Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૫૫૫
‘આત્મહિત આચરતો' ઇત્યાદિ ગાથા અહીં સમજી લેવી. અસદાચાર સેવનાર લોકની સાથે વાર્તાલાપસંવાસ કરવો, વ્યવહાર વધારવો, તે રૂપ કુશીલ-સંસર્ગ ન કરવો. જે માટે કહેલું છે કે-‘આંબો અને લિંબડો બેનાં મૂળિયાં એકઠાં થાય, તો લિંબડાના ગુણ આંબાને પરિણમશે, પણ આંબાનો મધુર ગુણ લિંબડાને નહિઁ પરિણમશે-એમ કુશીલવાળાના અવગુણો ગ્રહણ કરતાં વાર ન લાગે, પણ સુશીલવાળાના ગુણો એકદમ ગ્રહણ કરી શકાતા નથી. ક્ષમા, નમ્રતા, સરલતા, સંતોષ ગુણોનો સહારો લઇને, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ રૂપ કષાયોનો ત્યાગ કરવો. હંમેશાં અજ્ઞાન, સંશય, મિથ્યાજ્ઞાન આદિ આઠ પ્રકારના પ્રમાદનો ત્યાગ કરવો, કારણ કે, સર્વ અનર્થનું મૂળ હોય,તો આ પ્રમાદ છે. કહેલું છે કે, “પુરુષો-(આત્માઓ) સ્વર્ગમાં પ્રયાણ કરતા નથી, તથા દુર્ગતિમાં વિનિપાત થાય છે, તેનું જો કોઇ કારણ હોય, તો આ અનાર્ય એવો પ્રમાદ છે. એ મારું નિશ્ચય-પૂર્વક માનવું છે.” (૧૦૩૪ થી ૧૦૩૭) ઉપસંહાર કરતા કહે છે
-
૧૦૩૮–તીર્થંકરાદિક સર્વજ્ઞ ભગવંતોએ કહેલાં શાસ્ત્રોમાંથી લેશરૂપે કેટલાંક ઉપદેશપદોનો ઉદ્ધાર કરી, છૂટાં પાડીને સંશય, અનધ્યવસાય, વિપર્યાસ બુદ્ધિથી વિહ્લલ થયેલા કેટલાક અલ્પ બુદ્ધિવાળાઓને અવબોધ કરવા માટે આ ગ્રન્થની મેં રચના કરી છે. (૧૦૩૮) આ ગ્રંથ તો સિદ્ધિ-પૂર્ણ થયો, પરંતુ કોણે રચના કરી, એવી જિજ્ઞાસાવાળાને ગ્રન્થકાર પોતે જ કૃતજ્ઞતા-ગર્ભિત પોતાના નામથી અંકિત આ ગાથા કહે છે
૧૦૩૯–શ્રુત અને શીલરૂપ સમુદ્રની વેલા સમાન યાકિની નામનાં મહત્તરાપ્રવર્તિની અંતરંગ ધર્મ-શરીરને ઉત્પન્ન કરનાર હોવાથી, તેના ધર્મપુત્ર શ્રીહરિભદ્રાચાર્ય, જેઓ ભવના વિરહની અભિલાષાવાળા છે તેમણે, વળી તેઓ કેવા છે ? જેઓ ચિત્રકૂટ પર્વતની ચૂલાના નિવાસી-ચિત્તોડગઢ નિવાસી, જેમણે પ્રથમ પર્યાયમાં (પહેલી પચ્ચીશમાં) જ આઠ વ્યાકરણોનો ફ્રૂટ પાઠ કર્યો હતો, તથા સર્વ દર્શનોને અનુસરનારા એવા કર્કશતર્ક શાસ્ત્રથી પોતાની બુદ્ધિને પરિપકવ કરેલી હતી. એથી બુદ્ધિશાળીઓમાં અગ્રપદ પામેલા, ‘પ્રતિજ્ઞા કરી હતી કે, બીજાએ પઠન કરેલા ગ્રન્થનો બોધ ન થાય, તો તેનો શિષ્યભાવ સ્વીકારવો,' આવશ્યક-નિર્યુક્તિ શાસ્ત્રના પરાવર્તનમાં પ્રવૃત્ત યાકિની મહત્તરાના ઉપાશ્રય નજીક ગમન કરતાં સાંભળેલ ‘પધ્ધિતુાં હરપળન' ઇત્યાદિ ગાથાનો પોતાની નિપુણ બુદ્ધિથી ઊહા-અપોહનો યોગ કરવા છતાં પણ પોતે તેનો અર્થ નજાણી શકયા. તે જાણવા માટે મહત્તરા-સાધ્વીના ઉપદેશથી શ્રીજિનભદ્રાચાર્યની પાસે જતાં, વચમાં જિનબિંબનું અવલોકન કરતાં, પૂર્વે કોઇ વખત ન ઉત્પન્ન થયેલ એવો અપૂર્વ મહાપ્રમોદ ઉત્પન્ન થવાના કારણે વપુરેવ તવાનè' ઇત્યાદિ શ્લોક ઉચ્ચાર્યો.
આચાર્યની પાસે આવી અર્થ સમજ્યા. દીક્ષા અંગીકાર કરી. સ્વશાસ્ત્ર અને પરશાસ્ત્રમાં અતિમહાન કુશળતા પ્રાપ્ત કરીને જેમણે પ્રવચનના વાત્સલ્યથી ૧૪૦૦ ચૌદસો પ્રકરણોની રચના કરી છે, એવા ‘ભવિરહ' ઉપનામ ધારણ કરનારા આચાર્ય હરિભદ્રસૂરિએ આ ઉપદેશપદ નામનો મહાગ્રન્થ રચેલો છે. (૧૦૩૯)
