Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૫૪૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ મહાસાહસિક, મહાકારુણિક છો કે, જે તમોએ માત્ર પરોપકાર કરવાની બુદ્ધિથી આ દુષ્ટનો નિગ્રહ કર્યો. એ પ્રમાણે તેની પ્રશંસા કરી તેણે પણ પ્રત્યુત્તર આપતાં જણાવ્યું કે, “હે સપુરુષ ! આ સ્તુતિવાદનો યોગ્ય તો તમો છો. કારણ કે, તમો મંત્રાદિક સાધન વગરના હોવા છતાં ભયનો ડર રાખ્યા વગરે આવું મહાન સાહસ કર્યું. તમોએ પણ ઘણા સુકૃતને પ્રાપ્ત કર્યું, નહિતર આવા સમયે મારી સાથે સમાગમ ક્યાંથી થાય ? આવા પ્રકારનો આ સજ્જન વિદ્યાસિદ્ધ લાંબા સમય સુધી વાર્તાલાપ કરીને પોતાના કાર્ય માટે ચાલ્યો ગયો. સુમિત્ર પણ સુખ-પૂર્વક મહાશાલ નગરમાં પહોંચી ગયો. પ્રધાનપદનો સ્વીકાર કરી તેઓ સાથે ક્રીડા કરતો રહેલો હતો.
હવે પેલી વેશ્યાપુત્રી રતિસેના સુમિત્રને ક્યાંય નહિ દેખતી હોવાથી તેણે ત્રણ રાત્રિ સુધી ભોજન અને વાર્તાલાપ કરવાનો ત્યાગ કર્યો. કુટ્ટણીએ ઘણો પ્રયત્ન કર્યો, પરંતુ “રત્નો વિધિ-સાધના કર્યા વગર ફળીભૂત થતાં નથી તેથી ચિંત્તામણિરત્ન પાસેથી ફૂટેલી કૉડી પણ પ્રાપ્ત ન થઈ. એટલે સુમિત્ર અને પુત્રીનો વિશ્વાસ ગૂમાવવાથી મહાપશ્ચાત્તાપથી તપેલા ચિત્તવાળી હવે પુત્રીને અનેક યુક્તિથી સુમિત્રને ભૂલાવવાનો, શોક ત્યાગ કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે, તો પણ પુત્રી સુમિત્રનો આગ્રહ છોડતી નથી. અને સામેથી કહે છે કે હજુ કાષ્ઠોથી અગ્નિ નદીઓથી સમુદ્ર તૃપ્ત થાય, પરંતુ તે પાપિણી ! પતિએ તેને માગવાથી અધિક આપ્યું, છતાં તેને તૃપ્તિ ન થઈ ? કદાચ અનિ મારા અંગનું અલિંગન કરશે, પરંતુ સુમિત્ર સિવાય બીજો કદાચ કામદેવ સમાન રૂપવાળો હોય, તો પણ તેનો હું તિરસ્કાર કરીશ.” આ પ્રમાણે દઢ નિશ્ચયવાળી તેને ઘણા સોગનો આપવા પૂર્વક ભોજન-વૃત્તિ કરાવીને અક્કા સુમિત્રને ખોળવા માટે એક દિલથી પ્રયત્ન કરવા લાગી.
કોઇક સમયે પોતાના ઘરની નજીકના માર્ગે અલંકૃત થઇને સુમિત્ર પસાર થતો હતો, ત્યારે તે દેખવામાં આવ્યો. એટલે તરત જ જઇને અતિનમ્ર બની વિનવણી કરીને પોતાના ઘરે લાવી. ઘણો જ આદર-સત્કાર કરી અક્કાએ તેને કહ્યું કે, “હે પુત્ર ! આ પ્રમાણે પરદેશ ચાલ્યા જવું, તે તેને કહ્યું કે, “હે પુત્ર ! આ પ્રમાણે પરદેશ ચાલ્યા જવું, તે તને શોભતું હતું ? વળી જળપાન કરવા માટે આવેલા મુસાફર પુરુષો એક સ્થાને એકઠા થાય, તો પણ પોતાની પરસ્પર કંઈક વાતો ચીતો કરે છે, અને છૂટા પડતી વખતે રજા માગે છે. તો તું સ્નેહ બતાવીને એકદમ કહ્યા વગર પરદેશ કેમ ચાલ્યો ગયો ? હે પુત્ર! આટલો કાળ તો મે તારા માટે ક્યાં ક્યાં શોધ ચલાવી નહિ હોય ? તે અત્યાર સુધી અમને દર્શન આપીને કેમ કૃતાર્થ ન કર્યો ? વગર અપરાધે આ મારી પુત્રીને છોડી ચાલી ગયો, તો પણ તે તારા ઉપર સ્નેહ વગરની થઈ નથી, એટલું જ નહિ, પણ તારા વિરહમાં દુઃખી થઈને પ્રાણના સંદેહવાળી બની ગઈ છે, તેને સાક્ષાત દેખ.” ત્યારે સુમિત્ર પણ મનમાં વિચારવા લાગ્યો કે, “આ ધૂતારીની ધૃષ્ટતા કેટલી છે કે, આટલો અપરાધ કરવા છતાં પણ જાણે પોતે કંઈ જાણતી જ નથી, તેમ છૂપાવે છે. તો પણ ચિંતામણિ પાછો મેળવવાનો બીજો ઉપાય નથી-એમ વિચારતો કંઈ પણ મુખવિકાર બતાવ્યા વગર કહેવા લાગ્યો કે- “આવી અવળી સંભાવના ન કરવી. મને પરદેશ જવાનું ઉતાવળું કાર્ય આવી પડવાના કારણે કહ્યા વગર ચાલ્યો ગયો હતો અને આજે જ
