Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૦
ઉપદેશપદ-અનુવાદ મંત્રીએ આગળરાજાનાં લખેલ વચનવાળા અભિજ્ઞાન કરાવનાર ભોજપત્રો વંચાવ્યાં. રાજાએ કહ્યું કે, “ભલે તેને પણ લાવો. અતિશય અભ્યાસ કરાવેલ આ દુષ્ટ પુત્રોને જે આચર્યું, તેવું જ આ પણ આચરશે. આવા પ્રકારના પુત્રોને ધિક્કાર થાઓ. હવેતારો આગ્રહ છે, તો તેની પણ ભલે પરીક્ષા કરો. તે વખતેતે મંત્રીપુત્રીના સુરેન્દ્રદત્ત પુત્રને ઉપાધ્યાય સહિત હાજરકર્યો.હવે કલાભ્યાસ કરતાં, વિચિત્ર હથિયારો વાપરવાના પરિશ્રમના કારણે શરીર પર પડેલા ઉજરડા અને અણરૉઝાયેલા ઘાવાળા પુત્રને ખોળામાં બેસાડી આનંદપૂર્વક કહ્યું કે - “હે પુત્ર ! આ પૂતળીને વીંધીને મારા મનોરથ પૂર્ણ કરે અને આ નિવૃત્તિ નામની રાજકન્યાને પરણ, એટલે તને રાજ્ય પ્રાપ્તિ પણ થશે.” (૫૦)
- ત્યાર પછી સુરેન્દ્રદત્ત, રાજાને તેમ જ વિદ્યાગુરુને નમસ્કાર કરીને આલીઢાસને બેસી હિંમતપૂર્વક ધનુષદંડ ઉપાડી, નિર્મલ તેલથી ભરેલા કુંડમાં પ્રતિબિંબિત થયેલા ચક્રોના આરાની વચ્ચેનાં છિદ્રોને દેખતો હતો.બીજા કુમારો વડે મશ્કરી કરતો હતો. અગ્નિક વગેરે દાસીપુત્રો બૂમરાણકરી વિધ્ધ કરતાહતા, ગુરુજી બે બાજુ ઉઘાડી તરવારવાળા બે પુરુષોને ઉભા રાખી એમ સંભળાવતા કે, “જો લક્ષ્ય ચૂક્યો, તો હણી નાખીશું' આમ વારંવાર સંભળાવતા હતા.તેમ છતાં આ રાજપુત્રે લક્ષ્ય તરફ દષ્ટિ રાખી મહામુનીશ્વરની જેમ એકાગ્ર ચિત્ત રાખી ચક્રોના આરાનાં છિદ્રો એકરૂપે થયાં, ત્યારે છિદ્ર દેખી એકદમ બાણ છોડી રાધાને વીંધી નાખી. રાધા વીંધાઈ, એટલે નિવૃત્તિ કન્યાએ તેના ગળામાં માળા પહેરાવી. રાજા આનંદ પામ્યો અને જય જયકારના શબ્દો ઉછળવા લાગ્યો. મોટો વિવાહ-મહોત્સવ પ્રવર્તાવ્યો, તેમ જ રાજાએ રાજય પણ તેને જ આપ્યું. જેમાં તે કુમારે લક્ષ્ય તાકીને ચક્રના છિદ્રમાંથી બાણ આરપાર કાઢી પૂતળીની ડાબી આંખ વિંધી, પરંતુ બાકીના કુમારો તે કાર્યસાધી ન શકયા, તેમ કોઈ પુણ્યની અધિકતાવાળો આત્મા પાર વગરના ભવ-અરણ્યમાં અથડાતો મનુષ્યપણું પ્રાપ્ત કરે છે, પરંતુ પુણયની અધિકતા વગર બીજા જીવો મનુષ્યપણું ન પામતાં નરક, તિર્યંચની હલકી ગતિ મેળવે છે. (૫૮).
શ્રીમાલી વગેરે બાવીશ રાજપુત્રોએ આ કળા કેળવેલી ન હોવાથી, અભણ રહેવાથી રાધાવેધ કરવાનું લક્ષ્ય ન મેળવી શકયા કારણ કે,લક્ષ્ય બીજે રાખવાથી બાણો નાશ પામ્યાં. આથી ચાલુ વાતમાં શું સમજવું ? જેમ રાધાવેધ સાધવો દુષ્કર છે, તે પ્રમાણે મનુષ્યભવની પ્રાપ્તિ મુશ્કેલ અને દુર્લભ સમજવી. ગાથામાં ઈતિશબ્દ સમાપ્તિ માટે છે. (૧૨)
હવે આઠમા દષ્ટાન્તની સંગ્રહગાથા જણાવે છે – વાવણ-6મન્ન-છિદ્ય-કુતિ-રીવ-ચંદ્ર-પાસીયા ! अण्णत्थ बुड्डण-गवेसणोवमो मणुयलंभो उ ॥१३॥
ગાથાર્થ> ચામડા સરખી જાડી સેવાલથી પથરાએલ-છવાયેલ સરોવરમાં શરદપૂર્ણિમાને દિવસે સેવાલમાં ફટ-છિદ્ર પડ્યું. ઉપર આવેલા એક કાચબાને તે છિદ્રમાંથી ચંદ્ર-દર્શન થયું. પોતાના કુટુંબને કોઈ દિવસ ન દેખેલ એવા ચંદ્રનું દર્શન કરાવું.” તેમ ધારી નીચે તેમને બોલાવવા ગયો. પાછો આવ્યો, ત્યારે પવનમાં ઝપાટાથી ફાટ-છિદ્ર પૂરાઈ ગયાં.
