Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૫૩૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ સમાન, દીન-દુઃખિયા પ્રત્યે માતા-પિતા-સમાન, દુર્નતિરૂપી ધાન્ય માટે ઉખરભૂમિ સમાન, તે કુમારને સુમિત્ર નામનો મંત્રીપુત્ર મિત્ર હતો. તેઓ પરસ્પર એકબીજા સદ્ભાવ-ગર્ભિત નિઃસ્વાર્થ સ્નેહવાળા હતા. આ પ્રમાણે તેઓ નિરંતર સાથે આનંદ માણતા હતા. ત્યારે કુમાર સાથે કોઈક વખત એવો વાર્તાલાપ થયો કે- દેશાંતરમાં જઈને આપણા પુણ્યની આપણે પરીક્ષા કરીએ, પરંતુ માતા-પિતાને કેવી રીતે છોડવા ? એ ઉપાયો શોધવા માટે ઉદ્યમ કરતા હતા.' કોઈક સમયે ઉદ્યાનમાં ક્રીડા કરવામાં તલ્લીન બનેલા હતા, ત્યારે “શરણ શરણ' એમ બૂમ પાડતો એવો ચોર પુરુષ કે, જેને વધ કરવા માટેનું શરીર-મંડન કરેલું હતું, તે આવીને વિરાંગદ કુમાર ચરણમાં પડ્યો. તે ચોરની પાછળ શિક્ષા કરનારા રાજપુરુષો આવ્યા. તેઓ કુમારને કહેવા લાગ્યા કે- હે કુમાર ! આ પાપી ચોર છે, સુદત્ત શેઠના ઘરમાં ખાતર પાડેલું અને તેના દ્વારમાંથી નીકળતો હતો, ત્યારે અમે તેને પકડી પાડ્યો છે. મહારાજાની આજ્ઞાથી શૂલી પર આરોપણ કરવા માટે વધ કરવાની ભૂમિએ લઈ ગયા હતા, ત્યાંથી પલાયન થઈને અહિં આવેલો છે, તો કુમાર ! અમને આજ્ઞા આપો કે, જેથી મહારાજાની આજ્ઞાનો અમલ કરી શકીએ.” - ત્યાર પછી શરણે આવેલાને સમર્પણ કરવો અને ચોરનું રક્ષણ કરવું આ બંને વાતોમાં મૂંઝાયો. “શું કરવું-એમ વિચારતાં “શરણાર્થીનું પાલન કરવું” એવા પક્ષપાતવાળા કુમારે કહ્યું કે “ જ્યાં સુધી હું તેને ધારણ કરું છું, ત્યાં સુધી તેને કોઈ મારી શકશે નહીં, માટે આ વાત છોડી દો અને પિતાજીને કહો કે - “તેના કુલનું અભિમાન, મહાભ્ય કે બહાદુરી કેવી રીતે કહેવાય છે, જેના શરણમાં આવેલો ગાય અને હાથી માફક સ્વચ્છેદ ભ્રમણ ન કરી શકે ?” કુમારનો નિશ્ચય જેમણે જાણ્યો છે, એવા રાજદંડપાશિક પુરુષોએ આ વાત રાજાને નિવેદન કરી. “અતિશય રોષપામેલા પિતાએ કુમારને દેશવટો કરવાનો હુકમ આપ્યો. પોતાના મનોરથને અનુકૂલ પિતાનો આદેશ હોવાથી હર્ષ પામેલા કુમારે પોતાની સાથે આવતા સમગ્ર પરિવારને રોકીને સુમિત્રનો સથવારો કરીને દેશાત્તરમાં પ્રયાણ કરવા લાગ્યો. અનેક રાજ્યોને ઉલ્લંઘીને પરિભ્રમણ કરતો કરતો એક મહા અરણ્યસ્થલમાં પરિશ્રમ દૂર કરવા તેમ જ વિનોદ માટે એક વડલાનાં છાંયડામાં સૂઈ ગયો. સુમિત્ર જાગતો હતો અને તેની જંઘાઓનું પ્રમર્દન કરવા લાગ્યો. આ સમયે વડલામાં વાસ કરતા યક્ષને તેઓનાં રૂપને દેખીને અત્યંત આનંદ થયો, વલી દિવ્યજ્ઞાનથી તેના ગુણાતિશયને પણ જાણી લીધા. એટલે યક્ષ તેમના ઉપર પ્રભાવિત થઈ વિચારવા લાગ્યો કે, “આ મહાસાત્ત્વિક પુરુષોની પરોણાગત કરું.' એમ વિચારીને સુમિત્રને દર્શન આપ્યાં. સુમિત્રે પણ “આ કોઈક દેવ છે.” એમ ધારી ઉભા થઈ અભિવાદન કર્યું. ત્યાર પછી યક્ષે કહ્યું કે, “હે મહાભાગ્યશાળી ! તમે મારા પરોણા છો, તો બોલો કે, હું તમારું શું સ્વાગત અને સરભરા કરું ?' સુમિત્રે કહ્યું કે, “દર્શન આપવાથી જ અમારા સર્વ મનોરથો પૂર્ણ કર્યા છે. આના કરતાં બીજું વધારે ચડિયાતું કે દુર્લભ શું છે ? કહેલું છે કે–“ દેવતાનાં દર્શન માટે અનેકો તપનું સેવન કરે છે, તથા મંત્રો સુવિદ્યાઓના જાપ જપે છે, પરંતુ દરેક તેવા કોઈક વિરલ ભાગ્યશાળીઓને જ તેઓ દર્શન આપે છે.” જેના અંગમાં ગુણો ઉત્પન્ન થયેલા છે, તેવા સજ્જન પુરુષો પ્રાર્થના કરવાનું જાણતા જ
