Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २२ सू. ६ क्रियाविशेषनिरूपणम्
१०१ हे भदन्त ! आरम्भिकी खलु क्रिया कस्य जीवस्य क्रियते-भवति ? 'क्रियते' इति कर्मकर्तरिप्रयोगः, भगवानाह-गोयमा!' हे गौतम! 'अण्णयरस्स वि पमत्तसंजयस्स' अन्यतरस्य-एकतरस्य कस्यचित् प्रमत्तसंयतस्यापि आरम्भिकी क्रिया भवति प्रमादे विद्यमाने सति कायदुष्प्रयोगभावतः पृथिवीकायिकादेरुपमर्दसम्भवात्, अपि शब्देन यदा प्रमत्तसंयतस्यापि आरम्भिकी क्रिया भवति तदा किमुत वक्तव्यमन्येषां देशविरतिभृतीनामित्यर्थः सूच्यते, एवमग्रेऽपि यथायोगमपिशब्दभावना भावनीया, गौतमः पृच्छति-परिग्गहियाण भंते ! किरिया कस्स कज्जइ ? ' हे भदन्त ! पारिग्रहिकी खलु क्रिया कस्य जीवस्य क्रियते भवति? भगवानाह-'गोयमा!' हे गौतम ! 'अण्णयरस्य वि संजयासंजयस्स' संयतासंयतस्य देशविरतस्यापि अन्यतरस्य-एकतरस्य कस्यचित् पारिग्रहिकी क्रिया भवति तस्यापि परिग्रहधारणात्, गौतमःपृच्छति-'मायावत्तिया गंभते किरिया कस्स कज्जइ?' हे भदन्त! मायाप्रत्यया खलु क्रिया कस्य जीवस्य क्रियते___ श्री गौतमस्वामी-हे भगवन् ! आरंभिकी क्रिया किस जीव को होती है ? श्री भगवान्-हे गौतम ! किसी प्रमत्त संयत को भी आरंभिकी क्रिया होती है। इसका कारण यह है की प्रमाद के होने पर काय का दुर्व्यापार हाता है और उससे पृथ्वीकायिक आदि का उपमर्दन हो जाता है।
सूत्र में 'वि-अपि, अर्थात 'भी' शब्द के प्रयोग से यह सूचित किया गया हैं की जब प्रमत्त संयत को भी आरंभिकी क्रिया लग जाती है, तब देशविरत आदि का तो कहना ही क्या हैं, इसी प्रकार आगे भी अवि (भो) से इसी प्रकार का आशय समझ लेना चाहिए ।
श्री गौतमस्वामी-हे भगवन् ! पारिग्रहिकी क्रिया किस जीव को होती है ?
श्री भगवान्-हे गौतम ! किसी भी देश विरत-संयतासंयत को भी-पारि ग्रहिकी क्रिया होती है क्यों की वह भी परिग्रहिका धारक होता है।
श्री गौतमस्वामी-हे भगवन् ! मायाप्रत्यया क्रिया किस जीव को होती है ? શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન! આરંભિક ક્રિયા કયા જીવને થાય છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! કોઈ પ્રમત્ત સંયતને પણ આરંભિકી કિયા થાય છે. તેનું કારણ એ છે કે પ્રમાદ થતાં કાયને દુવ્યપાર થાય છે અને તેનાથી પૃથ્વીકાયિક આદિનું ઉપમર્દન થઈ જાય છે. સૂત્રમાં ‘વિ-મણિ, અર્થાત મી શબ્દના પ્રગથી એ સૂચિત કરેલું છે કે જ્યારે પ્રમત્ત સં. યતને પણ આરંભિકી ક્રિયા લાગી જાય છે, ત્યારે દેશવિરત આદિનું તે કહેવું જ શું, એ प्रा३ भाग ५५अवि () था मा प्रारना माशय समय सेवाये.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન! પારિગ્રહિક કિયા કયા જીવને થાય છે?
શ્રી ભગવાહે ગૌતમ! કોઈ પણ દેશ વિરત-સંયતાસંયતને પણ પારિગ્રહિક ક્રિયા થાય છે, કેમકે તે પણ પરિગ્રહનો ધારક થાય છે.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
