ્રત્યેકમાંજી, કમલ કંચન મઈ આઠ. મા. ૩ પાંખડી લાખ પંકજ પ્રતેજી, શબ્દ નાટક તણું થાય; ગાયન ગીત સુર ગાવતાજી, દેવ દુંદુભી વજડાય. મા૪ કમલ વિચે ડેડક ઉપરેજી, ચિહું મુખે એક પ્રાસાદ; આઠ ઇંદ્રાણીશું સુરપતિજી, તિહાં રહ્યા લહત આહાદ. માત્ર ૫
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૨]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
કમ
બાવન હાજવાશ છે. કમની જ
ગણિત સંખ્યા સુણજો હવે, એક એક ગજ પ્રતે સાર; સહસ ચઉ છ– દંતસલાજી, રતન રવિનંતિ ઝલકાર. માત્ર ૬ પુષ્કરિણી બત્રીસ સહસ છે, સાતસેં અડસઠ જોય; કમલ લખી દો સહસ બાસઠીજી, એકસો ગુમાલિસ સોય, મા૭ કમલ પર ધવલ પ્રાસાદ છે, વિશ લાખ સતાણું હજાર; એક બાવન હરિ તણીજી, અપચ્છરાને પરિવાર. મા૮ દે સહસ છ સય એકવીશ છે), જેજો કેડી ત્રીક ઠાણ; લાખ ચુંમાલીસ સહિતીજી, પાંખડી કમલની જાણુ. મા. ૯ બત્રીસબદ્ધ નાટક એજી, પંકજ દલ તણે અંક; તીન લખ છતીસ સહસ છે, આત્મરક્ષક ભટ વંક. મા. ૧૦ ચઉસઠ સહસ ગુણી રિદ્ધિશું છે, પરિવર્યો દેવને રાય; જામ ભૂપાલ ઉપવેશીયેજી, પ્રણમે પરમેશ્વર પાય. મા. ૧૧ ઉદ્ઘ વદને કરી જેવજી, હદય ચિતે ગઈ મામ; થવિધિ વીર વંદન કરે છે, સહમ સ્વામી શિર નામ.મા. ૧૨
ઢાલ જેથી
(૨૮૦) [ સીમંધર તુજ મીલને દીલમેં રઢ લગી તારૂછ-એ દેશી.]. પ્રભુ આગલ નૃ૫ બેઠે, ચિંતા સાયરમાં પેઠે રે; હરિ તણુને કાજે, મનડે અડે રહ્યો અભિમાને. ૧ વલી જગમાં જસ કીરતિ, ઘણી વર ગાજે રે; મ. માહેર ગર્વ ગવેષી, હરિએ મુજ રિદ્ધિ ઉવેખી રે. મ૨ તારક ચંદ વિવેક, રાજહંસ આગે ભેક રે; મનડો. અંધકાર ને ઉદ્યોત, જેમ સુરજ ને ખદ્યોત રે. મ૦ ૩ નંદનવન કાંતાર, પીતલ મુગતાફલ હાર રે, મનડે. ગુરૂ ઉપમ હરિ રાય, લઘુ ઉપમ મુજ કહેવાય છે. મ૦ ૪
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દશાણું ભદ્રની સજ્ઝાય
[ ૩૭૩
મ૦ ૮
હરિએ કીધી હાણ, મુજ જીવિત તે અપ્રમાણુ રે; મનડા૦ હવે કરવા કુણુ કાજ, સુરનરમાં રહે જેમ લાજ રે. મ૦ ૫ માન થકી જગ પ્રાણી, અપમાન લહે ગુણ હાણી રે. મનડા॰ માન તજી મુનિરાયા, સુખીયા શિવ સૌધ સુહાયા રે. મ૦ ૬ સંજમ લેઈ પ્રભુ હાથે, વિહરશું અરિહા સાથે રે; મનડા૦ ચિંતવી હૃદયારામે, ઉઠી પ્રભુ પય શિર નામે રે. મ॰ છ સર્વ વિરતિ મુજ આજ, ઉચ્ચરાવા અવિચલ રાજ રે; મનડા॰ જિનવાણી રસ ગિદ્ધિ, વૈરાગે દીક્ષા લીધી રે. ઈંદ્ર તદા માન મેાડી, મુનિ ચરણ નમે કરજોડી રે; મનડા માન સકલ મુનિ વીત્યા, હું હાર્યાં ને તું જીત્યા રે. મ૦ ૯ હું માને કરી દુહવાણેા, મુનિ માન કરી તુમે જાણ્યા રે; મ૦ તુમ ઋદ્ધિ અખય ખજાના, મુજ રિદ્ધિ છાર સમાના રે, મ૦ ૧૦ જ્ઞાન ધ્યાન હય દંતી, શ્રુત તપ જ૫ બહુ પરતંતી રે. સહસ શીલાંગ અઢાર, રથ ઉપશમ ઋદ્ધિ નહિ પાર રે. મ૦૧૧ કાજ સકલ મુજ વ્યક્તિ, વર ચરણ ગ્રહણ નહિ શક્તિ રે; મ૦ સમતાસાયર સાધ, મુજ ખમો કૃત અપરાધ રે. મ૦ ૧૨ એમ કહી ખિખિણ વંદે, નિજ દુષ્કૃત ખિણુ ખિણુ નિ ંઢે રે; મ૦ વીર ચરણ કજ સેવા, તુમે માંડી શિવલ લેવા રે. મ૦ ૧૩ ઢાળ-પાંચમી. ( ૨૮૧ )
મ
[હુએ ચારિત્ર વ્રુત્તો-એ દેશી. ]
ઉપશમ સુખકઢી, જ્ઞાનાનંદા, માહના-વારૂજી. સંસારે અણુદ્ધો, દસણુ શુદ્ધો; સજમી તારૂજી. તમે નિજ ગુણ રસિયા, ગુરૂકુલ વસિયા, મેાહના-વારૂજી. મનમેાહન સ્વામી, છે। વિસરામી.
ભવ્યતા-તાજી. ૧
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
www w
w www+
પર પુદ્ગલ સંગે, માનને રંગે,
મે–વા મેં રિદ્ધિ વિમુવી, ઉવ ગુવી;
લેકમેં-તા. તમે નિજ ઘટ રિદ્ધિ, પ્રકટ કીધી, મે-વાવ શચિ સહજની શેભા, રહે થીર થોભા. ભૂષણે–તા. ૨ સંવેગી ત્યાગી, તું સોભાગી,
મે-વા વાર સે એક સાસે, વંદના તોસે; મારી-તા અપરાધ ખમાવી, શિશ નમાવી,
મે-વાવ નિજ નાક સધાવે, હરિ મુનિ ભાવે. સંસ્તવી–તા. ૩ દમી શાંત પ્રશાંતે, બાહ્ય ને અંતે, મે–વા કૃતકમને ગાળે, સંજમ પાળે;
સાધુજી-તાવ ક્રોધ કંડક ખંડે, ઉપશમ દંડે,
મો–વા માન માયા ગાલી, વલ્ડિ પ્રજાલી. અજવે–તા. ૪ તૃષ્ણ જલ શેષ, વૃષ તરૂ પોષે,
મે-વા ભવ શ્રોતા વર્તા, મેહની ગર્તા; લંઘીયા-તા. કામ ચિંતન ચુક્કા, કલિમલ મુક્કા, મોવા) કુખિસંબલ પત્તા, મુનિ અપમત્તા. ભાવશું–તા. ૫ ઉસિક આદે, દુગવન્ન ભેદે,
મે-વા અનાચીરણ નિહાલે, દશવઈકાલે; તે કહા-તા ઈચ્છાદિક પાલે, દશ ચક્રવાલે,
મે–વારા પરિસહ ન ઉભા , સુર ઉવસગ્યા. ઝીપીયા–તા. ૬ ખટ કારણ આહારી, ખટ અણાહારી, મે-વા. સામુદાણ ભિખા, અલિકુસુમ સિખા; આચરે–તા. ભાવંત મુનીશા, જે પણવીસા,
મે–વાર પણવીસ અશુચિ, ભાવન રૂચિ. ને કદા–તા. ૭
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી દશાર્ણભદ્રની સજઝાય
[૩૭૫
,
-
------
--
-
-
-
-
સિત્તરિ ગુણ ચરણે, સેવત કરણે,
મે–વારા વિકસંત ઉદાસી, શ્રત અભ્યાસી;
અર્થથી–તા. ચક્રીને દાસ, પૂર વન વાસ,
મે–વારા અરિમિત્ત વિયે, હુઈ સંજોગે. ઈષ્ટનો–તા૮ મણિ તરણું જેમ, પત્થર હેમ,
મો-વા સમભાવ વિચારે, શિવ સંસારે; સાધુને તારા ધમ ધ્યાનાસીને, અવગે લીને,
મે-વા મલ સંત વિનાસી, શ્રેણિ પ્રકાસી. ખાય–તા. ૯ અપચ્ચ પચ્ચખાણી, ચલ ચલ જાણી, મો–વા સેલ પગઈ અંતર, આઠ ક્ષયંકર; મૂલથી–તા. નપુ ઈન્થિ વેદે, ખટ હાસ ભેદ,
મે–વા નરવેદ ઉચછેદે, કેધને ભેદે.
સંજ્વલે–તા. ૧૦ માન માયા ટાલી, લોભ પ્રજાલી,
મો–વા દુગ નિંદ નસાવે, દુગ પય ધ્યાવે; શુક્લનાતા. ખિણ ચરમ સમયમાં, છેદત લયમાં, મેવા નાણ દેસણ વિઠ્યા, વરણુજ સિડ્યા. ચઉદ જે-તા. ૧૧ ધૂર સમય સગી, કર્મ વિજોગી,
–વા હુઆ કેવલનાણી, કેઈ ભવી પ્રાણી; તારીયા-તા. પંચાસી વિનાસી, શિવપુર વાસી,
મે–વા સુખ સિદ્ધ એકાંતે, સાદિ અનંતે. ભંગશું–તા. ૧૨ અહે માનજ કરીયે, તે શિવ વરીયે, મો–વા. જસ નામ રસાલા, મંગલ માલા; સંઘને–તાર ગુરૂ ખીમાવિજય જસ, શુભવિજયે તસ, મે-વાર વન્તિ રસ દંતી, તિમ હિમકતી. [૧૮૬૩) વત્સરે–તા. ૧૩
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૬]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
મેર તેરસ વાસર, સાધુ સુહંકર,
મોવા ગુરૂવારે ધ્યાયા, એ મુનિરાયા;
નામથી–તા. ભવ તાપ હરેજે, મંગલ હેજે,
મો–વા કવિ વીરવિજયને ઉત્તરાધ્યયનથી. - તા. ૧૪
કળશ, કૃતમાન વૃત્ત શિવદાન જ્ઞાન, દશાર્ણભદ્ર મુનિસરૂ, લીંબડી–પુર પોરવાડવંશી, સકલ સંઘ અહંકરૂ; જેઠા સુત જયરાજ વોરા, પઠન હેતે સંભવી, કહે વીર મુનિ ગુણમાલ ગુંથી, તાસ કઠે મેં ઠવી. ૧૫
શ્રી ઉદયવિજય વાચકવિરચિત શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય પંડિત શિરોમણિ પંડિત શ્રી શ્રી રંગવિજય ગણિ
ગુરૂભ્ય નમઃ ઢાળ પહેલી
(૨૮૨) - શ્રી નેમિસર જિન તણું જી. એ રાગ. પવયણ દેવી ચિત્ત ધરજી, વિનય વખાણી સંસાર; જંબુનઈ પૂછિઇ કહ્યોજી, શ્રીસેહમ ગણધાર-૧
ભવિકજન વિનય વહો સુખકાર, પહિલઈ અધ્યયનઈ કૉજી, ઉત્તરાધ્યયન મોઝાર, સઘલા ગુણમાંહિ મૂલગોઇ, જે જિનશાસન સાર. ભવિક–૨ નાણુ વિનયથી પામીઈજી, નાણુઈ દરિસણ સિદ્ધિ; ચારિત્ર દરિસણથી હાઈજી, ચારિત્રથી પુર્ણસિદ્ધિ. ભાવિક-૩
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય
[ ૩૭૭
ગુરૂની આણ સદા ધરઇજી, જાણઈ ગુરૂને રે ભાવ; વિનયવંત ગુણરાગીઓ છે, તે મુનિ સરલ સભાવ. ભવિક–૪ કણનું કું પરિહરિજી, વિષ્ટામ્યું મનિ રાગ; ગુરૂ દ્રોહી તે જાણવાજી, સૂઅર ઉપમા લાગ. ભવિકે-૪ કહ્યા કાનની કૂતરી, ઠાંમ ન પામઈ રે જેમ, સીઅલ હીણ અકહ્યાગરાજી, આદર ન લહઈ તેમ. ભાવિક-૬, ચંદ તણી પરિ ઊજલીજી; કીતિ તે લહંત; વિષય કષાય જિતી કરી છે, જે નર વિનય વહંત. ભવિકo-૭ વિજયદેવગુરૂ પાટવીજી, શ્રીવિજયસિંહસૂરિંદ; શિષ્ય ઉદય વાચક ભણેજી, વિનય સયલ સુખકંદ. ભવિકo-૮ ઈતિ શ્રી વિનયાધ્યયન પ્રથમ સઝાય.–૧
ઢાળ બીજી
(૨૮૩)
સરસતી સાર સુમયા કરી–એ રાગ. સેહમ સામિ જબ પ્રતિ, ઉપદિશિ ધર્મ સુવિચાર રે, ઉત્તરાધ્યયને બીજઈ કહ્યો, પરિસહ તણે અધિકાર રે. -૧ ઇંદ્રીય જય તુહે આદરે, જિમ લહો સુખ સંસાર રે, અનુક્રશ્મિ ના કિરિયા થકી, શાશ્વતાં સુખ લહે સાર રે.
ઈદ્રિય૦-૨ છુહ તૃષા સીતનઈ તાવડ, ડંસ અચેલ તિમ હોય રે, અરતિ રતિ નારી ચરયા વલી, નિસહી સંજ્ઞા પણ જાય રે.
ઇંદ્રિય૦-૩ તેમ આકોશ વધ જીવના, રોગ અલાભ તૃણ ફાસ રે; મલસું સતકાર મતિ મૂઢતા, હાઈ સમકિત સુખવાસ રે. ઈ-૪
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૭૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
,,,,,,,,
ઈહ બાવીસ પરિસહ કહ્યા, પ્રથમ તિહાં ઋષભ જિણંદ રે; સાંસહી વરસ જહાં પામીએ, કેવલ રાયણ સુખકંદ રે. ઈ-પ. ઢંઢણું મુનિવરઈ સાંસહ્યો, પરીસહ નામ અલાભ રે; તેથી તેહનઇ ઉપને, કેવલ સંપદા લાભ રે. ઈંદ્રીય -૬. બહુવિધ પરીસહ સાંસહ્યા, શાસનનાયક વીર રે; તેહથી નાણ અવિચલ લહ્ય, મેરૂગિરી સાહસ ધીર રે. ઈં-૭ શ્રીવિજયદેવગુરૂ પાટવી, શ્રીવિજયસિંહસૂવિંદ રે; શિષ્ય વાચક ઉદયવિજયની, વાણિ સુણુિં ભવિકવૃંદ રે. ઈં૦-૮ ઇતિ શ્રી બાવીસ પરીસાહાધ્યયન સઝાય.-૨
ઢાળ ત્રીજી
(૨૮૪)
વીર માતા પ્રતિકારિણ–એ રાગ. પ્રથમ માનવભવ હિલે, સુણવઉં ચિત આણે; પાલવું સહણ ખરી, ધરમ અંગ એહ જાણે-૧
ચાર શુભ અંગ ભવિ ધારીઈ, કહઈ સોહમ સ્વામી, ત્રીજઈ અધ્યયને સુણઈ, જંબૂ શિર નાંમી. ર૦-૨ મણુએ ભવ દુલહંતા કારણિ, દસ હેઈ દષ્ટાંત; સાંભલ વલી દોહિલે, જિનરાય સિદ્ધાંત. ચ્ચાર-૩ જઈવિ તે સાંભલ મિલઈ, તેહિ રૂચિ કિહાં સાચી; કબહુ કિરિયા તણી રૂચિ હુઈ,બલ શકિત તેહિ કાચી. ચાવ-૪ ભાગ્ય ચગે લહે ચ્ચાર એ, કોઈ ભવિયણ પ્રાણી; ધર્મની આલસ મત કરે, તુહે તેણ હિત જાણિ. ચ્ચા–પ શ્રીવિજયદેવગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહ મુનિરાય; શિષ્ય તરસ ઉપદિશે ઈણિ પરે, ઉદયવિજય ઉવઝાય. ચા૦૬
ઈતિ શ્રી ચતુરંગીયાધ્યયન સઝાય.-૩
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રનો સજ્ઝાય
ઢાળ ચાથી ( ૨૮૫)
મુનિ જિત મારગ ચાલતાં.-એ રાગ. અજરામર જગે કા નહીં, પરમાદ તે છાંટા રે; મિથ્યામતિ મૂકી કરી, ગુણ આદર માંડા રે.-૧ શુદ્ધ ધર્મના ખપ કરા, ટાલી વિષય વિકાર રે; ચથે અધ્યયનઇ કહેઇ, વીર એહ વિચારા રે. શુદ્ધ૦-૨ પાપ કરમ કરી મેલવ, ધનના લખ જેહ રે; મૂરખ ધન છાંડી કરી, નરકે ભમઇં તેડુ રે. શુદ્ધ૦-૩ અંધવ જનને પાષવા, કરે જે નર પાપ રે; તેહ તણાં રે ફૂલ દાહિલાં, સહઇ એકલા અપાર રે. શુ૦-૪ ખાત્ર તણુÛ મુખે જિમ ગ્રહ્યો, એક ચાર અજાણ રે; નિજ કરમિ’ દુ:ખ દેખતાં, તેનિ કુણુ ત્રાણ રે. શુ-૫ ઈમ જાણી પુણ્ય કીઇ, જેથી સુખ થાય રે; દિન દિન સ’પદ અભિનવી, વલી સુજસ ગવાય રે. શુ૦-૬ શ્રીવિજયદેવગુરૂ પાડવી, શ્રીવિજયસિંહ મુણિ દા રે; શિષ્ય ઉદય કહઇ પુણ્યથી, હાઈં પરમાણુંઢા રે, શુ૦૭ ઈતિ શ્રી અસષયાધ્યયન ચતુર્થ સજ્ઝાય. ૪ ઢાળ પાંચમી
(૨૮૬)
સકલ મનારથ પૂરવઇ’-એ રાગ.
પંચમ અધ્યયનઈં કઈં, પંચમ ગણધર નિય જીઈ; સહે જંબુસ્વામી તે સહી એ.-૧
સકામ અકામ એ, મૂરખ મરણુ અકામ એ; સકામ એ બીજી જાણપણા થકી એ.-૨
મરણ
[૩૭૯
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૦ ]
શ્રી
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
પ્રથમ અનંતીવાર એ, જીવ લહઈ નિરધાર એક
સાર એ બીજું પણિ કેઈક લહે એ.-૩ ઈહ પરલેક ન સહઈ, જે ભાવઈ તે મુખે કહઈ,
નવિ રહઈ તત્વ તણું મન વાસના એ-૪ પાંચે આશ્રવ આદરે, વિવિધ પરિ માયા કરઈ;
નવિ તરઈ તે અજ્ઞાની જીવડે એ-૫ સામાયિક પોસહ ધરઇ, સાધુ તણા ગુણ અનુસર,
- નિસ્તરઈ તે પ્રાણું નાણી સહી એ-૬ ગુણ અવગુણ ઈમ જાણીએ, ગુણ ધરીઈ ગુણખાણું એક
વિજયાસંહગુરૂ શિષ્યની એ-૭ ઈતિ શ્રી અકામ સકામ મરણધ્યયન પંચમ સઝાય. ૫
ઢાળી છઠ્ઠી
(૨૮૭)
મધૂબિંદુઓની દેશી. સંસારઈ રે, જીવ અનંત ભવે કરી,
કરઈ બહુલા રે, સંબંધ ચિહુ ગતિ ફિરી ફિરી; નવિ રાખઈરે, કેય ન તવ નિજ કરિ ધરી, સગાઈ રે, કહે કિણિ વિધિ કહી ખરી–૧
કૂટક કહો ખરી કિણિ પરિ એ સગાઈ, કારમો સંબંધ એ,
સવિ મૃષા માતા પિતા બહિની બંધૂ નેહ પ્રબંધ એ; ઘરિ તરૂણ ઘરિણી રંગે પરણી, ત્રાણુ કારણ તે નહીં,
મણિ કણ મુત્તિય ધર ધણ કણ સંપદા સવિ સંગ્રહી-૨
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સઝાય
[૩૮૧.
-
-
.
.
.
.
.
હાળી એહ થાવર રે, જંગમ પાતિક દેય કહ્યા,
જેહ કરતાં રે, ચઉગઈ દુખ જીવઈ સહ્યા તેહ હાલે રે, પાતિક દૂરઈ ભવિજના, જિમ પામે રે, ઈહ પરભવ સુખ અતિ ઘણા -૩.
ઢાળ અતિ ઘણું રે, સુખ તુહે લહે ભવિયણ, જૈન ધર્મ કરી ખરે,
પરદા પર ધન પરિહરી, તિણિ જૈન ધર્મ સમાચરે; જે મદિ માચિં રૂપ રાચિ ધર્મ સાચિ નવિ રમેં, અંજલિ જલ પરિ જનમ જાતે મૂઢ તે ફલ વિણ ગમઈ.-૪
અધ્યયને રે, છ શ્રી જિનવર કહે,
શુભ દ્રષ્ટિ રે, તેહ ભલી પરિસહે; સહતે રે, તપ નિયમાદિક આદરે, આદરતા રે, કેવલલછિ પણિ વરે.
દ્વારા લરિછ વરિ જિન ધરમ કરતે, હ કરમી જે હવઈ,
પંચમે ગણધર સ્વામી જબુ, પૂછીએ ઈણિ પરિ કહઈ; શ્રી વિજયદેવસૂરિદ પટધર, શ્રીવિજયસિંહ મુનિસરૂ, તસ શિષ્ય વાચકઉદય ઈણિ પરિ ઉપદિસઈ ભવિ હિતકરૂ.-૬ ઈતિ શ્રી નિગ્રંથીયાધ્યયન સજઝાય ૬.
ઢાળી સાતમી
(૨૮૮).
તે તરીયા ભાઈ તે તરીયા-એ રાગ. અજ જિમ કોઈક પિષઈ અંગણિ, પ્રાહુણડાને હેતઈ રે,
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૨]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
તે અજ જવ મનગમતા ચરતે, તાસ વિપાક ન વેદે રે. -૧ શ્રી જિનવીર ઈણિ પરિ જપઇ, વિષય વિકાર ન રાચે રે, તપ જપ સંયમ કિરિયાને ખપ, કીજ જે જગે સાચો રે.
શ્રી જિન-૨ મદ્ય માંસ આહાર કરતે, વિષય વિકાર ઉમાહ્યો રે; નરક તણું આઉખું બાંધઈ, અજ પરિ કરમેં વાદ્યો રે.
શ્રી જિન-૩ કેડી લભઈ સહસ ગમાવઈ, મૂઢ મતિ જિમ કઈ રે, અંબ તણાં ફલ કારર્ણિ છાંડઈ,રાજ્યઋદ્ધિ ઘર સેઈરે. શ્રી–૪ મતિ નરભવ સુખ કારર્ણિ છાંડઈ, અમર તણું સુખ ભેગે રે; તિમ વલી મોક્ષ તણાં ફલ મોટાંકિમ પામે જડ લોગો રેશ્રી -૫ ઈણિ પરિ મૂઢપણું પરિહરીઇ, પંડીત ગુણ આદરીઈ રે; વિજયસિંહ ગુરૂ શિષ્ય કહઈ ઈમ, ઉદય સદા સુખ વરીઈ રે.
શ્રી જિન-૦૬ ઈતીશ્રી એલકાધ્યયન સપ્તમ સ્વાધ્યાય.-૭
ઢાળ આઠમી
(૨૮૯)
રૂકમણિ અંગજ જનમીએ –એ રાગ. કેવલનાણુ ગુણ પૂરીઓ, ચાર પાંચસઈ હેત રે; સુધન કપિલ મુનિ ઉપદિશઈ, સુણે સુગુણ સચેત રે.-૧ વિષમ એ વિષય રસ પરિહરે, ધરે ધેય મનમાંહિ રે; કાયર નવિ છાંડી શકઈ, ત્યજઈ સૂર ઉઠ્ઠાંહિ રે. વિષમ -૨ એહ સંસાર જલનિધિ સમે, કહ્યો દુઃખ ભંડાર રે; વાહણ સરસ એકજ સહી, તિહાં રાખણ ધર્મ આધાર રે, વિ૦-૩
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય
[૩૮૩
પક
,
જેહ મન વચન કાયા કરી, જયણ કરઈ સાર રે; તેહ સંઘલાં દુઃખ પરિહરી, લહે સુખ શ્રીકાર રે. વિષમ-૪ લાભ જિમ હોઈ અતિ ઘણે, તિમ તિમ લેભ વાવંત રે; દયમા સાધન કારણઈ, નવિ કેડી સરંત રે. વિષમ-૫ પંચ સય એમ પ્રતિબોધીયા, ઋષિ રાય ઉપદેશિ રે; આઠમા એહ અધ્યયનને, કહ્યો અર્થ લવલેશ રે. વિષમ-૬ શ્રીવિજયદેવગુરૂ પાટવી, શ્રીવિજયસિંહસૂવિંદ રે; શિષ્ય તસ વાચક ઈમ ભણઈ, ઉદયવિજય સુખકંદ રે. વિ૦-૭ ઈતિશ્રી કપિલ ઋષિનોધ્યયન સજઝાય.-૮
ઢાળ નવમી
(૨૯૦) સુહવિ સુહાગણિ સુંદરી સારીએ રાગ. દેવ તણી ઋદ્ધિ જોગવી આવ્યો, મિથિલા નયરી નરિંદે; નમિ નામઈ જે ઇંદ્ર પરિખી, જાણે શુદ્ધ મુણિંદ-૧ ભવિકા એહવા મુનિવર વંદ; સુખ સંપત્તિ નિજ હાથ કરીને, જિમ ચિરકાલે નંદ રે. ભ૦-૨ ચારિત્ર લેઈ મિથિલા નાથે, સંવેગ રસમાં ભીને; નમિરાય રિષિ પંથે ચાલઈ, રાગનઈ રેષ અદીને રે.
ભવિકા -૩ તામ પરીક્ષા હેતઈ સુરપતિ, બ્રાહ્મણ વેજઈ આવઈ; મિથિલા અગનિ જયંતી દેખાડી, સુરપતિ પૂછઈ ભાવઈ રે.
ભવિકાઠ-૪ નિજ નગરી જલતી કાં મૂકે, તિમ વલી આથિ અનેરી; મુનિ કહઈ માહરૂં કાંઈ ન વિણસઈ, કેહની ઋદ્ધિ ભલેરી રે.
ભવિકા -૫
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
વિપ્ર ભણઈ નગરી સમરાવી, અરિયણ સવિ વશ કીજઇ; અનુક્રમઈ સંયમ મારગ લેઈનઈ, અવિચલ પદ સુખ
લી જઈશે. ભવિકા –૬ મુનિ લઈ જે અવિચલ નગરી, તાસ મંડાણ કરીસ્યું; અથિર તણે પ્રતિબંધ તે છાંડી, થિરમ્યું પ્રીતિ ધરીસ્યુ રે. ભ૦-૭ કેડી કટક જીતઈ જે તેહથી, મન જીતઈ તે રે; ઈમ પ્રશંસી હરિ સૂરલોકે, પુણત પુણ્ય પૂરે રે. ભવિકા –૮ અવિચલ સુખ પામ્ય મિરાજા, તે નવમેં અધ્યયને; વાત કહી કહઈ ઉદયવિજય એમ, વિજયસિંહ ગુરૂ
વચનઈ રે. ભવિકા –૯ ઈતિશ્રી નમિરાજ પ્રત્રજ્યાધ્યયન સઝાય.-૯
ઢાળ દશમી
(૨૧)
પ્રાણીયા પરતાતિ નવ કી જઈ.-એ રાગ પંડૂર પાન થયઈ પરિપાક તરૂથી પડઈ કેઈક કાલે રે; તિમ ધન યૌવન જીવિત પણિ તું, ગામ નાણઈ નિહાલે રે. -૧ ગીતમનઈ શ્રી વીર પયંપઈ, મ કરીશ સમય પ્રમાદ રે; જિમ ઈહ પરભવ સુખ પામી જઈ, ટાલી જઈ વિખવાદ રે.
ગૌતમ -૨ ડાભ તણુિં અણીયે જલકણિકા, જિમ હુઈ અથિર સભાઈ રે; તિમ નરનાં આઉખાં જાણો, ધર્મ સદા થિર ભાવઈરે. ગૌ૦-૩ પટકાય માંહિ કાલ અનંતે, ભમીએ દુઃખ સહંત રે; વલી જરા વલી કેસ પાતૂરા, ઇંદ્રિય સકતિ ન હંત રે. ગૌ-૪ તેહવા માંહિ જિન નવિ દીસઈ, પંચમકાલઈ ભરતઈ રે;
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સઝાય ૨૩ : પૃષ્ઠ ૩૯૯
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સઝાય ૨૨ : પૃષ્ઠ ૩૯૭
ક 1
11 1 1
0
To
knees
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજ્ઝાય ૧૧ : પૃષ્ઠ ૩૮૫
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજ્ઝાય ૧૨ : પૃષ્ઠ ૩૮૬
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સઝાય
[૩૮૫
મતે મતે નવિ નવિ વાણું દીસઈ, ધમ તે કહો કિહાં વરતઈ રે.
ગૌતમ-૫ જિનવાણી નિસુણી ઈમ ગામ, અનુકમઈ કેવલનાણી રે; દશમે અધ્યયનઈ ભાખે, વીર જિણેસર વાણી રે. ગૌ-૬ વિજયદેવ ગુરૂ ૫ટ્ટ પ્રભાવક, વિજયસિંહ ગુરૂ શિષ્યો રે, વાચક ઉદયવિજય ઈમ જ પઈ, પુણ્યઈ પહોંચઈ સુજગીસેરે.
ગૌતમ-૭ ઈતિ શ્રી ક્રમ પત્રા દશમ અધ્યયન સક્ઝાય ૧૦ - ઢાળ અગિયારમી
(૨૨)
સહગુરૂ જઈ વાટડી–એ રાગ. વીર નિણંદની દેશના, આગમ ગુણ દેખી; જે બહુચુઅ તે વરણવી, અવિનિત ઉવેખી.
વીર નિણંદની દેશના -૧ જે જે ભાવ વખાણીયા, ભાવે તે ભવિ લેક; જિમ ઈહવે પરભવે હુઈ, તુમ સુખ સગ. વિરહ-૨ જે બહૂસુઅ મુનિવર હુઈ, તેહનઈ ઉપમાન; સુર તરૂ સાયર શશિ રવિ, ગજ રથ બહુમાન. વીર૦–૩ અધ ચકી ચકી હરિ, ધન કેશનઈ સિંહ સીતા નદી મંદિરગિરી, જબુતરૂ લીહ. વર૦-૪ ઇત્યાદિક ઉપમા ઘણી, બહૂસુઅ અણગાર; અધ્યયન અગ્યારમાં, સહુ એહ અધિકાર. વર૦-૫ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહસૂરિદ; શિષ્ય ઉદય કહઈ સુધરા, પ્રતાપે ધ્ર ચંદ. વર૦-૬ ઈતિ શ્રી શિક્ષા બહુશ્રુત ઈગ્યારમોધ્યયન સજઝાય. ૧૧ ૨૫
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
* *
**,
ઢાળ બારમી
(૨૯૩) જગવલ્લભ ગુરૂજી તું વસ્યા મોરિ મનઈ.-એ રાગ. ઋષિ વનવાસી સુરસેવિત, પાલઈ પંચ આચાર; પાંચઈ ઇંદ્રિયનઈ વશ કરતે, તપસી ઉગ્ર વિહાર – ૧ મા તે ગ મુનિ સ ર હરિ કે શી ધન ધન; સુધે મુનિવર જેહ કહા, કિરિયા ગુણ સંપન્ન. મા - ૨ માસ તણે તપસી હરિકેશી, તિંદુરક યક્ષને ઠાણઈ; મલ શેભિત તનુ રહ્ય સંવેગી, નિરમલ કાઉસગ્ગ ઝાણઈ.
માતંગ – ૩ રાજસુતા ભદ્રા તિહાં આવી, જક્ષનઈ નમવા કામ; ભમતી માંહિ મુનિવર દેખી, મુહ મચકોડઈ તમ. મા – ૪ તે દેખી સુરવર તવ કેપ્યા, કન્યાં કીધી દુષ્ટ; . ત્રાડઈ હારનઈ મડઈ તનુ સા, પ્રલાઈ ભૂતાવિષ્ટ. મા - ૫ નિસુણી રાજા તિહાં આવે, કરઈ ઉપચાર અનેક; બેલા સુર કહઈ સુતા જ, પરશુઈ મુનિ સુવિવેક. મા- ૬ તે સાજી તતખિણુ એ થાય, તે સુણ કન્યા તેહ; રાજાએ મુનિનઈ પરણવી, મૂકી જખનઈ ગેહ. માત- ૭ રાતઈ મુનિ અવિચલ તિણ દીઠે, આવી પ્રભાતે ગે; રિષિની ઋષિનઈ ગ્ય કહી ઈમ, આણ પુરેહિતે તેહ. માદ– ૮ માંડઈ યાગ પુરહિત એક દિન, વિપ્ર મિલ્યા લખ કેડી; મા ખમણ પારણુઈ તિહાં મુનિ, આવ્યા મનને કોડી. મા - ૯ આરંભી અવિવેકી બ્રાહ્મણ, ન લહઈ ધરમ વિચાર; મુનિ દેખી કહઈ કુણ તુંરે દસઈ, જા અત્યંજ અવતાર. મા–૧૦
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રનો સઝાય
[૩૮૭
*
*
*
* *.*.*
*
***
*ww
ww
w
w
જક્ષ તદા મુનિ મુખથી લઈ, યાગનું ફલ તુમ્હ એહ; શુદ્ધ પાત્ર ગોચરી પૃહા, હું તુમ્હ બારણુઈ જેહ. મા–૧૧ રેષઈ બ્રાહ્મણ સુત તવ મુનિનઈ, કરવા યષ્ટિ પ્રહાર ઉઠયા તવ તે યક્ષઈ કીધા, રૂધિર વમંતા કુમાર. મા-૧૨ પાય લાગી મુનિનઈ તે ખામઈ, પુરોહિત સુત અપરાધ; પ્રતિલાભી પ્રતિબધી લહ્યો તિણઈ, બાલકનઈ થઈરે સમાધ.
માતંગ-૧૩ મુગતિ મુનિ ૫હતે જઈ વરત્યા, એ અધિકાર અશેષ; અધ્યયનઈ બારમઈ વખાણે, શ્રી મહાવીર જિનેશ.
માત ગ૦–૧૪ વિજયદેવ ગુરૂ પાટ પ્રભાવક, વિજયસિંહ સૂરીરાય; તેહ તણે બાલક ઈમ બેલઈ, ઉદયવિજય ઉવક્ઝાય.
માતંગ૦-૧૫ ઈતિ શ્રી હરિકેશી ચંડાલનું અધ્યયન. ૧૨
દ્વાી તેરમી
રાગ સામેરી. સકલ મનોરથ પૂરવઈ એ.-એ રાગ. ચિત્ર અનઈ સંભૂત એ, ગજપુર માંહિ વિહરત એક
મહંત એ દય માતંગ મુનિસરા એ.– ૧ એક દિન તેહન વંદઈ એ, ચક્રી નિયમનઈ છંદ એક
આણંદઈએ પટરાણી પણ વંદતી એ.- ૨ નારી રયણ તે દીઠી એ, કામ અગનિ અંગીઠી એ,
પઈડીએ મનમાં તે સંભૂતનઈ એ- ૩ ચકી તણું નિયાણ એ, કરે સંભૂતિ અજાણ એક
જાણે એ ચિત્રઈ વાર્યો નવિ રહઈ એ – ૪
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૮૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
ચિત્ર નિયાણા વિષ્ણુ શુદ્ધ, સંભૂતા મુનિ અવિશુદ્ધ; સુરઋદ્ધિ ભવ ખીજં દાય પામીઓ એ.- પ ત્રીજે ભવઈ મુનિ સંભૂત, ચક્રી થયા નરપુર હુંત; નિપૂત ચિત્ર પુરિમતાલ થયા એ.- ૬ સુવિહિતન તે અનુસર, અનુક્રમઇં સંચમ આદરઈ; વિચરે એક દિન તે કપિલપુરઈ એ.- ૭ પુર કપિલ′ દાય જણા, થયા એક્ઠા ખડ઼ે ગુણા; અતિ ઘણા ચક્રી કહઈ' સુખ ભાગવે એ.- ૮ ચિત્ર કઇં લીજી એ દ્વીક્ષ, તે ન લહુઇ” ચક્રી શીખ; સુપરીખ કમ તણી ગતિ એહવી એ.- ૯ ચક્રી અપŠ ઠાં એ, મુનિ નિજ પુણ્ય પ્રમાણુઇ એ; ઝાંણ એ ઉત્તમ પદવી પામીઆ એ.-૧૦ વિજયદેવ પટ્ટ ધારક, વિજયસિંહ પ્રભાવક, વાચક ઉદય કહાઁ ગુણ મુનિ તણાં એ.-૧૧ ઈતિ શ્રી નિયાણાના દોષ ઉપરઇં ચિત્ર સભૃત્તિ અધ્યયન
સજ્ઝાય.-૧૩
દાળ ચઉદમી
( ૨૯૫ )
દેવ તણી વાણી સુણી રે.–એ રાગ,
દેવ તણી ઋદ્ધિ રે ભાગવી રે, પુર ઈષુકાર મઝારિ મારા લાલ રે; ભૃગુ પુરહિત કુલ આવીયા રે, સુરાએ શુભ તિથિ વાર
મારા લાલ રે.-૧ તે મુનિ ખાલક વાંદીએ રે, માત પિતાનઇ' સાથઈ મારા લાલ રે; દ્વીક્ષા લઈ થયા કેવલી રે, વલી રાણી નર નાથ મૈારા લાલ રે.
તે મુનિ-૨
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સક્ઝાય
[ ૩૮૯
માવીત્રે બીહારીઆ રે, ઋષિ દેખી નાસંત મેરા લાલ રે; તરૂ ચઢઈ તિણુઈ ત્રાષિ દીઠડા રે, તલઈ શુદ્ધ આહાર કરંત
મારા તે મુનિ–૩ જાતિસમરણઈ જાણી રે, પૂરવ ભવ વિરાંત મારા લાલ રે; માત પિતાનાં બૂઝવી રે, ચારિત્ર તે લહંત મોરા લાલ રે.
તે મુનિવ-૪ માતા પિતા દીક્ષા લીયઈ રે,તિમ વલી રાણુ રાય મેરા લાલ રે; એ ષટ જણ થયા કેવલી રે, પિતા શિવપુર માંહિ મેરા
તે મુનિ -૫ વિજયદેવ ગુરૂ પાટવી રે, શ્રી વિજયસિંહ મુનિરાય મોરા તેહ તણે શિષ્ય ઉપદિશાઈ રે, ઉદયવિજય ઉવઝાય મારા
તે મુનિ.-૬ ઈતિ શ્રી ઈષકાર રાજાનું અધ્યયન સઝાય. ૧૪
ઢાળ પંદરમી
(૨૬) રૂકમિણ રૂપ રંગીલી નારી-એ રાગ. તપ કરતાં મુનિરાજિયા લાલા, ન કરઈ ભેગ નિયાણ; મુનિ મારગ સૂધ ધરઈ લાલા, તે બોલ્યા ગુણખાણ -૧ મુનિસર તે ભિક્ષાચર શુદ્ધ પંદરમા અધ્યયનમાં લાલા, ઈમભાઈ બુદ્ધ. મુનિ -૨ મંત્ર તંત્ર કેલવઈ લાલા, તાસ ન રાગ ન રોષ; શ્રા પરીસહ જીપવા લાલા, ચારિત્રના નહીં દેષ. મુનિ-૩ પરીચય નહીં ગૃહસ્થને લાલા, અરસ વિરસ આહાર; પૂજાદિક વાંછઈ નહીં લાલા, સાચા તે અણગાર. મુનિ -૪
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ઈણિ પરઈ મુનિગુણ સાંભળી લાલા, પરખી કિરિયા નાણ; સાધુ પંથ તુમ્હઈ આદરે લાલા, ત્રિણ તત્વનાં જાણ. મુનિ - વિજયદેવગુરૂ પાટવી લાલા, વિજયસિંહ ગુરૂ લીહ; શિષ્ય ઉદય કહઈએહવા લાલા,મુનિ પ્રતાપ નિદહ. મુનિ–૬ ઈતિશ્રીભિક્ષુ અધ્યયન સક્ઝાય.-૧૫
ઢાળ સેલમી
(૨૯૭)
હસ્તિનાપુર વર ભલું –એ રાગ. બ્રહ્મચર્યના દશ કહીઆ, સ્થાનક શ્રીવીર જિણંદ રે; અધ્યયનઈ તે સોલમઈ, જેહ પાલઈ શુદ્ધ મુણિંદ રે– જેહ પાલઈ શુદ્ધ મુર્ણિ, સંવેગરસ ભાવી આ ગુણગેહ એ; ગુણગેહનિરીહનિરાગ, વિષયદલ જીપતા શુચિ દેહ એ.–આંકણું. પશુ પંડગ નારી વિના, વસહી પહિલી નિરધાર એ; આસણ તિણ નવિ બેસીઈ, બેસઈ જિણ આસણ નારી રે.-ર એસઈ જિણ આસણ નારી, સંવેગરસ ભાવી આ ગુણગેહ એ. નારીકથા નવિ કીજીએ, નવિ નિરખીએ ઇંદ્રીય તાસ રે, ભીતિ પટંતર ટાલીએ, નવિ ચિતીએ પૂરવ અભ્યાસ રે-૩ નવિ ચિતીએ પૂરવ અભ્યાસ રે, સંવેગરસ ભાવી આ ગુણગેહ એ. સરસ ભેજન નવિ કીજીએ, નવિ લીજીએ અધિક આહાર રે, ઉદભટ વેશ ન ધારીએ, તરીએ ઈણિ પરઈ સંસાર રે -૪ તરીએ ઈણિ પરઈ સંસાર રે, સંવેગ રસ ભાવી આ ગુણગેહ એ. ઉદયવિજય વાચક ભણઈ, શીલવંત તે પુરૂષ રત્ન રે; શ્રીવિજયદેવને પાટવી, તે તે શ્રીવિજયસિંહ ગુરૂ ધન્ય રે.-૫ તેતો શ્રીવિજયસિંહગુરૂ ધન્ય રે, સંગરસ ભાવી આ ગુણગેહએ.
ઈતિશ્રી બ્રહ્મચર્યની નવવાડપાલનાધ્યયન –૧૬
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રની સઝાય
[૩૯૧
હાળ સત્તરમી
. (૨૯૮)
આદિત્ય જોઈનઈ જીવડાએ રાગ. શ્રી જિનધરમ સુણી ખરે, લહી દિક્ષા સાર; નિય છેદઈ જે સંચરઈ, તે તે પુરૂષ ગમાર-૧ વીર જિનેશ્વર ઉપદિશઈ, પાપ શ્રમણ જ તેહ; સત્તરમા અધ્યયનમાં, મુનિ ભાગે જેહ. વર૦-૨ જ્ઞાનદાયક નિજ ગુરૂ તણે, લેપક જે સાધ; પંચપ્રમાદ વશઈ પડ્યો, ચારિત્ર નવ સમાધ. વર૦-૩ કંઠ લગઈ ભેજન ભલું, કરી સૂએ જેહ; રાત દિવસ વિકથા કરઈ, ગુણની નહીં રેહ. વીર૦-૪ ભવ બહુ ચૂકી કરી, કઈ કાય કિલેશ; વિસમિસ તેહની પરહરે, ધરે સુગુણ વિશેષ. વર૦-૫ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહ સૂરીશ; શિષ્ય ઉદય વાચક કહઈ, પુણ્યથી પંહચઈ સુજગીશ. વર૦-૬
ઈતિશ્રી સત્તરમાધ્યયની સઝાય-૧૭ 1. ઢાળ અઢારમી
(૨૯)
નવકારવાલી વંદીએ-એ રાગ. કંપિલપુરને રાજિઓ, જગ ગાજિઓ રે સંજય નરરાય કઈ પાય નમઈ નર જેહના, ઘણે તેને રે પુહવિ ભડવાય કઈ -૧ ધનધન સંજય મુનિવરૂ, જગ સુરત રે શાસન વનમાંહિ કઈ; બાંહિ ગ્રહઈભવકૃપથી, દુઃખ રૂપથી રે જિનધર્મ સમાહિ કંઈ.
ધન -૨
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૨ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ઈક દિન કેસરી કાનનઈ, રસ વાહ્યો રે જાય મૃગયા હેત કઈ; ત્રાસ પમાડઈ જંતુનઈ, એક મૃગલોરે દૂહા તિણુઈ ખેત કઈ.
ધન-૩ તીરની પીડાએ તડફડ્યો, પડ્યો હરણલે રે મુનિવરની પાસે કઈ; તે દેખી ચિંતા કરઈ, રાય પામતે રે મુનિ તેજઈ ત્રાસ કઈ.
રાય કહઈ મુનિરાયને, હું તે તુહ તણે રે અપરાધી એહ કઈ; રાખ રાખ જગબંધુ તું, મુજ ભાખે રે જિનધર્મ સનેહ કઈ.
ધન -૫ ધ્યાન પારી મુનિવર ભણઈ રાય કાં હણઈ રે હરિણાદિક જીવ કઈ; નિરપરાધી જે બાપડા, પાડતા રે દુઃખીઆ બહુ રીવ કઈ.
ધન૦-૬ હંય ગય રથ પાયક વલી, ધન કામિની રે કારમું સવિ જાણ કઈ; ધર્મજ એક સાચો અછઇઈમ નિસુણી રેતેહ સંજયે રાણ કઈ.
ધન ૦–૭ ગર્દભાલિ પાસઈ લીયે, જિન દીક્ષા રે સંસારઈ સાર કઈ; ગુરુ આદેશ અનુક્રમઈ, હવી તલઈ રે કરઈ ઉગ્ર વિહાર કઈ.
ધન૦-૮ મારગઈ એક મુનિવર મિલે,તેહ સાથરે કરઈ ધર્મ વિચાર કઈ; જિન દીક્ષા પામી તર્યા, ભરતેસર રે ચક્રી સનતકુમાર કઈ.
ધન -૯ સગર મઘવ સંતિ અરે, કુંથુ પદમ અનઈ હરિણું
નરિંદ કઈ; જયચકી નગ્નઈ નમિ, કરકંડુ રે દમૂહ મુણિચંદ કઈ.
ધન–૧૦
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________
TALO
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજ્ઝાય ૨૦ : પૃષ્ટ ૩૯૪
પારસ શા
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજ્ઝાય ૨૧ : પૃષ્ઠ ૧૯૬
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સઝાય ૧૯ : પૃષ્ઠ ૩૯૩
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સઝાય ૧૯ઃ ૩૯૩
પાકિ
ns
રાજી
. ર
જા
છે. એક
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય
[૩૦૩
મહાબલરાય ઉદાયને, વલિ રાજા રે દશારણુભદ્ર કઈ નાણ કિરિયા પિતઈ કરી, એ તો તરીયા રે સંસાર સમુદ્ર કઈ;
ધન ૦–૧૧ વિજયદેવસૂરિસરૂ, પટાધર રે વિજયસિંહ ગુણખાણ કઈ; ઉદયવિજય કહઈ એ કહ્યું, અધ્યયન રે અઢારમઈ જાણ કર્યું.
ધન૦-૧૨ ઈતિ શ્રી અઢારમાધ્યયની સઝાય. ૧૮ ઢાળ ઓગણીશમી
(૩૦૦) સારદ બુધદાઈ સેવક નયણાનંદ–એ રાગ. સુગ્રીવ નયર વર વનવાડી આરામ, બલભદ્ર નવેસર રાજકરઈ
ગુણગ્રામ; ઈદ્રાણુ સરિખી રાણી મૃગા અભિરામ, મકરધ્વજ સુંદર કુંઅર
બલસિરિ નામ.-૧ તું રે બલસિરિ નામ કુંઅર અતિ સુંદર, જિ કામ વિકાર, સંયમ લેઈ કર્મ ખપાવી પામ્યા ભવજલ પાર. એ આંકણી. ઓગણીશમાં અધ્યયનઈ, જિનવર વીર દીયે ઉપદેશ; ભણતાં ગુણતાં ભાવે, ભવિનાં નાસઈ પા૫ કિલેશ.-૨ એક દિન વર મંદિર અનેઉર પરિવાર, પરવરીઓ પબઈ
નયર મોઝાર કુમાર; દીઠે તવ મુનિવર ઈરિયાઈ મલપંત, તસ ઉહાપોહઈ જાતિ
સમરણ હુંત તું૦-૩ જાતિસમરણ પામી દેખઈ, પૂરવભવ સંબંધ; - પંચમહાવ્રત સંભારઈ વલી ચઉગઈ દુઃખ પ્રબંધ;
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૯૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
માતપિતા આગળ જઈ બલઈ દુઃખ અનંતીવાર;
જે જે મઈ પામ્યાં તે કહેતાં કિમઈ ન આવે પાર. તું રે -૪ સંસાર અસાર એ દીસે મલભંડાર, સંબલ વિણ વાટઈ જાતાં
દુઃખ દાતાર બહુ જનમ મરણ ભય નરયતિરિય દુઃખ ઠાણ, તિણે બલતા
ઘરથી સાર ગ્રહઈ તે જાણ. તું રે -૫ સાર ગ્રહઈ તે જાણું વિચારી આપણ! તારેર્યું,
ઘો પ્રભુ અહિ આદેશ અહે હવઈ સંયમ ગુણ ધારેમ્યું; શીત તાપ છૂહ તૃષા અનંતી દુસહ સંબલિ રૂખ,
પૂતલી અગનિવારણ આલિંગી દીઠા નરકઈ દુખ. તું ૨૦–૬ દુઃખથી નીકળવા મૃગાપુત્ર નરસીંહ, માવિત્ર આદેશઈ દીક્ષા
લીય મુનિ લીહ; અનુક્રમઈ તે મુનિવર શિવપુર રાજ્ય લહંત, જિહાં નાણ દરસણ
વલી પરમાણંદ અનંત. તું રે -૭ પરમાણંદ અનંત તે લહીએ સાધૂતણા ગુણ ધરતાં,શ્રીજિનશાસન
ઉત્તમ પામી સૂધી કિરિયા કરતાં તે કિરિયાનો આગર વિજયદેવ પટધાર, વિજયાસંહ ગુરૂ
રાજવી રાજઈ શિષ્ય ઉદય જયકાર. તું ૨૦-૮ ઈતિ એકનવિંશતિ અધ્યયન સઝાય સમાપ્ત. ૧૯
ઢાળી વીસમી
(૩૦૧)
જોતાં રે જોતાં તેહજ કાનન.-એ રાગ. મધદેશ રાજગૃહી નગરી, રાજા શ્રેણિક દીપઈ રેક ચતુરંગી સેના પરવરીએ, તેજઈ દિનયર છપાઈ રે–૧
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સક્ઝાય
[૩૯૫
ધન ધન શ્રી ઋષિરાય અનાથી, રૂપે દેવ કુમાર રે, સંવેગ રંગ તરંગઈઝ લઈ, યૌવન વય અણગાર રે. ધન-૨ એક દિન કાનનઈ પહેતે શ્રેણિક, વાંદ્યા શ્રી ઋષિરાય રે; લઘુ વય દેખી હરખઈ પૂછઈ, પ્રભુ તુહ કોમલ હાય રે. ધ૦-૩. એ તુ રૂપ અનોપમ યૌવન, તરૂણ જન આધાર રે, ઈણિ અવસર નારી રસ લી જઈ, વડપણઈ સંયમ ભાર રે. ધ૦-૪ ધ્યાન પૂરઈ તવ મુનિવર બલઈ, રાજન હું છું અનાથ રે; નાથ વિના મેં સંયમ લીધો, નૃપ કહઈ હું તુન્હ નાથ રે. ધ૦-૫ જોઈએ તે તુઝનઈ હું પુરું, ત્યે તુહ એ બહુ આથ રે; મુનિ કહઈ રાજન નાથ ન તાહરઈ, કિમ થાઈશ મુઝ નાથ રે,
ધન ધન ૦- રાય કહઈ હય ગય રથ પાયક, મણિ માણિક ભંડાર રે; માહરઈ છઈ હું નાથ સહુને, તવ લઈ અણગાર રે. ધ૦-૭ કેબી નયરીને રાજા, મુજ પિતા ગુણવંત રે, તાસ કુંવર હું અતિહિ વલ્લભ, લઘુવય લીલાવંત રે. ધ૦-૮ એક દિન મુઝ અંગઈ થઈ વેદન, ન ટકઈ કઈ ઉપાય રે, માતપિતા માહરઈ દુઃખઈ દુખીયાં,નારી હઈડું ભરાય રે. ધો-૯ બહુલ વિલાપ કર્યો તેણીએ, મુઝ નવિ દુઃખ લેવાય રે; તવ મઈ એહ નિર્ણય કીધે, ધર્મ જ એક સહાય રે. ધ૦-૧૦ ઈમ ચિંતવતાં વેદન નાઠી, પ્રાતઃ મઈ સંયમ લીધે રે, નાથ અનાથ તણે એ વિવરે સુણી નરનાથ પ્રસિધો રે. ધ૦-૧૧ તે સુણી રાજા સમકિત પામે, મુગતિ ગયે અણગાર રે; વીસમ અધ્યયનઈજિનવીરે, એહ ભાગે અધિકાર રે. ધ૦૧૨
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________
૩૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
w
ww
y
-
*-
-**--* * * *
શ્રીવિજયદેવસૂરીશ્વર પાટઈ, વિજયસિંહ મુનિરાય રે; ઉદયવિજય વાચક તસ બાલક,સાધુ તણા ગુણગાય રે. ધ૦-૧૩ ઈતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની વીશમી સજઝાય.
હાળ એકવીસમી
(૩૨)
પૂજ્ય પધારે પાટીએ.—એ રાવ નયરી ચંપામાં વસઈ, એતે શ્રાવક પાલક નામે સજની, એક દિન પ્રવહણ પૂરી, પુતે પિહુડપુર ઠામે સજી-૧ સમુદ્રપાલ મુનિવર જયે, એ તે સંવેગી વિખ્યાત સજની, અધ્યયનઈ એકવીસમઈ, એહ સયલ અવદાત સજની. સમુહ-૨ તે તિહાં ધન મેલી કરી, પર વિદેશે નારી સજની, સગર્ભા નારી લેઈ ચઢયો, નિજ પુર આવણ હાર સજની.સમુ૦-૩ સમુદ્રમાંહિ સુત જનમીઓ, સમુદ્રપાલ તસ નામ સજની, પુત્ર કલત્ર લેઈ આવીએ, પાલક ચંપા ઠામ સજની. સમુ-૪ અનુક્રમે તે પરણાવીઓ, રૂકમિણે નારી સુરૂપ સજની, એક દિન ગેખઈ વિરાજતા, નિરખઈ નગર સરૂપ સજની.સમુ–૫ એક ચોર તવ દીઠડે, તસ કંઠઈ કણયર માલ સજની; ગાઢઈ બંધન બાંધી,ભગવઈ દુઃખ અસરાલ સજની.સમુ ૦-૬ તે દેખી તસ ઉપને, મન વઈરાગ અપાર સજની, સમુદ્રપાલ તવ ચિંતવઈ,જૂએ કઠિન કરમ વિકાર સજની.
સમુ૦–૭ માવિત્રનઈ પૂછી લીયઈ, સંયમ ભાર કુમાર સજની; મુગતિ ગયો મુનિરાજીઓ,સુખ પામે શ્રીકાર સજની, સંમુ-૮
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજ્ઝાય
[ ૩૯૭
વિજયદેવ પાટઈ જા, વિજયસિંહ ગણુધાર સની; શિષ્ય ઉદય વાચક કહે,મુનિ ગુણ મેાહનગાર સજની,સમુ૦-૯ ઈતિ એકવીશમાઅધ્યયની સઝાય.-૨૧ ઢાળ બાવીશમી (૩૦૩)
દેશી ફાગની
સારીઅપુર અતિ સુંદર શ્રીવસુદેવનરિંદ,
રાહિણી દેવકી રાણી રામ કેશવ દેય નઇં; સમુદ્રવિજય વલી રાજિએ, રાણી શિવાદેવી કત,
મન આનંદન નદન નેમિસર અરિહંત.-૧ સહસ અઠોત્તર સુંદર લક્ષણ અંગ અલગ,
અનુક્રમઈ પામીએ મેાહન યોવન નવરસ ર’ગ; એક દિન તે તઈ કારણઈ ગોપિના ભરતાર,
ઉગ્રસેન પાસઈ માગઈ રાજુલ રાજકુમારી.-૨ મન અલિ માલિત માલ્હેતી ચાલતી ગજગતિ ગેલિ,
મયણ તણી સેના જિસી વિકસી મેાહનવેલિ; વડ સેાભાગિણી રાગણી ત્રિભુવન કેરા સાર,
જાન લેઈ તે પરણવા આવઈ નૈમિકુમાર.-૩ ચાલઈ હલધર ગિરિધર બંધૂર મધવ જોડિ,
રવિ શિશમડલ જીપતા દીપતા હાડા હેાડિ; સિર સિંદુરીઆ સાથીઆ હાથિ માનું ગિરીદ,
અંદીજન બિરૂદાવલી એટલઈ નવનવ છંદ.-૪ ખર ગાજે વાજઈ મગલતુર,
ખરે
ફેરીયફેરી ન ફેરીય ભેરીય ભૂગલ ભૂરિ;
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________
(૩૯૮]
" શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
રાચઈ માચઈ નાચઈ જાચઈ સાચઈ પ્રેમ,
ગુણમણિ ઓરડી ગોરડી મરડી પાવસ જેમ.-૫ કેઈ કરઈ સુકુમાલા બાલા ગીત કલ્લોલ,
કેવિ સુભગ સિણગારી પ્યારી ચઢઈ ચકડોલ; ચતુર ચકરડી ગોરડી લૂણ ઉતરાઈ એક,
જય નાદ સુણાવતી આવતી ધરતી વિવેક.-૬ હય ગય રથ પાયક વલી મિલીય યાદવની જાન, ઈણિ પરઈ
બહુ આડંબરઈ આવઈ યદુ સુલતાન; ગ્રહ ગણ માંહિ શશિ પરઈ સહઈ નેમિકુમાર, અનુકમઈ
તેરણ બારણુઈ પહેતા સાથઈ મોરાર.-૭ પશુવાડઈ પશુ દીઠાં મીઠા બંધન તાસ, સારથીનઈ પ્રભુ
પૂછઈ કિમ મલી પશુ રાસ; ગરવ કારણઈ તુમ્હ તણુઈ તે ભણઈ એ સહુ આજ, તે સુણી
પશુ મૂકાવી પાછા વલ્યા જિનરાજ-૮ સહસાવનઈ જઈ બૂઝિયે બૂઝિઓ કમેહ સાથઈ, વ્રત ધરી
તપ કરી આદરી તીર્થંકર તણી આથ; તે સુણી અતિ ઘણી વેયણ વેઈ રાજુલનાર, અનુક્રમઈ
જિનવર નાણિ જાણિ ગઈ ગિરનાર-૯ દીખ લેઈ પ્રભુ પાસઈ અભ્યાસઈ ગુણ રંગઈ, એક દિન
ગિરી ભણી જાતાં વૃષ્ટિ ભીનું અંગ; કંચુક ચીર ઊગવાવા પહોંતી ગિરી દરીમાંહિ, તબ મનઈ મીઠી
દીઠી રહનેમિ ઉછાહિ –૧૦ નગન નારી તે મન વશી ધસમસી બે બેલ, તે મુનિ
ચારિત્ર ચૂકતે મૂકતે લાજ નીટેલ
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય
[૩૯૯
સુણિ સુણિ સુંદર મંદિર ફિરી કરી પૂરીઈ વાસ, યૌવન વય
ફલ લીજીઈ કીજીઈ વિવિધ વિલાસ-૧૧ સતીય શિરોમણિ ભાખઈ આખઈ અણું મુજ શીલ, વાડિ ન
લેવું તેહ તણી ચઉગતિ જિમ હુઈ લીલ; તુઝ પણિ દેખી તરૂણી રમણી ચૂકર્યાઈ ચિત્ત, તો હઠ તરૂ પરિ
હાસ્યઈ ચંચલ તુઝ ચારિત્ર -૧૨ એમ અગંધન કુલ તણે ભણી ભણી ઉપમા સાર, બાલ કુંઆરિઈ
તારીએ રહનેમિ અણગાર; બેહુ જણ તે શિવપુર ગયા ગહ ગહ્યા સુખ અભંગ, અધ્યયનઈ
બાવીસમઈ એ અધિકાર સુચંગ.-૧૩ ધન ધન ઉપની નિય કુલ રાજુલ બાલ કુંઆરિ, ધન ધન
નેમિ સહેદર રહેનેમિ અણગાર; વિજયદેવ ગુરૂ પટધર વિજયસિંહ મુનિરાય, તેહ તણે
- ઈમ બાલક ઉદયવિજય ગુણ ગાય – ૧૪ ઈતિ ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના બાવીશમા અધ્યયની સઝાય.-૨૨
ઢાળ વીસમી
(૩૦૪)
મન મધુકર મોહી રહ્યો.-એ રાગ. શિષ્ય જિણેસર પાસના, કેસી કુમર મુણિંદ રે;
ગોયમ વીર જિર્ણોદના, એક સૂરજ એક ચંદ રે.–૧ ધન ધન દેય ગણધાર રે, ગેયમ કેસી કુમાર રે, હિંદુક વનઈભેલા મિલી, કરઈજિનધરમ વિચાર રે. ધન આંકણી સંઘાડા બેહૂ જણ તણું, મનમાં આણઈ સંદેહ રે; મુગતિ મારગ દેય જણ કહઈ, તે કાં અંતર એહરે. ધ–૨
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
* * *
* *
*
*
*
સ્કાર મહાવ્રત કેસિનઈ, ગોયમ નિપુણ પંચ રે; કેસી પૂછઈ ગાયમે કહઈ, ઉત્તર પરિપંચ રે. ધન–૩ ઋજુ જડ પહિલા જિન તણા, અંતિમ લંક જડ હાય રે; જાણ સરલ બાવીસના, તિeઈ હુઆ મારગ દેય રે. ધન -૪ પરમારથ પણે જીવતાં, મારગ ભેદ ન જાણે રે; રૂડી મતિ તુઝ ગાયમા, કેસિ કહુઈઈમ વાણિ રે. ધન-૫ અધ્યયનઈ ત્રેવીસમઈ, જે જે પૂછવું તેહ રે; ગાયમ સામિઈ સહુ કહ્યું, કેસિ ટેલીયા સંદેહ રે. ધન-૬ મુગતિ ગયા દય ગણધરા, જિહાં સુખ ખાણી અભંગ રે, શ્રી વિજયસિંહસૂરીસરૂ, શિષ્ય ઉદય રસ રંગ રે. ધન-૭ ઈતિ ઉત્તરાધ્યયનના વીશમા અધ્યાયની સઝાય.
તાળ એવી શમી
(૩૫) સુમતિ ગુપતિ સુધી ધરે, મન મોહન મેરે, ઈમ કહે જિનેશ મ. " અધ્યયનઈ ચઉવીસમઈ, મન એ અધિકાર અશેષ, મન–૧ વાઈ જઈ ચાલીએ, મન જુગ લગઈ જયણા કાજ; મન, સત્ય મધુર હિતકારીઓ, મન વચણ ભણે મુનિરાજ. મ-૨ સુડતાલીશ નિવારીએ, મન એષણ કેરા દોષ પૂછ લીજીએ દીજીએ, મન જિમ હોય પુણ્યને પિષ. મન.-૩ મલમૂત્રાદિક પરઠો, મન પડિલેહી સુદ્ધ ઠામ, મન, મન પડતું થિર કીજીએ, મન જિમ સીઝઈ સવિ કામ મનવ-૪ મૌની મિતભાષી થાઓ, મન નિશ્ચલ કાઉસગ્ગ ઝાણું મન સુમતિ ગુપતિ ઈમ જે ધરઈ, મન તે સાચા જગઈ જાણ. મન -૫ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, મન, શ્રીવિજયસિંહસૂરીશ; મન ઉદયવિજય વાચક ભણઈ, મન તસ બાલક અજગીશ. મન૦-૬ ઈતિશ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના ચાવીશમાં અધ્યયની સઝાય-૨૪
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજ્ઝાય
ઢાળ પચીશમી
(૩૦૬) દેશી મધુકરની
વાણારસી નગરી વસઈ, વિજયયેાષ જયઘાષ હા; સુદર. અધ્યયનઈં પચવીશમઈ, દેય બ્રાહ્મણ નિરદાષ હેા. સુદ-૧ એ ઢાય મુનિવર વંદ્વીચે, જિમ સીઝઈ સર્વ કામ હૈા; સુંદર. મુગતિપુરીમાં જે વસ્યા, ગુણમણિ અવિચલ ધામ ડૉ. સુંદર એ દાય૦–૨ જયથાષઈ દિક્ષા ગ્રહી, કરતા ઉગ્ર વિહાર હા; સુંદર. એક દિન પુહતેા વાણારસી, વિજયઘાષ જિહાં સાર હા.
સુદર એ દાય૦૩ વિજયઘાષઈ તિહાં માંડીએ, યાગ તે મેાટઈ મ’ડાહા; સુંદર. વહેારવા મુનિવર તિહાં ગયેા, ઉત્તર દિયે તે અજાણ હા. સુંદર એ દાય૦-૪ સમભાવઈ મુનિવર કહઈ, તે પ્રતિમાધવા કાજઈ હા; સુંદર. વેદ ભણ્યા પણ તેહ તણા, અરથ કહેા કુણુ આજ હેા.
સુદર એ દાય૦-૫
૨૬
[ ૪૦૧
ચાગ અનઈં નક્ષત્રનું, મુખ કહા કવણુ કહાત હા; સુંદર. ધરમ વય કહા કેહવું, તવ કહુઈ વિપ્ર વિખ્યાત હા. સુદર એ દાય૦-૬ સ્વામી તુમ્હે સહુ એ કહેા, સુનિ તવ ભાખઈ પવિત્ર હા; સુંદર. વેદ અનિહેાત્ર મુખ કહ્યું, ચાગનું મુખ ચારિત્ર હા.
સુદર એ દ્વાય૦૭
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ચંદ્ર તે નક્ષત્ર મુખ સહી, ધર્મનું વાસવ ઈદ હે; સુંદર. વિજયઘોષ ઈમ સમજીએ, દેઈ ગયા મુગતિ મુણિંદ હ.
સુંદર એ દેય૦-૮ શ્રી વિજયદેવગુરૂ પાટવી, શ્રી વિજ્યસિંહસૂરિંદ હ; સુંદર. શિષ્ય ઉદય કહઈ મુનિવર, દીય પ્રતાપે કુલચંદ હ.
સુંદર એ દય૦-૯ ઈતિ શ્રી પચીશમા અધ્યયનની સઝાય.
ઢાળ છવીસમી
(૩૯૭)
જસ્ય હી રાખસ્યું.--એ રાગ. દસ આચાર મુણિંદના, બેલઈ વીર જિર્ણદ લાલ રે; ગાયમ સ્વામી સાંભલઈ, જેહથી સુખ અમંદ લાલ રે. દસ-૧ દસ આચાર સમાચરો, આણું મન વઈરગ લાલ રે; મક્ષ તણું સુખ પામીએ, જે સેવઈ વડભાગ લાલ રે. દસ-૨ જાતાં આવસ્સહી કહે, નિસિહી પઈસતાં હય લાલ રે; પૃચ્છા આપણુપઈ કરઈ પડિ પૃચ્છા પર કેય લાલ રે. દસ-૩ પંચમઈ થાનકઈ છુંદણા, ઈચ્છા છડું ઠાણુઈ લાલ રે; સાતમઈમિચ્છામિદુક્કડ, તહત્તિ આઠમઈ જાણ લાલ રે. દ૦-૪ નવમઈ હોય નિમંત્રણું, ઉપ સંપદ તિમ જાણું લાલ રે; અધ્યયનઈ છવીશમઈ, એ શ્રી જિનવર વાણ લાલ રે. દસ-૫ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, શ્રી વિજયસિંહ ગણધાર લાલ રે; ઉદયવિજય કહઈએહથી, લહીએ જય જયકાર લાલ રે. દવ-દ
ઈતિ શ્રી છવીસમા અધ્યયનની સઝાય. ૨૬
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય
[૪૦૩
ઢાળ સતાવીશમી
(૩૦૮)
મરૂદેવી માતા ઇમ ભણઈ.-એ રાગ. વીર ગોયમનઈ ઈમ કહેઈ, અવિનીત ઉવેખ શીશજી; વાંકા બલદ તણે પારઈ, કામ વેલા આણઈ રીષજી. વીર૦-૧ સમિલતઈ ભાંજઈ જોતર્યો, વલી સામા માંડઈ સમજી; તિમ સામે બલઈ ઘણું, ઈમ અવિનયથી ગુણ ભંગજી, વીર૦-૨
આલસૂઆ અકહ્યાગરા, છાંડી જાયઈ નિજ નિજ કંદજી; પિષ્યા ગુરૂએ વલી શીખવ્યા, પણ તે ન ધરઈ ગુણ વૃંદજી. વી.-૩
બલદનઈ ઉવેખી રહઈ, જિમ સારથી સુખ સમાધીજી; તિમ ગુરૂ પણ અવિનીતનઈ, ઉવેખી કારજ સાધઈજી. વીર૦-૪ શ્રીવિજયદેવગુરૂ પાટવી જયે, શ્રીવિજયસિંહ ગણધાર; અધ્યયનઈ સગવીસમઈ કહ્યો, ઉદય કહઈ સુવિચારજી. વીર૦-૫ ઈતિ શ્રી સતાવશમા અધ્યયનની સજઝાય. ર૬
ઢાળ અઠ્ઠાવીસમી
(૩૨૯)
છેલ છબીલે છેતર્યા–એ રાગ. વિદ્ધમાન જિનવર કહેઈ, દંસણ નાણું ચારિત્ર રે; અધ્યયન અઠાવીશમઈ, જિણ પાલઈ થાય પવિત્ર રે. ૧૦-૧ નાણુ પંચવિહ વરણવ્યું, આઠ તે સમતિ ભેદ રે; ભેદ આઠ ચારિત્રના, તપ પુણ બારહ ભેદ રે. વ૨ નાણઈ ભાવ સવે લહઈ દેસણ સહઈ તેહ રે; ચારિત્ર પાતિક આવતાં, બારઈ નિસંદેહ રે. વ.-૩
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
~
પાપ મેલ લાગે હોયઈ, તે શેધઈ તપ શુદ્ધ રે; ઈમ એ ચાર પ્રભાવથી, મુનિ હોયઈ પરમ વિબુદ્ધ રે. ૧૦-૪ વિજયદેવ પટધર , વિજયસિંહ મુનિરાય રે; તાસ શિષ્ય ઈમ વીનવઈ ઉદયવિજય ઉવઝાય રે. ૧૦-૫ ઈતિ શ્રી અાવીશમાં અધ્યયનની સજઝાય. ૨૮
ઢાળ ઓગણત્રીસમી
(૩૧૦)
રાગ ધોરણ. સોહમ જબુનઇ કહઈ, મઈ જિન પાસઈ વિચાર, સુણીએ ઓગણત્રીશમાં, અધ્યયનઈ સુખકાર રે. સમકિત આદરે, તિહુત્તર બેલ ઉદાર રે, વલી કિરિયા
ધરે.-આંકણી. પ્રથમ બેલ સંવેગને, બીજે તે નિરવેદ; ત્રિીજે રૂચિ ધર્મઠ તણી, હવિ ઉથાદિક ભેદ રે. સવ- ૨ ભગતિ ગુરૂ સાહની તણું, પાપ પ્રકાશન નદ; ગરહણયા સામાઈયં, ચઉવીસન્થ અમંદ રે. સમ- ૩ વંદણ પડિક્કમણું વલી, કાઉસગ્ગ પચ્ચખાણ; થયે સુઈ મંગલ ચઉદ, બલઈ તે નિજ મનિ આણે રે.
સમકિત - ૪ પ્યાર કાલ પડિલેહણ, ખામણું પ્રાયશ્ચિત; સઝાય ભણવું પૂછવું, ગણવું ચિંતવવું ચિત્ત રે. સમટ- ૫ ધર્મકથા કૃત સેવના, મન એકાગ્ર નિવેશ: સંયમતપનઈ નિર્જરા, નહિ દુહ સજઝાય પ્રવેશ રે. સ - ૬
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજ્ઝાય
ધરીએ
અપ્રતિબદ્ધતા,
સયણાસણ સુવિવેક,
વિષય નિવૃત્તિ સભાગિઆ, પચ્ચખાણુની ટેક રે. સ૦ ૭ ઉપધિ આહાર કષાય એ, જોગ સરીર સહાય; ભાતિ અતિ સદ્દભાવના, અડ પચ્ચખાણુ અમાય રે. સ૦- ૮ થિવિર તણી પડિવતા, વેચાવચ્ચ ગુણભૂરિ; વીતરાગતા પુણુ ક્ષમા, મુત્તિ સરલતા અરિ રે. સ૦માઢ વભાવ સુસત્યતા, કરણયેાગતા સાચ; મણુ વચ કાય સુગુપ્તતા, શુભ મન કાય સુવાચ રે. સ૦-૧૦ નાણુ દસણુ ચારિત્ર તપનઇં, ઇન્દ્રિય જય કાર; ક્રોધ માન માયા વલી, લેાભ તણેા પરિહાર રે. સ૦-૧૧ પિજ દાસ મિચ્છત્તના, જય કરવા નિરધાર; સૈલેસી અકમ્મયા, એ તેહ્ત્તર અવધાર રે. સમ૦-૧૨ એહુ ખાલ થકી લહઈ, સાધુ પરમ પદ સાર; વિજયસિંહ મુનિરાયના, ઉદય કહઇ હિતકાર રે. સ૦-૧૩ ઈતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના આગણત્રીશમા અધ્યયનની
સજ્ઝાય. ૨૯
[૪૦૫
ઢાળ ત્રીશમી
(૩૧૧ )
નારી રે નિરૂપમ નાગિલા એ.એ રાગ.
શ્રીવીરઈ તપ વરણુબ્યા, માટે ગુણુ જગઈ એહ; પાપ કરમ ટાલી કરી, મુગતિ પમાડઈ રે જેહ. શ્રીવીર૦–૧ જિમ સરાવર કાદવ ભર્યું, સાષઈ નાયક તાસ; ઘડનાલાં પૂરી કરી, સૂર્ય કિરણનઈ રે વાસ.
શ્રીવી૨૦–૨
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
- - -
-
પાપ
તે જલ જિમ રવિ શાષવઈ, જિમ રૂંધ્યા ઘડનાલ; આશ્રવ રંધઈ તપ તથા, શેષ કરઈ તતકાલ. શ્રીવીર૦-૩ ઉપવાસ ઉણાદરી, વૃત્તિ તણે રે સંક્ષેપ; રસવારણ સંલીનતા, કાય કિલેસ ધરેવિ. શ્રીવર૦-૪ વેયાવચ્ચ આલોયણા, વિનય અનઈ રે સઝાય; કાઉસગ્ન ઝાણું તથા, ષટ દુશ બારહ થાય. શ્રી વીર-પ બારે ભેદે તપ કરો, અંગે ધરે રે સમાધ; અધ્યયનઈ જિન ત્રિીશમઈ, બેલઈ અરથ અગાધ. શ્રીવીર૦-૬ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહ ગુરૂ શિષ્ય; ઉદયવિજય કહઈ ગણધરા એ દોય ગુરૂ ગુણલીહ. શ્રીવર૦-૭ ઈતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના ત્રીશમા અધ્યયનની સઝાય
ઢાળ એકત્રીશમી
(૩૨)
હું બલિહારી ચાદવા - રાગ. વદ્ધમાન જિન ઉપદિશઈ, ધરીએ સંયમ શુદ્ધ કઈ એક દિનનું ચારિત્ર દિયઈ, કઈ વિમાનિકની સિદ્ધિ કઈ-૧
સૂધી કિરિયા આદરે. ઇદ્રીય નિજ વશ કીજીએ, વિકથા તજીએ માસકઈ; સમિતિ ગુપતિ આરાધીએ, પરિહરિએ પણ દસકઈ. સૂ૦-૨ દસભેદે મુનિ ધરમ છે, તે આરાધ જાણકઈ; પ્રતિમા મુનિ શ્રાવક તણી વહે, ધરો શુભ ધ્યાનકઈ સૂ૦-૩ જ્ઞાતાધર્મતણી કથા, સાચી આણે ચિત્તકઈ બાવીસ પરિસહ સાંસહે, બોલે વાણી સત્યકઈ સૂધી -૪
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય
[૪૦૭
- -
-
.
.
. . ..
.
--
જે જે થાનક ઈમ કહ્યા, તે પાલે સુજગીસકઈ અધ્યયનઈ એકત્રીસમઈ, બલઈ શ્રી જગદીશકઈ સૂધી -૫ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહગુરૂ હીરકઈ શિષ્ય ઉદય કહઈયાએ, જાણે ગેયમ વીરકઈ. સૂધી –૬. ઈતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના એકત્રીશમા અધ્યયનની સઝાય.૩૧
ઢાળ બત્રીશમી
(૩૧૩) કામિની મૂકે ન મારે હાથ.એ રાગ. વીર કહઈ બત્રીશમે રે, અધ્યયનઈ સુવિચાર; પાપ હેતુ તે પરિહરે રે, જિમ લહો ભવજલ પાર.-૧ ભવિયણ ભાવઈ ધરે ગુણરાશિ, જિમ ન પડો દુઃખ પાશ.
ભવિ૦-આંકણું. નાણ ધરે મેહ પરિહરે રે, જિત રાગને રેષ; પાંચઈ ઈંદ્રીય વશ કરે રે, મ ધરે વિષય સદેષ, ભવિયણ૦-૨ તૃણચારી વસતે વઈ રે, હરિણ જુઓ વેધાય; નાદ તણુઈ રસ વાહિઓ રે, જે લયલીને થાય. ભવિ૦-૩ કરિશું ફરસે મેહિઓ રે, હાથિઓ ચૂકઈ ઠામ; દરબારે આવિ રહે રે, પરવશ સેવઈ ગામ. ભવિ૦-૪ રૂપઈ લુબ્ધ પતંગિઓ રે, દીવઈ હોઈ અંગ; ગંધ તણઈ રસઈ કમલમાં રે, બંધન પામઈ ભંગ. ભવિ૦-૫ આમિષ રસ વસઈ માંછલે રે, એક મને જે હોય; પેઓ તતખિણ બાપડો રે, વેદના પામઈ સોય. ભવિ૦-૬ એકેકાન પરવશઈ રે, જે એ દુઃખીયા થાય; તે પચઈ પરવશ તણું રે, કહે ગતિ કેણ કહાય. ભવિ૦–૭
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૦૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સંગ્રહ
ઈમ જાણીએ જિપતા રે, પામઈ નિત આણંદ; વિજયસિહગુરૂની પરે રે, ઉદય સદા સુખકંદ. ભવ૦-૮ ઈતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના ખત્રીશમા અધ્યયનની
સઝાય.-૩૨
ઢાળ તેત્રીશમી ( ૩૧૪ )
તેા ગમઇ મેવાડ લેડિએ રે લા.-એ રાગ,
કેવલનાણુઈ જાણુતા રે લે, એલઇ શ્રીજિનવીર રે; મણિ દરાય. આઠ કરમનઈ વશ પડચો રે લા, ન લહુઇ ભવજલ તીર રે
મુણિ‘દરાય.-૧ કરમ કઠીન દલ જિતીએ રે લે. આંકણી. આઠ એ જિતઇ તે લહે રે લે, સુખ સઘલાં વડવીર રે; મુ૬િ૦ નાણુ પંચનઈં આવરઇ રેલા, નાણાવરણીય સાય રે. મુણિદકરમર્ દાય ભેદ્દે કહ્યું. વેદની રે લેા, માહ લેયા અડવીસ રે; મણિ ૬૦ નર"તિરિય નર સુર તણું રે લેા, આયુ કહુઈ જગદીસ રે.
તિમ્નિ અધિકાર એકસેા રે લેા, નામ કરમના ગાત્ર તણા ભેદ્ય દો કહ્યા રે લેા, વિઘન તણા
અઠ્ઠાવન સ્યું આગલા રે લેા, એકસેા અધ્યયનઈ તેત્રીશમે રે લેા, એ
મણિ ૬૦કરમ૦-૩ ભેદ રે; મુણિ ૪૦ પણ ભેદ રે. મુણિ ૬૦કરમ-૪ પઇડી હાય રે; મુણિદ પરમારથ જોય રે. મુણિઃકર્મ-પ
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સજઝાય [૪૦૯ વિજયદેવ પાટઈ જો રે લશ્રીવિજયસિંહ ગણધાર રે, મુ. તેહ તણે બાલક કહઈ રે લે, ઉદયવિજય જયકાર રે.
મુસિંદ કરમ-૬ ઈતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના તેત્રીશમા અધ્યયનની સઝાય.—૩૩
ઢાળ ચેત્રીશમી
(૩૧૫)
વેગે પધારો ર મહેલમ્યું.–એ રાગ. કિસન નીલ કાપત એ, તેજ પદમ ચઉ પંચ; સુકલ છઠ્ઠી એહના, હવઈ સુણે વરણ પ્રપંચ. -૧ છ લેસ્યા સુવિચારીએ, જિમ તરીએ રે સંસાર; પહિલી ત્રણે પરિહરી, ત્રિશુઈ ધરીએ સાર. ૭૦-૨ પહિલી કડવી સામલી, બીજી નીતિ તીખ; ત્રીજી સામલ રાતડી, તેહ કસાયલી પીઓ. ૦-૩ ચઉથી આંબિલ રાતડી, પીલી આસવ સાર; પંચમી છઠ્ઠી ઊજલી, સાકર સરસી ધાર. ૭૦-૪ દુરભિગંધ ત્રિણ પહેલડી, ત્રિણ આગલી રે સુગંધ; કુમતિ ત્રિણ પહિલી દીએ, સુગતિ ત્રિણથી બંધ. ૭૦-૫ એ વેશ્યા રે ચેત્રીશમઈ અધ્યયનઈ કહઈ વીર; તેહમાં ઉત્તમ આદરઈ, લચ્છી વઈ મુનિ હીર. ૭૦-૬ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહસૂરીશ; તેહ તણા ઉપદેશઈ, ઉદય કહઈ સુજગીશ. ૭૦-૭ ઇતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના ચોત્રીશમા અધ્યયની સઝાય.૩૪
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
ઢાળ પાંત્રીશમી
(૩૧૬)
નિસનેહી તુમહી ભએ.-એ રાગ. વીર કહઈ ભવિ લેકનઈ પાલે મુનિ આચાર રાજે; અધ્યયનઈ પાંત્રીશમઈ, જેહ તણો અધિકાર રાજે. વીર૦–૧ પાપારંભ નિષેધીએ, ધરીએ સંયમ ધીર રાજે; વસતિ વિશુદ્ધહ સેવીએ, ઈમ લહીએ ભવ તીર રાજે. વીર૦-૨ વસ થાવર નવિ હિંસીએ, મૃષાવાદ પરિહાર રાજે; અણદીધું લીજીએ નહીં, ધરીએ બંભ ઉદાર રાજે. વિર૦–૩ પરિગ્રહ પરિમિત કીજીએ; રાખી જઈ શુભધ્યાન રાજે; ઈણિ પરઈ ધમ સમાચરઈ, સઘરનવે નિધાન રાજે. વર૦-૪ વિજયદેવગુરૂ પાટવી, વિજયસિંહ મુનિરાય રાજે; શિષ્ય તેહને ઉપદિશઈ, ઉદયવિજય ઉવઝાય રાજે. વર૦-૫ ઈતિ શ્રીઉત્તરાધ્યયનસૂત્રના પાંત્રીશમા અધ્યયનની સઝાય.-૩૫
ઢાળ છત્રીશમી
(૩૧૭)
ઢાલ ધમાલની હમસામી ઈમ કહઈ રે, સુણઈ જંબૂ અણગાર; વીર જિણેસર ભાખીઓ, જીવ અજીવ વિચાર-૧ પરમારથ પરિચય કીજીએ હે, લીજીએ પ્રવચન સાર;
શુભનાણુ અમીરસ પીજીએ હે –આંકણું. જીવ અજીવ દેય વરણવ્યા રે, કાલેક મેઝાર; જીવ અરૂપી તેહમાં રે, જાણો દેય અજીવ પ્રકાર. પરમારથ૦–૨.
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્રની સઝાય
[૪૧૧
પુદ્ગલ રૂપી એક કહ્યો રે, આકાશાદિ અરૂપ; સંક્ષેપથી અજીવનું રે વરણવ્યું એહ સરૂપ. પરમારથ૦-૩ ભેદ સુણે દેય જીવનાં રે, સિદ્ધ અને ભગવાસ; ભેદ પંદર તે સિદ્ધનારે, જેહ ભલ્યા અલોક આકાશ. પરમારથ૦-૪ પઢવી જય જલાનિલા રે, વણસઈ બિતિ ચઉ પંચક ઇંદ્રિય માનઈ ભવ તણા રે, જાણજે સૂત્ર પ્રપંચ. પરમારથ –પ એ સાવિ ભાવ જિણેસરે રે, ભાખ્યા ભવિ હિત કાજ સૂધા સહતાં થકા રે, પામીએ અવિચલ રાજ. પરમારથ૦-૬ વિજયદેવસૂરીસરૂ રે, પટ્ટપ્રભાવક સિંહ; વિજયસિંહ મુનિરાજિઓરે, સુવિહિત ગણધર લીહ. ૫૦–૭ તાસ નામ સુપાઉલઈ રે, એ છત્રીસઈ સઝાય; ઉદયવિજય વાચક ભણઈ રે, જેહ થકી નવનિધિ થાય. ૫૦–૮ શ્રી ઉત્તારાધ્યયસૂત્રના છત્રીશમા અધ્યયનની સઝાય-૩૬ ઈતિ શ્રી ઉત્તરાધ્યયનસૂત્ર ભાવાર્થનુસારણ ષત્રિશત્ સંખ્યાઃ સ્વાધ્યાયાઃ સમાતાઃ
સંવત ૧૭૨૪ વર્ષે લિખિત
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
શ્રી માનવિજયજી ઉપાધ્યાય વિરચિત
શ્રી ભગવતીસૂત્રની સજ્ઝા શ્રી રાહામુનિની સઝાય
નમેારે તમે! શ્રી શેત્રુંજા ગિરિવર એ દેશી ( ૩૧૮ ) રાગ આશાવરી
સદ્ગુણા સુધી મિન ધરીએ, એહજ સમકિત રૂપ રે; તસ વિષ્ણુ કિરિયાકારી ન ભલા, રાજ્ય વિણા જિમ ભૂપ રે-૧ શ્રી જિન વચન વિનયસ્યું ગ્રહીએ, ટાલી મનની સંકા રે; આણુાગમ્ય પદારથ નિસુણી, તદ્ઘત્તિ કરી નિઃસ’ક રે. આંકણી જે જિમ જ્ઞાની ભાવા દેખઇ, તેહ તથા ઉપદેશઈ રે; તિહાં જુગતિ જે મૂઢ કરેસ્ટઈ, તે સ`સાર ફ્રેસ્યઈ રે. શ્રીજિ-૨ રાહાનામિ વીર તણેા શિષ્ય, પ્રકૃત્તિ ભદ્રક મન્તરે; સહજઈ વિનયી અલપ કષાયી મિમદેવ સ પન્નરે. શ્રી૦-૩ વિનય કરીનઈ વીરનઈ પૂઇ, લેાક અલેાક ક્રમ કેમ રે; જીવ અજીવના ભવ્ય અભવ્યના, કુકુડી અંડના તેમ રે. શ્રી-૪ લાક સ્થિતિ સઘલી ઇમ પૂછી, ઉત્તર કહઈ જિનરાય રે; સાસ્વત ભાવ અનાનુંપૂઇ, પૂર્વાપર ન કહાય રે. શ્રી-૫ પ્રણમી પ્રમાણ કી સવિ રાહઈ, ઈમ આણારૂચિ જેહ રે; તસ તપ સચમ કિરિયા લેખઈં, તેડુ ધન્ય ગુણ ગેહરે. શ્રીદ્ ભગવતી પહિલઈ શતકે વાંચી, રાહામુનિ અધિકાર રે; પંડિત શાંતિવિજય વર વિનયી,માનવિજય ધરઇ પ્યાર રે.શ્રી૦૭ ઇતિ શ્રી રૈાહામુનિવરની સજ્ઝાય. ।। ૧ ।
૪૧૨ ]
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી કાલાશિક પુત્ર સજઝાય
[૧૩
-
-
-
- -
-
-
-
-
-
- -
* *
**
*
*
*
**
*
**
જ્ઞાનપૂર્વક ક્રિયાકરણે કાલાસવેશિક
પુત્ર સજઝાય જયો જયો પાસ ચિંતામણી–એ દેશી.
(૩૧૯ ) પારસનાથ સંતાનીઓ, કાલાશિક પુત્ર રે; કહઈ જિનવીરના વિરને, અલપ સતા છે સૂત્રરે. -૧ આતમતત્ત્વ નિહાલીએ, પર પરિણતિ કરી દરિ રે; અંતર ગ્યાન વિના વહે, બાહ્ય ક્રિયાએ રિ રે. આંકણી રે સામાયિક જાણે નહી, સામાયિકસ્યા રૂપ રે, તિમ તસ અરથ હે નહિ, જેઠ કહિએ ફલરૂપરે. આતર ઈમ પચ્ચખાણહ તણું, સંયમના પણ જોય રે; સંવર વિવેક વ્યુત્સર્ગના, બોલ કહીયા દોય દોય રે. આત-૩ વિર કહે જાણું અમે, વૈશિક પુત્ર વિચાર રે; જ્ઞાન વિના કિરીઆકરા, મિથ્યાત્વી નિરધાર રે. આત–૪ સમભાવિ જે પરિણ, જીવ સામાયિક રૂપ રે. કર્મ અગ્રહણ નિર્જરા, ફલ પણિ જીવ સરૂપ છે. આતo-૫ પૌરૂષી આદિ નિયમ તથા, પચ્ચખાણ જીવ ભાવ રે; સંયમ ખટ કાયા રક્ષણા, પરિણતિ શુદ્ધ સ્વભાવ ૨. આત.-૬ મન ઇંદ્રિયનું નિવત્તવું, સંવર ચેતન રૂપ રે; આશ્રવરોધએ ત્રિડું તણું, ફલ ઈમ અલખ સરૂપ છે. આતo-૭ ભેદ બુદ્ધિ જડ અલખની, તેહ વિવેક નિજ રૂપરે; તસ ફલ જડનું ઈંડવું, તેહ પણિ તિમજ અનૂપરે. આત૦–૮ વ્યુત્સર્ગ કાયાદિક તણું, નિઃસંગતા તસ અર્થ રે, ૧ ભૂપ પાઠાંતર.
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૪]
શ્રી
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
સ
આતમરૂપ જ ગુણ ગુણ, ભેદ કલપના અનર્થ રે. આ૦-૯ તવ વૈશિપુત્ર ઈમ ભણે, સામાયિક સમભાવ રે; તે કિમ અવઘની ગરહણ, કરતા રહિ નિજ ભાવ રે. આ૦-૧૦ સંયમ રૂપ એ ગરહણા, ઈમ ઉત્તર કહે થિવીર રે; રાગાદિક ક્ષયકારિણી, પિષે સંયમ સરીર રે. આ૦-૧૧ કહે વૈશિપુત્ર બુઝીઓ, પ્રણમી વિરના પાયરે; પૂર્વ અજ્ઞાનાદિક પણે, ન લહિએ એહ ઉપાય. આ૦-૧૨ જ્ઞાનઈ અરથ દીઠા સુણ્યા, હવે સદઉં તુમ વયણેરે, સંશય તિમિર નિરાકરિઓ, ભાસ્યું અંતર નયણે રે. આ૦-૧૩ પંચ યામ ધરમ આદર્યો, આરાધી બહુ કાલ રે; અધ્યાતમ કિરિયા કરી, પૌહત મેક્ષ મયાતરે. આ૦-૧૪ ભગવતિ પ્રથમ શતકે કહિએ, કીજે એનું ધ્યાન રે; પંડિત શાંતિવિજય તણે પ્રણમે નિતુ મુનિ માન રે. આ૦-૧૫
ઇતિ શ્રીસદ્ગુણવિચાર ગર્ભિત સ્વાધ્યાયવસ્તુ જિજ્ઞાસાયા ખંધા સજઝાય.
રાગ મારૂણ. મગધદેશના રાજરાજેસર એ દેશી. અથવા સદ્દગુરૂ મેરે મન માન્યા.-એ રાગ.
(૩૦) શ્રીજિનમ લહે તે પ્રાણ, જેહ કરિ ખરી ખે; ખંધાની પરિ નિરહંકારી, જ્ઞાન તણી લહે સેઝિ રે. ૧ પરિણત પ્રાણુ ગ્યાન અભ્યાસે; માન તજીને જ્ઞાની ગિરૂઆ, ગુરૂને સે પાસે રે. ૫૦ ૨
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાલાશિક પુત્ર સજઝાય
[૧૫
સાવત્થી નગરીએ તાપસ, ખંધો નામિ મહંત; વેદ ચીને પાઠક પૂરે, પંડિત પ્રવર કહત રે. ૫૦ ૩ પિંગલ નામઈ વીરને શિષ્ય, પૂછયા પ્રસન તસ ચાર, લોક સત્યંત અનંતકે કહીએ, ખંધા ભાખો વિચાર રે. ૫૦ ૪ જીવ તણા ઈમ સિદ્ધિ તણ પણિ, બેલ્યા દે દે વિક૯૫; વૃદ્ધિ હાનિ કુણ મરણે હોએ, એ ચઉથ કહિઓ જલ્પ રે. ૫૦ ૫ તેહ સુણીને શંકિત હુએ, ઉત્તર દેવા અધીર; એહવે કઢંગલાપુરીએ, નિસુણ્યા આવ્યા શ્રીજિનવીર રે. ૫૦ ૬ નિકટ પુરી છઈ તિહાં જઈ પૂછું, વીરને પ્રસનના ભાવ; ઈમ વિમાસી મારગ ચા, ખંધે સરલ સભાવ રે. ૫૦ ૭ તેહવે ગૌતમને કહિએ વીરઈ, પૂર્વ સંગતી તુમ આવઈ પુનરપિ ભાડું ગૌતમ પ્રસનઈ, વેગું ચારિત્ર પાવઈ રે. ૫૦ ૮ આવત દેખી બંધે નિકટે,ગાતમ સાહો જાવે; સ્વાગત પૂછી કહી મન વાર્તા, વલતું ગુરૂને ભલાવે રે. ૫૦ ૯ દય જણા પિોહતા જિન પાસે, વિરે ખંધા ઉદ્દેશી, આગમ કારણ જ્ઞાને ભાખી, પ્રસન પ્રવૃત્તિ ઉપદેશી રે. ૨૦૧૦
હાવી રાગ મારૂ|. રૂડે રાજહંસ રે–એ દેશી. દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાલ ભાવથી, લેક ચતુવિધ રે; દ્રવ્ય થકી લેક એક, સંખ્યાતીત જન પરિમિત છે ખેત્રથી;
કાલથી સાસ્વત છેક; ૧૧ ખંધા સાંભલો રે, કેવલી વિણ એહ, અરથ લહિ કુણ
નિરમળે રે. આકણી.
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ભાવથી વર્ણાદિક પર્યાય અનંત છે રે, જીવ ભેદ એમ ચાર; પણ ભાવથી જ્ઞાનાદિક પર્યાયા કહિયારે, એમજ સિધિ વિચાર,
ખં૦૧૨ એહ વિશેષ પણયાલીશ લખ જન કહી રે, ઈમ સવિ
દુવિધ અંત; તેહ અનંત સવે છે કાલથી, ભાવથી એમ જિનવર ભાખંત.
ખં૦૧૩ બાલ મરણ સંસાર વધારે જીવને રે, કાટે પંડિત મૃત્યુ અરથ સુણી ઈમ જિન પાસે ચારિત્ર લીએરે, ખધો બૂઝી ચિત્તિ.
ખં૦૧૪ અંગ એકાદશ પાઠી પ્રતિમા સવિ વહી રે, શાસ્ત્ર તણુઈ અનુસાર, સોલ માસ ગુણ રયણ સંવત્સર, તપ તપે રે જિહાં બિહાત્તરિ
આહારખં૦૧૫ બાર વરિસ અંતઈ એક માસ સંલેખનારે, કરી અય્યત ઉપન્ન; તિહાંથી આવી ત્રાષિરાજ વિદેહે સીઝયેરે, માન કહિ એહ ધન્ન.
ખં૦૧૬ ઈતિ શ્રીખંધામુનિવર સ્વાધ્યાય-૩
રાગ માલવી ગેડી. ચેતના જાગી સહચારિણ–એ દેશી.
(૩૧) શ્રતધરા શ્રુતબલે જે વદે, તસ ભરઈ કેવલી સાખિ રે; ઈતિ શ્રુતજ્ઞાની આરાધીએ, કેવલી પરઈ જિન સાખિ રે. ૧ ધન્ન જગિ શ્રુતપરા મુનિવર, તસ ઉપાસક પણ ધન્ય રે; પૃચ્છક કથક સરિખે મિલઈ, ધમિ મન હુએ પરસન્ન રે. ધ૨
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________
કાલાસ વૈશિક પુત્ર સજઝાય
[૪૧૭
- - - www /
- %**
- - -
w
w
/wwwww
w www
જ
*
*
*
*
તંગિઆ નામઈ નગરી હવી, ધણ કણ જિહાં ભરપુર રે, સુ સમણે પારકા તિહાં બહુ, ઋદ્ધિ પરિવાર જસ ભૂરિ રે. ધ૦૩ જાણ નવતત્વના ભાવીયા, જિનમતે જેહ નિસંક રે; અરથ નિશ્ચય કરી ધારતા, પર મત તણી નહી કંખ રે. ધ૦૪ સુરગણે પણ ન ચળાવિઆ, મોકલાં જસ ગૃહ દ્વાર રે; પૂર્ણ પોસહ ચઉપવના, પાલતાં નિતુ વ્રત બાર રે, ધ૦૫ સાધુને નિતુ પડિલાભતા, જિનમત રંજિત મીંજ રે; એકદા થવિર સમેસરિયા, પાસ સંતાનઆ તિહીજ રે. ધ૬. જાતિ કુલ રૂપ બલ તપ વિનય, લાજ જ્ઞાનાદિ સંપન્ન રે, જિઅ કષાયા જિઅ ઇંદિયા, જિઆ પરિસહ દઢ મન રે. ધ૭ ઉગ્રતા ઘેરતપ બ્રહ્મ તિમ, ચરણકરણે પરધાન રે; એજ જસ તેજ વચ્ચસીયા, દશ યતિધર્મ નિધાન રે. ધો-૮ પંચ શત સાધુએ પરિવર્યા, વિહરતા અપ્રતિબંધ રે; પુષ્કઈ ચેઈએ ઉતર્યા, અવગ્રહી અવગ્રહ સંધિ રે. ધ૦-૯ તે સુણી શ્રાવક હરખિયા, વંદના ફલ મનિ આણિ રે; તિહાં જઈ વિધિસું વંદન કરી,સાંભલી ધર્મની વાણું રે. ધો-૧૦ સંયમફલ તપફલ કિસ્યું, પૂછિયાં પ્રસન પછિ દેય રે; સંયમફલ અનાશ્રવ કહિએ, તપ ફલ નિજર હેય રે. ધ૦-૧૧ બહુશ્રુત પ્રસંશાયાં સઝાય
(૩૨૨) હાલ ૪ રાગ મારૂ
જગતગુરૂ હીર–એ દેશી. તવ ફિરી શ્રાવક બેલીયા તે, દેવગતિ કેમ અંતિ; કાલિકપુત્ર થવિર વદે, સહ રાગ તપે કરી હુંત. ૧૨
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૧૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
બહુશ્રત ધન્ન ધન્ન, જસ વિઘટે નહીં ય વચ; જસ જ્ઞાનમાં ભીનું મન, જેહથી શાસન અવિછિન. બહુશ્રુત ધન ધન.
આંકણું. ૧૩ પામે સરાગે સંજમે, ઈમ મેહિલ થવિર વદેય; સેષ કરમથી સુરપણું, હાય આણું દરખિત કહેય, બ૦-૧૪ કાશ્યપ થવિર ભણે તદા, સદ સંગથી દેવ હવંત; એહ અરથ પરમારથે અમે, નહી અહમેવ વદંત. બ૦-૧૫ ઈમ ઉત્તર સુણી શ્રાવકા, વંદી નિજ નિજ ઘરિ અંતિ, એહવે રાજગૃહપુરે, જિનવીરજી સમવસરંત. બ૦-૧૬ ગોચરીએ છઠ પારણે, શ્રી ગોતમ ગણધર જાત; તિહાં જન મુખથી સાંભ, ભવિ પ્રસન તણે અવદાત. બ૦-૧૭ વિર વચન એ કિમ મલે, એમ ધારી આવ્યો ઠામે; આહાર દેખાડી વીરને, પૂછે કરવા નિરધાર. બ૦–૧૮ એહ પ્રસન કહેવા પ્રભુ છઈ થવિર કહો ભગવંત વીર કહે સમરથ અ છે, ઉપગી છે એહ સંત. બ૦-૧૯. હું પણ એહ ઈમ જ કહું, એહમા નહી કે અહમેવ; એહવા શ્રતધર વદિએ, જસ અનુવાદિક જિનદેવ. બ૦-૨૦ ભગવતી બીજા શતકમાં, જેઈને એહ સઝાય; પંડિત શાંતિવિજય તણે કહે,માનવિજય ઉવઝાય. બ૦-૨૧ અનાગ્રહ અગ્નિભૂતિ વાયુભૂતિ સઝાય
(૩ર૩) નીંદરડી વચરણ હો દૂરહી–એ રાગ. પ્રણમું તે ઋષિરાયને, સદહણ હે જેહ શુદ્ધ ધરતકે; દેષ ખમાવી આપણે, નિજ ચારિત્ર હે નિકંલક તરંત કે –
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અગ્નિભૂતિ વાયુભૂતિ સઝાય
[૪૧૯
સૂધા સાધુને સેવીએ, જેહને નહી હો પરમાદ પ્રસંગકે; ગ્યાનના રંગ તરંગમાં, જેહ લીના હે નિતુ જ્ઞાની સંગકે.
એ આંકણું. મકા નગરીએ વીરનઇ,અગનિભૂતિ હે પૂછિએ કરી ભગતિકે; ભગવન રિદ્ધિ અમરિંદની, કહે કેહવી હા વિક્ર્વણા સગતિ કે.
સૂધા-૨ વલતું વીર વદે ઈસ્યું, તસ ભવન હો છે ચઉત્રિીસ લાખકે, ચઉસઠિ સહસ સામાનિકા, ત્રાય ત્રિશક હે તેત્રીસની લાખકે.
સૂધા-૩ કપાલ ચઉ સારિખા, અમહિષી છે પણ સપરિવારકે; કટક સાત તિગ પરખદા, પતિ કટક ના હે સાતે મૂઝારકે.
સૂધાવ-૪ ચઉસઠિ સહસ ચઉદિશિ, અંગરક્ષક હે બીજા પણ દેવકે; ગીત ગાન નાટિક કરે, આણ વહે હે સારે નિત સેવકે. સૂ૦-૫ વૈકિય સકતિ સુણે હવે, નિજ રૂપે હે ભરે જબુદીવકે; અહવા અસંખ દી દહી, પણ કેવલ હો એહ વિષય સદીવકે.
સૂધા૦-૬ સામાનિક ત્રાયન્ટિંસની, ઈમ કવિ હે વૈકિયની સગતિ કે; લોકપાલ અગ્રમહિષીને, દ્વીપ સમુદ્રની હો સંખ્યાતી
વિગતિકે. સૂટ ૭ અગનિભૂતિ ઈમ સાંભલી, વાયુભૂતિને હો નિકટ આવતકે; અણપૂછે સવિ ઉપદિશ્ય,વાયુભૂતિ હે ન હુ તે સદંતકે સૂ૦ ૮
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૦ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
ઉઠી જિન પાસે ગયે, સહજાતનું હા ભાષિત પૂછેચકે; એન્ડ્રુ સવિ સાચું જિન કહે, ઈમ ગાતમ હા હું પણ ભાખયકે, સૂ॰ ૯ જિન ણે નિશ્ચય કરી, સેાદરને હા આવી ખામ તકે; ઈમ સહણા શુદ્ધતા, જે રાખે હા તેહ ધન્ય મહુતકે,
સૂ૦૧૦
ભગત ત્રીજા શતકમાં, ભગવતે હેા ભાખ્યા એહ ભાવકે; માનવિજય ઉવઝાયને, ઇમ આવે હૈા સહા ભાવકે. સૂ॰૧૧ ઈતિ શ્રી અગ્નિભૂતિ વાયુભૂતિ સ્વાધ્યાય સપૂર્ણ ચારિત્રફલે તિક્ષકુરૂદત્ત સજ્ઝાય
મુનિવર વૈરાગી-એ દેશી.
(૩૨૪)
ચાખઈ ચિત્તિ ચારિત્ર પાલેા, પૂરવ કૃત પાપ પખાલેા હે; ભવિચણુ વ્રત ધરા. વ્રતના મહિમા છે મેાટા, વૈમાનિકમાં નહી' ત્રાટો હા. ભ૦ ૧ તિક્ષનામા વીરને, શિષ્ય આરાધે નિરમલ દીક્ષ હા; ભ૦ છઠે છઠે તપે નિતુ તપીએ, પારણે આહારના ખપીએ હા. ભ૦ ૨
સુરજ સનમુખ કાઉસગ્ગ, ઉંચી ભુજ ધ્યાનઈં લગ્ન હેા; ભ૦ આતાપન ભૂમિ કરતા, આતાપના કરમ
નીરજરત
હા. ભ૦ ૩
ઈમ આઠ સત્સર કીધ, ઈંગ માસ સલેખણા લિગ્ન હા; ભ સૌધરમે સરર્ગિ પાહતા, સામાનિક દેવ પનાતા હાં. ભ૦ ૪
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી તિક્ષકુરૂદત્ત સઝાય
[ ૪૨૧
ચઉ સહસ સામાનિક સાથ, ચઉ અગ્રમહિષીના નાથ હા; ભ॰ તિગ પરિષદ સાત અનીક, તસ અધિપતિ સાત જ ઠીક
હા. ભ૦ ૫ અગરક્ષક ષોડશ સહસ, ખીજા પણ સુર બહુ સવસ હા; ભ॰ એહવી જસ ઋિદ્ધિ વખાણી, ચારિત્ર તણી નિશાણી હા. ભ॰ દ્ ઇમ કહિએ વલી કુરૂદત્તપુત્ર,જિનવીરના શિષ્ય સુપુત્ર હા; ભ અઠ્ઠમ અઠ્ઠમ નિરધારે, આયંબિલ અંતરી પારે હા. ભ૦ ૭ ખટમાસ શ્રમણ પર્યાય, સંલેષણા પખ કહેવાય હેા; ભ॰ ઈસાનસિંગ સુર હુએ, રિદ્ધિ પુરવની પરિ જી હા. ભ૦ ૮ ચારિત્રના લ ઇમ જાણી, વ્રત આદરવા ભવિ પ્રાણી હા; ભ ભગવતીનઈં શતકે ત્રીજે, અધિકાર સુણી મન રીઝે હા. ભ૦ ૯ બુધ શાંતિવિજયના સીસ, એહવાને નામે સિસ હા; ભ॰ કઈ માનવિજયઉવઝાય, રિષિરાજ તણા સઝાય હા. ભ૦૧૦ પ્રતિ શ્રી તિક્ષકુરૂદત્ત સાધુની સજ્ઝાય,
શ્રી ગુરૂકુળવાસની સજ્ઝાય
ઢાલ વીંછીયાની
(૩૨)
શ્રી વીર વદે ભવ પ્રાણીને, ધરી ગ્યાન કરે। પચ્ચખાણ રે; નહીતર દુઃપચ્ચખાણી હુસ્યા, તેહથી ન હુવે નિરવાણુ રે. ૧ ધરમી જન ખપ કરે! ગ્યાંનને, ગ્યાંને શિવપદ હાય રે; તપ થાડા પણ ગ્યાને ભલેા, નહી ખાલ તપે ગુણ કાય રે. ૪૦ ૨ તાપ્રલિપ્તી નામઈ નયરીઇ, તામિલ ગાથાપતી રિદ્ધે રે; ફૂલ પુણ્ય તણાં જાણી ભતાં, પ્રાણામ પ્રત્રયા લિદ્ધ રે. ધ૦ ૩
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૨ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
છઠું છઠું નિરંતર પારણે, લીએ પંચગ્રાસી આહાર રે; એકવીસ વેલા જલ ધેઈએ, આતાપના કરતે સાર રે. ધ૦ ૪ સાઠિ સહસ સંવત્સર ઈમ તપી, દેય માસ સંલેખના કીધ રે; બલિ ચંચા સુરની પ્રાર્થના, નવિ માની મૌન જ લીધ રે. ધ. ૫ મરી ઈસાને સુરપતિ હુએ, બલિદેવે કદથી કાય રે તેહ તેજલેશ્યાએ દમી, કીધા નમતા નિજ પાય રે. ધ૦ ૬. સિવફલ સાધક ઈમ તપ તપી, અજ્ઞાને હુએ ફલ અ૫ રે; ઈમ ગામ બે ભેલે ઉપનો, પૂરણને એમ જ જલ્પ રે. ધ. ૭ પણ એહ વિશેષ જે ચીપુડે, પડી કરી ભિક્ષા લેય રે; પંથી પંખી જલ જીવને, ચઉથઈ પડિ નિજ આદેય રે. ધ. ૮ ઈમ બાર સંવત્સર તપ તપી, સંલેખણા કરી ઈક માસ રે; તિહાંથી મરી અમદે હુએ, અગ્યાને જુએ એહ વાસરે. ઘ૦ ૯ વલી માને સૌધરમેં ગયો, ઉપાડી પરિઘ મહંત રે; શકે વજઈ બીહાવીઓ, શ્રી વીરને શરણે જંત રે. ધ૦૧૦ અગ્યાન તણાં ફલ એહવા, નિસુણી આરાધો ગ્યાન રે; તેહ તે ગુરૂકુલવાસે હુએ, નિગુરાને સદા અગ્યાન રે. ધ૦૧૧ ભગવતી અંગે ત્રીજે શતકે, એહ ચાલ્યા છેઅધિકાર રે; બુધ શાંતિવિજય વિનયી વદે, સદગુરૂસેવો હિતકાર રે. ધ૦૧૨
ઈતિ શ્રી ગુરૂકુલવાસ સઝાય સંપૂર્ણ પરિણામ શુદ્ધી પર અઈમતા સજઝાય
(૩૨૬) - રાગ સારંગ મહાર ( ઇડર આંબા આંબલી રે.) ગુણ આદરીએ પ્રાણીયા રે, ગુણવંત વિરલા કેય; ગુણગ્રાહક પણ થોડલા રે, બુધ જન ગુણને જેય.-૧
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અઈમુત્તા કુમારની સજઝાય
[૪૨૩
-
.
.
...
..
..
-
-
-
-
સુગુણનર ગુણ ઉપરિ કરે દ્રષ્ટિ, બાહ્ય ચરણં મમ પડે રે; અંતરદ્રષ્ટિ સુદ્રષ્ટિ. સુગુણ૦ આંકણું. અઈમુનો કુંઅર હુઓ રે, વીરનો શિષ્ય ઉત્સાહ મેહ વૃષ્ટિમાં પડિ ગ્રહો રે, તારે જલ પરવાહે. સુત્ર-૨ દેખી થવિર જિનવીરને રે, ઈમ પૂછે ધરી રી; કેતા ભવમાં સીઝયે રે, અઈમુત્તો તુમ સીસ. સુ–૩ વીર કહે એ જ ભવે રે, સીઝશ્ય કર્મ અપાય; એહની નિંદા મત કરે રે, ચાલે એહની ધાય. સુવ-૪ ભાત પાણી વિનય કરી રે, એહનું કરે વૈયાવચ્ચ; ખેદ તજી એહને ભજે રે, ચરમસરીરી સચ્ચ. સુપ થવિર સુણી તિમ આદરે રે, વીર વચન ધરી ખંતિ; ઈમ અંતરદષ્ટિ કરી રે, પરખી ગુણ ગ્રહ સંત. સુ૦-૬ ભગવતી શતકે પંચમે રે, ચાલે એ અધિકાર; પંડિત શાંતિવિજય તણો રે, માન ધરે બહુ પ્યાર. સુ-૭
ઈતિ શ્રી અઈમુત્તાકુમારની સક્ઝાય સંપૂર્ણ.
પુદગલ વિચારગર્ભિત શ્રી નારદપુત્ર સજઝાય
(૩૨૭) એ તો આવ્યો રે માસ આસાઢ સહામણ-એ દેશી. શ્રુતજ્ઞાની રે અભિમાની હેએ નહી, બહુશ્રુતને રે માન
તજી પુછે સહી, નિજ બુદ્ધિની રે ખમી ખમાવે બહુ પરે, તેહ રિષિને રે
વંદી જઈ ઉલટ ભરઈ.
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ભરઈ કૃતને ભરિઓ, નારદ પુત્ર વીરને શિષ્ય એ, પૂછિએ સતીર્થ નિયંઠી પુત્ર, કરણ જ્ઞાન પરિક્ષ એ; અરધ મધ્ય પ્રદેશ સહિતાકે નહિ સવિ પુદગલા, કહઈ નારદ પુત્ર પુદગલ સ અરથાદિક સવિ ભલા. ૧
કવ્યાદિક રે ચઉભેદિ પણિ એમ રે, નિયંકી પુત્ર રે વસતું વદે ધરી પ્રેમ રે; સપ્રદેશારે જે ચઉ આદેશે કહે, પરમાણુંરે તે અપ્રદેશી કિમ રહે.
રહે કિમ તે ઈગે પ્રદેશે એક સમયની કિમ થિી એક ગુણ કિમ કૃષ્ણ એ સપ્રદેશ કહિયા વતી; કહે નારદપુત્ર જાણું નહીં હું સમ્યગ પરે, ખેદ ન હુએ તે પ્રકાશે અરથ ધારું મન અરે. ૨
સપ્રદેશ રે અપ્રદેશા પણિ જાણિ રે, સવિ પુદગલરે ચઉ આદેશે વખાણી રે; ઈમ બલિરે પુત્રનિયંઠી વાણિ રે,
અપ્રદેશારે દ્રવ્યથી જેહ પ્રમાણઈ રે. પરમાણ ખેત્રથી નિશ્ચયે તે કાલ ભાવ વિકલપના, અપ્રદેશા ત્રથી જે નાસત્રિકથી વિભજના; ઈમ કાલ ભાવથી અપ્રદેશા હવે સય એસા ભણું, દ્રવ્યથી સપ્રદેશ જે તસ ત્રિશ્યથી ભજન ગણું. ૩
ઈમ કાલથી રે જાણવું ઈમ વલી ભાવથી, સપ્રદેશ રે ખેત્રથી તે સહી દ્રવ્યથી;
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નારદ પુત્ર સજઝાય
[૪૫
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
ભજનાએ રે કાલથી ભાવથી સદહિયા, સવિ થડા રે ભાવથી અપ્રદેશ કહિયા.
ગુટક કહિયા કાલથી અપ્રદેશા દ્રવ્યથી અપ્રદેશયા, ક્ષેત્રથી અપ્રદેશ ક્ષેત્રથી સપ્રદેશ અસંખયા; દ્રવ્યથી સપ્રદેશ અધિક સપ્રદેશ કાલથી, ભાવ થકી પણ સપ્રદેશા વિશેષાધિક પૂરવથી. ૪
તવ નારદ રે પુત્ર પ્રમાવિ બ્રાંતિ રે, નિયંઠી રે પુત્ર પ્રતિ નમી ખાંતિ રે; એહવા મુનિ રે સરલ સભાવી જે રે,
શ્રુતજ્ઞાનના રે ખપીયા નમીએ તેહ રે. તેહ નમીએ પાપ વમીએ નિત્ય રમીએ જ્ઞાનમાં, શ્રત અર્થ સૂક્ષમ ધારણ કરી ધ્યાઈએ શુભ ધ્યાનમાં બુધ શાંતિવિજય સુસીસ વાચક માનવિજય વદે ઈસ્યું, ભગવતી પંચમ શતક સઘલું જેહના ચિત્તમાં વસ્યું. ૫ ઈતિ શ્રી પુદ્ગલ વિચાર ગર્ભિત નારદપુત્રની સઝાય
સંપૂર્ણ. ૯
શ્રી. પાર્શ્વનાથ થવિર સઝાય રાગ કેદાર ગેડી (કપુર હુએ અતિ નિરમતું રેએ દેશી).
(૩૨૮) શ્રીજિનસાસનમાં કહિઓ રે, સમકિત વ્રતનું મૂલ; તેહ વિના કિરિયા કરે છે, તેનું કે નહિ મૂલ રે.-૧
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ભવિકા રાખો સમકિત શુદ્ધ, સહણ જાણ્યા વિના રે; વંદના ન કરે બુદ્ધ રે.
ભવિકા આંકણું પારસનાથ સંતાનીયા રે, બહુ શ્રુત થવિર અનેક; પૂછે જઈ જિન વીરને રે, રાખી સમકિત ટેક રે. ભ૦૨ લેક અસંખ્યાતે કહો રે, કિમ અહો રાત્રે અનંત; ઉપજે વિણસે ત્રિક કાલે રે, તિમ પરિત્ત કહંત રે. ભ૦૩ પાસનિણંદ મતે કહે રે, વીરજી લોક વિચાર સાસ્વત ઉરધ-મધ્યમ–અર્ધો રે, પૃથુલ સંક્ષેપ વિસ્તાર રે. ભ૦૪ જીવ તિહાં એકે કાલે રે, ઉપજે નિગોદિ અનંત; તહ પરિત્ત પ્રત્યેકમાં રે, ઈમ જ પ્રલય વણ હુંત રે. ભ૦૫ જીવ અનંત પ્રત્યેકને રે, સંબંધે કહેવાય; કાલ વિશેષ પણિ તેતલા રે, સહુને તે પરયાય રે. ભ૦૬ ત્યાર પછી શ્રીવીરને રે, જાણે શવિર સરવજ્ઞ; પ્રણમી પ્રેમે આદરે રે, પંચ મહાવ્રત પ્રજ્ઞ રે. ભ૦૭ કે સિદ્ધા કે સુર હૂઆ રે, સપડિકમણ કરી ધર્મ, ઈમ પરખી જે ગુરૂ કરે છે, તે લહે સવિ શ્રુત મમ રે. ભ૦૮ ભગવતી પંચમ શતકમાં રે, વાચના ચાલી એમ; પંડિત શાંતિવિજય તરે રે, માન કહે ધરી પ્રેમ રે. ભ૦૯ ઈતિ શ્રી પાર્શ્વ સ્થવિર સઝાય સંપૂર્ણ. ૫ ૧૦ છે
રાગ આશાવરી
(૩૨૯) લેભ તજે રે પ્રાણ, આણી વાણી જિનની હઈએ; લોભ અનર્થનું મૂલ વિચારિ, સારિ ધૃતિ કરી રહીએ.
૧ પરિક્ષ. પાઠાંતર,
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી લાભની સઝાય
[૪૨૭
લાભથી હુએ ઘાત;
અઈસી નરના, રથ મુશલે, તેહ સુણા અવદાત. ૧ ચપા નયરી કૂણિરાજા, ભાઈ હલ્લવિહલ્લ, દિવ્ય વિભૂષણ ભૂષિત હાથી બેઠા વિચારે ભલ્લ; પદમાવતી રાણીએ પ્રેર્યાં, કૂણિક કૂણિક માગઈ તેહ, તવ તે માતામહ ન્રુપ ચેટક, શરણ જાઈ રહેય. ૨ કાલાદિક સબ ધવ મેલી, કૂણિક યુદ્ધ સર્જેય, તવ ગણરાય અઢારને મેલી, ચેટકરાય વહેય; દસ દિવસે કાલાદિક બાંધવ, હણિયા ચેટક ભૂપઈ, પ્રતિદિન એકેકઈં સરિ વીંધી તત્ર થયે કૂણીક રૂપઈ. ૩ પૂર્વ સંગતિ પથિ સંગતિ, તવ શકે ચમરપતિ તેડઈ, વજ્ર કવચ કરી સુરપતિ રહિએ ચમર સંગ્રામ દે। જોડઈ; હાથી ઉદાયે બેસી કૂણી યુક્રે, કરે બહુ માર,
વ
ભીત. પ
કૂણિક એન્ડ્રુ જીત્યા, હાર્યો રાય અઢાર. ૪ તૃણ પણિ લેાહ શિલા સમ હુએ, ભાષિએ જેણે સ‘ગ્રામઈ, ચઉરાસી લખ જશુ તિહાં મૂઆ, જાય નરતિરિ ઠામઇ; અથ રથ મુશલે વ ફૂાણુક ચમર, દા લહે જીત, મલકી લેચ્છિક કાસી કાસલ ગણું નૃપ નાઠા હાથી ભૂતાન મેસી, કૂણીક યુદ્ધ કરેય, વજી કવચ પુંઠે ચમરઢ્ઢા, લેાહમય કઠણ ધરૈય; સારથિ ચેાધ તુરગ વિષ્ણુ, કેવલ રથ મુશલે સ ંબદ્ધ, ક્રૂરતઇ છન્નુ લક્ષ મનુષ્યના, ઘાત હુએ સમુદ્ધ. ફ્ તેહમાં એક સુરે એક માનવ, મત્સ્ય સહેજ દશ સહેસ,
૧ મલ-પાઠાંતર.
એક કોડી લખ મહાશિલા કટક
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૨૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
wwwww
શેષ નરગ તિરિ ગતિમાં ઉપના, આરતિ રેદ્ર સરસ ભગવતિ સપતમ સતકે નિસુણી, ભવ્ય લેભ ત્યજાય, ભાખે શાંતિવિજય બુધ વિનયી માનવિજય ઉવઝાય. ૭ ઈતિ શ્રી લેભ સક્ઝાય સંપૂર્ણ છે ૧૧ છે શ્રી નાગનર્આની સજઝાય
(૩૩૦)
મનિ રંગ ઘરી.-એ દેશી. ધન્ય તે જગ માંહે કહીએ, જેણે નિજ વ્રત નિરવહીએ રે;
મનિ ભાવ ધરી વ્રત પાલે. જિમ માનવભવ ફલ અનુયા રે.
મનિટ-૧ નાગનજૂએ નામઈ વરૂણ, વેસાલાનગરીને તરૂણ રે; મ0 શ્રી વીરને સમણોપાસી, છઠ્ઠ છઠ્ઠ તપે અભ્યાસી રે. મ -૨ ચેટક નુપ રાજ્યાભિયોગે, રથ મુશલ સંગ્રામે ગે રે; મનિટ છઠ્ઠીઓ અઠ્ઠમ અણુવરતે, રણિ ચઢિઓને અણુસર તે રે. મ૦-૩ પ્રતિધે કહિઓ કરિ ઘાય, કહે ન કરું પહિલે દાય રે; મા તવ મૂકે તેણે તીર, લાગે થયે વરૂણ ધીર રે. મનિટ-૪ ખેંચીને નાંખે બાણ, તેણે શત્રુના હરિયા પ્રાણ રે; મનિ. પછે વરૂણે જર્જર દેહ, રથ કાઢે યુદ્ધથી છેહ રે. મનિ -૫ રથ અશ્વ ત્યજી કર્યો તેણે, સંથારો મન સમશ્રેણે મરે, નિ પૂરવ સનમુખ તિહાં બેસી, કહે શક્રવ દેવી અશી રે. મ–૬ સર્વથી સવિ આશ્રવ પચ્ચખઈ, પટ્ટ છોડી શલ્ય આકરષઈ રે; મ. મરી પહિલઈ સરગે જાય, સુર એકાવતારી થાય રે. મ૦-૭ તિહાં દેવે કર્યો મહિમાય, તિહાંથી ચા પડઘાય રે, મનિટ તસ મિત્રે પણ ઈમ કીધ, વ્રત વરૂણ તણા ચિત્તિ લીધ રે. મો-૮
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નાગનર્આની સજઝાય
[૪૨૯
મરી ઉત્તમ કુલે ઉપન, તિહ સમભાવઈ સંપન્ન રે, મનિટ ઉપજશે તિહાંથી વિદેહે, લેઈ ચારિત્ર સીઝશે છેહઈ છે. મો-૯ ઈમ વ્યગ્ર પણે પણિ જેહ, વ્રત સંભાલિ ધન્ય તેહ રે; મનિટ કહઈ માનવિજય ભવિ હિતથી, ભગવતીના સાતમ સતકથી
રે. મનિટ-૧૦ ઈતિ શ્રીવતે વરૂણ નાગન તૂઆ સજઝાય સંપૂર્ણ. ૧૨ એ જ્ઞાન ગવેષણાયાં કાલેદાયી સઝાય
(૩૩૧)
સહર બડા સંસારકા-એ દેશી. જ્ઞાન ગવેષી પ્રાણીયા, સુલભધિ હોય; સુબુદ્ધિજન સાંભળે. પૂછત પંડિત હુએ, લેક ઉખાણે જોય. સુબુદ્ધિજનો-૧ રાજગૃહી નગરી વને, અન્યતીથી સમુદાય સુત્ર કાલેદાઈ પ્રમુખ મિલ્ય, કરતે શાસ્ત્ર કથાય. સુત્ર-૨ પંચાસ્તિકાય કહિ આ વીરે, તે કહે કેમ મનાય; સુત્ર એહવે ગૌતમ ગોચરી, જાતા દીઠા તિહાંય. સુટ-૩ પૂછે કે ગૌતમ કહે, જૂઓ નિજ મનિ ભાય; સુત્ર ભાવ છતાનઈ છતા કહું, અછતાનઈ કહુ તાય. સુવ-૪ જિન દેશનાએ અન્યદા, આ કાલોદાય; સુત્ર તસ મન સંશય પૂર્વ, હાલે શ્રી જિનરાય. સુo-૫ પ્રતિબધા ચારિત્ર લીએ, પૂછે પ્રશ્ન બહુ ભાંતિ; સુત્ર કર્મ ખપાવી મુગતિ ગયે, જ્ઞાન ગ્રહે ઈમ ખાંતિ. યુ.-૬ ભગવતી સપ્તમ શતકમાં, એહ છે વિસ્તાર, સુત્ર પંડિત શાંતિવિજય તણે, માન કહે સુવિચાર. સુ–૭ - ઈતિ શ્રી કાલેદાયીની સજઝાય સંપૂર્ણ. જે ૧૩ છે
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
પરીક્ષામાં શ્રી ગાંગેય સઝાય
(૩૩ર)
કિસકા ચલા કિસકા પૂત-એ દેશી. સુધું સમકિત ધરીએ ધીર, જીમ લહીએ ભવ જલનિધિ તીર; ભવિકા સુણો, પરખી ગ્રહીએ ત્રિણિ તત્ત્વ, લોક પ્રવાહની
છાંડે વત્ત. ભવિકા -૧ પાર્શ્વનાથ સંતાનીઓ જેય, વીર કહે આવ્યો ગંગેય. ભ૦ પૂછે ચઉગતીએ ઉતપાદ, બહુ અંગે કરી કીધો વાદ. ભ૦-૨ ઉત્તર કહે શ્રી વીર જિણંદ, તેહ સુણી ગંગેય મુણિદ; ભ૦ જાણે કેવલજ્ઞાની એહ, ચરમ તીર્થંકર સુણીઓ જેહ. ભ૦-૩ વંદીને લીએ પંચ યામ, આરાધી હિતે શિવ ઠામ; ભ૦ ઈમ સમકિતને હાએ વિવેક, વિષ્ણુ પરીક્ષા મૂકે નહીં ટેક. ભ૦૪ ભગવતી નવમે શતકે દેખ, ચાલે છે અધિકાર વિશેષ; પંડિત શાંતિવિજયને સીસ, માનવિજય મુનિ નામે સીસ.
ભવિકા -૫ ઈતિ શ્રી ગાંગેય મુનિ સજઝાય સંપૂર્ણ. I ૧૪ સ્નેહે શ્રી દેવાનંદા સક્ઝાય
(૩૩૩) થારા મોહલા ઉપરે મેહ ઝબૂકે વીજલી હો લાલ. એ રાગ. ઉત્તમ જન સંબંધ અલપ પણિ કીજીએ હે લાલ, કિo ઈહ ભવિ જસ મહિમાય કે, અંતે શિવ દીએ હો લાલ કિ. વાણિયગ્રામઈ નયરિકે વીર સમોસર્યા છે લાલ, કિ. વંદન જાએ લેક કે બહુ હરખે ભર્યા હે લાલ કિ.-૧
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________
- શ્રી દેવાનંદ સઝાય
[૪૩૧
રિષભદત્ત પિઉ સાથિ કે, જિનને વંદતી હે લાલ, કિo દેવાનંદા માત કે, થાને સ્પંદતી હે લાલ કિ. જેતી અનિમિષ દષ્ટિ કે તન ઉલસી હો લાલ કિ. રેમચી જલસિક્ત કદંબના ફૂલસી હે લાલ. કિ-૨ પૂછે ગૌતમ વીર કહે, અમ્લ માવડી હો લાલ, કિ પૂરવ પુત્ર સનેહઈ ધરે, ધૃતિ એવડી હે લાલ કિ. પ્રતિબોધીયા માત તાત, ચારિત્ર લીએ હે લાલ, કિ ભણીયા અંગ અગ્યારકે અરથ ગ્રહી હો લાલ. કિ૦૩ આરાધી બહુ કાલકે અંતે એક માસની હે લાલ, કિ. સંલેખનાએ લીલ લહી શિવ વાસની હે લાલ કિ. ધન્ય તે નંદન માતપિતા જિણે ઉધર્યા હો લાલ, કિ. ધન્ય તે માતપિતાય જેણે પુત્ર અનુસર્યા હે લાલ. કિજ વિવાહપની અંગ તણે નવમે શતે હો લાલ, કિ. વાંચી કીધ સજઝાય ભવિક જનને હિતે હો લાલ કિ. શ્રી વિજયાણંદસૂરિ તપાગચ્છ સેહરૂ હે લાલ, કિ શાંતિવિજય બુધ સીસકે માન અહંકરૂ હે લાલ. ૦િ૫ ઈતિ શ્રી સ્નેહે દેવાનંદા સઝાય સંપૂર્ણ છે ૧૫ શ્રી આજ્ઞાયા સજઝાય
(૩૩૪)
સારદ બુઘ દાઈએ દેશી. શ્રી જિનની આણ આરાધો ભવિ પ્રાણી, નહીંતરિભવ રૂલ તિહાં છે જમાલિનીસાણી;
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૨]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ખત્રિયકુંડ ગ્રામઈ નયરીએ વીર પધાર્યા, ખત્તિય સુત વંદનિ તામ જમાાલ સિધાર્યા.
ધાર્યા અર્થ કહિયા જે વીરઈ તેહ સુણી મન ભરીને, માત તાતની આણું લેઈ જિન પાસે વ્રત લી; વર તરૂણ સંઘાતઈ યૌવન લીલા છાંડી જેણઈ, અંગ અગ્યાર ભણે જિનવરને વિનવ્યું એકદા તેણઈ. ૧
પણ સય મુનિ સાથે વિચરું તમ આદેશે, બાલ્યા નહિ જિનવર તવ તે વિચર્યો વિદેશે; સાવસ્થીનયરે પહતો તિહાં ઉપન્ન, દાહજ્વર દેહિલો લેતા નીરસ અન્ન.
લૂટક નીરસ અને નિર્બલ તનુ તે મુનિને કહે મુઝ હેતઈ, ત્યાર કરે સંથારે તેણે કરવા માંડ્યો તેતઈ; વેદનીએ તે પડયો કહે પણ કીધેકે કરીઈ છઈ, સાધુ કહે દેવાષિય નવિ કીધે પણિ કરીઈ છઈ. ૨
તવ ચિંતે મનમાં કરીએ તે સહી કીધ, કહે જિન તે મિચ્યા દીસે પ્રત્યક્ષ વિરૂદ્ધ; સંથારે કરીએ કીધે નહી જે માટિ, - બીજા મુનિને એમ દેખાડીયું વાટિ.
વાટિ તજી તસ વચને જેણે તે તસ પાસે રહિયા, કેતા તસ વચને અણુરાતા તે જિન પાસે વહિયા;
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી આજ્ઞાયા સજ્ઝાય
હુ
વ
ચપાએ
જાય,
દિન કેતે નિરાગી જિન આગલે ઊભા રહી મેલે આપ તણે! મહિમાય. ૩ અહુ શિષ્ય તુમારા વિચરે જિમ છઉમર્ત્ય, તિમ હું નહી મુજને કેવલનાણુ પસત્ય; તવ કહઈ ગીતમ હુએ કેવલનાણુ અમાધિ, જો તું છે કેવલી તે ક્રાય પ્રશ્નને સાધ. કોટક
સાધિન લેાક અસાસય સાસય જીવ પક્ષ એમ દાય, તવ સકિત હુંતા રહિએ મૌને વીર્ વચન અહુ જોય; મુઝ બહુ સીસા છઉમત્થા પણ મુઝ પર એહના અથ, કહિવા સમરથ પણ નહી' તુઝ પર ગર્વ વચન કહે વ્ય. ૪ દ્રવ્યથી પર્યાયથી નિત્યાનિત્ય વિચાર, ઈમ અણુસહતે કીધે અન્યત્ર વિહાર; પેાતાનીં પરનઈં બહુ દિન કુમતિ વાસી, ત્રાટક વાસીયત કહે છ તેરસ સાગર થિતિ ઉપન્ન એમ કહે વીર કુશિષ્ય તિહાંથી ચવી દસણુ માવન્ત; નિપુણા ગીતમ તિરિ નર સુર પાંચ પંચ ભવ કરસ્યું, એમ સ`સાર ફ઼રને અંતરે અવિચલ પદવી વરસ્યું.
તિવિહા કિલવિષિઆ કહું જિન શૈાતમ પૂછ્યું, ત્રિણ્ય પલ્યને આઉએ પ્રથમ ક્લપ દુગ નીચઈ; ત્રિ સાગર થિતિ ચા ત્રીજા ચેાથા હેઠી,
તેરસ સાગર નાલત કહે છે. ડિ.
૧. સાધિત પાઠાંતર.
૨૮
[ ૪૩૩
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૪ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ત્રાટક ઠેઠિ કુણ કર્મઈ કહો ઉપજ વીર વદે અહ વાણી, આચાર્ય ઉવઝાય સંઘના પ્રત્યેનીક જે પ્રાણી; અજસ કરાવ્યુ ગ્રાહી જનને તે કિલવિષ સુર હંત તિહાંથી ચવી કેતા ભવમાંહિ કાલ અનંત ફિરંત. ૬
નારક તિરિ નર સુર ગતિમાં કેતા જંત, ભવ પંચક રઝલી સિદ્ધિ લહંત; આલયા વિણુ તે ભારે કરમી જીવ, ઈમ જાણી આરાધ શ્રીજિન આણ સદીવ.
દીવ સરિખા ગુર્નાદિકની કીજે ભક્તિ વિશેષ અરસાહારાદિક કષ્ટી પણિ એહનિ દર્શન દેખ; ભગવતી અંગે નવમે શતકે એહ અર્થ જિન ભાગે, પંડિત શાંતિવિજયને સીસે માનવિજયે પરકાશે. ૭ ઈતિ શ્રી આજ્ઞાયા સઝાય સંપૂર્ણ છે ૧૬ છે
(૩૫) ઘર આછ આબે મોહરીઓએ દેશી. વ્રત લેઈ જે શુભ પરિણામે, પછિ હાએ શિથિલ પરિણામ, ભવિજન નિસુણો જિન વયણડાં; તેહ હણગતિ જઈ ઉપજે, આરાધી લહે ઉચ્ચ ઠામ. ભ૦ ૧ વાણિયગામે સમેસર્યા, જિન વીર તદા તસ સીસ; ભ૦ સામહથિ મુનિ ગાતમ પ્રતિ, પૂછે નામી નિજ શીશ. ભ૦ ૨ અમરિંદને ત્રાયવિંશકા, કુણ હેતે કહો કહેવાય; ભ૦ કહે ગામ કાંકદિપુરે, શ્રાવક તેત્રીસ સહાય. ભ૦ ૩
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી વ્રતારાધન સઝાય
[૪૩૫
સુધા સંવેગી થઈ પછે, ધરી પાસસ્થાની ટેવ; ભ૦ પક્ષ સંલેખનાએ મરી, હૂઆ ચમરિંદના તે સવિ દેવ. ભ૦ ૪ તિહાં તે દિનથી તે સુર હૂઆ, એમ સામહસ્થી કહે તામ; ભ૦ તવ સંકિત ગાતામ પૂછીયા, કહે વીર સાશ્વત એ નામ. ભ૦ ૫ એમ હૂઆ બે ભેલી ગામના, બલી ઈંદ્ર તે ત્રાયત્રિશ; ભ૦ બીજા પણિ ભુવણહિવઈને, કહિયા તેત્રીસ તેત્રીસ. ભ૦ ૬ હવે આરાધકના ફલ સુણ, એમ ગામ પાલકના વાસી, ભ૦ વ્રત સૂધાં છેક લગે ધરી, માસ સંલેખના અહિઆસી. ભ૦ ૭ હુઆ ત્રાયવિંસક ચક્રના, ઈસનપતિને ચંપાના; બીજા પણિ સુરપતિને હેઈ, વ્રતના મહિમા નહિ છાના. ભ૦ ૮ એમ જાણું વ્રત આરાધીએ, કહે માનવિજય ઉવઝાય; ભગવતીના દશમા શતકથી, એહ વિ અધિકાર જણાય. ભ૦ ૯ ઈતિ શ્રી વ્રત આરાધન સઝાય-૧૭
(૩૩૬) તુંગીઆગિરિ શિખરિ સેહઈ.
- રાગ-રામગિરિ જેહ નર માર્ગાનુસારી, સહજ સરલ સભાવ રે, તેહને અજ્ઞાનથી પણિ, હુએ સામાયિક ભાવ રે. સુત્ર-૧ સુણે પ્રાણ વીર વાણી, ધરે અશઠ આચાર રે; તેહથી એ મુગતિ વહેલી, શઠ પણિ નહીં પાર રે. સુત્ર-૨ હથિણઉર નયરસામિ, નામથી શિવરાય રે; સુકૃત ફલ સવિ રિદ્ધિ જાણું, સુકૃત કરવા ધ્યાય રે. સુટ-૩ પુત્ર નિજ શિવભદ્રને તવ, રાજ્ય દેઈ વિશાલ રે; દિસા પેશી હુ તાપસ, છઠ્ઠ છઠું નિહાલ રે. સુટ-૪
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૬]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
પારણું ફલ કુલ ભેજી, કરી ગંગા સ્નાન રે; અગ્નિ તર્પણ બર્લિ સમર્પણ, તથા અતિથીને દાન રે. સુત્ર-પ ઉવ બાહે આતાપનાએ, એકદા વિભંગ રે, ઉપનું તિણે સાત દેખાઈ દવ સમુદ અભંગ રે. સુટ-૬ ચિતવે મુઝ જ્ઞાન દરિસન, અતિસયી ઉપન્ન રે; સાત દ્વીપ સમુદ્ર લોકઈ, ઉપરાંત વિચ્છિન્ન રે. સુo-૭ એહ પ્રરૂપણ પ્રકટ નિસુણ, કહે બહુ જન એમ રે; વયણ એ શિવરાય રિષિનું, કહો મનાય કેમ રે. સુટ-૮ એહવે તિહાં વીર આવ્યા, હીંડી મૈતમ જાય રે, સુણી પૂછે વીર ભાખે, શિવ કહે મિથ્યાય રે. સુ-૯ અસંખ્યાતા દીવ ઉદહી, એહ પ્રરૂપણ મુઝ રે; તિહાં રૂપી અરૂપી દ્રવ્યા, વાત હુએ પુર મજઝ રે. સુ–૧૦ સુણી તાપસ હુઓ સંકિત, પડિઓ નાણ વિભંગ રે; ચીંતવે તવ વીર સામી, જઈ વંદુ રંગ રે. સુo-૧૧ વીર વાંદી સુણે દેશના, લેઈ સંયમ બુધ રે; ભણી અંગ અગ્યારહ, પહેાતે મોક્ષ માંહે સુધ રે. સુટ-૧૨ પરિવ્રાજક એમ મશ્કલ, આલભીપુરીએ થયે; બ્રહ્મલેકે દેવની સ્થિતિ, અંતર દશ દેખી રહ્યો. સુo-૧૩ લઘુ સ્થિતી દસ સહસ વરિસા, અંતર દશ ગુરૂ થિતિ કહે, જિન મતે તેવિસ નિસુણી, ગઈ વિર્ભાગે વ્રત રહે. સુત્ર–૧૪ શતક અગ્યારમે ભગવતી, સૂત્ર વાંચી સહે; કહે એમ મુનિ માન ભવિજન, કદાગ્રહકે મત વહે. સુo-૧૫
ઈતિ શ્રી શિવરાજ ઋષિની સઝાય. ૧૮
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી મહાબલ મુનિ સજઝાય
[૪૩૭
શ્રી મહાબલ મુનિ સજઝાય
(૩૩૭)
રાગ સામેરી. મૂહુરત પણ ચારિત્ર ગ, ન લહૈ દુકરમી લેગ; ધન્ય તેહ પુરૂષ ભવ ભવમાં, ચારિત્ર લહે ઉલટમાં. ૧ વાણિયગામે સુદર્શન શેઠ, જઈ વીરને વંદે ઠેઠ; પૂછે કતિ વિધ છે કાલ, કહૈ જિન ચઉ ભેદે નિહાલ. ૨ દિન રજની કાલ પ્રમાણ, બીજો આઉસ કાલ વખાણ મૃત્યુ કાલને અદ્ધાકાલ, ચેથાને સઘલો ચાલ. ૩ પલ્યાદિકને કિમ અંત, ફિરી પૂછે કહે ભગવંત; તસ પૂરવ ભવ અનુભૂત, સુણતા હએ અદભૂત. ૪
શ્રી હWિણુઉરે બલ ભૂપ, પદમાવતી રાણી અનૂપ; સિંહ સ્વપ્ન સૂચિત જાત, તસ પુત્ર મહાબલ ખ્યાત. ૫ પરણાવી કન્યા આઠે, તાતે બાલાપણ નાઠઈ; ગૃહ આદિ સકલ ગૃહ વસ્ત, આઠ આઠ દીધી તસ હસ્ત. ૬ અન્યદા જિન વિમલના વંશી, ગુરૂ ધર્મઘોષ શુભ હંસી; વાંદી તસ સાંભલી વાણી, ચારિત્ર લીએ ગુણખાણ. ૭ શ્રુતકેવલી મરી બ્રહ્મલોકે, હિતો દશ સાગર થોકે, પૂરી આઉખુ ઉપન્ન, તું શેઠ સુદર્શન ઘન. ૮ ઈમ સાંભલી શુભ પરિણામે, જાતિસમરણ લહિએ
તિણિ ઠામે; લેઈચારિત્ર પાલી શુદ્ધ, અંતે શિવ લહિ અવિરૂદ્ધ. ૯ એહવા મુનિવરને નામઈ, હુએ મંગલ કામિ ઠામઈ; સુખ સંપતિ લીલ વિલાસ, હુએ સકલ દુરિતને નાસ. ૧૦
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૩૮ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
ભગવતી અગ્યારમે શતકઈ, વાંચીને ભાંગ્યું વતકઈ; બુધ શાંતિવિજયને શીસઈ, માનવિજયે અધિક જગીસઈ. ૧૧ ઈતિ શ્રી મહાખલ મુનિશ્વરની સજ્ઝાય સપૂછ્યું. ૧૯
શ્રી શ્રુતાભ્યાસે સજઝાય
( ૩૩૮ )
સુમતિ સદા દિલમાં ધરા એ રાગ.
નહી
કેા તે; સુ
ભાવિ ભવિ શ્રુત સાંભલે, સાંભલે હેાએ નાણુ સુત્રેષિ; નાથી ગુરૂ રીઝઈ ઘણું, પામે પદ નિરવાણ સુએધિ. ભાવે-૧ સમણેાપાસક મહુ વસે, આલ ભીનયરઈ સમૃદ્ધ, સુ૦ ઇસિભદ્રપુત્ર તિહાં વડા, સમજી માંહિ પ્રસિદ્ધ. સુ॰ ભા૦ ૨ એકદા વિભેલા મલ્યા, દેવ સ્થિતિ પૂછાય; સુ ગુરૂ સાગર તેત્રીસની, વર્ષે અમ્રુત લઘુ થાય. સુ॰ ભા૦ ૩ ઇસિભદ્રપુત્ર ઈમ કહઈ, માને એહવે વીર સમાસર્યાં, વી પૂછે એહ. ૩૦ ભા॰ ૪ સુ॰ વીર કહે અમ શ્રાવકઈ, ભદ્રપુત્રે કહિએ સાચ; સુ॰ એમ સુણી સહુએ ખમાવીએ,તેને કહી શુભ વાચ. સુ॰ ભા પ માસ સલેખનાએ મરી, ગયા ઇસિભદ્રના પુત્ર; સુ પહિલી સરગિ તિહાં થકી, એકાવતરી મુત્ત. સુ॰ ભા॰ ૬ ઈમ શ્રુત અભ્યાસી પ્રતી, જિનપતી કરઈ સુપ્રમાણ; સુ૦ ભગવતી શતક અગ્યારમે, એમ કરે માન વખાણુ. સુ॰ ભા૦ ૭ શ્ચંત શ્રુતાભ્યાસની સજ્ઝાય સૌંપૂર્ણ ૨૦'
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સંખ શ્રાવકની સઝાય
[૪૩૯
^wwww
w
wwwwwwwwwwwwww w w w -
રાગ ઘેરણું
(૩૩૯)
ઈણિ પરે રાજ કરંત-એ રાગ ચઢતે ભાવઈ જે કરે રે, ધરમી ધરમનાં કામ; તેહ વિશેષે વખાણુંએ રે, લીજે પૂરિ તસ નામ રે. ભવિ. ૧ વિજન ગુણધરે, ધરમ છે શુભ પરિણામ રે. આંકણ. સાવર્થીિ નયરી વસે રે, સમણોપાસક ભૂરિ; તેહ માંહે સંખ મૂખ્ય છે રે, શ્રાવક ગુણે ભરપૂર છે. ભ૦ ૨ એકદા વીર સમસરિયા રે, વાંદવા શ્રાવક જંત; વલતા સંખ કહે કરે રે, ભજન સામગ્રી તંત રે. ભ૦ ૩ જીમી પાખી પિસહે રે, કરસ્યું સરવ સંજુર; વલતુ ચિંતે એકલે રે, ચઉહિ પિસહ જુત્ત રે. ભ૦ ૪ ઘરિ જઈ ઉ૫લા નારીને રે, પૂછી પૌષધ લીધ; પુકુખલી ભેજન નીપને રે, તેડવા આવ્યા સમૃદ્ધ રે. ભ૦ ૫ વંદી કહે ઉપલા કરિઓ રે, પિષધ પિષધશાલિક તિહાં જઈ શંખ નિમંત્રીએ રે, કહે જિમ ચિત્ત ચાલિ રે.
ભ૦ ૬ તવ ઘરિ જઈ પુખલી જમ્યા રે, સરવ સાધરમીક સંગી; વંદે પ્રભાતે વીરને રે, પોષધી પણિ સંખ રંગી રે. ભ૦ ૭ વાર્ય સંખને હીલતા રે, વિરે શ્રાવક તેહ, સુદખુ જાગરીઆ જગી રે, દઢધર્મો છે એહ રે. ભ૦ ૮ ફલ પુછી સંખે ક્રોધનારે, કીધા શ્રાવક સંત; વિનય કરીને ખમાવતાં રે, ધન્ય એહવા ગુણવંત રે. ભ૦ ૯
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૦]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ભગવતી બારમા શતકમાં રે, એહ કહિએ અવદાત; પંડિત શાંતિવિજય તણા રે, માનવિજય કહે ખ્યાત રે.
ભ૦ ૧૦ ઈતિ શ્રી વદ્ધમાન પરિણામે સંખ શ્રાવકની સજ્જાય.
સંપૂર્ણ–૨૧ શ્રી શય્યાદાને જયંતી સજઝાય
(૩૪૦) રાગ જયસિરી
જબુદ્વીપના ભરતમાં-એ રાગ. ધન્ય ધન્ય તે જગ જીવડા, સુદ્ધ વસતિનું દાન રે; આપે જે સવિ સાધુને, તેહમાં જયંતી પ્રધાન રે. ધન્ય૦૧
સંબી નગરી ભલી, રાણે મૃગાવતી જાત રે; રાય શતાનીક નંદન, ઉદયન નૃપ વિખ્યાત રે. ધન્ય૦૨ શ્રમણની પૂરવ શય્યાતરી, ભૂયા તાસ જયંતી રે; વંદી પરિજન સંઘાતઈ રે, વીરને પ્રશ્ન પૂછતી રે. ધ૦ ૩ ગિરૂઆ જીવ કેણે હુએ, જિન કહે પાપસ્થાને રે; તસ વિરમણે લહુઆ હુએ, ફિરી પુછે બહુમાન રે. ઘ૦ ૪ ભવ્ય સવે જો સીઝસ્પે, તો તસ વિણ જગ થાવે રે, કાલ અનાગત ભાવના, તિહાં શ્રી વીર દેખાવે રે. ધ. ૫ સૂતા કે ભલા જાગતા, દુર્બલ કે ભલા બલીયા રે; આલસૂ કે ભલા ઉદ્યમી, ઈશ્ન પૂછે અકકલીઆ રે. ધ૦ ૬ પહેલે બોલે અધરમી, બીજે ધરમી જાણ રે; ઈમ ઉત્તર કહે વીરજી, રીઝી નિસુણી વાણિ રે. ૧૦૭
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શય્યાદાને જયંતી સઝાય
[૪૪૧
ઇંદ્રિય તંત્રતા ફલ સુણી, ચારિત્ર લેઈ સુરંગ રે; - કર્મ ખપાવી મોક્ષમાં, પામી સુખ અભંગ રે. ધ૦ ૮ ભગવતી બારમા શતકમાં, એ કહિઓ અધિકાર રે; પંડિત શાંતિવિજય તણે, માન કહે સુવિચાર રે. ધ૦ ૯
ઈતિ શ્રી શય્યાતર વિષયે સજઝાય-૨૨ શ્રી ઉદયન રાજર્ષિ સજઝાય
(૩૪) - રાગ ખંભાયતી
સીત હરી રાવણ જ આયે–એ રાગ. ઉદિતદિત પુરૂષા અવિરોધે, સવિ પુરૂષારથ સાધે રે; રાજરિદ્ધિ લીલા અનુભવતા, વિષય કષાયે ન બાધે રે. ૧ ભવિ પ્રાણીરે ચરમ રાજરિષિ વંદે રે; જિણે મન માંહૈ વિવેક ધરીને, ઉનમૂલ્ય ભવ કદ રે.
ભવિ આંકણી. ૨ સિંધુવીર પ્રમુખ જનપદને, સેલ દેસને જે રાય રે, વીતભય આદિ પુર ત્રિશ્યસે, સઠિ જસ કહેવાય છે. ભ૦ ૩ મહસેનાદિ મુકુટબદ્ધ દસનો, રાયા રાય વિરાજે રે, રાય ઉદાયન સમણોપાસક, રાણી પદમાવતી છાજે રે. ભ૦ ૪ એકદા સિહ માંહે ચિંતે, ગામ નગર ધન્ય તેહ રે; જિહાં જિન વિચરે ધન્ય રાજાદિક, વીરને વંદે જેહ રે. ભ૦ ૫ ઈમાં આવે તે હું પણિ વંદુ, જાણિ એમ વિચાર રે; ચંપાથી જિન વીર પધાર્યા, કરતા સુપરિ વિહાર રે. ભ૦ ૬ વાંદિ દેશના નિસુણે રાજા, ચારિત્ર લેવા ઉમાહ્ય રે; અભીચિકુમરને રાજ્ય સુપેવા, જાઈનિજ ઘરે ધાયો રે. ભ૦ ૭
વિવિ ઉતમયે માંકણી ૨
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૨]
- શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
-
-
-
-
-
* ***
*
**************
***→**
***
માનતિ થી તમને
મારગે જાતા ચિંતે અભીચિ,એક જ સુત મુજ વાહલો રે; રાજ્ય ભેગવી ભાગ લેલુપી, નરગે જાયે ઠાલો રે. ભ૦ ૮ કેસી ભાણેજને ઈમ વિચારી, દેઈ રાજ્ય વિશાલ રે; ચારિત્ર લેઈ કર્મ ખપાવી, સિદ્ધિ હિત મયાલ રે. ભ૦ ૯. અભીચિકુમાર મન માંહે દૂણે, જઈ કુણુંકને સેવે રે; દેસવિરતિ પાલને અંતે, અણુસણ પક્ષનું લેવે રે. ભ૦૧૦ તાતસ્ય વેર વિના આલોયે, ભુવનપતિમાં જાય રે; ઉપજી વિદેહે સિદ્ધિ જાયે, અદભુત વ્રત મહિમાય રે. ભ૦૧૧. ભગવતી તેરમે શતકે ભાખ્યું, એ રિષિરાજ ચરિત્ર રે; માનવિજય ઉવઝાયે પ્રકાસી, કીધે જન્મ પવિત્ર રે. ભ૦૧૨. ઈતિ શ્રી ઉદયન રાજર્ષિ સક્ઝાય.-૨૩ શ્રી ગૌતમ સજઝાય
(૩૪૨). એ સખિ અભિય રસાલ કે-એ રાગ. શ્રી ગૌતમ ગણધાર, નમે ભવિકા જનારે, નવ દિક્ષા દિવસથી જેહ, રહિએ નહી ગુરૂ વિના રે; ૨૦ અષ્ટાપદગિરિ ઇંગિ, જઈ જિન વંદીયા રે; જ વલતા તાપસ પરસેં, ડિબહિયા રે. ૫૦ ૧ મારગે જાતાં તે સવે, થયા કેવલી રે, તસ પરખદમાંહિ વીર સમીપે ગયા ભલી રે; પ્રભુને વંદે એમ કહેતો ગાતો રે; વારિ વીરે તાસ ખમાવે ઉત્તમે રે. ૨. તવ તે અફતિ કરતે કેવલ કારણે રે, વયણે બેલા વીર જિને ચિત્ત કારણે રે;
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ગૌતમ સજઝાય
[૪૪૩.
*
*
ન
નેહે ચિર સંબંધ તું છે, મુજ ઉપરિ રે, ચિર પરિચિત ચિર સંસ્તુત ચિર સેવિત ખરે રે. ૩. ચિર અનુગત અનુ કૂલ પણે વર ચિર રે, પૂરવ ભવનું એમ રહિઓ મન તુઝ થિર રે; ઈહાંથી ચવ્યા પછી દેય થાણ્યું સરિખાપણે રે, હરખે ગાતમ તવ ફિરી પૂછે જિન ભણે રે. ૪ આપણની પરે જાણે અનુત્તર સુરવર રે, ઈમ આસ્વાસ્ય વીરે નમે ગૌતમ નરા રે; ચઉદને શતકે વીર વયણ કહિયાં સૂત્રથી રે, માનવિજય ઉવઝાય વખાણે વૃત્તિથી રે. ૫.
ઈતિ શ્રી ગૌતમસ્વામીની સઝાય–૨૪ વ્રત દતાયાં શ્રી અંબડ સજઝાય
(૩૪૩) ત્રિભુવન તિલક સેહામણો રે–એ રાગ. ધન્ય ધન્ય તે જગે જીવડા રે, પ્રાણુતે પણ જેહ રે; ધરમી જન મૂકે નહી વ્રત મૂલગાં હો લાલ. વ્રતને મહિમા
અછેહ રે. ધન્ય અંબડ પરિવ્રાજક તણું રે, શિષ્ય સઈ સાત પ્રધાન રે, ધ૦ પુરિમતાલપુરિ સંચરિઆ રે, કંપિલપુરથી મધ્યાન્હ રે..
ધન્ય૧ પચ્ચખાણ અદત્તના રે, ન મિલ્યા જલ દાતાર રે, ધ સંચિત જલ નઠઈ સવે રે, કરે અણસણ ઉચ્ચાર રે. ધરમિટ ૨ બ્રહ્મસરગે તે ઉપનારે, જુઓ જુઓ વ્રત મહિમાય રે; ધટ ગૌતમ પૂછે વીરને, કંપિલ્યપુરિ બહુ હાય રે. ધરમી. ૩૪
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________
-૪૪૪)
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
અંબડ જમે તે કર્યું રે, જિન કહે વેકિય શક્તિ રે; ૧૦ તેણીએ જન વિસમાપવારે, કરે તનુની શત વ્યક્તિ રે. ધ૪ આરાધી ગૃહિ ધર્મને રે, બ્રહ્મસરગિ સુર થાય રે; ધ. તિહાંથી વિદેહે સીઝચ્ચે રે, ચઉદમે શતકે એ કથાય રે. ધ. ૫
ઈતિ શ્રી વ્રતે અખંડ પરિવ્રાજક સજઝાય-૨૫ શ્રી ગુણ પ્રશંસા સજઝાય
(૩૪૪)
મન મધુકર મહી રહ્યોએ રાગ. સમકિત દછી દેવતા, સાધુ પ્રમુખની ભક્તિ રે; - ભગવંતે પરસંસીએ, કિમ નિંદીજી કુણ્યક્તિ રે.
ભવિયણ ગુણ પરસંસીએ,આદરીએ નિજ શક્તિ રે. આંકણું. ૧ રાજગૃહે શક વીરને, પૂછે આગ્રહ ભેદે રે; જિન કહે પંચ અવગ્રહા, પહિલે ઇંદ્રને વેદ છે. ભ૦ ૨ તેહ છે લેક અરધ મિતે, રાજ અવગ્રહ બીજે રે; પૂરણ ભરતાદિક સમે, ગાહાવઈને ત્રીજે રે. ભ૦ ૩ નિજ નિજ દેશ પ્રમાણ તે, ગૃહ લગઈ સાગારીનો રે; સાધરમિકને પાંચમે, પંચ કોશ લગીને રે. ભ૦ ૪ તવ ઈદે કહે આજના, સાધુને હું અણું જાણું રે; તેહ ગયા પછી ગતમો, પૂછે જાણઈ ટાણું રે. ભ૦ ૫ એહ કહે છે તે ખરૂં, જિન કહે સાચું માને રે; સાચા બેલે એ સહી, નહી જૂઠા બોલવાને રે. ભ૦ ૬ ઈમ ઉપવૃહણ કીજીએ, સોલામું શતક વિચારી રે; પંડિત શાંતિવિજય તણે, માન કહે હિતકારી રે. ભ૦ ૭
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________
દૃઢ સમકિતે શ્રી ગંગદત્તની સજ્ઝાય
દઢ સમકિત ગગદત્તની સજઝાય
રાગ રાગિરી (૩૪૫)
છાનાને પીનઇ ક્રતા કહાં રહ્યો રે.-એ રાગ.
જે જિનમતના થાપક ભાવિકા રે, તે હૈ સદગુરૂ વચન સાપેખકે રે, ભાવે ભવિયણ સમકિત નિરમલું રે,
વંદી
કરી પરમતના નિરાશ; સાચુ સમકિત તાસ, સમકિતથી શિવવાસ, આંકણી ૧ શ પૂછૈય; આગમ ગમન કરેય. ભાવા૦ ૨. જિન કહે ન કરે ઈમ નાર્દિક રે, ઉનમેષાદિ પ્રકાર; આકુ'ચનાદિક સ્થાનાદિક તથા રે, વિષુવા પરિવાર, ભા૦ ૩ પૂછીએ અડ પ્રસન સખેપથી રે, વી ભ્રાંતિ માંહિ; પોહતા નિજ સરગે તવ ગૈાતમા રે, પૂછે કારણ ત્યાંહિ. ભા૦ ૪ જિન કહે શુક્ર સરગે સુર સમકિતી હૈ, મિથ્યાત્વીત્યું વિવાદી; પરિમ માણા પુગ્ગલ પરિણમ્યા રે, એમ થાપીને આલ્હાર્દિ ભાવા૦ ૫ અવધિ પ્રમુજે મુજ ઈહાં જાણીને રે, આવે પૂછવા ઈહાંય; તસ તનુ તેજ અસહતા સુરપતિ રે, જાય સંસાઁભ્રમ ઠાય. ભા૦૬ એહવે આવી તે સુર જિન નમી રે, પૂછી કરે નિરધાર; નૃત્ય કરી ગયા તવ ગૈાતમ પ્રતિ રે, કહે પૂરવભવ સાર. ભા૦ ૭ પુર હત્થિણાઉરઈ ગંગદત્તા ગૃહી રે, શ્રી મુનિસુવ્રત પાસી; ચારિત્ર લેઈ આરાધી સુર હુએ રે, એક ભવે શિવવાસી, ભા૦ ૮
ઉલ્લુયતીરે વીર સમેાસરિયા રે, પુદગલ માહ્ય ગ્રહિયા વિષ્ણુ દેવતા રે,
[૪૪૫
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૬]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ભગવતી સાલમાં શતકમાં ભાખીઓ રે, એ અધિકાર વિશેષ; પંડિત શાંતવિજય કોવિદ તણે રે, માન કહે તસ લેશ.
ભા . ૯ ઇતિ શ્રી દઢ સમકિત ઉપરે ગંગદત્તની સઝાય –ર૭
શ્રી કાર્તિક શ્રેષ્ટિ સજઝાય
(૩૪૬) પુર હસ્થિણકર વાસીઓ, કાર્તિક સેઠી સમૃદ્ધ રે; મુનિસુવ્રત જિન દેશના, સાંભલીને પ્રતિબુદ્ધ રે. ૧ ધન્ય લઘુમી છવડા, જે કરે ધમની વૃદ્ધિ રે; તે ઇદ્રાદિક પદ લહી, પામે અંતેઈ સિદ્ધિ રે. ધન્યત્ર ૨ નિજ અનુયાયી નૈગમાં, અઠેર હજાર રે; તસ વૈરાગ્યે વૈરાગીયા, સાથે લઈ વ્રત ભાર રે, ધન્ય૦ ૩ ચઉદે પૂરવ અભ્યાસી, માસ સંલેખના કીધ રે; પ્રથમ સરગે સુરપતિ હૂઓ, એક ભવિ હુયે સિદ્ધ રે. ધ. ૪ શક ભવે જવ વંદવા, આ વીરઈ તામ રે; એ વૃત્તાંત ગૌતમ પ્રતિ, ભાગે વિશાખા ગામ રે. ધ૦ ૫ ભગવતી શતક અઢારમેં, જેઈ એહ સઝાય રે; પર ઉપગાર ભણી કહે, માનવિજય ઉવઝાય રે. ધન્ય૦ ૬
ઈતિ શ્રી કાર્તિક શ્રેષ્ટિ સક્ઝાય. ૨૮ સરલ સ્વભાવે માર્કદીપુત્ર સજઝાય
(૩૪૭).
ચંદનબાલા બારણે રેએ રાગ. રાજગૃહે જિન વીરજરે લાલ, આવ્યા કરતા વિહાર; મનમેહન.
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________
સરલ સ્વભાવે શ્રી માતંદીપુત્ર સઝાય
[૪૪૭
માર્કદી પુત્ર સંયતી રે લાલ, પૂછે પ્રસન વિચાર. મ. ૧ ભવિયણ શઠતા ઠંડીએ રે લાલ, શઠ ભાવે નહિ પાર. મ0 આંક. ભૂ જલ વણસઈ કાઈયા રે લાલ, કાફ લેસા વંત, મ. એકાવતારીકે હોએ રે લાલ, હે ઈ વીર કહેત. મભ૦ ૨ તેહ સુણી મન ગહગહિઓ રે લાલ, અવર શ્રમણને કહેય; મ૦ તિણે અણુસહતે કરિ રે લાલ, નિશ્ચય જિનને પૂછય. મ. ભ૦ ૩ ભગવતી શતક અઢારમે રે લાલ, ભાખે એહ અધિકાર; મ. માનવિજય વાચક કહે રે લાલ, છાંડે હઠ નિરધાર. મ૦ ભ૦ ૪ ઈતિ શ્રી માતંદીપુત્રની સક્ઝાય સંપૂર્ણ. ૨૯ શ્રી દક્ષતામાં સજઝાય
(૩૪૮)
પટખંડ ચક્ર સુંદર. એ રાગ. સમકિત તાસ વખાણીએ, જેહ ને જિનજી સહાય રે; જે અન્યતીથી વયણડે, છલીયા પણ ન છલાય રે. જિન ધર્મે કરે દ્રઢપણું, તેહની પ્રસિદ્ધિ ગવાય છે. આંકણી. ૧ રાજગૃહી નગરી વસે, શ્રાવક મઅ નામ રે, ચા વીરને વાંદવા, મિલઈ અન્યતીથિ તામ રે. જિન૨ કાલેદાયી પ્રમુખ બહુ, પછે પંચાસ્તિકાય રે, જિન ભાખ્યા કિમ માનીએ, કહે મછુક તિણિ હાય રે. જિન. ૩ કાજ વિણા કિમ જાણીએ, તવ બેલ્યા ફિરી તેહ રે; સમણે પાસક તું કર્યો, જેણે ન જાણે એહ રે. જિન૪, તવ મહુક કહે વાયુ, અરિણિ અગનિને દેખ રે; ગંધ પુગલ દધિ પારના, સરગના રૂપને પેરે. જિન ૫
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૪૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
----
------
--
-
-
**
તે કિમ એહને દેખીએ, ઈમ નિરૂત્તર કરી તેહ રે; જિનને વંદે હરખચ્ચું, વિરે વખાણે એહ રે. જિન. ૬ અણજાણ્યા અણસાંભલ્યા, જે કરે અરથ નિસંક રે; તે જિનને જિન ધર્મને રે, આશાતક હએ રંક રે. જિન, ૭. ઈમ સુણી મન આણંદિયે, જિન વંદી ઘરે જાય રે; એક ભવે સિદ્ધિ પામયે, એ સવિ ધર્મ પસાય રે. જિનવ ૮ ઈમ સુવિકઈ ધરમીની, બહુ પરશંસા થાય રે; અઢારસમા શતકથી, કહઈ મુનિ માન સજઝાય રે. જિન. ૯
ઈતિ શ્રી દક્ષતામાં સક્ઝાય. ૩૦ શ્રી મૈતમ સજઝાય
(૩૪૯ )
હે મત વાલે સાજનીયા.એ રાગ. ૌતમ ગણધર ગાઈએ, શ્રી વીરને વૃદ્ધ વિનેય રે, પૂરણ ગણિપીટક ધરે, જેણે પરમત કીધ ઉછેય રે. ગૌ. ૧ રાજગૃહે અન્ય યૂથીઆ, તસ આવી કહે ચેસાલ રે, જીવ હણે તમે હડતા, તેણે થાઓ છે એકંત બાલ રે. ગૌત્ર ૨ ગાતમ કહે તનુ શકતી, વલી આસીરી સંયમ ગ રે; ઈસમિતિએ હીંડતા, અમે એકંત પંડિત લેગ રે. ગૌ૦ ૩ ઇમ અણ હીંડે તે તમે, સાતમું થાઓ છે બાલ રે; ઈમ નિર્ધારી આવિઓ, વરણ વીરે તતકાલ રે. ગૌ૦ ૪ અવરથી અતિશાયી કહીઓ, એહવા સદગુરૂને વંદો રે; વાંચી શતક અઢારમું, મુનિ માન કહે આનંદ છે. ગો. ૫
ઈતિ શ્રી ગૌતમ સ્વામીની સઝાય સંપૂર્ણ.-૩૧
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સેામિલ સજ્ઝાય
સામિલ સજઝાય
( ૩૫૦ )
સુણ બહેની પીડા પરદેશી.-એ રાગ. દુરભિનિવેશ રહિત ચિત્ત જેહતું, મત્સર પણિ તસ લેખે રે; વીર વચન સુણી સામિલ વિપ્રે, મિથ્યાત રાખ્યુ ન રેખઈ રે. ધન્ય ધન્ય સરલ સભાવી જીવા, જે ગુણ દોષ પરીખે રે. આં૰૧ વાણિયગામે વીર પધાર્યા, નિરુણી સામિલ વિપ્ર રે; ચિંતે પૂછ્યા પ્રસન કરેસ્લે, તેા તસ વીસ ક્ષિપ્ર રે, ૫૦ ૨ નહિ તે નિરૂત્તર કરસ્યું ઇમ મને, ચિતિ તિહાં જઇ પૂછે રે; તુમ યાત્રા યાપનીય અખાધા, પ્રાસુક વિદ્વાર કહો છે રે. ૧૦૩ એ ચારે મુજ ઇમ જિન બેલે, યાત્રા સચમ ચેાગે રે; ઇંદ્રિય મન થિરતાએ યાપન, અવ્યાખાધ વિષ્ણુ રેગે રે. ૦૪ યાચિત આરામાદિક રહવે, પાસુક વિહાર અમારે રે; ફિરી પૂછે સરિસવ ભક્ષ અભક્ષા, ભાખે જિન વલી ત્યારે રે. ધ૦ ૫ મિત્ર સરિસવા ત્રિવિધ અભક્ષા, ધાન સિરસવા મહુધા રે; શસ્ત્ર અપરિણત એષણા રહિતા, અપ્રાથિત ને અલદ્ધા રે. ૪૦૬ તિને અભક્ષ અવર ચઉ ભૈયા, મિલિયા ભક્ષ પ્રરૂપે રે; ભક્ષ અભક્ષ ઈમ માસા જાણેા, કાલને ધાન્ય સરૂપ રે. ૪૦ ૭ કુલ સ્ત્રી ધાન્ય પ્રકારે દુવિધા, કુલ ચાપણી ઈમ કહેવા રે; પૂછે ફરી એક દાય અખય તુ,અવ્યય અવસ્થિત અહવારે. ૪૦ ૮ ભાવ અનેકે પરિણત કિંવા, જિન કહે એ સવિ સત્ય રે;. દ્રવ્યથી એક દ’સણ નાણે, દાઉ જાણેા પ્રદેશથી નિત્ય રે. ૪૦ ૯
૨૯
[ ૪૪૯
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૦ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
વિવિધ વિષય ઉપગે અનિત્ય, ઈમ સુણી અરથ અનેક રે; બૂઝ ચારિત્ર લેઈ નિરમલ, સિદ્ધિ ગયે સુવિવેક રે. ધ. ૧૦ ભગવતી શતક અઢારમું જોઈ, એ મુનિરાજ સઝાય રે; પંડિત શાંતિવિજય શિષ્ય પભણે, માનવિજય ઉવઝાય રે.
ધન્ય ધન્ય૦-૧૧ ઈતિ શ્રી રોમિલ વિપ્રની સઝાય. ૩૧ શ્રી લબ્ધચારણુર્ષિ સક્ઝાય
(૩૫૧) મયગલ માતા રે વન માંહિ ભમે–એ રાગ, વિદ્યાચારણ જંઘાચારણા, મહીયલિ મેટા મુનીસ, ભગવતી વીસમા શતકે વરણ, જાસ લબ્ધિ જગદીશ. વિ. ૧ છઠ્ઠું છઠ્ઠ અઠ્ઠમ અઠ્ઠમ પારણે, કરત ઉપજ શકિત વિદ્યા કેરી રે જંઘા કેરડી, અનુક્રમે દયની વકિત. વિ. ૨ વિદ્યાચારણ પ્રથમ માનુસ નગે, બીજે અઠ્ઠમ દીવિ, આવઈ ઠામિ રે ત્રીજે ઉતપાદે, તિરિ ગતિ વિસય સદીવ. વિ. ૩ ઉરધ ગમન પ્રથમ નંદનવને, પંડુકવનિ દુતી એણ, ત્રીજી વારિ રે નિજ થાનકિ આવે, નિશ્ચિત રવિ કિરણેણ. વિ. ૪ જંઘાચારણ પહિલે ઉતપાદે, રૂચક દ્વિપ રે જાય; તિહાંથી વલસા રે નંદીસર દ્વીપે, તિહાંથી આવે ઈહાંય. વિ. ૫ ઉચે પહિલે રે પંડુકવને જાયે, નંદનવને વલ માન; તિહાંથી આવે રે સઘલે થાનકે, ચિત્ય પ્રતિવંદન માન. વિ૦૬ લબ્ધિ પ્રયું જેને આયે હુઈ, આરાધક મુનિરાય; વંદે નિત્ય રે એહવા મુનિ પ્રતિ, માનવિજય ઉવઝાય. વિ. ૭
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી લખ્યાચારષિ સજ્ઝાય
[ ૪૫૧
ઇતિ શ્રી વિદ્યાચારણ જંઘાચારણ સજ્ઝાય. સંપૂર્ણ ૩૩ પત્ર–૩૩ સવત ૧૭૪૭ વર્ષે માગશીર સુદ ૯ વાર રિવ દિને શ્રાવિકા કલ્યાણબાઈ લખાપીત શ્રી રાજનગર મધ્યે લિખીત'.
પત્ર-૧૩ સકલ સકલ પંડિત મૌલિ મૌલિ લિ. પ્ શ્રી જિનવિજય ગણિવિનય દ્વીપવિજયનાં લિખિતા : શ્રી સુંદરસુતિ વિરચિત શ્રી રાજીલની સજ્ઝાય (૩૫૨ )
સિણગાર રે;
રાણી રાજુલ કરજોડી કહે, જાદવ કુલ વહાલા આઠે રે ભવના નેહલા, તમે મત
મૂકે! વીસાર રે. ૧ જિનવર નેમજી,
હું તેા વારી રે
હું તે વારી રે જિનવર નેમજી, મેરી વીનતડી અવધાર રે; વહાલા સુરતરૂ સરખા સાહેબે, નિત્ય નિત્ય કરૂં દીદાર રે. હું તા- ૨
પ્રથમ ધનવતીને ભવે, તું ધન નાંમે ભરતાર રે; વહાલા વેવિશાળ મિલતાં મુજને, છાના માકલ્યા માતાના
હાર રે. હું તાઅવતાર રે; પણ ધરતા પ્યાર રે. હું તા- ૪ રાજકુમાર રે;
ત્રીજે ભવે વિદ્યાધરૂ, ચિત્રાંગદ
વહાલા ભાગવી પદવી ભૂપની, હું રત્નવતી તુજ નારી રે.
હું તા- ૨
લેઈ ચારિત્ર સૌધમમાં, દેવ તણેા વહાલા ક્ષણ વિરહેા ખમતા નહી, ત્યાંહી
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૨ ]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
મહાવ્રત પાળી સાધુના, પામ્યા ઋદ્ધિ અપાર રે; વહાલા માહેંદ્ર સુરકમાં, ચોથે ભવે સુવિચાર રે. હું તો – પાંચમે ભવે અતિ દીપત, નૃપ અપરાજિત સાર રે; વહાલા પ્રીતિમતિ હું તાહરી,ચૈ પ્રભુ હૈડાને હાર રે. હું તે – ૭ ગ્રહી દીક્ષા હરખે કરી, એ તે છઠે ભવે ઉદાર રે; વહાલા આરણ દેવકે બેહુ જણ, સુખ વસ્યાં સુખકાર
રે. હું તે – ૮ શંખ રાજા ભવ સાતમેં, જસુમતિ પ્રાણ આધાર રે, વહાલા વીસ થાનિક સેવ્યાં તિહાં, તે કીધે જય જયકાર
રે. હું તે – ૯ આઠમે ભવે અપરાજિતે, વરસ બત્રીસ હજાર રે, વહાલા ઈચ્છા રે ઉપજે આહારની, એ તે પૂરવ પુન્ય પ્રકાર
રે. હું તે-૧૦ હરીવંશ માંહે ઉપના, મેરી શિવાદેવી સાસુ મહાર રે. વહાલા નવમે ભવે કાંઈ પરિહરે, રાખજી લોક વિચાર રે.
હું તે૦-૧૧ એ સંબંધ સુણું પાછલે, ભોંજી નંમ બ્રહ્મચારી રે; વહાલી તે તુજને સાથે તેડવા, આવ્યાજી સસરાને દ્વાર
રે. હું તે૦-૧૨ એમ સુણી રાજિમતી, ગઈ પિઉડાજીને લાર રે, વહાલા અવિચલ કર્યો ઈ સાહિબે, રૂડે નેહલો મુક્તિને
સાર રે. હું તે૦–૧૩ ધન્ય ધન્ય જિન બાવીસમો, જેણે તારી પોતાની નારી રે, વહાલા ધન્ય ધન્ય ઉગ્રસેન નંદની, જે સતી માંહે શિર
દાર . હું તે-૧૪
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાજુલની સજઝાય
[૪૫૩
સંવત સતર એકાણું એ, શુભવેલા શુભવાર રે; મુનિસુંદરે રાજુલનાં, ગુણ ગાયા સુખકાર રે. હું તે૦–૧૫
શ્રી પરમાનંદ મુનિ વિરચિત શ્રી ધર્મ પ્રકાશની સઝાય
(૩૫૩). ભાખે શ્રી જિનરાજ મીઠી વાણું રે, તમે ધરમ કરે સુખકાર,
ભવિજન પ્રાણ રે, ધર્મેનાવે રેગ જાએ સેગ રે, ધમૅ પામે ભેગ પુન્ય સંજોગે રે. ૧ ધમે જય જયકાર મંગલમાલા રે, ધમેં સુંદર નારી લહે
સુકુમાલા રે, ધર્મ ધનની કેડી વિવિધ વલસે રે, મુગતિ તણા સુખ સાર
ધમે મીલશે રે. ૨ ધરમી જે જે નર નારી જગમાં જાણે રે, સેવા કરે સહુ
લેક વિબુધ વખાણે રે; ધરમી ધન અવતાર ધરણી માંહે રે, ધમૅ પામે સિદ્ધ પદવી
પ્રાયે રે. ૩ સુકુલે જનમ નિવાસ ધરમે પામે રે, ધરમે આયુ અખંડ
દૂરગતિ ડામે રે; ભૂત પ્રેત પિશાચ વ્યંતર નાસે રે, ડાયણ સાયણ દેખે તતક્ષણ
ત્રાસે રે. ૪ વ્યાવ્ર અહિ વિકરાલ અગની આડે રે, હાથી જમ દાઢાલ
અને વલિ વાદે રે, વિષમ દ્રગ અરણ્ય ઉદધિ મઝાર રે, ધમૅ પામે પાર જગ
જયકાર રે. ૫
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૪]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
ધર્મ તણે જે ધ્યાન ધ્યાવે પ્રાણી રે, સેવે સુણે શ્રવણે
આગમ વાણી રે; કહે મુનિ પરમાનંદ મનમેં રંગે રે, તે લહે લીલ વિલાસ
શિવપુર સંગે રે. ૬ શ્રી આમિક સઝાય
(૩૫) ચેતન ચેતન પ્રાણીયા રે, સુણ ગુણ મેરી વાત; ધરમ વિહણ જે ઘડી, નિશ્ચ નિષ્ફલ જાત– ૧
સુગુણ નર જિન ધર્મ કર ત્યે. અવસરે સહુ સોહામણે રે, અવસર ચૂકે જેહ; તેહ અવસર આવે નહીં, રતી (ઋતુ) ચૂક મેહ. સુટ- ૨ બાલપણે જાણ્યું નહીં રે, ધર્મ અધર્મ પ્રકાર જિમ મદ્યપાન જીવને, નહીં તે તત્વ વિચાર. સુ - ૩ બાલાપણ એળે ગયો રે, જોવન વે જબ આય; રંગે રાતે રમણિલું, તવ તે ધરમ ન સહાય. સુ - ૪ સુખ ભોગવી સંસારનાં રે, પછે ધર્મ કરે; ઈમ ચિતવતાં આવીયે, બુઢાપણ વેસ. સુગુણ - ૫ દાંત પડયા મુખ મોકલા રે, ટપ ટપ ચુવે લાળ; માથે સબ ધેલો ભ, ઉંડા પેઠા ગાલ. સુગુણ – ૬ અવસર પામી કીજીએ રે, સુંદર ધર્મ રસાલ; સુગુણ સભાગી સાંભલે, સાજે બાંધે પાલ. સુગુણ - ૭ સ્વારથી સહકે મિલે રે, સગો ન કીસકે કેય; સ્વારથ વીણ વેડે સહુ, સુત પણ વૈરી હેય. સગુણ – ૮ આથિ અથિર જિનવરે કહી રે, સુણ ગુણ મેરી સીખ; જે શિર છત્ર ધરાવતા, તે ફરી માંગે ભીખ. સુગુણ૦- ૯
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ધર્મ પ્રકાશની સજઝાય [૪૫૫ ક્રોધ માંન મદ પરિહરે રે, પરહરીઈ પરમાદ; પાંચે ઇંદ્રિ વશ કરે રે, જિમ ફલે જસ નાદ. સુગ–૧૦ માનવ ભવ દહીલા લહ્યો રે, નિત્ય નિત્ય કીજે ધરમ; શ્રી પૂજ્ય કેશવ ઈમ ભણે, ધરમ તણે એ મરમ. સુ-૧૧
શ્રી પ્રેમમુનિ વિરચિત. દેવકીના છ પુત્રની સજઝાય
" (૩૫) શિયલ શિરોમણી નેમિ નિણંદ, આયે ભદિલપુર જિન આણંદ
પ્યારે જિનજી. અમૃતવાણી દઈ ઉપદેશ, શ્રવણે સુણે સુર સાધુ નરેશ. પ્યારે૦–૧ નાગ ઘરણું જે સુલસા નારી, સુરે દીયા તસ પુત્ર અવધાર;પ્યારે અલસી ફૂલ જિમ શોભિત અંગ, બંધવ ષટ ઈમ જેડી અભંગ.
પ્યારે૦–૨ અનીલકુમર શ્રી અનંતસેન અનીહતરીપૂ વલિ અજિતસેન પ્યારે, દેવસેન અરૂ શત્રુસેન એહ, ચરમશરીરી અધિક સનેહ, પ્યારેરા-૩ ભૂતલ ભેગવે ભેગા મહાભાગરૂપ જોબન ધન રાણીસું રાગ પ્યારે. જિનવાણી સુણી પામ્યા વૈરાગ, તરૂણ પણે કી વિષયને ત્યાગ.
પ્યારે.--૪ બત્રીશ રમણીને બત્રીશ કેડી,સંજમ લીયે જેણે ધન છેડી પ્યારે, નયરી દ્વારિકા આયે તેમનાંથ, ષટ બંધવ મુનિવર સહુ સાથ.
પ્યારે ૦-૫ દે ઉપવાસકે પારણે આહાર, વરણું કાજ ચલે અણગાર; મારે, ગુણવત આયે દેવકી ગેહ, સાંમલ વરણે સરખી દેહ, પ્યારે.-૬
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૫૬ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
ભાવ સહિત તવ વદન કીધ, દેવકી રાણીઈ મેાદક દીધ; પ્યારે ચિત્ત વિત્ત પાત્ર તિને શુદ્ધ, પુન્ય જોગે મિલે કહે જિન બુધ, પ્યારે-૭
સરીખે’ રૂપ મુનિ આયે દાય,ફરી કટુ' આયે અમ ઘેર સાય;પ્યારે ભલે પધાર્યા મુનિવર આજ, દીઇ માદક માને જનમ સકાજ. જ્યારે−૮
ત્રીજો જુગલ આયા તેણી વાર, વંદન વિધીસ્યું પૂછે વિચાર;પ્યારે હમ ષટ મધવ સરીખે હેાય, જનની સુલસા નાગ ઘર સેાય. પ્યારે૦-૯
નેમ પૂછયા ભણે સયલ સરૂપ, અંગજ દેવકી તેરે અનૂપ; પ્યારે સાત બેટાકી કહીઈ માએ, પુત્ર પાલન કેવે સુખ થાય. પ્યારે૰--૧૦ સુર સાનિધથી સુખ વીસાલ, સુત હાવે નામે ગજસુકુમાલ;પ્યારે પુન્ય પસાયે વંછીત હાય, પ્રેમ મુનિ કહે પુન્ય ભલે જોય. પ્યારે--૧૧
મુનિ ધર્મદાસ વિરચિત શ્રી સાતવારની સજ્ઝાય
(૩૫૬) શ્રીપ્રાંહ્મી પ્રણમું મુદ્દા, પ્રણમી ગેાયમ પાય; અરથ એ સાતે વારના, કહેશું સુખદાય.--૧
ધરમ ભલેા રે જિનવર તણેા, કીજે વારાજી વાર; કુમર લલિતાંગ તણી પરે, હાવે હિતકાર, ધરમ--૨
આદિત ઉગે લીજીયે, દેવગુરૂ યથાશતિ વલી કીજીયે, વ્રતને
અભિધાંન; પચખાંણુ, ધરમ-૩
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી સાતવારની સજઝાય
[૮૫૭
-
-
- -
-
-
સેમ પરે શીતલ થઈતજીયે ક્રોધ વિકાર; ભટ્ટા અચકારીની પરે, લહ્યાં સુખ અપાર. ધરમ –૪ મંગલ સમ રાતા થઈ રિજે સુપાત્રે દાન; શાલિભદ્ર સુખ ભોગવે, પામ્યા અનુત્તર વિમાન. ધરમ–૫ બુધ તેહની જાણ, જે ન કરાવે પાપ; સેઠ સુદર્શનની પરે, જેણે રાખ્યું આપ. ધરમ૦-૬ ગુરૂ સાચા તે સેવીયે, જે હાલે અંધકાર, રાય પરદેશીની પરે, ઉતારે ભવ પાર. ધરમ૦-૭ શુક પરે રહે ઉજલા, જેમ મલિન ન થાય; લભી ભિક્ષુક તણું પરે, જેહ પવિત્ર કહેવાય. ધરમ-૮ શનિ શનિ પાપ તે પરિહર, સેવ ધર્મ સુજાણ; દસે શ્રાવક સહુ વડા, પામ્યા અનુત્તર વિમાન. ધરમ૦-૯ અરથ એ સાતે વારનાં, કહ્યા અતિ સુખકાર; મુનિ ધર્મદાસ રંગે કરી, રાધનપુર મેઝાર, ધરમ-૧૦
શ્રી કુમુદચંદજી વિરચિત. પરસ્ત્રીસંગ નિવારણની સઝાય
(૩૫) સુણ ગુણ કરતા રે શીખ સોહામણી;
પ્રીત ન કીજે રે પનારી તણી;
પરનારી સાથે પ્રીતડી, પીઉડા કહે છે કિમ કીજીયે, ઉંઘ વેચી આપણી, ઉજાગરે કિમ કીજીયે,
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________
૫૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
કાછડી છુટે કહે લંપટ, લોક માંહી લાજીયે,
કુલ વિષે ખંપણ રખે લાગે, સગા માંહી કિમ ગાજી-૧ ચાલ–મૃગ તૃષ્ણાથી રે તૃષા નવિ ટલે,
વેળુ પિલે રે તેલ ન નીસરે. ઉથલ-નવિ નીસરે પાણી વાવતાં, લવ લેશ માખણને વલી,
બુડતાં બાચકા ભર્યા ફીણે, તર્યા વાત ન સાંભલી; તિમ નારી રમતાં પર તણી, સંતોષ ન વલ્યો એક ઘડી,
ચટપટીને ઉચાટ લાગે, આંખે નાવે નિંદ્રડી. ૨ ચાલ–પ્રીત કરતાં રે પહેલું ધ્રુજીઈ,
રખે કઈ જાણે રે મનશું બીજીઈ ઉથલો-બીજીયે રે મન શું રિઈ, પણ જગ મલ છે નહીં,
રાતિ દિવસ વિલપતાં જાઈ, ઈમ આવટી મરવું સહી, નિજ નારીથી સંતોષ ન વધે, પરનારીથી કહે શું હસ્ય,
ભયે ભાણે તૃપત ન થયે તે, એઠ ચાટ શું થયે. ૩ ચાલ-જેહ ચટકે રે રંગ પતંગને;
તેહવે ચટકે રે પર સ્ત્રી સંગને. ઉથલ-પર સ્ત્રી કે પ્રેમ પિઉડા, રખે તું મન આણેશ રે,
દિન ચાર રંગ સુરંગ રૂડે, પછી નહીં રહે નીર ધરો; જેહ ઘણુ સાથે નેડ મંડે, છાંડ તેહ શું વાતડી,
ઈમ કર જાણી તું નાહલા, પરનારી સાથે પ્રીતડી. ૪ ચાલ-જેહ પતિ વહાલો રે છડે પાપણી;
પર શું રાચે રે પ્રેમે સાપણી. ઉથલ-સાપણ સરખી વેણ નિરખી, રખે શિયલથી તું ચલે,
આંખને મટકે અંગ લટકે, દેવ દાનવને છલે;
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પરસ્ત્રી સંગ નિવારણ સજઝાય
[૪૫૯
--
-
-
-
માંહી તે કાલિ અતિ રસાલી, વાણી મીઠી સેલડી,
સાંભલી ભોલા રખે ભૂલે, જાણો વિષ વેલડી. ૫ ચાલ–સંગ નિવારે રે પર રામા તણે;
શક ન કીજે રે મન મિલવા તણે. ઉથલ-શેક સ્થાને કરો ફેકટ, દેખવું પણ દેહીલું,
ખિણ સેરીઈ ખિણ મેડીઈ, ભમતાં ન લાગે સેહીલું; ઉસાસને નિસાસ આવે, અંગ ભાગે મન ભમે,
કાંમ તાપે દેહ દાઝે, અલ દીઠું નવિ ગમે. ૬ ચાલ–લાગી જાઈ રે મનથી કલ મલે;
ઉનમારગ થઈ રે અલલફલલ લ. ઉથલે-લવે અલફિલલ ઈમ જાણી તે, મેહ ગહેલે મન રડે, - મહા મદન વદન કઠન જાણી, મરણ નિવાર્ય ત્રેવડે; એ દશે અવસ્થા કામ કેરી, કંત કાયાને દહે, એહવું ચિત્ત આણું તને પ્રાણી, પારકીથી નવિ સુખ
લહે. ૭ ચાલ–પર નારીના રે પરભવ સાંભળે;
કંતા કીજે રે ભાવિ નિરમલે. ઉથલ-નિરમલે ભાવે નાહ સમજે, પર વધુ રસ પરિહર,
ચાંપી કીચક ભીમસેને, સીલા હેઠલ સાંભલ્ય; રણ માંહી રાવણ દશે મસ્તક, રડવડડ્યાં તે ગ્રંથે કહ્યાં, તિમ મુંજ નરપતિ દુખ પૂંજ પામ્યા, અપજશ જગ
માંહે રહ્યો.- ૮ ચાલ–શિયલ સુરંગા રે માણસ મહીયે; વિણ આભરણે રે જગ
મન મોહીયે.
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ઉથલ-હીયે સુર નર કરે સેવા, વિષય અમિસાયર ભલે,
કેસરીસિંહ શિયાલ થાયે, અનલ અતિ શીતલ જો; સાપ થાયે ફૂલમાલા, લાછિ ઘર પાણિ ભરે, પરનારી પરિહર શિયલ મન ધરો, મુગતિ વધૂ હેલાં
વરે.- ૯ ચાલ-તે માટે હું રે વાલિમ વીનવું પાય લાગીને રે મધુરવચન સ્તવું. ઉથલ-વચન અમારાં માંની લે, પરનારીથી રહે વેગલા,
અપવાદ માથે ચઢે મોટા, નરગ થાયે સોહીલ; ધન ધન જે નર નારી તજે, દઢ શિયલ પાલે જગતિલે; જે પામશે જસ જગત માંહી, કુમુદચંદ કહે સમુજસે.-૧૦
શ્રી આનંદમુનિ વિરચિત શિયલની સઝાય
(૩૫૮) ચાલ–એક અને પમ શિખામણ ખરી, સમજી લેજો રે
સઘલી સુંદરી. ઉથલ-સુંદરી સેજે રદય હેજે, પર સેજે નવિ બેસીએ,
ચિત્ત થકી ચૂકી લાજ મૂકી, પરમંદિર નવિ પેસીયે; બહુ ઘેર હીંડે નારી નિલજ, સસરે પણ તજવી કહી,
જિમ પ્રેત દ્વટે પડ્યું ભેજન, જમવું તે જુગતું નહીં.-૧ ચાલ–પર શું પ્રેમે રે હસીય ન બોલીયે, દાંત દેખાડી રે ગુજ્ય
નવિ ખેલી. ઉથલ-ગુજ્ય ઘરની પરને આગિલ્ય, કહોને કિમ પ્રકાસીઈ,
વલી વાત જેવી પ્રીત ભાસે, તેથી દરે નસીમેં;
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શીલની સજઝાય
[૪૬૧
અસુર સવારેને અગોચર, એકલાં નવિ જાઈયેં;
સહસાતકારે કામ કરતાં, સેહિજે શિયલ ગમાવીયે.-૨ ચાલ–નટ વિટ નર શું રે નયણ ન જેડીયે; મારગ જાતાં રે
આથું ઓઢીયે. ઉથલ-આવું તે ઓઢી વાત કરતાં, ઘણું તે રૂડા શેભર્યો,
સાસુ અને માંના જણ્યા વિના, પલક પાસ ન ભર્યો; સુખ દુઃખ તે પુન્ય સારૂ, પણ કુલ આચાર ન મૂકીયે,
પરવશ થાતાં પ્રાણ તજીયે, શિયલ થકી નવિ ચૂકી.-૩ ચાલ-વ્યસની સાથે રે વાત નવિ કીજીયેં, હાથે હાથે રે
તાલી નવિ લીજીયે. ઉથલ-તાલી ન લીજે નજર ન દીજે, ચંચલ ચાલ્ય ન ચાલી,
વલી દ્વેષ બુધે વસ્તુ કેની, હાથ ન ઝાલીયેં; કેટિ કંટ્રપ રૂપ સુંદર, પુરુષ પેખી નવિ રાચીઈ,
તે તણખલા ગણી તોલે, ફરી સામું ન જોઈયે. ૪ ચાલ-પુરુષ પિયારો રે વલી નવ વખાણીયે; વૃદ્ધ તે યે પિતા
સમોવડ જાણીયે. ઉથલ-જાણી પિઉ વિના પુરુષ સઘલા, સહદર સમવડે,
પતિવ્રતા ધર્મ જોતાં, નાવે કેઈ તડો વડે; કુરૂપ કુષ્ટિ કુબડેને, દુષ્ટ દુર્બલ નર ઘણે,
ભરતાર પામી ભામિની તે, ઈંદ્રપે અધિક ઘણો. ૫ ચાલ-અમરકુમારે ? તજી સુરસુંદરી, પવનંજયે રે
અંજના પરિહરી, ઉથલ-પરિહરી રામે સીતા વનમાં, નલે દવદંતી વલી;
' મહા સતીજી પ્રબલ કન્ટે, શિયલ થકી તે નવિ ચલી;
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૨] શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ કસોટી કસી જોતાં, કંતર્યું વિહડે નહીં,
તન મન વચને સત રાખે, સતી તે જાણે સહી. ૬ ચાલ-રૂપ દેખાડી રે પુરૂષ ન પાડીએ; વ્યાકુલ થઈને રે મન
ન બગાડીએ. ઉથલ-મન ન બગાડીએ પણ પુરૂષ પર, જોગ જતાં નવિ મલિ,
કલંક માથે ચઢે ફૂડું, સગાં સહુ કુરિ ટલે, અણુ સરજ્યો ઉચાટ થાએ, પ્રાણ ત્યાં લાગી રહે,
આલેક પામે આપદા, પરલોક પીડા બહુ સહે. ૭ ચાલ-રાંમને રૂપેરે સુરપનમાં મહી; કાજ ના સિધું રે
વલી ઈજત ખોઈ. ઉથલ-ઈજત ઈ દેખી અભયા, શેઠ સુદર્શન નવિ ચલ્યા,
ભરથાર આગળ પડી ભૂઠિ, અપવાદ સઘલે ઉછ કામની બુધે કમનીયે, વંકચૂલ વાહ્ય ઘણે,
ઈમ શીલ થકી ચૂક્યા નહીં, દ્રષ્ટાંત ઈમ કેતાં ભણું, ૮ ચાલ-શિયલ પ્રભાવે રે જુઓ સોલે સતી; ત્રિભુવન માંહે રે
જે થઈ છતી. ઉથલ-છતી થઈ જે શીલ રાખ્યું, કલ્પના કીધી નહીં,
નામ તેને જગત્રય જાણે, વિશ્વમાં ઊભી રહી, વિબુધરતને જડીત ભૂષણ, રૂપે સુંદર કિન્નરી, એક શીલ વિના શોભે નહીં, તે સત્ય ગુણે જે
સુર વા નરી. ૯ ચાલ-શિયલ ગારે રે સુર સેવા કરે; નવે વાડે છે જે
નિરમલ ધરે. ઉથલ-ઘરે નિરમલ શીલ ચખું, તાસ કરતિ ઝલહલે,
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી શીયલની સક્ઝાય
[૪૬૩
મન કામના સવિ સિદ્ધ પામેં, દુઃખ ભય દૂરે ટલે, ધન્ય ધન્ય સ્વામી વ્રત પાલે, શિયલ ચેખું આચરે, આનંદના તે એઘ પામેં, મહીઅલ મેં જસ
વિસ્તરે. ૧૦ બ્રહ્મચર્યની નવવાડની સઝાય
(૫૯) શ્રી ગુરૂ ચરણે નમી રે, વાડ કહું નવ સાર; નિરમલ શિયલ આરાધતાં રે, ઉતરીએ ભવ પારો રે. સુગુણ
વીચારીએ.–૧ શિયલ વિભૂષણ સારે રે, સુગુણ વિચારીએ;
એ વત ગુણ ભંડારે રે, ચિત્ત માંહે ધારીએ. સુગુણ-૨ નારી પશુ પંડગ રહે રે, તિહાં નવિ કરવો રે વાસ; મંજારીના સંગથી રે, મૂષક નહીં સુખ આ રે. સુગુણ૦-૩ નારી કથા રસ પરિહરે રે, છાંડે વિષયા રે વાત; લીંબુફલ નામે કરી રે, દંત હોય જલપાતે રે. સુગુણ-૪ આસન શયન નારી તણા રે, સંગતિ સુગુણ નિવારે; સંભૂ મુનિ નિયાણે કીઓ રે, તે સંગતિથી નીરધારે રે. સુo-૫ ચેથી વાડ ચતુરા સુણે રે, પરિહર દષ્ટિ વિકાર; સૂરજ સાંહે ઘણું જોવતાં રે, તસ હોય નયન વિનાસ. સુ-૬ પરિચય ભૌતિને આંતરે રે, મ સુણે કાંમ વિલાસ; ઘન ગજિત શ્રવણે સુણી રે, પામે મેર ઉ૯લા રે. સુત્ર-૭ છઠી વાડ જિનવરે કહી રે, ન સંભાળે પૂરવ ભેગ; જિમ ઋષિએ રચણાએ છ રે, પામ્યો દુખ સંગે રે.
સુગુણ-૮
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૪]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
સાતમી શીખ ભવયાં સુણે રે, પરિહરે સરસ આહાર; મંગુ મુનિ રસ લાલચી રે, પામ્યા દુઃખ અપાર રે. સુત્ર-૯ આઠમી વાડ એહવી કહી રે, અધિક ન કરે રે આહાર કુંડરીક ગયે નરક સાતમી રે, તે શીયલ તજી નિરધારો રે.
સુગુણ૦-૧૦ સ્નાન વિભૂષણ પરિહરે રે, મન ધર શીયલ રતન, વાડ સહીત વ્રત આદરે રે, નિત્ય કરે ધર્મ જતન રે. સુ-૧૧ સકલ ધર્મ કરણી માંહી રે, મહાટ એ વૃત સાર; નિરતિચાર આરાધતાં રે, ઉતરીએ ભવ પારે રે. સુટ-૧૨ દેવ દાનવ સાંનિધ કરે રે, ભકતે પ્રણમે રે પાય; મુનિ લાલા સેવક કહે રે, શીયલે શિવ સુખ થાય રે. સુટ-૧૩
શ્રી પ્રતિક્રમણની સઝાય
પાંચ પ્રમાદ તજી પડીકમણું, સાંજ સવારે કી જઈ અરિહંત સિદ્ધ સદગુરૂની શાખે, પાપ આલેયણા લીજે.-૧ સંઘે કરે રંગે રાજી, પડીકમણે મન ચંગે. એ આંકણી જ્ઞાન અક્ષર જે અધિકે એ છે, કોને માત્ર ભાખે; જિનશાસન પર શંકા કંખા, મિથ્યાત્વ મનમેં રાખે. સંઘ૦-૨ જીવ છકાય સમારંભ આરંભ, તિવ્ર પરિણામે કીધે; ક્રોધ કષાયે જૂઠ બલ્ય, અદત્તદાન વલી. લીધે. સંઘે-૩ પર સ્ત્રી દેખી પ્રેમ વધા, ધન લેભે મન લાગે; દિશ દશ વલી અધિક વધારી, ખાવે પહિર આઘે, સં૦-૪ કર્માદાને અનર્થડે, સામાયિક શુધ નાવે; દેશાવગાસી પિસો આઠમ, પાખી ભૂલ્ય ભાવે. સંઘે -૫
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી પ્રતિક્રમણની સજઝાય
[૪૬પ
જિમવા વેલા જિમી ઉઠ્યો, વહરાવ વિસરીઓ; સંલેખણું તપ વીરજ, એકસો ચોવીશ દૂષણ ભરીએ. સં.-૬ જાણે અજાણે પડીકમસ્ય, કર્મ હલ થાયૅ; વર્ણ નાગનતુયા મિત્ર દષ્ટાંતે, જાણે તે મુગતે જાયેં. સં૦-૭ સામાયિક પિસ પડિકમણું, જે આસ્તા શુદ્ધ મન કરસ્ય; ઉના નગરમાં ગણિ તેજસિંઘજી ભાખે, તે ભવસાગર
તરસ્ય. સંઘે –૮ શ્રી રાજુલની સજઝાય
(૩૬) જો તમે ચાલ શિવપુરી હે સાહિબા, અમને તે લે લાર રે,
કેસરીયા નેમજી. રાજેમતી રે ઈમ વીનવે હે સાહિબા, તમે છે પ્રાણ આધાર
રેકેસરીયા -૧ યાદવકુલના ચંદલા હે સાહિબા, માત શિવાદેવી નંદ રે કેસ અષ્ટ ભવાંતર નેહલો હે સાહિબા, નવમે ન કીજે ફંદ રે.
કેસરીયા -૨ સીયાલે શીત જ ગલે હે સાહિબા, ઉનાળે લૂ વાય રે, કેસરીયા) વરસાલે વાદળ ગલે હે સાહિબા, પિયૂ વિના રહ્યો ન જાય
રે. કેસરીયા -૩ સાસરીએ સાસુ દહે હો સાહિબા, નણદલ દીએ ગાળ રે કેસ તિણ કારણ હું વિનવું હે સાહિબા, રથડે તે પાછ વાલિ
રે. કેસરીયા –૪
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
આજ રહો રે ધણરા માહાલમાં હા॰પછે લેજ્ગ્યા સજમ ભારરે;કે કરોડી સાંલચંદ ભણે હા સાહિબા, આ ભવ પાર ઉતાર રે. કેસરીયા૦-૫
શ્રી નોંદૂષણમુનિની સજઝાય
( ૩૬૨ )
.
નદીષેણુ નયર મેાઝાર, આવ્યા તપ પારણે હૈા લાલ, આવ્યે ભમતાં સાધુ સુજાણુ, વેસ્યા ઘર ખારણે હેા લાલ; વેસ્યા વહેારણરા ધમ લાભ દીધા તિહાં ચાલીને હો લાલ, દીધા॰ ઈહાં કીણુ અરા લાભ હોવે જોતાં કિન હો લાલ, હાવે- ૧ વેસ્યાના સુણી એલ વળ્યા મુનિ ચિંતવે હા લાલ, વળ્યો નિધન જાણી મુજકે, જિમતિમ એ લવે હેા લાલ; જિમ આણી મન અહંકાર લીએ તરણા તાણીને હેા લાલ, લીએ નાંખે તૃણુ કરી ખંડ કે તિહાં કી મારણે હૈા લાલ. તિહાં- ૨ વરસે હા સાવન કાડીખાર તિહાં તપ ખલે હૈા લાલ, માર લાલચ લાગી નાર નમિ મુનિ પાય તલે હેા લાલ; મિ॰ આવે! મહાલ મેાઝાર રહે! ઘર માલીએ હૈા લાલ, રહેા તું પિડા હું નાર મલ્યાં દિન ગાલીએ હા લાલ. મલ્યાં- ૩ મિઠાં વણુ અમુલક સુણી મન પરગલેા હૈા લાલ, સુણી કરમ લખ્યાને દોષ ન જાય કણુ કલ્યે! હા લાલ; ન૦ કહે ઈમ સાસણદેવ છે ફલ ભાગને હા લાલ, અછે ભમર પર રસ લેહ તયેા ઋણુ જોગના હૈ। લાલ, તન્ત્યા૦- ૪ માંગવી ઘર ઘર ભીખ સહુ મન રાખવે। હેા લાલ, સહુ॰ શ્રાવિકા વયણુ મીઠું મતલાવવું હેા લાલ; મીઠે
શ્રાવક
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નંદિષણમુનિની સઝાય
[૪૬૭
wwwwww
ઈણિ પરે ભાવઠ ભીખ જતી ધર્મ સુઝવે છે લાલ, જતી રાખી થાપણ વેશ દિક્ષા મગ સુઝ હે લાલ. દિક્ષા - ૫ વેશ્યા ગેહ નિવાસ કીઓ નંદીષેણુજી હે લાલ, કી. ન પડે નારીને પાશ છે કુણ તેજી હે લાલ અછે દિન દિન દશ પ્રતિબંધ મૂકે શ્રી જિન કરે છે લાલ, મૂકે વેલ્યા વરસ ઈમ બાર ન બૂઝે ઈમ કહે હો લાલ. ન બૂટ- ૬ જાઈ ન સાસરે આપ ઉરાં દીયે શીખડી હો લાલ, ઉરા. જાણ કહે મુઝ ધર્મ રહ્યો તમે કાંઈ પડી હો લાલ રહે. વાંકા જડ શું વાદ કીયા કિમનાં પચે છે લાલ, કીયા ભજન ભગતિ અચૂક ઊઠે પ્રીયા અણુકસે હો લાલ. ઊ૦- ૭ આસંગાયત નારી કહે ઈમ આકુળી હે લાલ, કહે દસમે ઠામે ઊઠે તુહે પ્રીયા કચ ટલી હો લાલ; ઊઠે નર વિણ એક હું હવે ઊઠે પિઉ વીનવે હો લાલ, ઊઠે માહો ભાંગે નંમ વેશ્યા પ્રતે ઈમ ચવે હો લાલ. વેટ- ૮ સાંભરી ઉો ધાય આવ્યો દિન દિક્ષાને હો લાલ, આવ્યા હસી બેલી બેલ થયે મુજ સીખને હો લાલ થ૦ રહો રહો વહાલા પિઉ હાસા મસકરી મે કઈ હો લાલ, હાસા માખણ ટાલી માંન ન હવે છાસને હો લાલ. ૧૦- ૯ ચેલ વિણઠો પાસ કિમે રંગના ચડે હો લાલ, કિમે. બેલે ભાગ મન તીકે જડના જડે હે લાલ; તીકો તતખણ ત્રુટયો નેહ જાણે મન કારમું હો લાલ, જાણે, જિણ રે ત્રીયાસું નેહ તિહાં શનિ બારમો હે લાલ. તિહાં-૧૦ વર કને ગૃહી દીખ કરે તપ કાસટી હે લાલ, કરે. પડીયે નરકને કુંડ ઊડ્યો મન ઉલટી હો લાલ; ઊડ્યો,
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૬૮]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
(૩૬)
સંજમ પાલી એ દેવ થયા ગુણ ગાઈએ હે લાલ, થયા મુનિ દશરથ કહે શીલ ધર્યા સુખ પાઈએ હો લાલધૂ૦-૧૧ શ્રી ભવદવ તથા નાગિલાની સજઝાય
(૩૬૩). ભદેવ ભાઈ ઘર આવીયા રે, પ્રતિબોધવા મુનિરાય રે; હાથમાં દીએ ઘીનું પાતરું રે, વીરા મુને આઘેરે વોલાવ રે.-૧ અરધ મંડિત ગેરી નાગિલા રે, ખટકે મારા હિયડાંમાંહે રે; સાલે મોરા હિયડલા માંહે રે, નવ પરણિત ગેરી નાગિલા રે–૨ ઈમ કહીને ગુરૂજી પાસે આવીયા રે, ગુરૂજી પૂછે કાંઈ દિક્ષાને
છે ભાવ રે; લાજે નકારે નવિ કીયો રે, દિક્ષા લીધી ભાઈજીને પાસ રે.-૩ ચંદ્રમુખી મૃગલોયણી રે, વિલપંતી મૂકી ઘરની નારી રે; ભવદેવભાઈએ મુજને ભેલ રે, હવે કરસ્ય કિસ્યો વિચાર રે હા ! હા ! મૂરખ મેં કર્યું રે, કાંઈ પડી કષ્ટ જજાલ રે, બાર વરસ ઈણી પરે વહી ગયા રે, કાંઈ ધરતે નાગિલાને
ધ્યાન રે. ૫ ભદેવ ભાગે ચિતે તિહાં આવીયા રે, અણ ઓળખી તિહાં
પૂછે વાત રે, કહે કેણે દીઠી ગોરી નાગિલા રે, અમે સંયમ છેડવા તે
નારી ભણે સુણે સાધુજી રે, વચ્ચે કોઈ ન લીએ આહાર રે, હસ્તિ ચઢી ખર કોઈનવ ચઢે રે, ચેતે ચેત ધરમના જાણ રે.-૭ નાગિલાએ નાહ સમજાવીઓ રે, વલી લીધે સંયમ ભાર રે; ભદેવ દેવલોક પામીએ રે, સમયસુંદર કહે સાર રે.-૮
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________
release
cuenta neile
यायलश्रीवारस्वामीपनिछाया
श्री म/भुत्ताभारती साय: ४ ४५०
BEAUTI
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અઈમુત્તાકુમારની સઝાય : પૃષ્ઠ ૪૬૯ ચિત્રના ઉપરના ભાગમાં ઝરૂખામાં શ્રી અમુત્તાકુમારની માતા શ્રી ગૌતમસ્વામીને પોતાને ત્યાં પધારતા જોઈ રહી છે. નીચેના ભાગમાં શ્રી અઈમુત્તાકુમાર શ્રી ગૌતમસ્વામીને મોદક વહોરાવવા
લઈ જતો દેખાય છે.
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી અઇમુત્તામુનિવરનો સઝાય
[૪૯
શ્રી અઈમુત્તામુનિવરની સજઝાય
(૩૬૪)
આધા આમ પધારેા પૂજ્ય, મુજ ધેર વેારણ વેલા. એ દેશી વીર જિષ્ણુ દને વાંઢીને, ગૌતમ ગાચરી સંચરીઆ; પેાલાસપુર નગરીમાંહિ, ઘર ઘર આંગણુ ક્રીઆ. આઘા૦-૧ અંણે અવસર અમિત્તે રમતે, મન ગમતા મુનિ દીટા; કંચન વરણી કાયા નિરખી, મનમે લાગ્યા મીઠા. આઘા૦૨ એલ્ચા કુમર અમીરસ વાંણી, એહ કહો કુણુ અભિરાંમ; ખરે મારે પાય અલવાળું, ભમવે કેણે કાંમે. આ॰- ૩ સાંભલ રાજકુમર સેાભાગી, શુદ્ધ ગવેષણા કીજે; નિરતિચારને નીરદૂષણ, ઘર ઘર ભિક્ષા લીજે. આધા૦- ૪ આવે આજ અમારે મંદિર, કહેશે। તે વિધ કરશું; જે જોઈએ તે જીગતે કરીને, ભાવે ભિક્ષા દેશું. આધા− ૫ ઈમ કહી ઘર તેડી ચાલ્યો, આવ્યો મન આણુ દે; શ્રીદેવી રાંણી દેખી, વિધિ શું ગૌતમ વઢે. આધા- ૬ આજ અમારે રતનચિંતામણિ, મેહ અમિયે વૃટા; કહે અમ આંગણુ સુરતરૂ લીએ, ગૌતમ નયણે દીઠા. આ॰- ૭ રે બાલુડા બહુ બુદ્ધિવંતા, ગણધર ગૌતમ આવ્યા; થાલ ભરીને માદક મીઠા, ભાવે શું વહેારવ્યા, આધા૦- ૮ વંદીને પાય કુંમર મુનિવરના, હાથ મેલાવ્યે। માથે; વાળાનું કહા તેા માતાજી, ઈમ કહી ચાલ્યે! સાથે. આ૦- ૯ કુમર કહે આ ભાજન આપે!, ભાર ઘણા પ્રભુ પાસે; ગૌતમ કહે અમે તેહુને આપું, ચારિત્ર લે ઉલ્લાસે. આ૦-૧૦
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
ચારિત્ર લઇશ હું તુમ પાસે, ભાર દીઓ મુજ હાર્થે; ગૌતમ કહે અનુમતિ કેહની, માએ મેલાવ્યો સાથે. આ૦-૧૧ ગુરૂ જ્ઞાને મન જાંણી, દીક્ષા દીધી તેહને; વૃદ્ધ મુનિને ભળાવી દીધા, મુનિ મારગ દ્યો એને. આ૦-૧૨ તિર્ણ અવસર અઈમુત્તો ચાલે, સાધુ સંઘાતે વનમાં, નાનકડું સરોવર નીરે ભરીયું, દેખી હરો મનમાં. આ૦-૧૩ નાનું સરોવર નાનું ભજન, નાવ કરી અઈમુત્ત; વલતાં તે સાધુજી દેખી, બાલક રમત રમતે. આઘા -૧૪ બોલાવે તે મુનિ બાલકને, એહ આપણ નવિ કીજે; છ કાય જીવ વિરાધના કરતાં, દૂરગતિનાં ફલ લીજે. આ૦-૧૧ લાજ ઘણી મનમાં ઉપની, સસરણ માંહી આવ્યે; ઈરીયાવહીયા તિહાં પડીકમતાં,ધ્યાન શુકલ મન ધ્યા. આ૦૧૬ કેવલજ્ઞાન તિહાં ઉપનું, ધન ધન મુનિ અઈમુત્તા શુદ્ધ મને ચારિત્ર પાલી, તે મુનિ મુગતિ પહોત. આ૦-૧૭ ગૌતમ આદિ અઈમુત્તા સરીખા, ગુણવંતા રિષીરાયા; લખમી મુનિ કરજેડી વંદે, તે મુનિવરના પાયા. આ૦-૧૮
પંદર તિથિની સજઝાય
સકલ વિદ્યા વરદાયિની, શ્રી સરસતી માય; અહનિશ તેના પ્રેમશું, પ્રણમું જિન પાય- ૧ તાસ પસાથે ગાવસ્યું, પંદરે તિથિ વાર; મત્સર શું કહેતા નથી, માહરી મતિ સારૂ – ૨ પડો કૂપ સંસારમાં, નવિ ઈચ્છે પ્રાણી; તો સેવ શ્રી સાધૂને, નિર્મલ મતિ આણી.- ૩
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________
પંદર તિથિની સજ્ઝાય
[ ૪૦૧
બીજ બુદ્ધિ તુને આપસ્યું, વલી કહેસ્થે મ; દૂરગતિ પડતે રાખસ્તે, શીખવચ્ચે ધર્યું.- ૪ ત્રીજગમાંહે કાય નથી, એહવા ઉપગારી; ગરથ વિના તે શીખવે, સયમ મતિ સારી.- પ ચિહું ગતિ માંહે આતમા, ભમ્યા અનતી વાર; વિવિધ પરે દુઃખ ભાગળ્યાં, નવિ પાંસ્યો પાર.- ૬ પાંચે ઇંદ્રી અરિ આપણા, પહેલાં વશ કીજે; ચાર કષાય નિવારીએ, પર દોષ ન દીજે.- ૭ છ કાય ભલી પરે રાખીએ, નિજ આતમ તાલે; કુટુબ સહુ એ આપણું, ઈમ જિનવર એલે.- ૮ સાતમલ્યાં નવ ચાલીએ, એ તેા કુન્યસન જાણા, સહી ગુરૂ કેરી શીખડી, ગ્રહી જ્ઞાન જ આંણા.— આઠ મદ ઈંદ્ર તણા, જિ જિન સાખે; મનવ’છિત ફલ પાંમસ્યો, પર નવવિધિ વાડ વિશુદ્ધસ્યું, જે તે શ્રી રા સં સા ૨ માં,
પ્રાંણી રાખે’-૧૦ બ્રહ્મચય' પાલે; ફેરા ટા લે.-૧૧
૨ ભવ દશ વિધિ ધર્મ યતી તણેા,
સેવા મન શુદ્ધે;
આરાધે અરિહંતને,
ભાઈ
નિલ
એ કા ૬ શ
સં તે જે સુખ દ્વાદશ અંગ
સુમતિ ગુપતિ જે
જે
તે ર સ લ ણા વારંવાર
વંદુ
પડિમા વ હૈ,
શ્રા વકની
પાંમસ્યા, માં ના
સિદ્ધાંતમાં, ઈમ સેવચ્ચે, નહિ કે
૨મે, ધ ન્ય
તે
વલી,
તસ હું
૯
યુદ્ધે.-૧૨
સાર; નિ ર ધા ર.-૧૩
જિનવર ખેલે;
તસ તાલે.-૧૪ ન ૨ ના રી; અલિહારી.-૧૫
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૨ ]
શ્રી જૈન સજ્ઝાય સગ્રહ
કાજ;
રાજા. ૧૮
ચદ રાજમાંહી જીવડા, ફૂલ્યા અન ́તી વાર; *ગુરૂ કુદેવે ભાળબ્યા, નવિ પાંમ્યા ભવ પાર.-૧૬ પુન્યે મળ્યા હવે સદ્ગુરૂ, સહી સૈવે ચરણ; ભવચા પાર ઉતારસ્યું', ગુરૂ તારણ તરણું. ૧૭ સદ્ગુરૂ બિરૂદ વહે સદા, પર તારણ દૂરતિ પડતા રાખીએ, પરદેશી એ આદ બહુ ઉધર્યાં, પડીત હાય તે પ્રીછજો, પનરતિથ માંહે પ્રાંણીઆ, દાંન શીયલ તપ ભાવના, કરી લાહા લીજે.-૨૦ ધ્યાંન ધરજે ધનુ, પહોંચે મન આશ; હ ધરી સુણો સહુ, કહે સેવક ગંગદાસ.-૨૧
કહુ;
કેતા હું ઘેાડામાં નિત્ય સુકૃત
બહું, ૧૯
કીજે;
શ્રી નેમરાજીલની સજઝાય
(૩૬૬)
ગેાખેરે એડી રાજુલ ઈી પરે, પિને વચન સુણાવે રે; શિવાદેવી જાયા, જદુપતિ રાયા, કુંં રથ વાલે. પુરથી સ્યાને ભાલવી મુજને દેઈ દિલાસા આછા રે. શિવા જ॰ કું−૧ તારણ આવી વિરહ જગાવી, હવે કિમ જાએ છે. પાછા રે; શિ॰ જ કું વિષ્ણુ અવગુણુ કિમ નારી તજીને, સહીએ સાથ જણાવી રે.
શિ
જ ૩૦-૨
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી નેમરાજુલની સજઝાય
[૪૭૩
કામ નહીં એ ઉત્તમ જનનાં, બોલ જ બોલ્યા સાચા રે; શિ૦ ઓછા રે માણસ જે હોય જગમેં, તે કરે વાચા કુવાચા રે.
શિ૦ જ૦ કું-૩ સંજમ નારી મલીય ધુતારી, તેણે મુને મૂકી વિસારી રે, શિ નવ ભવની રે હું તેમ નારી, તે કિમ જાઓ તે વારી રે.
શિવ જળ કું –૪ તુમથી રે રૂડા પંખી તીર્થય, ખિણ એક ન રહે રે રે, શિ૦ ચ્ચાર પહોર રહે જે અંતર, તે ખગ મનમેં ઝૂરે રે. શિ૦-૫ મેટા રે પણ બેટા મનમે, નિપટ નહેજા દીઠા રેશિવજળકું થે તે નિરાગી થઈને પ્રભુજી, ગિરનારે ગ્રહી શુદ્ધા રે.
* તમામ વિષરનારે
જ
.-૬
પિણ હું કેમ મેલીસ તુમ કેડે, જિમ હું પ્રેમથી વિલુધી રે; શિ૦ કેડી પ્રકારે જે નાંખો ઉવેખી, તે પિણ નહી રહું અલગી
૨. શિવજ કું૦–૭ કાયાની છાયા પર નિશદિન, રહીશ નહીં તેમથી અલગીરે; શિ૦ પંડીત કેસર અમર પસાચું, લબ્ધિ નમેં શુભ જુગતે રે. ઈમ કહેતાં જઈ નંમને ભેટી, સંજમ લેઈ ગઈ મુગતે રે.
શિવજ કું-૮ શ્રી થાવગ્રાકમારની સજઝાય
(૩૬૭) શ્રી જિન નેમ સમોસર્યા રે, દ્વારિકા વિપન મઝારી રે. સોભાગી. સાધુ સંઘાતે શેભતા રે, લાલ સહસ અઢાર ઉદારરે.
સોભાગ-૧
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
નૈમિ નિણંદ સમેસર્યા રે લાલ. વનપાલે દીધી વધામણી રે, આવ્યા નેમ જિર્ણોદરે; ભાગી. નામ સુણિ જિનજી તણે રે લાલ, હરખ્યા કૃષ્ણ નરિંદ રે.
સોભાગી. નૈમિત્ર-૨ ચતુરંગી સેના સજી રે લાલ, કાન્હન વંદન જાય રે, સોભાગી. થાવગ્રાસુત સુંદરું રે લાલ, પ્રણમી જિનજીના પાય રે.
ભાગી. નેમિ-૩ વાણી જેજન ગામિની રે લાલ, દે જિનવર ઉપદેશ રે; સોભાગી મીઠી સાકર સારીખી રે લાલ, સાંભલે કૃષ્ણ નરેશ રે.
સોભાગી. નેમિ-૪ દશે દ્રષ્ટાંતે દેહિલે રે લાલ, માંનવને અવતાર રે, સોભાગી. ભવભવ ભમતાં પામીરે લાલ, લહી કુણુ હારે ગમાર રે.
સોભાગી. નેવ-૫ કુટુંબ સહુકો કારમે રે લાલ, એકજ નિશ્ચલ ધમ રે; સોભાગી, અલ્પ જ સુખને કારણે રે લાલ, કાંઈ બધે બહુ કર્મ રે.
સોભાગી. ને-૬ વાણી સુણ વૈરાગી રે લાલ, થાવરચા સુકુમાર રે; સોભાગી. ' અનુમતિ આપે મારી માતાજી રે લાલ, લેર્યું સંયમભાર રે..
સોભાગી. ને-૭ ઢાળ બીછા
(૩૬૮) માત કહે સુત સાંભળો, સંયમ વિષમ અપાર રે, ચારિત્ર
ચિત્ત વસ્યા. તું સુકુમાલ છે નાન્હડો, સૂણ મેરા પ્રાણ આધાર રે
ચારિત્ર-૧
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી ચાવચ્ચાકુમારની સઝાજ્ય
[૪૭૫
નારી ખત્રીશ છે. તાહ, ઇંદ્રાણીસમ રૂપ રે; ચારિત્ર૦ તું વત્સ ઇંદ્ર સમાંન છે, ભાગવે ભાગ અનૂપરે, ચારિત્ર-ર એ મદિર એ માલિયાં, એ સુકુમાલી સેજ રે; ચારિત્ર॰ સુખ માંણા સ’સારનાં, આણી હીયર્ડ હેજ રે. ચારિત્ર-૩ તન ધન યૌવન ચંચલા, સૂણ મેારી માત સુવિચાર રે; ચારિત્ર૦ નદી પૂર સમ જાંણીએ, જાતાં ન લાગે વાર રે, ચારિત્ર૦-૪ ડાભ અણી જલ બિંદુએ, પી'પલ પાકા પાન રે; ચારિત્ર તિમ એ આયુ થિર નહીં, સાંભલમેારી માત રે. ચારિત્ર-૫
સાધુ તણા પથ દાહિલેા, વૃદ્ધ પણે પાલે સૂર રે; ચારિત્ર પછે હીયડે પછતાવશે, સૂણ મેારા નંદ સનૂર રે. ચારિત્ર-૬ સચમ લેઈ પછતાવસે, જે મન કાયર થાય રે; ચારિત્ર૰ સિંહ તણી પરે પાલસ્યું, સયમ મેરી માયરે ચારિત્ર૦-૭
દૂહા
થાવસ્થા સુત થિર રહ્યો, જોર દેખી જમ ધાવ; સચમ શરણાસંગ્રહ્યા, ધન કણ કંચન છાંડચ.-૧ ઇણે શરણે સુખીયા થયા, શ્રી થાવચ્ચાકુમાર; સર લહ્યા વિણું જીવડા, કંણી પરે લેસ"સાર.-૨
હાલ ૩ જી.
( ૩૬૯ )
અનુમતિ આપે માતજી રે, ઐતેા સહસ પુરૂષ સંઘાત રે; કુંવર થાવÀા સંયમ આદરે રે, એતા નેમિ જિન કેરે હાથ રે. સાધૂ સેાભાગી થાવરચા વ`દીએ રે.-૧
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૬ ]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
શ્રી જિનવરજીએ કૃપા કરી રે, મૂક્યા સ્થવિરજીની પાસ રે, ચઉદ પૂરવ ભણ્યા અતિ સુંદરું રે, અર્થ સહિત ઉલ્લાસ રે.
સાધૂ૦-૨ પાંચ મહાવ્રત તે ચેખાં ધરે રે, પાલે પંચ આચાર રે, નવવિધ શીયલ સમાચરે રે, ષટું કાયા હિતકાર રે. સાધૂ૦-૩ સુમતિ ગુપતિ આરાધે ભાવસ્યું રે, લિએ નિરક્ષણ આહાર રે; દશવિધ મુનિને ધર્મ હીયે ધરે રે,વચરે ઉગ્ર વિહાર રે. સા.-૪ વિહાર કરંતાં અનુક્રમે આવીયા રે, વિમલાચલ ગિરિવર સાર રે; અણસણ કરી માસ એકને રે, હિતાં મુગતિ મઝાર રે.
સાધૂ૦-૫ શ્રી લંકા ગ૭પતિ રાજિઓ રે, શ્રી કેશવજી મુણિંદ રે; શીયલ શિરોમણું ગચ્છપતિ વાંદતાં રે, જિમ લહીએ પરમા
નંદ રે. સાધુ-૬ તાસ સાસન માંહે સુંદરું રે, રાષિ ભીમજી સુખદાય રે; તસ શિષ્ય તેજ મુનિ ભલે ભાવસ્યું રે, એતો ષિ થાવસ્થા
ગુણ ગાય રે.-સાધુ ૭
શ્રી રાજુલની સજઝાય
(૩૭૦) ઉગ્રસેન પુત્રી અરજ કરે, નેમજી સાંભલા મહારાજ મેરે દીલ લાગે સાહિબ સાંમલે. પ્રભુજીની જન વિરાજતી, સાથું જાદવને પરિવાર; મેરે૦ તરણ આવી પાછા વલ્યા, તે તે સાલે છે મુજ સાલ. મોરી–૨
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી રાજુલની સજઝાય
[૪૭૭
www
યાદવ જન જેડી કરી, આવો સામલીયા શિરદાર; મેરે તુજ દીઠાં વિણ નવિ ગમેં, માહરે અંગ સકલ સિણગાર. મો.-૩ ચંદન ચૂંક તણું પરે, અંગારા અંગહાર; મરે ભેંજન મૂલ ન ભાવતાં, વલી ઉપર મનમથ માર. મેરો ૦-૪ નવ ભવ નેહ નિવારીને, હાંરે પ્રભુ નેમ ચઢથા ગિરનાર; મો. રાજુલ વાત જ સાંભલી, કાંઈ ધરતી દુઃખ અપાર. મેર૦-૫ પોહતી પ્રીતમ પાસજી, લીધો સંયમ ભાર; પિઉજી પહેલાં એ પાધરી, પતી મોક્ષ મઝાર. મે ૦-૬ સતી નાંમ સમરે સદા, પામે પરમાણંદ; મહાનંદ મુનિવર વીનવે, હાંરે પ્રભુ ફેડે ભવના ફંદ. મો-૭
શ્રી રાજુલની સજઝાય
(૩૭) શિવાદેવી સુત સુંદરું, વા નેમ જિર્ણ રાજિ, રાજુલા
નારીને સાહિબ રે. યદુવંશિ શિર સેહરે, સમુદ્રવિજય કુલચંદો રાજિ. રાજુલ૦–૧ માટે એવે કૃષ્ણજી, તેહને વિવાહ કરવા રજિરાજુલ૦ તેડી જોરાવર આવીયા, ઉગ્રસેન પુત્રી વરવા રાજિ. રાજુલા-૨ વિણ પરણેજ પાછો વલ્યો, તેરણથી રથ ફેરી રાજિ; રાજુલા તે શું કારણ જાણીએ, પશુની વાત ઉદેરી રાજિ. રાજુલ૦-૩ બલભદ્ર કાંહ આડા ફર્યા, બંધવ ઈમ નવિ કીજે રાજિ; રાજુલ
કરવાદ સ્યાણ થઈ કરતા લજ્યા છીએ રાજિ. રાજુલ૦-૪ ઊભો ઉગ્રસેન વીનવે, વહેલા મહેલ પધારે રાજિ; રાજુલમાંન ધંધારી મેટા કરોઅવગુણ કે ન વિચારે રાજિ. રાઠ-૫
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૭૮]
શ્રી જૈન સજઝાય સંગ્રહ
પગ પર કામ
કેઈનું વચન ન માનીયું, દુલહન રેતી મૂકી રાજિ; રાજુલ૦ રેવંત ચઢી શિવને વર્યા, રાજુલ પણ નવિ ચૂકી રાજિ. રાજુo-૬ અકળ કહાંણ ઈર્ણ કરી, જે બીજે નવિ થાય રાજિ; રાજુલ૦ શ્રી અખયચંદસૂરીશને, ખુશાલ મુનિ ગુણ ગાવે રાજિ.
રાજુલ૦-૭ શ્રી જીરણ શેઠની સજઝાય
(૩૭૨)
દુહા શ્રી અરિહંત અનંત ગુણ, અતિશય પુરીત ગાત્ર; મુનિ જેમ જ્ઞાની સંજમી, તે ઉત્તમ કહીએ પાત્ર- ૧ પાત્ર તણું અનુમોદના, કરતો જીરણ શેઠ; શ્રાવકે અમ્યુતગતિ લહી, નવ રૈવેયક હેઠ– ૨ દશ માસી વીર જિન, વિચરીત સંયમ વાસ; વિસાલાપુર આવીયા, પ્રભુ અગ્યારમો માસ - ૩
ચોપાઈ ચોમાસી અગ્યારમીજી રે, વિચરીત સાહસ ધીર; વિસાલાપુરી બાહેરજી રે, દીઠા શ્રી મહાવીર- ૪
જગતગુરૂ ત્રિશલાનંદન વીર. ભલે ભલે ભેટયો શ્રી જિનરાય, સખીરી ચોક વધાવો આય; કે મારે ભાગ્ય અને પમ આય. જગત–૫ બલદેવનો છે દેહરાજી રે, તિહાં પ્રભુ કાઉસગ લીધ; પચખાંણ માસીને જી રે, સ્વામીએ એ તપ કીધ. જ૬. છરણ શેઠ તિહાં વસેજ રે, પાલે શ્રાવક ધમ, અલંકારે કરી લખ્યાજી રે, જાણે ધર્મને મર્મ. જ૦-૭
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________
શ્રી છરણશેઠની સજઝાય
[૪૭૯
આજ અ છે ઉપવાસીયાજી રે, સ્વામી શ્રી વિદ્ધમાન; કાલે કરચ્ચે પ્રભુ પારણુંજી રે, દેસું સ્વહસ્તે દાન. જ૦-૮ છરણશેઠ ઈમ ચિંતવેજી રે, સફલ હુઈ મુજ આશ; પક્ષ માસ ગણતાં ભઈ રે, પુરી થઈ ચેમાસ. જ૦– સામગ્રી છે આહારનીજી રે, સ્વામીને પ્રતિલાભ; પ્રભુજીને મારગ જેવતાજી રે, તે વરસે વિણ આભ. જ૦-૧૦ ઘરે આવે છે પ્રાણજી રે, નિમંત્રે એક જ વાર; પ્રભુજી કહીએ આવશે જી રે, મનવા વારેવાર. જ-૧૧ પછે કરીશ હું પારણજી રે, સ્વામીને પ્રતિલાભ; હાય મરથ એહજી રે, તો વરસે વિણ આભ. જ૦-૧૨ અવસરે ઉડ્યા ગોચરીજી રે, શ્રી સિદ્ધાર્થના પુત; વિસાલાપુરી આવીયાજી રે, પુરણ ઘરે પહોંત. જ૦-૧૩ મિથ્યાતી જાણે નહી જી રે, જગમ સુરતરૂ એહ; . દાસી પ્રતિ તે ઈમ કહેજી રે, કાંઈક ભિક્ષા દેય. જ-૧૪
ચાટુ ભર્યા તેણે બાકલાજી રે, આંણ પ્રભુને દીધ; નિરાગી તે લેઈ વલ્યાજી રે, સ્વામીએ પારણે કીધ. જ0-૧૫ દેવ બજાવે દુંદુભીજી રે, બોલે બે કર જોડ; હેમ વૃષ્ટિ તિહાં હુઈજી રે, સાડી બારહ કેડ. જ૦-૧૬ રાય કહે તે શું દીજી રે, પારણે કીધે વિર; લેક પ્રતે તે ઈમ કહે જી રે, મેં તે વહેરાવી ખીર. ૪૦-૧૭ રાય લેક તવ તે કહેજી રે, ધન્ય ધન્ય પુરણ શેઠ, - ઉત્તમ કરશું તે કરી જી રે, અવર સહુ તુજ હેઠ. જ૦-૧૮
રણુશેઠ તવ તે સુણજી રે, વાજીંત્ર દુંદુભિનાદ; અન્યત્ર કી પ્રભુ પારણોજી રે, મનમાં થયે વિખવાદ. જ૦-૧૯
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________
૪૮૦]
શ્રી જૈન સઝાય સંગ્રહ
જે મનોરથ મેં કર્યાજી રે, તે તે રહ્યા. મન માંહે, નિરધન જિમજિમ ચિંતવેજી રે,તિમ તિમ નિષ્ફલ થાય.જ૦-૨૦ પ્રાપ્તિ વિના નવી પામીએજી રે, મેરે ન આવ્યા સ્વામી; કલ્પતરૂ કિમ પામીએજી રે, મેરૂ મંડલને ઠાંમી. જ૦-૨૧ અન્યત્ર કી પ્રભુ પારણાજી રે, અન્યત્ર કી વિહાર પાસ સંતાનીયા આવીયાજી રે, તે મુનિ કેવલધાર. જ0-૨૨ વીસાલાને રાજી રે, લોક સહ રે આણંદ; રાયે પ્રશ્ન જઈ પૂછીયેાજી રે, ગુરૂ ચરણે નિજ વૃંદ. જ૦-૨૩ મેરે નગરમેં કુણ અઇજી રે, પુન્યવંત જસવંત; કહે કેવલી આજ રે, છરણુ શેઠ મહંત. જવ-૨૪ રાય કહે કિણ કારણુંજી રે, જીરણ શેઠ મહંત; દાન દીઓ શ્રીવીરનેંજી રે, તેતે પુરણ જસવંત, જ૦-૨૫ રાય પ્રતે કહે કેવલીજી રે, પુરણ દીધાં દાન; હેમ વૃષ્ટિ તિહાં થઈજી રે, અવર ન કઈ પરમાણ. જ૦ -૨૬ એક ઘડી સુર દુંદુભીજી રે, જીરણ સુણતે ન કાન, તે લેતે છરણ સહીજી રે, નિરમલ કેવલનાંણ. જ૦-૨૭ દેવલેક વળી બારમે જી રે, છરણ પુન્ય પ્રબંધ; વગર દાન દીધે ફોજી રે, ઉત્તમ સુર સંબંધ. જ૦-૨૮ દાન દીએ સાધુજી રે, તેહને નિષ્ફલ નવિ હેય; વગર દાન દીધો ફજી રે,છરણ જિમ ફલ જાય. જ0-૨૯ દાન તણું અનુમોદનાંજી રે, દાન સુપાત્રે રસાલ; દાંન દીએ જે સાધુનેંજી રે, તેહને નમેં મુનિ માલ. જ૦-૩૦
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________