Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૪૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ હે આર્યપુત્ર ! આપને વગર વિચાર્યું આવું કાર્ય કરવું યોગ્ય ન હતું, તે ધીર ! સમજુ એવા તમોને અધિક પશ્ચાત્તાપ અને હૃદય-સંતાપ થશે. હે નાથ ! હું જાણું છું કે, “મે તમારું લવલેશ પણ અપ્રિય કર્યું જ નથી' અજ્ઞાનતાથી આવો દંડ કરવો, તે હે પ્રિયતમ ! આપને માટે યોગ્ય ન ગણાય કોઇક ચાડિયાએ તમારા કંઈ પણ કાન ભંભેર્યા હશે, તે હું જો કે જાણતી નથી, પરંતુ સ્વપ્નાંતરમાં પણ મારા શીલની મલિનતા વિષયમાં આપ શંકા ન કરશો. આપણો તે સ્નેહ, તે પ્રેમ એકબીજાનો વિશ્વાસ, આદર-બહુમાન, સુંદર વચનોથી બોલાવવું વગેરે છે નિર્દય ! અત્યારે એક ડગલામાં તમે વિસરી ગયા ? “સ્ત્રીઓ ક્ષણમાં રાગી થાય છે, વળી બીજા ક્ષણોમાં વિરક્ત થાય છે, જયારે પુરુષો તો શરણે આવેલાનું આત્મભોગે પણ પાલન કરનારા હોય છે.” આ લોકપ્રસિદ્ધ ઉક્તિને તમે આજે વિપરીત બનાવી છે. “હે પિતાજી ! માતાજી ! હે બંધુ ! હું તમોને પ્રાણથી પણ અધિક વલ્લભ હતી, તો અત્યારે દુઃખી મરણથી મૃત્યુ પામતી એવી મને તમે કેમ બચાવતા નથી ? પીડાના કારણે તે ક્ષણે નિર્લજ્જ તેનું ઉદર અકળાવા લાગ્યું. ચિત્તમાં જાણ્યું કે, “હવે મને પ્રસૂતિનો સમય પાકી ગયો છે. નજીકની વનની ફળદ્રુપ લીલી ઝાડીમાં ગઈ એટલે ત્યાં શૂલ સમાન વેદના ઉત્પન્ન થઇ. મહાકષ્ટથી કોઈ પ્રકારે વેદનાના અંતે બે ચરણના અંતરાલમાં દેવ કુમારની ઉપમાં વાળા પુત્રને દેખ્યો. મહાવિષાદ અનુભવતી છતાં તે ક્ષણે હર્ષથી તેને ગ્રહણ કર્યો. આ લોકમાં પુત્રનો જન્મ થાય છે, ત્યારે આપત્તિ હોય, તો પણ સંતોષ થાય છે, મરતાને પણ જીવિતદાન આપે છે. સારી રીતે જન્મેલા પુત્રને કહેવા લાગી કે, “હે પુત્ર ! તું લાંબા આયુષ્યવાળો અને સુખી થજે, તે વત્સ ! નિર્માગીએવી હું તારાં બીજાં શા વધામણાં કરું? એટલામાં તરફડતો પુત્ર નદી-કાંઠા તરફ ગબડવા લાગ્યો. ત્યારે ચરણથી ટકાવી તે બોલવા લાગી, “હે નિર્દય કૃતાંત ! આટલું દુઃખ આપવા છતાં હજુ તને સંતોષ થયો નથી ? હે પાપ ! હું તને પગે પડીને દીન-વદન કરીને વિનંતિ કરું છું કે, “નમસ્કાર કરનાર પ્રત્યે વાત્સલ્ય રાખનાર તું મારા પર કરુણા કર અને મારા બાળકનું હરણ ન કર. જો આ જગતમાં શીલ જેવી વસ્તુ હોય, જો મેં મારું શીલ કલંક્તિ કર્યું ન હોય, તો તે દિવ્યજ્ઞાનનેત્રવાળા ! આ બાળકના પાલનનો ઉપાય કરો.” આ પ્રમાણે દીનતાથી આક્રન્દન કરતી હતી, ત્યારે કરુણા પામેલી સિંધુદેવીએ ક્ષણવારમાં તેની શોભાના કરવાવાળી ભુજલતિકાઓ અને નિરોગી બનાવી. અમૃતરસ સિંચાયો હોય, તેમ અતિશય શરીરસુખ અનુભવવા લાગી. બે હથેળી વડે બાળકને ગ્રહણ કરીને ખોળામાં સ્થાપન કર્યો. “હે દેવી ! તમારો, જય થાઓ, તમે આનંદ પામો, નિષ્કારણ વત્સલતા રાખનારા તમારું કલ્યાણ થાઓ. હે સ્વામિની ! અતિદીન અને અનાથ બનેલી એવી મને આપે પ્રાણદાન કર્યું. હવે તો આવા પ્રકારના પરાભવના અગ્નિથી ભરખાએલી એવી મારે જીવવાનું કોઈ પ્રયોજન નથી, પરંતુ વિશાલનેત્રવાળા આ વત્સને અનાથદશામાં છોડીને મરવા સમર્થ બની શકતી નથી. જો આ દેવ રૂક્યો ન હોત, અને ભયંકર અંજામ આવ્યો ન હોત, તો પુત્રજન્મનાં વધામણાં સાંભળીને તેના પિતા નગરમાં મોટો આશ્ચર્યકારી મહોત્સવ ઉજવતા. જ્યાં સુધી સ્વાર્થનાં કાર્યો સદાય છે, ત્યાં સુધી અનુરાગ કરે છે, પરંતુ સ્વાર્થ પૂર્ણ થાય, પોતાના કાર્ય
